30.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 224/1

1.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί απόλυτα πρωτοβουλίες οι οποίες στοχεύουν στην ανάπτυξη μιας κοινοτικής πολιτικής βιώσιμης παραγωγής και κατανάλωσης, πλήρως εναρμονισμένης προς τις λοιπές κοινοτικές πολιτικές, με σκοπό:

1.2

Η ΕΟΚΕ συνιστά να υιοθετηθούν ορισμοί για τις έννοιες «οικολογικά προϊόντα/οικολογικές υπηρεσίες» και «οικολογική κατανάλωση» στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης και κατανάλωσης, οι οποίες θα ισχύουν σε επίπεδο ΕΕ και θα είναι αποδεκτές διεθνώς, με σαφή περιβαλλοντικά κριτήρια και δείκτες και πρότυπα τα οποία επιτρέπουν καινοτομία και βελτίωση.

1.3

Η ΕΟΚΕ καλεί την ευρωπαϊκή βιομηχανία και τα συστήματα διανομής και υπηρεσιών να αναλάβουν σαφή δέσμευση να συμμορφωθούν προς μια ολοκληρωμένη τομεακή προσέγγιση, με χρονοδιάγραμμα επαληθεύσιμων στόχων: το εν λόγω χρονοδιάγραμμα θα διαρθρώνεται γύρω από τους τρεις άξονες της περιβαλλοντικής, οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Οι περιβαλλοντικές απαιτήσεις θα πρέπει να συνεκτιμώνται από το στάδιο του σχεδιασμού με μια προσέγγιση όλου του κύκλου ζωής, με συνεχή βελτίωση από απόψεως στόχων ποιότητας, καινοτομίας και ικανοποίησης του καταναλωτή.

1.4

Η ΕΟΚΕ συνιστά οι επιχειρήσεις και οι δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς να εντείνουν την από κοινού χρήση των διαθέσιμων κοινοτικών και εθνικών μέσων προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η έρευνα στον τομέα των καθαρών τεχνολογιών και προϊόντων.

1.5

Η ΕΟΕΚ τονίζει την ανάγκη ενίσχυσης και επιτάχυνσης της τεχνικής τυποποίησης των οικολογικών προϊόντων και μεθόδων παραγωγής.

1.6

Η ΕΟΚΕ ζητά να υπάρξει βεβαιότητα όσον αφορά τα κριτήρια και την ομοιομορφία των ελάχιστων απαιτήσεων σε όλη την έκταση της εσωτερικής αγοράς σε σχέση με τα συστήματα επισήμανσης των οικολογικών προϊόντων. Τούτο απαιτείται για να διασφαλιστούν η οικολογική επιλογή των καταναλωτών «με πλήρη επίγνωση», ομοιόμορφοι έλεγχοι σε όλη την ΕΕ, και η τήρηση της αρχής της ελεύθερης κυκλοφορίας των πραγματικών οικολογικών προϊόντων. Το ευρωπαϊκό οικολογικό σήμα (οικολογικό λουλούδι) θα πρέπει να προωθηθεί περαιτέρω και να συνυπάρχει με άλλα εθνικά και τομεακά συστήματα επισήμανσης.

1.7

Η ΕΟΚΕ κρίνει σημαντικό να ενισχυθεί η «διάσταση προϊόντος» στα συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης, έτσι ώστε να προωθηθεί η διάδοσή της στους παραγωγούς και διανομείς, να προσαρμοστεί πιο αποτελεσματικά στα συστήματα διαχείρισης των τοπικών αρχών και να δημιουργηθούν ευκολότερα συνέργειες με άλλα μέσα προώθησης της βιώσιμης ανάπτυξης.

1.8

Κατά την ΕΟΚΕ, η διάδοση του EMAS (του κοινοτικού συστήματος οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου) πρέπει να υποστηριχθεί. Τούτο μπορεί να επιτευχθεί με οικονομικά και φορολογικά μέτρα, διοικητική ευθυγράμμιση, πρωτοβουλίες προώθησης και εμπορίας, με την αναγνώριση του EMAS ως προτύπου αριστείας και διεθνώς, και τη θέσπιση μέτρων στήριξης της σταδιακής εφαρμογής του συστήματος από τις μικρές επιχειρήσεις.

1.9

Είναι θεμελιώδες η επίδοση ενός προϊόντος να εκτιμάται συνολικά, δηλ. με βάση όχι μόνο περιβαλλοντικά κριτήρια αλλά και άλλες σημαντικές πτυχές όπως, για παράδειγμα: επίδοση τόσο για τον καταναλωτή όσο και τον παραγωγό από οικονομικής άποψης, από άποψης ασφάλειας, λειτουργικότητας και προστασίας της υγείας, ορθολογικής χρήσης των πόρων και των υλικών, από άποψης εφοδιαστικής, καινοτόμων χαρακτηριστικών, εμπορίας, ικανότητας του προϊόντος να διευρύνει τις επιλογές του καταναλωτή, κύκλου ζωής και κοινωνικών πτυχών.

1.10

Η ΕΟΚΕ συνιστά να προωθηθεί η ανάπτυξη των οικολογικών δημόσιων συμβάσεων (GPP) με: τον ορισμό των τεχνικών χαρακτηριστικών των «οικολογικών» προϊόντων, με σημείο αφετηρίας τα προϊόντα με τις βέλτιστες περιβαλλοντικές επιπτώσεις· τη συμπερίληψη του κόστους κύκλου ζωής του προϊόντων ή των υπηρεσιών στις προδιαγραφές τους· τη δημιουργία ειδικής τράπεζας δεδομένων στο διαδίκτυο· την ενημέρωση των κοινοτικών οδηγιών σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις συμπεριλαμβάνοντας σ' αυτές αναφορές σε πρότυπα, σε συστήματα EMS, στα οικολογικά σήματα και στον οικολογικό σχεδιασμό και, τέλος, θεσπίζοντας εθνικά σχέδια δράσης για την υιοθέτηση των οικολογικών δημόσιων συμβάσεων.

1.11

Η ΕΟΚΕ τονίζει άλλη μια φορά τη σημασία που έχει η χρήση του άρθρου 153 της συνθήκης ΕΚ ως νομικής βάσης, δεδομένου ότι προσφέρεται καλύτερα για να διασφαλιστεί υψηλό επίπεδο προστασίας του καταναλωτή συμπεριλαμβανομένης της προστασίας του δικαιώματος του καταναλωτή σε πλήρη, ορθή, κατάλληλη, κατανοητή και έγκαιρη πληροφόρηση.

1.12

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι για τους σκοπούς της αυτορρύθμισης, ενδεχομένως μια ρύθμιση να είναι η θέσπιση ενός κώδικα συμπεριφοράς, σύμφωνα με την οδηγία 2005/29/ΕΚ, ώστε να αποτραπεί η κατάχρηση των ισχυρισμών για τα προϊόντα στις διαφημίσεις και, εν πάση περιπτώσει, για να αποτραπούν οι παραπλανητικές διαφημίσεις. Η ΕΟΚΕ συνιστά οι οικολογικοί ισχυρισμοί για τα προϊόντα να βασίζονται σε ένα αξιόπιστο και αναγνωρισμένο σήμα.

1.13

Παράλληλα με την διοικητική διαδικασία στην οποία πρέπει όλοι να έχουν πρόσβαση, η ΕΟΚΕ προτείνει επίσης τον ορισμό εξώδικων φορέων παρακολούθησης και επίλυσης διαφορών, οι οποίοι είναι ευέλικτοι, αποτελεσματικοί, μη δαπανηροί και αξιόπιστοι, για να διασφαλιστεί ότι τηρούνται τα περιβαλλοντικά πρότυπα για τα προϊόντα και ότι τα προϊόντα που διατίθενται στην αγορά συμμορφώνονται προς τις αρχές της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας.

1.14

Η ΕΟΚΕ, έχοντας υπόψη το νομοθετικό κατακερματισμό τόσο των απαιτήσεων σχετικά με την πληροφόρηση των καταναλωτών όσο και των απαιτήσεων για βιώσιμα προϊόντα, φρονεί ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη να αρχίσουν οι εργασίες για ένα ενιαίο και ορθά προσδιορισμένο πλαίσιο με τη μορφή «Ευρωπαϊκού χάρτη βιώσιμης κατανάλωσης και βιώσιμων προϊόντων στην εσωτερική αγορά».

2.1

Στόχος του κοινοτικού συστήματος απονομής οικολογικού σήματος (1) είναι η προώθηση προϊόντων με ελάχιστες περιβαλλοντικές επιπτώσεις και η διασφάλιση στους καταναλωτές ακριβούς και επιστημονικά ορθής πληροφόρησης. Το σήμα αυτό δεν απονέμεται στα τρόφιμα και τα ποτά, τα φαρμακευτικά προϊόντα, τις ιατρικές συσκευές (2), ή τις επικίνδυνες ή τοξικές ουσίες (3).

2.1.1

Ο σχεδιασμός, η παραγωγή, διανομή, και κατανάλωση οικολογικών προϊόντων αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της περιβαλλοντικής πολιτικής της Κοινότητας σύμφωνα με τους στόχους και τις προτεραιότητες του έκτου προγράμματος δράσης για το περιβάλλον (4), το οποίο θα ολοκληρωθεί το 2010. Το εν λόγω πρόγραμμα, σχετικά με το οποίο η ΕΟΚΕ εξέδωσε επανειλημμένα γνωμοδοτήσεις, περιγράφει με λεπτομέρεια σχέδια για μέτρα τα οποία συμβάλλουν στην υλοποίηση της στρατηγικής για μια βιώσιμη ανάπτυξη.

2.1.2

Μεταξύ των κυριότερων κοινοτικών πρωτοβουλιών για το θέμα, καίρια θέση έχει η ολοκληρωμένη πολιτική προϊόντων (ΟΠΠ) (5), για την οποία η ΕΟΚΕ εξέδωσε γνωμοδότηση (6) η οποία καλύπτει όλα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που έχουν περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

2.1.3

Προκειμένου να είναι αποτελεσματική η ολοκληρωμένη πολιτική προϊόντων, είναι απαραίτητο να ενθαρρυνθούν οι παραγωγοί να παράγουν πιο οικολογικά προϊόντα και οι καταναλωτές να αγοράζουν οικολογικά προϊόντα. Μέσα για την επίτευξή του στόχου αυτού θα μπορούσαν να είναι τα εξής:

2.1.4

Ένα άλλο θετικό βήμα ήταν η θέσπιση ενός νέου ρυθμιστικού πλαισίου σχετικά με τις απαιτήσεις οικολογικού σχεδιασμού για τα προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια το οποίο διέπεται από την οδηγία πλαίσιο του 2005 (8).

2.1.5

Όσον αφορά την εφαρμογή, σύμφωνα με την οδηγία πλαίσιο, οι πρώτοι κανόνες τίθενται σε ισχύ το 2008. Σήμερα, μελετώνται μέτρα σχετικά με 20 ομάδες προϊόντων (συμπεριλαμβανομένου του φωτισμού, των υπολογιστών και των πλυντηρίων) και όσον αφορά 14 ομάδες (φωτισμός οδών και γραφείων), προβλέπεται να θεσπιστούν μέτρα πριν τα τέλη του 2008 ενώ αναφορικά με άλλα προϊόντα όπως, για παράδειγμα, τα συστήματα φωτισμού κατοικιών, στόχος είναι το 2009.

2.1.6

Το έκτο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον (9) ορίζει πέντε στρατηγικούς στόχους με προτεραιότητα: βελτίωση της εφαρμογής της ισχύουσας νομοθεσίας, ένταξη της περιβαλλοντικής διάστασης σε άλλες πολιτικές, συνεργασία με την αγορά, ενδυνάμωση των πολιτών βοηθώντας τους να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους και στηρίζοντας την ζήτηση αυτών των ατόμων, και συνεκτίμηση του περιβάλλοντος κατά τη λήψη αποφάσεων σχετικά με την περιφερειακή χωροταξία και διαχείριση των γαιών.

2.1.7

Γενικότερα, η ευρωπαϊκή στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης, όπως αναθεωρήθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το 2006, ορίζει τη «βιώσιμη παραγωγή και ανάπτυξη» ως μια από τις βασικές προτεραιότητες που πρέπει να υλοποιηθεί με προσανατολισμό της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης προς μορφές συμβατές με το οικολογικό σύστημα. Επίσης, προτείνει ένα νέο σχέδιο δράσης στον τομέα αυτό.

2.1.8

Η έκθεση του 2007 σχετικά με την εφαρμογή (10) τονίζει ότι είναι δύσκολο να μετρηθούν με αξιόπιστο τρόπο σε ευρύτερη βάση η βιώσιμη κατανάλωση και παραγωγή. Μολονότι φαίνεται ότι ο αριθμός των βιώσιμων προϊόντων και υπηρεσιών στην αγορά αυξάνει με ταχύτητα, σήμερα υπολογίζεται ότι η μείωση του επιπέδου του ενεργειακού λογαριασμού ανέρχεται σε € 60 δις ετησίως, ενώ ο αριθμός των προϊόντων με οικολογικό σήμα παραμένει αρκετά περιορισμένος όπως και ο αριθμός των επιχειρήσεων που συμμετέχουν στο κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και ελέγχου (EMAS). Μόνο 10 κράτη μέλη έχουν υιοθετήσει σχέδια οικολογικών δημοσίων συμβάσεων και μόνο 21 έχουν ολοκληρώσει το σχέδιο εφαρμογής του προγράμματος δράσης για τις περιβαλλοντικές τεχνολογίες (ETAP) (11).

2.2

Εξάλλου, στον τομέα της τεχνολογικής τυποποίησης, εδώ και ορισμένο χρόνο, έχουν εγκαινιαστεί μέτρα για την ένταξη των περιβαλλοντικών πτυχών στα νέα τεχνικά πρότυπα, δημιουργώντας έτσι ένα «περιβαλλοντικό πλαίσιο» για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τυποποίησης (CEN), στους κόλπους της οποίας οι τεχνικοί φορείς της θα μπορούν να πραγματεύονται τις περιβαλλοντικές προδιαγραφές. Οποιοδήποτε νέο πρότυπο το οποίο εντάσσεται στη «νέα προσέγγιση» υποτίθεται ότι συμμορφώνεται προς τις βασικές απαιτήσεις της αντίστοιχης ευρωπαϊκής οδηγίας. Στη συνέχεια, η πρόοδος αυτή επιβεβαιώθηκε με τη θέσπιση του συστήματος περιβαλλοντικής πιστοποίησης ISO 14001.

2.3

Στις 10 Οκτωβρίου 2007, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος δημοσίευσε την τέταρτη έκθεσή του για το «Περιβάλλον της Ευρώπης» (12), στην οποία αφιέρωσε ένα ολόκληρο κεφάλαιο στο θέμα της «Βιώσιμης κατανάλωσης και παραγωγής».

2.4

Εξάλλου, η ετήσια έκθεση προόδου της Επιτροπής το 2007 για τη στρατηγική της Λισαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση τονίζει τη σημασία της κλιματικής αλλαγής, των οικολογικών καινοτομιών, της ενεργειακής αποδοτικότητας, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των ενεργειακών αγορών.

2.5

Τέλος, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο των Βρυξελλών στις 8 και 9 Μαρτίου 2007 έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στα θέματα του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής. Εντωμεταξύ, το Συμβούλιο υπουργών Περιβάλλοντος, το Φεβρουάριο 2007, τόνισε τη συμπληρωματικότητα της κοινοτικής στρατηγικής βιώσιμης ανάπτυξης και της στρατηγικής της Λισαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση, και την ουσιαστική συμβολή της στρατηγικής της Λισσαβόνας στην επίτευξη του στόχου προτεραιότητας της στρατηγικής βιώσιμης ανάπτυξης και επανέλαβε ταυτόχρονα την ανάγκη για ένταξη των περιβαλλοντικών πτυχών σε όλες τις πολιτικές. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Δεκέμβριο του 2007, τόνισε τη γενική αυτή προσέγγιση (13).

2.6

Οι κύριοι στόχοι του προγράμματος εργασίας του 2008 (14) περιλαμβάνουν σαφώς την τοποθέτηση του πολίτη στο επίκεντρο του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, με σημείο αφετηρίας την αξιολόγηση της κοινωνικής κατάστασης παράλληλα με την επισκόπηση της εσωτερικής αγοράς και με συνεχή προσοχή στην ανάγκη να αποκομίσουν οι ευρωπαίοι πολίτες το μέγιστο δυνατό όφελος από την ενιαία αγορά.

2.7

Η ΕΟΚΕ έχει επανειλημμένα ζητήσει να χρησιμοποιηθεί ως νομική βάση το άρθρο 153 της συνθήκης (15) δεδομένου ότι σκοπός του είναι να διασφαλιστεί στους πολίτες ένα υψηλό επίπεδο προστασίας και να προωθήσει το δικαίωμά τους σε πλήρη, ορθή, κατάλληλη, κατανοητή, και έγκαιρη πληροφόρηση (16).

2.7.1

Όσον αφορά το παράγωγο δίκαιο, το δικαίωμα των καταναλωτών στην πληροφόρηση διέπεται από την οδηγία αριθ. 2005/29/ΕΚ (17) σχετικά με τις «αθέμιτες εμπορικές πρακτικές» οι οποίες μπορούν να βλάψουν τα οικονομικά συμφέροντα των καταναλωτών. Το παράρτημα της εν λόγω οδηγίας περιλαμβάνει κατάλογο εμπορικών πρακτικών που μπορεί να θεωρηθούν αθέμιτες χωρίς μια κατά περίπτωση αξιολόγηση, συμπεριλαμβανομένης, για παράδειγμα, της «χρησιμοποίησης σήματος trust, ποιοτικού σήματος ή αντίστοιχου διακριτικού χωρίς την αντίστοιχη άδεια».

2.8

Ωστόσο, η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι υπάρχει σε μεγάλο βαθμό νομοθετικός κατακερματισμός σε κοινοτικό επίπεδο όσον αφορά τις βασικές απαιτήσεις πληροφόρησης του καταναλωτή, καθώς και αναφορικά με τις απαιτήσεις για τα βιώσιμα προϊόντα, και θεωρεί ότι είναι σημαντικό να υιοθετηθεί ένας «Ευρωπαϊκός χάρτης βιώσιμης κατανάλωσης και βιώσιμων προϊόντων στην εσωτερική αγορά».

2.8.1

Εάν τα αποτελέσματα της εφαρμογής του εν λόγω χάρτη — και των κωδίκων αυτορρύθμισης που προβλέπονται από την οδηγία αριθ. 2005/29/ΕΚ — θεωρηθούν ανεπαρκή, η ΕΟΚΕ φρονεί ότι πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο άλλων επιλογών όπως, για παράδειγμα, πληρέστερη εναρμόνιση ή θέσπιση ειδικού κοινοτικού συστήματος λειτουργικής φύσης.

3.1

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι είναι ουσιώδες να υπάρξουν σαφείς και οριστικοί ορισμοί εννοιών όπως, για παράδειγμα, «βιώσιμο προϊόν», «βιώσιμος σχεδιασμός, παραγωγή και διανομή» και «βιώσιμη κατανάλωση», προκειμένου να ελέγχεται σε όλη την ΕΕ και τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο η συμμόρφωση προς οποιοδήποτε κοινοτικό νομοθετικό, ρυθμιστικό ή εθελοντικό πλαίσιο που θα αναφέρεται σε παρόμοιους ορισμούς σε διάφορα εθνικά/περιφερειακά επίπεδα.

3.2

Οι εν λόγω ορισμοί, κοινώς αποδεκτοί σε διεθνές επίπεδο, δεν είναι στατικοί, αλλά από τη φύση τους επιδέχονται συνεχούς βελτίωσης. Κατά την ΕΟΚΕ, ωστόσο, θα πρέπει να συνοδεύονται με:

3.2.1

Η ΕΟΚΕ κρίνει ότι οι ορισμοί που προτείνονται παραπάνω, στηριζόμενοι σε κατάλληλους δείκτες και σε κατάλληλα πρότυπα, είναι θεμελιώδους σημασίας για μια αποτελεσματική κοινοτική πολιτική που θα επιτρέπει καλύτερη ενημέρωση των καταναλωτών και θα διασφαλίζει ότι έχουν βιώσιμη συμπεριφορά και λαμβάνουν βιώσιμες αποφάσεις και η οποία εγγυάται οικολογικές μεθόδους παραγωγής.

3.3

Καθώς τονίζει η Επιτροπή: «Η ευρωπαϊκή βιομηχανία έχει ήδη τις δυνατότητες να ενισχύσει την ήδη σημαντική θέση της στην αγορά νέων προϊόντων, υπηρεσιών και διαδικασιών βασιζόμενη στις περιβαλλοντικές τεχνολογίες. Επιπλέον, οι ευρωπαϊκές εταιρείες επιδεικνύουν όλο και μεγαλύτερη ευαισθησία σε θέματα περιβαλλοντικών επιδόσεων στο πλαίσιο της πολιτικής τους στο ζήτημα της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης» (21).

3.3.1

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με τον εξής ορισμό των τριών αξόνων ανάπτυξης: προώθηση της ανάπτυξης και εμπορίας τεχνολογιών, προϊόντων και υπηρεσιών με χαμηλές εκπομπές άνθρακα και αποτελεσματική αξιοποίηση της ενέργειας· δημιουργία μιας δυναμικής εσωτερικής αγοράς· ανάπτυξη παγκοσμίων αγορών τεχνολογιών, προϊόντων και υπηρεσιών με χαμηλές εκπομπές άνθρακα και αποτελεσματική αξιοποίηση της ενέργειας.

3.3.2

Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει τη θέση που πρόσφατα διατύπωσε σε γνωμοδότησή της: «Η επιστημονική και η τεχνολογική αριστεία και η μετατροπή της σε ανταγωνιστική οικονομική ισχύ αποτελούν τις καθοριστικές προϋποθέσεις για τη διασφάλιση του μέλλοντός μας — π.χ. όσον αφορά το ενεργειακό ζήτημα και το πρόβλημα του κλίματος — τη διατήρηση και βελτίωση της θέσης της Ευρώπης στο παγκόσμιο περιβάλλον, καθώς και για την περαιτέρω επέκταση του ευρωπαϊκού κοινωνικού προτύπου και όχι τη διακινδύνευσή του» (22).

3.3.3

Κατά την ΕΟΚΕ, είναι απαραίτητη μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση προκειμένου να αρθούν οι δυσκολίες και τα εμπόδια που υπάρχουν στην κοινή και συντονισμένη χρήση όλων των πιθανών χρηματοοικονομικών πόρων (23) σε ευρωπαϊκό, εθνικό, περιφερειακό, και τοπικό επίπεδο και από τομείς του ιδιωτικού τομέα, για την ανάπτυξη καθαρών και αποτελεσματικών τεχνολογιών και καινοτόμων εφαρμογών που είναι ικανές να δημιουργήσουν παραγωγικές μεθόδους, προϊόντα και υπηρεσίες με υψηλό επίπεδο βιωσιμότητας.

3.3.4

Η ΕΟΚΕ κρίνει ότι η κοινοτική πρωτοβουλία των διαφόρων ΓΔ της Επιτροπής για τον τεχνικό συντονισμό και την τεχνική βοήθεια είναι απαραίτητη για τη βελτιστοποίηση της κοινής χρήσης των διαθέσιμων κοινοτικών, ευρωπαϊκών και εθνικών μέσων για τη μεγιστοποίηση των προσπαθειών στο χώρο της έρευνας και της καινοτομίας τόσο των επιχειρήσεων όσο και των δημοσίων και ιδιωτικών φορέων, στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος στη σφαίρα του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας και Καινοτομίας.

3.3.5

Όπως έχουν δηλώσει επανειλημμένα η ΕΟΚΕ (24), η Επιτροπή, το Συμβούλιο, και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχει θεμελιώδη σημασία να μειωθεί ο γραφειοκρατικός φόρτος που επιβραδύνει τις επιχειρήσεις (συγκεκριμένα τις ΜΜΕ), προκειμένου να αξιοποιηθεί το οικονομικό και κοινωνικό δυναμικό των επιχειρήσεων και να κατευθυνθεί προς το βιώσιμο εκσυγχρονισμό του πλαισίου και των διαρθρώσεων παραγωγής και οργάνωσης.

3.4

Η ΕΕ εγκαινίασε το 1997 το σύστημα οικολογικού σήματος των προϊόντων προκειμένου να προωθηθεί η οικολογική παραγωγή. Στη συνέχεια, με την πάροδο των ετών το εν λόγω σύστημα επεκτάθηκε στις υπηρεσίες και περιλαμβάνει πλέον δημόσια σήματα πολλών κριτηρίων τα οποία εφαρμόζονται σε ομάδες προϊόντων/υπηρεσιών (25).

3.4.1

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι η κατάσταση αυτή προκαλεί σύγχυση στους παραγωγούς και, προπάντων, στους καταναλωτές, και η λύση έγκειται σε ένα εναρμονισμένο σύστημα ελαχίστων κοινών κριτηρίων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το οποίο προβλέπει υποχρεωτική καταχώρηση και πιστοποίηση σημάτων από ανεξάρτητο φορέα πιστοποίησης.

3.4.2

Η πιστοποίηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο δεν θα πρέπει να ανταγωνίζεται τα εθνικά και τομεακά σήματα, αλλά να συνυπάρχει μ' αυτά, που ορισμένες φορές είναι πιο γνωστά στους ευρωπαίους καταναλωτές από τα ευρωπαϊκά σήματα. Ακόμη, πρέπει να υπάρχει συντονισμός σε διεθνές επίπεδο όσον αφορά τα σήματα που αποδείχθηκαν επιτυχή όπως το Energy Star.

3.4.3

Είναι επιτακτικό τα σήματα να είναι αξιόπιστα και να εμπνέουν εμπιστοσύνη στους καταναλωτές. Για το λόγο αυτό, η θέσπιση των προτύπων και η εποπτεία της αγοράς πρέπει να ανατεθούν σε όλους τους ενδιαφερόμενους έτσι ώστε να ενισχυθεί η αξιοπιστία τους.

3.4.4

Ίσως θα ήταν σκόπιμο να εξεταστεί το ενδεχόμενο επισήμανσης προϊόντων ή υπηρεσιών για τον εντοπισμό του αποτυπώματος άνθρακά τους.

3.5

Όσον αφορά το εθελοντικό σύστημα EMAS, το οποίο δίνει τη δυνατότητα σε όσους επιθυμούν να δείξουν ότι βελτιώνουν την περιβαλλοντική τους επίδοση, να επιλέξουν ένα κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου, προκειμένου να επιδείξουν τόσο την προθυμία τους να τηρήσουν τα περιβαλλοντικά πρότυπα όσο και τη δέσμευσή τους να υιοθετήσουν ένα σύστημα οικολογικής διαχείρισης, η ΕΟΚΕ κρίνει ότι, μετά τη θέσπιση του προτύπου ISO 14001, θα είναι δυνατόν να ενισχυθεί η «διάσταση προϊόντος» των προγραμμάτων οικολογικής διαχείρισης για να διευκολυνθεί η ευρύτερη διάδοσή της στους παραγωγούς και διανομείς και η προσαρμογή της διαδικασίας διαχείρισης τους από τις τοπικές αρχές και για να διευκολυνθούν οι συνέργειες με άλλα μέσα προώθησης της βιώσιμης ανάπτυξης.

3.5.1

Κατά την ΕΟΚΕ, θα ήταν σκόπιμο να στηριχθεί η διάδοση του EMAS με την παροχή χρηματοδοτικών πόρων, φορολογικών διευκολύνσεων, με την ένταξή του σε άλλες πολιτικές, με τη θέσπιση διοικητικών μέτρων, και με την αναγνώριση του ως «πρότυπου αριστείας» και σε διεθνές επίπεδο, με την πρόβλεψη της δυνατότητας για την υποστήριξη των ΜΜΕ να υιοθετήσουν μια σταδιακή προσέγγιση, εκτός άλλων και στο χώρο της σύστασης βιομηχανικών πυρήνων.

3.6

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι είναι απολύτως απαραίτητο να αναπτυχθεί μια «οικολογική αγορά» για προϊόντα και υπηρεσίες, με την καθιέρωση σειράς κινήτρων και μέσων που έχουν σχεδιαστεί, από την πλευρά της προσφοράς, με σκοπό την ενθάρρυνση της καινοτομίας και, από την πλευρά της ζήτησης, για να προσφέρονται στους καταναλωτές οι πληροφορίες ή τα κίνητρα που χρειάζονται για να αγοράζουν προϊόντα που είναι πιο οικολογικά.

3.6.1

Για τους σκοπούς μιας ανταγωνιστικής εσωτερικής αφοράς, η επίδοση των προϊόντων δεν πρέπει να αξιολογείται μόνο βάσει περιβαλλοντικών κριτηρίων αλλά, επίσης, βάσει άλλων σημαντικών παραγόντων όπως: οικονομικές επιδόσεις για τον καταναλωτή και τον παραγωγό, ασφάλεια και λειτουργικότητα, χρήση των πόρων, εφοδιαστική, εμπορική προώθηση, χαρακτηριστικά του προϊόντος όσον αφορά την υγεία και την καινοτομία, ικανότητά του να διευρύνει την επιλογή του καταναλωτή, κύκλος ζωής και διάθεσή του και, τέλος, κοινωνικοί συλλογισμοί.

3.6.2

Είναι επιτακτική η ανάγκη πραγματικής δέσμευσης για τη στήριξη της έρευνας, της ανάπτυξης και της καινοτομίας εντός του κλάδου της οικολογικής παραγωγής και των οικολογικών υπηρεσιών.

3.7

Κατά την ΕΟΚΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τυποποίησης (CEN), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ηλεκτροτεχνικής Τυποποίησης (CENELEC), και το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Τηλεπικοινωνιών Προτύπων (ETSI) πρέπει να διαδραματίσουν βασικό ρόλο στην ανάπτυξη της διαδικασίας τεχνικής τυποποίησης σε ό,τι αφορά την περιβαλλοντική βιωσιμότητα των προϊόντων (26).

3.7.1

Η ΕΟΚΕ έχει ήδη υπογραμμίσει ότι η προώθηση της χρησιμοποίησης περιβαλλοντικών τεχνικών ρυθμίσεων δεν πρέπει να αποτελεί αντικείμενο αποφάσεων από πάνω προς τα κάτω, αλλά πρέπει μάλλον να υλοποιηθεί μέσω μιας πιο ευρείας αποδοχής των οικολογικών προϊόντων για την καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση των συμφερόντων και των αναγκών των πολιτών και των καταναλωτών (27).

3.8

Σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις, είναι σημαντικό να επισημανθούν, αφενός, η οδηγία αριθ. 2004/18/EΚ περί συντονισμού των διαδικασιών ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων προμηθειών, υπηρεσιών και έργων (28) και, αφετέρου, η ερμηνευτική ανακοίνωση της Επιτροπής όσον αφορά το εφαρμοστέο κοινοτικό δίκαιο στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων και τις δυνατότητες ένταξης των περιβαλλοντικών πτυχών στις δημόσιες συμβάσεις (29).

3.8.1

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι ο κλάδος των δημόσιων συμβάσεων, ο οποίος αντιστοιχεί στο 16 % περίπου του κοινοτικού ΑΕγχΠ, έχει μεγάλη σημασία για την προώθηση της διάδοσης πιο οικολογικών προϊόντων και ζητά να υιοθετηθούν μέτρα προκειμένου να ενθαρρυνθούν οι αναθέτουσες αρχές να κάνουν χρήση των υφιστάμενων δυνατοτήτων στο χώρο των οικολογικών δημόσιων συμβάσεων (GPP).

3.8.2

Η τελική έκθεση του 2006 για τις οικολογικές δημόσιες συμβάσεις στην Ευρώπη (30) αναφέρει τα παρακάτω κύρια εμπόδια στη διάδοσή τους: υψηλότερο κόστος των οικολογικών προϊόντων, κυρίως όταν δεν υπάρχουν δείκτες σχετικά με το κόστος του κύκλου ζωής· έλλειψη περιβαλλοντικής γνώσης και απουσία μιας κατάλληλης και εύκολα προσβάσιμης ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων· έλλειψη σαφήνειας όσον αφορά τα κριτήρια και τις προδιαγραφές των δημόσιων συμβάσεων, όπου παρατηρούνται ασαφείς ορισμοί οικολογικών προϊόντων και προδιαγραφών· έλλειψη στήριξης σε πολιτικό επίπεδο και σε επίπεδο διαχείρισης· τέλος, έλλειψη ενημέρωσης και μέσων εκπαίδευσης.

3.8.3

Για τους λόγους αυτούς, η ΕΟΚΕ προτείνει τα παρακάτω: καθορισμό οριστικών κριτηρίων για τα οικολογικά προϊόντα και διευκρίνηση όλων των σχετικών περιβαλλοντικών προδιαγραφών· συμπερίληψη στις προδιαγραφές του κόστους ολόκληρου του κύκλου ζωής του προϊόντος ή της υπηρεσίας· δημιουργία μιας «Ευρωπαϊκής βάσης δεδομένων γνώσης οικολογικών δημόσιων συμβάσεων» (31)· ένταξη στις οδηγίες της ΕΚ για τις δημόσιες συμβάσεις των απαιτήσεων του προτύπου ΙSO 14004, συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης — EMS, αναφορών οικολογικών σημάτων (Ecolabel) και του οικολογικού σχεδιασμού· διάδοση στο κοινό των εθνικών προγραμμάτων δράσης για τη σύναψη οικολογικών δημοσίων συμβάσεων· επικέντρωση στα προϊόντα με το μεγαλύτερο αντίκτυπο στο περιβάλλον.

3.9

Η ιδέα του «θεμιτού εμπορίου» είναι, επίσης, διαδεδομένη σε όλη την Ευρώπη. Το θεμιτό εμπόριο και το εμπόριο με δεοντολογικά κριτήρια απετέλεσαν για αρκετό διάστημα θέματα μεγάλου ενδιαφέροντος για την ΕΟΚΕ και έτυχαν λεπτομερούς εξέτασης στη γνωμοδότηση REX/196 (32). Κατά την ΕΟΚΕ, συνιστούν βασικό όρο για την επιτυχία της βιώσιμης κατανάλωσης.

3.10

Η εκπαίδευση συνιστά βασικό στοιχείο για τη βιώσιμη κατανάλωση και η ΕΟΚΕ εμμένει ότι η εκπαίδευση αυτή θα πρέπει να ξεκινά στο σχολείο. Οι καταναλωτές θα πρέπει, επίσης, να έχουν άμεση πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που επιλέγουν, όπως επίσης και σχετικά με τον ενδεχόμενο αντίκτυπό τους στο περιβάλλον. Είναι, επίσης, απαραίτητο να παρέχονται οι εν λόγω πληροφορίες κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να προσελκύεται το ενδιαφέρον του καταναλωτή, ο οποίος θα είναι έτσι σε θέση να τις κατανοεί και να τις αφομοιώνει.

3.11

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η κοινοτική νομοθεσία για τη βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση θα πρέπει να ενοποιηθεί και να απλοποιηθεί, προκειμένου να καταστεί πιο εύκολα κατανοητή και προσβάσιμη για τους καταναλωτές και τους παραγωγούς, σύμφωνα με τα εξής: «λιγότερη και καλύτερη νομοθεσία πρέπει να εκφραστεί σε ενοποιημένα και συνεκτικά κείμενα περιβαλλοντικών προδιαγραφών, που να εξασφαλίζουν νομική ασφάλεια και διαφάνεια στη διαδικασία προσαρμογής των βιομηχανικών μεταλλαγών με σκοπό την καλύτερη προστασία των πόρων και του περιβάλλοντος και την εφαρμογή βιώσιμων και ανταγωνιστικών τεχνολογικών καινοτομιών στις παγκόσμιες αγορές» (33).

3.12

Σε ό,τι αφόρα τα «οικολογικά» προϊόντα, είναι σκόπιμο να ενισχυθούν τα κοινοτικά μέτρα καταπολέμησης της παραπλανητικής διαφήμισης και των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών  (34): οι όροι «οικολογικό προϊόν» και «βιολογικό προϊόν» χρησιμοποιούνται συχνά ως απλά εργαλεία εμπορικής προώθησης για την αύξηση των πωλήσεων προϊόντων και υπηρεσιών που, στην πραγματικότητα, δεν διαφέρουν από τα υπόλοιπα ούτε προσδίδουν προστιθέμενη αξία.

3.12.1

Στα πλαίσια αυτά, η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι η ανάπτυξη κωδίκων συμπεριφοράς, όπως προβλέπεται στην οδηγία 2005/29/EΚ, θα αποτελούσε σημαντικό στοιχείο αυτορρύθμισης, για την αποφυγή της χρήσης αθέμιτων οικολογικών ισχυρισμών στη διαφήμιση, με την εφαρμογή των παρακάτω κριτηρίων:

3.12.2

Κατά την ΕΟΚΕ πρέπει να προωθηθούν ευέλικτοι, αποτελεσματικοί και χαμηλού κόστους εξωδικαστικοί φορείς επίβλεψης και διαιτησίας για τις υποθέσεις των καταναλωτών, οι οποίοι θα είναι σε θέση να δρουν αξιόπιστα, προκειμένου να εγγυώνται ότι τα προϊόντα είναι σύμφωνα με τις περιβαλλοντικές προδιαγραφές, όπως επίσης ότι τα βιώσιμα προϊόντα στην αγορά τηρούν τις απαιτήσεις περιβαλλοντικής βιωσιμότητας καθοδηγώντας, έτσι, την επιλογή του καταναλωτικού κοινού. Οι φορείς αυτοί δεν θα πρέπει να αντικαταστήσουν τις διοικητικές διαδικασίες στις οποίες πρέπει να έχουν όλοι πρόσβαση.

3.13

ΕΟΚΕ εμμένει ιδιαίτερα στον Ευρωπαϊκό Χάρτη βιώσιμης κατανάλωσης και προϊόντων προκειμένου να προστατευθούν τα δικαιώματα των καταναλωτών σε σχέση με την κατανάλωση οικολογικών προϊόντων. Ένας χάρτης του είδους αυτού πρέπει να έχει τα ακόλουθα στοιχεία:

3.13.1

Λόγω της σημασίας του θέματος, η ΕΟΚΕ προτείνει να διοργανώσει διάσκεψη με θέμα τον Ευρωπαϊκό Χάρτη βιώσιμης κατανάλωσης και προϊόντων, με τη συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

30.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 224/8

1.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόταση της Επιτροπής, η οποία αποσκοπεί στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ηλικιωμένων μέσω της χρήσης νέων Τεχνολογιών των Πληροφοριών και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ). Το πρόγραμμα «Αυτόνομη διαβίωση υποβοηθούμενη από το περιβάλλον» (πρόγραμμα ΑAL) μπορεί να είναι αποτελεσματικό και πρωτεύουσας σημασίας εργαλείο για τη διασφάλιση της ποιότητας ζωής, όχι μόνο των ηλικιωμένων, αλλά κάθε ατόμου που εμποδίζεται σήμερα να παραμείνει στην οικία του από λόγους υγείας.

1.2

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ακράδαντα ότι η προσέγγιση που θα υιοθετηθεί για την επιδιωκόμενη έρευνα και ανάπτυξη στον τομέα των ΤΠΕ θα πρέπει κατά πρώτο λόγο να διασφαλίζει ότι οι ανάγκες των δικαιούχων κατανοούνται, αντιμετωπίζονται και καλύπτονται πραγματικά. Θα πρέπει, συνεπώς, να είναι μια προσέγγιση «από τη βάση προς την κορυφή», κατά την οποία πρώτα θα προσδιορίζονται οι ανάγκες των χρηστών και έπειτα θα διεξάγεται αναλόγως η έρευνα και ανάπτυξη.

1.3

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι μία από τις σημαντικότερες ομάδες ενδιαφερομένων για το AAL είναι τα άτομα που θα ωφεληθούν τελικά από αυτήν την τεχνολογία. Είναι συνεπώς σημαντικό, όχι μόνο να κατανοηθούν οι ανάγκες αυτών των ανθρώπων, αλλά και να προετοιμαστούν αυτά τα άτομα για τη χρήση της τεχνολογίας που θα αναπτυχθεί και να συμμετάσχουν στον σχεδιασμό και τη δοκιμή της.

1.3.1

Για τον ίδιο λόγο, η ΕΟΚΕ θεωρεί σημαντικές τις πολιτικές της ΕΕ που σχετίζονται με τη διά βίου μάθηση και την ηλεκτρονική ένταξη. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να υιοθετήσει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση του AAL και αυτών των πολιτικών.

1.4

Η ΕΟΚΕ θεωρεί πολύ σημαντική την αναγνώριση του ιδιαίτερα «ανθρώπινου» χαρακτήρα αυτού του προγράμματος σε σχέση με τα άλλα προγράμματα Ε&Α. Το AAL είναι πράγματι ένα ερευνητικό πρόγραμμα, αλλά αφορά κοινωνικές περιστάσεις που πολύ συχνά απαντώνται σε ένα ευαίσθητο στάδιο του βίου.

1.5

Όπως αναλύεται διεξοδικότερα κατωτέρω, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι τα τέσσερα κύρια πεδία που πρέπει να εξεταστούν συγχρόνως στο πλαίσιο του προγράμματος AAL είναι: οι ανάγκες του χρήστη, η ασφάλεια του χρήστη, οι οργανισμοί υγειονομικής περίθαλψης και κοινωνικής πρόνοιας (συμπεριλαμβανομένων των οργανώσεων εκπροσώπησης των επαγγελματιών αυτών των τομέων) και, τέλος, η τεχνολογία που θα χρησιμοποιηθεί.

1.6

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι θα πρέπει να δοθεί η δέουσα προσοχή στα πιθανά θέματα δεοντολογίας και προστασίας της ιδιωτικής ζωής, σύμφωνα με τα διεθνώς ισχύοντα. Επικροτεί, συνεπώς, την αναγνώριση αυτών των θεμάτων στην ανακοίνωση της Επιτροπής.

2.1

Η πρόταση της Επιτροπής έχει τους εξής επιμέρους στόχους:

2.2

Η παρούσα πρόταση αποτελεί συνέχεια του σχεδίου δράσης, που έχει δρομολογήσει η Επιτροπή, για την ευγηρία στην κοινωνία της πληροφορίας. Αυτό το σχέδιο δράσης θεωρείται βασικό στοιχείο για την υπερνίκηση των κοινωνικών και οικονομικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ευρώπη λόγω των δημογραφικών αλλαγών. Αναμένεται ότι ο πληθυσμός της Ευρώπης ηλικίας από 65 έως 80 ετών θα αυξηθεί κατά περίπου 40 % μεταξύ του 2010 και του 2030 (1). Οι ΤΠΕ θεωρούνται μέσο που μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των ατόμων αυτής της ηλικίας, να αυξήσει την αυτονομία τους και να τα βοηθήσει να παραμείνουν υγιή για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

2.3

Η Επιτροπή προτίθεται να δρομολογήσει ένα εξαετές πρόγραμμα με τίτλο «Αυτόνομη διαβίωση υποβοηθούμενη από το περιβάλλον» (Ambient Assisted Living-ΑAL), ως συμπλήρωμα των πρωτοβουλιών του 7ου ΠΠ για τις ΤΠΕ και τη γήρανση, καθώς και του προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα και καινοτομία» (CIP). Το πρόγραμμα AAL θα χρηματοδοτηθεί με πόρους που θα ανέλθουν σε περίπου 300 εκατ. ευρώ για την περίοδο 2008-2013 και θα προέρχονται σε ίσα ποσοστά από την Επιτροπή και από τα κράτη μέλη.

2.4

Το νομικό πλαίσιο στο οποίο βασίζεται το πρόγραμμα AAL είναι το άρθρο 169 της Συνθήκης, το οποίο επιτρέπει τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Κοινότητας σε ερευνητικά προγράμματα που αναλαμβάνονται από κοινού από περισσότερα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής στις δομές που δημιουργούνται για την εκτέλεση των εθνικών προγραμμάτων. Επιλέχθηκε αυτό το ειδικό νομικό πλαίσιο για το πρόγραμμα AAL, προκειμένου να επιτευχθεί μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα σε αυτό το ερευνητικό πεδίο μέσω: της μέγιστης δυνατής αξιοποίησης της διασυνοριακής εμπειρογνωμοσύνης· της δέσμευσης των κρατών μελών να συγχρηματοδοτήσουν την έρευνα· της εξασφάλισης μιας συνεκτικής προσέγγισης του ζητήματος σε ευρωπαϊκό επίπεδο· και της ανάπτυξης μιας πραγματικής εσωτερικής αγοράς διαλειτουργικών λύσεων ΤΠΕ για τους ηλικιωμένους.

3.1

Μια παλαιότερη πρωτοβουλία βάσει του άρθρου 169, που αναφέρεται στην πρόταση της Επιτροπής ως Σύμπραξη Ευρωπαϊκών και Αναπτυσσόμενων Χωρών για τις Κλινικές Δοκιμές (EDCTP) στην Αφρική, κατέδειξε τη σημασία της σαφούς δέσμευσης των συμμετεχόντων κρατών μελών να συνεισφέρουν στην πολυετή χρηματοδότηση του προγράμματος. Πράγματι, το πρόγραμμα AAL πρόκειται να χρηματοδοτηθεί με κοινοτικούς και εθνικούς πόρους σε αναλογία 50:50.

3.2

Οι προπαρασκευαστικές εργασίες για το πρόγραμμα έγιναν μέσω μιας Δράσης Ειδικής Στήριξης με τίτλο «Αυτόνομη διαβίωση υποβοηθούμενη από το περιβάλλον» στο πλαίσιο της προτεραιότητας «Τεχνολογίες των πληροφοριών και των επικοινωνιών (ΤΠΕ)» του 6ου ΠΠ, η οποία υλοποιήθηκε στο διάστημα μεταξύ 1ης Σεπτεμβρίου 2004 και 31ης Δεκεμβρίου 2006. Οι εταίροι που συμμετείχαν στην κοινοπραξία προέρχονταν από τα εξής κράτη μέλη: Αυστρία, Γερμανία, Γαλλία, Φινλανδία, Ιταλία, Βέλγιο και Ελβετία. Περιλάμβαναν φορείς τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημόσιου τομέα, καθώς και ένα πανεπιστήμιο.

3.3

Νομικός εκπρόσωπος του κοινού προγράμματος AAL είναι η Ένωση AAL (AAL Association), μια ειδική εκτελεστική δομή που επί του παρόντος αποτελείται από εκπροσώπους 21 κρατών μελών. Καθώς το πρόγραμμα ωθείται από τη βάση προς τα άνω, έχουν οριστεί αρμόδιοι επαφής στα συμμετέχοντα κράτη μέλη.

4.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί αυτήν την πρωτοβουλία AAL βάσει του άρθρου 169. Ειδικότερα, αναγνωρίζουμε ότι η πρωτοβουλία λαμβάνει πλήρως υπόψη τις τρέχουσες δημογραφικές τάσεις όσον αφορά τους ευρωπαίους πολίτες.

4.1.1

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι, για να βελτιωθεί η οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή των κρατών μελών που δεν έχουν επαρκή υποδομή για να εφαρμόσουν την παρούσα πρόταση, θα ήταν απαραίτητο να αναληφθούν «ειδικές δράσεις», σαν εκείνες που προβλέπονται στο άρθρο 159 της Συνθήκης ΕΕ, προκειμένου να διορθωθούν οι σημαντικότερες περιφερειακές ανισορροπίες στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

4.2

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η πρωτοβουλία δεν θα πρέπει να εκληφθεί μόνο ως ευκαιρία να αναπτυχθούν πειραματικά συστήματα με σκοπό την απόδειξη της ορθότητας της ιδέας. Είναι πολύ σημαντικό να συνενωθεί με αυτή την ευκαιρία το ευρύ φάσμα των ενδιαφερομένων που πρέπει να συμμετάσχουν, για να έχει η πρωτοβουλία μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα.

4.2.1

Οι κυριότεροι ενδιαφερόμενοι είναι οι τελικοί ωφελούμενοι από το πρόγραμμα AAL. Πρωταρχικός σκοπός του AAL είναι να παρατείνει την ανεξαρτησία των ηλικιωμένων, καθώς επίσης να διασφαλίσει ότι αυτή η κατηγορία του πληθυσμού μπορεί να συνεχίσει να ζει στο σπίτι της για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο διάστημα. Υπενθυμίζεται ότι αυτή η επιδίωξη δεν αφορά μόνο τους ηλικιωμένους, αλλά κάθε άτομο που εμποδίζεται σήμερα να ζήσει ανεξάρτητα στο σπίτι του από λόγους υγείας. Η πρωτοβουλία αυτή πρέπει να διασφαλίσει ότι οι ανάγκες και οι απαιτήσεις αυτών των ενδιαφερομένων βρίσκονται πραγματικά στον πυρήνα της έρευνας.

4.3

Ένας άλλος σημαντικός ενδιαφερόμενος είναι οι οργανισμοί υγειονομικής περίθαλψης και κοινωνικής πρόνοιας. Η πρωτοβουλία αυτή οφείλει να λάβει υπόψη τις οργανωτικές τους ανάγκες. Για να αποβεί επιτυχής, η ΕΟΚΕ συνιστά να δοθούν σε αυτούς τους οργανισμούς οι ευκαιρίες να επισημάνουν ζητήματα όπως η ολοκλήρωση και η διαλειτουργικότητα των συστημάτων τους με τα συστήματα των άλλων ενδιαφερόμενων για το έργο.

4.4

Συνιστάται μετ' επιτάσεως να συμμετάσχουν οι χρήστες των συστημάτων, που θα αναπτυχθούν στο πλαίσιο αυτής της πρωτοβουλίας, ως βασικοί ενδιαφερόμενοι στις εργασίες από τα αρχικά τους στάδια. Η ΕΟΚΕ συνιστά να συμφωνήσουν οι κοινοπραξίες, όποτε είναι δυνατό, μεθόδους επικεντρωμένες στον χρήστη, όπως ο συμμετοχικός σχεδιασμός όσον αφορά τη μεθοδολογία ανάπτυξής τους, ιδίως για να προαχθεί η μεγάλη ευχρηστία των μηχανισμών και των διεπαφών με τους χρήστες. Η ΕΟΚΕ επικροτεί επίσης την αναγνώριση ότι θα δοθεί η δέουσα προσοχή σε πιθανά θέματα δεοντολογίας και προστασίας της ιδιωτικής ζωής, σύμφωνα με τα διεθνώς ισχύοντα.

4.5

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει τη δέσμευση έναντι των ΜΜΕ, που προβλέπεται στην πρόταση, και υποστηρίζει την αναγνώριση της βιομηχανίας ως βασικού ενδιαφερομένου, που μπορεί να υποστηρίξει καινοτόμα, αγοραστρεφή επιχειρηματικά πρότυπα με εγγενείς, σαφείς τρόπους εκμετάλλευσης. Ειδικότερα, επικροτούμε την αναγνώριση ότι οι ΜΜΕ μπορούν να συμβάλουν ιδίως στις έρευνες που χρειάζονται λιγότερο χρόνο για τη διάθεση των αποτελεσμάτων τους στην αγορά (2 + έτη).

4.5.1

Προτρέπουμε να αναγνωριστεί ότι οι ΜΜΕ είναι ενίοτε τεχνολογικά ευέλικτες και έχουν τη δυνατότητα να εισάγουν στην αγορά νέες τεχνολογίες και επιχειρηματικά πρότυπα μερικές φορές με ταχύτερο ρυθμό από ό,τι οι μεγαλύτερες εταιρείες ή οι οργανισμοί περίθαλψης και πρόνοιας. Αυτό το χαρακτηριστικό των ΜΜΕ αποκτά ιδιαίτερη σημασία σ' αυτήν την πρωτοβουλία. Επομένως, η συντονισμένη εταιρική σχέση μεταξύ των μεγάλων οργανισμών και των ΜΜΕ αποβαίνει προς όφελος αμφοτέρων.

4.6

Το AAL βασίζεται στην αρχή της υποστήριξης των ανθρώπων ώστε να παραμείνουν στο σπίτι τους για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, απαιτείται ευρύ φάσμα αισθητήρων, ενεργοποιητών, διεπαφών με τον χρήστη, επεξεργαστών και εξοπλισμού επικοινωνίας, το οποίο συχνά μπορεί να παρασχεθεί μόνο από πολλές διαφορετικές ευρωπαϊκές ΜΜΕ.

4.7

Δεδομένου ότι υπάρχουν πολλές ομάδες ενδιαφερομένων, υποστηρίζουμε τα μέτρα της πρωτοβουλίας που ενθαρρύνουν την πολυκλαδική δικτύωση των τεχνολόγων, των ιατρών και του άλλου προσωπικού των οργανισμών περίθαλψης και πρόνοιας και, ιδίως, των χρηστών, τόσο εκείνων που παραμένουν, χάρη στην πρωτοβουλία, στο σπίτι τους όσο και των ατόμων που τους φροντίζουν καθώς και των οικείων τους.

4.8

Στο πλαίσιο ενός Ευρωπαϊκού Συστήματος Καινοτομίας, η πρωτοβουλία αυτή έχει την ευκαιρία να υιοθετήσει νέα πρότυπα καινοτομίας, τα οποία αντανακλούν την τρέχουσα πρόοδο της ανοιχτής καινοτομίας ευρείας χρήσεως, η οποία συντείνει στην πρόοδο προς τη διασύνδεση της στρατηγικής της Λισσαβώνας με ένα νέο Ευρωπαϊκό Σύστημα Καινοτομίας που είναι πιο επικεντρωμένο στον χρήστη.

4.9

Η ΕΟΚΕ επιβεβαιώνει ότι είναι σημαντικό να έχουν ίση δυνατότητα πρόσβασης στην πρωτοβουλία όλοι οι τύποι οργανισμών σε όλα τα κράτη μέλη.

4.10

Επιπροσθέτως, θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να συμμετάσχουν όλες οι εθνικές κυβερνήσεις. Επί του παρόντος, έχουν συμφωνήσει να συντονίσουν από κοινού δραστηριότητες για να συμβάλουν στο πρόγραμμα AAL η Αυστρία, το Βέλγιο, η Κύπρος, η Δανία, η Φινλανδία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ελλάδα, η Ουγγαρία, η Ιρλανδία, η Ιταλία, οι Κάτω Χώρες, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία, η Σλοβενία, η Ισπανία και η Σουηδία, καθώς και το Ισραήλ, η Νορβηγία και η Ελβετία.

4.11

Η ΕΟΚΕ ανησυχεί μήπως ορισμένες χώρες δεν συμμετέχουν λόγω του κόστους της συγχρηματοδότησης των ερευνών. Θα πρέπει να δοθεί η δυνατότητα σ' αυτές τις χώρες να συμμετάσχουν σε οποιαδήποτε φάση του προγράμματος, αφ' ης στιγμής πληρούν τις απαιτήσεις του (κυρίως όσον αφορά τη συγχρηματοδότηση).

4.12

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι το AAL μπορεί να επιφέρει περιορισμό του κόστους του συστήματος κοινωνικής περίθαλψης. Επαναλαμβάνει, ωστόσο, ότι ο στόχος του AAL δεν είναι ο περιορισμός του κόστους, αλλά η αποτελεσματική διασφάλιση της ποιότητας ζωής μιας κατηγορίας πολιτών. Ο περιορισμός του κόστους είναι ένα ευπρόσδεκτο επακόλουθο.

5.1

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ακράδαντα ότι το πρόγραμμα AAL πρέπει να εστιάζει σταθερά στις ιδιαιτερότητες των εξής τριών τομέων: του χρήστη, των οργανισμών υγειονομικής περίθαλψης και της χρησιμοποιούμενης τεχνολογίας.

5.2

Οι ηλικιωμένοι θα είναι μερικές φορές οι δικαιούχοι και κυριότεροι ενδιαφερόμενοι. Έχει κεφαλαιώδη σημασία να παραμένει το πρόγραμμα σταθερά εστιασμένο στις ανάγκες των τελικών χρηστών. Αν γίνει το λάθος και χρησιμοποιούνται οι χρήστες μόνο σε «ερευνητικό περιβάλλον» για τη δοκιμή των ερευνών, θα προκύψουν δυστυχώς καινοτομίες που ίσως να μην ανταποκρίνονται πραγματικά στις απαιτήσεις των βασικών δικαιούχων. Γι' αυτό, το πρόγραμμα θα πρέπει να είναι σταθερά επικεντρωμένο στις απαιτήσεις των χρηστών, στις οποίες συγκαταλέγονται: η ελάχιστη δυνατή αλλαγή συμπεριφοράς, η κινητικότητα, η επιλογή, η βελτίωση της ποιότητας διαβίωσης και ο σεβασμός της ιδιωτικής ζωής.

5.3

Ας μην λησμονούμε, επίσης, ότι οι ηλικιωμένοι είναι μάλλον η κατηγορία του πληθυσμού που πάσχει περισσότερο από τον ηλεκτρονικό αποκλεισμό και, επομένως, χρειάζεται να υπερνικηθεί το ψηφιακό χάσμα. Άλλος ουσιώδης παράγοντας είναι η συνδεσιμότητα και, γι' αυτό, θα πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες ώστε να αποκτήσουν όλες οι περιφέρειες, και ιδιαίτερα οι πιο αγροτικές, δυνατότητα σύνδεσης με το Διαδίκτυο (τόσο από υλική όσο και από οικονομική άποψη).

5.3.1

Κατά βάση, έχουν κεφαλαιώδη σημασία οι εξής αρχές:

5.3.2

Επομένως, η ΕΟΚΕ πιστεύει ακράδαντα ότι η προσέγγιση που θα ακολουθηθεί στο AAL θα πρέπει να ξεκινά από τη βάση. Το επίκεντρο και το έναυσμα της όλης διαδικασίας πρέπει να είναι οι ανάγκες των χρηστών και όχι η τεχνολογία αυτή καθαυτή. Θα πρέπει να διενεργηθεί μια λεπτομερής μελέτη, για να προσδιοριστεί όλο το φάσμα των αναγκών, στις οποίες συγκαταλέγονται: η ανάγκη επαφής με ανθρώπους, ιδίως σε προχωρημένη ηλικία (ως προς αυτό, οι εφαρμογές VOIP όπως το SKYPE και το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά και φθηνά εργαλεία)· η έλλειψη ενδιαφέροντος για προσαρμογή στις ραγδαίες τεχνολογικές αλλαγές· η ικανότητα διαχείρισης των τεχνολογικών αλλαγών· η προθυμία για τη χρήση αυτής της τεχνολογίας. Οι χρήστες θα πρέπει επίσης να εμπλέκονται στην δημιουργία, εφαρμογή και αξιολόγηση αυτών των τεχνολογιών.

5.4

Εκείνοι που θα χρησιμοποιούν τελικά την τεχνολογία που θα παραχθεί, για να παρέχουν φροντίδα στους δικαιούχους, είναι οι οργανισμοί περίθαλψης και πρόνοιας, οι εκπρόσωποί τους και οι οικογένειες των χρηστών. Είναι σημαντικό να συμμετάσχουν αυτοί οι οργανισμοί στα διάφορα στάδια των ερευνών, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι το προϊόν που θα παραχθεί είναι συμβατό με το σύστημα λειτουργίας τους. Μπορεί κανείς να προδικάσει ότι, για να εφαρμοστούν νέες τεχνολογίες για το AAL, θα χρειαστούν οργανωτικές αλλαγές· γι' αυτό, είναι επιτακτική η ανάγκη να προετοιμαστούν οι εν λόγω οργανισμοί για αυτές τις αλλαγές και να τις εφαρμόσουν όσο το δυνατόν ομαλότερα, ώστε να αξιοποιηθεί στο μέγιστο το δυναμικό των τεχνολογιών για το AAL.

5.4.1

Ο φροντιστής είναι πραγματικά σημαντικός παράγοντας στην όλη διεργασία της κοινωνικής πρόνοιας, ακόμα και στο πλαίσιο του AAL. Γι' αυτό, οι αλλαγές των μοντέλων δεν θα πρέπει να αφορούν μόνο το οργανωτικό επίπεδο, αλλά και το επίπεδο των φροντιστών, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα πρόσωπα που έχουν άμεση επαφή με τους δικαιούχους του AAL, όχι μόνο κατέχουν καλά αυτήν την τεχνολογία, αλλά και πιστεύουν πραγματικά στη χρήση της, ώστε να εμπνεύσουν στους δικαιούχους ακόμη μεγαλύτερη εμπιστοσύνη σ' αυτά τα εργαλεία ως μέσο βελτίωσης της ποιότητας ζωής.

5.4.2

Η ΕΟΚΕ πιστεύει επίσης ότι το σύστημα υγείας θα πρέπει να εξεταστεί λεπτομερώς, προκειμένου να διασφαλιστεί, όχι μόνο ότι είναι οργανωτικά έτοιμο για την εφαρμογή του AAL, αλλά και ότι οι οργανισμοί υγειονομικής περίθαλψης και κοινωνικής πρόνοιας μπορούν πραγματικά να αντεπεξέλθουν στην παραμονή περισσότερων ατόμων στο σπίτι.

5.4.3

Ακόμη πιο σημαντικό μετά την υιοθέτηση του AAL είναι να βελτιωθεί η συνεργασία και ο συντονισμός των οργανισμών περίθαλψης και των οργανισμών πρόνοιας. Η τεχνολογία μπορεί και εδώ να αποτελέσει εργαλείο για τη βελτίωση αυτής της συνεργασίας· πιο καθοριστικό στοιχείο, ωστόσο, είναι η συνειδητοποίηση της ανάγκης και η βούληση για συνεργασία.

5.5

Προβλέπεται ότι τα συστήματα AAL θα είναι πολύπλοκα· γι' αυτό, η διαλειτουργικότητα θα πρέπει να αποτελεί βασικό στόχο του προγράμματος. Η καινοτομία και η τεχνολογία θα πρέπει να είναι ευρείας κλίμακας, εξατομικευμένες και ολοκληρωμένες και να ενθαρρύνουν την αυτενέργεια.

5.6

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η Επιτροπή θα πρέπει ακόμη να υιοθετήσει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση του προγράμματος AAL και πολιτικών όπως η πολιτική για τη διά βίου μάθηση. Πραγματικά, η κατάρτιση, ιδίως στο πλαίσιο αυτών των πολιτικών, θα πρέπει να στοχεύει και στους δικαιούχους του προγράμματος AAL, επειδή η κατάρτιση αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία αυτής της τεχνολογίας.

30.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 224/11

1.1

Η ΕΟΚΕ συγχαίρει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την επιμελή αναδιατύπωση πολλών πολύπλοκων οδηγιών σε ένα σαφές κείμενο, ενώ ταυτόχρονα λαμβάνει υπόψη τους κανόνες που διέπουν τα τμήματα που αναδιατυπώνονται. Δεδομένου ότι το κοινοτικό νομοθετικό πλαίσιο δεν θα πρέπει να επικεντρωθεί μόνο σε μια προληπτική πολιτική, η οποία εστιάζεται στο ρόλο που διαδραματίζει το κεφάλαιο στην παροχή υπηρεσιών ασφάλισης, οι οποίες είναι καθοριστικής σημασίας για τις επιχειρήσεις και τους πολίτες της Ευρώπης από πολλές απόψεις, η ΕΟΚΕ επιφυλάσσεται το δικαιώματος να εκφράσει εν ευθέτω χρόνω τις απόψεις της για τυχόν νέα χαρακτηριστικά, όσον αφορά τη σχέση μεταξύ καταναλωτών και (αντ)ασφαλιστών, και ειδικότερα εντός του πλαισίου των προσφάτων πρωτοβουλιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφορικά με τις λιανικές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες.

Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να συνεχίσει το έργο της εναρμόνισης των νομικών πτυχών της σχέσης μεταξύ αντισυμβαλλόμενου και ασφαλιστή, που τελεί υπό εξέταση στα πλαίσια του «κοινού πλαισίου αναφοράς» (ΚΠΑ) υπό την καθοδήγηση της ΓΔ Υγεία και προστασία των καταναλωτών.

1.2

Η ΕΟΚΕ επικροτεί σε γενικές γραμμές το πλαίσιο της οδηγίας «Φερεγγυότητα ΙΙ» που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και εκφράζει την ικανοποίησή της για τις εκτενείς διαβουλεύσεις που προηγήθηκαν αυτής. Η προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ακολουθεί τις αρχές για τη βελτίωση της νομοθεσίας, τις οποίες η ίδια έθεσε και τηρεί. Ωστόσο, οι διαβουλεύσεις με αντικείμενο αυτές τις μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να συνυπολογίζουν τις απόψεις των εργαζομένων και των καταναλωτών που έχουν σαφώς συμφέρον στο αποτέλεσμα των διαδικασιών. Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να αναπτύξει κατάλληλα φόρουμ, όπως το FINUSE, για την πραγματοποίηση αυτών των διαβουλεύσεων.

1.3

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την υιοθέτηση μίας οικονομικής προσέγγισης που βασίζεται στον παράγοντα του κινδύνου για την εκτίμηση των κεφαλαιακών απαιτήσειων φερεγγυότητας και σε μια σφαιρική προσέγγιση συνολικού ισολογισμού επί τη βάσει μιας πλήρους οικονομικής αξιολόγησης του ενεργητικού και παθητικού για την εκτίμηση της οικονομικής κατάστασης των ασφαλιστικών επιχειρήσεων. Με αυτόν τον τρόπο επιδιώκεται να αντικατοπτριστούν ορθά, τόσο η πραγματική έκθεση σε κίνδυνο, όσο και τα εργαλεία μετριασμού κινδύνου των επιχειρήσεων. Η εν λόγω προσέγγιση, πέραν του ότι είναι η σωστή από οικονομική άποψη, χαρακτηρίζεται από το πλεονέκτημα ότι συμβάλλει στην αποφυγή τυχόν ευκαιριών κανονιστικής διαμεσολάβησης, ενώ συγχρόνως εγγυάται το ίδιο κατάλληλο επίπεδο προστασίας σε όλους τους αντισυμβαλλομένους στην Ευρώπη, ανεξαρτήτως του νομικού καθεστώτος, του μεγέθους ή του τόπου της έδρας της εταιρείας.

1.4

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ιδιαίτερη ικανοποίησή της για την εισαγωγή της προσέγγισης των τριών πυλώνων όσον αφορά την προληπτική εποπτεία, δεδομένου ότι τούτο συνάδει με τις κεφαλαιουχικές απαιτήσεις που θεσπίσθηκαν για τον τραπεζικό τομέα με τη συμφωνία «Basel II», ενώ παράλληλα αναγνωρίζονται οι ιδιαιτερότητες του ασφαλιστικού τομέα. Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να υπογραμμίσει τη σημασία που έχουν για την καταλληλότητα της προληπτικής εποπτείας των ασφαλιστικών επιχειρήσεων η προσθήκη της διαδικασίας εποπτικής αξιολόγησης και των ποιοτικών απαιτήσεων (πυλώνας ΙΙ), η εισαγωγή των αρχών της εποπτικής αναφοράς και δημοσιοποίησης (πυλώνας ΙΙ), καθώς επίσης ο καθορισμός ποσοτικών κεφαλαιουχικών απαιτήσεων που βασίζονται στον κίνδυνο.

1.5

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την εισαγωγή ενός συστήματος φερεγγυότητας, το οποίο βασίζεται σε δύο κεφαλαιουχικές απαιτήσεις, δηλαδή στο SCR (κεφαλαιουχικές απαιτήσεις φερεγγυότητας) και στο MCR (ελάχιστες κεφαλαιουχικές απαιτήσεις), εκ των οποίων το καθένα έχει διαφορετικό σκοπό. Με το SCR θα αντικατοπτρίζεται ένα επιδιωκόμενο επίπεδο κεφαλαίου, το οποίο οφείλει να διαθέτει ένας ασφαλιστής υπό συνήθεις επιχειρησιακές συνθήκες, ενώ με το MCR θα αντικατοπτρίζεται το επίπεδο εκείνο του κεφαλαίου, κάτω από το οποίο θα ενεργοποιείται η έσχατη εποπτική παρέμβαση. Η ΕΟΚΕ επικροτεί τη θέσπιση ενός κανονισμού επιπέδου ΙΙ προκειμένου να ενισχυθεί η σαφήνεια των όρων που διέπουν τον απλοποιημένο υπολογισμό των κεφαλαιουχικών απαιτήσεων φερεγγυότητας (άρθρο 108), καθώς και των περιστάσεων που θα οδηγούσαν σε ανάκληση της αίτησης για πρόσθετο κεφάλαιο φερεγγυότητας.

1.6

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι υπολογισμοί του MCR και του SCR θα πρέπει να ευθυγραμμιστούν στενά και να βασιστούν αμφότεροι σε μία ευαίσθητη προσέγγιση κινδύνων, προκειμένου να καθίσταται δυνατή η σωστή εφαρμογή κλιμακωτών εποπτικών παρεμβάσεων, με τις οποίες θα διασφαλίζεται ότι τόσο η εκάστοτε ασφαλιστική επιχείρηση, όσο και η εποπτική αρχή θα έχουν επαρκή χρόνο ώστε να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για την αντιμετώπιση της κατάστασης που προκαλείται λόγω της παράβασης του SCR.

1.7

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της όσον αφορά την αρχή της αναλογικότητας, η οποία περιλαμβάνεται στην προτεινόμενη οδηγία και χάρη στην οποία θα καταστεί δυνατή η εφαρμογή της «Φερεγγυότητα ΙΙ» από όλες τις επιχειρήσεις. Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ ενός κανονισμού επιπέδου ΙΙ, ο οποίος μπορεί να προσδώσει περισσότερη σαφήνεια όσον αφορά αυτή την αρχή της αναλογικότητας (άρθρο 28, παράγραφος 3), ούτως ώστε η καταλληλότητα των απαιτήσεων και, εφόσον καταστεί αναγκαίο, των διορθωτικών μέτρων, να μπορεί να αναπτυχθεί με πιο ασφαλή τρόπο· αυτό, ωστόσο, δεν θα πρέπει να οδηγήσει σε κανονιστική ακαμψία. Η ΕΟΚΕ συνιστά να εφαρμοστεί η αρχή αυτή αποτελεσματικά και με συνέπεια σε όλη την Ευρώπη, όπως επίσης να διασφαλιστεί η εν λόγω εφαρμογή μέσω αποτελεσματικών μεθόδων προσφυγής στο πλαίσιο διοικητικής διαδικασίας ή εφόσον κριθεί αναγκαίο σε δικαστήριο.

1.8

Η ΕΟΚΕ συνιστά με έμφαση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διατηρήσει την πολυμορφία της ασφαλιστικής αγοράς, λαμβάνοντας υπόψη το ρόλο των μικρών και μικρομεσαίων ασφαλιστών, καθώς επίσης των συνεταιριστικών και άλλων ασφαλιστικών επιχειρήσεων. Δεδομένου ότι πολλές εξ αυτών δραστηριοποιούνται σε εξειδικευμένες αγορές, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι έχει ιδιαίτερη σημασία να επιτραπεί μία ελαστικότητα στην τυποποιημένη προσέγγιση, παραδείγματος χάρη επιτρέποντας τη χρήση οικείων, περισσότερο σχετικών, στοιχείων και γενικώς αποδεκτών μεθοδολογιών, χωρίς ωστόσο να νοθεύεται ο νόμιμος ανταγωνισμός των ασφαλιστικών δραστηριοτήτων. προκαλείται δυσλειτουργία διαταράσσεται. Επιπλέον, θα πρέπει να αναλυθεί και να εξεταστεί δεόντως η δυνατότητα οι αλληλασφαλιστικοί συνεταιρισμοί να ζητούν από τα μέλη τους να ενισχύσουν το καθεστώς φερεγγυότητάς τους, πρακτική που ήδη εφαρμόζεται.

1.9

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει τη σημασία της εποπτείας των ασφαλιστικών ομίλων, οι οποίοι είναι μεν αναλογικά μικροί όσον αφορά τον αριθμό των επιχειρήσεων, αντιπροσωπεύουν ωστόσο μεγάλο μερίδιο της ασφαλιστικής αγοράς στην ΕΕ. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ θεωρεί την εισαγωγή της εποπτείας ομίλων ως ένα σημαντικό βήμα, το οποίο θα επιτρέψει σε όλους τους επόπτες ομίλων, αλλά και στις υπόλοιπες εμπλεκόμενες εποπτικές αρχές να εντρυφήσουν περισσότερο στο προφίλ κινδύνου του ομίλου ως συνόλου. Συνιστάται η μέγιστη δυνατή εναρμόνιση και διαφάνεια των εν λόγω εποπτικών αρχών και η σαφής διάκριση των αρμοδιοτήτων μεταξύ τους.

1.10

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την καθιέρωση προαιρετικού καθεστώτος, το οποίο επιτρέπει στους ομίλους να διευκολύνουν τη διαχείριση κεφαλαίων σε επίπεδο ομίλου, βελτιώνοντας την κινητικότητα των κεφαλαίων εντός του ομίλου και παρέχοντας ένα εύχρηστο και διαφανές σύστημα, χάρη στο οποίο, ο μεν όμιλος ωφελείται από την αναγνώριση των συνεπειών της διαφοροποίησης σε επίπεδο ομίλου, χωρίς ωστόσο να επηρεάζεται το επίπεδο κεφαλαιουχικών απαιτήσεων των θυγατρικών του ομίλου. Κρίνεται αναγκαίο να εξεταστούν τα τρέχοντα επίπεδα κεφαλαίου των θυγατρικών του ομίλου, καθότι μέρος των κεφαλαίων θα καλυφθεί από τις δηλώσεις στήριξης ομίλου και όχι από ρευστά διαθέσιμα ή παρόμοια αξιόγραφα. Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι οι επιπτώσεις της διαφοροποίησης του ομίλου θα αναγνωρισθούν μόνον μέσω της χρήσης μίας προκαθορισμένης μεθόδου για τον υπολογισμό του SCR, καθώς επίσης ότι η πρόταση θα πρέπει να καταστήσει δυνατή την αναγνώριση των επιπτώσεων της διαφοροποίησης του ομίλου χωρίς τη χρήση υποστήριξης ομίλου.

1.11

Η ΕΟΚΕ συνιστά να αξιολογηθεί ο αντίκτυπος του προτεινόμενου προαιρετικού καθεστώτος στον ανταγωνισμό σε τοπικό επίπεδο και ο βαθμός προστασίας των καταναλωτών σε ομαλές συνθήκες αλλά και σε περιπτώσεις κρίσεως που δεν πρέπει να είναι χαμηλότερος του βαθμού προστασίας που διασφαλίζεται από το προκαθορισμένο καθεστώς, και να αποσαφηνιστούν τα νομικά και πρακτικά ζητήματα, συμπεριλαμβανομένης της ασφάλειας των διασυνοριακών μεταφορών κεφαλαίων μεταξύ διαφορετικών εταιριών του ιδίου ομίλου, ήτοι οι δυνατοί νομικοί περιορισμοί, σε εθνικό επίπεδο, όσον αφορά τις μεταφορές κεφαλαίων (υποστήριξη ομίλου) προς θυγατρικές που εδρεύουν σε άλλο κράτος μέλος.

1.12

Η ΕΟΚΕ αναμένει ότι οι αρχές του επιπέδου ΙΙ θα λάβουν υπόψη τα αποτελέσματα της τέταρτης φάσης της μελέτης ποσοτικού αντίκτυπου (QIS4), η οποία βρισκόταν σε εξέλιξη κατά το χρόνο της υιοθέτησης της παρούσας γνωμοδότησης.

1.13

Η ΕΟΚΕ εμμένει στην ανάγκη μίας σωστά εναρμονισμένης εφαρμογής της οδηγίας, όπως επίσης στην αποφυγή συσσώρευσης υπερβολικά πολλών ρυθμιστικών παρεμβάσεων (του λεγόμενου «gold-plating») ή διαφορετικών πολιτικών μέσω της χρήσης επιλογών, οι οποίες ενδέχεται να θέσουν σε κίνδυνο μία ομοιόμορφη προληπτική πολιτική στην κοινή αγορά.

1.14

Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διασφαλίσει την προβλεψιμότητα της προληπτικής εποπτείας, προκειμένου να εξασφαλίσουν οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις το επίπεδο βεβαιότητας που προσδοκούν για την ανάπτυξη της δικής τους πολιτικής κινδύνου και φερεγγυότητας.

1.15

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει τη σημασία που έχουν για την οδηγία «Φερεγγυότητα ΙΙ» ορισμένες πτυχές του μετριασμού του κινδύνου, όπως η ανταλλαγή αξιόπιστων στοιχείων μεταξύ των ασφαλιστών και των ομίλων ασφαλιστών. Με αυτόν τον τρόπο διευκολύνεται η πρόσβαση στην αγορά των νεοαφιχθέντων και των μικρών επιχειρήσεων και καθίσταται δυνατή τόσο η αύξηση των ικανοτήτων τους, όσο και η μείωση των περιθωρίων αβεβαιότητας στα ασφάλιστρά τους. Για αυτόν το λόγο, η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λάβει υπόψη της την αντιστοιχία αυτή στην επισκόπηση, στην οποία θα προβεί όσον αφορά τον κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία για τον ασφαλιστικό κλάδο.

1.16

Η ΕΟΚΕ συγχαίρει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις εμπλακείσες επιτροπές της διαδικασίας Lamfalussy για τον πρωταγωνιστικό ρόλο που διαδραμάτισαν στα πλαίσια της μεταρρυθμιστικής αυτής διαδικασίας με την εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών και την ευαισθητοποίηση σύσσωμης της ευρωπαϊκής αγοράς. Η προτεινόμενη οδηγία αποτελεί πραγματικό σημείο αναφοράς για πλήθος νομικών συστημάτων και τομέων χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών. Ωστόσο, οι διαβουλεύσεις με αντικείμενο αυτές τις μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να συνυπολογίζουν τις απόψεις των εργαζομένων και των καταναλωτών που έχουν σαφώς συμφέρον στο αποτέλεσμα των διαδικασιών. Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να αναπτύξει κατάλληλα φόρουμ, όπως το FINUSE, για την πραγματοποίηση αυτών των διαβουλεύσεων.

1.17

Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναγάγει τις διατάξεις για την φερεγγυότητα, οι οποίες αφορούν άλλους παρόχους συναφών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, ανεξαρτήτως του χαρακτήρα τους, στο επίπεδο της οδηγίας «Φερεγγυότητα ΙΙ», σύμφωνα με την αρχή «ίδια δραστηριότητα, ίδιοι κανόνες». Ενόψει των ευμετάβλητων χρηματοπιστωτικών αγορών, θα πρέπει να εξασφαλίζεται στους καταναλωτές η ίδια προηγμένη προστασία φερεγγυότητας. Επίσης, η διασφάλιση ίσων όρων ανταγωνισμού είναι ουσιαστική προϋπόθεση για την προαγωγή ενός θεμιτού ανταγωνιστικού περιβάλλοντος στην χρηματοπιστωτική αγορά.

1.18

Οι αρχές της οδηγίας «Φερεγγυότητα ΙΙ» θα πρέπει να αποτελέσουν σημείο αναφοράς για την εισαγωγή νέων προδιαγραφών φερεγγυότητας, π.χ. στο πλαίσιο της επανεξέτασης της οδηγίας για τα ιδρύματα που προσφέρουν υπηρεσίες επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών (2) το 2008, ειδικότερα ως προς την ανάπτυξη των τελών ιδιωτικής ασφάλισης σε ευρωπαϊκή κλίμακα.

2.1

Η παρούσα πρόταση οδηγίας για ένα νέο καθεστώς φερεγγυότητας για τις ιδιωτικές επιχειρήσεις ασφάλισης και αντασφάλισης, που ονομάζεται «Φερεγγυότητα II», εισάγει ένα αναθεωρημένο καθεστώς, προκειμένου να εξασφαλίσει την καλύτερη προστασία των αντισυμβαλλόμενων και των δικαιούχων, να εμβαθύνει την ολοκλήρωση της κοινής ευρωπαϊκής ασφαλιστικής αγοράς και να βελτιώσει τη διεθνή ανταγωνιστικότητα του συνολικού ευρωπαϊκού ασφαλιστικού κλάδου, καθώς και των μεμονωμένων ασφαλιστών και αντασφαλιστών. Παράλληλα, με την πρόταση ενοποιούνται πολλές παλαιότερες οδηγίες που αφορούν την ασφάλιση σε μία ενιαία αναδιατυπωμένη οδηγία. Το καθεστώς αυτό θα εφαρμόζεται τόσο στις επιχειρήσεις ασφάλισης, όσο και στις επιχειρήσεις αντασφάλισης.

2.2

Μέσω μίας λεπτομερούς και συνεχιζόμενης διαβούλευσης με όλους τους φορείς, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι επιτροπές Lamfalussy, στις οποίες συμμετέχουν ρυθμιστικές και εποπτικές αρχές, ανέλαβαν ηγετικό ρόλο για τη δημιουργία πρωτοποριακών πρακτικών σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον, κυρίως στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών. Ως αποτέλεσμα, η «Φερεγγυότητα II» συγκαταλέγεται στα πιο προηγμένα πλέγματα κανόνων ασφαλιστικής φερεγγυότητας παγκοσμίως, δίνοντας σαφές προβάδισμα στην Ευρώπη σε σχέση με τα περισσότερα από τα άλλα νομικά συστήματα. Ωστόσο, οι διαβουλεύσεις με αντικείμενο αυτές τις μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να συνυπολογίζουν τις απόψεις των εργαζομένων και των καταναλωτών που έχουν σαφώς συμφέρον στο αποτέλεσμα των διαδικασιών. Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να αναπτύξει κατάλληλα φόρουμ, όπως το FINUSE, για την πραγματοποίηση αυτών των διαβουλεύσεων.

3.1

Το προτεινόμενο καθεστώς φερεγγυότητας φιλοδόξει να βελτιώσει την οικονομική σταθερότητα και την αξιοπιστία της ευρωπαϊκής ασφαλιστικής αγοράς. Με αυτόν τον τρόπο αναμένεται να ωφεληθούν τόσο η ανταγωνιστικότητα του συνολικού ευρωπαϊκού ασφαλιστικού κλάδου, καθώς και των μεμονωμένων ασφαλιστών και αντασφαλιστών, όσο και οι καταναλωτές, από άποψη ασφάλειας. Η αξιοπιστία των ασφαλιστικών αγορών είναι καίριας σημασίας για τον οικονομικό και κοινωνικό ιστό της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

3.2

Πρώτα απ' όλα, η ασφάλιση δρα ως μέσο ατομικής, όσο και συλλογικής προστασίας. Στους πελάτες των ασφαλιστικών εταιριών περιλαμβάνονται ιδιωτικά νοικοκυριά, ΜΜΕ, μεγάλες εταιρίες, ενώσεις και δημόσιες αρχές. Οι δεσμεύσεις των ασφαλιστικών επιχειρήσεων αφορούν εξαρτημένα και τρίτα μέρη, καθώς επίσης τους πραγματικούς πελάτες των ασφαλιστικών υπηρεσιών. Η ΕΟΚΕ έχει πλήρη επίγνωση αυτού του αντίκτυπου στην καθημερινή ζωή των ευρωπαίων πολιτών. Εκτός από τη σημασία που έχει στις αγορές ασφάλισης σε περίπτωση θανάτου, η ασφάλιση έχει καταστεί και σημαντικός πάροχος αποταμιευτικών προϊόντων. Η ασφάλιση αποτελεί τμήμα της διαχείρισης των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως, όπως οι συντάξεις (Σκανδιναβικές χώρες), η αποζημίωση εργατικών ατυχημάτων (Βέλγιο, Φιλανδία, Πορτογαλία) και τα εθνικά συστήματα υγείας (Ιρλανδία, Κάτω Χώρες), συχνά εντός ενός πλαισίου, στο οποίο συμμετέχουν οι εκπρόσωποι των εργαζομένων. Η ασφάλιση παρέχει στους εργαζόμενους οφέλη, των οποίων η σημασία για το εργατικό δυναμικό — έναν σημαντικό συντελεστή — αυξάνεται ραγδαία. Παρέχει προστασία έναντι νέων κινδύνων, όπως οι φυσικές καταστροφές, η ασφάλιση της συγκομιδής, καθώς επίσης η τρομοκρατία, ορισμένες φορές δε μέσω εταιρικών σχέσεων μεταξύ (αντ)ασφαλιστών και κυβερνήσεων.

3.3

Η ασφαλιστική αγορά λειτουργεί ως σημαντικός μοχλός της συνολικής οικονομίας, στηρίζοντας την πρωτοβουλία και οικοδομώντας σχέσεις εμπιστοσύνης, και αποτελεί η ίδια σημαντικό οικονομικό παράγοντα, δημιουργώντας θέσεις απασχόλησης για σχεδόν ένα εκατομμύριο εργαζόμενους στην Ευρώπη (3). Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει υπολογίσει ότι η προτεινόμενη οδηγία θα απαιτήσει επιπλέον επενδύσεις ύψους 2 έως 3 δισεκατομμυρίων ευρώ για τους ασφαλιστές και τις εποπτικές αρχές. Αναμένεται ότι ένα πολύ μεγάλο τμήμα των εν λόγω επενδύσεων θα διατεθεί για το ανθρώπινο κεφάλαιο, δημιουργώντας σταθερές θέσεις απασχόλησης υψηλής εξειδίκευσης σε τοπικό επίπεδο (μεταξύ των οποίων διαχειριστές κινδύνου, αναλογιστές, εμπειρογνώμονες ΤΠΕ και υπάλληλοι επιφορτισμένοι με τον έλεγχο συμμόρφωσης). Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι αυτή η επένδυση θα αποφέρει οφέλη για όλους τους συμμετέχοντες και τους δικαιούχους ασφαλιστήριων συμβολαίων.

3.4

Σε αυτήν την άμεση μορφή απασχόλησης προστίθεται ακόμα ένα εκατομμύριο θέσεις εργασίας, τις οποίες δημιουργεί η ασφάλιση μέσω πρακτόρων, μεσιτών και των δικών τους υπαλλήλων.

Μέσω επενδύσεων που ξεπερνούν τα 6 500 δισ. EUR (4), οι επιχειρήσεις ασφαλίσεων και αντασφαλίσεων αποτελούν σημαντικούς θεσμικούς επενδυτές. Με αυτή την ιδιότητα είναι υπεύθυνες για την μετατροπή των ατομικών τιμολογίων ασφαλίστρων σε μια δεξαμενή χρηματοοικονομικών πόρων σε ορθή αναλογία προς τους κινδύνους που εγκυμονούν και για την μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη ασφάλεια των αντισυμβαλλόμενων και των δικαιούχων ασφαλιστηρίων συμβολαίων.

3.5

Τα νοικοκυριά, οι ΜΜΕ, οι μεγάλες εταιρείες, οι ενώσεις και οι δημόσιοι οργανισμοί καταβάλλουν ασφάλιστρα, το ύψος των οποίων υπερβαίνει το 5 % του ΑΕγχΠ για ασφάλειες ζωής (5) και το 3 % του ΑΕγχΠ για τις υπόλοιπες ασφάλειες. Ακόμα και σε ώριμες αγορές, ο ρυθμός ανάπτυξης των ασφαλίσεων υπερβαίνει ως επί το πλείστον την ανάπτυξη της οικονομίας στο σύνολό της. Οι επενδύσεις των ασφαλιστών αντιπροσωπεύουν πάνω από το 50 % του ΑΕγχΠ (6), κατά το ήμισυ σε προϊόντα και δάνεια σταθερού εισοδήματος (7), ενώ οι συνολικές επενδύσεις μεταβλητής απόδοσης των ασφαλιστών είναι σχεδόν ίσες με το ένα τέταρτο της ευρωπαϊκής χρηματιστηριακής κεφαλαιοποίησης (8).

3.6

Παρότι στο πρόσφατο παρελθόν της ασφαλιστικής βιομηχανίας σημειώθηκαν συγχωνεύσεις, υπάρχουν στην Ευρώπη περίπου 5 000 ασφαλιστικές επιχειρήσεις (9). Οι μεγάλοι χρηματοπιστωτικοί όμιλοι διατηρούν ενίοτε διαφορετικές θυγατρικές ασφαλιστικές εταιρείες σε διαφορετικές χώρες. Στον ασφαλιστικό κλάδο, οι δομές των ομίλων μπορεί να συμπεριλαμβάνουν διάφορους τύπους δραστηριότητας στο πλαίσιο του συγκεκριμένου κλάδου (αντασφάλιση, ασφάλιση ζωής ή/και ζημιών, ασφαλιστική διαμεσολάβηση) ή στο ευρύτερο πλαίσιο των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών (συμπεριλαμβανομένων των κλάδων της τραπεζικής — τραπεζασφάλεια — και της ενυπόθηκης πίστης). Εκτός αυτού, οι όμιλοι μπορεί να απαρτίζονται από μια μητρική επιχείρηση και θυγατρικές επιχειρήσεις, συμπεριλαμβάνουν όμως και κοινοπραξίες, εταιρίες χαρτοφυλακίου και άλλες δομές. Οι 20 μεγαλύτεροι όμιλοι συγκεντρώνουν το ήμισυ περίπου της ευρωπαϊκής παραγωγής ασφαλίστρων (10). Ωστόσο σημαντικό μερίδιο της αγοράς κατέχουν επίσης οι συνεταιριστικές και άλλες ασφαλιστικές επιχειρήσεις. Οι τελευταίες είναι άρρητα συνδεδεμένες με πολλές οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών, και αντιστοιχούν στο 30 % του συνόλου των ασφαλίστρων στην Ευρώπη (11).

3.7

Η παρούσα χρηματοπιστωτική κρίση την οποία προκάλεσαν οι δραστηριότητες παροχής ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων υψηλού κινδύνου («sub-prime») στις ΗΠΑ, καταδεικνύει ότι είναι απαραίτητο να υπάρξουν ορθά και πλήρη πρότυπα που θα βοηθούν τις ασφαλιστικές εταιρίες να ανταποκρίνονται στις δεσμεύσεις τους, έστω και υπό πίεση.

4.1

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προετοίμασε λεπτομερώς και εκτενώς την οδηγία «Φερεγγυότητα ΙΙ», σε συμφωνία με το πρόγραμμά της για τη «βελτίωση της νομοθεσίας», λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη τους κανόνες που καλύπτουν τα τμήματα που αναδιατυπώνονται. Οι ανησυχίες τόσο του κλάδου, όσο και των εποπτικών αρχών ελήφθησαν υπόψη, χάρη στις αλλεπάλληλες ποιοτικές και ποσοτικές αξιολογήσεις αντίκτυπου και διαβουλεύσεις. Αναμένονται νέοι, λεπτομερείς έλεγχοι και διαβουλεύσεις.

4.2

Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποτελεί μια οδηγία «Lamfalussy», που βασίζεται στη δομή 4 επιπέδων της προσέγγισης Lamfalussy για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες. Οι διατάξεις του επιπέδου 1 της οδηγίας βασίζονται σε αρχές, παρέχοντας τη βάση για την υιοθέτηση και την εφαρμογή μέτρων στο επίπεδο 2 μαζί με οδηγίες για εποπτική σύγκλιση στο επίπεδο 3 της διαδικασίας. Με την προσέγγιση αυτή επιδιώκεται η άμεση προσαρμογή του νέου καθεστώτος, το οποίο θα αντανακλά τις αλλαγές στην αγορά, τις διεθνείς εξελίξεις στη νομοθεσία περί λογιστικής και (αντ)ασφαλίσεων, την τεχνολογική ανάπτυξη, την πείρα η οποία αποκτάται και τις νέες μεθοδολογίες. Η θέσπιση λεπτομερών προδιαγραφών υπολογισμού στα άρθρα της οδηγίας θα έθετε σε κίνδυνο την πεμπτουσία της καινοτόμου νομοθετικής διαδικασίας. Τα επίπεδα 2 και 3 προσφέρονται περισσότερο για εξέταση.

4.3

Το νέο καθεστώς είναι διαρθρωμένο σε τρεις πυλώνες, κατά παρόμοιο τρόπο με τις κεφαλαιακές απαιτήσεις για τον τραπεζικό τομέα (συμφωνία «Βασιλεία II»), αντανακλά ωστόσο τις ιδιαιτερότητες της ασφαλιστικής βιομηχανίας. Ο πυλώνας Ι (άρθρο 74-142) καθορίζει ποιοτικές χρηματοπιστωτικές απαιτήσεις, ο πυλώνας ΙΙ (άρθρα 27-34, 36038, 40-49, 181-183) αφορά τη διαδικασία εποπτικής αξιολόγησης και τις ποιοτικές απαιτήσεις και ο πυλώνας ΙΙΙ (άρθρο 35, 50-55) ρυθμίζει την εποπτική αναφορά και δημοσιοποίηση. Οι τρεις πυλώνες δεν είναι αποκομμένοι μεταξύ τους, αλλά αλληλοσυμπληρώνονται κατά την επιδίωξη των στόχων του καθεστώτος. Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των διατάξεων σε διαφορετικούς πυλώνες θα πρέπει να ληφθούν δεόντως υπόψη.

4.4

Η αναθεώρηση του παρόντος καθεστώτος φερεγγυότητας αποτέλεσε εξάλλου ευκαιρία για την αναδιατύπωση 13 οδηγιών που αφορούν την (αντ)ασφάλιση σε μία ενιαία απλοποιημένη οδηγία, στην οποία ενσωματώθηκαν οι νέοι κανόνες φερεγγυότητας. Περιλαμβάνει έναν αριθμό επουσιωδών τροποποιήσεων με σκοπό τη βελτίωση του κειμένου της προτεινόμενης οδηγίας. Τα άρθρα ή τα τμήματα των άρθρων τα οποία έχουν καταστεί παρωχημένα έχουν διαγραφεί.

5.1

Τα τελευταία τριάντα χρόνια, οι διαδοχικές ευρωπαϊκές οδηγίες έχουν δημιουργήσει μία ευρωπαϊκή αγορά (αντ)ασφαλίσεων, την οποία διέπει μια κοινή δέσμη κανόνων, μεταξύ των οποίων οι αρχές της αμοιβαίας αναγνώρισης και του ελέγχου της χώρας καταγωγής. Δημιούργησαν μια αγορά, η οποία είναι ανοικτή στους εξωκοινοτικούς φορείς εκμετάλλευσης και ενθάρρυναν τους ευρωπαίους ασφαλιστές να επεκταθούν και σε αγορές πέραν της Ευρώπης, κυρίως στη νότια Αμερική, στην Ασία και στα κράτη εκείνα, τα οποία ενδέχεται να προσχωρήσουν μελλοντικά στην ΕΕ.

5.2

Με την προτεινόμενη πρωτοποριακή ρύθμιση για την φερεγγυότητα εξασφαλίζεται ότι οι ασφαλιστές είναι οικονομικά υγιείς και ικανοί να αντιμετωπίσουν ανεπιθύμητα συμβάντα, προκειμένου να εκπληρώνουν τις συμβατικές τους υποσχέσεις προς τους αντισυμβαλλομένους και να εγγυώνται ένα σταθερό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Είναι ωστόσο σημαντικό να επισημανθεί ότι όλοι οι καταναλωτές αυτών των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών αξίζουν ανάλογη ενισχυμένη προστασία. Ορισμένοι παράγοντες της αγοράς, όπως οι πάροχοι επαγγελματικών συντάξεων ή τα επενδυτικά ιδρύματα και τα ταμιευτήρια δεν υπόκεινται στη ρύθμιση για τις ασφάλειες.

5.3

Οι εναρμονισμένοι κανόνες φερεγγυότητας καλλιεργούν την εμπιστοσύνη, όχι μόνο μεταξύ των καταναλωτών, αλλά και μεταξύ των εποπτικών αρχών. Το στοιχείο αυτό αποτελεί καθοριστικό παράγοντα προκειμένου να δημιουργηθεί μια ευρωπαϊκή αγορά με αμοιβαία αναγνώριση και να εφαρμοστεί στην πράξη ο έλεγχος της χώρας καταγωγής. Οι ισχύοντες ευρωπαϊκοί κανόνες φερεγγυότητας (Solvency I) είναι ωστόσο παρωχημένοι. Δεν είναι ευαίσθητοι όσον αφορά τους ειδικότερους κινδύνους που αντιμετωπίζει ένας φορέας που παρέχει την ασφαλιστική κάλυψη, οδηγώντας κατ' αυτόν τον τρόπο σε ίδιες απαιτήσεις φερεγγυότητας για επιχειρήσεις διαφορετικών κατηγοριών κινδύνου. Επιπλέον, οι ισχύοντες κανόνες φερεγγυότητας αφορούν κυρίως την χρηματοπιστωτική συμμόρφωση, ακολουθώντας μια προσέγγιση που βασίζεται σε κανόνες και όχι στην ορθή διαχείριση, δεν αντιμετωπίζουν δε σωστά το ζήτημα της εποπτείας των ασφαλιστικών επιχειρήσεων. Επιπλέον, το ισχύον ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο εξακολουθεί να αφήνει μεγάλο περιθώριο στα κράτη μέλη για αποκλίσεις σε εθνικό επίπεδο και, επομένως, θέτει σε κίνδυνο την αποτελεσματικότητα της εποπτείας πολυεθνικών επιχειρήσεων και τους ίσους όρους ανταγωνισμού. Λόγω των άνω ελλείψεων που προαναφέρθηκαν, το ισχύον καθεστώς ξεπεράσθηκε από τις εξελίξεις στη βιομηχανία και από τις διεθνείς και διακλαδικές εξελίξεις. Οι νέες προδιαγραφές φερεγγυότητας, που καθορίζονται από την προτεινόμενη οδηγία αντικατοπτρίζουν με άλλα λόγια ένα ρεύμα που έχουν δημιουργήσει οι ασφαλιστικοί και εποπτικοί φορείς πολλών κρατών, οι οποίοι είχαν επίγνωση των κινδύνων.

5.4

Σε αντίθεση με το πλαίσιο της Φερεγγυότητας Ι, η παρούσα μεταρρύθμιση επικεντρώνεται στην πραγματική ποιότητα της διαχείρισης των κινδύνων στην επιχείρηση καθώς και στις αρχές και τους στόχους, παρά στους κανόνες που δεν λαμβάνουν υπόψη τα ειδικά χαρακτηριστικά κινδύνου των επιχειρήσεων.

Αποσκοπεί επίσης στην ευθυγράμμιση των πρακτικών εποπτείας στον ΕΟΧ.

5.5

Κατ' ουσία, το νέο σύστημα θα παράσχει καταρχάς στις εποπτικές αρχές και στους ασφαλιστές προηγμένα εργαλεία φερεγγυότητας, προκειμένου να αντιμετωπίζονται όχι μόνον ανεπιθύμητα συμβάντα τα οποία αφορούν ασφαλιστικούς κινδύνους, όπως πλημμύρες, καταιγίδες ή σοβαρά αυτοκινητιστικά ατυχήματα, αλλά να αντιμετωπίζονται επίσης οι πιστωτικοί και λειτουργικοί κίνδυνοι, καθώς και οι κίνδυνοι της αγοράς. Σε αντίθεση με την ισχύουσα νομοθεσία, οι ασφαλιστές και οι αντασφαλιστές θα απαιτείται να διαθέτουν κεφάλαιο ανάλογο προς το συνολικό τους κίνδυνο φερεγγυότητας, λαμβάνοντας υπόψη όχι μόνον ποσοτικά στοιχεία, αλλά και ποιοτικές πτυχές, οι οποίες ασκούν επίδραση στον βαθμό επικινδυνότητας της επιχείρησης.

5.6

Το σύστημα βασίζεται σε μια ευαίσθητη προσέγγιση του οικονομικού κινδύνου, με την οποία επιδιώκεται να διασφαλιστεί ότι αντανακλώνται δεόντως οι πραγματικές βασικές εκθέσεις σε κίνδυνο και τα προγράμματα μετριασμού του κινδύνου, εξουδετερώνοντας κατ' αυτόν τον τρόπο τις δυνατότητες μίας κανονιστικής διαμεσολάβησης, οι οποίες ενδέχεται να στρεβλώσουν ή να μειώσουν την προστασία που παρέχεται στον αντισυμβαλλόμενο. Τούτο σημαίνει επίσης, ότι οι κεφαλαιουχικές απαιτήσεις θα πρέπει να επιτρέπουν καλύτερη (βέλτιστη) κατανομή του κεφαλαίου και να δίνουν κίνητρα για τη μέγιστη διαχείριση του εσωτερικού κινδύνου.

5.7

Κατά δεύτερο λόγο, στη «Φερεγγυότητα ΙΙ» υπογραμμίζεται η ευθύνη της διαχείρισης εκ μέρους των ασφαλιστών, προκειμένου να κατοχυρώνεται η υγιής διαχείριση του κινδύνου, ενώ επιδιώκεται επίσης η ενίσχυση της καλής πρακτικής στον κλάδο. Οι ασφαλιστές θα πρέπει να εστιάζουν στην ενεργό αναγνώριση, αξιολόγηση και διαχείριση κινδύνων και να λαμβάνουν υπόψη τις ενδεχόμενες μελλοντικές εξελίξεις, όπως νέα επιχειρησιακά προγράμματα ή καταστροφικά γεγονότα, τα οποία ενδέχεται να επηρεάσουν την χρηματοπιστωτική τους θέση. Επιπρόσθετα, η προτεινόμενη μεταρρύθμιση θα τους υποχρεώνει να αξιολογούν τις κεφαλαιουχικές τους ανάγκες ενόψει όλων των κινδύνων, μέσω της «Αξιολόγησης κινδύνου και φερεγγυότητας από τις ίδιες τις επιχειρήσεις» (ORSA), ενώ η «Διαδικασία Εποπτικής Αξιολόγησης» (SRP) θα μετατοπίσει τη στόχευση των εποπτικών αρχών από τη νομική συμμόρφωση και τον έλεγχο των κεφαλαίων, στην αξιολόγηση των πραγματικών προφίλ κινδύνου των ασφαλιστών και της ποιότητας της εκ μέρους τους διαχείρισης κινδύνου και των συστημάτων διακυβέρνησής τους, μέσω, παραδείγματος χάριν, μηχανισμών έγκαιρης προειδοποίησης και προσομοιώσεων ακραίων καταστάσεων. Παράλληλα, ενθαρρύνει την εποπτική συνεργασία και σύγκλιση, π.χ. μέσω της ενίσχυσης του ρόλου της CEIOPS (Επιτροπή Ευρωπαϊκών Εποπτικών Αρχών Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων), ως μέτρο διασφάλισης μεγαλύτερης συνοχής στην επόπτευση των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, το οποίο και επικροτεί η ΕΟΚΕ.

5.8

Μια τρίτη σημαντική αρχή συνίσταται στην προσπάθεια βελτίωσης της αποτελεσματικότητας της εποπτείας των ασφαλιστικών ομίλων, μέσω ενός «επόπτη ομίλου» στη χώρα καταγωγής τους. Ο επόπτης ομίλου θα μεριμνά ώστε να μην παραβλέπονται οι κίνδυνοι που φέρει ένας όμιλος και, συγχρόνως, θα επιτρέπει στους ομίλους να λειτουργούν πιο αποτελεσματικά, παρέχοντας παράλληλα υψηλό επίπεδο προστασίας σε όλους τους αντισυμβαλλομένους. Ο επόπτης ομίλου θα αναλάβει συγκεκριμένες αρμοδιότητες, οι οποίες θα ασκούνται σε στενή συνεργασία με τις εκάστοτε εθνικές εποπτικές αρχές, ενώ ταυτόχρονα έχει την ευθύνη λήψης αποφάσεων σε περιορισμένο αριθμό θεμάτων. Οι τοπικοί επόπτες ενθαρρύνονται να συμμετέχουν ενεργά στο σώμα των εποπτών, δεδομένου ότι διαθέτουν το δικαίωμα της συναπόφασης εφόσον μπορεί να συναφθεί συμφωνία. Το παραπάνω συνεπάγεται μια διαφορετική προσέγγιση, η οποία θα πρέπει να αξιοποιηθεί, προκειμένου να μπορεί να αναγνωριστεί η χρηματοπιστωτική κατάσταση και η πιθανή διαφοροποίηση του κινδύνου τέτοιων ομίλων.

5.9

Κατά τέταρτο λόγο, η οδηγία «Φερεγγυότητα ΙΙ» εισάγει περισσότερη διαφάνεια και αντικειμενικότητα, τόσον όσον αφορά τις πληροφορίες που παρέχουν οι επιχειρήσεις σχετικά με την χρηματοπιστωτική τους κατάσταση και τους εμπλεκόμενους κινδύνους, όσο και σχετικά με τις διαδικασίες εποπτικής αξιολόγησης. Επί του παρόντος, οι εποπτικές πρακτικές εξακολουθούν να ποικίλλουν στα κράτη μέλη, αφήνοντας περιθώρια για κανονιστική διαμεσολάβηση. Είναι σημαντικό να είναι οι εποπτικές πρακτικές, όχι μόνον αντικειμενικές και διαφανείς, αλλά επίσης προβλέψιμες και επαρκώς τεκμηριωμένες, προς όφελος τόσο της ευρωπαϊκής πολιτικής επί του εν λόγω θέματος, όσο και των ασφαλιστών που επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν σε μία νέα εθνική αγορά.

6.1.1

Κατά τον καθορισμό των χρηματοπιστωτικών απαιτήσεων για τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις, το νέο καθεστώς υιοθετεί μία ολιστική «προσέγγιση συνολικού ισολογισμού», σύμφωνα με την οποία το σύνολο των στοιχείων ενεργητικού (12) και παθητικού αποτιμάται σύμφωνα με μία συνεκτική προσέγγιση της αγοράς και όλοι οι σχετικοί με αυτά ποσοτικά μετρήσιμοι κίνδυνοι αντανακλώνται με σαφήνεια σε σχέση με τις κεφαλαιουχικές απαιτήσεις. Η αξιολόγηση των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού σε επίπεδα που να αντιστοιχούν στους όρους των εμπορικών τους συναλλαγών διασφαλίζει την αντικειμενική και συνεκτική εκτίμησή τους. Διασφαλίζει επίσης ότι θα προσδίδεται η σωστή αξία σε κάθε προαίρεση που είναι εγγενής με αυτές. Η ρεαλιστική αξιολόγηση με προσανατολισμό προς το μέλλον αποτελεί την πιο αποτελεσματική προστασία έναντι μιας πιθανής μεροληψίας, η οποία θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τα δικαιώματα των συμμετεχόντων.

6.1.2

Στα πλαίσια αυτής της αξιολόγησης, δίνεται ιδιαίτερη σημασία στον υπολογισμό των τεχνικών διατάξεων, δηλαδή στις υποχρεώσεις έναντι των αντισυμβαλλομένων και άλλων δικαιούχων. Η αξιολόγηση των τεχνικών διατάξεων σύμφωνα με τις εξελίξεις της αγοράς επιτυγχάνεται μέσω του υπολογισμού της «βέλτιστης εκτίμησης», η οποία ισούται με τον μέσο όρο των μελλοντικών ταμειακών ροών, σταθμισμένων βάσει πιθανοτήτων, λαμβανομένης υπόψη της χρονικής αξίας του χρήματος και χρησιμοποιώντας ένα περιθώριο κινδύνου. Με την προσέγγιση αυτή διασφαλίζεται ότι η συνολική αξία των τεχνικών διατάξεων είναι ίση προς το ποσό το οποίο θα ζητήσει ένα τρίτο μέρος, προκειμένου να αναλάβει το ασφαλιστικό χαρτοφυλάκιο και να εκπληρώσει τις σχετικές υποχρεώσεις. Ο υπολογισμός θα πρέπει να χρησιμοποιεί και να είναι σύμφωνος με τις πληροφορίες που παρέχουν οι χρηματοπιστωτικές αγορές καθώς και με τα διαθέσιμα στοιχεία για τους ασφαλιστικούς κινδύνους.

6.1.3

Το νέο σύστημα φερεγγυότητας περιλαμβάνει δύο κεφαλαιουχικές απαιτήσεις, το SCR (απαιτήσεις φερεγγυότητας) και το MCR (ελάχιστες απαιτήσεις), οι οποίες έχουν διαφορετικό σκοπό και υπολογίζονται αντιστοίχως.

6.1.4

Το SCR καθορίζει ένα επιδιωκόμενο επίπεδο κεφαλαίου το οποίο οφείλει να διαθέτει ένας ασφαλιστής υπό συνήθεις επιχειρησιακές συνθήκες, κάτω από το όριο του οποίου εντατικοποιούνται οι εποπτικές παρεμβάσεις. Προβλέπει σταδιακές εποπτικές παρεμβάσεις, προτού το κεφάλαιο αγγίξει το MCR και, με αυτόν τον τρόπο, προσφέρει εύλογη διαβεβαίωση στους αντισυμβαλλόμενους και στους δικαιούχους ότι ο ασφαλιστής τους θα εκπληρώσει την ασφαλιστική παροχή, όταν αυτή καταστεί απαιτητή. Από τεχνική σκοπιά, το SCR πρέπει να είναι σχεδιασμένο και διαβαθμισμένο κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να καθορίζει ένα επίπεδο κεφαλαίου, το οποίο επιτρέπει στην επιχείρηση να απορροφήσει σημαντικές απρόβλεπτες απώλειες, βασιζόμενο σε μία πιθανότητα αθέτησης εντός ενός δεδομένου χρονικού ορίζοντα (0,5 % σε περίοδο ενός έτους).

6.1.5

Το MCR αντικατοπτρίζει βασικά το επίπεδο εκείνο του κεφαλαίου στο οποίο ενεργοποιείται η έσχατη εποπτική παρέμβαση, εφόσον χρειαστεί. Ο υπολογισμός του MCR θα πρέπει να επιτρέπει επαρκή περιθώρια, σε σύγκριση με το SCR, ούτως ώστε να διασφαλίζεται ένα περιθώριο διακύμανσης για μία εύλογη κλιμακωτή επέμβαση εκ μέρους των εποπτικών αρχών.

6.1.6

Στην πράξη, ένας ασφαλιστής έχει τη δυνατότητα να υπολογίσει το SCR χρησιμοποιώντας είτε έναν καθορισμένο τύπο, είτε το δικό του προσωπικό μοντέλο, το οποίο έχει εγκριθεί εκ μέρους των εποπτικών αρχών. Ο καθορισμένος τύπος θα πρέπει να αντικατοπτρίζει καταλλήλως τις τεχνικές μετριασμού του κινδύνου και τα αποτελέσματα της διαφοροποίησης, όπως και κάθε δυνατότητα απορρόφησης απωλειών στους ισολογισμούς που περιλαμβάνονται στο διαθέσιμο κεφάλαιο. Η προσανατολισμένη στον κίνδυνο προσέγγιση της προτεινόμενης οδηγία συνεπάγεται ότι — ένα εσωτερικό μοντέλο (είτε συνολικό είτε εν μέρει) μπορεί– υπό εποπτική επικύρωση — να αντικαταστήσει τον καθορισμένο υπολογισμό, εφόσον αντανακλά καλύτερα το προφίλ κινδύνου της επιχείρησης. Πρόκειται για ένα σημαντικό κίνητρο για την υγιή εσωτερική αναγνώριση και διαχείριση των κινδύνων καθώς και για την κατάρτιση και την πρόσληψη προσωπικού υψηλών προσόντων.

6.1.7

Ένα άλλο στοιχείο, το οποίο συμβαδίζει με την επιδίωξη να ενθαρρυνθεί η χρηστή εσωτερική διαχείριση, συνίσταται στην εφαρμογή της αρχής του «καλού διαχειριστή» στην επενδυτική πολιτική, η οποία επιτρέπει να μην τίθενται τεχνητά όρια στις επενδύσεις, απαιτώντας παράλληλα υψηλά ποιοτικά κριτήρια και κατάλληλα λογιστικά για κάθε σημαντικό κίνδυνο κατά τον υπολογισμό της κεφαλαιακής απαίτησης.

6.1.8

Ενόψει της πολυπλοκότητας των απαιτήσεων, είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι η παρούσα πρόταση περιλαμβάνει διατάξεις, οι οποίες επιτρέπουν μια αναλογική και διαχειρίσιμη εφαρμογή των απαιτήσεων του πυλώνα Ι. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για τις μικρές και μικρομεσαίες ασφαλιστικές επιχειρήσεις (ΜΜΕ). Η αρχή της αναλογικότητας δεν αναφέρεται στο μέγεθος, αλλά στη φύση και την πολυπλοκότητα των κινδύνων που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις. Οι ΜΜΕ υπόκεινται σε παρεμφερείς γενικές αρχές συνετής διαχείρισης, εφόσον το προφίλ κινδύνου τους είναι ίδιο με το αντίστοιχο άλλων επιχειρήσεων. Οι πελάτες και οι δικαιούχοι τους απολαμβάνουν τον ίδιο βαθμό προστασίας.

6.2.1

Η πρόταση της επιτροπής «Φερεγγυότητα ΙΙ» καθορίζει διαδικασίες και εργαλεία για εποπτικές δραστηριότητες και εξετάσεις, συμπεριλαμβανομένων του καθορισμού των εξουσιών εποπτείας και των διατάξεων για τη συνεργασία μεταξύ των εθνικών εποπτικών αρχών, όπως επίσης για την εποπτική σύγκλιση. Οι διατάξεις του πυλώνα ΙΙ επιβάλλουν επίσης ποιοτικές απαιτήσεις στις επιχειρήσεις, δηλαδή στο σύστημα διακυβέρνησής τους, οι οποίες περιλαμβάνουν ένα αποτελεσματικό σύστημα εσωτερικού ελέγχου, σύστημα διαχείρισης κινδύνου, αναλογιστική λειτουργία, εσωτερικό έλεγχο, λειτουργία συμμόρφωσης και κανόνες για την εξωτερική ανάθεση.

6.2.2

Τα εποπτικά εργαλεία στοχεύουν στον προσδιορισμό ιδρυμάτων με χρηματοπιστωτικά, οργανωτικά ή άλλα χαρακτηριστικά τα οποία συνθέτουν ενδεχομένως ένα προφίλ υψηλότερου κινδύνου, και τα οποία ενδέχεται, υπό εξαιρετικές συνθήκες, να κληθούν να διατηρήσουν ένα υψηλότερο κεφάλαιο φερεγγυότητας, από ό,τι σύμφωνα με το SCR και/ή να λάβουν μέτρα για τη μείωση των κινδύνων στους οποίους υπόκεινται.

6.2.3

Η προαναφερθείσα αρχή της αναλογικότητας εφαρμόζεται εξίσου στη διαδικασία εποπτικής εξέτασης. Οι εποπτικές αρχές θα πρέπει να ασκούν τις εξουσίες τους λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος, τη φύση και την πολυπλοκότητα των κινδύνων της εκάστοτε επιχείρησης, προκειμένου να αποφευχθεί η υπερβολική εποπτεία ιδίως εις βάρος εκείνων των μικρών και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, οι οποίες είναι εκτεθειμένες σε χαμηλό επίπεδο κινδύνου.

6.2.4

Η «Φερεγγυότητα ΙΙ» έχει σχεδιαστεί ώστε να ενισχύσει την ποιοτική αξιολόγηση, στην οποία προβαίνουν οι εποπτικές αρχές όσον αφορά την εξέλιξη των κινδύνων μιας ασφαλιστικής επιχείρησης. Ιδιαίτερη σημασία έχει η διαχρονική ευθυγράμμιση των πράξεων και των αποφάσεων των εποπτικών αρχών, μεταξύ διαφορετικών κρατών και επιχειρήσεων. Αξίζει να επαναληφθεί η σημασία της διαφάνειας, της αντικειμενικότητας και της δυνατότητας πρόβλεψης των εποπτικών ενεργειών. Αυτό αφορά ιδιαίτερα την περίπτωση της έγκρισης των εσωτερικών μοντέλων.

6.3.1

Η διαφάνεια και η κοινοποίηση προς το κοινό (δημοσιοποίηση) πληροφοριών εκ μέρους των ασφαλιστικών επιχειρήσεων σχετικά με την οικονομική τους κατάσταση και τους κινδύνους, χρησιμεύει στην ενίσχυση της αγοράς και της πειθαρχίας. Επιπροσθέτως, οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις πρέπει να παρέχουν στις εποπτικές αρχές (εποπτική αναφορά) τις ποσοτικές και ποιοτικές πληροφορίες, τις οποίες χρειάζονται για να ασκήσουν αποτελεσματικό έλεγχο και καθοδήγηση.

6.3.2

Η εναρμόνιση της εποπτικής αναφοράς και της δημοσιοποίησης συνιστά σημαντικό σκέλος του νέου καθεστώτος, δεδομένου ότι υπάρχει σαφής ανάγκη για σύγκλιση και ένα συγκρίσιμο περιεχόμενο σε όλη την Ευρώπη. Τούτο έχει ιδιαίτερη σημασία όσον αφορά τους πολυεθνικούς ομίλους.

6.4.1

Το ισχύον κοινοτικό δίκαιο θεωρεί την εποπτεία ομίλων ως απλό συμπλήρωμα στη μεμονωμένη εποπτεία. Η τελευταία δεν λαμβάνει υπόψη κατά πόσο μία επιχείρηση αποτελεί μέρος ομίλου (π.χ. θυγατρική εταιρεία) είτε όχι. Συνεπώς, η εποπτεία ομίλων απλώς προστίθεται στη μεμονωμένη εποπτεία με μοναδικό σκοπό να εκτιμάται ο βαθμός εμπλοκής των σχέσεων των ομίλων σε μία μεμονωμένη επιχείρηση. Ως αποτέλεσμα, το ισχύον κοινοτικό καθεστώς φερεγγυότητας δεν αναγνωρίζει την οικονομική πραγματικότητα των ασφαλιστικών ομίλων και αντιπαρέρχεται το γεγονός ότι σε πολλές περιπτώσεις η διαχείριση κινδύνου πραγματοποιείται σε επίπεδο ομίλου και όχι σε μεμονωμένο επίπεδο. Με την προτεινόμενη οδηγία «Φερεγγυότητα ΙΙ» αναζητείται μία καταλληλότερη μέθοδος για την εποπτεία των ομίλων, μέσω της αλλαγής του τρόπου — τηρουμένων ορισμένων προϋποθέσεων — με τον οποίο διεξάγεται η μεμονωμένη εποπτεία και η εποπτεία ομίλων.

6.4.2

Για κάθε ασφαλιστικό όμιλο θα διορίζεται ως «επόπτης ομίλου» μια μεμονωμένη αρχή, η οποία θα φέρει την κύρια ευθύνη για όλες τις βασικές πτυχές της εποπτείας του ομίλου (φερεγγυότητα ομίλου, συναλλαγές εντός του ομίλου, συγκέντρωση κινδύνων, διαχείριση κινδύνου και εσωτερικός έλεγχος). Εντούτοις, ο επόπτης ομίλου και ο μεμονωμένος επόπτης θα πρέπει να ανταλλάσσουν ουσιαστικές πληροφορίες αυτόματα και συναφείς πληροφορίες κατόπιν αιτήματος. Επιπλέον, ο επόπτης ομίλου οφείλει να συμβουλεύεται τις μεμονωμένες εποπτικές αρχές πριν από σημαντικές αποφάσεις, οι εμπλεκόμενες δε εποπτικές αρχές θα πρέπει να εξαντλούν όλες τις δυνατότητες που διαθέτουν προκειμένου να καταλήξουν σε κοινή απόφαση, αν και στις περιπτώσεις έγκρισης του εσωτερικού προτύπου ομίλων, όπως η περίπτωση του τραπεζικού ελέγχου, η τελική απόφαση λαμβάνεται από τον επόπτη ομίλου. Μέσω των διατάξεων αυτών θα πρέπει να εξασφαλισθεί ότι τόσο οι επόπτες ομίλου, όσο και οι μεμονωμένοι επόπτες, κατανοούν καλύτερα το προφίλ κινδύνου ολόκληρου του ομίλου και συνεπώς ότι παρέχεται αυξημένη προστασία στους αντισυμβαλλομένους κάθε μονάδας.

6.4.3

Πέραν της βελτιωμένης έννοιας της εποπτείας ομίλων, η πρόταση εισάγει ένα καινοτόμο καθεστώς υποστήριξης ομίλου. Οι όμιλοι, οι οποίοι επιθυμούν να διευκολύνουν τη διαχείριση κεφαλαίων σε επίπεδο ομίλου, μπορούν να ζητήσουν την άδεια να υπαχθούν στο ρυθμιστικό πλαίσιο του καθεστώτος υποστήριξης ομίλου. Στις ομάδες, στις οποίες θα χορηγηθεί η άδεια να υπαχθούν στο ρυθμιστικό πλαίσιο του καθεστώτος υποστήριξης ομίλου, θα επιτρέπεται — υπό ορισμένους σαφείς όρους — να πληρούν ένα τμήμα του SCR (όχι όμως του MCR) των θυγατρικών μέσω μίας δήλωσης υποστήριξης ομίλου (οικονομική και νομικώς εκτελεστή, δέσμευση της μητρικής επιχείρησης έναντι της θυγατρικής της ότι θα παρέχει τα αναγκαία κεφάλαια). Προκειμένου να λειτουργήσει αποτελεσματικά το καθεστώς υποστήριξης ομίλου, προβλέπονται ορισμένες συμπληρωματικές αποκλίσεις για τη μεμονωμένη εποπτεία. Όταν εφαρμόζεται το καθεστώς υποστήριξης ομίλου, προβλέπεται ειδική διαδικασία για τις περιπτώσεις που υπάρχει πίεση (παραβίαση του μεμονωμένου SCR), η οποία συνεπάγεται την ανάληψη συντονισμένων δράσεων από τους μεμονωμένους επόπτες και τους επόπτες ομίλων. Το καθεστώς αυτό θα πρέπει να εφαρμόζεται κατά τρόπον ενιαίο σε όλη την ΕΕ.

6.4.4

Δεδομένου ότι το καθεστώς υποστήριξης ομίλου επιτρέπει να διατηρείται το κεφάλαιο SCR των θυγατρικών επιχειρήσεων σε άλλο επίπεδο εντός του ομίλου, οι ασφαλιστικοί όμιλοι αποκτούν ένα εύχρηστο και διαφανή τρόπο να ωφελούνται μεν από την αναγνώριση των επιπτώσεων της διαφοροποίησης του ομίλου, παράλληλα δε οι μεμονωμένες θυγατρικές μπορούν να πληρούν το ίδιο επίπεδο κεφαλαιουχικών απαιτήσεων, το οποίο θα πληρούσαν εάν δεν αποτελούσαν τμήμα του συγκεκριμένου ομίλου. Για τους λόγους αυτούς, θα πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή η κατάλληλη εποπτεία, ούτως ώστε να διασφαλίζεται η άμεση μεταβιβασιμότητα του χρήζοντος κεφαλαίου. Η ύπαρξη δηλώσεων στήριξης του ομίλου, και κάθε χρήση αυτών, δημοσιοποιείται τόσο από τη μητρική επιχείρηση, όσο και από την οικεία θυγατρική.

30.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 224/18

1.1

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υποστηρίζει τους στόχους του κοινού προγράμματος Eurostars και τονίζει ότι είναι ανάγκη να ληφθούν υπόψη οι διάφορες κατηγορίες, τα μεγέθη και οι κλάδοι ΜΜΕ κατά την υιοθέτηση νέων πολιτικών και προγραμμάτων της ΕΕ στον χώρο της έρευνας και της ανάπτυξης και της καινοτομίας που να έχουν προσαρμοστεί και προσανατολιστεί στις πραγματικές αντίστοιχες ανάγκες των ΜΜΕ.

1.2

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την πρόταση των κρατών μελών για την υιοθέτηση του κοινού προγράμματος Eurostars με απώτερο στόχο την υποστήριξη των γνωστών ως «ΜΜΕ που δραστηριοποιούνται στον χώρο της έρευνας και της ανάπτυξης» και σημειώνει ότι το πρόγραμμα αυτό πρέπει να είναι ανοιχτό σε όλες τις ΜΜΕ των χωρών που συμμετέχουν σε αυτό και έχουν τη βούληση να συμβάλουν σε καινοτόμες μεθόδους.

1.3

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι είναι ανάγκη να ορισθούν μέσα που θα επιτρέψουν τη συμμετοχή στο πρόγραμμα όλων των κρατών μελών του EUREKA που δεν συμπεριλαμβάνονται στο κοινό πρόγραμμα Eurostars.

1.4

Η ΕΟΚΕ διακατέχεται από ανησυχίες σε ό,τι αφορά στο κριτήριο επιλεξιμότητας (1) του προγράμματος Eurostars, το οποίο περιορίζει τη συμμετοχή σε αυτό στις ΜΜΕ οι οποίες δραστηριοποιούνται στον χώρο της έρευνας και της ανάπτυξης και επενδύουν ποσοστό 10 % ή υψηλότερο σε ισοδύναμο πλήρους απασχόλησης ή του ετήσιου κύκλου εργασιών σε ερευνητικές δραστηριότητες. Ακόμη και αν ο περιορισμός αυτός εφαρμόζεται μόνο σε μια ΜΜΕ που δραστηριοποιείται στον χώρο της έρευνας και της ανάπτυξης και προτείνει το πρόγραμμα (πρωτοστάτης του προγράμματος), ο ορισμός αυτής της κατηγορίας ΜΜΕ βασίζεται σε κωδικοποιημένους δείκτες, παραγνωρίζοντας όλες τις διάφορες μορφές «μη κωδικοποιημένης τεχνογνωσίας» (2), τη στιγμή που ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά ιδιαίτερα καινοτομικών διαδικασιών είναι «η άδηλη γνώση» (3).

1.5

Έτσι, η ΕΟΚΕ τονίζει εκ νέου την αρχή σύμφωνα με την οποία, για να υπάρχει θεμιτός ανταγωνισμός σε ό,τι αφορά στις προτάσεις έργων, αυτά πρέπει να επιλέγονται με βάση την ποιότητα του περιεχομένου τους, τη διαχειριστική ειδημοσύνη στον χώρο της έρευνας και της ανάπτυξης και τη συνάφεια με τους στόχους του προγράμματος, χωρίς τον αποκλεισμό μεγάλου μέρους των καινοτομικών ΜΜΕ που επιθυμούν να υποβάλουν αίτηση συμμετοχής στο πρόγραμμα Eurostars. Επιπλέον, πρέπει να επιτραπεί η χρηματοδότηση προγραμμάτων κατάρτισης που αποσκοπούν στην προετοιμασία ειδημόνων διαχειριστών στο πεδίο της μεταφοράς τεχνολογίας από τον χώρο της έρευνας στην παραγωγή εμπορεύσιμων προϊόντων.

1.6

Από την άποψη αυτή και σε συμφωνία με τις κατάλληλες διαδικασίες του κοινού προγράμματος Eurostars, η ΕΟΚΕ ζητά να καθιερωθεί ειδική θέση του προϋπολογισμού για τις διεθνικές πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται από κράτη μέλη σε συνεργασία με οργανώσεις ΜΜΕ που επιθυμούν να υποστηρίξουν την διάδοση φιλικών προς τις ΜΜΕ πληροφοριών σχετικά με τα αποτελέσματα διαφόρων έργων του προγράμματος Eurostars στον ευρύτερο χώρο των ΜΜΕ. Ένας άλλος τρόπος για να δοθεί στις ΜΜΕ που ενδιαφέρονται για την επιτυχία του προγράμματος Eurostars μια εντονότερη «αίσθηση συμμετοχής» θα ήταν η διαμόρφωση κοινής τράπεζας δεδομένων και πολυγλωσσικών, τομεακών πλατφορμών στον παγκόσμιο ιστό, που θα προάγονται από οργανώσεις του ΜΜΕ και τους κοινωνικούς εταίρους.

1.7

Η ΕΟΚΕ τονίζει τις ανησυχίες της σε ό,τι αφορά τα κριτήρια για τον ορισμό της συνεισφοράς των ΜΜΕ στο συνολικό κόστος του προγράμματος σε σχέση με τις δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης. Είναι σημαντικό να διασαφηνιστεί ότι, όπως έχουν τα πράγματα, με βάση το κοινό πρόγραμμα Eurostars, οι ΜΜΕ θα πρέπει να αναλάβουν συλλογικά τουλάχιστον το 50 % των δαπανών για δραστηριότητες του προγράμματος που έχουν σχέση με την έρευνα και την ανάπτυξη. Εφόσον το κριτήριο αυτό θα αποκλείσει πολλές αγοραστρεφείς ΜΜΕ, πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα να μειωθεί το όριο στο 25 % κατά την ενδιάμεση αξιολόγηση του προγράμματος (4).

1.8

Αργότερα, οι αντιρρήσεις που έχουν εκφραστεί εκ μέρους της ΕΕ και των εθνικών οργανώσεων των ΜΜΕ, καθώς και άλλων ενδιαφερόμενων φορέων από τον χώρο της έρευνας πρέπει να ληφθούν υπόψη από τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη και τις αρμόδιες αρχές ΕΕ στα διάφορα στάδια της διαδικασίας για την παρακολούθηση του αντίκτυπου και την διάδοση των αποτελεσμάτων του προγράμματος. Η διενέργεια τακτικού ελέγχου από τη συμβουλευτική επιτροπή της ΕΕ για τις ΜΜΕ και την έρευνα και την ανάπτυξη πρέπει να μετατραπεί σε μόνιμο μέσο για τη διενέργεια τεχνικών διαβουλεύσεων στην υπηρεσία των κρατών μελών και άλλων αρχών σε εθνικό ή ευρωπαϊκό επίπεδο. Απ' αυτή την άποψη, το Παρατηρητήριο της Εσωτερικής Αγοράς της ΕΟΚΕ, σε συνεργασία με την κατηγορία των ΜΜΕ, θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως παράγοντες διαβούλευσης στους κόλπους της συμβουλευτικής ομάδας στα στάδια της παρακολούθησης, εφαρμογής και διάδοσης των δράσεων του προγράμματος.

1.9

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι το κοινό πρόγραμμα Eurostars πρέπει να εφαρμοστεί με τρόπο διαφανή και μη γραφειοκρατικό, έτσι ώστε να είναι ευκολότερο στις ΜΜΕ να αποκτήσουν πληροφορίες, να συμμετάσχουν και, ιδιαιτέρως, να εμπλακούν σε μετέπειτα δραστηριότητες με συναφείς φορείς από τον χώρο της έρευνας και της ανάπτυξης. Έτσι, τα σχέδια πρέπει να χρηματοδοτούνται με εφάπαξ ή με κατ'αποκοπή πληρωμές, στην περίπτωση που η πρώτη εναλλακτική δεν συνάδει με τα εθνικά προγράμματα.

1.10

Για την αποτελεσματική εφαρμογή του προγράμματος Eurostars, πρέπει να ενισχυθούν τα περιφερειακά δίκτυα καινοτομίας για να επιτραπεί σε αυτά να παρέχουν ενιαία εξυπηρέτηση στις καινοτομικές ΜΜΕ με τη χορήγηση σε αυτές πρόσβασης σε ευρωπαϊκούς πόρους για έρευνα και ανάπτυξη. Για παράδειγμα, για να προβληθούν περισσότερα τα ειδικά προγράμματα χρηματοδότησης ΜΜΕ που δραστηριοποιούνται στον χώρο της έρευνας και της ανάπτυξης, πρέπει να ενισχυθούν και να συντονιστούν με καλύτερο τρόπο οι διασυνδέσεις μεταξύ των δικτύων EUREKA, άλλων υφιστάμενων δημοσίων/ιδιωτικών φορέων και ευρωπαϊκών/εθνικών/περιφερειακών ΜΜΕ. Πρέπει να χρηματοδοτηθεί μια σειρά εκδηλώσεων διαμέσω των αντιπροσωπευτικών οργανώσεων των ΜΜΕ, για να αυξηθεί η επίγνωση των τελευταίων και των ενδιαφερομένων οργανώσεων για το νόημα και τη σημασία που έχει η καινοτομία, καθώς και τον ρόλο που θα διαδραματίσει στο μέλλον για την ΕΕ.

1.11

Το αποτέλεσμα της επιλογής σχεδίων από κλάδους ΜΜΕ στο πλαίσιο του προγράμματος Eurostars (5) πρέπει να δημοσιεύεται στο Διαδίκτυο από το δίκτυο EUREKA. Επιπλέον, πρέπει να διατίθεται κατάλογος των επιλέξιμων προγραμμάτων υψηλού καινοτομικού περιεχομένου τα οποία δεν χρηματοδοτήθηκαν. Στον κατάλογο αυτό θα υποδεικνύονται εθνικοί δημόσιοι/ιδιωτικοί επενδυτικοί φορείς σε περίπτωση που το πρόγραμμα χρειάζεται περαιτέρω χρηματοδότηση.

1.12

Για να είναι αποτελεσματικός ο συντονισμός μεταξύ των εθνικών αρχών που είναι αρμόδιες για τις ΜΜΕ και τις πολιτικές για την έρευνα και την ανάπτυξη και του EUREKA, πρέπει να είναι συνεκτικός και να εναρμονίζεται με τις ανάγκες που εκφράστηκαν από τις οργανώσεις των ΜΜΕ και από ευρύτερα ενδιαφερόμενους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, ιδιωτικών και δημοσίων ιδρυμάτων ερευνών. Η ΕΟΚΕ καλεί τους ενδιαφερόμενους ευρωπαϊκούς θεσμούς, τα κράτη μέλη και τη σλοβενική και τη γαλλική προεδρία του Συμβουλίου, να μεριμνήσουν ώστε ο συντονισμός να συμφωνεί με τις προσδοκίες των ΜΜΕ και τους στόχους του προγράμματος.

1.13

Η ΕΟΚΕ απευθύνει επείγουσα έκκληση ώστε, σε ό,τι αφορά στη συμμετοχή ΜΜΕ σε προγράμματα χρηματοδότησης στον χώρο της έρευνας και της ανάπτυξης και το κοινό πρόγραμμα Eurostars, να περιοριστεί η μακρόχρονη περίοδος από την υποβολή μιας πρότασης έως την έγκριση αυτής από την ΕΕ, ώστε να ενθαρρυνθούν οι ΜΜΕ να υποβάλουν σχέδια.

1.14

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι, για να βελτιωθεί και να αυξηθεί η απορρόφηση χρηματοδοτικών πόρων για την έρευνα και την ανάπτυξη από τις ΜΜΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να εξετάσει τη δυνατότητα μεταφοράς των αχρησιμοποίητων πόρων που διατίθενται στις ΜΜΕ σύμφωνα με το κεφάλαιο «Συνεργασία» του 7ου ΠΠ (που αντιπροσωπεύει το 15 % του προϋπολογισμού για την «Θεματική προτεραιότητα» στο 6ο ΠΠ) στο πρόγραμμα «Ικανότητες» (CRAFT, κλπ.) που είναι καλύτερα επικεντρωμένο στις ΜΜΕ.

1.15

Η ΕΟΚΕ ζητά να δοθεί περισσότερη προσοχή στο δυσανάλογο ρυθμιστικό φόρτο που επωμίζονται η ΜΜΕ, ο οποίος μπορεί να είναι δέκα φορές υψηλότερος από εκείνον που επωμίζονται οι μεγάλες επιχειρήσεις (6). Σκόπιμη θεωρείται επίσης η μείωση των δαπανών διαχείρισης και η απλούστευση των διαδικασιών υποβολής εγγράφων για τις ΜΜΕ που συμμετέχουν σε προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης με άλλους ευρωπαϊκούς και διεθνείς εταίρους. Η ΕΟΚΕ θα επιθυμούσε επίσης να βρεθεί λύση για το ζήτημα των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας (ΔΠΙ) και των ευρωπαϊκών διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας (7), δεδομένου ότι αυτή η κατάσταση συνιστά εμπόδιο στην ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία στην Ευρώπη. Επιπλέον, οι προσβάσεις σε διπλώματα ευρεσιτεχνίας και σε ΔΠΙ (8) μπορούν επίσης να αποτελέσουν σημαντικούς, μη νομισματικούς πόρους, όταν το ζητούμενο είναι η παγίωση της συνεργασίας επιχειρήσεων που συμμετέχουν σε διεθνή προγράμματα.

2.1

Στον Ευρωπαϊκό χάρτη για τις μικρές επιχειρήσεις, που υιοθετήθηκε από τους ηγέτες της ΕΕ το 2000, συμφωνήθηκε ότι οι μικρές επιχειρήσεις πρέπει να θεωρηθεί ότι αποτελούν κινητήρια δύναμη για την καινοτομία, την απασχόληση καθώς και την κοινωνική και τοπική ολοκλήρωση στην Ευρώπη (9). Επιπλέον, τον Οκτώβριο του 2007, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την εκπόνηση νομοσχεδίου για τις μικρές επιχειρήσεις στην Ευρώπη (ΝΜΕ) (10), όπου θα θεσπίζεται σειρά μέτρων που αποσκοπούν στην προαγωγή της επιχειρηματικότητας, την καλλιέργεια του επιχειρηματικού πνεύματος και την πρόσβαση σε δεξιότητες (11). Το 2008, η Επιτροπή θα εξετάσει επίσης μια σειρά από πρωτοβουλίες για τις ΜΜΕ (12), με στόχο να αυξηθεί η συμμετοχή αυτών σε προγράμματα της ΕΕ.

2.2

Αυτά είναι και τα ερείσματα των προτάσεων για τη θέσπιση του ειδικού κοινού προγράμματος Eurostars. Το πρόγραμμα, το οποίο στηρίζεται στο άρθρο 169 της ΣΕΚ και έχει σχεδιαστεί για τη συμπλήρωση της δράσης «Έρευνα προς όφελος των ΜΜΕ» του 7ου ερευνητικού προγράμματος πλαισίου (7ο ΠΠ), το διαχειρίζεται το EUREKA και προωθήθηκε από κοινού από 22 κράτη μέλη και 7 άλλες χώρες του EUREKA (Ισλανδία, Ισραήλ, Νορβηγία, Ελβετία και Τουρκία). Iceland, Israel, Norway, Switzerland and Turkey). Επί του παρόντος, στο πρόγραμμα Eurostars συμμετέχουν 30 κράτη: Αυστρία, Βελγίου, Κύπρος, τσεχική δημοκρατία, δάνεια, Εσθονία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ισλανδία, Ιρλανδία, Ισραήλ, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Νορβηγία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία, Ισπανία, Σουηδία, Ελβετία, Τουρκία, Ηνωμένο Βασίλειο.

2.3

Το 7ο ΠΠ υιοθετεί πολλά από τα μέτρα που προτάθηκαν κατά την αξιολόγηση του 6ου ΠΠ (13) με στόχο το γεφύρωμα του χάσματος των πολιτικών υπέρ των ΜΜΕ. Το 7ο ΠΠ συμπεριλαμβάνει μια στρατηγική για τις ΜΜΕ, ενσωματώνοντας ποσοτικά και ποιοτικά μέτρα για την τόνωση της δράσης σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Σκοπός είναι η δημιουργία πυρήνων και δικτύων επιχειρήσεων, η βελτίωση της πανευρωπαϊκής συνεργασίας των μικρών επιχειρήσεων με τη χρήση της πληροφορικής, η διάδοση των καλύτερων πρακτικών για τις συμφωνίες συνεργασίας και η υποστήριξη της συνεργασίας των μικρών επιχειρήσεων (14).

2.4

Τα 23 εκατ. ΜΜΕ που είναι καταχωρημένα στην ΕΕ αντιστοιχούν στο 99 % του συνόλου των επιχειρήσεων και στα δύο τρίτα του ευρωπαϊκού κύκλου εργασιών, διαδραματίζοντας ταυτόχρονα ζωτικό ρόλο στο πεδίο της βιώσιμης ανάπτυξης (15). Ωστόσο, για να γίνουν περισσότερο ανταγωνιστικές, οι επιχειρήσεις αυτές πρέπει να εξορθολογιστούν και να ανασυγκροτηθούν, για να διαμορφώσουν ένα συνεκτικό σύνολο με μια κρίσιμη μάζα, έτσι ώστε να μπορέσουν να επωφεληθούν από την ανάπτυξη ειδικών ταμείων επιχειρηματικών κεφαλαίων, επιστημονικών πάρκων, εκκολαπτηρίων και περιφερειακών πολιτικών υπέρ της καινοτομίας (16).

2.5

Επιπλέον, η έκθεση «Flash Eurobarometer» υπογραμμίζει ότι η ανάπτυξη το ΜΜΕ μπορεί να παρεμποδιστεί από την έμφυτη τάση των ευρωπαίων να αποφεύγουν τους κινδύνους, πράγμα που οδηγεί στην έλλειψη επιχειρηματικού πνεύματος (17). Για τον λόγο αυτό, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αναληφθούν πρωτοβουλίες για να ενισχυθεί η επαγγελματική εικόνα των επιχειρηματιών και να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση του κοινού σε ό,τι αφορά στον καθοριστικό ρόλο που διαδραματίζουν στους χώρους της καινοτομίας, της οικονομικής προόδου και της ευημερίας εν γένει. Οι στόχοι της Λισσαβώνας μπορούν να επιτευχθούν μόνο με την καλλιέργεια μιας υπεύθυνης, δραστήριας και εμπνευσμένης επιχειρηματικότητας που είναι σε θέση να αναπτύσσεται ελεύθερα (18).

2.6

Όμως, τα ειδικά μέτρα που θεσπίζουν τα κράτη μέλη για να υποστηρίξουν τις ΜΜΕ δεν ενθαρρύνουν ούτε υποστηρίζουν πάντα την διεθνή συνεργασία στους χώρους της έρευνας και της μεταφοράς τεχνολογίας. Ενόψει των αλλαγών που συντελούνται στις αγορές και της διεθνοποίησης των αλυσίδων παραγωγής αξίας, οι ευρωπαϊκές ΜΜΕ πρέπει πλέον να προσαρμοστούν στον έντονο παγκόσμιο ανταγωνισμό, συμμετέχοντας σε προσπάθειες για τη διαρκή προαγωγή της καινοτομίας σε ένα ακόμη ευρύτερο διεθνές πλαίσιο. Το κοινό πρόγραμμα Eurostars πρέπει να ανταμείβει τις ΜΜΕ και τα δημόσια και/ή ιδιωτικά ιδρύματα ερευνών που καταβάλλουν ιδιαίτερες προσπάθειες για τη στήριξη σχεδίων στον χώρο της έρευνας και της ανάπτυξης, τη διάδοση των αποτελεσμάτων τους, τη μεταφορά τεχνογνωσίας και την παροχή βοήθειας για την απόκτηση πρόσβασης σε αυτήν. Ιδιαιτέρως, πρέπει να ανταμείβονται σχέδια στα οποία συμμετέχουν ιδρύματα και ομάδες και/ή μεμονωμένες ΜΜΕ οι οποίες κανονικά συμμετέχουν λιγότερο ή δυσκολεύονται να αποκτήσουν πρόσβαση σε παρόμοια προγράμματα. Η ΕΟΚΕ τονίζει με έμφαση τη σημασία που έχει η διεύρυνση της συμβολής στο κοινό πρόγραμμα Eurostars σε όλα τα κράτη μέλη του EUREKA, ιδιαιτέρως για εκείνα τα οποία εντάχθηκαν πρόσφατα στην ΕΕ και μπορούν να ωφεληθούν από την διεθνική προσέγγιση.

2.7

Το κοινό πρόγραμμα Eurostars έχει ως στόχο τις ΜΜΕ που δραστηριοποιούνται στον χώρο της έρευνας και της ανάπτυξης και διεθνικά, πολυμερή προγράμματα (στα οποία συμμετέχουν τουλάχιστον δύο ανεξάρτητοι φορείς από διαφορετικά κράτη). Μια σημαντική πτυχή του προγράμματος είναι η προσέγγιση από τη βάση προς τα πάνω, η οποία προσφέρει στις ΜΜΕ που δραστηριοποιούνται στον χώρο της έρευνας και της ανάπτυξης τη δυνατότητα να οικειοποιηθούν τους στόχους του προγράμματος και να προωθήσουν στρατηγικές επιχειρηματικές καινοτομίες. Υπό τις περιστάσεις αυτές, οι ΜΜΕ έχουν τον έλεγχο των πραγμάτων και είναι σε θέση να επηρεάσουν τα αποτελέσματα τρεχουσών ερευνών σε συμφωνία με τις υφιστάμενες επιχειρηματικές δυνατότητες.

3.1

Η συμμετοχή σε προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης σύμφωνα με το άρθρο 169 της Συνθήκης υποδηλώνει ότι τα συμμετέχοντα κράτη μέλη ολοκληρώνουν τα εθνικά τους προγράμματα ερευνών δεσμευόμενα σε ένα κοινό πρόγραμμα. Εφαρμόζοντας τη νομική βάση που προσφέρει το άρθρο 169, η Επιτροπή έχει προσδιορίσει τέσσερις πιθανές πρωτοβουλίες, μια από τις οποίες είναι η πρωτοβουλία Eurostars, ένα κοινό πρόγραμμα ερευνών για τις ΜΜΕ και τους εταίρους αυτών.

3.2

Το πρόγραμμα Eurostars περιλαμβάνει έργα που προτείνονται από μία ή περισσότερες ΜΜΕ που εδρεύουν στα συμμετέχοντα κράτη μέλη και δραστηριοποιούνται στον χώρο της έρευνας και της ανάπτυξης. Τα σχέδια μπορούν να εφαρμοστούν σε οποιοδήποτε επιστημονικό και τεχνολογικό κλάδο (πρέπει όμως να έχουν ειρηνικό σκοπό)· πρέπει να έχουν συνεργατικό χαρακτήρα και να περιλαμβάνουν τη συμμετοχή τουλάχιστον δύο ΜΜΕ από δύο χώρες του προγράμματος Eurostars οι οποίες δραστηριοποιούνται με διάφορους τρόπους στον χώρο της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης, της επίδειξης, της κατάρτισης και της διάδοσης συναφών πληροφοριών. Σύμφωνα με τη φύση των ΜΜΕ, ο κύκλος ζωής των έργων είναι βραχύς. Η μέγιστη διάρκεια ενός έργου πρέπει να είναι τριετής και δύο χρόνια μετά την ολοκλήρωσή του το προϊόν της έρευνας πρέπει να είναι έτοιμο να διατεθεί στην αγορά.

3.3

Το κοινό πρόγραμμα Eurostars μπορεί να λειτουργήσει ως σημαντικός μοχλός κοινοτικής χρηματοδότησης: Τα κράτη μέλη και πέντε άλλες χώρες του EUREKA (Ισλανδία, Ισραήλ, Νορβηγία, Ελβετία και Τουρκία) θα συνεισφέρουν 300 εκατομμύρια ευρώ. Η Κοινότητα θα συμπληρώσει το ποσό καταβάλλοντας το ένα τρίτο της συμβολής των κρατών μελών, με αποτέλεσμα ο προϋπολογισμός του προγράμματος να ανέρχεται σε 400 εκατ. ευρώ από δημόσιους πόρους. Με βάση την υπόθεση ότι τα ποσοστά χρηματοδότησης του προγράμματος θα κυμανθούν από 50 έως 75 %, το «Eurostars» θα μπορούσε να διαθέσει μεταξύ 133 και 400 εκατ. ευρώ σε πρόσθετους χρηματοδοτικούς πόρους κατά τη διάρκεια του προγράμματος (αποτέλεσμα μόχλευσης). Η αναμενόμενη συμμετοχή έχει υπολογιστεί με βάση την υπόθεση ότι το μέσο κόστος κάθε έργου θα ανέρχεται σε 1,4 εκατ. ευρώ. Με ένα μέσο ποσοστό χρηματοδότησης της τάξης του 50 %, ποσοστό χρηματοδότησης από δημόσιους πόρους της τάξης του 0,7 και με το συνολικό προϋπολογισμό του προγράμματος να ανέρχεται σε 400 εκατ. ευρώ, μπορούν να χρηματοδοτηθούν 565 έργα.

3.4

Συνεπώς, η συμβολή της Κοινότητας καλύπτει ένα χρηματοδοτικό κενό στο πρώιμο στάδιο της έρευνας και της ανάπτυξης, όταν οι καινοτομικές δραστηριότητες αντιπροσωπεύουν ένα συγκριτικά υψηλό κίνδυνο και υπάρχει περίπτωση να μην προσελκύσουν ιδιωτικούς επενδυτές (19). Η κοινοτική παρέμβαση με δημόσιες επενδύσεις υπέρ του προγράμματος Eurostars θα ενθαρρύνει περισσότερες ΜΜΕ που δραστηριοποιούνται στον χώρο της έρευνας και της ανάπτυξης να αναζητήσουν ιδιωτικούς επενδυτικούς πόρους για να αναπτύξουν καινοτόμα προϊόντα ή υπηρεσίες.

3.5

Σε ό,τι αφορά στο θέμα της χρηματοδότησης, πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο χορήγησης φορολογικών εκπτώσεων για επενδύσεις στην έρευνα και την ανάπτυξη στα κράτη μέλη, πράγμα το οποίο θα ήταν ελκυστικό για τους επενδυτές, ακόμη και στη χειρότερη περίπτωση, εφόσον θα μπορούν τουλάχιστον να επωφεληθούν από τις απαλλαγές αυτές. Το όφελος για τις ΜΜΕ είναι η προσφορά μιας εναλλακτικής πηγής χρηματοδότησης.

3.6

Ωστόσο, υπάρχουν ανησυχίες ότι ένα μεγάλο ποσοστό ΜΜΕ ενδέχεται να μην συμμετάσχει στην πρωτοβουλία της ΕΕ για την προαγωγή της ανταγωνιστικότητας και της καινοτομίας. Σύμφωνα με το πρόγραμμα Eurostars, το κριτήριο επιλεξιμότητας ΜΜΕ που δραστηριοποιούνται στον χώρο της έρευνας και της ανάπτυξης είναι ότι, εκείνες που προτείνουν ένα έργο, αφιερώνουν τουλάχιστον το 10 % του κύκλου εργασιών τους ή ισοδύναμο πλήρους απασχόλησης σε ερευνητικές δραστηριότητες. Ακόμη και στην περίπτωση που ο περιορισμός αυτός εφαρμόζεται στον πιλοτικό εταίρο του έργου, ενδέχεται να εμποδίσει πολλές μικρές επιχειρήσεις να προτείνουν καινοτόμα έργα. Έτσι, το πρόγραμμα ενδέχεται να προσελκύσει μόνο καθιερωμένες επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας οι οποίες θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση και σε άλλα, καταλληλότερα είδη χρηματοδότησης.

3.7

Επιπλέον, σε ορισμένες χώρες της ΕΕ, οι δαπάνες για την έρευνα και την ανάπτυξη συγχωνεύονται πολύ συχνά με άλλες λειτουργικές δαπάνες, πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορούν να προσδιοριστούν ξεχωριστά (20). Για τον λόγο αυτό, ο ορισμός των δεικτών για την ευρύτερη ανάπτυξη που εφαρμόζει ο ΟΟΣΑ είναι κάπως προβληματικός όταν εφαρμόζεται σε καινοτόμες μικρές επιχειρήσεις, επειδή αυτές αδυνατούν να παρουσιάσουν το μέρος των δραστηριοτήτων τους που χαρακτηρίζονται ως μη κωδικοποιημένη γνώση, η οποία είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί (21).

3.8

Επίσης, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, ο τομέας της υψηλής τεχνολογίας ορίζεται ότι αποτελείται από βιομηχανίες οι οποίες αφιερώνουν στην έρευνα και την ανάπτυξη περισσότερο από το 4 % του κύκλου εργασιών τους. Ο τομέας αυτός, ακόμα και στις πολύ αναπτυγμένες οικονομίες, αποφέρει περίπου το 3 % του ΑΕγχΠ, πράγμα που σημαίνει ότι 97 % του συνόλου των οικονομικών δραστηριοτήτων, οι δε περισσότερες καινοτόμες διαδικασίες λαμβάνουν χώρα σε τομείς που ορίζονται από τον ΟΟΣΑ ως τομείς μέτριας ή χαμηλής τεχνολογίας (22). Τα στοιχεία δείχνουν ότι ένα μεγάλο μέρος καινοτόμων επιχειρήσεων θα αποκλείονταν εάν η πρόσβαση στο πρόγραμμα χρηματοδότησης περιοριστεί από το κατώφλι του 10 % για την έρευνα και ανάπτυξη, γιατί δεν θα επιτευχθεί η καλλιέργεια μιας ευνοϊκής για την καινοτομία νοοτροπίας στη βάση της ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας.

3.9

Για τον λόγο αυτό, η άποψη της ΕΟΚΕ είναι ότι οι εταίροι πρέπει να επιλέγονται με βάση το κριτήριο της αριστείας και της συμμόρφωσης προς τους στόχους του προγράμματος και ότι θα πρέπει να καταργηθεί το όριο του 10 % για την έρευνα και ανάπτυξη.

3.10

Μια άλλη προϋπόθεση του προγράμματος Eurostars είναι ότι οι συμμετέχουσες ΜΜΕ που δραστηριοποιούνται στον χώρο της έρευνας και της ανάπτυξης είναι σε θέση να διεκπεραιώσουν το μεγαλύτερο μέρος του έργου αυτού. Δεν πρέπει να αποκλειστεί η συνεργασία με άλλους εταίρους, που μπορεί να είναι άλλες ΜΜΕ, τοπικοί πυρήνες, μεγάλες επιχειρήσεις που είναι πρόθυμες να συνεχιστούν τους στόχους του προγράμματος, ιδρύματα ερευνών ή πανεπιστήμια. Επιπλέον, στον όρο «πυρήνας» πρέπει να συμπεριληφθεί η ανάγκη εντοπισμού ΜΜΕ που δραστηριοποιούνται στον χώρο της έρευνας και της ανάπτυξης στην εγγύτερη περιοχή πανεπιστημίων και τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, προκειμένου να αυξηθεί η διάδραση μεταξύ των δύο πλευρών με βάση το κοινό όφελος.

3.11

Σε ό,τι αφορά την αντίστοιχη συνεισφορά καινοτομικών ΜΜΕ που συμμετέχουν στο πρόγραμμα Eurostars, πρέπει να διασαφηνιστεί ότι είναι οι ΜΜΕ που δραστηριοποιούνται στον χώρο της έρευνας και ανάπτυξης είναι εκείνες που πρέπει συλλογικά να καταβάλλουν τουλάχιστον το 50 % των σχετικών δαπανών στα πλαίσια του έργου. Παρόλα αυτά, το κριτήριο αυτό ενδέχεται να συνεχίσει να αποκλείει πολλές αγοραστρεφείς ΜΜΕ, πράγμα που σημαίνει ότι, κατά την ενδιάμεση αξιολόγηση του προγράμματος, πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα μείωσης του κατωφλίου στο 25 % (23).

3.12

Η σχέση με άλλα χρηματοδοτικά μέσα που καλύπτεται από το ΠΠΑΚ (πρόγραμμα πλαίσιο για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία) πρέπει να διασαφηνιστεί περισσότερα. Το πρόγραμμα χρηματοδότησης πρέπει επίσης να γίνει πιο ευέλικτο και να προσαρμοστεί στις ανάγκες των ΜΜΕ, ενώ πρέπει να συνεκτιμηθούν και θετικές εμπειρίες που υπήρξαν με εγγυητικούς πόρους για την έρευνα και ανάπτυξη, έτσι ώστε να επιτραπεί στις επιχειρήσεις να αναπτύξουν μια πιο μακροπρόθεσμη προοπτική.

3.13

Η ύπαρξη ενός καλύτερου ρυθμιστικού πλαισίου, με τη συστηματική διενέργεια διαβουλεύσεων με τις οργανώσεις που αντιπροσωπεύουν τις ΜΜΕ και τον ευρύτερο κύκλο ενδιαφερομένων, θα περιορίσει τις λειτουργικές δαπάνες και τους κινδύνους, θα αυξήσει την απόδοση και τη ροή επιχειρηματικών κεφαλαίων και θα βελτιώσει τη λειτουργία των κεφαλαιαγορών. Αυτό θα ωφελήσει όλως ιδιαιτέρως τις καινοτομικές ΜΜΕ. Η χρηματοδότηση θα ολοκληρώσει τη στήριξη με δημόσιους πόρους στο πολύ πρώιμο (προβασικό) στάδιο της μετατροπής των ερευνητικών αποτελεσμάτων σε εμπορικές προτάσεις.

3.14

Η Επιτροπή δεσμεύτηκε να προωθήσει μέτρα για την τόνωση των διασυνοριακών επενδύσεων από ταμεία επιχειρηματικών κεφαλαίων (24). Στην Ευρώπη, η αγορά επιχειρηματικών κεφαλαίων είναι κατακερματισμένη και περιλαμβάνει σήμερα 27 διαφορετικά λειτουργικά περιβάλλοντα. Το γεγονός αυτό έχει επιπτώσεις τόσο στην ανεύρεση πόρων όσο και στις επενδύσεις.

3.15

Χρειάζεται, συνεπώς, ένα καλύτερο περιβάλλον για την επένδυση επιχειρηματικών κεφαλαίων, ενώ τα κράτη μέλη πρέπει να προσφέρουν κίνητρα στους ιδιωτικούς επενδυτές για να συμμετάσχουν σε διεθνείς συνεργασίες στο χώρο της έρευνας (25) και να προωθήσουν τη συμμετοχή επικουρικών επιχειρηματικών υπηρεσιών για τις ΜΜΕ, με στόχο την στήριξη επιχειρήσεων που διέρχονται με επιτυχία το αρχικό στάδιο.

4.1

Το πρόγραμμα Eurostars επιδιώκει να βοηθήσει ΜΜΕ σε ένα τεχνολογικό ή βιομηχανικό, νομικό και οργανωτικό πλαίσιο που είναι απαραίτητο για να υπάρξει μια ευρεία ευρωπαϊκή συνεργασία των κρατών μελών στον τομέα της εφαρμοσμένης έρευνας και καινοτομίας. Έτσι θα αυξηθεί η ικανότητα των ΜΜΕ που δραστηριοποιούνται στον χώρο της έρευνας και της ανάπτυξης να παρουσιάζουν στην αγορά νέα και ανταγωνιστικά προϊόντα, μεθόδους και υπηρεσίες.

4.2

Η διεθνοποίηση του προγράμματος ενδέχεται να οδηγήσει στην αποφυγή της επανάληψης των προσπαθειών προς την κατεύθυνση της καινοτομίας και πρέπει να αποτελέσει ευκαιρία για την προσαρμογή κοινών πολιτικών και για την άμεση ανάληψη δράσης με στόχο τον περιορισμό του διοικητικού φόρτου (26). Με τη βοήθεια του προγράμματος Eurostars, πολλές ΜΜΕ μπορεί να ενθαρρυνθούν να επωφεληθούν από τη διεθνή συνεργασία, υπό τον όρο ότι είναι σε θέση να προτείνουν και να διαχειριστούν άμεσα ένα έργο. Ωστόσο, η συμμετοχή σε ολοκληρωμένα έργα και στο δίκτυο αριστείας πρέπει να σχεδιαστεί προσεκτικά, έτσι ώστε να αποφευχθούν τυχόν ανισορροπίες.

4.3

Εκτός από την στήριξη για την έρευνα και την ανάπτυξη, πρέπει επίσης να μελετηθούν τρόποι με τους οποίους οι κυβερνήσεις μπορούν να ενισχύσουν πιο άμεσα την καινοτομία με την προσφορά της κατάλληλης υποδομής. Υπάρχει μια πολύ μεγάλη κοινότητα ερευνητικών «ιδρυμάτων», ορισμένα από τα οποία μπορεί να αποτελούν ενώσεις ή εταιρείες ερευνών με καθήκον την υποστήριξη της καινοτομίας, ιδιαιτέρως από τις ΜΜΕ. Υπάρχουν επίσης επιστημονικά πάρκα και καταστήματα, εκκολαπτήρια, περιφερειακοί και τοπικοί φορείς και οργανώσεις μεταφοράς τεχνογνωσίας. Όλα αυτά προσφέρουν μεγάλη βοήθεια σε ταινίες ΜΜΕ υψηλής τεχνολογίας και ακόμη περισσότερο σε παραδοσιακές επιχειρήσεις που εξετάζουν το ενδεχόμενο να μεταπηδήσουν στην εφαρμογή στρατηγικών που βασίζονται στην υλοτομία. Η σλοβενική προεδρία της ΕΕ και η γαλλική που θα την ακολουθήσει πρέπει να μελετήσουν τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να αναπτυχθεί ο συντονισμός του προγράμματος Eurostar σε επίπεδο ΕΕ και κρατών μελών και, να τον κατευθύνουν προς το βέλτιστο δυνατό επίπεδο, αποφεύγοντας την επανάληψη λειτουργιών και τον κίνδυνο να προκύψει σύγχυση μεταξύ των υφιστάμενων φορέων ΜΜΕ.

4.4

Η ΕΟΚΕ έχει επίσης συστήσει επανειλημμένα να χρησιμοποιηθεί μεγαλύτερο μέρος των πόρων από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της ΕΕ για την ανάπτυξη κοινών επιστημονικών υποδομών, ειδικά προσαρμοσμένων στις ανάγκες των ΜΜΕ. Η χρήση πόρων από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για τον σκοπό αυτό θα μπορούσε επίσης να αποβεί ιδιαίτερα επωφελής (27).

30.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 224/23

1.1

Από το 2001 η Επιτροπή αντιμετωπίζει τις αρνητικές επιπτώσεις της επιχειρηματικής αποτυχίας. Πιο συγκεκριμένα, έχει εκδηλώσει την ανάγκη βελτίωσης των διαδικασιών πτώχευσης. Δεδομένης της περιορισμένης αρμοδιότητάς της στον εν λόγω τομέα, η Επιτροπή επικεντρώνεται στη συλλογή δεδομένων σχετικά με τις νομικές και κοινωνικές συνέπειες της επιχειρηματικής αποτυχίας, διευκολύνοντας τον προσδιορισμό και τη διάδοση ορθών πρακτικών και αξιοποιώντας μέσα έγκαιρης προειδοποίησης για τη μείωση του στίγματος της αποτυχίας.

1.2

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την έμφαση που δίνει η Επιτροπή στην ανάγκη εξάλειψης του στίγματος της επιχειρηματικής αποτυχίας. Ένα ευνοϊκό εθνικό πλαίσιο για την επιχειρηματικότητα είναι καίριο για την πλήρη αξιοποίηση των επιχειρηματικών δυνατοτήτων της ΕΕ και για τη δημιουργία δυναμικών εταιρειών. Η κοινωνιακή εκτίμηση της επιτυχούς επιχειρηματικής δραστηριότητας, η οποία είναι ζωτικής σημασίας για το σκοπό αυτό, θα πρέπει να συμβαδίζει με μια πολιτική προώθησης μιας δεύτερης ευκαιρίας για τους επιχειρηματίες που έχουν αποτύχει.

1.3

Η Επιτροπή δικαίως κρίνει ότι η δημιουργία επιχειρήσεων, η επιχειρηματική επιτυχία και η επιχειρηματική αποτυχία είναι συνυφασμένες με την οικονομία της αγοράς. Υπογραμμίζει ορθά ότι στο πλαίσιο της γενικής αδυναμίας κοινωνιακής εκτίμησης και κατανόησης της επιχειρηματικότητας, οι περιπτώσεις επιχειρηματικού κινδύνου ή επιχειρηματικής αποτυχίας δεν γίνονται επαρκώς αντιληπτές ούτε ως φυσιολογική οικονομική εξέλιξη ούτε ως ευκαιρία για μια νέα αρχή. Η ΕΕ πρέπει να αλλάξει νοοτροπία. Όσο περισσότερο διατηρείται το στίγμα της αποτυχίας σε μια πρώην πτωχεύσασα επιχείρηση, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος για κάθε νέο επιχειρηματικό ξεκίνημα, και ο κίνδυνος αυτός αφορά όλους τους μετόχους της επιχείρησης.

1.4

Η νομοθεσία των Ηνωμένων Πολιτειών προσπαθεί να εξισορροπεί τα συμφέροντα των οφειλετών, των πιστωτών και της κοινωνίας συνολικά. Κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ, οι νομοθεσίες των κρατών μελών θα πρέπει να αποσκοπούν στην επίτευξη της ίδιας ισορροπίας. Η αφερεγγυότητα και η μη πληρωμή των χρεών δημιουργούν τεράστιες δυσκολίες για τους πιστωτές και τους οδηγούν με τη σειρά τους σε κατάσταση αφερεγγυότητας. Η διαγραφή του χρέους μιας εταιρείας προκειμένου να έχει την ευκαιρία για μια νέα αρχή μπορεί να είναι ιδιαίτερα άδικη για τους πιστωτές. Η νομοθεσία περί αφερεγγυότητας πρέπει να επιτυγχάνει τη σωστή ισορροπία.

1.5

Από την πλευρά της κοινωνίας γενικότερα, η διατήρηση μέρους ή του συνόλου της δραστηριότητας μιας επιχείρησης μπορεί να είναι η καλύτερη λύση. Εάν μια εταιρεία είναι βιώσιμη, τότε όλοι οι μέτοχοι θα επωφεληθούν, και εάν μια αφερέγγυος εταιρεία μπορεί να διασωθεί από τους εκκαθαριστές, τότε οι εργαζόμενοι θα συνεχίσουν να απασχολούνται. Εάν ένας πτωχεύσας επιχειρηματίας επιστρέψει στην ενεργό δράση, τότε δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας. Σε κάθε περίπτωση η απασχόληση εξυπηρετεί σαφώς την ευρύτερη κοινωνία.

1.6

Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους μια εταιρεία μπορεί να οδηγηθεί σε πτώχευση, ακόμη κι αν ο επιχειρηματίας έχει τις καλύτερες προθέσεις. Στο στάδιο της επιχειρηματικής εκκίνησης, μπορεί να μην είναι δυνατή η δημιουργία μιας βιώσιμης επιχείρησης. Πέραν αυτού του σταδίου, ένα αδύναμο επιχειρηματικό μοντέλο μπορεί να σημαίνει ότι η εταιρεία δεν έχει μέλλον. Από την άλλη μεριά, οι δυνητικά βιώσιμες επιχειρήσεις μπορεί να αποτύχουν είτε λόγω σφαλμάτων των επιχειρηματιών είτε για λόγους τους οποίους οι επιχειρηματίες δεν μπορούν να ελέγξουν. Τέτοιες εταιρείες μπορούν και θα πρέπει να διασώζονται από τους εκκαθαριστές εξασφαλίζοντας την προστασία της πλειονότητας των θέσεων εργασίας.

1.7

Σημαντικός είναι ο διαχωρισμός μεταξύ της εταιρείας και των διευθυντών της. Οι διευθυντές μπορούν να πτωχεύσουν, ενώ ο εκκαθαριστής διασώζει την εταιρεία και τους εργαζομένους της. Όταν μια εταιρεία κηρύσσει πτώχευση, οι επιχειρηματίες μπορεί να πτωχεύσουν λόγω των τραπεζικών εγγυήσεων που έχουν παράσχει, παρόλο που η προσωπική τους διαγωγή δεν ήταν δόλια. Με αυτούς ακριβώς τους επιχειρηματίες ασχολείται η Επιτροπή. Όταν έχουν δημιουργήσει μια καλή επιχείρηση και στη συνέχεια αποτύχουν λόγω απειρίας ή κακής τύχης, δικαιούνται μια δεύτερη ευκαιρία. Άλλοι που αποτυγχάνουν λόγω ανικανότητας και έλλειψης οράματος πιθανόν να έχουν λίγα πράγματα να προσφέρουν στην οικονομία, ακόμη κι αν μπορούν να βρουν οικονομικά στηρίγματα. Δεν αξίζουν όλοι οι πτωχεύσαντες επιχειρηματίες μια δεύτερη ευκαιρία.

1.8

Η πρωτοβουλία της Επιτροπής συνέβαλε στην ώθηση μεταρρυθμίσεων στην ΕΕ. Πολλά κράτη μέλη έχουν ήδη εμπνευστεί από τις ορθές πρακτικές και τα πολιτικά συμπεράσματα που εξάγονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Περίπου το ένα τρίτο των κρατών μελών έχουν δρομολογήσει σχέδια μεταρρύθμισης της εθνικής νομοθεσίας τους περί αφερεγγυότητας. Παρόλα αυτά, περίπου οι μισές χώρες της ΕΕ δεν έχουν λάβει ακόμα τα πρώτα μέτρα σε αυτήν την κατεύθυνση. Αν και η Επιτροπή διαθέτει περιορισμένες αρμοδιότητες σε αυτόν τον τομέα πολιτικής, η ΕΟΚΕ την προτρέπει να χρησιμοποιήσει κάθε μέσο που έχει στη διάθεσή της για να κινητοποιήσει τους υπουργούς οικονομικών των κρατών μελών. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, η πρόοδος των κρατών μελών είναι γενικά ανεπαρκής.

1.9

Η ΕΟΚΕ υιοθετεί πλήρως όλα τα σημεία της ανακοίνωσης σχετικά με τη νομοθεσία περί αφερεγγυότητας, ανάλογα φυσικά με τις λεπτομέρειες της νομοθεσίας που τελικά θα ψηφισθεί. Τα σημεία αυτά αφορούν την επίσημη αναγνώριση μη δόλιων πτωχεύσεων, την πρόωρη απαλλαγή από χρέη, τη μείωση των νομικών περιορισμών, τις εκπτώσεις δικαιωμάτων και τις απαγορεύσεις με εσπευσμένες διαδικασίες. Μεσόπροθεσμος στόχος θα πρέπει να είναι ότι οι εν λόγω διαδικασίες δεν πρέπει να διαρκούν πέραν των δώδεκα μηνών.

1.10

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να ολοκληρώσουν την αναθεώρηση της νομοθεσίας τους περί αφερεγγυότητας εντός της συντομότερης δυνατής προθεσμίας. Πέραν των νομοθετικών αλλαγών, είναι εξίσου σημαντικός ο άμεσος χειρισμός των πτωχεύσεων από τα δικαστήρια. Η διαδικασία χρειάζεται καλή οργάνωση. Οι αλλαγές αυτές αποτελούν τον πυρήνα του προγράμματος δεύτερης ευκαιρίας.

1.11

Η ενεργός στήριξη των επιχειρήσεων που κινδυνεύουν είναι το δεύτερο μήνυμα της ανακοίνωσης. Δεν είναι ακριβώς μέρος του προγράμματος δεύτερης ευκαιρίας· αντιθέτως είναι ένα πρόγραμμα που αποσκοπεί στην αποφυγή των πτωχεύσεων και στη διατήρηση των επιχειρήσεων και των θέσεων εργασίας. Στην παράγραφο 4 παρατίθενται διάφορα παραδείγματα επιχειρηματικών αποτυχιών που θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί. Σε αυτό το πλαίσιο, στόχος της ανακοίνωσης είναι η εξάλειψη των πτωχεύσεων που θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί μέσω της έγκαιρης προειδοποίησης, της παροχής προσωρινής χρηματοδότησης και της παροχής συμβουλών.

1.12

Το πρόγραμμα αυτό δεν είναι πολύ πρακτικό για τις ΜΜΕ γενικά, καθώς υπάρχουν λίγοι μηχανισμοί για τον προορατικό εντοπισμό επιχειρήσεων που κινδυνεύουν μεταξύ των δεκάδων χιλιάδων ΜΜΕ σε κάθε κράτος μέλος. Παρόλα αυτά, τα κράτη μέλη καλούνται να αξιοποιήσουν στο μέγιστο τέτοιες δυνατότητες όπου υπάρχουν, όπως η χρήση των γαλλικών αρχών ΦΠΑ για την έγκαιρη προειδοποίηση πιθανών προβλημάτων εταιρικής ταμειακής ροής. Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι τα υποστηρικτικά μέτρα θα πρέπει να επικεντρώνονται στην πρόληψη της πτώχευσης, την παροχή συμβουλών από εμπειρογνώμονες και την έγκαιρη παρέμβαση. Το πρόβλημα προκύπτει όταν τα διευθυντικά στελέχη δεν συνειδητοποιούν ότι η επιχείρησή τους κινδυνεύει. Οι κυβερνήσεις των κρατών μελών θα πρέπει να συνεργασθούν με τον κλάδο των λογιστών και τις οργανώσεις στήριξης των ΜΜΕ για την ανάπτυξη κατάλληλων προορατικών μέτρων με βάση την εκάστοτε φιλοσοφία ΜΜΕ.

1.13

Είναι σαφές ότι η πιο σημαντική σύσταση της ανακοίνωσης αφορά τη μεταρρύθμιση της νομοθεσίας περί αφερεγγυότητας, χωρίς την οποία το πρόγραμμα δεύτερης ευκαιρίας δεν μπορεί να ευδοκιμήσει.

1.14

Ορισμένες από τις πιο ήπιες συστάσεις της ανακοίνωσης μπορούν να υλοποιηθούν χωρίς αλλαγές της νομοθεσίας περί αφερεγγυότητας. Με την αλλαγή της νομοθεσίας θα μπορούν να ληφθούν τα υπόλοιπα ήπια μέτρα που προτείνονται από την Επιτροπή. Χωρίς αλλαγές στη νομοθεσία περί αφερεγγυότητας, το κύριο μήνυμα της ανακοίνωσης της Επιτροπής θα χαθεί.

1.15

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να ανταποκριθεί σε αυτήν την ανακοίνωση, ενσωματώνοντας τις προτάσεις της στο εκάστοτε εθνικό σχέδιο για τη στρατηγική της Λισσαβόνας (εφαρμόζεται η κατευθυντήρια γραμμή 15).

2.1

Από το 2001 η Επιτροπή αντιμετωπίζει τις αρνητικές επιπτώσεις της επιχειρηματικής αποτυχίας. Πιο συγκεκριμένα, έχει εκδηλώσει την ανάγκη βελτίωσης των διαδικασιών πτώχευσης. Δεδομένης της περιορισμένης αρμοδιότητάς της στον εν λόγω τομέα, η Επιτροπή επικεντρώνεται στη συλλογή δεδομένων σχετικά με τις νομικές και κοινωνικές συνέπειες της επιχειρηματικής αποτυχίας, διευκολύνοντας τον προσδιορισμό και τη διάδοση ορθών πρακτικών και αξιοποιώντας μέσα έγκαιρης προειδοποίησης για τη μείωση του στίγματος της αποτυχίας.

2.2

Η πρωτοβουλία της Επιτροπής συνέβαλε στην ώθηση μεταρρυθμίσεων στην ΕΕ. Πολλά κράτη μέλη έχουν ήδη εμπνευστεί από τις ορθές πρακτικές και τα πολιτικά συμπεράσματα που εξάγονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Περίπου το ένα τρίτο των κρατών μελών έχουν δρομολογήσει σχέδια μεταρρύθμισης της εθνικής νομοθεσίας τους περί αφερεγγυότητας. Παρόλα αυτά, περίπου οι μισές χώρες της ΕΕ δεν έχουν λάβει ακόμα τα πρώτα μέτρα σε αυτήν την κατεύθυνση. Αν και η Επιτροπή διαθέτει περιορισμένες αρμοδιότητες σε αυτόν τον τομέα πολιτικής, η ΕΟΚΕ την προτρέπει να χρησιμοποιήσει κάθε μέσο που έχει στη διάθεσή της για να κινητοποιήσει τους υπουργούς οικονομικών των κρατών μελών. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, η πρόοδος των κρατών μελών είναι γενικά ανεπαρκής.

Y

Διαθέσιμα μέτρα

(Y)

Προγραμματισμένα/μερικώς διαθέσιμα μέτρα

N

Μη διαθέσιμα μέτρα

2.3

Ο πίνακας A συμπεριλαμβάνεται στην ανακοίνωση. Οι στήλες 4 έως 6 αφορούν τη μεταρρύθμιση της νομοθεσίας περί αφερεγγυότητας. Είναι προφανές ότι τα κράτη μέλη είναι ιδιαίτερα ενεργά όσον αφορά τη νομοθεσία, ενώ ταυτόχρονα προκύπτει ότι λίγες χώρες εφαρμόζουν την αναθεωρημένη νομοθεσία. Εάν τα σύνολα αφορούσαν την ισχύουσα νομοθεσία, τότε δεν θα ήταν 12-15-17-17 αλλά 6-6-5-10. Αυτό δεν αποτελεί ικανοποιητικό αποτέλεσμα για τα 27 κράτη μέλη. Η καθυστερημένη δράση ή η αδράνεια ζημιώνουν αναμφίβολα την επιχειρηματική δραστηριότητα στα κράτη μέλη διότι μέχρι να πραγματοποιηθούν οι απαραίτητες αλλαγές, η πιθανότητα αποτυχίας αποτελεί βασικό εμπόδιο για την επιχειρηματικότητα.

2.4

Ένα άλλο στοιχείο του πίνακα είναι ότι οι έξι στήλες γύρω από τις στήλες σχετικά με τη νομοθεσία είναι λίγο ή πολύ κενές. Αυτό προκαλεί έκπληξη διότι ενώ η νομοθεσία περί αφερεγγυότητας δεν έχει αλλάξει στην πλειονότητα των κρατών μελών, τα υπόλοιπα πιο ήπια μέτρα θα μπορούσαν ωστόσο να ληφθούν.

2.5

Προκειμένου να υπάρχει ένα συγκριτικό μέγεθος, η ΕΟΚΕ ζήτησε από την Επιτροπή να παράσχει δεδομένα για τις ΗΠΑ, τα οποία αντιστοιχούν στα δεδομένα του πίνακα για τα κράτη μέλη της ΕΕ. Ακολουθεί η εξήγηση των στοιχείων του πίνακα για τις ΗΠΑ:

2.6

Ο κώδικας των ΗΠΑ παρουσιάζει μια τελείως διαφορετική προσέγγιση από εκείνη που υιοθετούν τα περισσότερα, αν όχι όλα, τα κράτη μέλη. Η νομική στάση των περισσότερων κρατών μελών σήμερα καταδεικνύει το βαθμό στον οποίο το ζήτημα αυτό δεν γίνεται κατανοητό. Ο χρόνος που χρειάζεται για την αλλαγή της νομοθεσίας περί αφερεγγυότητας φανερώνει κοινώς ότι η ΕΕ απλώς δεν αντιλαμβάνεται την ουσία. Η αλλαγή νοοτροπίας θα επιταχύνει τη θέσπιση νέας νομοθεσίας. Ομοίως, χωρίς μια τέτοια αλλαγή, τα ηπιότερα μέτρα δεν θα ευδοκιμήσουν ποτέ.

2.7

Τον 19ο αιώνα το στίγμα της επιχειρηματικής αποτυχίας ήταν τέτοιο που οδηγούσε τους αποτυχημένους επιχειρηματίες στην αυτοκτονία. Μολονότι παρατηρούνται λιγότερες αυτοκτονίες τον 21ο αιώνα, το κοινωνικό στίγμα παραμένει. Οι πολίτες της ΕΕ θέλουν να ξέρουν ότι οι επιχειρηματίες επιτελούν πολύτιμο έργο, έστω κι αν αποτυγχάνουν. Ορισμένες αποτυχίες είναι αναπόφευκτες. Λίγο λιγότερες από τα τρίτα τέταρτα (73,0 %) των 931 435 επιχειρήσεων που δημιουργήθηκαν το 1998 στις επιχειρηματικές οικονομίες της Ισπανίας, της Φινλανδίας, της Ιταλίας, του Λουξεμβούργο, της Σουηδίας και του Ηνωμένου Βασιλείου επέζησαν δύο χρόνια, ενώ ελαφρώς λιγότερες από τις μισές (49,1 %) επιχειρήσεις επέζησαν πέντε χρόνια έως το 2003.

2.8

Η Επιτροπή δικαίως κρίνει ότι η δημιουργία επιχειρήσεων, η επιχειρηματική επιτυχία και η επιχειρηματική αποτυχία είναι συνυφασμένες με την οικονομία της αγοράς. Υπογραμμίζει ορθά ότι στο πλαίσιο της γενικής αδυναμίας κοινωνιακής εκτίμησης και κατανόησης της επιχειρηματικότητας, οι περιπτώσεις επιχειρηματικού κινδύνου ή επιχειρηματικής αποτυχίας δεν γίνονται επαρκώς αντιληπτές ούτε ως φυσιολογική οικονομική εξέλιξη ούτε ως ευκαιρία για μια νέα αρχή. Η ΕΕ πρέπει να αλλάξει νοοτροπία. Όσο περισσότερο διατηρείται το στίγμα της αποτυχίας σε μια πρώην πτωχεύσασα επιχείρηση, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος για κάθε νέο επιχειρηματικό ξεκίνημα, και ο κίνδυνος αυτός αφορά όλους τους μετόχους της επιχείρησης.

2.9

Η νομοθεσία των Ηνωμένων Πολιτειών προσπαθεί να εξισορροπεί τα συμφέροντα των οφειλετών, των πιστωτών και της κοινωνίας συνολικά. Κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ, οι νομοθεσίες των κρατών μελών θα πρέπει να αποσκοπούν στην επίτευξη της ίδιας ισορροπίας. Όπως περιγράφεται στο κεφάλαιο 4 παρακάτω, η αφερεγγυότητα και η μη πληρωμή των χρεών δημιουργούν τεράστιες δυσκολίες για τους πιστωτές και τους οδηγούν με τη σειρά τους σε κατάσταση αφερεγγυότητας. Η διαγραφή του χρέους μιας εταιρείας προκειμένου να έχει την ευκαιρία για μια νέα αρχή μπορεί να είναι ιδιαίτερα άδικη για τους πιστωτές. Η νομοθεσία περί αφερεγγυότητας πρέπει να επιτυγχάνει τη σωστή ισορροπία.

2.10

Από την πλευρά της κοινωνίας γενικότερα, η διατήρηση μέρους ή του συνόλου της δραστηριότητας μιας επιχείρησης μπορεί να είναι η καλύτερη λύση. Εάν μια εταιρεία είναι βιώσιμη, τότε όλοι οι μέτοχοι θα επωφεληθούν.

2.11

Τα συμφέροντα των εργαζομένων εξυπηρετούνται με πολλούς τρόπους. Σε περίπτωση αφερεγγυότητας, τα κράτη μέλη εφαρμόζουν την οδηγία περί αφερεγγυότητας που προβλέπει πληρωμές στο εργατικό δυναμικό. Εάν μια αφερέγγυος εταιρεία μπορεί να διασωθεί από τους εκκαθαριστές, τότε οι εργαζόμενοι θα συνεχίσουν να απασχολούνται. Εάν ένας πτωχεύσας επιχειρηματίας επιστρέψει στην ενεργό δράση, τότε δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας. Σε κάθε περίπτωση η απασχόληση εξυπηρετεί σαφώς την ευρύτερη κοινωνία.

3.1.1

Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων της επιχειρηματικής αποτυχίας είναι η δημόσια συζήτησή της. Στην ΕΕ, το ευρύ κοινό συχνά αντιλαμβάνεται την πτώχευση ως ποινική υπόθεση ανεξαρτήτως αιτίας. Τα μέσα ενημέρωσης θα πρέπει να συμβάλουν στην αντιμετώπιση αυτής της εσφαλμένης αντίληψης. Τα διδάγματα προς αξιοποίηση έχουν ως εξής:

3.2.1

Η έναρξη νέας επιχειρηματικής δραστηριότητας έπειτα από πτώχευση μπορεί να αποτελέσει πρόκληση από νομικής πλευράς. Ακόμη, σε ορισμένες χώρες, το πτωχευτικό δίκαιο αντιμετωπίζει όλους με τον ίδιο τρόπο, ανεξάρτητα από το εάν η πτώχευση (χρεωκοπία) ήταν δόλια ή όχι, ή εάν η αποτυχία δεν οφειλόταν εμφανώς στον ιδιοκτήτη ή το διαχειριστή της επιχείρησης.

3.2.2

Διάφοροι κανόνες επιβάλλουν περιορισμούς, απαγορεύσεις και εκπτώσεις δικαιωμάτων, αποκλειστικά και μόνο λόγω της κίνησης πτωχευτικών διαδικασιών. Αυτή η αυτοματοποιημένη προσέγγιση δεν λαμβάνει υπόψη τους κινδύνους που αποτελούν καθημερινή πραγματικότητα της επιχειρηματικής ζωής και προϋποθέτει την άποψη ότι ο πτωχεύσας είναι κάποιος τον οποίο η κοινωνία δεν μπορεί να πιστεύει και να εμπιστεύεται. Χρειάζεται στην ΕΕ μια ριζική αλλαγή της λογικής που διέπει τις νομοθεσίες περί αφερεγγυότητας. Τα κύρια σημεία έχουν ως εξής:

3.3.1

Το στίγμα της επιχειρηματικής αποτυχίας είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους πολλές ΜΜΕ που έχουν οικονομικές δυσκολίες αποκρύπτουν τα προβλήματά τους μέχρις ότου είναι πολύ αργά. Η έγκαιρη ανάληψη δράσης είναι πολύ σημαντική για την αποφυγή της πτώχευσης και, σε πολλές περιπτώσεις, η διάσωση είναι προτιμότερη από την εκκαθάριση. Τα κύρια διδάγματα έχουν ως εξής:

3.4.1

Οι βασικοί περιορισμοί τους οποίους αντιμετωπίζουν οι επιχειρηματίες όταν κάνουν μια νέα επιχειρηματική αρχή —πόροι, σχετικές δεξιότητες και ψυχολογική στήριξη— δεν αντιμετωπίζονται επαρκώς από δημόσια στήριξη. Γενικά, οι επιχειρηματίες αποθαρρύνονται να κάνουν μια νέα αρχή, λόγω της έλλειψης πόρων για τη δημιουργία μιας νέας επιχείρησης, κυρίως δε χρηματοοικονομικών μέσων. Τα διδάγματα προς αξιοποίηση έχουν ως εξής:

3.5

Το συμπέρασμα που εξάγεται είναι ότι οι καλές εθνικές συνθήκες-πλαίσια για την επιχειρηματικότητα είναι πολύ σημαντικές για την πλήρη αξιοποίηση του επιχειρηματικού δυναμικού της ΕΕ και για τη δημιουργία δυναμικών εταιρειών. Η κοινωνική εκτίμηση της επιτυχημένης επιχειρηματικότητας, η οποία έχει εν προκειμένω ουσιαστική σημασία, θα πρέπει να συμβαδίζει με μια πολιτική προώθησης μιας δεύτερης ευκαιρίας για τους επιχειρηματίες που έχουν βιώσει μια αποτυχία.

4.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την έμφαση που δίνει η Επιτροπή στην ανάγκη εξάλειψης του στίγματος της επιχειρηματικής αποτυχίας. Η Επιτροπή δικαίως κρίνει ότι η δημιουργία επιχειρήσεων, η επιχειρηματική επιτυχία και η επιχειρηματική αποτυχία είναι συνυφασμένες με την οικονομία της αγοράς. Υπογραμμίζει ορθά ότι στο πλαίσιο της γενικής αδυναμίας κοινωνιακής εκτίμησης και κατανόησης της επιχειρηματικότητας, οι περιπτώσεις επιχειρηματικού κινδύνου ή επιχειρηματικής αποτυχίας δεν γίνονται επαρκώς αντιληπτές ούτε ως φυσιολογική οικονομική εξέλιξη ούτε ως ευκαιρία για μια νέα αρχή.

4.2

Ωστόσο, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι ενώ οι περισσότερες κατευθύνσεις που περιλαμβάνονται στην ανακοίνωση είναι απολύτως απαραίτητες, ορισμένες από αυτές δεν είναι αρκετά πειστικές. Οι επιφυλάξεις της ΕΟΚΕ υπογραμμίζονται σε διάφορα σημεία των κεφαλαίων 4 και 5 της γνωμοδότησης.

4.3

Σκοπός και στόχος της επιχειρηματικής δραστηριότητας είναι η δημιουργία μιας επιχείρησης που να έχει κερδοφορία και δυνατότητα κλιμάκωσης. Οι επιχειρηματίες καινοτομούν για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες των πελατών, οι οποίες είτε δεν ικανοποιούνται είτε δεν ικανοποιούνται αποτελεσματικά.

4.4

Ένας επιχειρηματίας μπορεί να αναγνωρίσει μια επιχειρηματική ευκαιρία. Για παράδειγμα, ένας επιχειρηματίας από το Λονδίνο εντόπισε την ευκαιρία για μια επιχείρηση εισαγωγών/εξαγωγών μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ινδίας, ικανοποιώντας τις ανάγκες και στις δύο χώρες και καλύπτοντας ένα κενό της αγοράς. Άλλοι επιχειρηματίες καλύπτουν κενά της αγοράς ανοίγοντας για παράδειγμα εστιατόρια ή κομμωτήρια σε κοινότητες που δεν εξυπηρετούνται επαρκώς.

4.5

Το Amazon είναι ένα κατεξοχήν παράδειγμα κάλυψης αναγκών με πιο αποτελεσματικό τρόπο. Τα βιβλιοπωλεία επιζούν χάρη σε εκείνους που έχουν το χρόνο και τη διάθεση να ψάχνουν. Το Amazon ικανοποιεί τις ανάγκες ενός διαφορετικού βιβλιόφιλου κοινού.

4.6

Ορισμένοι επιχειρηματίες ξεκινούν μια επιχείρηση για να εκμεταλλευτούν την πρόοδο στην επιστήμη και την τεχνολογία. Τέτοιες επιχειρήσεις προέρχονται συχνά από πανεπιστήμια, ερευνητικά ιδρύματα ή εταιρείες επιστημονικής βάσης. Τέσσερις καθηγητές του Πανεπιστημίου του Λονδίνου ίδρυσαν μία εταιρεία παροχής υπηρεσιών ανάλυσης εικόνας χρησιμοποιώντας λογισμικό αποκλειστικής εκμετάλλευσης για τη βελτίωση των τρόπων μέτρησης των θεραπευτικών αποτελεσμάτων των φαρμάκων που βρίσκονται στο στάδιο της ανάπτυξης. Η πνευματική ιδιοκτησία του λογισμικού αποτελεί τον πυρήνα αυτής της επιχείρησης. Ένας από τους καθηγητές ορίστηκε διευθύνων σύμβουλος και εξετάζει κατά πόσο είναι ή όχι επιχειρηματίας.

4.7

Για να επιτύχει, ο επιχειρηματίας χρειάζεται πρωτίστως τρία πράγματα. Πρώτον, πρέπει να έχει την απαραίτητη γνώση και πείρα για την ορθή εκτίμηση της επιχειρηματικής ευκαιρίας, καθώς και την τεχνογνωσία για την υλοποίηση της επιχειρηματικής πρότασης, είτε πρόκειται για ένα νέο εστιατόριο είτε για μια ταξιδιωτική υπηρεσία μέσω διαδικτύου είτε για μια καινοτομία στην εφαρμογή της επιστήμης. Το πρώτο στάδιο σε κάθε επιχείρηση είναι η υλοποίηση της πρότασης, δηλαδή η ανάπτυξη ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας σε σημείο όπου να υπάρχουν πελάτες πρόθυμοι να πληρώσουν την τιμή που είναι απαραίτητη προκειμένου η επιχείρηση να έχει κέρδος και να καλύπτει τα έξοδά της. Πολλοί επίδοξοι επιχειρηματίες αποτυγχάνουν σε αυτό το σημείο. Ορισμένοι μαθαίνουν από τα λάθη τους και ξεκινούν πάλι. Άλλοι δεν μαθαίνουν ποτέ.

4.8

Η δεύτερη απαίτηση είναι η χρηματοδότηση. Ορισμένες νέες επιχειρήσεις είναι επαρκώς ελκυστικές σε επενδυτές επιχειρηματικών κεφαλαίων από την αρχή. Πολλοί τέτοιοι επενδυτές δεν εκδηλώνουν ενδιαφέρον προτού ο επιχειρηματίας υλοποιήσει την πρότασή του. Υπάρχει σήμερα ο μηχανισμός επιχειρηματικών κεφαλαίων που προτείνει η ΕΤΕ, αλλά και πάλι, η ικανότητά του θα είναι περιορισμένη. Η χρηματοδότηση συνήθως διατίθεται σε μέρη ή σε κύκλους. Εάν σε πρώτη φάση η χρηματοδότηση επιφέρει θετικά αποτελέσματα, η μεταγενέστερη χρηματοδότηση ακολουθεί πιο εύκολα.

4.9

Συνήθως, η χρηματοδότηση για τη φάση εκκίνησης προέρχεται από την οικογένεια και φίλους. Οι τράπεζες παρέχουν δάνεια, αλλά χρειάζονται εγγυήσεις. Εάν η επιχείρηση δεν έχει περιουσιακά στοιχεία, οι τράπεζες λαμβάνουν ως εγγύηση τα περιουσιακά στοιχεία του επιχειρηματία. Για τον επιχειρηματία, την οικογένεια και τους φίλους, το πρόβλημα προκύπτει όταν παρέχουν προσωπικές εγγυήσεις. Οι εν λόγω εγγυήσεις συνήθως παραμένουν μετά τη φάση εκκίνησης, καθώς οι ιδιωτικές εταιρείες στηρίζονται γενικά στις τράπεζες μέχρι την ένταξη της εταιρείας στο χρηματιστήριο. Εάν η τράπεζα απαιτήσει τις εγγυήσεις της, ο επιχειρηματίας μπορεί να χάσει το σπίτι του. Υπό τις συνθήκες αυτές, η φορολογία και οι υποχρεώσεις κοινωνικής ασφάλισης επιδεινώνουν περισσότερο την κατάσταση.

4.10

Στη γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με τίτλο «Για μια αποτελεσματικότερη χρησιμοποίηση των φορολογικών κινήτρων υπέρ της Έρευνας και Ανάπτυξης» (1),ενθαρρύνονται τα κράτη μέλη να προβλέψουν φορολογικές ελαφρύνσεις για τους ιδιώτες που επενδύουν σε νεοσύστατες επιχειρήσεις. Είναι φανερό ότι η παροχή τέτοιων φορολογικών κινήτρων διευκολύνει την κεφαλαιοποίηση των νέων επιχειρήσεων από πλευράς επιχειρηματιών.

4.11

Εκτός από τη φάση εκκίνησης, ο επιχειρηματίας οφείλει να εξασφαλίσει και τον τρίτο απαραίτητο παράγοντα επιτυχίας, ήτοι, ένα βιώσιμο επιχειρηματικό μοντέλο. Αυτό είναι το κλειδί για την κλιμάκωση της επιχείρησης. Το μοντέλο βασίζεται σε μια σειρά δεικτών που ενσωματώνουν τα στοιχεία της επιχείρησης. Οι πωλήσεις μείον το κόστος του προϊόντος δίνουν ένα ακαθάριστο κέρδος, το οποίο μετά την αφαίρεση των δαπανών αφήνει ένα επαρκές κέρδος προ φόρων για την εξυπηρέτηση και πληρωμή των τραπεζικών δανείων. Όταν ένα επιχειρηματικό μοντέλο δεν είναι λειτουργικό ή όταν η διοίκηση δεν έχει ικανότητες ή πείρα διαχείρισης των πωλήσεων κλπ. προκειμένου να το καταστήσει λειτουργικό, τότε όσοι παρείχαν τις τραπεζικές εγγυήσεις θα οδηγηθούν πιθανόν σε πτώχευση. Προφανώς μια τέτοια πτώχευση είναι μια εμπειρία μάθησης. Εάν ο επιχειρηματίας έχει μάθει τις απαιτήσεις ενός επιχειρηματικού μοντέλου, μπορεί να υπάρχει προοπτική για νέα αρχή.

4.12

Ήδη επιτυχημένα επιχειρηματικά μοντέλα απειλούνται πάντα από αλλαγές που αφορούν το προσωπικό, τους πελάτες, τις αγορές, τις τεχνολογίες και τους ανταγωνιστές. Μετά από την επιτυχή ίδρυση μιας επιχείρησης, ο επιχειρηματίας δοκιμάζεται μονίμως σε αλλαγές, ιδίως όταν πρόκειται για επιχειρήσεις που ασχολούνται με την τεχνολογία. Οι επιχειρηματίες που δεν καταφέρνουν να αντιμετωπίσουν την αλλαγή, μπορούν να αντλήσουν διδάγματα από την εμπειρία. Άλλοι, ιδίως οι ιδιοκτήτες δεύτερης ή τρίτης γενιάς, ίσως όχι.

4.13

Για την επιτυχή λειτουργία του επιχειρηματικού μοντέλου, ο ρόλος του επιχειρηματία και της ομάδας του είναι ύψιστης σημασίας. Ειδικότερα, οι ικανότητες χρηματοοικονομικής διαχείρισης είναι αναγκαίες. Μια καλή επιχείρηση μπορεί να είναι υπερβολικά επιτυχημένη και να υπερδραστηριοποιείται σε σημείο που να μην είναι σε θέση να πληρώνει τους λογαριασμούς της. Σε αυτήν την περίπτωση μπορεί να τεθεί υπό έκτακτη διαχείριση. Αυτές οι επιχειρήσεις έχουν κάθε δυνατότητα για επιτυχημένη επανεκκίνηση.

4.14

Μια άλλη οικονομική παγίδα μπορεί να προκύψει όταν ένα κύριος πελάτης αδυνατεί να πληρώσει τους λογαριασμούς του, αφήνοντας τον επιχειρηματία ανήμπορο να πληρώσει τους δικούς του λογαριασμούς και την τράπεζα έτοιμη να προβεί σε κατασχέσεις. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της Επιτροπής, μία στις τέσσερις περιπτώσεις αφερεγγυότητας οφείλεται σε καθυστερημένες πληρωμές. Σε αυτήν την περίπτωση μια επανεκκίνηση μπορεί επίσης να είναι βιώσιμη. Η ευπάθεια των μικρών και νέων εταιρειών αναγνωρίζεται από τις κυβερνήσεις των κρατών μελών και την Επιτροπή. Το θέμα εξετάζεται από την οδηγία για τις καθυστερημένες πληρωμές και θα επανεξετασθεί στον επερχόμενο νόμο για τις μικρές εταιρείες.

4.15

Ορισμένες εταιρείες αποτυγχάνουν χωρίς δική τους ευθύνη, για λόγους που δεν θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί όπως η ύφεση λόγω της 11ης Σεπτεμβρίου ή ο αντίκτυπος ακραίων καιρικών φαινομένων. Μα και σε αυτές τις περιπτώσεις ακόμη, η ασφάλιση με μία ορισμένη οξυδέρκεια θα μπορούσε να μετριάσει τα προβλήματα. Οι οργανισμοί που υποστηρίζουν τις μικρές επιχειρήσεις θα πρέπει συνεπώς να ευαισθητοποιήσουν τους επιχειρηματίες ως προς τα πλεονεκτήματα των προληπτικών μέσων εποπτείας.

4.16

Συνοψίζοντας, υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους μια εταιρεία μπορεί να οδηγηθεί σε πτώχευση, ακόμη κι αν ο επιχειρηματίας έχει τις καλύτερες προθέσεις. Στο στάδιο της επιχειρηματικής εκκίνησης, μπορεί να μην είναι δυνατή η δημιουργία μιας βιώσιμης επιχείρησης. Πέραν αυτού του σταδίου, ένα αδύναμο επιχειρηματικό μοντέλο μπορεί να σημαίνει ότι η εταιρεία δεν έχει μέλλον. Από την άλλη μεριά, οι δυνητικά βιώσιμες επιχειρήσεις μπορεί να αποτύχουν είτε λόγω σφαλμάτων των επιχειρηματιών είτε για λόγους τους οποίους οι επιχειρηματίες δεν μπορούν να ελέγξουν. Τέτοιες εταιρείες μπορούν και θα πρέπει να διασώζονται από τους εκκαθαριστές εξασφαλίζοντας την προστασία της πλειονότητας των θέσεων εργασίας.

4.17

Σημαντικός είναι ο διαχωρισμός μεταξύ της εταιρείας και των διευθυντών της. Οι διευθυντές μπορούν να πτωχεύσουν, ενώ ο εκκαθαριστής διασώζει την εταιρεία και τους εργαζομένους της. Όταν μια εταιρεία κηρύσσει πτώχευση, οι επιχειρηματίες μπορεί να πτωχεύσουν λόγω των τραπεζικών εγγυήσεων που έχουν παράσχει, παρόλο που η προσωπική τους διαγωγή δεν ήταν δόλια. Με αυτούς ακριβώς τους επιχειρηματίες ασχολείται η Επιτροπή. Άλλοι που αποτυγχάνουν λόγω ανικανότητας και έλλειψης οράματος πιθανόν να έχουν λίγα πράγματα να προσφέρουν στην οικονομία, ακόμη κι αν μπορούν να βρουν οικονομικά στηρίγματα. Δεν αξίζουν όλοι οι πτωχεύσαντες επιχειρηματίες μια δεύτερη ευκαιρία.

5.1.1

Σαφώς το πιο ισχυρό μήνυμα που μπορούν να δώσουν οι κυβερνήσεις των κρατών μελών στο ευρύ κοινό θα προκύψει από τις αλλαγές στη νομοθεσία περί αφερεγγυότητας. Όταν η νομοθεσία υποστηρίζει μια δεύτερη ευκαιρία για τους επιχειρηματίες, αυτό θα εκφράζεται στα μηνύματα των μέσων ενημέρωσης.

5.1.2

Οι κυβερνήσεις μπορούν επίσης να συνεργάζονται με οργανώσεις και ιδρύματα που έχουν στενές σχέσεις με επιχειρήσεις. Τον πιο εμφανή ρόλο έχει ο κλάδος των λογιστών, ενώ οι οργανώσεις εκπροσώπησης των ΜΜΕ και οι μεμονωμένοι επιχειρηματίες μπορούν επίσης να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο.

5.1.3

Η ανακοίνωση προτείνει την ιδέα ενός προγράμματος βράβευσης επιτυχημένων επιχειρηματιών που κάνουν νέα αρχή. Εάν οι προαναφερθείσες οργανώσεις υιοθετήσουν τέτοιους μηχανισμούς, μπορεί να ακολουθήσουν ευνοϊκά σχόλια από τα μέσα ενημέρωσης.

5.2.1

Η ΕΟΚΕ υιοθετεί πλήρως όλα τα σημεία της ανακοίνωσης σχετικά με τη νομοθεσία περί αφερεγγυότητας, ανάλογα φυσικά με τις λεπτομέρειες της νομοθεσίας που τελικά θα ψηφισθεί. Τα σημεία αυτά αναφέρονται λεπτομερώς στο σημείο 3.2 ανωτέρω και αφορούν την επίσημη αναγνώριση μη δόλιων πτωχεύσεων, την πρόωρη απαλλαγή από χρέη, τη μείωση των νομικών περιορισμών, τις εκπτώσεις δικαιωμάτων και τις απαγορεύσεις με εσπευσμένες διαδικασίες. Μεσόπροθεσμος στόχος θα πρέπει να είναι ότι οι εν λόγω διαδικασίες δεν πρέπει να διαρκούν πέραν των δώδεκα μηνών.

5.2.2

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να ολοκληρώσουν την αναθεώρηση της νομοθεσίας τους περί αφερεγγυότητας εντός της συντομότερης δυνατής προθεσμίας. Πέραν των νομοθετικών αλλαγών, είναι εξίσου σημαντικός ο άμεσος χειρισμός των πτωχεύσεων από τα δικαστήρια. Η διαδικασία χρειάζεται καλή οργάνωση. Οι αλλαγές αυτές αποτελούν τον πυρήνα του προγράμματος δεύτερης ευκαιρίας.

5.3.1

Η ενεργός στήριξη των επιχειρήσεων που κινδυνεύουν είναι το δεύτερο μήνυμα της ανακοίνωσης. Δεν είναι ακριβώς μέρος του προγράμματος δεύτερης ευκαιρίας· αντιθέτως είναι ένα πρόγραμμα που αποσκοπεί στην αποφυγή των πτωχεύσεων και στη διατήρηση των επιχειρήσεων και των θέσεων εργασίας. Σε αυτό το πλαίσιο, στόχος της ανακοίνωσης είναι η εξάλειψη των πτωχεύσεων που θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί μέσω της έγκαιρης προειδοποίησης, της παροχής προσωρινής χρηματοδότησης και της παροχής συμβουλών.

5.3.2

Το πρόγραμμα αυτό δεν είναι πολύ πρακτικό για τις ΜΜΕ γενικά, καθώς υπάρχουν λίγοι μηχανισμοί για τον προορατικό εντοπισμό επιχειρήσεων που κινδυνεύουν μεταξύ των δεκάδων χιλιάδων ΜΜΕ σε κάθε κράτος μέλος. Παρόλα αυτά, τα κράτη μέλη καλούνται να αξιοποιήσουν στο μέγιστο τέτοιες δυνατότητες όπου υπάρχουν, όπως η χρήση των γαλλικών αρχών ΦΠΑ για την έγκαιρη προειδοποίηση πιθανών προβλημάτων εταιρικής ταμειακής ροής. Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι τα υποστηρικτικά μέτρα θα πρέπει να επικεντρώνονται στην πρόληψη της πτώχευσης, την παροχή συμβουλών από εμπειρογνώμονες και την έγκαιρη παρέμβαση. Το πρόβλημα προκύπτει όταν τα διευθυντικά στελέχη δεν συνειδητοποιούν ότι η επιχείρησή τους κινδυνεύει. Οι κυβερνήσεις των κρατών μελών θα πρέπει να συνεργασθούν με τον κλάδο των λογιστών και τις οργανώσεις στήριξης των ΜΜΕ για την ανάπτυξη κατάλληλων προορατικών μέτρων με βάση την εκάστοτε φιλοσοφία ΜΜΕ.

5.3.3

Η ΕΟΚΕ δεν υποτιμά τις δυσκολίες που υπάρχουν για την παροχή αυτής της βοήθειας. Η κυβερνητική παρέμβαση για την ανατροπή των δυνάμεων της αγοράς μπορεί να είναι αντιπαραγωγική και να υπονομεύει τις αρχές της αγοράς.

5.3.4

Στις ανώνυμες εταιρείες υπάρχει η διπλή υποχρέωση σύμφωνα με την οποία οι λογαριασμοί κατατίθενται έγκαιρα και οι λογιστές και η διοίκηση πιστοποιούν ότι η εταιρεία μπορεί να πληρώσει τα χρέη της. Η επιβολή τέτοιων υποχρεώσεων σε όλες τις εταιρείες, ιδίως η έγκαιρη κατάθεση των λογαριασμών, θα βελτιώσει το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης.

5.3.5

Στο μέτρο του δυνατού, η ΕΟΚΕ χαιρετίζει αυτήν την έμφαση στις επιχειρήσεις που κινδυνεύουν, καθώς προσφέρει την προοπτική διατήρησης των θέσεων εργασίας και συνέχισης της απασχόλησης.

5.4.1

Ενώ περίπου δώδεκα με δεκαεπτά κράτη μέλη έχουν αλλάξει ή αλλάζουν τη νομοθεσία τους περί αφερεγγυότητας, δεν παρατηρείται σχεδόν καμία δραστηριότητα στα κράτη μέλη όσον αφορά αυτό το σύνολο συστάσεων της Επιτροπής.

5.4.2

Ο λόγος για αυτό το χαμηλό επίπεδο δραστηριότητας είναι ότι και πάλι κάποιες από τις προτάσεις μπορούν να θεωρηθούν ότι αντίκεινται στις δυνάμεις της αγοράς. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις προτάσεις, σύμφωνα με τις οποίες οι τράπεζες θα πρέπει να είναι λιγότερο επιφυλακτικές και οι σχετικές αρχές θα πρέπει να δημιουργήσουν δίκτυα υποστήριξης για τους επιχειρηματίες που κάνουν μια νέα αρχή.

5.4.3

Οι προτάσεις που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των κρατών μελών — δημοσιονομικά συστήματα, πρόσβαση σε δάνεια για τους μη δόλιους πτωχεύσαντες και δημόσιες συμβάσεις — θα πρέπει να μπορούν να υλοποιούνται χωρίς πολλά προβλήματα, ακόμη και πριν την αλλαγή της νομοθεσίας περί αφερεγγυότητας.

5.4.4

Επίσης, όσοι προσφέρουν κατάρτιση σε επιχειρηματίες θα πρέπει να μπορούν να προσφέρουν κατάρτιση και σε επιχειρηματίες που κάνουν νέα αρχή ανάλογα με τη ζήτηση.

5.5.1

Η ΕΟΚΕ εγκρίνει με ικανοποίηση τη νέα ιστοσελίδα της Επιτροπής για μια πολιτική δεύτερης ευκαιρίας στη διεύθυνση: http//ec.europa.eu/sme2chance. Η ιστοσελίδα αυτή θα βοηθήσει ιδιαίτερα τις οργανώσεις που στηρίζουν τις πολιτικές πρωτοβουλίες δεύτερης ευκαιρίας στα κράτη μέλη.

5.5.2

Στην εκδήλωση «Άνοιξη των ΜΜΕ 2009», η Επιτροπή θα παρουσιάσει διάφορα ζητήματα σχετικά με τη νέα αρχή και τη δεύτερη ευκαιρία για τους επιχειρηματίες. Η ΕΟΚΕ προσδοκά ότι αυτή η πρωτοβουλία θα δώσει πρόσθετη ώθηση στα «ήπια» στοιχεία του προγράμματος δεύτερης ευκαιρίας.

30.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 224/32

1.1

Η ΕΟΚΕ παροτρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επιδιώξει την επίτευξη των στόχων της για με το μεγαλύτερο άνοιγμα των δημόσιων συμβάσεων και να προβάλει τις αρχές της διαφάνειας, της ίσης μεταχείρισης, της κοινωνικής και οικολογικής ευθύνης.

1.2

Στα πλαίσιο της εκ νέου διαπραγμάτευσης της Συμφωνίας για τις Δημόσιες Συμβάσεις (ΣΔΣ), η ΕΟΚΕ συνιστά στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αντιταχθεί σθεναρά στις προστατευτικές μεθόδους ορισμένων χωρών μελών της συμφωνίας.

1.3

Όσον αφορά τις κρατικές ενισχύσεις για την ανάπτυξη, η ΕΟΚΕ είναι υπέρ της προοδευτικής και αμοιβαίας κατάργησης των συστημάτων «συνδεδεμένων ενισχύσεων» και εκτιμά, εν προκειμένω, ότι τα βασικά κριτήρια πρέπει να είναι η αποτελεσματικότητα και η διαφάνεια.

1.4

Στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ μεγαλύτερης διαφάνειας και υπέρ σύγχρονων μηχανισμών σύναψης συμβάσεων και προσκλήσεων υποβολής προσφορών. Ως προς τούτο, η ΕΟΚΕ είναι αντίθετη σε οποιαδήποτε άρση των κατωτάτων ορίων των ευρωπαϊκών οδηγιών που αποτελούν την ασπίδα προστασίας σε θέματα διαφάνειας. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την ανακοίνωση της Επιτροπής για την αύξηση της διαφάνειας των συμβάσεων πέραν των ορίων των οδηγιών.

1.5

Η ΕΟΚΕ δεν συμφωνεί με τη θέσπιση στην ΕΕ ενός συστήματος ποσοστώσεων για τις ΜΜΕ κατά το πρότυπο του Small Business Act των ΗΠΑ, αλλά αναγνωρίζει τη σημασία ενός Ευρωπαϊκού Οδικού Χάρτη υπέρ των ΜΜΕ, κυρίως δε των πολύ μικρών επιχειρήσεων (ΠΜΕ), εφοδιασμένου με ένα χρονοδιάγραμμα και έναν πολυετή προϋπολογισμό, με στόχο την επιχειρηματική καινοτομία και δημιουργικότητα ιδίως στους καθοριστικής σημασίας τομείς της ενέργειας και της προστασίας του περιβάλλοντος.

1.6

Μηχανισμοί ενημέρωσης που να βασίζονται στους φυσικούς διαμεσολαβητές των ΜΜΕ, πραγματικά διαφανείς και δίκαιοι μηχανισμοί διαβούλευσης καθώς και απλά ευρωπαϊκά νομικά μέσα θα πρέπει να συνοδεύουν επωφελώς αυτόν τον «Οδικό Χάρτη» και να διευκολύνουν την εφαρμογή του.

1.7

Αυτά τα συγκεκριμένα σχέδια και οι εν λόγω μηχανισμοί θα πρέπει κάθε φορά να μπορούν εφαρμόζουν την αρχή «σκέψου πρώτα σε τους μικρούς», για παράδειγμα το «μόνο μια φορά» για την εκπλήρωση των διοικητικών διατυπώσεων. Και τούτο, προκειμένου να προβλεφθούν διοικητικές διαδικασίες και τεχνικές που να είναι προσαρμοσμένες στο μέγεθος των μικρών επιχειρήσεων, στην τυπολογία τους και να ανταποκρίνονται στον στόχο της μείωσης των εξόδων που τις βαρύνουν.

2.1

Η μελλοντική γαλλική προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέθεσε στην ΕΟΚΕ, με επίσημη επιστολή του Υφυπουργού Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, να καταρτίσει διερευνητική γνωμοδότηση με θέμα τις «διεθνείς δημόσιες συμβάσεις».

2.1.1

Το αίτημα αυτό αναφέρεται ρητά στις τρέχουσες διαπραγματεύσεις όσον φορά την αναθεώρηση της Συμφωνίας για τις Δημόσιες Συμβάσεις (ΣΔΣ) του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) η οποία συνδέει 12 χώρες (1) και την Ευρωπαϊκή Ένωση (υπάρχουν επίσης 18 χώρες με το καθεστώς του παρατηρητή).

2.1.2

Το φθινόπωρο του 2007, η γαλλική κυβέρνηση ανησύχησε από μια πολύ γενναιόδωρη προσφορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι ορισμένες χώρες (ΗΠΑ, Κορέα, Ιαπωνία) διαθέτουν περιοριστικές ρήτρες για την πρόσβαση στις δημόσιες συμβάσεις τους με οι οποίες αναθέτουν συγκεκριμένο ποσοστό συμβάσεων στις εθνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

2.2

Η Γαλλία, υποστηριζόμενη από πολλά κράτη μέλη, ζητούσε είτε καλύτερη πρόσβαση στις δημόσιες συμβάσεις αυτών των χωρών στο πλαίσιο μιας αναθεωρημένης ΣΔΣ, είτε την εφαρμογή στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρόμοιων περιορισμών υπέρ των ευρωπαϊκών ΜΜΕ.

2.3

Σήμερα, η ΣΔΣ αφορά κατώτατα όρια συμβάσεων παρόμοια με αυτά τα οποία ισχύουν για την εφαρμογή των υποχρεώσεων που προβλέπουν οι εσωτερικές οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2), επιτρέπει δε de facto στις επιχειρήσεις των 12 άλλων κρατών που έχουν υπογράψει τη ΣΔΣ να συμμετέχουν στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε κάθε δημόσια σύμβαση που υπερβαίνει αυτά τα κατώτατα όρια.

2.4

Η ΕΟΚΕ έχει ήδη εκφέρει γνώμη για το άνοιγμα των δημόσιων συμβάσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εκφράζοντας κυρίως τη λύπη της για την πολύ χαμηλή διασυνοριακή συμμετοχή των επιχειρήσεων στις δημόσιες συμβάσεις εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (3).

3.1

Σε διεθνές επίπεδο, διαπιστώνεται ότι οι συμβάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ιδιαίτερα ανοιχτές στον διεθνή ανταγωνισμό. Το ίδιο ισχύει για συνεχώς αυξανόμενο αριθμό συμβάσεων που χρηματοδοτεί η ΕΕ ως αναπτυξιακή βοήθεια (η ΕΕ είναι ο πρώτος προμηθευτής αναπτυξιακής βοήθειας στον κόσμο). Η ΕΟΚΕ εκφράζει ωστόσο τη λύπη της για την ύπαρξη στα κράτη μέλη πρακτικών σύνδεσης της αναπτυξιακής βοήθειας με τη σύναψη συμβάσεων με επιχειρήσεις προερχόμενες από τη χώρα που χορηγεί τη χρηματοδοτική βοήθεια (4).

3.2

Ορισμένοι από τους εταίρους μας έχουν θέσει σε εφαρμογή διάφορα και ποικίλα συστήματα προστασίας (για παράδειγμα το «Buy American» ή το «Small Business Act» στις ΗΠΑ), γενικεύοντας τη χρήση προγραμμάτων συνδεδεμένων ενισχύσεων. Το άνοιγμα των δημόσιων συμβάσεων σε διεθνές επίπεδο πρέπει να θεωρείται πλεονέκτημα για την Ευρωπαϊκή Ένωση, δεδομένου ότι στην ΕΕ υπάρχουν πολλές πρωτοποριακές επιχειρήσεις παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ, στους τομείς της κατασκευής, των δημόσιων έργων, των εναλλακτικών πηγών ενέργειας, της προστασίας του περιβάλλοντος.

3.3

Το αμερικανικό σύστημα «Small Business Act» προβλέπει, πέραν των μέτρων στήριξης των ΜΜΕ, ότι το 25 % των ομοσπονδιακών δημόσιων συμβάσεων προορίζεται για αμερικανικές ΜΜΕ.

3.4

Όσον αφορά την εκ νέου διαπραγμάτευση της Συμφωνίας για τις Δημόσιες Συμβάσεις (ΣΔΣ), η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι, εάν προβληθεί η αρχή της αμοιβαιότητας, δεν θα είναι δυνατή η υιοθέτηση προστατευτικών μέτρων παρόμοιων με αυτά των ανταγωνιστών μας, διότι κάτι τέτοιο δεν θα διευκολύνει τον γενικό στόχο του ανοίγματος των δημόσιων συμβάσεων που πρέπει να έχει η Ευρωπαϊκή Ένωση.

3.5

Επίσης ο στόχος αυτός πρέπει να αφορά όχι μόνο τα συμβαλλόμενα μέρη της ΣΔΣ αλλά και άλλες χώρες όπου οι διαδικασίες σύναψης συμβάσεων δεν είναι πολύ διαφανείς και, γενικά, κλειστές στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις.

3.6

Η ιδέα προσωρινού αποκλεισμού από τη ΣΔΣ, για τις επιχειρήσεις που εφαρμόζουν εθνικά προστατευτικά μέτρα, των συμβάσεων που χρηματοδοτούνται από ευρωπαϊκά κεφάλαια, είναι ενδιαφέρουσα και η ΕΟΚΕ την έχει ήδη προτείνει σε προηγούμενες γνωμοδοτήσεις της.

3.7

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι τα θέματα του σεβασμού του περιβάλλοντος και των ελάχιστων κοινωνικών κανόνων που έχουν θεσπιστεί με τις Συμβάσεις της ΔΟΕ (καθώς και οι διεπαγγελματικές, τομεακές και επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις που συνάπτουν οι κοινωνικοί εταίροι) πρέπει να ληφθούν υπόψη στις διαπραγματεύσεις, ιδίως με την ευκαιρία διμερών συμφωνιών με χώρες που δεν έχουν επικυρώσει το Πρωτόκολλο του Κυότο ή τις Συμβάσεις της ΔΟΕ ή που τις εφαρμόζουν εν μέρει ή καθόλου.

4.1

Βασιζόμενη στο αμερικανικό παράδειγμα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανήγγειλε ότι ενδέχεται να προτείνει ένα ευρωπαϊκό σύστημα «Small Business Act», το οποίο, χωρίς να προβλέπει τις ειδικές ποσοστώσεις για τις ΜΜΕ σε ό,τι αφορά τις δημόσιες συμβάσεις όπως στις ΗΠΑ, θα διευκολύνει τη συμμετοχή των ΜΜΕ στις δημόσιες συμβάσεις και, γενικότερα, θα προτείνει συγκεκριμένες δράσεις υπέρ των ΜΜΕ.

4.2

Το θέμα της υιοθέτησης στην ΕΕ ποσοστώσεων υπέρ των ΜΜΕ δεν τίθεται στην ουσία εφόσον θεωρείται ότι το 42 % σχεδόν του συνολικού όγκου (σύμφωνα με την Επιτροπή) των δημόσιων συμβάσεων που έχουν συναφθεί (στοιχεία 2005) χορηγείται σε επιχειρήσεις που χαρακτηρίζονται ΜΜΕ σύμφωνα με την κοινοτική ορολογία (5).

4.3

Εντός της Ένωσης, στόχος είναι η αξιοποίηση της ευρωπαϊκής διάστασης της δημόσιας σύμβασης προκειμένου να γίνεται χρήση των δημόσιων πόρων. Παρά την αισθητή αύξηση της σύναψης συμβάσεων με επιχειρήσεις που προέρχονται από άλλες χώρες της Ένωσης, οι επιχειρήσεις καταγγέλλουν έλλειψη διαφάνειας και ανεπαρκή ενημέρωση για τη συμμετοχή σε διασυνοριακές συμβάσεις. Οι καταγγελίες αυτές αφορούν κυρίως συμβάσεις οι οποίες υπερβαίνουν τα κατώτατα όρια που προβλέπουν οι ευρωπαϊκές οδηγίες και για τις οποίες δεν ισχύει η υποχρέωση δημοσίευσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι επιχειρηματίες εκφράζουν επίσης τη λύπη τους για το γεγονός ότι οι ευρωπαϊκές οδηγίες είναι πολύπλοκες λόγω μη διαφανών διαδικασιών μεταφοράς (προθεσμίες, καθυστερήσεις) και για το ότι συχνά χρειάζονται πρόσθετες ειδικές εθνικές ρυθμίσεις που προστίθενται η μία στην άλλη. Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει την αιτιολόγηση των ρυθμίσεων σε θέματα δημόσιων συμβάσεων, αλλά τάσσεται υπέρ περισσότερης διαφάνειας και νομικής ασφάλειας.

4.4

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι τα κατώτατα όρια πέραν των οποίων εφαρμόζονται οι αρχές του ανοίγματος, της διαφάνειας και της δημοσίευσης, αποτελούν την καλύτερη δυνατή εγγύηση για τους οικονομικούς φορείς, και ιδίως τις ΠΜΕ, τις πολύ μικρές επιχειρήσεις που έχουν δυνατότητα συμμετοχής στις δημόσιες συμβάσεις. Στην ίδια την ΕΕ, οι συμβάσεις που υπερβαίνουν τα κατώτατα όρια, θα έπρεπε να εφαρμόζονται οι αρχές της ίσης μεταχείρισης και της αποφυγής διακρίσεων λόγω εθνικότητας, αποτελούν ωστόσο αντικείμενο πολλών καταγγελιών από την πλευρά των ΜΜΕ λόγω έλλειψης ανοίγματος.

4.5

Μολονότι η ιδέα της θέσπισης ποσοστώσεων κατά το αμερικανικό πρότυπο δεν τυγχάνει της σύμφωνης γνώμης των ομοσπονδιών των ευρωπαίων επιχειρηματιών, αναγνωρίζεται ωστόσο η σημασία μιας συνοδευτικής «βολονταριστικής» πολιτικής, ιδιαίτερα για τις συμβάσεις που υπερβαίνουν τα κατώτατα όρια των ευρωπαϊκών οδηγιών, καθώς και για τις συμβάσεις που συνδέονται με τις νέες τεχνολογίες, την ενεργειακή απόδοση ή την προστασία του περιβάλλοντος.

4.6

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει θερμά τη θέσπιση «Οδικού Χάρτη» υπέρ των ευρωπαϊκών ΜΜΕ που να περιλαμβάνει μια σειρά συγκεκριμένων και δεσμευτικών διατάξεων, με χρονοδιάγραμμα και πρόγραμμα χρηματοδότησης. Ο χάρτης αυτός θα μπορούσε να βασιστεί στην εικοσαετή ύπαρξη μιας ευρωπαϊκής πολιτικής υπέρ των μικρών επιχειρήσεων και κυρίως στον Ευρωπαϊκό Χάρτη για τις μικρές επιχειρήσεις που υιοθετήθηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Santa Maria de Feira τον Ιούνιο του 2000 καθώς και στα συμπεράσματα της Διάσκεψης της Στουτγάρδης για τη βιοτεχνία και τις μικρές επιχειρήσεις, που πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο του 2007.

4.7

Μεταξύ των πλέον κατάλληλων διατάξεων συγκαταλέγονται οι εξής:

—

Κώδικας συμπεριφοράς για τις αναθέτουσες αρχές του δημοσίου που να παρέχει τη δυνατότητα στις μικρές επιχειρήσεις να συμμετέχουν στις συμβάσεις και να περιλαμβάνει ορθές πρακτικές σχετικά με την απλοποίηση και διευκόλυνση των διαδικασιών.

—

Ενιαίοι ευρωπαϊκοί μηχανισμοί, όπως το κοινοτικό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας ή το καταστατικό ευρωπαϊκής εταιρείας των ΜΜΕ (Πρωτοβουλία της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για το «Καταστατικό ευρωπαϊκής εταιρείας για τις ΜΜΕ»21.3.2002), που να αποσκοπούν στην απλούστευση του νομικού πλαισίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να επιβεβαιώνουν την «ευρωπαϊκή ταυτότητα» των επιχειρήσεων.

—

Ενίσχυση της Οδηγίας για τις «προθεσμίες πληρωμών», όπως έχει ζητήσει η ΕΟΚΕ (6).

—

Στήριξη και ανάπτυξη των συστημάτων ενημέρωσης και διαμεσολάβησης για τις διασυνοριακές δημόσιες συμβάσεις και σύνδεση μέσω δικτύου των επιχειρήσεων με την αποτελεσματική χρησιμοποίηση του νέου Ευρωπαϊκού Δικτύου Υποστήριξης των Επιχειρήσεων καθώς και με την υποστήριξη των τοπικών πρωτοβουλιών από ενώσεις των ΜΜΕ.

—

Υποστήριξη πιλοτικών σχεδίων σύναψης ηλεκτρονικών συμβάσεων, δικτύωση των επιχειρήσεων, θυρίδες ενημέρωσης και υπηρεσίες ενιαίας εξυπηρέτησης για τις διασυνοριακές δημόσιες συμβάσεις στη βάση των υφιστάμενων και αναγνωρισμένων από τους οικονομικούς φορείς δομών.

—

Κατάρτιση ενός σχεδίου χρηματοοικονομικών τεχνικών για τη συμμετοχή των ΜΜΕ στις δημόσιες συμβάσεις με τη μορφή κεφαλαίων εγγύησης και εγγυήσεων και ασφαλίσεων, κάνοντας χρήση για τον σκοπό αυτό των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών ταμείων.

—

Εκπόνηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων κατάρτισης και επίδειξης για τις ΜΜΕ υπέρ της ενεργειακής απόδοσης και της προστασίας του περιβάλλοντος (ιδιαίτερα στον οικοδομικό τομέα). Αυτή η νέα διάταξη θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί με αχρησιμοποίητα ευρωπαϊκά κεφάλαια που προορίζονται κάθε χρόνο για τα κράτη μέλη.

—

Επέκταση των μηχανισμών προκειμένου να προωθηθεί η συμμετοχή των ΜΜΕ σε δράσεις και προγράμματα έρευνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (πριμοδοτήσεις υλοποίησης, κοινές δράσεις έρευνας) και να ενθαρρυνθούν τα κράτη μέλη να θέσουν σε λειτουργία παρόμοιους μηχανισμούς σε εθνικό επίπεδο, ιδιαίτερα στους τομείς που συνδέονται με τις νέες τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένων των τομέων της άμυνας και της υγείας.

—

Επανεξέταση, τέλος, των διαδικασιών διαβούλευσης και αξιολόγησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις οποίες συχνά αγνοείται η πραγματικότητα του ευρωπαϊκού οικονομικού ιστού που αποτελείται σε μεγάλο βαθμό από ΜΜΕ: εδραίωση των «δελτίων αξιολόγησης των επιπτώσεων στις ΜΜΕ», συστηματικότερη προσφυγή σε διερευνητικές γνωμοδοτήσεις της ΕΟΚΕ, περισσότερη βαρύτητα στις αντιπροσωπευτικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών.

—

Ενίσχυση του ρόλου του δικτύου EEN (Europe, Enterprises, Network — Ευρωπαϊκό Δίκτυο Υποστήριξης των Επιχειρήσεων) αποτελούμενο από 600 οργανισμούς που είναι εγκατεστημένοι σε τοπικές δομές και αναγνωρισμένοι από τους τοπικούς οικονομικούς φορείς της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και από τις υφιστάμενες οργανώσεις επιχειρήσεων, προκειμένου να αναπτυχθεί ένα πραγματικά ευρωπαϊκό δίκτυο προειδοποίησης, διαμεσολάβησης και υποστήριξης των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων.

30.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 224/35

—

«Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την προσαρμογή στην απόφαση 1999/468/ΕΚ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση 2006/512/ΕΚ, ορισμένων πράξεων που υπόκεινται στη διαδικασία του άρθρου 251 της Συνθήκης, όσον αφορά την κανονιστική διαδικασία με έλεγχο — Μέρος πρώτο»

—

«Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την προσαρμογή στην απόφαση 1999/468/ΕΚ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση 2006/512/ΕΚ, ορισμένων πράξεων που υπόκεινται στη διαδικασία του άρθρου 251 της Συνθήκης, όσον αφορά την κανονιστική διαδικασία με έλεγχο — Προσαρμογή στην κανονιστική διαδικασία με έλεγχο — Μέρος δεύτερο»

—

«Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την προσαρμογή στην απόφαση 1999/468/ΕΚ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση 2006/512/ΕΚ, ορισμένων πράξεων που υπόκεινται στη διαδικασία του άρθρου 251 της Συνθήκης, όσον αφορά την κανονιστική διαδικασία με έλεγχο — Προσαρμογή στην κανονιστική διαδικασία με έλεγχο — Τρίτο μέρος»

—

«Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την προσαρμογή στην απόφαση 1999/468/ΕΚ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση 2006/512/ΕΚ, ορισμένων πράξεων που υπόκεινται στη διαδικασία του άρθρου 251 της Συνθήκης, όσον αφορά την κανονιστική διαδικασία με έλεγχο — Προσαρμογή στην κανονιστική διαδικασία με έλεγχο — Μέρος IV»

1.1

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει τη θέσπιση κανονιστικής διαδικασίας με έλεγχο στο σύστημα της επιτροπολογίας και την ευθυγράμμιση με τη διαδικασία αυτή των τεσσάρων δεσμών οδηγιών και κανονισμών που προτείνονται.

1.2

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η επείγουσα τροποποίηση ορισμένων πράξεων που προτείνεται από την Επιτροπή (1) ευθυγραμμίζεται με την απόφαση 2006/512/ΕΚ και την κοινή δήλωση σχετικά με τον κατάλογο των πράξεων που πρέπει να προσαρμοστούν το συντομότερο δυνατό και την άρση των χρονικών περιορισμών στην άσκηση των εκτελεστικών αρμοδιοτήτων της Επιτροπής.

1.3

Η ΕΟΚΕ συνιστά να εγκριθούν εγκαίρως οι κανόνες για την προσαρμογή ορισμένων πράξεων στην απόφαση 2006/512/ΕΚ και μάλιστα πριν τεθεί σε ισχύ η Συνθήκη της Λισσαβώνας.

1.4

Όντως, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η Συνθήκη της Λισσαβώνας εισάγει μια νέα νομοθετική ιεραρχία, κάνοντας διάκριση μεταξύ νομοθετικών, εκχωρημένων και εκτελεστικών αρμοδιοτήτων· το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα διαθέτουν ίσες εξουσίες σε ό,τι αφορά την καθιέρωση διαδικασιών για τον έλεγχο παρόμοιων πράξεων.

1.5

Η ΕΟΚΕ τονίζει τη σημασία που έχουν τα ακόλουθα σημεία:

1.6

Η ΕΟΚΕ τονίζει πόσο σημαντικό είναι να διασφαλιστεί ότι οι διαδικασίες επιτροπολογίας είναι όσο το δυνατόν περισσότερο διαφανείς και προσπελάσιμες για τους κατοίκους της ΕΕ, ιδιαίτερα δε εκείνους που επηρεάζονται από τις εν λόγω πράξεις.

1.7

Η ΕΟΚΕ τονίζει την ανάγκη πλήρους συμμόρφωσης με το άρθρο 8 (α) της Συνθήκης της Λισσαβώνας, το οποίο ορίζει ότι οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται όσο το δυνατόν εγγύτερα στους πολίτες, καθώς και ότι το κοινό και η κοινωνία πολιτών πρέπει να έχουν πλήρη πρόσβαση στις απαραίτητες πληροφορίες.

1.8

Τέλος, η ΕΟΚΕ απευθύνει έκκληση για την αξιολόγηση του αντίκτυπου που έχει η εφαρμογή της νέας διαδικασίας· πρέπει να υποβάλλεται περιοδικά έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την ΕΟΚΕ σχετικά με την αποτελεσματικότητα, τη διαφάνεια και τη διάδοση πληροφοριών.

2.1

Στις 17 Ιουλίου 2006 (2), το Συμβούλιο τροποποίησε την απόφαση που ορίζει τις διαδικασίες για την άσκηση των εκτελεστικών αρμοδιοτήτων που έχουν εκχωρηθεί στην Επιτροπή (3), προσθέτοντας μια νέα κανονιστική διαδικασία με έλεγχο. Η διαδικασία αυτή θα επιτρέψει στις νομοθετικές αρχές αντιτάσσονται στην υιοθέτηση οιονεί νομοθετικών πράξεων και συγκεκριμένα μέτρων γενικής εμβέλειας που «τροποποιούν» επουσιώδη στοιχεία βασικών πράξεων που έχουν υιοθετηθεί με τη διαδικασία συναπόφασης, εάν θεωρούν ότι το σχέδιο υπερβαίνει τις εκτελεστικές εξουσίες που προβλέπονται στη βασική πράξη, είναι ασύμβατο με τον σκοπό ή την ουσία της πράξης αυτής ή δεν τηρεί τις αρχές της επικουρικότητας ή της αναλογικότητας.

2.2

Το μέσο αυτό υπάγεται λογικά στην επιτροπολογία, η οποία αναφέρεται στις διαδικασίες με τις οποίες η Επιτροπή ασκεί, σύμφωνα με το άρθρο 202 της ΣΕΚ, τις εξουσίες που της έχουν εκχωρηθεί για την εφαρμογή κοινοτικών νομοθετικών πράξεων, μεταξύ άλλων πράξεων που υιοθετούνται από το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, ή μόνο από το Συμβούλιο, σύμφωνα με μία από τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων που προβλέπονται στην ΣΕΚ (διαβούλευση, συναπόφαση, συνεργασία και σύμφωνη γνώμη).

2.3

Οι πέντε διαδικασίες επιτροπολογίας (διαβούλευση, συναπόφαση, συνεργασία και σύμφωνη γνώμη), ρυθμίζονται από την απόφαση του Συμβουλίου 2006/512/ΕΚ, και υποχρεώνουν την Επιτροπή να υποβάλει σχέδιο εκτελεστικών μέτρων σε επιτροπή που αποτελείται από οι υπαλλήλους αντιπροσώπους των κρατών μελών.

2.4

Τον Οκτώβριο του 2006, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και η Επιτροπή υιοθέτησαν κοινή δήλωση (4) η οποία περιλαμβάνει κατάλογο νομικών πράξεων που είχαν τεθεί ήδη σε ισχύ και θα έπρεπε αναπροσαρμοστούν κατά προτεραιότητα με βάση την διαδικασία. Η δήλωση χαιρετίζει επίσης την υιοθέτηση της απόφασης του Συμβουλίου 2006/512/ΕΚ, η οποία προέβλεπε τη συμπερίληψη στην απόφαση 1999/468/EC μιας νέας διαδικασίας, γνωστής ως κανονιστική διαδικασία με έλεγχο, η οποία επιτρέπει στον νομοθέτη να υποβάλει σε έλεγχο την έγκριση οιονεί νομοθετικών μέτρων, εφαρμόζοντας μια πράξη που υιοθετείται με βάση τη διαδικασία συναπόφασης.

2.5

Με την επιφύλαξη των δικαιωμάτων των νομοθετικών αρχών, το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο αναγνωρίζουν ότι, σύμφωνα με τις αρχές της καλής νομοθεσίας, οι εκτελεστικές αρμοδιότητες που ανατίθενται στην Επιτροπή δεν πρέπει να έχουν χρονικό περιορισμό. Ωστόσο, όπου χρειάζεται να γίνει προσαρμογή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και η Επιτροπή θεωρούν ότι η πρόβλεψη ρήτρας με την οποία καλείται η Επιτροπή να υποβάλει πρόταση αναθεώρησης ή τροποποίησης των διατάξεων για την εκχώρηση εκτελεστικών αρμοδιοτήτων θα μπορούσε να ενισχύσει τον έλεγχο που ασκεί ο νομοθέτης.

2.6

Όταν τεθεί σε ισχύ, αυτή η διαδικασία θα εφαρμόζεται για τα οιονεί νομοθετικά μέτρα που προβλέπονται σε πράξεις που υιοθετούνται σύμφωνα με τη διαδικασία συναπόφασης, συμπεριλαμβανομένων αυτών που προβλέπονται σε πράξεις που θα υιοθετηθούν στο μέλλον στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών (πράξεις Lamfalussy (5)).

2.7

Ωστόσο, για να μπορεί να εφαρμοστεί η νέα διαδικασία στην περίπτωση πράξεων που υιοθετούνται με συναπόφαση και είναι ήδη σε ισχύ, οι πράξεις αυτές πρέπει να προσαρμόζονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διαδικασίες, έτσι ώστε η κανονιστική διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 5 της απόφασης 1999/468/ΕΚ να αντικαθίσταται από την κανονιστική ηγεσία με έλεγχο, οποτεδήποτε υπάρχουν πράξεις οι οποίες εμπίπτουν στο φάσμα αυτό.

2.8

Τον Σεπτέμβριο του 2006, η Επιτροπή υιοθέτησε τις εν λόγω 25 προτάσεις (6), για τις οποίες η ΕΟΚΕ έχει ήδη εκφέρει τη γνώμη της (7).

2.8.1

Όταν μια βασική πράξη που έχει εκδοθεί σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 251 της Συνθήκης προβλέπει την έκδοση μέτρων γενικής εμβέλειας με αντικείμενο την τροποποίηση μη ουσιαστικών στοιχείων της εν λόγω πράξης, μεταξύ άλλων με την κατάργηση ορισμένων εξ αυτών των στοιχείων ή με τη συμπλήρωσή τους μέσω της προσθήκης νέων μη ουσιαστικών στοιχείων, τα μέτρα αυτά εκδίδονται σύμφωνα με την κανονιστική διαδικασία με έλεγχο.

2.8.2

Συνεπώς, ο αντιπρόσωπος της Επιτροπής υποβάλει σχέδιο των μέτρων που πρέπει να ληφθούν βάσει της κανονιστικής διαδικασίας με έλεγχο σε επιτροπή η οποία απαρτίζεται από εκπροσώπους των κρατών μελών και ασκεί την προεδρία της ίδιας επιτροπής.

2.8.3

Όταν τα σχεδιαζόμενα από την Επιτροπή μέτρα συνάδουν προς τη γνώμη της επιτροπής, εφαρμόζεται η ακόλουθη διαδικασία:

2.8.4.

Όταν τα σχεδιαζόμενα από την Επιτροπή μέτρα δεν συνάδουν προς τη γνώμη της επιτροπής ή ελλείψει γνώμης, εφαρμόζεται η ακόλουθη διαδικασία:

2.9

Οι υπό εξέταση ρυθμίσεις απορρέουν από την ανάγκη προσαρμογής της υφιστάμενης νομοθεσίας στη διαδικασία που προβλέπει το άρθρο 251 της Συνθήκης σε συμφωνία με τις διαδικασίες που εφαρμόζονται στους τομείς της γεωργίας, της απασχόλησης, της ανθρωπιστικής βοήθειας, της πολιτικής επιχειρήσεων, του περιβάλλοντος, των ευρωπαϊκών στατιστικών, της εσωτερικής αγοράς, της προστασίας της υγείας και των καταναλωτών, τις ενέργειες και των μεταφορών και της κοινωνίας των πληροφοριών.

3.1

Οι προτάσεις της Επιτροπής τροποποιούν κανονισμούς και οδηγίες (8) που υπόκεινται στη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 251 της Συνθήκης, με απώτερο στόχο την προσαρμογή αυτών στις νέες διαδικασίες που καθιερώνονται με την απόφαση του Συμβουλίου 1999/468/ΕΚ, όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση 2006/512/ΕΚ.

3.2

Σε γενικές γραμμές και με βάση τις προτεραιότητες της κοινοτικής πολιτικής για τη βελτίωση της νομοθεσίας (9), η προσπάθεια αυτή περιλαμβάνει αναγκαστικά την προσαρμογή και τον εκσυγχρονισμό των εν λόγω πράξεων, έτσι ώστε να μπορούν να εφαρμόζονται κατά τον δέοντα τρόπο, σύμφωνα με το άρθρο 251 της ΣΕΚ.

4.1

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί απόλυτα με τη διάκριση που γίνεται μεταξύ νομοθετικών και εκτελεστικών πράξεων η οποία, σε συμφωνία με τη Συνθήκη της Λισσαβώνας, θα οδηγήσει σε ένα νέο ορισμό της εκχώρησης αρμοδιοτήτων, με αποτέλεσμα να καταστεί εφικτή η απλούστευση και η προσαρμογή της νομοθετικής και κανονιστικής διαδικασίας στην Κοινότητα (10), με τη διασφάλιση του δημοκρατικού κοινοβουλευτικού ελέγχου των εκτελεστικών εξουσιών της Επιτροπής.

4.2

Για τον λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την καθιέρωση της κανονιστικής διαδικασίας με έλεγχο στο σύστημα της επιτροπολογίας, η οποία επιτρέπει στο Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο να υποβάλουν σε έλεγχο και, όπου ενδείκνυται, να τροποποιούν τις εκτελεστικές πράξεις της Επιτροπής στην περίπτωση που μια νομοθετική πράξη αναγνωρίζει στην Επιτροπή το δικαίωμα άσκησης εκτελεστικών εξουσιών σε ορισμένους τομείς, χωρίς να την εξουσιοδοτεί να προβεί σε ουσιαστικές τροποποιήσεις.

4.3

Η ΕΟΚΕ συνιστά να εγκριθούν εγκαίρως οι κανόνες για την προσαρμογή των τεσσάρων δεσμών οδηγιών και κανονισμών στην απόφαση 2006/512/ΕΚ και μάλιστα πριν τεθεί σε ισχύ η Συνθήκη της Λισσαβώνας.

4.4

Όντως, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η Συνθήκη της Λισσαβώνας εισάγει μια νέα νομοθετική ιεραρχία, διακρίνοντας μεταξύ νομοθετικών, εκχωρημένων και εκτελεστικών εξουσιών (11), διατηρώντας την ισχύουσα ορολογία (οδηγίες, κανονισμοί, αποφάσεις): το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα διαθέτουν ισοδύναμες εξουσίες σε ό,τι αφορά την καθιέρωση διαδικασιών για τον έλεγχο των παρόμοιων πράξεων (επιτροπολογία) (12).

4.5

Η ΕΟΚΕ τονίζει τη σημασία που έχουν τα ακόλουθα:

4.6

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι «… οι διαδικασίες επιτροπολογίας, στις οποίες συμμετέχουν αποκλειστικά εκπρόσωποι της Επιτροπής και των κυβερνήσεων των κρατών μελών και αποσκοπούν, ανάλογα με τη φύση της εκάστοτε επιτροπής, στη διαχείριση, τη διαβούλευση ή τη ρύθμιση που αποδεικνύονται αναγκαίες από τον έλεγχο και την εφαρμογή των νομοθετικών πράξεων, θα έπρεπε να είναι πιο διαφανείς και πιο προσιτές στους κατοίκους της ευρωπαϊκής επικράτειας και ιδιαίτερα σε εκείνους τους οποίους αφορούν αυτές οι πράξεις» (13).

4.7

Η ΕΟΚΕ τονίζει την ανάγκη της πλήρους συμμόρφωσης με το άρθρο 8 (α) της Συνθήκης της Λισσαβώνας, το οποίο ορίζει ότι οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται όσο το δυνατόν εγγύτερα στους πολίτες, έτσι ώστε να διασφαλιστεί ότι οι διαδικασίες επιτροπολογίας θα είναι όσο το δυνατόν πιο διαφανείς και προσπελάσιμες για το κοινό και την κοινωνία πολιτών.

4.8

Τέλος, η ΕΟΚΕ θεωρεί σκόπιμη την αξιολόγηση του αντίκτυπου που έχει η εφαρμογή της νέας διαδικασίας· πρέπει να υποβάλλεται περιοδικά έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την ΕΟΚΕ σχετικά με την αποτελεσματικότητα, τη διαφάνεια και τη διάδοση κατανοητών πληροφοριών για όλες τις κοινοτικές πράξεις, έτσι ώστε να είναι εφικτή η παρακολούθηση αυτής της διεργασίας που συνδυάζει τη θέσπιση κανόνων και την εφαρμογή τους στην πράξη.

—

Το πρώτο επίπεδο περιλαμβάνει την παραδοσιακή νομοθετική δραστηριότητα (έγκριση κανονισμών και οδηγιών σύμφωνα με την διαδικασία συναπόφασης). Πριν την υποβολή ενός νομοσχεδίου στον τομέα των κινητών αξιών, η Επιτροπή ζητά τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Κινητών Αξιών (ΕΕΚΑ), η οποία απαρτίζεται από εκπροσώπους όλων των κρατών μελών.

—

Το δεύτερο επίπεδο αναφέρεται στις εκτελεστικές πράξεις της Επιτροπής, με βάση με την εκχώρηση αρμοδιοτήτων του περιλαμβάνεται στη νομοθετική πράξη σύμφωνα με την κανονιστική διαδικασία (που είναι πλέον η κανονιστική διαδικασία με έλεγχο). Με βάση την γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ρυθμιστικών Αρχών των Αγορών Κινητών Αξιών, η οποία αποτελείται από εκπροσώπους των εθνικών ρυθμιστικών και εποπτικών αρχών του κλάδου αυτού, η Επιτροπή καταρτίζει σχέδιο εκτελεστικών μέτρων που υποβάλλεται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κινητών Αξιών (ΕΕΚΑ), η οποία και εκφέρει τη γνώμη της επί του θέματος.

—

Στο τρίτο επίπεδο, η ΕΕΚΑ συντονίζει ανεπίσημα τις δραστηριότητες των εθνικών ρυθμιστικών και εποπτικών αρχών του τομέα των κινητών αξιών, με στόχο την εξασφάλιση της συνεκτικής, ενιαίας εφαρμογής των μέτρων που εγκρίνονται στα πρώτα δύο επίπεδα.

—

Το τέταρτο επίπεδο περιλαμβάνει τη νομοθετική και διοικητική εφαρμογή της νομοθεσίας ΕΕ από τα κράτη μέλη υπό την εποπτεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

30.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 224/39

30.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 224/39

1.1

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η πολιτική για την αστική κινητικότητα πρέπει να δώσει ιδιαίτερη προτεραιότητα στη χωροταξία, στην κοινωνία της πληροφορίας και στις τεχνολογίες των πληροφοριών, στις ορθές πρακτικές —ιδίως όσον αφορά τη δημιουργία δημόσιων χώρων για την κυκλοφορία πεζών και ποδηλάτων— και στην ολοκληρωμένη προσέγγιση των υποδομών.

1.2

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την Επιτροπή και αναμένει από αυτήν να προωθήσει κοινοτικά μέτρα υπέρ της κινητικότητας, ιδίως για την ενίσχυση των μαζικών μεταφορών με υψηλό επίπεδο ποιότητας και προστασίας του χρήστη, καθώς και για την προώθηση της ποδηλασίας και του βαδίσματος.

1.3

Προς τούτο, θα χρειαστεί κατάλληλος και συμπαγής σχεδιασμός των πόλεων και περιορισμός της ζήτησης μεταφορών με ιδιωτικά οχήματα, με βάση την συνεκτική και ορθολογική χωροταξία και πολεοδομία.

1.4

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι, ανεξάρτητα από όποιον άλλο τύπο μέτρου εγκριθεί, πρέπει να τροποποιηθούν οι οδηγίες 85/377/ΕΟΚ και 2001/42/ΕΚ κατά τον τρόπο που περιγράφεται στην παρούσα γνωμοδότηση.

1.5

Η ΕΟΚΕ είναι υπέρ της προώθησης της χρήσης «πράσινων αγορών», κατά την ανάθεση συμβάσεων σε σχέση με υποδομές που χρηματοδοτούνται από ευρωπαϊκά προγράμματα, και υπέρ της εξάλειψης των υφιστάμενων εμποδίων.

1.6

Η δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου της Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας θα παράσχει προστιθέμενη αξία, χάρη στη συλλογή δεδομένων και στη διευκόλυνση της ανταλλαγής εμπειριών.

1.7

Η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητο να θεσπιστεί ένας γενικός κανόνας σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την εναρμόνιση των κριτηρίων υπολογισμού των τελών και των στατιστικών δεδομένων.

2.1

Τα τελευταία χρόνια έχουμε γίνει μάρτυρες μιας έντονης αύξησης του όγκου της κυκλοφορίας γενικά, τόσο εντός όσο και εκτός των αστικών περιοχών, και συχνά μιας βαθιάς αλλαγής στην κατανομή της μεταξύ των διάφορων τρόπων μεταφοράς, με συνεχή αύξηση των μετακινήσεων με αυτοκίνητο και βαθμιαία μείωση των μετακινήσεων με δημόσια μέσα, τόσο σε απόλυτους όσο και σε σχετικούς όρους.

2.2

Το 2006, όταν παρουσίασε την ενδιάμεση εξέταση της Λευκής Βίβλου για τις μεταφορές (1), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την πρόθεσή της να παρουσιάσει Πράσινο Βιβλίο για τις αστικές συγκοινωνίες. Διοργάνωσε ευρεία δημόσια διαβούλευση τους τελευταίους μήνες, κατά την οποία διατύπωσε τις απόψεις της και η ΕΟΚΕ (2).

2.2.1

Η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητη και χρήσιμη την κοινοτική παρέμβαση στον τομέα της αστικής κινητικότητας και πιστεύει ότι η λήψη αποφάσεων σε κοινοτικό επίπεδο (3) παρέχει ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία, η οποία μπορεί να υλοποιηθεί με ευρύ φάσμα μέτρων, δεσμευτικών ή μη.

3.1

Η διαδικασία διαβούλευσης που διοργάνωσε η Επιτροπή επιβεβαίωσε ότι υπάρχουν μεγάλες προσδοκίες για τη διαμόρφωση μιας πραγματικής ευρωπαϊκής πολιτικής για την αστική κινητικότητα.

3.2

Νέα συλλογιστική για την αστική κινητικότητα σημαίνει βέλτιστη αξιοποίηση της χρήσης όλων των μέσων μεταφοράς και οργάνωση της συντροπικότητας μεταξύ των διαφόρων μέσων μαζικής μεταφοράς (τρένο, τραμ, μετρό, λεωφορείο, ταξί) και μεταξύ των διαφόρων ιδιωτικών τρόπων μεταφοράς (αυτοκίνητο, ποδήλατο, βάδισμα κλπ.).

3.3

Η αστική κινητικότητα αναγνωρίζεται ως σημαντικός παράγων διευκόλυνσης της ανάπτυξης και της απασχόλησης, με σημαντικό αντίκτυπο στην αειφόρο ανάπτυξη της ΕΕ.

3.4

Η ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία μπορεί να έχει διάφορες όψεις: προώθηση της ανταλλαγής ορθών πρακτικών σε όλα τα επίπεδα (τοπικό, περιφερειακό ή εθνικό)· υποστήριξη της καθιέρωσης κοινών προτύπων και εναρμόνισή τους, εάν χρειάζεται· προσφορά χρηματοδοτικής στήριξης σε όσους τη χρειάζονται περισσότερο· ενθάρρυνση της έρευνας, οι εφαρμογές της οποίας επιτρέπουν βελτίωση των περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών και της ασφάλειας της κινητικότητας· απλούστευση της νομοθεσίας και, σε ορισμένες περιπτώσεις, κατάργηση υπαρχόντων νομοθετημάτων ή θέσπιση νέων.

3.5

Το Πράσινο Βιβλίο εξετάζει, μέσω 25 ερωτημάτων, πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις της δημιουργίας πόλεων ελεύθερης ροής, πιο «πράσινων» πόλεων και πιο έξυπνων, προσπελάσιμων και ασφαλών αστικών συγκοινωνιών, πώς μπορεί να διαμορφωθεί μια νέα παιδεία αστικής κινητικότητας και ποιοι πόροι απαιτούνται για την επίτευξη αυτών των στόχων. Ωστόσο, η Επιτροπή δεν προτείνει, όπως θα ήταν ευκταίο, μια δέσμη συγκεκριμένων μέτρων, οριζόντιων και εγκάρσιων, για τις αστικές μεταφορές.

4.1.1

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι θα μπορούσε να θεσπιστεί ένα σύστημα επισήμανσης, το οποίο να λαμβάνει υπόψη τα ήδη υπάρχοντα συστήματα και να είναι συμβατό μαζί τους.

4.1.2

Θα ήταν χρήσιμο να καθορίσει η Επιτροπή δείκτες επιδόσεων, χωροταξίας και ανάπτυξης σε κοινοτικό επίπεδο, δημιουργώντας ένα εναρμονισμένο πλαίσιο αναφοράς.

4.1.3

Θα μπορούσαν επίσης, αντί της παροχής κινήτρων, να δημιουργηθούν συστήματα αναγνώρισης με εθελοντική συμμετοχή, όπως π.χ. εκείνα που χρησιμοποιούνται στον τομέα της τουριστικής πολιτικής.

4.1.4

Σε κάθε περίπτωση, τα συστήματα που θα καθιερωθούν θα πρέπει να βασίζονται σε αντικειμενικά και διαφανή κριτήρια, να υπόκεινται σε περιοδική αξιολόγηση και, εάν χρειάζεται, σε αναθεώρηση και να λαμβάνουν επαρκή δημοσιότητα.

4.2.1

Δεδομένου του μεριδίου συμμετοχής τους στην κινητικότητα, το βάδισμα και η ποδηλασία δεν μπορούν να θεωρηθούν γενικά εναλλακτικές λύσεις αντί του ΙΧ, εκτός εάν οι τόποι κατοικίας και εργασίας γειτνιάζουν και εάν οι καιρικές συνθήκες είναι ευνοϊκές. Επιπλέον, η ποδηλασία είναι δραστηριότητα που δεν απευθύνεται σε όλους, καθώς αποκλείονται όσοι έχουν μειωμένη κινητικότητα ή αναπηρίες, οι ανήλικοι και οι ηλικιωμένοι. Παρ' όλα αυτά, σε συνδυασμό με τα μέσα μαζικής μεταφοράς, το βάδισμα και η ποδηλασία θα μπορούσαν συν τω χρόνω να αναχθούν σε εναλλακτικές επιλογές αντί του ΙΧ σε ορισμένες πόλεις.

4.2.2

Οι δήμοι θα πρέπει να καταρτίσουν σχέδια βιώσιμων αστικών συγκοινωνιών, τα οποία να περιλαμβάνουν και ποδηλατόδρομους, με τον δεσμευτικό στόχο της μετάβασης σε φιλικούς προς το περιβάλλον τρόπους μεταφοράς, οι οποίοι να ανταποκρίνονται στις ελάχιστες ευρωπαϊκές απαιτήσεις (που δεν έχουν οριστεί ακόμη). Στα σχέδια αυτά θα πρέπει να αντιμετωπίζονται οι καταστάσεις έλλειψης ασφάλειας για τους πεζούς και να αποτρέπεται η δημιουργία αντινομιών μεταξύ των διαφόρων μεταφορικών μέσων.

4.2.3

Για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να τεθεί ένας ποσοτικός στόχος για την αύξηση του μεριδίου συμμετοχής των δημόσιων επιβατικών μεταφορών, της ποδηλασίας και του βαδίσματος στο σύνολο των μετακινήσεων. Τα σχέδια που δεν θα διαθέτουν αυτά τα χαρακτηριστικά θα πρέπει να αποκλείονται από τις χρηματοδοτικές ενισχύσεις των κοινοτικών ταμείων. Η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να επαληθεύει τα δεδομένα αυτών των σχεδίων όσον αφορά τις ζώνες πρασίνου και τους ποδηλατόδρομους.

4.3.1

Οι πιθανές λύσεις εξαρτώνται, σε μεγάλο βαθμό, από το μέγεθος (έκταση και πληθυσμό) της πόλης, αλλά είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί ότι το πρόβλημα της ρύπανσης μπορεί να οφείλεται και στην κακή χωροταξία, και όχι μόνο στις μεταφορές.

4.3.2

Εξέταση του προβλήματος και των πιθανών λύσεών του από τη σκοπιά της χωροταξίας και της πολεοδομίας· παροχή ασφαλών δημόσιων χώρων στάθμευσης στις οδούς πρόσβασης στις πόλεις· αρτηριακό δίκτυο ειδικών λωρίδων κυκλοφορίας αποκλειστικά για τα μέσα μαζικής μεταφοράς και διασύνδεση των διάφορων μέσων (χώροι στάθμευσης, σιδηρόδρομος και μετρό) με την κατασκευή σταθμών μετεπιβίβασης που ενθαρρύνουν τη διατροπικότητα και διευκολύνουν την εναλλαγή μέσων· βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών, ώστε οι μαζικές μεταφορές να γίνουν ελκυστικές για τους χρήστες.

4.3.3

Όσον αφορά τις μεταφορές εμπορευμάτων, η Επιτροπή θα πρέπει να ενθαρρύνει την ανταλλαγή των ορθών πρακτικών που υπάρχουν στον τομέα της αστικής εφοδιαστικής, όπως π.χ. στη Σιένα της Ιταλίας, όπου οι άδειες μεταφοράς εμπορευμάτων χορηγούνται μόνο σε προσωρινή βάση.

4.4.1

Με την καθιέρωση μιας φορολογικής πολιτικής για τις μεταφορές, η οποία να ενθαρρύνει την αγορά, την εγκατάσταση και τη χρήση νέων τεχνολογιών που μπορούν να μειώσουν τη ρύπανση και να αυξήσουν την εξοικονόμηση ενέργειας.

4.4.2

Με τη συλλογή πληροφοριών για την περιβαλλοντική συμπεριφορά των πόλεων: υπολογισμός των εκπομπών των μεταφορών ανά κάτοικο και ετήσιες εκστρατείες για τη διάδοση των αποτελεσμάτων.

4.5.1

Με την προώθηση της χρήσης «πράσινων αγορών» κατά την ανάθεση συμβάσεων σε σχέση με υποδομές που χρηματοδοτούνται από ευρωπαϊκά προγράμματα και με την εξάλειψη των υφιστάμενων εμποδίων (4).

4.5.2

Στο κοινοτικό επίπεδο, θα πρέπει να καθοριστούν κοινοί κανόνες και, αν είναι απαραίτητο, να εναρμονιστούν.

4.6.1

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι η πρόσβαση σ' αυτές τις ζώνες πρέπει να μειωθεί δραστικά. Είναι απαραίτητη, ωστόσο, κάποια εναρμόνιση, για να μην παρεμποδιστεί η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων και να μην περιοριστεί άσκοπα η αστική κινητικότητα λόγω διαφορών στη νομοθεσία.

4.7.1

Πρέπει να καθιερωθούν υποχρεωτικά προγράμματα επαρκούς διάρκειας για εκπαίδευση στην οικολογική οδήγηση, τόσο κατά την αρχική κατάρτιση των οδηγών όσο και κατά τη μετέπειτα επιμόρφωσή τους, και να θεσπιστούν φορολογικές ελαφρύνσεις για τις εταιρείες που λαμβάνουν μέτρα για την παρακολούθηση και τη μέτρηση της οδήγησης. Η οδηγία για την κατάρτιση των οδηγών θα μπορούσε να τροποποιηθεί, προκειμένου να συμπεριλάβει αυτά τα κριτήρια.

4.8.1

Ναι, σε ό,τι αφορά την ασφάλεια των επιβατών, τους χρόνους αναμονής και διαδρομής, τη συμπεριφορά των επιβατών σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, καθώς και όλες τις υπάρχουσες επιλογές μεταφορών και τα χαρακτηριστικά τους.

4.9.1

Οι διάφορες εφαρμογές ΕΣΜ πρέπει να είναι πλήρως συμβατές μεταξύ τους, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιούνται διαφορετικές τεχνολογίες, ιδίως όσον αφορά τα ταξιδιωτικά έγγραφα, πράγμα που θα διευκολύνει τις μετεπιβιβάσεις και θα βελτιώσει τους χρόνους πρόσβασης στα μέσα μεταφοράς, αυξάνοντας έτσι την εμπορική ταχύτητα των μαζικών μεταφορών. Είναι σημαντικό να επιδέχονται τα ΕΣΜ ενσωμάτωση των τεχνολογικών εξελίξεων, ώστε να μην αχρηστεύονται σύντομα λόγω παρωχημένης τεχνολογίας και να μπορεί να γίνει απόσβεση του κόστους τους.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι πρέπει να χρησιμοποιηθούν οι τεχνολογίες των πληροφοριών και των επικοινωνιών για τη βελτίωση της κυκλοφορίας και την καλύτερη οργάνωση των μεταφορών.

4.10.1

Με τη δημοσίευση ψηφιακού καταλόγου ορθών πρακτικών στον τομέα των ΕΣΜ, ο οποίος θα ενημερώνεται τακτικά και θα είναι διαθέσιμος στο Διαδίκτυο.

4.11.1

Με τη δημιουργία φορέων συντονισμού των διάφορων υπηρεσιών μαζικής μεταφοράς, με την ανάπτυξη συστημάτων ενοποίησης των ναύλων, με την απαίτηση του βέλτιστου τροχαίου υλικού (λιγότερο ρυπογόνου και καταλληλότερου για τα άτομα με μειωμένη κινητικότητα), με την αύξηση του αριθμού ή της συχνότητας των αναχωρήσεων, ώστε να μειωθούν οι χρόνοι αναμονής των επιβατών, με την κατασκευή ειδικών λεωφορειόδρομων (μεγαλύτερη ασφάλεια, άνεση και ταχύτητα και μικρότερη κατανάλωση ενέργειας, με αποτέλεσμα λιγότερη ρύπανση), με την κατασκευή σταθμών για τη διευκόλυνση των μετεπιβιβάσεων, με τη βελτίωση της κατάρτισης των επαγγελματιών του τομέα και την ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση των χρηστών, με την κατασκευή υποδομών για την κατάλληλη ρύθμιση της διερχόμενης κυκλοφορίας στις πόλεις, με την κατασκευή χώρων στάθμευσης για την αποτροπή της εισόδου των ΙΧ στο κέντρο και με την παροχή κινήτρων για την ενθάρρυνση της χρήσης τους, με την ανάπτυξη συστημάτων φωτεινής σηματοδότησης που δίνουν προτεραιότητα στις δημόσιες συγκοινωνίες και με τη δημιουργία κατάλληλων χώρων για την ασφαλή επιβίβαση και αποβίβαση των επιβατών.

4.11.2

Ένα από τα πιο αποτελεσματικά μέσα για τον σκοπό αυτό είναι η εκτίμηση του αναμενόμενου αντικτύπου συγκεκριμένων σχεδίων, προγραμμάτων και έργων στην κινητικότητα.

4.11.3

Είναι χρήσιμο να υπενθυμιστεί σχετικά η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου (υπόθεση C-322/04) σχετικά με την παράλειψη διενέργειας εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων για ένα σχέδιο κατασκευής εμπορικού και ψυχαγωγικού κέντρου σε αστική περιοχή: ο εκτιμώμενος όγκος των επιβατών που θα έφταναν στο κέντρο με ιδιωτικά οχήματα ήταν εκείνο ακριβώς το στοιχείο που καθόριζε τον αντίκτυπό του στο περιβάλλον και την ανάγκη για διενέργεια εκτίμησης.

4.11.4

Επομένως, η τροποποίηση των ισχυουσών οδηγιών θα μπορούσε να έχει τρεις συνιστώσες:

4.11.4.1

Η οδηγία 85/337/ΕΟΚ για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον ορίζει, στο παράρτημα ΙΙΙ, τα κριτήρια που πρέπει να εφαρμόζουν τα κράτη μέλη προκειμένου να καθορίσουν εάν ορισμένα σχέδια έχουν σημαντικό αντίκτυπο στο περιβάλλον.

Προτείνεται να προστεθεί στην παράγραφο 1 αυτού του παραρτήματος ΙΙΙ μία νέα παύλα, στην οποία να περιλαμβάνεται ρητή αναφορά στην ανάλυση του χάρτη κινητικότητας (προβλεπόμενος αριθμός χρηστών των εγκαταστάσεων, τόπος μόνιμης διαμονής κλπ.).

4.11.4.2

Δεύτερον, στο παράρτημα IV, η οδηγία προσδιορίζει τις πληροφορίες που πρέπει οπωσδήποτε να περιλαμβάνονται στην περιβαλλοντική έκθεση.

Η ΕΟΚΕ προτείνει:

Εν κατακλείδι, η παράγραφος 1 του παραρτήματος ΙII και οι παράγραφοι 4 και 5 του παραρτήματος IV της οδηγίας 85/337/ΕΟΚ πρέπει να τροποποιηθούν όπως προτείνεται ανωτέρω.

4.11.4.3

Τρίτον, αντίστοιχες προσθήκες θα μπορούσαν να γίνουν και στην οδηγία 2001/42/ΕΚ σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων (υποχρεωτικά κριτήρια και ενσωμάτωση στην περιβαλλοντική έκθεση πληροφοριών σχετικά με την κινητικότητα και τα μέσα μεταφοράς). Στην περίπτωση αυτή, θα ήταν σκόπιμο να συμπεριληφθούν οι επιπτώσεις των σχεδίων στην κινητικότητα, όπως προτείνεται, συγκεκριμένα στο παράρτημα I, στοιχείο στ) και στο παράρτημα II, σημείο 2.

4.12.1

Ναι, το μέτρο αυτό είναι ουσιώδες και έχει μεγάλο αντίκτυπο στην κινητικότητα. Ειδικές λωρίδες ή διάδρομοι κυκλοφορίας σημαίνει μεγαλύτερη ασφάλεια και ταχύτητα, λιγότερη κυκλοφοριακή συμφόρηση και μικρότερη κατανάλωση ενέργειας, καθώς και μεγαλύτερη άνεση για τους επιβάτες. Το μέτρο αυτό μπορεί να συμβάλει στην προσέλκυση χρηστών ιδιωτικών αυτοκινήτων.

4.13.1

Είναι πολύ σημαντικό να ενισχυθούν τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των επιβατών, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα δημόσια μέσα μαζικής μεταφοράς θα βελτιώσουν την ποιότητα των υπηρεσιών τους (συχνότητα, ακρίβεια, άνεση για όλες τις κατηγορίες χρηστών, ασφάλεια, πολιτική ναύλων κλπ.). Η ΕΟΚΕ είναι υπέρ αυτής της ενίσχυσης, πάντα όμως λαμβάνοντας υπόψη τα χαρακτηριστικά κάθε τρόπου μεταφοράς και ιδιαίτερα εκείνων που μοιράζονται τις υποδομές τους με άλλους.

4.13.2

Δεδομένης της διασποράς των νομοθετικών διατάξεων σε διάφορες νομικές πράξεις και για τα διάφορα μέσα μεταφοράς, όλα τα δικαιώματα των επιβατών των δημόσιων μέσων μεταφοράς θα πρέπει να συγκεντρωθούν σε έναν ενιαίο «χάρτη δικαιωμάτων», με περιθώρια συμπλήρωσης από τα κράτη μέλη και με αυτορύθμιση, μέσω κωδίκων δεοντολογίας (5) που θα προσυπογράφουν οι οικονομικοί παράγοντες και οι φορείς της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών (οργανώσεις καταναλωτών, περιβαλλοντικοί φορείς, οργανώσεις εργοδοτών, συνδικαλιστικές ενώσεις κλπ.). Η ΕΟΚΕ επιμένει στη σημασία του διαλόγου μεταξύ αυτών των ενώσεων και των επιχειρήσεων παροχής μαζικών μεταφορών, ιδίως για τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών τους.

Θα ήταν σκόπιμο να αναληφθεί δράση σε κοινοτικό επίπεδο, για την αναδιατύπωση και την κωδικοποίηση των δικαιωμάτων που ήδη προβλέπονται σε διάφορες νομοθετικές πράξεις, και να συμπληρωθεί αυτή η δράση με ενέργειες των κρατών μελών και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Η ΕΟΚΕ επιμένει στην αναγκαιότητα της ύπαρξης ευέλικτων και απλών μηχανισμών και μέσων για τη διασφάλιση της πραγματικής άσκησης των δικαιωμάτων των χρηστών.

4.14.1

Τα σχέδια αστικής κινητικότητας στις μητροπολιτικές περιοχές θα πρέπει να καλύπτουν τόσο τις επιβατικές όσο και τις εμπορευματικές μεταφορές, ώστε να μπορεί η εμπορευματική εφοδιαστική να αναπτύσσεται χωρίς να εμποδίζει την κινητικότητα των προσώπων.

4.14.2

Για τον σκοπό αυτό, θα χρειαστεί αύξηση του προσωπικού εποπτείας των ειδικών θέσεων φορτοεκφόρτωσης.

4.14.3

Δημιουργία μηχανισμών για τη διευκόλυνση και την επιτάχυνση των συστημάτων καταγγελίας των παραβατών, ώστε να είναι δυνατή η άμεση απομάκρυνση του παραβαίνοντος οχήματος από τις ειδικές θέσεις φορτοεκφόρτωσης και να αποκαθίσταται η λειτουργία τους.

4.14.4

Δημιουργία αποτελεσματικών μηχανισμών τιμωρίας των παραβατών, από την απομάκρυνση του οχήματος έως την πραγματική είσπραξη του προστίμου.

4.14.5

Εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού με στόχο τη γενική αποδοχή και συνεργασία στην επίτευξη των καθορισμένων στόχων, π.χ. με εξασφάλιση της συμμετοχής των καταστηματαρχών της περιοχής στην εποπτεία των ειδικών θέσεων φορτοεκφόρτωσης, αφού τους αποδειχθεί πώς η παράνομη κατάληψη των θέσεων αυτών μπορεί να είναι επιζήμια για τις δικές τους επιχειρήσεις.

4.14.6

Περιορισμός του επιτρεπόμενου χρόνου στάσης στις ειδικές θέσεις φορτοεκφόρτωσης, ώστε να είναι πιο κοντά στον χρόνο που απαιτείται για τις περισσότερες εργασίες φορτοεκφόρτωσης. Θα μπορούσε να υπάρχει δυνατότητα αίτησης ειδικής αδείας για αύξηση του επιτρεπόμενου χρόνου στάσης, προκειμένου να μην ζημιωθούν ορισμένοι τύποι μεταφορών (π.χ. οι μετακομίσεις) για τους οποίους απαιτείται περισσότερος χρόνος. Θα μπορούσαν επίσης να προβλεφθούν συγκεκριμένες ώρες της ημέρας για τις δραστηριότητες φορτοεκφόρτωσης.

α)

Συντονισμός μεταξύ των διάφορων φορέων:

β)

Συντονισμός με τα μέσα σχεδιασμού:

4.16.1

Οδική ασφάλεια: Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, προώθηση των ορθών πρακτικών και έναρξη εντατικότερου και πιο δομημένου διαλόγου με τους τοπικούς και περιφερειακούς φορείς και τα κράτη μέλη σχετικά με τις νέες τεχνολογίες και ιδιαίτερα τα ευφυή συστήματα μεταφορών (ΕΣΜ), με στόχο τη βελτίωση της ασφάλειας. Επίσης, βελτίωση της κατάρτισης των επαγγελματιών του κλάδου στην οδήγηση και θέσπιση εναρμονισμένων αποτρεπτικών μέτρων για να αποτραπεί το ενδεχόμενο ατιμωρησίας των διασυνοριακών τροχαίων παραβάσεων.

4.16.2

Προσωπική προστασία: Για την προώθηση των ορθών πρακτικών, θα πρέπει να ενισχυθεί η αστυνομική παρουσία στα μέσα μαζικής μεταφοράς, ιδίως τις νυκτερινές ώρες ή σε γραμμές που διέρχονται από περιοχές με συχνότερες αναταραχές και υψηλότερους δείκτες κοινωνικού αποκλεισμού. Θα πρέπει επίσης να ενισχυθεί η χρήση των τεχνολογιών των πληροφοριών και η ενημέρωση των χρηστών.

4.17.1

Με τη μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση του κοινού μέσω εκστρατειών εκπαίδευσης και πληροφόρησης απευθυνόμενων ιδίως στους νέους, καθώς και μέσω δραστηριοτήτων για τη γενίκευση της χρήσης συστημάτων επιβολής του νόμου στις πόλεις για όλους τους χρήστες του οδικού δικτύου. Γενικά, για όλα τα ζητήματα που σχετίζονται με την κινητικότητα στην πόλη, η ΕΟΚΕ θεωρεί ιδιαίτερα σημαντική την υιοθέτηση μέτρων με στόχο την ενίσχυση των πτυχών του πολιτισμού και της αγωγής του πολίτη.

4.18.1

Ανάλογα με τους επιδιωκόμενους στόχους, οι διατάξεις αυτές πρέπει να αποσκοπούν πάντοτε στη βελτίωση της κινητικότητας και στη βελτιστοποίηση των εμπορικών ταχυτήτων. Πρέπει να προαχθούν οι ορθές πρακτικές για την αύξηση της ασφάλειας με τη χρήση ευφυών συστημάτων.

4.19.1

Εγκατάσταση, στα δημόσια μέσα μεταφοράς, συστημάτων έκτακτης ανάγκης βασισμένων στις νέες τεχνολογίες, τα οποία σε περίπτωση βανδαλισμού ή ατυχήματος θα ειδοποιούν τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης και θα παρέχουν πληροφορίες σχετικά με την θέση του οχήματος, μεταδίδοντας ηχητικά και οπτικά δεδομένα για την κατάσταση στο εσωτερικό του.

4.19.2

Θα πρέπει να ληφθούν κατάλληλα μέτρα για την αποφυγή της παραβίασης της ιδιωτικής ζωής, που αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα.

4.20.1

Για τη διαμόρφωση νέας παιδείας αστικής κινητικότητας απαιτείται συνεργασία των ευρωπαϊκών οργάνων, των κρατών μελών, των περιφερειακών και τοπικών αρχών και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών.

4.20.2

Ένα Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο της Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας θα αποτελούσε χρήσιμη πρωτοβουλία και θα προσέφερε προστιθέμενη αξία, καθώς θα μπορούσε να συγκεντρώνει δεδομένα, να παρακολουθεί τις αλλαγές στη ζήτηση μεταφορών και να διευκολύνει την ανταλλαγή εμπειριών. Θα συνέβαλλε επίσης στη βελτίωση των γνώσεων για τα προβλήματα που σχετίζονται με την κινητικότητα και στην εφαρμογή κατάλληλων πολιτικών για την επίλυσή τους.

Στο ευρωπαϊκό επίπεδο, θα πρέπει να εναρμονιστούν οι μονάδες μέτρησης για την αξιολόγηση των πόλεων· γι' αυτό, η ΕΟΚΕ θεωρεί θετική την ενοποίηση των σχετικών κριτηρίων.

4.21.1

Καθιστώντας στόχο των ταμείων τη βελτίωση της αστικής κινητικότητας και τη σταδιακή μετάβαση προς καθαρές μαζικές μεταφορές (χαμηλής κατανάλωσης καυσίμων, χαμηλών εκπομπών) και διασφαλίζοντας μεγαλύτερη απόδοση για κάθε επενδυόμενο ευρώ.

Η ΕΟΚΕ είναι υπέρ της αύξησης του ποσοστού των πόρων των ταμείων που προορίζεται για την εκπαίδευση και την έρευνα.

4.21.2

Η χρηματοδοτική συμμετοχή πρέπει επίσης να μειωθεί με τον καθορισμό αντικειμενικών κλιμάκων που θα καθιστούν δυνατή την επιλογή της αποδοτικότερης ως προς το κόστος για την κοινότητα λύσης, ώστε να παρέχονται στους πολίτες μεταφορές υψηλής ποιότητας σε προσιτή τιμή. Θα πρέπει να αποδίδεται προτεραιότητα στην αποτελεσματικότητα και στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων δημόσιας υπηρεσίας.

4.22.1

Καθιστώντας υποχρεωτική τη συμπερίληψη πράσινων ρητρών στις συμβάσεις για προμήθεια εξοπλισμού που σχετίζονται με έργα υποδομής, τα οποία χρηματοδοτούνται από ευρωπαϊκά προγράμματα.

4.22.2

Μια άλλη δυνατότητα είναι η συμπερίληψη των κριτηρίων που περιέχονται στο έγγραφο Πράσινες αγορές! Ένα πρακτικό εγχειρίδιο σχετικά με τις οικολογικές δημόσιες συμβάσεις [SEC(2004) 1050] σε ένα έγγραφο COM, προσθέτοντας τις «πράσινες» δημόσιες συμβάσεις για την προμήθεια εξοπλισμού μεταφορών.

Η αγορά των ιδιωτικής χρήσης οχημάτων, αλλά και των οχημάτων μαζικής μεταφοράς εξελίσσεται με κατεύθυνση το μεγαλύτερο σεβασμό προς το περιβάλλον. Η αγορά πιο «καθαρών» οχημάτων (καύσιμα, κινητήρες) θα πρέπει να ενθαρρυνθεί, ενώ θα πρέπει να αναγνωρίζονται οι οικονομικές προσπάθειες που καταβάλλουν οι αγοραστές μέσω διαφοροποιημένης αντιμετώπισης των οχημάτων αυτών από τις πολιτικές πρόσβασης στα αστικά κέντρα.

4.23.1

Μέσω του σαφούς καθορισμού της κατηγορίας των σχεδίων που είναι επιλέξιμα για κοινοτική δημόσια ενίσχυση και της επιβολής της υποχρέωσης (με κατάλληλη επαλήθευση) συμμόρφωσης (εντός συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος) με τους στόχους αυτών των σχεδίων, ώστε σε περίπτωση μη συμμόρφωσης να είναι δυνατή η ανάκτηση της χρηματοδότησης.

4.24.1

Πρέπει να θεσπιστούν γενικοί κανόνες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μέσω της εναρμόνισης των κριτηρίων για τον υπολογισμό των τελών και μέσω του υπολογισμού ενός κατάλληλου κατώτατου ορίου πυκνότητας του δικτύου μαζικών μεταφορών.

4.24.2

Ωστόσο, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι τα συστήματα τελών ή διοδίων για την πρόσβαση στα κέντρα των πόλεων θεσπίζονται για το γενικό συμφέρον με αποδεκτά άμεσα αποτελέσματα, αλλά ενδέχεται να αποβούν εις βάρος εκείνων που διαθέτουν χαμηλότερα εισοδήματα, ενώ το αποτρεπτικό τους αποτέλεσμα είναι μικρό για τις ανώτερες εισοδηματικές τάξεις.

Οι τοπικές αρχές πρέπει να λάβουν μέτρα για τον μετριασμό των ενδεχόμενων αρνητικών συνεπειών, π.χ. ενθαρρύνοντας τη χρήση των μαζικών μεταφορών ή χορηγώντας κάρτες χρήσης με χαμηλό κόστος.

4.24.3

Μια εναλλακτική δυνατότητα με «οριζόντια» αποτελέσματα σε όλες τις εισοδηματικές τάξεις θα ήταν η καθιέρωση «διοδίων» σε σημεία πρόσβασης. Αντί για την χρέωση χρηματικού ποσού, θα υπολόγιζε τα διαθέσιμα χιλιόμετρα κίνησης εντός της πόλης που παραχωρούνται σε κάθε οδηγό. Με άλλα λόγια, η πρόταση είναι να καταμεριστούν τα δικαιώματα πρόσβασης (χιλιόμετρα ανά χρονική μονάδα). Αυτό θα σήμαινε «επιλογή» και διαχείριση των διαδρομών εντός της πόλης με ιδιωτικό αυτοκίνητο, αν και πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι θα υπήρχαν και πάλι διακρίσεις βάσει του τόπου διαμονής/προέλευσης/προορισμού.

4.24.4

Φυσικά, αυτό θα προϋπέθετε καθορισμό περαιτέρω ζωνών, επιπλέον των προτεινόμενων ζωνών περιορισμένης κυκλοφορίας, στις οποίες η κυκλοφορία θα περιοριζόταν ουσιαστικά στα μέσα μαζικής μεταφοράς και τους κατοίκους.

4.25.1

Η προστιθέμενη αξία είναι τεράστια, αν και είναι δύσκολο να υπολογιστεί, εάν συνεκτιμήσουμε τους παράγοντες της υγείας (σωματικής και ψυχικής) και της υγιεινής, καθώς και την αξία του προσωπικού χρόνου (πτυχή που διαφέρει ανάλογα με τον χρόνο που απαιτείται για τη μετάβαση από την κατοικία στην εργασία και το αντίστροφο, που όταν προστεθεί στον χρόνο εργασίας μπορεί να οδηγήσει σε ένα ευρύ φάσμα αρνητικών παραγόντων).

30.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 224/46

1.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί το σχέδιο δράσης που προτείνει η Επιτροπή, επιθυμεί δε να γνωμοδοτήσει και για την ενδιάμεση έκθεση που θα υποβληθεί το 2010, ώστε να εκτιμήσει την πρόοδο που θα έχει πραγματοποιηθεί και να επισημάνει ενδεχομένως τα απομένοντα προβλήματα.

1.2

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι είναι χρήσιμο να καθοριστούν, σε στενή συνεργασία με τον κλάδο, ειδικά κριτήρια συγκριτικής αξιολόγησης για σταθμούς μεταφόρτωσης, λιμένες και αεροδρόμια. Μέσω μιας σειράς ειδικών ευρωπαϊκών στοιχείων συγκριτικής αξιολόγησης, τα οποία να αφήνουν περιθώρια για λεπτομερέστερο προσδιορισμό σε τοπικό επίπεδο ώστε να λαμβάνονται υπόψη τα διαφορετικά χαρακτηριστικά των χερσαίων τερματικών σταθμών, των λιμένων, των αεροδρομίων και των λιμένων των εσωτερικών πλωτών μεταφορών, θα μπορούν να διαφοροποιηθούν με μεγαλύτερη ακρίβεια τα επιμέρους στοιχεία αξιολόγησης.

1.3

Ο καθορισμός των τιμών στις μεταφορές ανά μέσο μεταφοράς δεν αντικατοπτρίζει επαρκώς τον πραγματικό τους αντίκτυπο στις υποδομές, το περιβάλλον, την ενεργειακή απόδοση ή τις επιπτώσεις τους στο κοινωνικό, εδαφικό και κοινωνιακό κόστος.

1.4

Τα μέσα σύγκρισης και αξιολόγησης που προβλέπονται για τη συγκριτική αξιολόγηση θα πρέπει να συγκρίνουν τις υφιστάμενες αλυσίδες μεταφορών με βάση τη βιωσιμότητά τους, ώστε να καταστεί δυνατή η εφαρμογή μηχανισμού για τον καθορισμό των τιμών και η επεξεργασία ρυθμιστικού συστήματος το οποίο να προωθεί τη μεταφόρτωση των φορτίων σε πιο βιώσιμα μέσα μεταφοράς, ανάλογα με τη φύση του φορτίου και τα διαθέσιμα μέσα.

1.5

Προκειμένου να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα της εφοδιαστικής στις μεταφορές όσον αφορά τις ανάγκες των χρηστών και της κοινωνίας πρέπει οπωσδήποτε να επιταχυνθεί η περαιτέρω ανάπτυξη και εφαρμογή των υφιστάμενων νέων τεχνολογιών. Χρειάζεται επίσης να εντατικοποιηθεί η έρευνα, να επιδιώκεται αδιάλειπτα η βελτίωση της κατάρτισης και των επαγγελματικών προσόντων των εργαζομένων καθώς και η βελτίωση των συνθηκών εργασίας. Συγχρόνως, θα πρέπει να βελτιωθεί η χρήση των υφιστάμενων υποδομών και να αξιοποιούνται καλύτερα οι ανθρώπινοι, υλικοί και οικονομικοί πόροι που επενδύονται στις μεταφορές και την εφοδιαστική. Χρειάζεται επίσης να προωθηθούν, να αναβαθμιστούν και να καταστούν πιο ελκυστικά τα επαγγέλματα στον τομέα των μεταφορών. Αυτό συνεπάγεται νέες ανάγκες για επενδύσεις οι οποίες είναι απαραίτητες για την επιτάχυνση της ένταξης των νέων κρατών μελών και για την ενίσχυση της ευρωμεσογειακής πολιτικής και της πολιτικής γειτνίασης. Εξίσου σημαντικό είναι να εξετάζονται οι μακροπρόθεσμες προοπτικές της εξέλιξης της ζήτησης, πριν από την πραγματοποίηση επενδύσεων με πολύ μακροπρόθεσμη απόσβεση.

1.6

Θα πρέπει επίσης να ενισχυθεί η ασφάλεια και η προστασία του οδικού δικτύου, κυρίως σε παραμεθόριες περιοχές με τρίτες χώρες.

1.7

Η ακτογραμμή της ΕΕ εκτείνεται πλέον έως τη Βαλτική και τη Μαύρη θάλασσα που επικοινωνεί με τον Δούναβη, έναν σημαντικό άξονα ο οποίος πρέπει να αναζωογονηθεί. Η Ευρώπη διαθέτει λιμενικούς κόμβους από τους οποίους διέρχεται το 90 % του εμπορίου με τρίτες χώρες και το 40 % του εμπορίου μεταξύ κρατών μελών. Η εφοδιαστική σε αυτούς τους κόμβους σημειώνει σημαντική ανάπτυξη. Χρειάζονται όμως ακόμη πολλές βελτιώσεις. Ειδικότερα, είναι αναγκαίο να εκσυγχρονισθούν οι διασυνδέσεις μεταξύ των λιμένων και της ενδοχώρας ώστε να επιτευχθεί μεγαλύτερη πολυμορφία των μέσων και να προωθηθεί η χρήση της τεχνικής των συνδυασμένων μεταφορών. Είναι επίσης απαραίτητο να βελτιωθεί η τεχνική και η οργάνωση της μεταφόρτωσης. Πρέπει να επιτευχθεί μεγαλύτερη ισορροπία μεταξύ των επιμέρους λιμένων αλλά και μεγαλύτερη συμπληρωματικότητα μεταξύ των λιμένων και των χερσαίων σταθμών.

1.8

Υποστηρίζει τη χρήση των νέων τεχνολογιών, την εφαρμοσμένη έρευνα σχετικά με όλες τις βελτιώσιμες πτυχές των μεταφορών (υποδομές, υλικό μεταφορών και συντήρησης, οργάνωση και συνθήκες εργασίας, κλπ.), την αποφασιστική συμβολή στην επεξεργασία τεχνικών προδιαγραφών, κυρίως όσον αφορά τις μονάδες φορτίου, τα πρότυπα επικοινωνίας και ανταλλαγής μηνυμάτων, με στόχο την διευκόλυνση της στροφής προς άλλα μέσα μεταφοράς και τη βελτίωση της ροής της κυκλοφορίας· υποστηρίζει επίσης την καλύτερη προσαρμογή της αύξησης της παραγωγής και των συναλλαγών στα μέσα μεταφοράς τα οποία αναπόφευκτα θα αναπτυχθούν. Από αυτή την άποψη, η αύξηση της αποτελεσματικότητας των αλυσίδων εφοδιαστικής έχει καθοριστική σημασία.

1.9

Είναι απαραίτητο να συνεχιστούν οι έρευνες όσον αφορά τους κινητήρες και την ενεργειακή τους απόδοση καθώς και τα μη ορυκτά καύσιμα, τόσο για τα ιδιωτικά οχήματα όσο και για τα μαζικά μέσα μεταφοράς επιβατών και εμπορευμάτων.

1.10

Πρέπει να ληφθούν επειγόντως μέτρα για την εφοδιαστική στις αστικές συγκοινωνίες αλλά και να καταβληθούν εντατικότερες προσπάθειες προκειμένου να αναχαιτισθεί η σταδιακή αποδυνάμωση της οικονομίας των μεγάλων αστικών κέντρων και η πτώση της αποδοτικότητας που προκαλείται από την απώλεια χρόνου λόγω μιας αντιπαραγωγικής και ρυπογόνου κυκλοφοριακής συμφόρησης, που βλάπτει τόσο τους πολίτες όσο και τις επιχειρήσεις. Στα μεγάλα αστικά κέντρα χρειάζεται μια σφαιρική προσέγγιση, η οποία να λαμβάνει υπόψη τόσο τα ιδιωτικά όσο και τα δημόσια μέσα μεταφοράς επιβατών και αγαθών ώστε να κατανέμεται καλύτερα η κοινή χρήση των υποδομών και να αντιστραφεί η τάση φυγής τόσο των κατοίκων όσο και διαφόρων οικονομικών δραστηριοτήτων προς την διαρκώς επεκτεινόμενη περιφέρεια και απομακρυσμένους οικισμούς.

1.11

Η βιωσιμότητα, η ενεργειακή απόδοση και η διατροπικότητα αποτελούν τον κύριο άξονα του σχεδίου δράσης. Το προτεινόμενο χρονοδιάγραμμα δείχνει πόσο επείγει η εφαρμογή κατάλληλης πολιτικής. Οι προτάσεις της Επιτροπής δίνουν προτεραιότητα στη συνεργασία και τον διάλογο και όχι στην επιβολή περιορισμών. Θα πρέπει να αποδειχθεί η αποτελεσματικότητα αυτής της προσέγγισης. Η επιτυχία της θα εξαρτηθεί από τους παράγοντες της παγκόσμιας αγοράς μεταφορών και την ικανότητά τους να προσαρμοστούν στις επείγουσες απαιτήσεις της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών.

2.1.1

Στις 28 Ιουνίου 2006, η Επιτροπή δημοσίευσε ανακοίνωση με τίτλο: «Η εφοδιαστική εμπορευμάτων στην Ευρώπη — κλειδί για τη βιώσιμη κινητικότητα» (1) Η ανακοίνωση αναφερόταν στον ρόλο της εφοδιαστικής στην επίτευξη πιο βιώσιμων μεταφορών, λιγότερο ρυπογόνων και πραγματικά φιλικών προς το περιβάλλον. Την ανακοίνωση ακολούθησαν διαβουλεύσεις προκειμένου να εκπονηθεί ένα ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για την εφοδιαστική εμπορευματικών μεταφορών (2), το οποίο δημοσιεύθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2007.

2.1.2

Η Επιτροπή επεδίωκε να ενσωματώσει τη διάσταση της εφοδιαστικής στην πολιτική μεταφορών της Ένωσης, προκειμένου να μειωθούν τα συνήθη σημεία συμφόρησης, να περιοριστεί η ενεργειακή κατανάλωση, να αξιοποιηθεί καλύτερα η συντροπικότητα/ πολυτροπικότητα των υποδομών και των μέσων, να προστατευθεί το περιβάλλον και να περιοριστούν οι οχλήσεις, να προωθηθεί η συνεχής κατάρτιση των εργαζομένων στον τομέα.

2.1.3

Ζητήθηκε η γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ για το σχέδιο αυτό το οποίο περιλαμβάνει συγκεκριμένους στόχους και χρονοδιάγραμμα υλοποίησης και προωθεί τη χρήση των νέων τεχνολογιών της πληροφορίας προκειμένου να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα της εφοδιαστικής μεταφορών αντικειμένων (εξατομικευμένα αντικείμενα, δέματα, εμπορευματοκιβώτια). Προβλέπεται επίσης η καθιέρωση, σε εθελούσια βάση, ενός συστήματος πιστοποίησης για τους εργαζόμενους στον τομέα της εφοδιαστικής καθώς και μέτρα για την απόκτηση επαγγελματικών προσόντων και κατάρτισης που απαιτούνται για την άσκηση του επαγγέλματος, αλλά και για την προώθηση της κινητικότητας των εργαζομένων αυτών.

2.1.4

Όπως τόνισε η Επιτροπή ήδη το 2006, δεν είναι εύκολο να αποκτηθεί πλήρης εικόνα της ευρωπαϊκής αγοράς εφοδιαστικής λόγω έλλειψης κατάλληλων στατιστικών. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η εφοδιαστική αντιπροσωπεύει το 10 με 15 % του κόστους των μεταφερόμενων προϊόντων.

2.1.5

Στόχος ήταν η σύσταση ευρωπαϊκού πλαισίου για την εφοδιαστική των εμπορευματικών μεταφορών και η ανάληψη δράσης σε διάφορους τομείς. Το σχέδιο δράσης καθορίζει τις λεπτομέρειες και ορίζει ως προθεσμία υλοποίησης την περίοδο από το 2008 έως το 2012, δηλαδή μια πολύ σύντομη προθεσμία:

2.1.6

Το σχέδιο δράσης που δημοσιεύθηκε το 2007 εντάσσει τους στόχους της πρώτης ανακοίνωσης σε ένα πιο λεπτομερές πρόγραμμα και περιλαμβάνει χρονοδιάγραμμα υλοποίησής τους.

2.1.7

Στην ανακοίνωσή της (4)«Η Ευρώπη σε συνεχή κίνηση — Βιώσιμη κινητικότητα στην ήπειρό μας» που δημοσιεύτηκε στο πλαίσιο της ενδιάμεσης εξέτασης της Λευκής Βίβλου του 2001 (5), η Επιτροπή έδωσε έμφαση στην έννοια της «ευφυούς κινητικότητας», που περιλαμβάνει την εφοδιαστική των μεταφορών και τα ευφυή συστήματα μεταφορών (STI), ενώ στο σχέδιο δράσης της δίδει προτεραιότητα στη διαδικασία αυτή.

2.2.1

Η γενικευμένη χρήση των διαθέσιμων και των μελλοντικών τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνίας (ΤΠΕ) μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την εφοδιαστική των εμπορευματικών μεταφορών, αλλά θέτει ακόμη προβλήματα που πρέπει να λυθούν, όπως η τυποποίηση, οι δεξιότητες των χρηστών, οι νομικοί ή άλλοι φραγμοί στην κατάργηση της χρήσης έντυπων εγγράφων, η ασφάλεια των δεδομένων και η προστασία του ιδιωτικού βίου.

2.2.2

Η έννοια των ηλ-εμπορευματικών μεταφορών (e-Freight) οδηγεί μακροπρόθεσμα σε ένα «Διαδίκτυο των αντικειμένων» (τα φορτία, δηλαδή, μεμονωμένα αντικείμενα, δέματα μικρά και μεγάλα, εμπορευματοκιβώτια, εξατομικεύονται, ονομάζονται και ταυτοποιούνται μέσω μιας παθητικής ή ενεργητικής «επικοινωνούσας ετικέτας» που ενεργοποιείται από ανιχνευτή ραδιοσυχνοτήτων). Το νέο αυτό διαδίκτυο των αντικειμένων θα επιτρέπει την αυτοματοποίηση και την απλούστευση της διαβίβασης των δεδομένων σχετικά με τα φορτία (εντοπισμός, πληροφορίες για τη φύση και τον όγκο του φορτίου και τελωνειακές ή άλλες πληροφορίες). Ο στόχος είναι να αναπτυχθούν τα υφιστάμενα συστήματα με την προοπτική να δημιουργηθεί ο νέος αυτός κλάδος του Διαδικτύου που στηρίζεται στην ταυτοποίηση των αντικειμένων.

2.2.3

Η Επιτροπή έχει προγραμματίσει για το 2008 ένα εκτεταμένο σχέδιο έρευνας με βάση ένα φύλλο πορείας για την ανάπτυξη των τεχνικών προδιαγραφών που αφορούν την εφοδιαστική των μεταφορών.

2.3.1

Με το Σχέδιο επιδιώκεται η επίλυση ζητημάτων όπως η συμφόρηση, η ρύπανση και ο θόρυβος, οι εκπομπές CO2 και η εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα, μέσω της βελτίωσης της αποδοτικότητας. Οι ενέργειες αυτές πρέπει να συνοδεύονται από εργασίες μακροπρόθεσμης προοπτικής, αναλαμβανόμενες από κοινού με τα κράτη μέλη, ώστε να δημιουργηθεί κοινή βάση για επενδύσεις στα συστήματα εμπορευματικών μεταφορών του μέλλοντος.

2.3.2

Το έτος 2010 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα υποβάλει έκθεση σχετικά με την πρόοδο που θα έχει επιτευχθεί στην εφαρμογή του σχεδίου δράσης.

3.1

Η διεύρυνση της ΕΕ, η αυξανόμενη παγκοσμιοποίηση των συναλλαγών, η ανάδειξη νέων οικονομικών δυνάμεων (και όχι μόνο της Κίνας), οι διαδικασίες μετεγκατάστασης επιχειρήσεων, αποτελούν ισχυρούς παράγοντες ανάπτυξης του εμπορίου που αναπτύσσεται με ταχύτερους ρυθμούς απ' ό,τι η παραγωγή. Στο Λευκό Βιβλίο του 2001, η Επιτροπή είχε προτείνει «αποσύνδεση» των μεταφορών και της ανάπτυξης. Επείγει να επαναληφθεί ο προβληματισμός για το θέμα αυτό, ώστε να εισαχθεί τουλάχιστον μια «σύνδεση», ένας «παραλληλισμός». Στο πλαίσιο της αναθεωρημένης Λευκής Βίβλου 2006 (6) η εφοδιαστική, συνδυάζοντας διάφορα μέσα και διάφορους παράγοντες (διοργανωτές των ροών, μεταφορείς, χρήστες, εθνικές, κοινοτικές και διεθνείς αρχές) και στηριζόμενη στις νέες τεχνολογίες της πληροφορίας, της συσκευασίας και της μεταφόρτωσης, μπορεί να αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα εξορθολογισμού και μέγιστης αποτελεσματικότητας των εμπορευματικών μεταφορών.

3.2

Οι παγκόσμιες συνδυασμένες μεταφορές και αλυσίδες εφοδιαστικής χρειάζονται πλήρως ολοκληρωμένες φυσικές και ηλεκτρονικές συνδέσεις μεταξύ των επιμέρους συστημάτων, ώστε να χρησιμοποιείται το αποτελεσματικότερο μέσο μεταφοράς ή ο αποτελεσματικότερος συνδυασμός μέσων μεταφοράς και να βελτιωθεί η εφοδιαστική. Για τον σκοπό αυτό πρέπει να επιτυγχάνονται ταυτόχρονα οι στόχοι της «τριπλής» —οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής— αποτελεσματικότητας (συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των ενεργειακών δαπανών).

3.3

Ο προγραμματισμός των μεταφορών απαιτεί στην πλειονότητα των περιπτώσεων μεγάλες προθεσμίες προετοιμασίας και τη συνεργασία πολλών παραγόντων. Οι επενδύσεις για μεταφορικές υποδομές και πλατφόρμες εφοδιαστικής πραγματοποιούνται για πολύ μεγάλες χρονικές περιόδους και είναι εξαιρετικά δαπανηρές, ιδίως όσον αφορά τους θαλάσσιους λιμένες και τους λιμένες εσωτερικής ναυσιπλοΐας, τα αεροδρόμια αλλά και τους «χερσαίους σταθμούς» ή τους σταθμούς συνδυασμένων μεταφορών. Όμως αυτές ακριβώς οι πλατφόρμες δημιουργούν και τα μεγαλύτερα προβλήματα τα οποία απαιτούν ταχείες, αξιόπιστες και βιώσιμες λύσεις. Η ΕΟΚΕ θεωρεί συνεπώς σκόπιμο να βελτιστοποιηθεί καταρχάς η χρήση των υφιστάμενων υποδομών και, επομένως, η ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειριών μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά χρήσιμη. Ωστόσο, δεν επαρκεί η αξιοποίηση των υφιστάμενων υποδομών και η προσφυγή σε προηγμένες τεχνολογίες. Χρειάζεται, επίσης, ο μεσοπρόθεσμος και μακροπρόθεσμος προγραμματισμός νέων επενδύσεων.

3.4

Η δημιουργία νέων υποδομών με μακρόχρονη διάρκεια ζωής πρέπει να πραγματοποιείται με βάση τις πολύ μακροπρόθεσμες ανάγκες και όταν δεν υπάρχει εναλλακτική λύση μέσω της συντροπικότητας, π.χ. με άλλες υφιστάμενες υποδομές. Οι σιδηροδρομικές μεταφορές μπορεί να αποτελέσουν εναλλακτική λύση στη διεύρυνση του υφιστάμενου οδικού δικτύου ή την κατασκευή νέων δρόμων. Στον σχετικό προγραμματισμό πρέπει να συμμετάσχουν όλοι οι παράγοντες της εφοδιαστικής αλυσίδας, δηλαδή τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, οι εθνικές και περιφερειακές αρχές, η βιομηχανία και η διανομή και ο τομέας της μεταφόρτωσης, οι υπεύθυνοι εφοδιαστικής και οι μεταφορείς, οι κοινωνικοί εταίροι. Οι βιομηχανίες και οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να μπορούν να συμμετάσχουν στις προπαρασκευαστικές συζητήσεις και στις διάφορες διαβουλεύσεις για τα θέματα αυτά και οι απόψεις τους πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη.

3.5

Ο προγραμματισμός αυτός πρέπει να καταλήξει σε διαρκείς εταιρικές σχέσεις που να επιτρέπουν τη διασφάλιση μιας αειφόρου βιωσιμότητας (οικονομικής, οικολογικής και κοινωνικής) των υποδομών. Θα πρέπει να εντάσσεται στο Σχέδιο Ανάπτυξης του Κοινοτικού Χώρου και να συμβάλλει στην καλύτερη διάρθρωση, στον συντονισμό και στην αειφορία των επενδύσεων στον τομέα των μεταφορών σε συνάρτηση με τις βιομηχανικές και εμπορικές δραστηριότητες και τα προγράμματα χωροταξίας (κυρίως για να αποφευχθούν η «μετακίνηση» των πλατφορμών εφοδιαστικής και οι βεβιασμένες και δαπανηρές «μετεγκαταστάσεις», η συμφόρηση ορισμένων αξόνων και περιοχών από τη μία πλευρά και η παρακμή και απομόνωση άλλων περιοχών από την άλλη πλευρά, λόγω της έλλειψης ή κακής ποιότητας των συγκοινωνιών).

3.6

Τα προτεινόμενα νέα πρότυπα για τις μονάδες φορτίου πρέπει σαφώς να διευκολύνουν το χειρισμό του φορτίου όσον αφορά το μέγιστο βάρος και τις διαστάσεις σε περίπτωση μεταφόρτωσης. Ωστόσο, λαμβανομένων υπόψη των προβλημάτων που οφείλονται στο γεγονός ότι οι χερσαίες μεταφορές πραγματοποιούνται σχεδόν αποκλειστικά μέσω του οδικού δικτύου, τα πρότυπα αυτά δεν θα πρέπει να οδηγήσουν σε υπερφόρτωση που μπορεί να υποβαθμίσει τις υποδομές και να μειώσει ακόμη και την ασφάλεια των οδικών μεταφορών. Τα πρότυπα πρέπει να ευνοούν την συντροπικότητα.

3.7

Σε ό, τι αφορά την πρόταση του 2003 σχετικά με την καθιέρωση μιας νέας μονάδας φορτίου σε εθελούσια βάση, η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει εν συντομία ότι ο συνδυασμός δύο μονάδων φορτίου εντελώς διαφορετικών διαστάσεων αποτελεί για την εφοδιαστική πραγματικό εφιάλτη. Το άθροισμα των δύο εμποδίων (οι διαστάσεις των σταθερών σιδηροτροχιών καθοδήγησης των πλοίων και η αβεβαιότητα ως προς το ερώτημα ποιος θα αναλάβει το κόστος του συστήματος αυτού) προκαλούν φόβους ότι το σύστημα δεν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί.

4.1

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει την επιθυμία της να γνωμοδοτήσει για την έκθεση που θα καταρτίσει η Επιτροπή το 2010 σχετικά με την πρόοδο και τα ενδεχόμενα προβλήματα που παρουσιάζει η εφαρμογή του Σχεδίου.

4.2

Το διαδίκτυο των αντικειμένων θα συμβάλει αδιαμφισβήτητα στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της εφοδιαστικής των μεταφορών καθώς και των υπηρεσιών που παρέχονται στους πελάτες. Ωστόσο, με βάση την εμπειρία του διαδικτύου των ονομασιών, η ΕΟΚΕ διερωτάται ποιες διαδικασίες και ποια μέσα ελέγχου πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή για την ονοματοδότηση. Για ιστορικούς λόγους, το διαδίκτυο των ονομασιών έχει τεθεί υπό τον τελικό έλεγχο του USDoC, δηλαδή του Ομοσπονδιακού Υπουργείου Εμπορίου των ΗΠΑ. Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την επιλογή μιας ευρωπαϊκής διακυβέρνησης του συστήματος ονοματοδότησης και των βάσεων δεδομένων καθώς και τη δημιουργία τεχνικών προτύπων.

4.2.1

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η Επιτροπή εντάσσει την ανάπτυξη της εφοδιαστικής στην αναθεωρημένη Ατζέντα της Λισσαβώνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση. Ωστόσο, στηριζόμενη στην εμπειρία που έχει αποκτηθεί κατά το παρελθόν, καλεί την Επιτροπή να καλύψει σύντομα την καθυστέρηση που έχει σημειωθεί όσον αφορά την εφαρμογή των νέων τεχνολογιών, ειδικότερα σε σχέση με το Galileo.

4.3

Είναι, επίσης, απαραίτητο να επισημανθούν σαφώς τα προβλήματα προστασίας του ιδιωτικού βίου και της εμπιστευτικότητας των εμπορικών συναλλαγών τα οποία σχετίζονται με την διαφοροποίηση των μέσων πληροφόρησης που χρησιμοποιούνται για την εξακρίβωση του περιεχομένου των φορτίων, προκειμένου να αποφευχθεί ακριβώς η διάδοση των πληροφοριών σε εγκληματικές οργανώσεις, ιδιαίτερα σε τρίτες χώρες (να ληφθούν επίσης υπόψη οι τελωνειακές επιπτώσεις και οι επιπτώσεις για τα ασφαλιστήρια), για την παρακολούθηση των φορτίων και την ταυτοποίηση των αποστολέων, των διαμεσολαβητών και των παραληπτών στο πλαίσιο της προώθησης Νοήμονων Συστημάτων Μεταφορών (ΝΣΜ) και των συναφών τεχνολογιών της πληροφορίας.

4.4

Αυτό ισχύει ειδικότερα για την εξειδικευμένη εφοδιαστική που σχετίζεται με το ηλεκτρονικό εμπόριο.

4.5

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την προσπάθεια της Επιτροπής να «εκσυγχρονίσει» το επάγγελμα των εφοδιαστών μέσω ενός συστήματος «ορισμών» και «πιστοποίησης» των επιχειρήσεων εφοδιαστικής. Φρονεί όμως ότι τα συστήματα αυτά θα πρέπει να προσφέρουν πράγματι προστιθέμενη αξία.

4.6

Επίσης, η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της διότι η Επιτροπή προτείνει να εκπονηθεί κατάλογος ελάχιστων προσόντων και κατάρτισης, σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους.

4.7

Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΟΚΕ επιθυμεί όπως οι απαιτούμενες δεξιότητες και κατάρτιση αναπτύσσονται καθ' όλη τη διάρκεια του βίου και ενσωματώνουν την πρόοδο της γνώσης. Επιδοκιμάζει επίσης το γεγονός ότι η Επιτροπή εργάζεται για την αμοιβαία αναγνώριση των εθελοντικών αυτών πιστοποιητικών. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΟΚΕ εύχεται οι απαιτούμενες δεξιότητες και η κατάρτιση να αναπτύσσονται καθ' όλη τη διάρκεια του επαγγελματικού βίου και να ενσωματώνουν σταδιακά την πρόοδο της γνώσης και της τεχνολογίας. Εκφράζει επίσης την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η Επιτροπή εργάζεται για την αμοιβαία αναγνώριση αυτών των εθελοντικών πιστοποιητικών.

4.8

Η βελτίωση των επιδόσεων της εφοδιαστικής μέσω της αυξημένης χρήσης των νέων τεχνολογιών, της διοικητικής απλούστευσης, της ανταλλαγής εμπειρικών, της ανάπτυξης των προσόντων και της κατάρτισης και της «συντροπικότητας» είναι απολύτως απαραίτητη. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να υπογραμμίσει ότι η πρόοδος αυτή μπορεί να αναπτύξει πλήρως τις θετικές πτυχές της μόνον εάν ο τομέας των μεταφορών και της εφοδιαστικής αποτελέσουν αντικείμενο εξισορρόπησης των συνδυασμένων μέσων και της διατροπικότητας καθώς και ενός «ρυθμιζόμενου ανταγωνισμού», όπως συνιστά η Επιτροπή στο Λευκό Βιβλίο του 2001. Αυτό συνεπάγεται όμως την επανεκτίμηση του κόστους των μεταφορών και την πραγματική εναρμόνιση των συνθηκών ανταγωνισμού στις συνδυασμένες, αλλά και στις διατροπικές μεταφορές, σε όλη την επικράτεια της ΕΕ.

30.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 224/50

—

«Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση των οδηγιών 2002/21/ΕΚ σχετικά με κοινό κανονιστικό πλαίσιο για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών, 2002/19/ΕΚ σχετικά με την πρόσβαση σε δίκτυα ηλεκτρονικών επικοινωνιών και συναφείς ευκολίες, καθώς και με τη διασύνδεσή τους, και 2002/20/EΚ για την αδειοδότηση δικτύων και υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών»

—

«Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί τροποποίησης της οδηγίας 2002/22/EΚ για την καθολική υπηρεσία και τα δικαιώματα των χρηστών όσον αφορά δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών, της οδηγίας 2002/58/EΚ σχετικά με την επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και την προστασία της ιδιωτικής ζωής στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών και του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2006/2004 για τη συνεργασία όσον αφορά την προστασία των καταναλωτών»

—

«Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Αγορά Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών»