21.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 68/1

(1)

Στις 10 Μαρτίου 2009 το Συμβούλιο εξέτασε το επικαιροποιημένο πρόγραμμα σταθερότητας της Φινλανδίας για την περίοδο 2008-2012.

(2)

Ενώ τα βασικά μεγέθη της φινλανδικής οικονομίας είναι υγιή όπως και ο εγχώριος χρηματοπιστωτικός τομέας, η παγκόσμια κρίση έχει επηρεάσει βαθύτατα την παραγωγή των κατ' εξοχήν εξαγωγικού χαρακτήρα βιομηχανικών κλάδων της χώρας. Μολονότι το 2009 και το 2010 τα νοικοκυριά θα ευνοηθούν από μεγάλες μισθολογικές αυξήσεις, φορολογικές περικοπές και χαμηλότερα ποσοστά πληθωρισμού, η εμπιστοσύνη καταναλωτών και επιχειρήσεων έχει καταβαραθρωθεί με αποτέλεσμα την ανάσχεση της ιδιωτικής κατανάλωσης και των επενδύσεων. Οι ενδιάμεσες προβλέψεις των υπηρεσιών της Επιτροπής του Ιανουαρίου 2009 κάνουν λόγο για συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά περισσότερο από 1 % το 2009 και για σταδιακή ανάκαμψη κατά τη διάρκεια του 2010 ανάλογη προς την αναμενόμενη σταθεροποίηση των παγκόσμιων αγορών. Παρά την ταχεία είσοδο της οικονομίας σε φάση ύφεσης, τα φορολογικά έσοδα παρέμειναν μάλλον σταθερά το 2008 στο σύνολό τους, αντανακλώντας την αντοχή της αγοράς εργασίας, ιδίως κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, και την σταθερή αύξηση των ατομικών εισοδημάτων. Το πλεόνασμα της γενικής κυβέρνησης αναμένεται να διαμορφωθεί σε 4,5 % του ΑΕΠ το 2008. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η οικονομική κάμψη του 2009 οφείλεται κατά κύριο λόγο στην κατάρρευση της εξωτερικής ζήτησης και εμπιστοσύνης, και ότι τα βασικά μεγέθη της φινλανδικής οικονομίας αναμένεται εν γένει να διατηρηθούν σε υγιή επίπεδα, το πρόγραμμα προβλέπει σημαντικά δημοσιονομικά κίνητρα το 2009, με σκοπό την στήριξη της εγχώριας ζήτησης ώστε να διαφυλαχθούν τα επίπεδα απασχόλησης κατά την διάρκεια της οικονομικής ύφεσης.

(3)

Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζεται το πρόγραμμα προβλέπει επιβράδυνση της αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ από 2,6 % το 2008 σε 0,6 % το 2009, ενώ προβλέπεται ότι θα ακολουθήσει ανάκαμψή της σε ποσοστό ελαφρώς ανώτερο του 2 % κατά μέσο όρο για το υπόλοιπο της προγραμματικής περιόδου. Ενόψει της ταχείας χειροτέρευσης των μακροοικονομικών προοπτικών τους τελευταίους μήνες (2), το σενάριο αυτό, που οριστικοποιήθηκε τον Νοέμβριο του 2008 (3) φαίνεται πλέον ότι βασίζεται σε ιδιαίτερα ευνοϊκές παραδοχές ως προς την ανάπτυξη κυρίως όσον αφορά το 2009. Σύμφωνα με τις τελευταίες κυβερνητικές εκτιμήσεις που περιλαμβάνονται στη δέσμη κινήτρων και συνδέονται με την πρόταση συμπληρωματικού προϋπολογισμού της 30ής Ιανουαρίου 2009, το ΑΕΠ προβλέπεται ότι θα συρρικνωθεί κατά περισσότερο από 2 % το 2009. Οι προβλέψεις του προγράμματος σχετικά με την εξέλιξη του πληθωρισμού θεωρούνται εν γένει ρεαλιστικές.

(4)

Για το 2008, το πλεόνασμα της γενικής κυβέρνησης υπολογίζεται σε 4,5 % του ΑΕΠ στις προβλέψεις των υπηρεσιών της Επιτροπής, έναντι στόχου για πλεόνασμα ίσο προς 3,7 % του ΑΕΠ που είχε τεθεί στην προηγούμενη επικαιροποίηση του προγράμματος σταθερότητας. Το καλύτερο από το αναμενόμενο αποτέλεσμα οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε μεταφορές από το προηγούμενο έτος κατά το οποίο η οικονομική ανάπτυξη και τα φορολογικά έσοδα υπερέβησαν τις προσδοκίες. Επίσης, μια μεταβολή στην καταγραφή των εισοδημάτων από ακίνητα που ανήκουν στους φορείς κοινωνικής ασφάλισης συνέβαλε στην προς τα πάνω αναθεώρηση του πλεονάσματος κατά σχεδόν 0,4 % του ΑΕΠ.

(5)

Το πρόγραμμα προβλέπει μείωση του πλεονάσματος γενικής κυβέρνησης το 2009 κατά 2,3 ποσοστιαίες μονάδες σε 2,1 % του ΑΕΠ, συμφωνώντας γενικά με τις ενδιάμεσες προβλέψεις των υπηρεσιών της Επιτροπής (2,0 % του ΑΕΠ). Ο δημοσιονομικός προσανατολισμός, μετρούμενος με βάση τη μείωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου, σε ετήσια βάση, όπως υπολογίσθηκε εκ νέου από τις υπηρεσίες της Επιτροπής με βάση τις πληροφορίες του προγράμματος, εκτιμάται ότι έχει επεκτατικό χαρακτήρα της τάξεως του 1 % του ΑΕΠ. Ο αντίκτυπος των αυτόματων σταθεροποιητών υπολογίζεται ότι θα μειώσει το δημοσιονομικό πλεόνασμα κατά 1,5 % του ΑΕΠ επιπλέον, το 2009. Η εκτίμηση για τον δημοσιονομικό προσανατολισμό αντιστοιχεί εν γένει στο μέγεθος της δέσμης κινήτρων που εξήγγειλε η κυβέρνηση στο πρόγραμμα, συνολικού ύψους 1,2 % του ΑΕΠ το 2009. Πάνω από τα τρία τέταρτα του ποσού αυτού θα δαπανηθούν για φορολογικές περικοπές που θα στηρίξουν την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών. Οι εν λόγω φορολογικές περικοπές εξυπηρετούν επίσης τον μακροπρόθεσμο στόχο της κυβέρνησης για μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας που σήμερα είναι σχετικά μεγάλη, και αύξηση των κινήτρων απασχόλησης. Τα υπόλοιπα μέτρα παροχής κινήτρων που περιλαμβάνονται στο επικαιροποιημένο πρόγραμμα έχουν σχετικά περιορισμένο ύψος, δηλαδή περίπου 0,3 % του ΑΕΠ, και αφορούν διάφορες επενδύσεις σε υποδομές και την εξασφάλιση χρηματοδότησης για επιχειρήσεις. Στις 30 Ιανουαρίου 2009, η κυβέρνηση εξήγγειλε μια επιπρόσθετη δέσμη κινήτρων που περιλαμβάνει ευρύ φάσμα μέτρων για την τόνωση των επενδύσεων σε υποδομές και κατοικίες, και αποβλέπει ιδιαίτερα στην διαφύλαξη της απασχόλησης, στην αύξηση της χρηματοδότησης της παιδείας και της έρευνας και στην μείωση του κόστους της εργασίας μέσω της ελάττωσης των εργοδοτικών εισφορών κοινωνικής ασφάλισης. Το δημοσιονομικό κόστος των επιπρόσθετων αυτών μέτρων υπολογίζεται σε 0,5 % του ΑΕΠ το 2009, και είναι προφανές ότι δεν αντικατοπτρίζεται στον στόχο του προγράμματος (4).

(6)

Όπως και στο προηγούμενο πρόγραμμα, ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος (ΜΔΣ) της Φινλανδίας ορίζεται ως πλεόνασμα γενικής κυβέρνησης ίσο προς 2 % του ΑΕΠ σε διαρθρωτικούς όρους, ήτοι κυκλικά προσαρμοσμένο μείον έκτακτα και λοιπά προσωρινά μέτρα. Στο πρόγραμμα αναμένεται ότι το ονομαστικό, το πρωτογενές και το διαρθρωτικό πλεόνασμα θα μειωθούν έντονα το 2009 και το 2010, και ότι στη συνέχεια θα σταθεροποιηθούν. Η εκτίμηση του διαρθρωτικού πλεονάσματος, που έγινε σύμφωνα με την από κοινού συμφωνηθείσα μεθοδολογία, προβλέπεται στο πρόγραμμα ότι θα παραμείνει αμετάβλητη σε 1,5 % του ΑΕΠ κατά τα τελευταία έτη του προγράμματος, ποσοστό που είναι ελαφρώς κατώτερο του ΜΔΣ. Η μείωση του ονομαστικού ισοζυγίου την περίοδο 2008-2012 οφείλεται στον συνδυασμό της μείωσης του δείκτη εσόδων κατά περίπου 2 % του ΑΕΠ, πράγμα που αντικατοπτρίζει σε μεγάλο βαθμό τις προγραμματιζόμενες φορολογικές περικοπές, με την αύξηση του δείκτη δαπανών κατά 1,5 % του ΑΕΠ. Το επικαιροποιημένο πρόγραμμα δεν περιλαμβάνει μέτρα δημοσιονομικής περιστολής κατά τα έτη μετά την ύφεση.

(7)

Τα δημοσιονομικά αποτελέσματα που προβλέπονται στο πρόγραμμα υπόκεινται σε κινδύνους αρνητικών εξελίξεων δεδομένου ότι το μακροοικονομικό σενάριο βασίζεται σε πολύ ευνοϊκές παραδοχές ως προς την ανάπτυξη. Ωστόσο, οι κίνδυνοι αρνητικών εξελίξεων στους οποίους υπόκεινται οι δημοσιονομικές προβλέψεις μετριάζονται κάπως εξαιτίας του ότι ορισμένες από τις κυριότερες φορολογικές βάσεις (ιδιωτική κατανάλωση και εισοδήματα των νοικοκυριών) αναμένεται να επιδείξουν μεγαλύτερη αντοχή σε περίπτωση συρρίκνωσης της οικονομίας λόγω κατάρρευσης της εξωτερικής ζήτησης.

(8)

Ενώ ο μακροπρόθεσμος δημοσιονομικός αντίκτυπος της δημογραφικής γήρανσης είναι υψηλότερος από τον μέσο όρο της ΕΕ, οι θεσμοθετηθείσες μεταρρυθμίσεις του συστήματος συντάξεων συνέβαλαν στον περιορισμό της προβλεπόμενης αύξησης των συνταξιοδοτικών δαπανών κατά τις επερχόμενες δεκαετίες. Η δημοσιονομική θέση το 2008 που, όπως υπολογίζεται στο πρόγραμμα, παρουσιάζει μεγάλο διαρθρωτικό πλεόνασμα, συμβάλλει σημαντικά στην αντιστάθμιση του μακροπρόθεσμου δημοσιονομικού αντίκτυπου της δημογραφικής γήρανσης, ενώ ο μεγάλος όγκος περιουσιακών στοιχείων των δημόσιων συνταξιοδοτικών συστημάτων θα συμβάλλει εν μέρει στη χρηματοδότηση της αύξησης των συνταξιοδοτικών δαπανών. Ωστόσο, οι δημοσιονομικές εξελίξεις που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα θα οδηγήσουν σε κενό διατηρησιμότητας. Η διατήρηση υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων μεσοπρόθεσμα και η υλοποίηση των κατάλληλων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων θα συντελούσε στον περιορισμό των κινδύνων στους οποίους υπόκειται η διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών και οι οποίοι σήμερα είναι μικροί.

(9)

Κατά τα προηγούμενα έτη, το υφιστάμενο δημοσιονομικό πλαίσιο για την κεντρική κυβέρνηση αποδείχθηκε αξιόπιστο μέσο πρόληψης των υπερβάσεων στις δαπάνες. Εκτός αυτού, τα τελευταία έτη η Φινλανδία προέβη σε διάφορες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις με σκοπό τη βελτίωση των δημόσιων οικονομικών και τη μείωση των μακροπρόθεσμων πιέσεων στον τομέα των δαπανών.

(10)

Ανταποκρινόμενη στην χρηματοπιστωτική κρίση, η φινλανδική κυβέρνηση έλαβε μέτρα για τη σταθεροποίηση των χρηματοπιστωτικών αγορών. Τα μέτρα αυτά παρέχουν στις εμπορικές τράπεζες πρόσβαση σε σημαντικές δανειακές εγγυήσεις (περίπου 25 % του ΑΕΠ, το πολύ) και σε επενδύσεις κεφαλαίου από μέρους του κράτους (περίπου 3 % του ΑΕΠ, το πολύ). Εκτός αυτού, το ανώτατο όριο εγγύησης των καταθέσεων διπλασιάσθηκε σε 50 000 EUR. Ωστόσο, λόγω του ότι ο φινλανδικός χρηματοπιστωτικός τομέας φαίνεται κάπως λιγότερο επηρεασμένος από την παγκόσμια κρίση, η πραγματική χρήση κρατικών πόρων ενδέχεται να είναι περιορισμένη.

(11)

Ακολουθώντας το ΕΣΑΟ που συμφωνήθηκε τον Δεκέμβριο από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, η Φινλανδία θέσπισε διάφορα δημοσιονομικά μέτρα παροχής κινήτρων για το 2009, τα οποία θεωρούνται εν γένει ότι αποτελούν την κατάλληλη απάντηση στην οικονομική κάμψη. Λόγω της ισχυρής δημοσιονομικής θέσης εκκίνησης και των υγιών βασικών μεγεθών της οικονομίας της χώρας, τα μέτρα παροχής κινήτρων που περιλαμβάνει το πρόγραμμα, καθώς και τα τελευταία μέτρα που εξαγγέλθηκαν τον Ιανουάριο του 2009 κρίνονται κατάλληλα, υπό τον όρο ότι θα αναληφθεί επίσης δράση για δημοσιονομική περιστολή μεσοπρόθεσμα ώστε να εξασφαλισθεί μακροπρόθεσμη διατηρησιμότητα. Η δέσμη μέτρων παροχής κινήτρων γενικά συμμορφώνεται με τις γενικές αρχές του Ευρωπαϊκού σχεδίου για την ανάκαμψη της οικονομίας. Τα μέτρα λαμβάνονται εγκαίρως, καθώς τίθενται ως επί το πλείστον σε ισχύ από τις αρχές του 2009, και θεωρείται ότι αποβλέπουν στην αντιμετώπιση των εσωτερικών οικονομικών προκλήσεων. Σε αντίθεση με τις γενικές αρχές, ο κύριος όγκος των δημοσιονομικών μέτρων παροχής κινήτρων αφορά μόνιμες φορολογικές περικοπές που δεν προβλέπεται ότι θα αρθούν. Αυτό δύναται να θεωρηθεί εν μέρει δικαιολογημένο, λόγω του αρκετά μεγάλου περιθωρίου ελιγμών που παρέχει η κατάσταση των δημόσιων οικονομικών της χώρας και των μακροπρόθεσμων στόχων της φορολογικής πολιτικής της κυβέρνησης. Τα μέτρα αντιμετώπισης της τρέχουσας οικονομικής κρίσης εστιάζονται στη διατήρηση της αθροιστικής ζήτησης και απασχόλησης, καθώς και στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Τα μέτρα σχετίζονται με την ατζέντα μεσοπρόθεσμων μεταρρυθμίσεων για την Φινλανδία, όπως αναθεωρήθηκε από την Επιτροπή στις 28 Ιανουαρίου 2009. Συγκεκριμένα, τα μέτρα τόνωσης των επενδύσεων αποσκοπούν επίσης στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, ενώ οι φορολογικές περικοπές τονώνουν τόσο την ζήτηση όσο και την προσφορά εργατικού δυναμικού.

(12)

Ο δημοσιονομικός προσανατολισμός το 2009 και το 2010 θεωρείται ότι έχει επεκτατικό χαρακτήρα, όπως μετράται με βάση την κατά περίπου 1 ποσοστιαία μονάδα ετήσια μείωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου το 2009 και το 2010. Στη συνέχεια, το πρόγραμμα προβλέπει ουδέτερο δημοσιονομικό προσανατολισμό. Ο δημοσιονομικός προσανατολισμός του προγράμματος φαίνεται ότι ανταποκρίνεται εν πολλοίς στο σύμφωνο σταθερότητας και ανάπτυξης, δεδομένου ότι προβλέπει την παροχή δημοσιονομικών κινήτρων σε περίοδο ύφεσης και ουδέτερη δημοσιονομική πολιτική μόλις οι προβλέψεις για την οικονομία αρχίσουν να κάνουν λόγο για ανάκαμψη της ανάπτυξης σε επίπεδα που πλησιάζουν την εκτιμώμενη δυνητική ανάπτυξη. Ο δημοσιονομικός προσανατολισμός στα τέλη της προγραμματικής περιόδου θα διατηρήσει ένα μεγάλο περιθώριο ασφαλείας προκειμένου να μην υπάρξει υπέρβαση του ορίου του 3 % ως προς το έλλειμμα.

(13)

Όσον αφορά τις απαιτήσεις υποβολής πληροφοριακών στοιχείων που καθορίζονται στον κώδικα δεοντολογίας για τα προγράμματα σταθερότητας και σύγκλισης, το πρόγραμμα παρουσιάζει κάποιες ελλείψεις όσον αφορά τα υποχρεωτικά και τα προαιρετικά δεδομένα (5).

i)

να εφαρμόσει την δημοσιονομική πολιτική του 2009 όπως έχει προγραμματισθεί σύμφωνα με το ΕΣΑΟ και εντός του πλαισίου του ΣΣΑ·

ii)

να αντιστρέψει στη συνέχεια τον αρνητικό δημοσιονομικό αντίκτυπο των μέτρων παροχής δημοσιονομικών κινήτρων επιστρέφοντας στον μεσοπρόθεσμο στόχο και εφαρμόζοντας τις αρμόζουσες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις προκειμένου να διαφυλαχθεί η μακροπρόθεσμη διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών.

21.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 68/6

(1)

Στις 10 Μαρτίου 2009 το Συμβούλιο εξέτασε το επικαιροποιημένο πρόγραμμα σταθερότητας της Ιρλανδίας (2) για την περίοδο 2008 έως 2013.

(2)

Μετά από περισσότερο από μια δεκαετία έντονης οικονομικής ανάπτυξης εξαρτώμενης όλο και περισσότερο από την εγχώρια ζήτηση, η Ιρλανδία βρίσκεται σήμερα σε σοβαρή οικονομική ύφεση. Αυτό οφείλεται στην απότομη διόρθωση που συνέβη στην στεγαστική αγορά η οποία στη συνέχεια εξαπλώθηκε στην ευρύτερη οικονομία και η οποία επιδεινώθηκε από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και την ύφεση που παρατηρείται στους κύριους εμπορικούς εταίρους της Ιρλανδίας.

Οι εξελίξεις αυτές οδήγησαν επίσης σε πολύ απότομη επιδείνωση των δημόσιων οικονομικών (με την εξέλιξη του ισοζυγίου γενικής κυβέρνησης από μικρό πλεόνασμα το 2007 σε έλλειμμα ίσο προς 6,3 % του ΑΕγχΠ το 2008). Στο πλαίσιο αυτό, οι αρχές της χώρας έλαβαν μέτρα εξυγίανσης σε διάφορα στάδια αρχίζοντας από τα μέσα του 2008. τη συνάρτηση αυτήν, ελήφθησαν μέτρα τόνωσης της αγοραστικής δύναμης και στήριξης της ομαλής προσαρμογής της αγοράς ακινήτων, ταυτόχρονα δε οι δημόσιες επενδύσεις αναπροσανατολίστηκαν σε σχέδια καίριας σημασίας. Η βασική πρόκληση για τα επόμενα έτη είναι η εφαρμογή μιας αξιόπιστης και διατηρήσιμης στρατηγικής δημοσιονομικής εξυγίανσης με σκοπό την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην αγορά και, ταυτόχρονα, τον αναπροσανατολισμό των πόρων από τον τομέα των δομικών κατασκευών σε πιο παραγωγικούς τομείς, καθώς και την ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας με τη λήψη μέτρων για την τόνωση της αύξησης της παραγωγικότητας και με κατάλληλες μισθολογικές πολιτικές. Η συνεχιζόμενη ευπάθεια του χρηματοπιστωτικού τομέα μπορεί να εμποδίσει τη διαδικασία προσαρμογής βραχυπρόθεσμα και να επιβαρύνει περαιτέρω τα δημόσια οικονομικά. Άλλο σημαντικό στοιχείο για τη βελτίωση της μακροπρόθεσμης διατηρησιμότητάς τους αποτελεί η μεταρρύθμιση του συστήματος συντάξεων.

(3)

Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο βασίζεται το πρόγραμμα προβλέπει ότι την συρρίκνωση του πραγματικού ΑΕγχΠ κατά 1,4 % το 2008 θα ακολουθήσει περαιτέρω μείωσή του κατά 4,0 % το 2009 και κατά 0,9 % το 2010 και ότι κατόπιν θα σημειωθεί ανάκαμψη σε 2,9 % κατά μέσο όρο κατά το υπόλοιπο της προγραμματικής περιόδου. Αξιολογούμενες με βάση τις πληροφορίες που είναι διαθέσιμες σήμερα (3), οι παραδοχές αυτές ως προς την ανάπτυξη φαίνονται εν γένει ευλογοφανείς έως το 2010. Από το 2011 και μετά, οι προβλέψεις όσον αφορά την οικονομική ανάπτυξη θεωρούνται μάλλον αισιόδοξες. Οι προβλέψεις του προγράμματος όσον αφορά τον πληθωρισμό φαίνονται ρεαλιστικές. Το ίδιο ισχύει για τις προοπτικές όσον αφορά το εξωτερικό έλλειμμα και την ανταγωνιστικότητα.

(4)

Για το 2008, το έλλειμμα γενικής κυβέρνησης εκτιμάται σε 6,3 % του ΑΕγχΠ στις ενδιάμεσες προβλέψεις των υπηρεσιών της Επιτροπής του Ιανουαρίου 2009, έναντι στόχου 0,9 % του ΑΕγχΠ που είχε τεθεί στο προηγούμενο επικαιροποιημένο πρόγραμμα σταθερότητας (4). Το εν λόγω, αρκετά χειρότερο από το αναμενόμενο, αποτέλεσμα αντανακλά τόσο μια σημαντική υστέρηση των φορολογικών εσόδων όσο και κάποιες υπερβάσεις στο σκέλος των δαπανών (5). Οι στόχοι ως προς τα φορολογικά έσοδα δεν επιτεύχθηκαν εξαιτίας της μόνιμης απώλειας εσόδων που συνδέονταν με την εκρηκτική ανάπτυξη της στεγαστικής αγοράς και, γενικότερα, εξαιτίας της χαμηλότερης από το αναμενόμενο οικονομική δραστηριότητα. Ενώ τον Ιούλιο του 2008 λήφθηκαν ορισμένα μέτρα για τον περιορισμό της αύξησης των δαπανών, η αύξηση αυτή ήταν μεγαλύτερη από ό,τι είχε προγραμματισθεί, ιδίως στον τομέα των κοινωνικών μεταβιβάσεων, των δαπανών για τόκους και των δημοσίων επενδύσεων. Οι κοινωνικές μεταβιβάσεις εκπληρούν την αποστολή τους ως αυτόματοι σταθεροποιητές, όπως προκύπτει από τις υψηλότερες δαπάνες που συνδέονται με την ανεργία.

(5)

Προβλέπεται ότι το έλλειμμα γενικής κυβέρνησης θα διευρυνθεί σε 9,5 % του ΑΕγχΠ το 2009, αντικατοπτρίζοντας κυρίως την κάμψη της οικονομίας. Η κυβέρνηση προέβη σε περιστολή μη υποχρεωτικών δαπανών ύψους σχεδόν 3 % του ΑΕγχΠ. Ταυτόχρονα, θεσπίστηκαν ορισμένα μέτρα στήριξης της οικονομίας για την αντιμετώπιση της οικονομικής δυσπραγίας, της τάξεως του 0,5 % του ΑΕγχΠ. Συνολικά, οι ενέργειες αυτές συνεπάγονται περιστολή της τάξης του 2,5 % του ΑΕγχΠ, η οποία περιλαμβάνει μια δέσμη μέτρων ισοδυναμούσα με 1 % του ΑΕγχΠ που εξαγγέλλεται στην προσθήκη του προγράμματος χωρίς να παρέχονται λεπτομέρειες, με αποτέλεσμα αυτή να μην έχει ληφθεί υπόψη στις ενδιάμεσες προβλέψεις των υπηρεσιών της Επιτροπής. Η Επιτροπή εκτιμά ότι οι ενέργειες αυτές θα αποφέρουν το 2009 καθαρή εξοικονόμηση ύψους 0,8 % του ΑΕγχΠ, η οποία είναι ελαφρώς χαμηλότερη από την εξοικονόμηση ύψους 1 % που εξήγγειλε η κυβέρνηση (6). Παρά την περιστολή αυτήν, υπολογίζεται ότι το διαρθρωτικό έλλειμμα (όπως υπολογίσθηκε εκ νέου από τις υπηρεσίες της Επιτροπής βάσει των πληροφοριών που παρέχονται στο πρόγραμμα) θα διευρυνθεί κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕγχΠ λόγω της απώλειας φορολογικού εισοδήματος που συνδέεται με την προσαρμογή που επιτελείται στη στεγαστική αγορά, τις δυσκολίες όσον αφορά την αρκούντως ταχεία μείωση της αύξησης των δαπανών, καθώς και μια σημαντική προς τα κάτω αναθεώρηση των δυνατοτήτων μεγέθυνσης.

(6)

Η μεσοπρόθεσμη δημοσιονομική στρατηγική της κυβέρνησης είναι να μειωθεί, έως το 2013, το ονομαστικό έλλειμμα κάτω από το 3 % του ΑΕγχΠ που αποτελεί την τιμή αναφοράς. Η μείωση του ελλείμματος προβλέπεται να αρχίσει το 2010 και να επιταχυνθεί από το 2011. Το πρόγραμμα δεν παρέχει ενδείξεις ως προς τον χρόνο επίτευξης του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου (7). Μολονότι εξαγγέλλεται ένας ετήσιος στόχος εξυγίανσης συνολικά ανερχόμενης σε ποσοστό περίπου 7 % του ΑΕγχΠ σε ονομαστικούς όρους από το 2010 και μετά, δεν αναφέρονται συγκεκριμένα μέτρα. Οι ενδεικτικές προβλέψεις της προσθήκης αφορούν μια στρατηγική εξυγίανσης των δημόσιων οικονομικών βασιζόμενη πρωτίστως στο σκέλος των δαπανών. Κατά τη διάρκεια της προγραμματικής περιόδου αναμένεται ελαφρά αύξηση του δείκτη εσόδων (κατά 0,75 π.μ. του ΑΕγχΠ), ενώ προβλέπεται ότι ο δείκτης πρωτογενών δαπανών θα υποχωρήσει αισθητά (κατά περίπου 5,25 π.μ.) ιδίως στον τομέα των κοινωνικών μεταβιβάσεων και της δημόσιας κατανάλωσης. Οι δαπάνες για τόκους ως ποσοστό του ΑΕγχΠ αναμένεται ότι θα τριπλασιασθούν κατά τη διάρκεια της προγραμματικής περιόδου σε 3,5 % του ΑΕγχΠ. Η ταχεία αύξηση του ελλείμματος, η πτώση του ονομαστικού ΑΕγχΠ και η σοβαρής κλίμακας προσαρμογή των αποθεμάτων-ροών το 2008 που συνδεόταν με μια ηθελημένη συσσώρευση ρευστότητας συντελούν στον διπλασιασμό του δείκτη χρέους μεταξύ 2007 και 2009 και σε υπέρβαση της τιμής αναφοράς του 60 % του ΑΕγχΠ από το 2010 και μετά.

(7)

Τα δημοσιονομικά αποτελέσματα υπόκεινται σε κινδύνους αρνητικών εξελίξεων καθ' όλη την προγραμματική περίοδο. Πρώτον, σημαντικοί κίνδυνοι απορρέουν από την έλλειψη πληροφοριών σχετικά με την προγραμματιζόμενη στρατηγική εξυγίανσης μετά το 2009, ειδικότερα όσον αφορά την πορεία των δαπανών και των εσόδων, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη τη σημασία που αποδίδεται στη συγκράτηση των δαπανών (8). Δεύτερον, οι προβλέψεις για την ανάπτυξη στο οικονομικό σενάριο ενδέχεται να είναι ευνοϊκές, ιδίως κατά τα τελευταία έτη της περιόδου. Με βάση τους κινδύνους αρνητικών εξελίξεων όσον αφορά τους στόχους για το έλλειμμα, η εξέλιξη του δείκτη χρέους είναι επίσης πιθανό να είναι λιγότερο ευνοϊκή από ό,τι προβλέπει το πρόγραμμα. Εκτός αυτού, υφίστανται συγκεκριμένοι κίνδυνοι σε σχέση με τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις από την χρηματοπιστωτική κρίση, ιδίως από τυχόν περαιτέρω εισφορές κεφαλαίων σε τράπεζες (χρέος) και από τις τραπεζικές εγγυήσεις που χορηγεί η κυβέρνηση (έλλειμμα και χρέος, σε περίπτωση κατάπτωσης των εγγυήσεων).

(8)

Ο μακροπρόθεσμος δημοσιονομικός αντίκτυπος της δημογραφικής γήρανσης στην Ιρλανδία είναι πολύ πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ κυρίως εξαιτίας της σχετικά μεγάλης προβλεπόμενης αύξησης των συνταξιοδοτικών δαπανών κατά τις επερχόμενες δεκαετίες. Η δημοσιονομική κατάσταση το 2008, όπως την εκτιμά το πρόγραμμα, έχει επιδεινωθεί σημαντικά σε σύγκριση με το σημείο εκκίνησης του προηγούμενου προγράμματος και επιτείνει τον δημοσιονομικό αντίκτυπο που έχει η δημογραφική γήρανση στο κενό διατηρησιμότητας. Εάν ως σημείο εκκίνησης ληφθεί η δημοσιονομική κατάσταση του 2009, όπως διαγράφεται στις ενδιάμεσες προβλέψεις των υπηρεσιών της Επιτροπής, το κενό διατηρησιμότητας πρέπει να διευρυνθεί σε μεγάλο βαθμό. Μολονότι έχουν συσσωρευθεί περιουσιακά στοιχεία στο εθνικό αποθεματικό ταμείο συντάξεων (National Pension Reserve Fund — NPRF) για να προχρηματοδοτηθούν εν μέρει οι μελλοντικές συνταξιοδοτικές δαπάνες, το ακαθάριστο χρέος προβλέπεται ότι θα υπερβεί την τιμή αναφοράς της συνθήκης κατά τη διάρκεια της προγραμματικής περιόδου. Η μείωση του μεγάλου πρωτογενούς ελλείμματος μεσοπρόθεσμα, όπως ήδη προβλέπεται στο πρόγραμμα, και η εφαρμογή μεταρρυθμίσεων που μετριάζουν τη σημαντική αύξηση των δαπανών που συνεπάγεται η δημογραφική γήρανση θα συνέβαλε στη μείωση των μεγάλων κινδύνων που περιβάλλουν τη διατηρησιμότητα των δημοσίων οικονομικών. Οι προαναφερθέντες κίνδυνοι από προγράμματα σταθεροποίησης του χρηματοπιστωτικού τομέα που έχει θεσπίσει η Ιρλανδία ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά την μακροπρόθεσμη διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών, κυρίως μέσω του αντίκτυπού τους στο κρατικό χρέος, εάν το κόστος της κρατικής υποστήριξης δεν ανακτηθεί πλήρως στο μέλλον.

(9)

Το μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό πλαίσιο της Ιρλανδίας παρουσιάζει ορισμένες αδυναμίες. Συγκεκριμένα, οι δημοσιονομικοί στόχοι για τα έτη που έπονται αυτού που καλύπτει ο προϋπολογισμός, ιδίως τα κονδύλια δαπανών, μπορεί να αλλάξουν στους επόμενους προϋπολογισμούς. Με βάση πρόσφατες εμπειρίες, αυτό δυσχεραίνει την τήρηση από τους αρμόδιους μιας συνετής πορείας όσον αφορά την άσκηση δημοσιονομικής πολιτικής όταν υπάρχουν (σταθερά) έκτακτα έσοδα. Ταυτόχρονα, μπορεί να περιορίσει την ικανότητά τους να δεσμευθούν κατά αξιόπιστο τρόπο να ακολουθήσουν μια στρατηγική εξυγίανσης των δημόσιων οικονομικών σε περιόδους δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας. Παρά το γεγονός ότι τα ζητήματα αυτά δεν αντιμετωπίζονται άμεσα στο πρόγραμμα, η κυβέρνηση έχει συγκροτήσει μια επιτροπή φορολογίας (Commission on Taxation) και μια ειδική ομάδα εξέτασης των δαπανών και του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων (Special Review Group on Public Service Expenditure and Numbers) που θα υποβάλουν συστάσεις για τη βελτίωση του φορολογικού συστήματος και των προγραμμάτων δημοσίων δαπανών, αντίστοιχα. Οι εκθέσεις των εν λόγω ομάδων αναμένεται να υποβληθούν εντός του 2009 και οι εθνικές αρχές έχουν αναφέρει ότι οι συστάσεις τους θα ενσωματωθούν στη διαδικασία λήψεως αποφάσεων για τον προϋπολογισμό του 2010 και των επόμενων ετών.

(10)

Η Ιρλανδία θέσπισε διάφορα μέτρα για τη διασφάλιση της σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού τομέα. Το όριο που προβλέπει ο νόμος για το πρόγραμμα εγγύησης των καταθέσεων αυξήθηκε σε 100 000 EUR ανά καταθέτη. Προβλέφθηκαν εγγυήσεις για καλυπτόμενες τράπεζες εκτιμώμενες σε 400 δισ. EUR. Τον Δεκέμβριο εξαγγέλθηκε ένα πρόγραμμα ανακεφαλαιοποίησης τριών μεγάλων τραπεζών, ύψους 10 δισ. EUR (5 % του ΑΕγχΠ) το οποίο πρόκειται να χρηματοδοτηθεί, τουλάχιστον εν μέρει, από το NPRF. Αντ' αυτού ωστόσο, έκτοτε, μία από τις υπόψη τράπεζες πέρασε στην ιδιοκτησία του δημοσίου. Οι εισφορές κεφαλαίου (στις 11 Φεβρουαρίου, εξαγγέλθηκαν 7 δισ. EUR για τις δύο άλλες τράπεζες) θα χρηματοδοτηθούν από το NPRF και από μελλοντικές συνεισφορές σε αυτό.

(11)

Η δημοσιονομική πολιτική για το 2009 εξυγιαίνει εν γένει τον προϋπολογισμό, πράγμα που είναι κατάλληλο και σύμφωνο με το ευρωπαϊκό σχέδιο για την ανάκαμψη της οικονομίας που συμφωνήθηκε τον Δεκέμβριο του 2008 από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενόψει του μεγάλου ελλείμματος και της κατακόρυφης ανόδου του χρέους της χώρας. Εξάλλου, σύμφωνα με το ευρωπαϊκό σχέδιο για την ανάκαμψη της οικονομίας, η Ιρλανδία θέσπισε μια σειρά από μέτρα στήριξης της οικονομικής δραστηριότητας και ενίσχυσης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Αυτή η δέσμη μέτρων αποτελεί την κατάλληλη απάντηση στη μακροοικονομική δημοσιονομική κατάσταση. Τα μέτρα που έλαβαν οι ιρλανδικές αρχές εστιάζονται στη στήριξη της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών και στη στήριξη των επενδύσεων, λήφθηκαν εγκαίρως και είναι στοχοθετημένα. Λήφθηκαν ειδικά μέτρα στήριξης της διαδικασίας προσαρμογής στη στεγαστική αγορά, από όπου άρχισε η τρέχουσα κάμψη της οικονομίας, ενώ άλλα μέτρα αφορούσαν ειδικότερα τις πλέον ευάλωτες κατηγορίες πληθυσμού που ενδέχεται να πληγούν περισσότερο από την κρίση, περιλαμβανομένης μιας δέσμης μέτρων κοινωνικής πρόνοιας. Τα μέτρα έχουν μόνιμο και όχι προσωρινό χαρακτήρα και αυτό πρέπει να συνδεθεί με το γεγονός ότι η συνολική δημοσιονομική στρατηγική αποβλέπει στη μείωση του ελλείμματος. Επιπλέον, η στήριξη για την ανάκαμψη της οικονομίας θα προέλθει από διαρθρωτικά μέτρα όπως συνεχείς μεγάλες δημόσιες επενδύσεις στο πλαίσιο του πολυετούς εθνικού αναπτυξιακού προγράμματος της Ιρλανδίας (περίπου 4,5 % του ΑΕγχΠ ετησίως κατά την προγραμματική περίοδο) και φορολογικά πλεονεκτήματα για δραστηριότητες E&A και για μικρές νεοσύστατες επιχειρήσεις. Τα εν λόγω μέτρα συνδέονται με το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων και τις ειδικές κατά χώρα συστάσεις που πρότεινε η Επιτροπή στις 28 Ιανουαρίου 2009 στο πλαίσιο της στρατηγικής της Λισσαβώνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση.

(12)

Μετά την περαιτέρω επιδείνωσή του το 2009, το έλλειμμα προβλέπεται ότι θα αρχίσει να μειώνεται σταδιακά. Ωστόσο, η μείωση του ονομαστικού ελλείμματος κάτω από το 3 % του ΑΕγχΠ έως το 2013, σύμφωνα με τα όσα προβλέπει το πρόγραμμα, θα απαιτήσει την αντιμετώπιση των προαναφερθέντων σημαντικών κινδύνων που περιβάλλουν τους δημοσιονομικούς στόχους, καθώς και ετοιμότητα όσον αφορά τη λήψη επιπρόσθετων μέτρων εφόσον χρειασθεί. Τα σχέδια δημοσιονομικής εξυγίανσης πρέπει να συνοδεύονται από μέτρα.

(13)

Όσον αφορά τις απαιτήσεις δεδομένων που περιλαμβάνονται στον κώδικα δεοντολογίας για τα προγράμματα σταθερότητας και σύγκλισης, στο πρόγραμμα υπάρχουν ορισμένα κενά όσον αφορά τα υποχρεωτικά και τα προαιρετικά στοιχεία (9).

i)

να περιορίσει την αύξηση του ελλείμματος το 2009, καθώς και να προσδιορίσει και να εφαρμόσει αυστηρά ουσιαστικές ετήσιες προσπάθειες στο πλαίσιο ευρείας βάσεως προγράμματος δημοσιονομικής εξυγίανσης για το 2010 και τα επόμενα έτη·

ii)

προκειμένου να περιορισθούν οι κίνδυνοι που περιβάλλουν την προσαρμογή, να ενισχύσει τον δεσμευτικό χαρακτήρα του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού πλαισίου, καθώς και να παρακολουθήσει στενά την τήρηση των δημοσιονομικών στόχων καθ' όλη την διάρκεια του έτους·

iii)

ενόψει της σημαντικής προβλεπόμενης αύξησης των δαπανών που σχετίζονται με τη δημογραφική γήρανση και της αύξησης του χρέους, αν και από χαμηλά επίπεδα, που αναμένεται κατά την προγραμματική περίοδο, να βελτιώσει τη μακροπρόθεσμη διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών με πρόσθετες μεταρρυθμίσεις στον τομέα των συντάξεων, πέρα από τα μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης.

21.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 68/12

(1)

Στις 10 Μαρτίου 2009, το Συμβούλιο εξέτασε το επικαιροποιημένο πρόγραμμα σύγκλισης της Λεττονίας για την περίοδο 2008-2011.

(2)

Μετά από παρατεταμένη περίοδο έντονης αύξησης από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, που οφειλόταν ως επί το πλείστον στην εγχώρια ζήτηση, το πραγματικό ΑΕΠ της Λεττονίας αυξήθηκε την περίοδο 2005-2007 με διψήφια ποσοστά, πολύ ανώτερα της δυνητικής ανάπτυξης. Η αύξηση αυτή οφειλόταν κατά κύριο λόγο σε μια ισχυρή πιστωτική επέκταση που έδωσε ώθηση στην ιδιωτική κατανάλωση και στις επενδύσεις σε ακίνητα, αλλά η κατάσταση αυτή τερματίσθηκε στα μέσα του 2007, καθώς οι υπερβολικές τιμές των ακινήτων δεν ήταν πλέον διατηρήσιμες. Κατά τα έτη αυτά, η υψηλή εγχώρια ζήτηση δημιούργησε σοβαρές πιέσεις υπερθέρμανσης της οικονομίας, της οποίας η δομή παρουσίασε μετατόπιση από τον τομέα των εμπορεύσιμων στον τομέα των μη εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών υπονομεύοντας την εξωτερική βιωσιμότητα της οικονομίας. Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση μεγέθυνε τις σοβαρές συνέπειες της ανατροπής της κατακόρυφης αύξησης του δανεισμού και των τιμών των κατοικιών που είχε σημειωθεί στην Λεττονία και οδήγησε σε περαιτέρω πιστωτική στενότητα και σε αυστηρότερους όρους χορήγησης δανείων, επιτείνοντας την απότομη υποχώρηση της εγχώριας ζήτησης κατά τη διάρκεια του 2008. Στο πλαίσιο της σταθερής συναλλαγματικής ισοτιμίας, οι νομισματικές και πιστωτικές συνθήκες έγιναν αυστηρότερες το 2008 λόγω της επιδείνωσης της εικόνας που παρουσιάζει η χώρα από άποψη κινδύνου και της συνεχιζόμενης ανόδου της πραγματικής σταθμισμένης συναλλαγματικής ισοτιμίας. Η συνακόλουθη συρρίκνωση στις εξαγωγικές αγορές έπληξε τον σχετικά μικρό τομέα των εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών, που είχε ήδη εξασθενήσει από τις υπερβολικά μεγάλες αυξήσεις του εγχώριου κόστους κατά τα προηγούμενα έτη. Τα δημοσιονομικά έσοδα μειώθηκαν κατακόρυφα το 2008 αντικατοπτρίζοντας την ταχεία επιβράδυνση της οικονομίας, με συνέπειες για το δημοσιονομικό ισοζύγιο που εκτιμώνται σε 4 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ. Με την όλο και πιο έντονη στροφή του κλίματος στην αγορά σε βάρος των αναδυόμενων αγορών, η χρηματοδοτική στενότητα ανάγκασε την κυβέρνηση να αποφασίσει να αποταθεί σε διεθνείς θεσμικούς χρηματοδοτικούς φορείς. Υπό τον όρο της εφαρμογής ενός συμφωνημένου προγράμματος πολιτικής, η Λεττονία έλαβε διεθνή χρηματοδοτική συνδρομή πολύ σημαντικού ύψους από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το ΔΝΤ και άλλους δανειοδότες (συνολικού ύψους το πολύ 7,5 δισ. EUR για το χρονικό διάστημα έως το πρώτο τρίμηνο του 2011) (2). Ακολουθώντας τις δεσμεύσεις που ανέλαβε έναντι των χορηγών διεθνούς συνδρομής, η δημοσιονομική πολιτική της Λεττονίας στηρίζει την προσαρμογή που απαιτείται ενόψει των μεγάλων ανισορροπιών της οικονομίας της.

(3)

Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο βασίζεται το πρόγραμμα προβλέπει ότι το πραγματικό ΑΕΠ, μετά από εκτιμώμενη μείωσή του κατά 2 % το 2008, θα συρρικνωθεί κατά 5 % το 2009 και κατά 3 % επιπλέον το 2010, και ότι το 2011 θα παρουσιάσει πολύ ασθενή ανάκαμψη σε 1,5 %. Με βάση τις διαθέσιμες σήμερα πληροφορίες (3), το μακροοικονομικό σενάριο εκτιμάται ότι στηρίζεται σε ευνοϊκές παραδοχές ως προς την ανάπτυξη για το 2009 και ότι, για το χρονικό διάστημα που ακολουθεί, το σενάριο ως προς την εξέλιξη της ζήτησης και της παραγωγής είναι εύλογο. Οι προβλέψεις του προγράμματος όσον αφορά τον πληθωρισμό φαίνονται ρεαλιστικές. Οι προβλέψεις του προγράμματος όσον αφορά την καθαρή εξωτερική δανειοληψία είναι κάπως επιφυλακτικές, αλλά κρίνονται συνεπείς προς τις προβλέψεις του όσον αφορά τη ζήτηση και την παραγωγή.

(4)

Για το 2008, το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης εκτιμάται σε 3,5 % του ΑΕΠ στις ενδιάμεσες προβλέψεις των υπηρεσιών της Επιτροπής του Ιανουαρίου 2009, έναντι του στόχου για πλεόνασμα ίσο προς 0,7 % του ΑΕΠ που είχε τεθεί στην προηγούμενη επικαιροποίηση του προγράμματος σύγκλισης (4). Το εν λόγω, αρκετά χειρότερο από το αναμενόμενο, αποτέλεσμα αντανακλά κατά βάση μια σημαντική μείωση των φορολογικών εσόδων. Οι καταβολές φόρων από επιχειρήσεις και ιδιώτες μειώθηκαν προς τα τέλη του έτους εξαιτίας της οξείας έλλειψης ρευστότητας στην οικονομία της χώρας.

(5)

Στις 12 Δεκεμβρίου 2008, το Κοινοβούλιο της Λεττονίας ενέκρινε διορθωτικό προϋπολογισμό για το 2009, ο οποίος ανταποκρίνεται στους όρους υπό τους οποίους χορηγήθηκε από μέρους της ΕΕ βοήθεια για τη στήριξη του ισοζυγίου πληρωμών, καθώς και στις απαιτήσεις άλλων διεθνών δανειστών. Ο προϋπολογισμός αυτός περιελάμβανε τροποποιημένα μέτρα εξυγίανσης που εκτιμήθηκαν σε 7 % του ΑΕΠ. Ωστόσο, δεδομένου ότι ο αρχικός προϋπολογισμός ήταν επεκτατικός, η συνολική δημοσιονομική εξυγίανση για το 2009 είναι μικρότερης εμβέλειας. Η προσπάθεια εξυγίανσης το 2009 δεν αντανακλάται στο διαρθρωτικό ισοζύγιο λόγω σημαντικών διακυμάνσεων των ευμετάβλητων εσόδων. Στα κυριότερα μέτρα περιλαμβάνονται αυξήσεις του ΦΠΑ και των ειδικών φόρων κατανάλωσης, καθώς και σημαντική περικοπή των συνολικών δαπανών, ιδίως των μισθών του δημόσιου τομέα σε σχέση με τον αρχικό προϋπολογισμό για το 2009, που είχε εγκριθεί στις 14 Νοεμβρίου 2008. Θα ακολουθήσει λεπτομερής συμπληρωματικός προϋπολογισμός μέχρι τα τέλη Μαρτίου 2009 και ενέργειες για την αναθεώρηση των προϋπολογισμών που καταρτίζονται σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος ως προς το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης για το 2009. Οι αυτόματοι σταθεροποιητές έχουν εν γένει μικρό αντίκτυπο στη Λεττονία. Ωστόσο η τρέχουσα ύφεση πλήττει ιδιαζόντως τις φορολογικές εισπράξεις.

(6)

Κύριος στόχος της μεσοπρόθεσμης δημοσιονομικής στρατηγικής του προγράμματος είναι να μειωθεί το κρατικό έλλειμμα το 2011 κάτω από την τιμή αναφοράς 3 % του ΑΕΠ που προβλέπει η Συνθήκη του Μάαστριχτ για το έλλειμμα του προϋπολογισμού, προκειμένου να επιτευχθεί ομαλή μετάβαση στην υιοθέτηση του ευρώ. Το τελευταίο επικαιροποιημένο πρόγραμμα δεν προβλέπει ότι θα επιτευχθεί ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος (ΜΔΣ), που έχει καθοριστεί ως διαρθρωτικό έλλειμμα ύψους 1 % του ΑΕΠ, κατά την προγραμματική περίοδο. Το ονομαστικό έλλειμμα προβλέπεται ότι θα βελτιωθεί από 5,3 % του ΑΕΠ το 2009 σε 4,9 % του ΑΕΠ το 2010 και σε 2,9 % του ΑΕΠ το 2011. Αυτό θα επιτευχθεί με αύξηση των εσόδων από 32,5 % του ΑΕΠ το 2009 σε 37,7 % του ΑΕΠ το 2011, χάρη σε σημαντικές αυξήσεις του δείκτη εσόδων από την έμμεση φορολογία προς το ΑΕΠ το 2011 και μεγάλες αυξήσεις άλλων δεικτών εσόδων το 2010 και το 2011. Ταυτόχρονα, προγραμματίζεται αύξηση, αλλά σε μικρότερο βαθμό, του ύψους των δαπανών προς το ΑΕΠ, από 37,7 % του ΑΕΠ το 2009 σε 39,9 % το 2010 και 40,7 % το 2011. Το ακαθάριστο χρέος της γενικής κυβέρνησης έφθασε το 19,4 % του ΑΕΠ το 2008, ποσοστό πολύ μικρότερο του 60 % του ΑΕΠ που αποτελεί την τιμή αναφοράς, αλλά με αυξητικές τάσεις. Οι προβλέψεις για το χρέος την περίοδο 2009-2010 βασίζονται στην πλήρη απορρόφηση της διεθνούς χρηματοδοτικής συνδρομής, όπως αυτή έχει προγραμματιστεί από τους συμμετέχοντες φορείς.

(7)

Το δημοσιονομικό αποτέλεσμα του προγράμματος περιβάλλεται από κινδύνους αρνητικών εξελίξεων. Αυτό αφορά όλα τα έτη της προγραμματικής περιόδου. Ο κυριότερος κίνδυνος το 2009 είναι να διαμορφωθεί το ΑΕΠ σε επίπεδο χαμηλότερο από αυτό που προβλέπεται στο πρόγραμμα. Ο τροποποιημένος προϋπολογισμός θα περιγράφεται λεπτομερώς σε προτάσεις που πρέπει να υποβληθούν στο Κοινοβούλιο έως τα τέλη Μαρτίου. Η προγραμματιζόμενη το 2010 και το 2011 δημοσιονομική εξυγίανση δεν συνοδεύεται από λεπτομερή μέτρα. Επιπλέον, ενδέχεται να απαιτηθεί η λήψη μέτρων σταθεροποίησης του χρηματοπιστωτικού τομέα κατά την προγραμματική περίοδο με δυνητικά σημαντικό αντίκτυπο για τα δημόσια οικονομικά.

(8)

Ο μακροπρόθεσμος δημοσιονομικός αντίκτυπος της δημογραφικής γήρανσης είναι χαμηλότερος από τον μέσο όρο της ΕΕ λόγω των μεταρρυθμίσεων στον τομέα των συντάξεων, που έχουν ήδη τεθεί σε εφαρμογή. Ωστόσο, η δημοσιονομική κατάσταση το 2008, όπως την εκτιμά το πρόγραμμα, έχει επιδεινωθεί σημαντικά σε σύγκριση με τη θέση εκκίνησης του προηγούμενου προγράμματος και επιτείνει τον δημοσιονομικό αντίκτυπο της δημογραφικής γήρανσης στο κενό διατηρησιμότητας. Η μείωση του πρωτογενούς ελλείμματος μεσοπρόθεσμα, όπως προβλέπει το πρόγραμμα, θα συνέβαλλε στη μείωση των μεσοπρόθεσμων κινδύνων που απειλούν τη διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών και θα αποτελούσε σημαντικό παράγοντα βελτίωσης της εικόνας που έχει σχηματισθεί στην αγορά για την Λεττονία. Τα μέτρα στήριξης της σταθεροποίησης του χρηματοπιστωτικού τομέα στη Λεττονία ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά την μακροπρόθεσμη διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών, κυρίως λόγω του αντίκτυπού τους στο κρατικό χρέος.

(9)

Τα δημοσιονομικά αποτελέσματα της Λεττονίας τα τελευταία έτη οφείλονται εν μέρει στις θεσμικές αδυναμίες του δημοσιονομικού της πλαισίου. Στο πλαίσιο της διεθνούς χρηματοδοτικής συνδρομής, προγραμματίζεται η λήψη μέτρων κατά το πρώτο εξάμηνο του 2009 με σκοπό την ενίσχυση της δημοσιονομικής διακυβέρνησης, την αύξηση της διαφάνειας και τη βελτίωση της διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών, μεταξύ άλλων, με την ενίσχυση της διαδικασίας κατάρτισης του προϋπολογισμού, με τον αυστηρότερο έλεγχο των δαπανών από το Υπουργείο Οικονομικών και με την εφαρμογή του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού πλαισίου. Εκτός αυτού, θα τροποποιηθεί ο νόμος περί προϋπολογισμού και δημοσιονομικής διαχείρισης με σκοπό την ενίσχυση της διάρθρωσης και της εφαρμογής των δημοσιονομικών διαδικασιών. Κατά το πρώτο τρίμηνο του 2009 θα πραγματοποιηθεί, με διεθνή τεχνική βοήθεια, επανεξέταση του συστήματος διαχείρισης των εσόδων, την οποία θα ακολουθήσει διεξοδική επισκόπηση της διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών.

(10)

Με σκοπό την σταθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού τομέα η Λεττονία αύξησε το όριο εγγύησης των καταθέσεων από το ισοδύναμο σε λατς των 20 000 EUR σε 50 000 EUR. Τον Νοέμβριο του 2008, η κυβέρνηση απέκτησε τον έλεγχο στην Parex Bank και της χορήγησε στήριξη ρευστότητας. Η Λεττονία επί του παρόντος αναπτύσσει το νομικό πλαίσιο βάσει του οποίου θα χρησιμοποιούνται δημόσιοι χρηματοδοτικοί πόροι για τη στήριξη χρηματοπιστωτικών οργανισμών.

(11)

Ακολουθώντας το Ευρωπαϊκό σχέδιο για την ανάκαμψη της οικονομίας που συμφωνήθηκε τον Δεκέμβριο του 2008 από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, η Λεττονία, ως χώρα που αντιμετωπίζει σημαντικές εξωτερικές και εσωτερικές ανισορροπίες, έχει κατευθύνει την δημοσιονομική της πολιτική προς τη διόρθωση των ανισορροπιών αυτών. Λαμβάνοντας υπόψη την έλλειψη περιθωρίου ελιγμών σε δημοσιονομικό επίπεδο και την ανάγκη διόρθωσης των οικονομικών ανισορροπιών, ο προγραμματιζόμενος περιοριστικός δημοσιονομικός προσανατολισμός από το 2009 έως το 2011 φαίνεται ότι αποτελεί την κατάλληλη απάντηση στην επικρατούσα οικονομική κατάσταση. Έχουν ληφθεί συγκεκριμένα μέτρα στήριξης της διαδικασίας προσαρμογής στον τομέα εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών. Μια σημαντική περικοπή στους μισθούς του δημόσιου τομέα, η οποία πρέπει να συμβάλει στην ευρύτερη μισθολογική προσαρμογή και στη διόρθωση των εξωτερικών ανισορροπιών, έχει ήδη τεθεί σε εφαρμογή. Οι αρχές της Λεττονίας προγραμματίζουν τη λήψη μιας δέσμης μέτρων στήριξης του τομέα των επιχειρήσεων μέσω της μείωσης του διοικητικού φόρτου και της βελτίωσης της πρόσβασής τους σε χρηματοδότηση.

Περαιτέρω στήριξη της ανάκαμψης της οικονομίας θα προέλθει από τις συνεχιζόμενες επενδύσεις του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα στο πλαίσιο σχεδίων των διαρθρωτικών ταμείων της ΕΕ. Οι αρχές της χώρας έχουν δεσμευθεί να εξασφαλίσουν την έγκαιρη και αποφασιστική εφαρμογή των προγραμμάτων των διαρθρωτικών ταμείων. Τα μέτρα σχετίζονται με την ατζέντα μεσοπρόθεσμων μεταρρυθμίσεων και με τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που πρότεινε η Επιτροπή στις 28 Ιανουαρίου 2009 βάσει της στρατηγικής της Λισσαβώνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση.

(12)

Η Λεττονία θέσπισε ένα πρόγραμμα εξυγίανσης που ανταποκρίνεται στον στόχο της μείωσης των εξωτερικών και εσωτερικών ανισορροπιών, καθώς και στις απαιτήσεις της βοήθειας της ΕΕ για τη στήριξη του ισοζυγίου πληρωμών και τους όρους που επέβαλαν οι άλλοι διεθνείς δανειστές. Η μεταβολή του διαρθρωτικού ισοζυγίου, χρησιμοποιώντας την κοινά συμφωνημένη μεθοδολογία, δεν αντανακλά την πολύ σημαντική προσπάθεια δημοσιονομικής εξυγίανσης το 2009 κυρίως λόγω ασυνήθιστα ευμετάβλητων εσόδων. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σύγκλισης, ο δημοσιονομικός προσανατολισμός εκτιμάται ότι θα είναι περιοριστικός κατά τα επόμενα έτη. Λαμβάνοντας υπόψη την έλλειψη περιθωρίων ελιγμών σε δημοσιονομικό επίπεδο και την ανάγκη διόρθωσης των οικονομικών ανισορροπιών, αυτό θεωρείται κατάλληλο μολονότι ο δημοσιονομικός προσανατολισμός το 2009 θα μπορούσε να είναι περιοριστικότερος εάν αυτό κριθεί σκόπιμο για την επίτευξη του στόχου ως προς το ονομαστικό έλλειμμα. Στο πλαίσιο της συμμετοχής της Λεττονίας στον ΜΣΙ ΙΙ και λόγω της ανάγκης να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα κόστους της οικονομίας, οι αρχές της χώρας μερίμνησαν για την ευθυγράμμιση των μισθών του ιδιωτικού τομέα με την παραγωγικότητα μέσω της μείωσης των αποδοχών στον δημόσιο τομέα. Πέραν αυτού προβαίνουν σε μείωση του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων. Το δημοσιονομικό σενάριο του προγράμματος κρίνεται, παρά τους κινδύνους που αντιμετωπίζει, συνεπές προς τις δεσμεύσεις για μείωση του ελλείμματος κάτω από το 3 % έως το 2011 που αναλήφθηκαν στο πλαίσιο της βοήθειας από την ΕΕ για την στήριξη του ισοζυγίου πληρωμών. Ωστόσο, το πρόγραμμα δεν παρέχει αρκετές λεπτομέρειες ως προς τα μέτρα που απαιτούνται για την επίτευξη των αριθμητικών αυτών στόχων το 2010 και το 2011.

(13)

Όσον αφορά τις απαιτήσεις υποβολής πληροφοριακών στοιχείων που καθορίζονται στον κώδικα δεοντολογίας για τα προγράμματα σταθερότητας και σύγκλισης, το πρόγραμμα παρουσιάζει όλα τα υποχρεωτικά και τα περισσότερα προαιρετικά δεδομένα (5).

i)

να εφαρμόσει πλήρως την προγραμματιζόμενη εξυγίανση στο συμπληρωματικό προϋπολογισμό που εγκρίθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2008· να υποβάλει στο Κοινοβούλιο, έως τα τέλη Μαρτίου 2009, τις λεπτομέρειες του συμπληρωματικού προϋπολογισμού, να λάβει επαρκή περαιτέρω μέτρα προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος για το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης το 2009 και να συνεχίσει την στοχοθετημένη δημοσιονομική εξυγίανση στη συνέχεια·

ii)

να εφαρμόσει αυστηρά τις μειώσεις των ονομαστικών μισθών του δημόσιου τομέα προκειμένου να διευκολύνει την ευθυγράμμιση των μισθών ολόκληρης της οικονομίας με την παραγωγικότητα, βελτιώνοντας με τον τρόπο αυτόν την ανταγωνιστικότητα κόστους·

iii)

να ενισχύσει την δημοσιονομική διακυβέρνηση και διαφάνεια βελτιώνοντας το μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό πλαίσιο και ενισχύοντας τους ελέγχους του Υπουργείου Οικονομικών επί των δαπανών, καθώς και να ενισχύσει την κανονιστική ρύθμιση και την εποπτεία της χρηματοπιστωτικής αγοράς·

iv)

να ενισχύσει την πλευρά της προσφοράς της οικονομίας με ένα ευρύ φάσμα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και με την αποτελεσματική χρήση των διαθέσιμων διαρθρωτικών ταμείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

21.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 68/17

(1)

Στις 10 Μαρτίου 2009 το Συμβούλιο εξέτασε το επικαιροποιημένο πρόγραμμα σταθερότητας της Ισπανίας, που καλύπτει την περίοδο 2008-2011.

(2)

Σύμφωνα με τις ενδιάμεσες προβλέψεις των υπηρεσιών της Επιτροπής, του Ιανουαρίου 2009, η αύξηση του ΑΕΠ της Ισπανίας μειώθηκε το 2008 σε 1,25 % σε πραγματικούς όρους. Η Ισπανία αντιμετωπίζει προβλήματα εσωτερικής και εξωτερικής προσαρμογής. Στο εσωτερικό της χώρας, ο οικιστικός τομέας συρρικνώνεται ενώ η τιμή των κατοικιών σημειώνει πτώση. Σε εξωτερικό επίπεδο, το συνεχιζόμενο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών προκάλεσε την ταχεία διόγκωση του χρέους με αποτέλεσμα την αύξηση των πληρωμών τόκων στο εξωτερικό. Από το πρώτο εξάμηνο του 2008, οι ισπανικές αρχές θέσπισαν διάφορα μέτρα για να τονώσουν την οικονομική δραστηριότητα, τα οποία περιλαμβάνουν προσωρινές και μόνιμες φορολογικές περικοπές και επενδυτικά σχέδια που ανέρχονται περίπου στο 2 % του ΑΕΠ το 2009, καθώς και σειρά διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Εκτός από αυτά τα μέτρα διακριτικής ευχέρειας, τα δημόσια οικονομικά επηρεάστηκαν σοβαρά από την κάμψη της οικονομίας, η οποία περιορίζει τη δυνατότητα για περαιτέρω δημοσιονομικά κίνητρα χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η επίτευξη υγιούς μακροπρόθεσμης δημοσιονομικής κατάστασης. Ως εκ τούτου, η Ισπανία πρέπει να αυξήσει το αναπτυξιακό δυναμικό της μέσα σ' ένα πλαίσιο παρατεταμένης κάμψης της οικονομικής δραστηριότητας, διευκολύνοντας παράλληλα τη συνεχιζόμενη διόρθωση των υφιστάμενων μακροοικονομικών ανισορροπιών.

(3)

Σύμφωνα με το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο βασίζεται το πρόγραμμα, το ΑΕΠ θα μειωθεί κατά 1,6 % σε πραγματικές τιμές το 2009 και θα ανακάμψει εκ νέου το 2010 και 2011 με αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ σε 1,2 % και 2,6 % αντίστοιχα. Η αύξηση αυτή οφείλεται κυρίως στην εγχώρια ζήτηση, ενώ το εξωτερικό έλλειμμα προβλέπεται ότι θα μειωθεί από 9 % του ΑΕΠ το 2008 σε 5,5 % το 2011. Το πρόγραμμα λαμβάνει υπόψη τα κίνητρα που θεσπίστηκαν για την αντιμετώπιση της οικονομικής κάμψης, αλλά δεν παρουσιάζει ρητές εκτιμήσεις των επιπτώσεών τους στην αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ. Αν αξιολογηθεί με βάση τις διαθέσιμες επί του παρόντος πληροφορίες (2), το σενάριο αυτό φαίνεται να στηρίζεται σε κάπως ευνοϊκές αναπτυξιακές παραδοχές για το 2009 και σε έντονα ευνοϊκές παραδοχές για τα επόμενα έτη. Το πρόγραμμα αποβλέπει στη μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών και προβλέπει μείωση του εξωτερικού ελλείμματος από 9,2 % του ΑΕΠ το 2008 σε 5,4 % του ΑΕΠ το 2011.

(4)

Για το 2008, το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης εκτιμάται σε 3,4 % του ΑΕΠ (3) στις ενδιάμεσες προβλέψεις των υπηρεσιών της Επιτροπής του Ιανουαρίου 2009, σύμφωνα με τα στοιχεία που περιλαμβάνει το επικαιροποιημένο πρόγραμμα σταθερότητας. Εντούτοις, αυτό το στοιχείο είναι σημαντικά χαμηλότερο από το πλεόνασμα 1,2 % του ΑΕΠ που καθορίστηκε ως στόχος σε προηγούμενη επικαιροποίηση. Η δημοσιονομική επιδείνωση οφείλεται τόσο σε μέτρα διακριτικής ευχέρειας όσο και στην πολύ ασθενέστερη οικονομική δραστηριότητα. Η μείωση των άμεσων φορολογικών εσόδων αντανακλά ταυτόχρονα τις περικοπές στην φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων και εταιρειών και τη σημαντική πτώση των κερδών των επιχειρήσεων, σε συνδυασμό με την υποτονικότητα των αγορών περιουσιακών στοιχείων, περιλαμβανομένων των ακινήτων.

Τα έμμεσα φορολογικά έσοδα μειώθηκαν λόγω της επιβράδυνσης των καταναλωτικών δαπανών και ιδίως της συρρίκνωσης των αγορών κατοικιών, καθώς επίσης και λόγω της λήψης έκτακτων μέτρων που συνεπάγονται μείωση των εσόδων, όπως αλλαγές στις καταβολές και στις δηλώσεις ΦΠΑ. Οι υπερβάσεις στις δαπάνες αντανακλούν ειδικότερα το ρόλο των αυτόματων σταθεροποιητών μέσω των υψηλότερων κοινωνικών μεταβιβάσεων, περιλαμβανομένων των επιδομάτων ανεργίας.

(5)

Το επικαιροποιημένο πρόγραμμα προβλέπει δημοσιονομικό έλλειμμα 5,8 % του ΑΕΠ το 2009, ενώ οι ενδιάμεσες προβλέψεις των υπηρεσιών της Επιτροπής ανήγγειλαν έλλειμμα 6,2 %. Η επιδείνωση του δημοσιονομικού ισοζυγίου εξηγείται από τη θέσπιση ορισμένων μέτρων διακριτικής ευχέρειας που ανέρχονται σε περίπου 2 % του ΑΕΠ, αλλά επίσης από τη λειτουργία των αυτόματων σταθεροποιητών για την αντιμετώπιση της οικονομικής επιβράδυνσης (που εκτιμάται σε 1 % περίπου του ΑΕΠ). Τα μέτρα διακριτικής ευχέρειας περιλαμβάνουν τη δέσμη δημοσιονομικών κινήτρων του Νοεμβρίου 2008 (ελαφρώς άνω του 1 % του ΑΕΠ). Η δέσμη προβλέπει τη δημιουργία ενός ταμείου κεντρικής κυβέρνησης για δημόσιες επενδύσεις σε τοπικό επίπεδο, στο οποίο διατέθηκε το 0,75 % του ΑΕΠ, με στόχο την εκτέλεση νέων δημόσιων έργων. Τα μέτρα διακριτικής ευχέρειας που συνεπάγονται μείωση του ελλείμματος αντιστοιχούν στο 0,75 % περίπου του ΑΕΠ, περιλαμβανομένης της τροποποίησης του συστήματος για τις δηλώσεις ΦΠΑ και της μείωσης της παρακράτησης στην πηγή του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων στην περίπτωση φορολογουμένων που έχουν ενυπόθηκα δάνεια. Γενικά, η πορεία της φορολογικής πολιτικής θα είναι επεκτατική το 2009 και σύμφωνη με τις συστάσεις του ευρωπαϊκού σχεδίου για την ανάκαμψη της οικονομίας.

(6)

Μετά την κορύφωσή του το 2009, το ονομαστικό έλλειμμα αναμένεται ότι θα μειωθεί κάτω από το 4 % του ΑΕΠ το 2011. Επίσης, το πρωτογενές ισοζύγιο θα παρουσιάσει έλλειμμα 1,9 % του ΑΕΠ το 2011, που μπορεί να συγκριθεί με το έλλειμμα 4,1 % του 2009. Σε διαρθρωτικούς όρους, το κρατικό έλλειμμα θα αυξηθεί από 3,5 % του ΑΕΠ το 2008 σε 4,75 % το 2009 λόγω των δημοσιονομικών επιπτώσεων των μέτρων διακριτικής ευχέρειας, αλλά επίσης και λόγω της μείωσης των εσόδων λόγω της υπό εξέλιξη προσαρμογής στον τομέα των ακινήτων. Αυτό δίχως τα μέτρα για μείωση των εφάπαξ εσόδων κατά 0,75 ποσοστιαίας μονάδας ΑΕΠ που περιλαμβάνει ο προϋπολογισμός του 2009. Το επικαιροποιημένο πρόγραμμα καθορίζει μια πορεία δημοσιονομικής προσαρμογής, προβλέποντας βελτιώσεις του διαρθρωτικού ισοζυγίου ύψους 1,25 % και ελαφρώς άνω του 0,5 % του ΑΕΠ το 2010 και 2011 αντίστοιχα. Κατά συνέπεια, το πρόγραμμα προβλέπει μείωση του διαρθρωτικού ελλείμματος σε 2,75 % το 2011 (4).

Σύμφωνα με το πρόγραμμα, στόχος αυτής της προσαρμογής είναι να ανακτηθεί ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος (ΜΔΣ) ισοσκελισμένης θέσης, αλλά δεν αναμένεται να εκπληρωθεί κατά την περίοδο του προγράμματος. Η βελτίωση το 2010 μπορεί να εξηγηθεί εν μέρει από τον προσωρινό χαρακτήρα της δέσμης κινήτρων που υιοθετήθηκε το Νοέμβριο του 2008. Εκτός τούτου, το πρόγραμμα δεν προσδιορίζει τα μέτρα που στηρίζουν την προβλεπόμενη μείωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου. Το ακαθάριστο δημόσιο χρέος, εκτιμώμενο στο 39,5 % του ΑΕΠ το 2008, προβλέπεται ότι θα αυξηθεί κατά περίπου 14 μονάδες κατά την περίοδο του προγράμματος. Πέραν της αύξησης του ελλείμματος και της επιβράδυνσης της ανάπτυξης του ΑΕΠ, η απόκτηση περιουσιακών στοιχείων από τις τράπεζες στο πλαίσιο της δέσμης χρηματοπιστωτικών μέτρων διάσωσης συμβάλλει στην αύξηση του δείκτη χρέους, κυρίως το 2009.

(7)

Τα δημοσιονομικά αποτελέσματα υπόκεινται σε κινδύνους αρνητικών εξελίξεων καθ' όλη τη διάρκεια του προγράμματος. Πρώτον, το μακροοικονομικό σενάριο που προβλέπει το επικαιροποιημένο πρόγραμμα στηρίζεται σε ευνοϊκές αναπτυξιακές παραδοχές, ειδικότερα για τα τελευταία έτη του προγράμματος. Δεύτερον, οι δημοσιονομικοί στόχοι για το 2010 και το 2011 δεν συνοδεύονται από άλλα μέτρα εκτός από την εξαγγελθείσα διακοπή της δέσμης μέτρων του Νοεμβρίου 2008. Επιπλέον, οι περιφερειακές και τοπικές κυβερνήσεις μπορούν να παρουσιάσουν έλλειμμα το 2009 χωρίς ωστόσο να είναι υποχρεωμένες να υποβάλουν σχέδιο επανεξισορρόπησης, σύμφωνα με το νόμο περί δημοσιονομικής σταθερότητας που επιτρέπει την εξαίρεση αυτή όταν η δραστηριότητα σε τομέα της πραγματικής οικονομίας παρεκκλίνει ουσιωδώς από τις αρχικές προβλέψεις. Η εξέλιξη του δείκτη χρέους μπορεί να είναι λιγότερο ευνοϊκή από την προβλεπόμενη στο επικαιροποιημένο πρόγραμμα, λόγω των κινδύνων που απειλούν το μακροοικονομικό σενάριο και τους δημοσιονομικούς στόχους, και της αβεβαιότητας όσον αφορά τις επιπτώσεις των εγγυήσεων που χορηγήθηκαν στο πλαίσιο της δέσμης χρηματοπιστωτικών μέτρων διάσωσης. Εντούτοις, η αύξηση του χρέους σε συνδυασμό με μέτρα στήριξης του χρηματοοικονομικού τομέα μπορεί να αντιστραφεί (εν μέρει) εάν το σχέδιο ενίσχυσης και οι χρηματοοικονομικές πράξεις που συνδέονται με αυτό παραγάγουν επιτυχή αποτελέσματα.

(8)

Ο μακροπρόθεσμος δημοσιονομικός αντίκτυπος της δημογραφικής γήρανσης στην Ισπανία είναι πολύ πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ, κυρίως εξαιτίας της σχετικά μεγάλης αύξησης των συνταξιοδοτικών δαπανών ως ποσοστό του ΑΕΠ κατά τις επερχόμενες δεκαετίες. Ενώ η ισχυρή δημοσιονομική κατάσταση μέχρι το 2007 συνέβαλε στη μερική αντιστάθμιση των προβλεπόμενων μακροπρόθεσμων επιπτώσεων από τη γήρανση του πληθυσμού, οι δημοσιονομικές εξελίξεις που αναγγέλθηκαν στο πρόγραμμα μπορούν να επιφέρουν αντίθετα αποτελέσματα. Επίσης, εάν ως σημείο εκκίνησης ληφθεί η δημοσιονομική κατάσταση του 2009, όπως εκτιμάται στις ενδιάμεσες προβλέψεις των υπηρεσιών της Επιτροπής, το κενό διατηρησιμότητας θα διευρυνθεί σημαντικά σε σχέση με την τελευταία επικαιροποίηση του προγράμματος. Η βελτίωση του πρωτογενούς ισοζυγίου μεσοπρόθεσμα και η εφαρμογή περαιτέρω διαρθρωτικών μέτρων με σκοπό τη συγκράτηση της σημαντικής αύξησης των δαπανών που συνδέονται με τη δημογραφική γήρανση θα συντελούσε στην ελάττωση των κινδύνων όσον αφορά τη μακροπρόθεσμη διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών.

(9)

Το μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό πλαίσιο συνέβαλε στην προώθηση του κατάλληλου δημοσιονομικού προγραμματισμού και σημειώνει γενικά θετικά αποτελέσματα, παρόλο που αυτά επιδεινώθηκαν από το 2008. Δεν προγραμματίζονται μεταρρυθμίσεις σ' αυτό το πλαίσιο. Εντούτοις, το πρόγραμμα περιλαμβάνει πολλές μεταρρυθμίσεις που αποβλέπουν στη βελτίωση της ποιότητας των δημόσιων οικονομικών. Από πλευράς εσόδων, οι μεταρρυθμίσεις αυτές περιλαμβάνουν μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης επί του εισοδήματος εργασίας χάρη σε μια πίστωση φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων μέχρι και 400 EUR ανά φορολογούμενο, έναν μηχανισμό χρησιμοποίησης της πίστωσης φόρου για πληρωμές που αφορούν ενυπόθηκα δάνεια, την εξάλειψη του φόρου περιουσίας και τη δεύτερη φάση της μεταρρύθμισης του φόρου εισοδήματος εταιριών, καθώς και τα μέτρα για τη βελτίωση της λειτουργίας του φορολογικού συστήματος, όπως τη δυνατότητα επιστροφής του ΦΠΑ σε μηνιαία βάση. Από πλευράς δαπανών, δίνεται προτεραιότητα στις παραγωγικές δαπάνες καθώς και στην ανάγκη ελέγχου της ενδιάμεσης δημόσιας κατανάλωσης. Το πρόγραμμα υπογραμμίζει το ρόλο του κρατικού οργανισμού για την αξιολόγηση της ποιότητας της πολιτικής και των δημόσιων υπηρεσιών, ως πρόοδο στο θέμα της προώθησης ενός πνεύματος αξιολόγησης που θα συμβάλλει στην αποτελεσματικότητα και στην ποιότητα των δημόσιων υπηρεσιών.

(10)

Οι ισπανικές αρχές θέσπισαν σειρά μέτρων για τη σταθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού τομέα. Σε αυτά περιλαμβάνεται η αύξηση του ποσού που καλύπτει το ταμείο εγγύησης καταθέσεων και επενδύσεων (από 20 000 EUR σε 100 000 EUR ανά κάτοχο λογαριασμού και τράπεζα) και η σύσταση του ταμείου απόκτησης χρηματοπιστωτικών περιουσιακών στοιχείων για την προώθηση τη χορήγησης δανείων σε επιχειρήσεις και ιδιώτες, το οποίο προικοδοτήθηκε με ποσό 30 δισ. EUR (περίπου το 3 % του ΑΕΠ), με δυνατότητα αύξησής του έως τα 50 δισ. EUR. Επιπλέον, οι αρχές αποφάσισαν να επιτρέψουν κατ' εξαίρεση στο Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών να παράσχει κρατικές εγγυήσεις μέχρι του ποσού των 100 δισ. EUR (10 % του ΑΕΠ) για νέες πράξεις χρηματοδότησης του 2009, τραπεζών που εδρεύουν στην Ισπανία, τρίμηνης έως τριετούς διάρκειας, και να αγοράσει τίτλους που εκδίδουν τράπεζες που εδρεύουν στην Ισπανία προκειμένου να ενισχυθούν τα ίδια κεφάλαιά τους.

(11)

Η ισπανική κυβέρνηση θέσπισε σημαντικά δημοσιονομικά μέτρα διακριτικής ευχέρειας για την αντιμετώπιση της κάμψης της οικονομίας. Η δέσμη κινήτρων για το 2009 είναι σύμφωνη με το ευρωπαϊκό σχέδιο για την ανάκαμψη της οικονομίας που συμφωνήθηκε τον Δεκέμβριο του 2008 από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και αποτελεί την κατάλληλη αντίδραση στην οικονομική δυσπραγία, παρέχοντας προσωρινή στήριξη της οικονομικής δραστηριότητας το 2009. Επικεντρώνεται κυρίως σε επενδύσεις, στην αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών και στις επιχειρήσεις και στις ΜΜΕ. Τον Απρίλιο και τον Αύγουστο του 2008 είχαν ήδη προγραμματιστεί σε ειδικές δέσμες μέτρα ανερχόμενα σε περίπου 1 % του ΑΕΠ, ενώ το υπόλοιπο περιλαμβάνει νέες δράσεις που εγκρίθηκαν στο πλαίσιο δέσμης δημοσιονομικών κινήτρων που υποβλήθηκε τον Νοέμβριο του 2008 (κάτι περισσότερο από 1 % του ΑΕΠ). Αυτή η δέσμη μέτρων του Νοεμβρίου 2008 θεσπίστηκε εγκαίρως, είναι στοχοθετημένη και προσωρινή. Τα μέτρα ανταποκρίνονται εν πολλοίς στους κύριους στόχους πολιτικής από πλευράς βραχυπρόθεσμου αποτελέσματος. Το επικαιροποιημένο πρόγραμμα περιλαμβάνει επίσης σειρά διαρθρωτικών μέτρων που εντάσσονται μεν στο πρόγραμμα πιο μακροπρόθεσμων μεταρρυθμίσεων πολιτικής, αλλά συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των σημερινών προβλημάτων που ανακύπτουν από την οικονομική κάμψη. Τα μέτρα αυτά συνδέονται με το πρόγραμμα μεσοπρόθεσμων μεταρρυθμίσεων και τις ειδικές κατά χώρα συστάσεις που πρότεινε η Επιτροπή στις 28 Ιανουαρίου 2009 στο πλαίσιο της στρατηγικής της Λισσαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση. Αποσκοπούν στην προώθηση του αναπτυξιακού δυναμικού, στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της απασχόλησης, καθώς και στη στήριξη των εισοδημάτων των ευάλωτων ομάδων πληθυσμού και περιλαμβάνουν τη μεταφορά της οδηγίας για τις υπηρεσίες στην εθνική νομοθεσία.

(12)

Ο γενικός δημοσιονομικός προσανατολισμός του προγράμματος είναι επεκτατικός το 2009 και μετρίως περιοριστικός το 2010. Ειδικότερα, το πρόγραμμα στοχεύει για το 2010 σε αντιστροφή της δημοσιονομικής επέκτασης του 2009 και σε περαιτέρω διαρθρωτικές βελτιώσεις το 2011. Εντούτοις, λαμβανομένων υπόψη των κινδύνων που περιβάλλουν τα δημοσιονομικά σχέδια, για να αντιστραφεί αποτελεσματικά η τάση το 2010, θα πρέπει τα περαιτέρω μέτρα που θα ληφθούν να είναι αποτελεσματικά. Το πρόγραμμα προβλέπει ότι το ονομαστικό έλλειμμα θα παραμείνει σε επίπεδο υπεράνω της τιμής αναφοράς 3 % του ΑΕΠ. Η μείωση του ελλείμματος που προβλέπεται στο πρόγραμμα για το 2010 και μετέπειτα, δεν στηρίζεται σε κανένα μέτρο.

(13)

Όσον αφορά τις απαιτήσεις περί πληροφοριακών στοιχείων που περιλαμβάνονται στον κώδικα δεοντολογίας για τα προγράμματα σταθερότητας και σύγκλισης, το πρόγραμμα παρουσιάζει ορισμένα κενά όσον αφορά τόσο τα υποχρεωτικά όσο και τα προαιρετικά στοιχεία (5).

i)

να εφαρμόσει τα σχεδιαζόμενα μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής του 2009 σύμφωνα με το ΕΣΑΟ και στα πλαίσια του ΣΣΑ, και παράλληλα να αποτρέψει την περαιτέρω επιδείνωση των δημόσιων οικονομικών το 2009, και να εκτελέσει με αποφασιστικότητα σοβαρή διαρθρωτική εξυγίανση το 2010 και τα επόμενα έτη, στηρίζοντάς την σε συγκεκριμένα μέτρα·

ii)

να βελτιώσει τη μακροπρόθεσμη διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών εφαρμόζοντας περαιτέρω μέτρα με σκοπό τη συγκράτηση των δαπανών που συνδέονται με τη δημογραφική γήρανση·

iii)

να εξασφαλίσει ότι τα μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης συμβάλλουν επίσης στην βελτίωση της ποιότητας των δημόσιων οικονομικών, όπως έχει προγραμματισθεί, ενόψει της απαιτούμενης προσαρμογής των υφιστάμενων ανισορροπιών.

21.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 68/23

(1)

Στις 10 Μαρτίου 2009 το Συμβούλιο εξέτασε το επικαιροποιημένο πρόγραμμα σύγκλισης της Σουηδίας, που καλύπτει την περίοδο 2008-2011.

(2)

Μετά από πολλά έτη σχετικά ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης, η σουηδική οικονομία σημείωσε αισθητή κάμψη το 2008 λόγω της παγκόσμιας επιβράδυνσης που εξασθένισε την εξωτερική ζήτηση. Η εγχώρια ζήτηση διατηρήθηκε σε αρκετά καλά επίπεδα μέχρι το θέρος, αλλά έκτοτε σημείωσε αισθητή υποχώρηση, καθώς η εμπιστοσύνη των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών κλονίστηκε σημαντικά ακολουθώντας την πορεία των βασικότερων χρηματιστηριακών δεικτών. Η επιβράδυνση φαίνεται να έχει επιδεινωθεί τους τελευταίους μήνες του 2008 και η ανεργία άρχισε να αυξάνεται. Εν μέρει χάρη στο συνολικά υγιές μακροοικονομικό πλαίσιο, η οικονομία της Σουηδίας εισήλθε στην περίοδο της επιβράδυνσης με τα δημόσια οικονομικά της σε σχετικά ισχυρή θέση και, συνεπώς, υπάρχουν τα περιθώρια που επιτρέπουν την πλήρη δράση των αυτόματων σταθεροποιητών και τη λήψη μέτρων διακριτικής ευχέρειας για την παροχή κινήτρων χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η μακροπρόθεσμη δημοσιονομική διατηρησιμότητα. Καθώς τα δημόσια οικονομικά της Σουηδίας παρουσιάζουν κατά κανόνα σχετική ευαισθησία στις εξελίξεις του οικονομικού κύκλου και της αγοράς εργασίας, η σημαντικότερη πρόκληση κατά τα προσεχή έτη θα είναι να εξασφαλιστεί η αποκατάσταση της πλήρους απασχόλησης, ούτως ώστε η αναμενόμενη ταχεία αύξηση της ανεργίας να μην έχει μόνιμου χαρακτήρα επιπτώσεις στα δημόσια οικονομικά. Μετά από επανειλημμένες αυξήσεις των επιτοκίων μέχρι το Σεπτέμβριο του 2008 λόγω των ανησυχιών για την εξέλιξη του πληθωρισμού, η Riksbank χαλάρωσε τη νομισματική πολιτική της μέσω διαδοχικών μειώσεων των επιτοκίων (από 4,75 % σε 1,00 % σήμερα). Οι ονομαστικές σταθμισμένες ισοτιμίες της κορώνας υποτιμήθηκαν κατά περίπου 10 % εντός του 2008.

(3)

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τρία διαφορετικά σενάρια για τις μακροοικονομικές και τις δημοσιονομικές προβλέψεις: ένα «βασικό σενάριο» και δύο «εναλλακτικά σενάρια». Στα εναλλακτικά σενάρια προβλέπονται πιο επιφυλακτικές μακροοικονομικές και δημοσιονομικές εξελίξεις. Το βασικό σενάριο θεωρείται ως το σενάριο αναφοράς για την αξιολόγηση των δημοσιονομικών προβλέψεων, δεδομένου ότι είναι το μόνο πλήρως ανεπτυγμένο σενάριο που περιλαμβάνει επαρκώς λεπτομερείς προβλέψεις. Το σενάριο αναφοράς, στο οποίο λαμβάνονται υπόψη τα περισσότερα μέτρα παροχής κινήτρων που προγραμματίστηκαν για το 2009, προβλέπει ότι η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ θα υποχωρήσει από 1,5 % το 2008 σε 1,3 % το 2009, ενώ κατά την υπόλοιπη διάρκεια του προγράμματος προβλέπεται σημειώσει ανάκαμψη κινούμενο σε 3,3 % κατά μέσο. Λαμβάνοντας υπόψη την ταχεία επιδείνωση των μακροοικονομικών προοπτικών τους τελευταίους μήνες (2) το σενάριο αυτό, το οποίο οριστικοποιήθηκε το Σεπτέμβριο, φαίνεται να στηρίζεται σε ιδιαίτερα ευνοϊκές αναπτυξιακές παραδοχές, ιδίως για τα έτη 2009 και 2010. Αυτό γίνεται επίσης φανερό στις ιδιαίτερα ευνοϊκές προβλέψεις σχετικά με την ανεργία. Η σύνθεση της ανάπτυξης είναι περισσότερο εύλογη από ό,τι οι συνολικές προοπτικές αύξησης του ΑΕΠ και οι προβλέψεις του προγράμματος για τον πληθωρισμό φαίνονται ρεαλιστικές. Ο πληθωρισμός αναμένεται να υποχωρήσει πολύ περισσότερο από το στόχο του 2 % της Riksbank το 2009 λόγω των χαμηλότερων τιμών των βασικών εμπορευμάτων και του διευρυνόμενου κενού παραγωγής που εξασθενίζει τις πιέσεις στις τιμές από πλευράς ζήτησης.

(4)

Για το 2008, στις ενδιάμεσες προβλέψεις των υπηρεσιών της Επιτροπής του Ιανουαρίου 2009 το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης εκτιμάται σε 2,3 % του ΑΕΠ, ενώ στην προηγούμενη επικαιροποίηση του προγράμματος σύγκλισης είχε τεθεί στόχος για πλεόνασμα ύψους 2,8 % του ΑΕΠ. Παρά το θετικό αποτέλεσμα βάσης (λόγω των καλύτερων αποτελεσμάτων το 2007 σε σχέση με τα αναμενόμενα στο προηγούμενο πρόγραμμα), τα δυσμενέστερα σε σχέση με τις προβλέψεις αποτελέσματα του 2008 οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στα μειωμένα έσοδα από φόρους κατανάλωσης και φόρους εισοδημάτων κεφαλαίου σε σχέση με τις προσδοκίες, πράγμα που υπεραντιστάθμισε τα θετικά αποτελέσματα της μικρότερης σε σχέση αναμενόμενο αύξησης των δαπανών. Τα αποτελέσματα αυτά αποτελούν απόηχο της βραδύτερης αύξησης της κατανάλωσης και των επενδύσεων και της αισθητής κάμψης των χρηματιστηριακών δεικτών το δεύτερο εξάμηνο του 2008.

(5)

Στο επικαιροποιημένο πρόγραμμα, το πλεόνασμα της γενικής κυβέρνησης το 2009 προβλέπεται να μειωθεί κατά 1,7 π.μ. σε 1,1 % του ΑΕΠ, ενώ στις ενδιάμεσες προβλέψεις της Επιτροπής εκτιμάται ότι θα εμφανιστεί έλλειμμα ίσο με το 1,3 % του ΑΕΠ. Ο στόχος του επικαιροποιημένου προγράμματος του 2009 λαμβάνει υπόψη τα μέτρα παροχής δημοσιονομικών κινήτρων του προϋπολογισμού του 2009 που ανέρχονται σε περίπου 1 % του ΑΕΠ και συνίστανται κυρίως σε φορολογικές ελαφρύνσεις για το εισόδημα εργασίας και μείωση των κοινωνικών εισφορών. Ο εκτιμώμενος αντίκτυπος των αυτόματων σταθεροποιητών στο ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης είναι μείωση του πλεονάσματος κατά 0,6 % του ΑΕΠ. Ο δημοσιονομικός προσανατολισμός προβλέπεται να μετατραπεί σε επεκτατικό το 2009, με μείωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου κατά περίπου 1 π.μ. του ΑΕΠ. Η σχετικά μεγαλύτερη επιδείνωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου κατά περίπου 2 π.μ. του ΑΕΠ στις προβλέψεις της Επιτροπής οφείλεται κυρίως στα μέτρα που αναγγέλθηκαν μετά την έγκριση του προγράμματος σύγκλισης και στην απώλεια εσόδων.

(6)

Κύριος στόχος της μεσοπρόθεσμης δημοσιονομικής στρατηγικής του προγράμματος είναι η επίτευξη δημοσιονομικού πλεονάσματος 1 % του ΑΕΠ κατά μέσο όρο κατά τη διάρκεια του οικονομικού κύκλου, στηριζόμενη σε πολυετή ανώτατα όρια για τις δαπάνες της κεντρικής κυβέρνησης και στην απαίτηση ισοσκελισμένων προϋπολογισμών για την τοπική αυτοδιοίκηση. Αυτός ο στόχος για το πλεόνασμα ανταποκρίνεται στο μεσοπρόθεσμο στόχο της Σουηδίας (ΜΔΣ) που είναι η επίτευξη διαρθρωτικού πλεονάσματος ύψους 1 % του ΑΕΠ. Παρά την αισθητή επιδείνωση του ισοζυγίου της γενικής κυβέρνησης το 2009, το πρόγραμμα προβλέπει την τήρηση του ΜΔΣ με άνετο περιθώριο καθόλη τη διάρκεια της προγραμματικής περιόδου. Αυτή η πρόβλεψη στηρίζεται στην παραδοχή αμετάβλητης πολιτικής για το 2010 και το 2011. Σύμφωνα με το πρόγραμμα, τόσο το ονομαστικό όσο και το πρωτογενές ισοζύγιο προβλέπονται να ενισχυθούν από το 2010, και συγκεκριμένα το ονομαστικό πλεόνασμα να αυξηθεί σε 1,6 % και 2,5 % του ΑΕΠ το 2010 και το 2011, αντίστοιχα.

(7)

Υπάρχουν κίνδυνοι μη επαλήθευσης των προβλέψεων όσον αφορά τα δημοσιονομικά αποτελέσματα. Ο σημαντικότερος κίνδυνος όσον αφορά τις δημοσιονομικές προβλέψεις προέρχεται από το μακροοικονομικό σενάριο. Αναγνωρίζοντας τον κίνδυνο αυτό, το πρόγραμμα περιλαμβάνει δύο εναλλακτικά σενάρια, και τα δύο με λιγότερο ευνοϊκές αναπτυξιακές προοπτικές δεδομένου ότι η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση αποδεικνύεται βαθύτερη και πιο παρατεταμένη από ό,τι είχε υποτεθεί στο σενάριο αναφοράς. Ωστόσο, σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες, ακόμη και το λιγότερο ευνοϊκό από τα δύο εναλλακτικά σενάρια ενδέχεται να υποεκτιμά τις προβλεπόμενες επιπτώσεις της οικονομικής επιβράδυνσης στο ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης. Αυτό επιβεβαιώνει ότι υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα όσον αφορά το βαθμό ευαισθησίας του ισοζυγίου της γενικής κυβέρνησης στις μεταβολές της οικονομικής δραστηριότητας στην παρούσα συγκυρία. Ενώ η αβεβαιότητα αφορά τόσο την πλευρά των εσόδων όσο και των δαπανών, είναι κατά πάσα πιθανότητα μεγαλύτερη όσον αφορά τα έσοδα, λαμβάνοντας υπόψη την πρόσφατη μεταβλητότητα ορισμένων συνιστωσών των εσόδων, ιδίως των εσόδων από φόρους εισοδήματος κεφαλαίου. Όσον αφορά τις δαπάνες, υπάρχει αβεβαιότητα όσον αφορά τις επιπτώσεις στις κρατικές δαπάνες των πρόσφατων μεταρρυθμίσεων των συστημάτων ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και ασφάλισης κατά της ανεργίας και όσον αφορά τις δυνητικές επιπτώσεις στα δημόσια οικονομικά των άμεσων ή έμμεσων εγγυήσεων που χορηγήθηκαν στο χρηματοπιστωτικό τομέα.

(8)

Οι μακροπρόθεσμες δημοσιονομικές επιπτώσεις της γήρανσης του πληθυσμού είναι πιο περιορισμένες από το μέσο όρο της ΕΕ. Η δημοσιονομική θέση το 2008, όπως εκτιμάται στο πρόγραμμα, με υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα, συμβάλλει στη μείωση του ακαθάριστου χρέους και τα σημαντικά στοιχεία ενεργητικού που συσσωρεύτηκαν από τα δημόσια συνταξιοδοτικά συστήματα θα συνεισφέρουν στη χρηματοδότηση ενός μέρους της αύξησης των δαπανών για συντάξεις. Ωστόσο, εάν ληφθεί ως σημείο εκκίνησης η δημοσιονομική θέση του 2009 σύμφωνα με τις ενδιάμεσες προβλέψεις των υπηρεσιών της Επιτροπής, θα προκύψει ένα μικρό κενό στη διατηρησιμότητα των δημοσίων οικονομικών. Η διατήρηση υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων σε μεσοπρόθεσμη βάση θα συμβάλλει στον περιορισμό των κινδύνων διατηρησιμότας των δημοσίων οικονομικών που βρίσκονται επί του παρόντος σε χαμηλό επίπεδο.

(9)

Το σουηδικό δημοσιονομικό πλαίσιο μπορεί σε γενικές γραμμές να θεωρηθεί εύρωστο και έχει συμβάλει στην αισθητή μείωση του χρέους που παρατηρήθηκε από την εισαγωγή του. Με στόχο την αύξηση της διαφάνειας του πλαισίου, η κυβέρνηση θέσπισε τα πρόσφατα έτη μια σειρά μέτρων που συντελούν στη βελτίωσή του και προτίθεται να συνεχίσει την παρακολούθηση της απόδοσής του ώστε να αντιμετωπιστούν οι υπόλοιπες αδυναμίες του. Στο πλαίσιο της πρόσφατης επανεξέτασής του, συστάθηκε δημοσιονομικό συμβούλιο με στόχο να αξιολογηθεί αν η κυβέρνηση έχει εφαρμόσει τους στόχους δημοσιονομικής πολιτικής του πλαισίου με ικανοποιητικό τρόπο. Το εν λόγω συμβούλιο παρουσίασε την πρώτη ετήσια έκθεσή του το 2008. Οι εναπομένουσες αδυναμίες αφορούν τον κίνδυνο το πλαίσιο να μην είναι αρκετά ικανό ώστε να αποτρέψει τυχόν επεκτατικές πολιτικές σε περιόδους ευνοϊκής οικονομικής συγκυρίας, όταν δεν είναι δεσμευτικός ο στόχος επίτευξης πλεονάσματος ή η υποχρέωση ισοσκελισμένου προϋπολογισμού σε τοπικό επίπεδο. Αυτό μπορεί να περιορίζει το περιθώριο ελιγμών σε περιόδους κάμψης της οικονομικής δραστηριότητας. Η κυβέρνηση ενίσχυσε επίσης πρόσφατα τους κανόνες σχετικά με το ανώτατο όριο των δαπανών και αποτελεί ρητή φιλοδοξία της να προβεί σε σταδιακή ελάφρυνση της φορολογικής επιβάρυνσης της οικονομίας.

(10)

Με στόχο τη σταθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού τομέα, οι σουηδικές αρχές θέσπισαν μια σειρά μέτρων που προβλέπουν μεταξύ άλλων το διπλασιασμό του ανωτάτου ορίου εγγύησης των καταθέσεων (σε 500 000 SEK ανά λογαριασμό), ένα σύστημα εγγύησης των πιστώσεων για μεσοπρόθεσμες δανειοδοτικές πράξεις των τραπεζών (μέγιστο ποσό ύψους 1 500 δισ. SEK ή σχεδόν 50 % του ΑΕΠ) και καθεστώς για τη διευκόλυνση της ανακεφαλαιοποίησης φερέγγυων τραπεζών (μέγιστο ποσό ύψους 50 δισ. SEK ή περίπου 1,5 % του ΑΕΠ).

(11)

Σύμφωνα με το ΕΣΑΟ που εκδόθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το Δεκέμβριο, η Σουηδία θέσπισε μια σειρά δημοσιονομικών κινήτρων και μέτρων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Η δέσμη των δημοσιονομικών κινήτρων για το 2009 που θεσπίστηκε από τη Σουηδία εκτιμάται ως επαρκής απόκριση στην οικονομική δυσπραγία. Ενώ τα μέτρα που εφαρμόστηκαν ή προτάθηκαν είναι έγκαιρα και αρκετά καλά στοχευμένα, έχουν κατά κύριο λόγο μόνιμο χαρακτήρα. Αυτό ισχύει ιδίως όσον αφορά τη μείωση των φόρων εισοδήματος και των κοινωνικών εισφορών, που εντάσσεται στο διαρθρωτικό πρόγραμμα της κυβέρνησης για την παροχή μεγαλύτερων κινήτρων μετάβασης από την ανεργία στην απασχόληση. Τα μέτρα αυτά συνδέονται με τη πρόγραμμα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων της στρατηγικής Λισσαβόνας για τη Σουηδία, όπως επανεξετάστηκε από την Επιτροπή στις 28 Ιανουαρίου 2009. Αντίθετα, τα μέτρα που παρουσιάστηκαν στο συμπληρωματικό νόμο έχουν κυρίως προσωρινό χαρακτήρα και προτάθηκαν ως άμεση απόκριση στην οικονομική δυσπραγία.

(12)

Βάσει των δημοσιονομικών μέτρων που περιλαμβάνονται στο επικαιροποιημένο πρόγραμμα, το διαρθρωτικό ισοζύγιο αναμένεται να μειωθεί κατά περίπου 1 % του ΑΕΠ, γεγονός που υποδηλώνει επεκτατικό δημοσιονομικό προσανατολισμό. Λαμβάνοντας υπόψη τα πρόσθετα μέτρα που προτάθηκαν στο συμπληρωματικό νόμο, ο επεκτατικός δημοσιονομικός προσανατολισμός είναι ελαφρά πιο έντονος. Αυτό θεωρείται πρόσφορο λαμβάνοντας υπόψη την επιδείνωση των οικονομικών προοπτικών κατά τους πρόσφατους μήνες. Με βάση την παραδοχή μη μεταβολής των πολιτικών, το επικαιροποιημένο πρόγραμμα προβλέπει ότι το διαρθρωτικό ισοζύγιο θα παρουσιάσει μικρή μόνο αύξηση το 2010 και κατά περίπου 0,5 π.μ. το 2011, γεγονός που υποδηλώνει ήπιο περιοριστικό δημοσιονομικό προσανατολισμό κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

(13)

Όσον αφορά τις απαιτήσεις υποβολής πληροφοριακών στοιχείων που καθορίζονται στον κώδικα δεοντολογίας για τα προγράμματα σταθερότητας και σύγκλισης, το πρόγραμμα παρουσιάζει κάποια κενά όσον αφορά τα υποχρεωτικά και τα προαιρετικά δεδομένα (3).

21.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 68/28

(1)

Στις 10 Μαρτίου 2009 το Συμβούλιο εξέτασε το επικαιροποιημένο πρόγραμμα σταθερότητας των Κάτω Χωρών, που καλύπτει την περίοδο 2008 έως 2011.

(2)

Το 2008, η οικονομική δραστηριότητα παρουσίασε αισθητή κάμψη καθώς η παγκόσμια οικονομική επιβράδυνση και η χρηματοπιστωτική κρίση έπληξαν τόσο την εξωτερική όσο και την εγχώρια ζήτηση. Αν ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης διατηρήθηκε στο 1,9 %, αυτό οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στη σημαντική εκ μεταφοράς επίδραση της ισχυρής εγχώριας ζήτησης το δεύτερο εξάμηνο του 2007, χάρη στην υψηλή αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης. Το 2009, η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να συρρικνωθεί σημαντικά κατά 2 % σύμφωνα με τις ενδιάμεσες προβλέψεις της Επιτροπής του Ιανουαρίου 2009. Η πολύ ανοικτή οικονομία των Κάτων Χωρών θα υποστεί σχετικά ισχυρό πλήγμα από την αναμενόμενη μείωση του παγκόσμιου εμπορίου. Οι κυριότερες στρατηγικές προκλήσεις σε αυτή τη φάση επιβράδυνσης της οικονομίας αφορούν τόσο το χρηματοπιστωτικό τομέα, με την αντιμετώπιση της πολύ μειωμένης εμπιστοσύνης και της πτώσης της αξίας των στοιχείων ενεργητικού των συνταξιοδοτικών ταμείων, όσο και την πραγματική οικονομία, με τη στήριξη των επενδύσεων και της ανταγωνιστικότητας. Η επιβράδυνση αυτή θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στα δημόσια οικονομικά, καθώς το πλεόνασμα που είχε προβλεφθεί το 2008 αναμένεται να μετατραπεί σε έλλειμμα το 2009, το οποίο θα διευρυνθεί ακόμη περισσότερο το 2010. Στις προβλέψεις αυτές συνεκτιμώνται και τα αποτελέσματα της δέσμης μέτρων στήριξης που παρουσιάστηκαν το Νοέμβριο, τα οποία μεταξύ άλλων προβλέπουν την ενίσχυση των ιδιωτικών επενδύσεων.

(3)

Στις 19 Δεκεμβρίου 2008, οι Κάτω Χώρες υπέβαλαν προσθήκη στο πρόγραμμα σταθερότητας, που περιλάμβανε σχέδιο ανάκαμψης και μερική επικαιροποίηση του μακροοικονομικού σεναρίου. Τα στοιχεία που παρουσιάζονται στην προσθήκη είναι πολύ λιγότερο αισιόδοξα από εκείνα του προγράμματος, με το ρυθμό αύξησης του ΑΕγχΠ να ανέρχεται σε – 0,75 % το 2009 και 1 % το 2010 και το έλλειμμα του εν γένει δημόσιου τομέα να διαμορφώνεται σε 1,2 % και 2,4 % του ΑΕγχΠ. Ωστόσο, τα νέα στοιχεία δεν θα χρησιμοποιηθούν ως βάση για την αξιολόγηση, δεδομένου ότι το μακροοικονομικό σενάριο δεν είναι πλήρως ανεπτυγμένο και τα στοιχεία για τα δημόσια οικονομικά παρουσιάστηκαν για ενημερωτικούς λόγους και όχι με την επίσημη έγκριση του Υπουργείου Οικονομικών.

(4)

Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζεται το πρόγραμμα προβλέπει ότι το πραγματικό ΑΕγχΠ θα επιβραδυνθεί από 2,25 % το 2008 σε 1,25 % το 2009 πριν σημειώσει ανάκαμψη σε μέσο ρυθμό 2 % για την υπόλοιπη διάρκεια του προγράμματος. Λαμβάνοντας υπόψη την ταχεία επιδείνωση των μακροοικονομικών προοπτικών τους τελευταίους μήνες, το σενάριο αυτό, που οριστικοποιήθηκε το Σεπτέμβριο (2), φαίνεται ότι στηρίζεται σε ιδιαίτερα ευνοϊκές αναπτυξιακές παραδοχές, σε σύγκριση με τις ενδιάμεσες προβλέψεις των υπηρεσιών της Επιτροπής του Ιανουαρίου. Ακόμη και ο ρυθμός αύξησης του ΑΕγχΠ για το 2009, όπως παρουσιάζεται στην προσθήκη (– 0,75 %), εξακολουθεί να είναι αισιόδοξος σε σύγκριση με τις προβλέψεις των υπηρεσιών της Επιτροπής, που αντικατοπτρίζουν ταχύτατη επιδείνωση των οικονομικών προοπτικών. Ειδικότερα, οι πιο πρόσφατες διαθέσιμες πληροφορίες προβλέπουν δραστική συρρίκνωση των επενδύσεων λόγω των αυστηρότερων όρων χορήγησης δανείων, καθώς και ταχεία κάμψη των εξαγωγών εξαιτίας της ασθενούς εξωτερικής ζήτησης. Οι (περιορισμένες) δημοσιονομικές και οικονομικές επιπτώσεις της δέσμης μέτρων στήριξης δεν συνεκτιμώνται στο μακροοικονομικό σενάριο. Οι προβλέψεις του προγράμματος για τον πληθωρισμό φαίνονται υψηλές για το 2009, αλλά στη συνέχεια επανέρχονται σε ρεαλιστικά επίπεδα.

(5)

Σύμφωνα με τις ενδιάμεσες προβλέψεις της Επιτροπής του Ιανουαρίου 2009, το ισοζύγιο του εν γένει δημόσιου τομέα το 2008 παρουσιάζει πλεόνασμα ύψους 1,1 % του ΑΕγχΠ, ενώ στην προηγούμενη επικαιροποίηση του προγράμματος σταθερότητας ο στόχος που είχε τεθεί για το πλεόνασμα ήταν 0,5 % του ΑΕγχΠ. Η βελτίωση οφείλεται κατά κύριο λόγο στα καλύτερα σε σχέση με τα αναμενόμενα αποτελέσματα του 2007. Επιπλέον, η αύξηση των εσόδων το 2008 ήταν ελαφρά υψηλότερη από την αναμενόμενη, καθώς τα υψηλότερα έσοδα από το φυσικό αέριο δεν αντισταθμίστηκαν πλήρως από τα χαμηλότερα φορολογικά έσοδα λόγω της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Επίσης, η αύξηση των δαπανών το 2008 ήταν ελαφρά υψηλότερη, λόγω των υψηλότερων, σε σχέση με τις αναμενόμενες, πληρωμών τόκων και δαπανών για φροντίδα παιδιών.

(6)

Στο επικαιροποιημένο πρόγραμμα, ο δημοσιονομικός στόχος για το 2009 είναι η δημιουργία πλεονάσματος ύψους 1,2 % του ΑΕγχΠ, ενώ στις ενδιάμεσες προβλέψεις της Επιτροπής εκτιμάται ότι θα εμφανιστεί έλλειμμα ύψους 1,4 % του ΑΕγχΠ. Το διαρθρωτικό ισοζύγιο, σύμφωνα με τις πληροφορίες που παρουσιάζονται στο επικαιροποιημένο πρόγραμμα σταθερότητας και όπως επανυπολογίστηκε από τις υπηρεσίες της Επιτροπής, προβλέπεται να εμφανίσει πλεόνασμα ύψους 1 % περίπου του ΑΕγχΠ το 2009, έναντι πλεονάσματος περίπου 0,75 % το 2008. Ο δημοσιονομικός προσανατολισμός που παρουσιάζεται στο πρόγραμμα μπορεί να θεωρηθεί ελαφρά περιοριστικός. Ωστόσο, στις ενδιάμεσες προβλέψεις των υπηρεσιών της Επιτροπής προβλέπεται επεκτατικός προσανατολισμός της δημοσιονομικής πολιτικής το 2009 με επιδείνωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου κατά μία ποσοστιαία μονάδα του ΑΕγχΠ, λόγω των δημοσιονομικών επιπτώσεων των μέτρων διακριτικής ευχέρειας που θεσπίστηκαν για την αντιμετώπιση της οικονομικής επιβράδυνσης (η οποία μπορεί να ανέλθει στο 0,5 % του ΑΕγχΠ) καθώς και των απωλειών στα έσοδα από τις πωλήσεις φυσικού αερίου και από τα φορολογικά έσοδα που οφείλονται στη χαμηλότερη ανάπτυξη και την ελαστικότητα των φόρων.

(7)

Ο κυριότερος στόχος της δημοσιονομικής στρατηγικής του προγράμματος είναι η επίτευξη διαρθρωτικού πλεονάσματος, δηλαδή κυκλικά προσαρμοσμένου πλεονάσματος μη λαμβανομένων υπόψη έκτακτων και άλλων προσωρινών μέτρων, ύψους 1 % του ΑΕγχΠ στο τέλος της προγραμματικής περιόδου. Με αυτόν τον τρόπο, οι Κάτω Χώρες θα τηρήσουν, καθ' όλη τη διάρκεια του προγράμματος, το μεσοπρόθεσμο στόχο τους (ΜΔΣ) ως προς τη δημοσιονομική θέση, δηλαδή διαρθρωτικό έλλειμμα που κυμαίνεται από 0,5 % έως 1 % του ΑΕγχΠ. Στο πρόγραμμα το ονομαστικό δημοσιονομικό πλεόνασμα αναμένεται να μειωθεί από 1,2 % το 2009 σε 0,8 % του ΑΕγχΠ το 2010 και να αυξηθεί και πάλι σε 1,1 % του ΑΕγχΠ το 2011. Το πρωτογενές ισοζύγιο αναμένεται να ακολουθήσει παρόμοια πορεία. Το ακαθάριστο δημόσιο χρέος, που βάσει του προγράμματος εκτιμάται σε 42,1 % του ΑΕγχΠ το 2008, προβλέπεται να υποχωρήσει κατά 6 π.μ. κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Ωστόσο, αυτές οι προβλέψεις οριστικοποιήθηκαν πριν τις ενέργειες της κυβέρνησης για τη σταθεροποίηση των χρηματοπιστωτικών αγορών και, κατά συνέπεια, δεν λαμβάνονται υπόψη. Οι ενέργειες αυτές, όπως η αγορά της Fortis Bank Netherlands και οι ανακεφαλαιοποιήσεις τραπεζών, οδήγησαν σε αύξηση κατά περίπου 15 π.μ. του δείκτη χρέους προς το ΑΕγχΠ το 2008. Ειδικότερα, σύμφωνα με τις ενδιάμεσες προβλέψεις των υπηρεσιών της Επιτροπής, ο δείκτης χρέους φθάνει σε 57,3 % το 2008, και μειώνεται σε 53,2 % το 2009 λόγω εξόφλησης δανείου, πριν αυξηθεί και πάλι σε 55,2 % το 2010. Σύμφωνα με τις ενδείξεις που υπάρχουν στην προσθήκη που υποβλήθηκε το Δεκέμβριο του 2008, το αναμενόμενο ονομαστικό ισοζύγιο το 2009 και 2010 εκτιμάται τώρα ότι θα διαμορφωθεί σε αισθητά χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με τους στόχους που τέθηκαν στο πρόγραμμα (αναμένεται έλλειμμα 1,2 % και 2,4 % αντίστοιχα). Αυτό δείχνει ότι το δημοσιονομικό αποτέλεσμα που είχε προγραμματιστεί για το 2011 είναι πιθανό να είναι πλέον ανεπίκαιρο.

(8)

Τα δημοσιονομικά αποτελέσματα που προβλέπονται στο πρόγραμμα υπόκεινται σε (σοβαρούς) κινδύνους δυσμενέστερης εξέλιξης. Κυρίως δε, οι μακροοικονομικές προοπτικές στηρίζονται σε ιδιαίτερα ευνοϊκές αναπτυξιακές παραδοχές, όπως αποδεικνύεται από τα πρόσφατα οικονομικά στοιχεία που δείχνουν εξασθένιση σε τομείς όπως η βιομηχανική παραγωγή. Η διαφορά του ρυθμού οικονομικής ανάπτυξης έναντι των ενδιάμεσων προβλέψεων των υπηρεσιών της Επιτροπής ανέρχεται σε 3,25 % του ΑΕγχΠ το 2009, γεγονός που συνεπάγεται σημαντικούς δημοσιονομικούς κινδύνους οι οποίοι αντανακλώνται επίσης στην επιδείνωση του ισοζυγίου του εν γένει δημόσιου τομέα που προβλέπεται στην προσθήκη. Επιπλέον, τα μέτρα παροχής δημοσιονομικών κινήτρων δεν έχουν ακόμη ληφθεί υπόψη στους δημοσιονομικούς στόχους του προγράμματος, παρά το γεγονός ότι οι επιπτώσεις τους είναι πολύ περιορισμένες. Εκτός από τις άμεσες δημοσιονομικές επιπτώσεις, τα μέτρα που προβλέπουν την παροχή εγγυήσεων συνιστούν σημαντικό έμμεσο κίνδυνο, σε περίπτωση ευρείας κλίμακας κατάπτωσης των εγγυήσεων. Τέλος, τα έσοδα από το φυσικό αέριο εμπεριέχουν κινδύνους για τα δημοσιονομικά αποτελέσματα, δεδομένου ότι στο πρόγραμμα οι εκτιμήσεις για τα έσοδα στηρίζονται σε μια πιο αισιόδοξη υπόθεση για την εξέλιξη των τιμών του πετρελαίου σε σχέση με τις ενδιάμεσες προβλέψεις των υπηρεσιών της Επιτροπής. Λαμβάνοντας υπόψη τους κινδύνους αρνητικών εξελίξεων στους οποίους υπόκεινται οι δημοσιονομικοί στόχοι και τις εκτεταμένες εγγυήσεις που δόθηκαν στον τραπεζικό τομέα, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος η εξέλιξη του δείκτη χρέους να αποδειχθεί λιγότερο ευνοϊκή σε σχέση με τις προβλέψεις του προγράμματος.

(9)

Οι μακροπρόθεσμες δημοσιονομικές επιπτώσεις της γήρανσης του πληθυσμού είναι υψηλότερες στις Κάτω Χώρες σε σχέση με το μέσο όρο της ΕΕ. Ωστόσο, η προβλεπόμενη μελλοντική αύξηση των φορολογικών εσόδων ως ποσοστού του ΑΕγχΠ, λόγω της ετεροχρονισμένης φορολόγησης των ιδιωτικών συντάξεων, θα μπορούσε εν μέρει να αντισταθμίσει την αύξηση των δημοσίων δαπανών σε μακροπρόθεσμη βάση. Η δημοσιονομική θέση το 2008, όπως εκτιμάται στο πρόγραμμα, η οποία είναι καλύτερη από τη θέση εκκίνησης του προηγούμενου προγράμματος, συντελεί στην αντιστάθμιση της προβλεπόμενης μακροπρόθεσμης δημοσιονομικής επίπτωσης της γήρανσης του πληθυσμού, αλλά δεν επαρκεί για την πλήρη κάλυψη των μελλοντικών πιέσεων που θα ασκηθούν στις δαπάνες. Η εξασφάλιση υψηλότερων πρωτογενών πλεονασμάτων σε μεσοπρόθεσμη βάση και η εφαρμογή μεταρρυθμίσεων που μετριάζουν την προβλεπόμενη αύξηση της δαπάνης που συνδέεται με τη γήρανση του πληθυσμού θα μπορούσαν να συμβάλουν στη μείωση των κινδύνων για τη διατηρησιμότητα των δημοσίων οικονομικών. Η οικονομική κρίση θα μπορούσε επίσης να έχει αρνητικές επιπτώσεις στη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των δημοσίων οικονομικών μέσω των προγραμμάτων σταθεροποίησης του χρηματοπιστωτικού τομέα. (π.χ. ανακεφαλαιοποιήσεις, εγγυήσεις) που θεσπίστηκαν από τις Κάτω Χώρες, κυρίως λόγω των επιπτώσεών τους στο δημόσιο χρέος, εάν το κόστος των κρατικών μέτρων στήριξης δεν ανακτηθεί πλήρως στο μέλλον.

(10)

Το 1994, οι Κάτω Χώρες θέσπισαν ένα δημοσιονομικό πλαίσιο με βάση τις τάσεις της οικονομίας, το οποίο αποδείχθηκε ιδιαίτερα επιτυχές (3). Ενώ το πλαίσιο αυτό επιβεβαιώθηκε εκ νέου από την παρούσα κυβέρνηση, έγιναν ορισμένες ήσσονος σημασίας προσαρμογές στην αρχή της κυβερνητικής θητείας το 2007 (4). Πιο πρόσφατα, το Νοέμβριο του 2008, οι δημοσιονομικοί κανόνες τροποποιήθηκαν κατά τέτοιο τρόπο ώστε όλες οι πιθανές δαπάνες και τα μη φορολογικά έσοδα που προέρχονται από τις παρεμβάσεις στο χρηματοπιστωτικό τομέα να μην αποτελούν μέρος του ορίου δαπανών (5). Επιπλέον, εάν, ως συνέπεια αυτών των ενεργειών της κυβέρνησης, το έλλειμμα φθάσει στην κρίσιμη τιμή (6) του 2 % του ΑΕγχΠ, δεν θα ληφθούν διορθωτικά μέτρα. Αυτός ο πρόσθετος δημοσιονομικός κανόνας σκοπό έχει να ελαχιστοποιήσει τις επιπτώσεις των μέτρων που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση της κρίσης στην κανονική διαδικασία λήψεως αποφάσεων του προϋπολογισμού. Δεν προβλέπεται προθεσμία μέχρι την οποία θα ισχύει αυτή η αλλαγή των κανόνων. Η κυβέρνηση εξήγγειλε επίσης μεταρρύθμιση της μεθοδολογίας όσον αφορά τη δημοσιονομική μεταχείριση των μη φορολογικών εσόδων από το φυσικό αέριο από το 2012. Για την περίοδο 2008-2011, το μέγιστο ποσό των εσόδων από το φυσικό αέριο που μπορεί να διατεθεί για δαπάνες έχει καθοριστεί.

(11)

Για τη σταθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού τομέα, η κυβέρνηση των Κάτω Χωρών, θέσπισε μια σειρά μέτρων. Πρώτον, αύξησε το ποσό που καλύπτεται από το καθεστώς εγγύησης των καταθέσεων σε 100 000 EUR. Δεύτερον, θεσπίστηκε ένα καθεστώς εγγύησης πιστώσεων ύψους 200 δισ. EUR (33 % του ΑΕγχΠ) για μεσοπρόθεσμους χρεωστικούς τίτλους τραπεζών. Το καθεστώς σκοπό έχει τη βελτίωση της πρόσβασής τους σε χρηματοδότηση. Τρίτον, δημιουργήθηκε ένα ταμείο ύψους 20 δισ. EUR (3,3 % του ΑΕγχΠ) που μπορεί να χρησιμοποιείται για την ανακεφαλαιοποίηση χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Τέλος, η κυβέρνηση προέβη σε κρατικοποίηση μεγάλης τράπεζας και χορήγησε εγγυητική διευκόλυνση σε μεγάλο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα.

(12)

Σύμφωνα με το ευρωπαϊκό σχέδιο για την ανάκαμψη της οικονομίας που συμφωνήθηκε το Δεκέμβριο από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, οι Κάτω Χώρες θέσπισαν μέτρα για την τόνωση των ιδιωτικών επενδύσεων μέσω φορολογικών περικοπών και εγγυήσεων δανείων, προστατεύοντας την απασχόληση με την παροχή δυνατότητας προσωρινής μείωσης των ωρών εργασίας, στη βελτίωση της προσφοράς πιστώσεων μέσω της παροχής εγγυήσεων και τη μείωση των κοινωνικών εισφορών. Τα μέτρα αυτά είναι έγκαιρα και στοχευμένα, σύμφωνα με το ΕΣΑΟ, και εν μέρει προσωρινά. Συνεπώς δεν αναμένεται να έχουν μείζονες επιπτώσεις στη μακροπρόθεσμη διατηρησιμότητα των δημοσίων οικονομικών. Λαμβάνοντας υπόψη την έκταση των υποχρεώσεων που αναλήφθηκαν με τις δέσμες μέτρων χρηματοπιστωτικής διάσωσης, και δεδομένης της ευνοϊκής θέσης εκκίνησης του ισοζυγίου και του δημοσίου χρέους, και την προβλεπόμενη οξύτητα της οικονομικής επιβράδυνσης, το μέγεθος της δέσμης μέτρων δημοσιονομικής στήριξης είναι συγκρατημένο (0,5 % του ΑΕγχΠ). Η επικαιροποίηση του προγράμματος σταθερότητας περιλαμβάνει επίσης μια σειρά διαρθρωτικών μέτρων, που τονώνουν τη ζήτηση, αλλά είναι επίσης συμβατά με την πιο μακροπρόθεσμη πολιτική του προγράμματος μεταρρυθμίσεων. Η μείωση των κοινωνικών εισφορών αποσκοπεί στην τόνωση της ζήτησης, αυξάνοντας συγχρόνως την προσφορά εργασίας. Επιπλέον, για να μειωθεί η απώλεια θέσεων απασχόλησης και να διευκολυνθεί η διαδικασία μετάβασης στην αγορά εργασίας, έχουν δημιουργηθεί κέντρα κινητικότητας τα οποία στηρίζονται σε κοινοπραξίες δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Τα μέτρα συνδέονται με το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων και τις ειδικές κατά χώρα συστάσεις που προτάθηκαν από την Επιτροπή στις 28 Ιανουαρίου 2009 βάσει της στρατηγικής της Λισσαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση.

(13)

Ο δημοσιονομικός προσανατολισμός, όπως μετρείται από τη μεταβολή του διαρθρωτικού ισοζυγίου και λαμβάνοντας υπόψη τους κινδύνους στους οποίους υπόκεινται οι δημοσιονομικές προβλέψεις, είναι επεκτατικός το 2009. Αυτό είναι σε γενικές γραμμές σύμφωνο με το σύμφωνο σταθερότητας και ανάπτυξης, το οποίο προβλέπει ότι η προσαρμογή πρέπει να είναι υψηλότερη σε περιόδους ευνοϊκής οικονομικής συγκυρίας, ενώ μπορεί να είναι χαμηλότερη σε περιόδους δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη τους σοβαρούς κινδύνους σχετικά με την εξέλιξη του ισοζυγίου του δημόσιου τομέα και του χρέους, υπάρχει κίνδυνος η επιδείνωση των δημοσίων οικονομικών να επηρεάσει αρνητικά τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά τους. Από την άλλη πλευρά, η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των δημοσίων οικονομικών αναμένεται να έχει κάποια οφέλη από τα προγραμματιζόμενα μέτρα για την περαιτέρω αύξηση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας, όπως η σταδιακή κατάργηση της δυνατότητας μεταφοράς της γενικής πίστωσης φόρου και η θέσπιση πίστωσης φόρου στα εισοδήματα από μισθούς, που σκοπό έχουν να καταστήσουν την εργασία αποδοτική για τους εργαζόμενους χαμηλής ειδίκευσης. Τέλος, λαμβάνοντας υπόψη τους κινδύνους σχετικά με τις προαναφερόμενες προβλέψεις για το χρέος, ο δείκτης χρέους ενδέχεται να υπερβεί την τιμή αναφοράς κατά τη διάρκεια της προγραμματικής περιόδου.

(14)

Σε ό,τι αφορά τις απαιτήσεις δεδομένων που καθορίζονται στον κώδικα δεοντολογίας για τα προγράμματα σταθερότητας και σύγκλισης, το πρόγραμμα παρέχει όλα τα υποχρεωτικά και τα περισσότερα από τα προαιρετικά δεδομένα.

21.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 68/33

(1)

Στις 10 Μαρτίου 2009 το Συμβούλιο εξέτασε το επικαιροποιημένο πρόγραμμα σύγκλισης του Ηνωμένου Βασιλείου, το οποίο καλύπτει την περίοδο 2008/2009 έως 2013/2014.

(2)

Μετά από πολλά έτη δυναμικής ανάπτυξης τροφοδοτούμενης από την εγχώρια ζήτηση, η οικονομική δραστηριότητα στο Ηνωμένο Βασίλειο επιβραδύνθηκε απότομα κατά τη διάρκεια του 2008. Οι συνέπειες της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης και η κάθετη διόρθωση της εγχώριας στεγαστικής αγοράς ενισχύθηκαν αμοιβαία και οδήγησαν στη δημιουργία συνθηκών ύφεσης. Ως αντίδραση στη χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου θέσπισε ορισμένα μέτρα για να διασφαλίσει τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού τομέα, και για να αυξήσει τη χορήγηση πιστώσεων στα νοικοκυριά και στις εταιρείες. Τον Νοέμβριο του 2008, κατ' εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Σχεδίου Ανάκαμψης της Οικονομίας που εγκρίθηκε το Δεκέμβριο του 2008 από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, η κυβέρνηση θέσπισε επίσης μία δέσμη δημοσιονομικών κινήτρων, συνολικού ύψους περίπου 0,25 % του ΑΕΠ το 2008 και 1,5 % το 2009, εκτός του ότι επέτρεψε την πλήρη λειτουργία των αυτόματων σταθεροποιητών. Η Τράπεζα της Αγγλίας χαλάρωσε τη νομισματική πολιτική της με διαδοχικές μειώσεις των επιτοκίων (από 5,75 % τον Ιούλιο του 2007 σε 1,00 % σήμερα) και ενίσχυση του ισολογισμού της. Η ονομαστική σταθμισμένη συναλλαγματική ισοτιμία της λίρας στερλίνας μειώθηκε κατά πλέον του 20 % κατά το 2008. Το συνδυασμένο αποτέλεσμα της οικονομικής επιβράδυνσης, των μειώσεων των τιμών των ακινήτων και της εφαρμογής επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής οδήγησε σε σαφή επιδείνωση των δημόσιων οικονομικών του Ηνωμένου Βασιλείου. Η ταχεία εξασθένηση του πρωτογενούς ισοζυγίου της κυβέρνησης, το οποίο ήταν ήδη ελλειμματικό πριν από την κρίση, έθιξε τα όρια δράσης του Ηνωμένου Βασιλείου για να επιδιώξει δημοσιονομική χαλάρωση και να κατοχυρώσει τη διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών. Ο προϋπολογισμός του Μαρτίου 2008 του Ηνωμένου Βασιλείου προέβλεπε δημοσιονομικό έλλειμμα το 2008/2009 άνω της τιμής αναφοράς του 3 % του ΑΕΠ, με αποτέλεσμα την έναρξη διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος τον Ιούνιο 2008.

(3)

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει δύο μακροοικονομικά σενάρια: ένα κεντρικό σενάριο και ένα πιο επιφυλακτικό εναλλακτικό σενάριο, το οποίο βασίζεται σε δυνητικό ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας κατά ένα τέταρτο της εκατοστιαίας μονάδας χαμηλότερο σε σύγκριση με το κεντρικό σενάριο. Οι προβλέψεις για τα δημόσια οικονομικά βασίζονται στο εναλλακτικό σενάριο, το οποίο θεωρείται ως το σενάριο αναφοράς για την αξιολόγηση του επικαιροποιημένου προγράμματος. Το σενάριο αυτό δείχνει την ύφεση που άρχισε το δεύτερο εξάμηνο του 2008 να συνεχίζεται το πρώτο εξάμηνο του 2009, σε βαθμό ώστε το πρόγραμμα να προβλέπει ότι το πραγματικό ΑΕΠ θα μειωθεί κατά 0,25 % το 2008/2009 και κατά ακόμη 0,5 % το 2009/2010. Στη συνέχεια ακολουθεί ανάκαμψη του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ σε 2 % το 2010/2011 και σε 3 % ετησίως από το 2011/2012 και μετά. Λόγω της ταχείας επιδείνωσης των μακροοικονομικών προοπτικών τους τελευταίους μήνες, ακόμη και αυτό το επιφυλακτικότερο σενάριο, το οποίο οριστικοποιήθηκε τον Νοέμβριο 2008, σήμερα θεωρείται ότι στηρίζεται σε παραδοχές για την ανάπτυξη οι οποίες είναι ευνοϊκές για τα έτη 2009/2010 και 2010/2011 (2). Η εκτίμηση του προγράμματος ότι η δέσμη δημοσιονομικών κινήτρων θα έχει θετικό αντίκτυπο στην αύξηση του ΑΕΠ κατά περίπου 0,5 π.μ. το 2009 συμφωνεί με τις εκτιμήσεις των υπηρεσιών της Επιτροπής. Οι προβλέψεις για τον πληθωρισμό είναι κατά τι υψηλότερες από εκείνες των ενδιάμεσων προβλέψεων των υπηρεσιών της Επιτροπής του Ιανουαρίου 2009.

(4)

Για το 2008/2009, το έλλειμμα γενικής κυβέρνησης εκτιμάται σε 5,7 % του ΑΕΠ στις ενδιάμεσες προβλέψεις των υπηρεσιών της Επιτροπής του Ιανουαρίου 2009 και 5,5 % στο πρόγραμμα, έναντι 2,9 % του ΑΕΠ που προέβλεπε η προηγούμενη επικαιροποίηση του προγράμματος σύγκλισης. Η απρόβλεπτη αύξηση του δημοσιονομικού ελλείμματος αντικατοπτρίζει πρωτίστως μία προς τα κάτω αναθεώρηση των προβλέψεων αύξησης των εσόδων η οποία οφείλεται στη δραματική επιδείνωση των μακροοικονομικών συνθηκών και τη λειτουργία των αυτόματων σταθεροποιητών. Η κάθετη πτώση στις συναλλαγές επί κατοικιών και η πτώση των τιμών των κατοικιών συμβάλλουν σε μείωση κατά περίπου 0,5 τοις εκατό του ΑΕΠ των προβλεπόμενων εσόδων από τα τέλη χαρτοσήμου το 2008/2009, ενώ τα έσοδα από τη φορολογία εταιρειών, τα οποία αντιπροσώπευαν το ένα τέταρτο των αυξήσεων των φορολογικών εσόδων κατά την πενταετία έως το 2007/2008, μειώθηκαν απότομα λόγω της επιδείνωσης της αποδοτικότητας του χρηματοπιστωτικού τομέα. Στο σκέλος των δαπανών, η επικαιροποίηση προβλέπει αύξηση των κεφαλαιουχικών δαπανών του κράτους κατά 0,2 % του ΑΕΠ σε σύγκριση με το προηγούμενο πρόγραμμα, οι οποίες απηχούν την αναληφθείσα δράση για τη στήριξη της οικονομίας, ενώ οι πληρωμές τόκων προβλέπεται ότι θα υπερβούν τις προβλέψεις εξαιτίας των επιπτώσεων του μεγαλύτερου πληθωρισμού στο κόστος εξυπηρέτησης του χρέους των τιμαριθμοποιημένων ομολόγων (index-linked gilts). Επιπλέον, τα μέτρα διακριτικής ευχέρειας που εξήγγειλε η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου μετά την επικαιροποίηση του 2007 συμβάλλουν σε αύξηση του εκτιμώμενου ελλείμματος του 2008/2009 κατά περίπου 0,5 π.μ., μεταξύ άλλων λόγω μείωσης της φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων που ανακοινώθηκε τον Μάιο 2008, μείωσης του κανονικού συντελεστή του ΦΠΑ και συμπληρωματικών πληρωμών στους συνταξιούχους. Το ακαθάριστο δημόσιο χρέος το 2008/2009 εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά σχεδόν 10 π.μ., και θα φθάσει σε περίπου 53 % του ΑΕΠ, το ήμισυ του οποίου αντιστοιχεί σε παρεμβάσεις της κυβέρνησης στον χρηματοπιστωτικό τομέα οι οποίες δεν επηρεάζουν άμεσα το έλλειμμα.

(5)

Σύμφωνα με την τελευταία επικαιροποίηση, το έλλειμμα γενικής κυβέρνησης θα αυξηθεί το 2009/2010 κατά 2,75 π.μ. για να φθάσει το 8,2 % του ΑΕΠ, ενώ σύμφωνα με τις ενδιάμεσες προβλέψεις των υπηρεσιών της Επιτροπής θα ανέλθει σε 9,5 % του ΑΕΠ. Τα κρατικά έσοδα προβλέπεται ότι θα μειωθούν σε ονομαστικές τιμές κατά 2 %, ενώ οι δαπάνες θα αυξηθούν κατά περίπου 5 %. Σύμφωνα με το πρόγραμμα, η πτώση της δραστηριότητας στον χρηματοπιστωτικό τομέα και στην αγορά ακινήτων θα μειώσει τα κρατικά έσοδα, μεταξύ άλλων από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων επί των κερδών στον χρηματοπιστωτικό τομέα, κατά 1,5 π.μ. συνολικά του ΑΕΠ μεταξύ 2007/2008 και 2009/2010. Οι δημοσιονομικές προβλέψεις περιλαμβάνουν επίσης μέτρα παροχής δημοσιονομικών κινήτρων περίπου 1 % του ΑΕΠ το 2009/2010, συμπεριλαμβανομένης προσωρινής μείωσης του κανονικού συντελεστή του ΦΠΑ, η οποία αντιπροσωπεύει το ήμισυ της δέσμης κινήτρων του Νοεμβρίου 2008, καθώς και της επίσπευσης των επενδυτικών δαπανών. Το διαρθρωτικό έλλειμμα το 2009/2010, που ορίζεται ως το κυκλικά προσαρμοσμένο δημοσιονομικό ισοζύγιο, υπολογιζόμενο σύμφωνα με την από κοινού συμφωνηθείσα μεθοδολογία μη συμπεριλαμβανομένων των τυχόν έκτακτων και λοιπών προσωρινών μέτρων, εκτιμάται ότι θα επιδεινωθεί κατά 2 π.μ. Η μείωση αντικατοπτρίζει σχεδόν εξίσου το συνδυασμένο αποτέλεσμα των επεκτατικών δημοσιονομικών μέτρων και το αποτέλεσμα της ελαστικότητας των φόρων λόγω της συρρίκνωσης του χρηματοπιστωτικού τομέα και της αγοράς ακινήτων, τομέων οι οποίοι, πριν από την επιβράδυνση απέφεραν σημαντικά φορολογικά έσοδα.

(6)

Στο επικαιροποιημένο πρόγραμμα δεν παρουσιάζεται μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος (ΜΔΣ). Σύμφωνα με τις δημοσιονομικές προβλέψεις του προγράμματος, το διαρθρωτικό έλλειμμα θα μειωθεί κατά μέσο όρο περίπου κατά 1 π.μ. ετησίως μεταξύ 2010/2011 και 2013/2014. Στο πρόγραμμα παρατίθενται μεσοπρόθεσμες προβλέψεις με βάση την παραδοχή της μη μεταβολής των πολιτικών και γίνεται πρόβλεψη για συνεχή μείωση του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης. Σύμφωνα με το πρόγραμμα, το ονομαστικό έλλειμμα μεταξύ 2010/2011 και 2013/2014 προβλέπεται ότι θα μειωθεί κατά μέσο όρο κατά περίπου 1,25 π.μ. του ΑΕΠ ετησίως και θα φθάσει το 3,4 % του ΑΕΠ στο τέλος της περιόδου του προγράμματος. Περίπου τα τρία πέμπτα της επιδιωκόμενης προσαρμογής στο ονομαστικό ισοζύγιο μεταξύ 2010/2011 και 2013/2014 αντικατοπτρίζει μείωση του δείκτη δαπανών. Το ετήσιο ονομαστικό ποσοστό αύξησης των δαπανών μεταξύ 2011/2012 και 2013/2014 προβλέπεται ότι θα επιβραδυνθεί σε 4 % ενώ κατά την προηγούμενη τριετία ήταν 5,25 %, αν και η απότομη επιβράδυνση της αύξησης των δαπανών δεν τεκμηριώνεται ακόμη με αναλυτικά προγράμματα δαπανών ανά υπουργείο, που να απηχούν την καθιερωμένη διαδικασία αναθεώρησης των τριετών δαπανών. Η κυβέρνηση ανήγγειλε φορολογικές αυξήσεις και αύξηση των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης, και προέβλεψε επίσης αυξημένη εξοικονόμηση πόρων χάρη σε βελτιώσεις της αποδοτικότητας των δημόσιων υπηρεσιών από το 2010/2011 και εξής. Το ακαθάριστο δημόσιο χρέος προβλέπεται να αυξηθεί κατά 15,5 π.μ. κατά την περίοδο του προγράμματος, σε 68,5 % του ΑΕΠ το 2013/2014. Πρόθεση του προγράμματος είναι να μειωθεί το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ μετά τη λήξη της διάρκειας του προγράμματος έως το 2015/2016.

(7)

Τα δημοσιονομικά αποτελέσματα υπόκεινται σε κινδύνους δυσμενέστερων εξελίξεων. Οι προβλέψεις των υπηρεσιών της Επιτροπής του Ιανουαρίου 2009 σχετικά με την οικονομική ανάπτυξη για τα έτη 2009/2010 και 2010/2011 είναι κατά πολύ χαμηλότερες από τις προβλεπόμενες στο πρόγραμμα, πράγμα που συνεπάγεται αύξηση του ελλείμματος το 2010/2011 κατά περίπου 2 π.μ. σε σύγκριση με το πρόγραμμα. Επιπλέον, η πιθανότητα να είναι η οικονομική δραστηριότητα το 2010 χαμηλότερη από την προβλεπόμενη στο πρόγραμμα ενέχει τον κίνδυνο να μην αρθούν το 2010 τα μέτρα παροχής κινήτρων, κατ' αρχήν προσωρινά. Το πρόγραμμα αναγνωρίζει ότι μεσοπρόθεσμα η συμβολή του χρηματοπιστωτικού τομέα στην οικονομική δραστηριότητα θα είναι χαμηλότερη από ό,τι είχε προβλεφθεί προηγουμένως και η σύνθεση της συνολικής ζήτησης θα μπορούσε να αποφέρει ακόμη λιγότερα φορολογικά έσοδα. Ωστόσο, η ελαστικότητα των εσόδων που συνεπάγεται το πρόγραμμα μετά το 2010/2011 φαίνεται ευνοϊκή και η σύνθεση της συνολικής ζήτησης θα μπορούσε να αποφέρει ακόμη λιγότερα φορολογικά έσοδα από ό,τι προβλέπει το πρόγραμμα. Με βάση τους εν λόγω κινδύνους πιθανών αρνητικών εξελίξεων, η πορεία του δείκτη χρέους μπορεί επίσης να είναι λιγότερο ευνοϊκή από ό,τι προβλέπει το πρόγραμμα από το 2009/2010 και μετά και να εμπεριέχει κίνδυνο αυξημένης εξυπηρέτησης του χρέους. Επιπλέον, οι παρεμβάσεις της κυβέρνησης στον χρηματοπιστωτικό τομέα ενέχουν τον κίνδυνο να είναι το έλλειμμα ή/και το ύψος του χρέους μεγαλύτερο από αυτό που προβλέπεται στο πρόγραμμα (3). Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης του δημόσιου χρέους ως αποτέλεσμα των ενεργειών υποστήριξης του χρηματοπιστωτικού τομέα, η οποία στο πρόγραμμα ανέρχεται σε περίπου 5 π.μ. του ΑΕΠ, δεν αναμένεται να είναι μόνιμη. Μόλις αρχίσει η ανάκαμψη της οικονομίας και σταθεροποιηθεί ή κατάσταση στον χρηματοπιστωτικό τομέα, αναμένεται ότι οι αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου θα ανακτήσουν, τουλάχιστον εν μέρει, την αύξηση του χρέους που οφείλεται σε παρεμβάσεις στον χρηματοπιστωτικό τομέα, πωλώντας στον ιδιωτικό τομέα ποσοστό του μετοχικού κεφαλαίου που κατέχουν σε χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς και εξαγοράζοντας δάνεια.

(8)

Ενώ στη θέση εκκίνησης του Ηνωμένου Βασιλείου, το δημόσιο χρέος είναι σχετικά χαμηλό και οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της γήρανσης του πληθυσμού στο Ηνωμένο Βασίλειο προσεγγίζουν τον μέσο όρο της ΕΕ, η δημοσιονομική κατάσταση το 2008 με βάση τις εκτιμήσεις του προγράμματος, η οποία είναι σαφώς χειρότερη από την θέση εκκίνησης του προηγούμενου προγράμματος, συνιστά μεγαλύτερο κίνδυνο για τη διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών, ακόμη και αν δεν ληφθούν υπόψη οι μακροπρόθεσμες δημοσιονομικές επιπτώσεις της δημογραφικής γήρανσης. Η χρηματοπιστωτική κρίση μπορεί επίσης να έχει αρνητική επίπτωση στη μακροπρόθεσμη διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών, σε περίπτωση που το κόστος των κρατικών μέτρων στήριξης δεν ανακτηθούν πλήρως. Εάν ληφθεί ως σημείο εκκίνησης η δημοσιονομική κατάσταση του 2009 όπως αναφέρεται στις ενδιάμεσες προβλέψεις των υπηρεσιών της Επιτροπής, η διαφορά όσον αφορά την εκτίμηση της διατηρησιμότητας των δημόσιων οικονομικών επιδεινώνεται σημαντικά. Επιπλέον, ο δείκτης του ακαθάριστου χρέους προβλέπεται να υπερβεί την τιμή αναφοράς της Συνθήκης πριν από το τέλος της περιόδου του προγράμματος. Η μείωση του πρωτογενούς ελλείμματος θα συνέτεινε στον περιορισμό των κινδύνων για τη μακροπρόθεσμη διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών, οι οποίοι εκτιμώνται βάσει της από κοινού εγκριθείσας μεθοδολογίας ότι είναι υψηλοί και πηγάζουν από το τρέχον υψηλό διαρθρωτικό έλλειμμα.

(9)

Η πρόσφατη μεγάλη επιδείνωση των δημόσιων οικονομικών του Ηνωμένου Βασιλείου άσκησε έντονη πίεση στο δημοσιονομικό πλαίσιο της χώρας. Στην προκαταρκτική έκθεση για τον προϋπολογισμό του 2008 οι δύο ισχύοντες δημοσιονομικοί κανόνες ανεστάλησαν και αντικαταστάθηκαν με έναν προσωρινό κανόνα λειτουργίας. Στόχος του νέου κανόνα, ο οποίος θα εφαρμοσθεί όταν θα αρχίσει η ανάκαμψη της οικονομίας, είναι να βελτιώνεται κάθε έτος ο κυκλικά προσαρμοσμένος τρέχων προϋπολογισμός ώστε να ισοσκελιστεί και να μειωθεί ο δείκτης του χρέους προς το ΑΕΠ. Καταρτίστηκε με σκοπό να επιτρέπει στο κράτος μεγαλύτερο δανεισμό για τη στήριξη της οικονομίας βραχυπρόθεσμα, αν και μόλις αρχίσει η ανάκαμψη της οικονομίας από τη σημερινή ύφεση το Ηνωμένο Βασίλειο θα επιβάλει μη προσδιορισμένους αριθμητικά περιορισμούς όσον αφορά την ελάχιστη δημοσιονομική εξυγίανση. Αναμένεται ότι θα θεσπιστεί νέο πλαίσιο πριν από το 2015/2016, αλλά δεν είναι βέβαιο πότε ακριβώς. Είναι σημαντικό για το Ηνωμένο Βασίλειο να διαθέτει ένα αποτελεσματικό και αξιόπιστο αναθεωρημένο δημοσιονομικό πλαίσιο προκειμένου να υλοποιήσει μεσοπρόθεσμα την απαιτούμενη δημοσιονομική εξυγίανση. Το νέο πρόγραμμα για την αποτελεσματικότητα, το οποίο θεσπίστηκε στο πλαίσιο της «Διεξοδικής επανεξέτασης των δημόσιων δαπανών» του 2007 και αναπτύχθηκε στην έκθεση για τον προϋπολογισμό και στην προκαταρκτική έκθεση για τον προϋπολογισμό του 2008, δείχνει την πρόθεση των αρχών να συνεχίσουν τις προσπάθειες για τη βελτίωση της σχέσης κόστους/ωφέλειας στον δημόσιο τομέα, μεταξύ άλλων θέτοντας έναν φιλόδοξο στόχο εξοικονόμησης πόρων με την βελτίωση της αποδοτικότητας και εισάγοντας ένα νέο πλαίσιο για τον έλεγχο και την πληροφόρηση. Η επικαιροποίηση περιγράφει ορισμένα συγκεκριμένα μέτρα στήριξης, αλλά δεν είναι σαφές σε ποιο βαθμό επηρεάζονται διάφορα υπουργεία και τομείς πολιτικής.

(10)

Για την αντιμετώπιση της χρηματοπιστωτικής κρίσης, οι αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου θέσπισαν μια σειρά από πολιτικά μέτρα με στόχο τη σταθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού τομέα και τη στήριξη της χορήγησης πιστώσεων. Ένα καθεστώς εγγύησης πιστώσεων παρέχει εγγυήσεις για τα εμπορικά χρεόγραφα που εκδίδουν οι τράπεζες για να αναχρηματοδοτήσουν το γενικό χρέος τους που πλησιάζει την ημερομηνία λήξης. Επίσης, το ειδικό καθεστώς ρευστότητας που εφάρμοζε η Τράπεζα της Αγγλίας έως τον Ιανουάριο 2009 επέτρεπε στις συμμετέχουσες τράπεζες να ανταλλάσσουν μη ρευστοποιήσιμα στοιχεία του ενεργητικού με έντοκα γραμμάτια δημοσίου του Ηνωμένου Βασιλείου. Το καθεστώς αυτό διαδέχτηκε ο μηχανισμός βραχυπρόθεσμου δανεισμού «discount window facility» της Τράπεζας της Αγγλίας, ο οποίος συνεχίζει να παρέχει στις τράπεζες πρόσβαση σε μακροπρόθεσμη ρευστότητα, αλλά χρησιμοποιεί ευρύτερο φάσμα εγγυήσεων. Εκτός από την εθνικοποίηση δύο χρηματοδοτικών οργανισμών, της Northern Rock τον Φεβρουάριο 2008 και της Bradford & Bingley τον Σεπτέμβριο 2008, η κυβέρνηση εισέφερε κρατικά κεφάλαια ύψους 37 δισ. GBP (2,5 % του ΑΕΠ) σε διάφορες τράπεζες. Από τον Φεβρουάριο 2009, η Τράπεζα της Αγγλίας θα εξουσιοδοτηθεί επίσης από το Υπουργείο Οικονομικών να αγοράσει τίτλους του ιδιωτικού τομέα αξίας μέχρι 50 δισ. GBP (3,5 % του ΑΕΠ). Τον Ιανουάριο 2009, η κυβέρνηση εξήγγειλε επίσης ένα καθεστώς που θα παρέχει στις τράπεζες ασφάλεια για τις ζημίες σε περιουσιακά στοιχεία τα οποία εθίγησαν περισσότερο από την τρέχουσα επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας, ενώ σε δήλωση της Αρχής Χρηματοπιστωτικών Υπηρεσιών (Financial Services Authority) σχετικά με τη ρύθμιση των κεφαλαιακών απαιτήσεων διευκρινιζόταν ότι οι τράπεζες μπορούν να χρησιμοποιούν τις κεφαλαιακές εφεδρείες κατά τη διάρκεια της οικονομικής επιβράδυνσης, ώστε να μπορούν να συνεχίζουν τον δανεισμό.

(11)

Σύμφωνα με το ευρωπαϊκό σχέδιο για την ανάκαμψη της οικονομίας που εγκρίθηκε τον Δεκέμβριο του 2008 από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Ηνωμένο Βασίλειο εξήγγειλε, τον Νοέμβριο του 2008, μέτρα παροχής δημοσιονομικών κινήτρων ανερχόμενα σε 1,5 περίπου του ΑΕΠ το 2009, τα οποία αναμένεται να αμβλύνουν τη συρρίκνωση του ΑΕΠ το 2009 κατά περίπου 0,5 π.μ. Η δέσμη είναι προσωρινή και έγκαιρη, δεδομένου ότι στόχος των μέτρων είναι να ευνοήσουν την εγχώρια ζήτηση το 2009. Ωστόσο, η προβλεπόμενη αύξηση του δημοσιονομικού ελλείμματος, σε συνδυασμό με περιορισμένα αρχικά περιθώρια για δημοσιονομικούς ελιγμούς και την έλλειψη αξιόπιστου δημοσιονομικού πλαισίου μεσοπρόθεσμα, συνεπάγεται ότι είναι καθοριστικής σημασίας να αναστραφούν τα κίνητρα μέσω διατηρήσιμης εξυγίανσης μεσοπρόθεσμα. Τα περισσότερα μέτρα παροχής δημοσιονομικών κινήτρων αποσκοπούν στη στήριξη της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών και τείνουν να ευνοήσουν τα άτομα με σχετικά μεγαλύτερη ροπή προς την κατανάλωση. Άλλα μέτρα, μεταξύ άλλων τα διαρθρωτικού χαρακτήρα, αποβλέπουν στην ενίσχυση των επιχειρηματικών και επενδυτικών δραστηριοτήτων και στην αύξηση τόσο της ικανότητας των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης όσο και των ευκαιριών κατάρτισης για τους ανέργους. Τέλος, με βάση τη δέσμη στήριξης της ιδιοκτησίας (Homeowners Support Package) του Σεπτεμβρίου 2008, εξαγγέλθηκαν και άλλα μέτρα για τη στήριξη της διαδικασίας προσαρμογής στη στεγαστική αγορά. Τα μέτρα αυτά αντιστοιχούν στον πολιτικό στόχο της βραχυπρόθεσμης σταθεροποίησης της παραγωγής και συνδέονται με το πρόγραμμα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων της Λισαβόνας για το Ηνωμένο Βασίλειο.

(12)

Μετά τον επεκτατικό δημοσιονομικό προσανατολισμό των τελευταίων ετών, σε κατά κύριο λόγο ευνοϊκή οικονομική συγκυρία, και τη δέσμη φορολογικών κινήτρων για το 2009, οι αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου έχουν σκοπό να επιδιώξουν δημοσιονομική εξυγίανση που θα αντιστοιχεί με βελτίωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου κατά περίπου 1 π.μ. ετησίως μεσοπρόθεσμα. Συνεπή με αυτήν την στρατηγική της εξυγίανσης τα μέτρα παροχής κινήτρων πρόκειται να είναι προσωρινά. Ωστόσο, υπάρχει κίνδυνος τα μέτρα παροχής φορολογικών κινήτρων, κατ' αρχήν προσωρινά, να μην αρθούν το 2010 εάν, όπως αναφέρεται στις ενδιάμεσες προβλέψεις των υπηρεσιών της Επιτροπής, η οικονομική ανάκαμψη που προβλέπουν οι αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου για το 2010 δεν επαληθευτεί. Τέλος, ο δείκτης χρέους αναμένεται να αυξηθεί αισθητά κατά την περίοδο του προγράμματος και να υπερβεί την σχετική τιμή αναφοράς (60 % του ΑΕΠ) από το 2009/2010 και μετά.

(13)

Όσον αφορά τις απαιτήσεις περί πληροφοριακών στοιχείων που καθορίζονται στον κώδικα δεοντολογίας για τα προγράμματα σταθερότητας και σύγκλισης, το πρόγραμμα παρουσιάζει σημαντικά κενά όσον αφορά την παροχή τόσο των υποχρεωτικών όσο και των προαιρετικών στοιχείων (4).

i)

να υλοποιήσει τα δημοσιονομικά σχέδια, μεταξύ άλλων τα μέτρα παροχής δημοσιονομικών κινήτρων σύμφωνα με το ΕΣΑΟ και στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, αποφεύγοντας οποιαδήποτε περαιτέρω επιδείνωση των δημόσιων οικονομικών·

ii)

να υλοποιήσει μια σημαντική δημοσιονομική εξυγίανση το 2010/2011 και μετά, και να καθορίσει περαιτέρω μέτρα υποστήριξης της προσαρμογής, ώστε να διασφαλίσει ότι το έλλειμμα θα περιορισθεί σύντομα κάτω από την τιμή αναφοράς·

iii)

να προσδιορίσει τον τρόπο με τον οποίον το δημοσιονομικό πλαίσιο θα υλοποιηθεί στο μέλλον, το οποίο θα συνάδει με τη μακροπρόθεσμη διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών του.

21.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 68/39

—

από τον δικτυακό τόπο του Europa για τον ανταγωνισμό (http://ec.europa.eu/comm/competition/mergers/cases/). Στον τόπο αυτό προσφέρονται διάφορα εργαλεία για τον εντοπισμό των μεμονωμένων υποθέσεων συγκεντρώσεων, όπως ευρετήρια με τις εταιρείες, τους αριθμούς υποθέσεων, τις ημερομηνίες και τους διάφορους κλάδους,

—

σε ηλεκτρονική μορφή στον δικτυακό τόπο του EUR-Lex με τον αριθμό εγγράφου 32009M5456. Το EUR-Lex είναι δικτυακός τόπος που δίνει πρόσβαση στην κοινοτική νομοθεσία (http://eur-lex.europa.eu).

21.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 68/39

—

από τον δικτυακό τόπο του Europa για τον ανταγωνισμό (http://ec.europa.eu/comm/competition/mergers/cases/). Στον τόπο αυτό προσφέρονται διάφορα εργαλεία για τον εντοπισμό των μεμονωμένων υποθέσεων συγκεντρώσεων, όπως ευρετήρια με τις εταιρείες, τους αριθμούς υποθέσεων, τις ημερομηνίες και τους διάφορους κλάδους,

—

σε ηλεκτρονική μορφή στον δικτυακό τόπο του EUR-Lex με τον αριθμό εγγράφου 32009M5474. Το EUR-Lex είναι δικτυακός τόπος που δίνει πρόσβαση στην κοινοτική νομοθεσία (http://eur-lex.europa.eu).

21.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 68/40

21.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 68/41

21.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 68/42

1.

Στις 16 Μαρτίου 2009, η Επιτροπή έλαβε γνωστοποίηση μιας σχεδιαζόμενης συγκέντρωσης σύμφωνα με το άρθρο 4 του κανονισμού (EK) αριθ. 139/2004 του Συμβουλίου (1) με την οποία οι επιχειρήσεις Raiffeisen Bausparkasse G.m.b.H, που ανήκει στον όμιλο RBSK («RBSK», Αυστρία), Bausparkasse Schwäbisch Hall A.G., που ελέγχεται από τον όμιλο Deutsche Zentral-Genossenschaftsbank bank («DZ», Γερμανία), και Raiffeisen Bank S.A. («RBRO», Ρουμανία), που ελέγχεται από τον όμιλο Raiffeisen Zentralbank Österreich Aktiengesellschaft («RZB», Αυστρία), αποκτούν με την έννοια του άρθρου 3 παράγραφος 1 στοιχείο β) του κανονισμού του Συμβουλίου κοινό έλεγχο της επιχείρησης Raiffeisen Banca pentru Locuinte S.A. («RBL», Ρουμανία) με αγορά μετοχών σε νεοσυσταθείσα εταιρεία που αποτελεί κοινή επιχείρηση.

2.

Οι επιχειρηματικές δραστηριότητες των εν λόγω επιχειρήσεων είναι:

3.

Κατόπιν προκαταρκτικής εξέτασης, η Επιτροπή διαπιστώνει ότι η γνωστοποιηθείσα πράξη θα μπορούσε να εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού (EK) αριθ. 139/2004. Εντούτοις, επιφυλάσσεται να λάβει τελική απόφαση επί του σημείου αυτού. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με μια απλοποιημένη διαδικασία αντιμετώπισης ορισμένων συγκεντρώσεων βάσει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 139/2004 του Συμβουλίου (2) σημειώνεται ότι η παρούσα υπόθεση είναι υποψήφια για να αντιμετωπιστεί βάσει της διαδικασίας που προβλέπεται στην ανακοίνωση.

4.

Η Επιτροπή καλεί τους ενδιαφερόμενους τρίτους να υποβάλουν στην Επιτροπή ενδεχόμενες παρατηρήσεις για τη σχεδιαζόμενη συγκέντρωση.

Οι παρατηρήσεις πρέπει να φθάσουν στην Επιτροπή το αργότερο εντός δέκα ημερών από την ημερομηνία της παρούσας δημοσίευσης, με την ένδειξη COMP/M.5493 — RBSK/DZ Bank/RZB/RBL JV. Οι παρατηρήσεις μπορούν να σταλούν στην Eπιτροπή με φαξ [αριθμός (32-2) 296 43 01 ή 296 72 44] ή ταχυδρομικά στην ακόλουθη διεύθυνση: