9.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 204/1

1.1

Το Παρατηρητήριο της Ενιαίας Αγοράς (ΠΕΑ) θεσπίστηκε από την ΕΟΚΕ με στόχο την παρακολούθηση της προόδου για την ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς. Στο διάστημα λειτουργίας του έχει εκπονήσει διάφορες γνωμοδοτήσεις ανταποκρινόμενο στις αιτήσεις για διερευνητικές γνωμοδοτήσεις από άλλα θεσμικά όργανα, όπως το Συμβούλιο, η Επιτροπή και το Κοινοβούλιο, καθώς και από τις Προεδρίες της ΕΕ (1), με πιο πρόσφατη τη γνωμοδότηση αναφορικά με την έκθεση προόδου της Επιτροπής σχετικά με την αναθεώρηση της ενιαίας αγοράς (2). Επιπλέον, η ΕΟΚΕ έχει εκπονήσει διάφορες γνωμοδοτήσεις πρωτοβουλίας.

1.2

Η παρούσα γνωμοδότηση πρωτοβουλίας είναι επίκαιρη, καθώς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε κατά τη συνεδρίασή του στις 18-19 Οκτωβρίου 2007 να ορίσει την ΕΕ διεθνή ρυθμιστή σε ό,τι αφορά τα κανονιστικά ζητήματα και το άνοιγμα της αγοράς. Η ΕΕ μπορεί να διαμορφώσει την παγκοσμιοποίηση, εάν συνδέσει το πρότυπο ανάπτυξής της με τη βιώσιμη ανάπτυξη, την κοινωνική δικαιοσύνη και την προστασία του περιβάλλοντος. Η στρατηγική της Λισαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση αποτελεί καλύτερη απάντηση στην παγκοσμιοποίηση από την υπαναχώρηση στον προστατευτισμό.

1.3

Οι εργοδότες και τα συνδικάτα συμφωνούν ότι η «ευελιξία με ασφάλεια» (3), την οποία διαπραγματεύονται οι κοινωνικοί εταίροι, μπορεί να δημιουργήσει μια επωφελή κατάσταση τόσο για τις εταιρείες όσο και για τους εργαζομένους. Ως εκ τούτου, παρέχει το σωστό πλαίσιο για τον εκσυγχρονισμό των ευρωπαϊκών αγορών εργασίας, προωθώντας την εργατική νομοθεσία, τα αποτελεσματικά συστήματα διά βίου μάθησης και κατάρτισης και προστατεύοντας και βελτιώνοντας την κοινωνική προστασία. Επιπλέον, ένας αποτελεσματικός κοινωνικός διάλογος θα συμβάλει στην ομαλή λειτουργία των αγορών εργασίας.

1.4

Η ΕΟΚΕ έχει λάβει γνώση της ανακοίνωσης της Επιτροπής με θέμα «Το ευρωπαϊκό συμφέρον: επιτυχία στην εποχή της παγκοσμιοποίησης» (4) η οποία υποβλήθηκε στο άτυπο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισσαβόνας.

1.5

Η επιτυχία της ενιαίας αγοράς σε πάρα πολλές εσωτερικές δραστηριότητες της ΕΕ θεωρείται δεδομένη από την πλειοψηφία των ευρωπαίων πολιτών. Η ενιαία αγορά δεν είναι ένα «τετελεσμένο γεγονός», αντιθέτως περιγράφεται από τον Επίτροπο κ. McCreevy ως «έργο υπό εξέλιξη» (5). Πέραν της ανάγκης ολοκλήρωσης της ενιαίας αγοράς, η ΕΕ καλείται τώρα να αντιμετωπίσει την πρόκληση της παγκοσμιοποίησης και να στηρίξει τις αρχές της ανοικτής αγοράς, στις οποίες βασίζεται η ένωση, δηλαδή σε έναν κόσμο όπου ο προστατευτισμός δεν έχει καμία θέση και ο ανταγωνισμός είναι πραγματικός.

1.6

Μέρος της παγκόσμιας αποστολής της ΕΕ είναι η ανάπτυξη εναρμονισμένων προτύπων σε συνδυασμό με την ελεύθερη μετακίνηση κεφαλαίου, αγαθών, υπηρεσιών και ανθρώπων. Αυτό σημαίνει ότι οι τρίτες χώρες που επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν στην ΕΕ δεν θα έχουν δικαίωμα να παρακάμψουν τους κανόνες που εφαρμόζονται στην εσωτερική αγορά είτε πρόκειται για την προστασία των καταναλωτών, τα τεχνικά πρότυπα, τις συνθήκες εργασίας είτε για την προστασία του περιβάλλοντος.

1.7

Ένα σημαντικό στοιχείο της πρόκλησης της παγκοσμιοποίησης είναι ο ρόλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, η ΔΟΕ και οι ολοένα και περισσότερο αλληλοεξαρτώμενες παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές, γεγονός που έγινε ιδιαίτερα αισθητό με την κρίση στις χρηματαγορές και χρηματοπιστωτικές αγορές το δεύτερο εξάμηνο του 2007.

1.8

Η ενιαία ευρωπαϊκή αγορά δεν είναι αυτάρκης. Η ΕΕ πρέπει να αναπτύξει τις συναλλαγές και τις επαφές της με τον υπόλοιπο κόσμο. Πρέπει επίσης να παραμείνει ανταγωνιστική προς όφελος των εργαζομένων, των εργοδοτών και όλων των πολιτών της. Η στρατηγική της Λισσαβόνας σχεδιάστηκε για την εκπλήρωση αυτού του στόχου και για να καταστεί η ΕΕ μια πιο ανταγωνιστική οικονομία στην παγκόσμια σκηνή. Η ίδια η ΕΕ πρέπει να μεριμνήσει για την άρση των εσωτερικών φραγμών που έχουν απομείνει.

1.9

Αντικείμενο της παρούσας γνωμοδότησης πρωτοβουλίας είναι η παρακίνηση της ΕΕ να αντιμετωπίσει την παγκοσμιοποίηση και να αξιοποιήσει τις συνακόλουθες ευκαιρίες. Η οικονομική επιτυχία της Ευρώπης δεν στηρίζεται στον προστατευτισμό, αλλά στις τέσσερις ελευθερίες με βάση τις οποίες οικοδομήθηκε η αρχική Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα. (Η ΕΕ έχει ακόμα να καταργήσει ορισμένους δικούς της εμπορικούς περιορισμούς.

1.10

Θα πρέπει επίσης να είναι προσεκτική και να μην πέσει στην αμερικανική παγίδα επιχορήγησης της παραγωγής βιοκαυσίμων. Χωρίς τον έλεγχο του ΠΟΕ, αυτές οι επιχορηγήσεις θα οδηγήσουν αναπόφευκτα σε άνοδο των τιμών των τροφίμων και σε διόγκωση του προβλήματος της πείνας στα αναπτυσσόμενα και υποανάπτυκτα μέρη του κόσμου. (6)

1.11

Η ΕΟΚΕ λαμβάνει γνώση και προτρέπει την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να λάβουν υπόψη τις συστάσεις των κοινωνικών εταίρων στην κοινή τους αναθεώρηση και ανάλυση των κύριων προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές αγορές εργασίας. (7)

1.12

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την ανακοίνωση της Επιτροπής στο άτυπο Συμβούλιο της Λισαβόνας (8). Πιο συγκεκριμένα στηρίζει τις τέσσερις στρατηγικές που συμφωνήθηκαν τότε, τόσο για την ένωση όσο και για τα κράτη μέλη: Ε&Α και καινοτομία, κατάλληλο επιχειρησιακό περιβάλλον, επένδυση σε ανθρώπινο δυναμικό, ενέργεια και κλιματικές αλλαγές. Ωστόσο, και στους τέσσερις τομείς απαιτείται εμβάθυνση του μεταρρυθμιστικού προγράμματος, προκειμένου να αξιοποιηθεί πλήρως το πραγματικό δυναμικό ανάπτυξης και απασχόλησης.

1.13

Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή και το Συμβούλιο να εξασφαλίσουν ότι οι κοινωνικοί εταίροι θα συμμετέχουν άμεσα στο σχεδιασμό και την υλοποίηση των μέτρων πολιτικής για την ευελιξία με ασφάλεια σε εθνικό επίπεδο.

1.14

Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και οι εργαζόμενοι δεν πρέπει να τεθούν σε μειονεκτική θέση σε σχέση με όσους τους ανταγωνίζονται από τρίτες χώρες, απλώς και μόνον επειδή η ΕΕ επιθυμεί να είναι σταθερός υποστηρικτής των προηγμένων περιβαλλοντικών πρακτικών.

1.15

Η λύση είναι η επίμονη και σταθερή προβολή μιας κοινής ευρωπαϊκής φωνής στις διεθνείς διαπραγματεύσεις για την υπερθέρμανση του πλανήτη και η άσκηση πιέσεων στις χώρες που δεν συμμορφώνονται.

2.1

Η ανακοίνωση της Επιτροπής στη σύνοδο αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων του Οκτωβρίου αποτελεί συνέχεια της άτυπης συνόδου στο Hampton Court τον Οκτώβριο του 2005, όπου εξετάσθηκαν οι προκλήσεις τις οποίες θέτει η παγκοσμιοποίηση σε τομείς όπως η καινοτομία, η ενέργεια, η μετανάστευση, η εκπαίδευση και η δημογραφία. Το 2007 επιτεύχθηκε μια συμφωνία για την τοποθέτηση της Ευρώπης στην πρώτη γραμμή των προσπαθειών που καταβάλλονται σε παγκόσμια κλίμακα με στόχο την αντιμετώπιση της αλλαγής του κλίματος και την υλοποίηση μιας ευρωπαϊκής πολιτικής για ασφαλή, βιώσιμη και ανταγωνιστική ενέργεια. Με αυτή τη συμφωνία η Ευρώπη τοποθετείται ουσιαστικά στο κατώφλι της 3ης βιομηχανικής επανάστασης.

2.2

Η ευαισθητοποίηση του κοινού όσον αφορά το θέμα της παγκοσμιοποίησης και των ωφελειών, αλλά και των δυσχερειών της, έχει αυξηθεί. Από κάποιους αντιμετωπίζεται με ενθουσιασμό και από άλλους με φόβο, ενώ έχει θέσει υπό αμφισβήτηση ορισμένες από τις μεταπολεμικές παραδοχές σχετικά με την παγκόσμια οικονομία (για παράδειγμα την κυριαρχία των ΗΠΑ) και για το πώς οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους πολίτες τους να δεχτούν τις αλλαγές. Η «παγκοσμιοποίηση» είναι μια ευκαιρία και συνάμα μια πρόκληση για την ΕΕ.

2.3

Μετά από πενήντα χρόνια ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, η αλληλεξάρτηση των οικονομικών προοπτικών των κρατών μελών είναι μεγαλύτερη από ποτέ, με αποτέλεσμα μια πρωτοφανή κοινωνική πρόοδο. Στην επόμενη φάση, η ΕΕ θα πρέπει να είναι σε θέση να οδηγήσει τις αναπτυξιακές τάσεις στην παγκόσμια οικονομία και να δημιουργήσει διεθνή πρότυπα τα οποία θα βασίζονται σε αξίες της ΕΕ.

2.4

Η νομισματική ένωση και η επιτυχία του ευρώ είναι και θα παραμείνουν ο καταλύτης για τη βαθύτερη ολοκλήρωση της αγοράς και παράγοντες ενίσχυσης της εσωτερικής αγοράς. Ένα περιβάλλον, το οποίο χαρακτηρίζεται από χαμηλό πληθωρισμό, χαμηλά επιτόκια, φθηνές και διαφανείς συναλλαγές και βαθύτερη χρηματοπιστωτική ολοκλήρωση, οδηγεί σε διασυνοριακές συναλλαγές και επενδύσεις εντός της ΕΕ, και βοηθά τις ευρωπαϊκές εταιρείες να αντιμετωπίσουν τον παγκόσμιο ανταγωνισμό. Εξωτερικά, το ευρώ παρέχει ασφάλεια απέναντι στις τρέχουσες αναταράξεις της χρηματοπιστωτικής αγοράς, και η ισχύς του μετριάζει ορισμένες από τις επιπτώσεις της ανόδου των τιμών στις παγκόσμιες αγορές τροφίμων και ενέργειας, η οποία οφείλεται κυρίως στην υψηλή ζήτηση από νέους αναδυόμενους γίγαντες. Ωστόσο, η ισχύς του ευρώ πρέπει να αντανακλά θεμελιώδεις οικονομικές αρχές. Μια ταχεία ανατίμηση του ευρώ, η οποία ευνοείται από ένα υπερβολικά υψηλό βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ και σχετίζεται με νομισματικές πολιτικές που συναρτώνται με ανταγωνιστικές υποτιμήσεις σε άλλα μέρη του κόσμου, είναι επικίνδυνη για την ευημερία της ΕΕ. Μια τέτοια ανατίμηση αποτελεί συντριπτικό μειονέκτημα για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις που παράγουν σε ευρώ και πωλούν σε δολάρια, με αποτέλεσμα να υφίσταται κίνδυνος μετεγκατάστασης επιχειρήσεων.

3.2

Πέραν των άμεσων συμφωνιών ελευθέρων συναλλαγών, η ΕΟΚΕ μπορεί να διακρίνει άλλους καινοτόμους τρόπους αντιμετώπισης των σχετικών υφιστάμενων προβλημάτων σε διμερές επίπεδο, παρακολουθώντας τις συζητήσεις στο πλαίσιο του διατλαντικού οικονομικού συμβουλίου, το οποίο συστάθηκε μετά τη σύνοδο κορυφής ΕΕ-ΗΠΑ στις 30 Απριλίου. Στην πρώτη συνεδρίαση του συμβουλίου στις 9 Νοεμβρίου σημειώθηκε μια πρώτη σημαντική πρόοδος προς την κατεύθυνση της επίλυσης προβλημάτων με στόχο τη βελτίωση των εμπορικών και επενδυτικών συνθηκών στον μεγαλύτερο οικονομικό εταίρο της ΕΕ. Τα θέματα που σταθμίζονται δεν ενδιαφέρουν απαραίτητα άλλους εμπορικούς συνασπισμούς, εξ ου και η σημασία αυτών των διμερών συμφωνιών. (Λέγεται ότι από τον Απρίλιο οι δύο πλευρές έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο στην άρση των εμποδίων στις συναλλαγές και τις επενδύσεις και στην ελάφρυνση των ρυθμιστικών περιορισμών.)

Τα θέματα και οι τομείς συμφωνίας αφορούν τα εξής:

3.3

Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει επίσης να εμβαθύνει και να ενδυναμώσει την οικονομική της συνεργασία με τη Ρωσία. Η προσχώρηση της Ρωσίας στον ΠΟΕ, ο κοινός οικονομικός χώρος ΕΕ-Ρωσίας και η νέα συνθήκη πλαίσιο ΕΕ-Ρωσίας αποτελούν σημαντικά ορόσημα στην πορεία προς μια γνήσια στρατηγική οικονομική εταιρική σχέση. Αυτή η ενισχυμένη συνεργασία θα πρέπει να προλειάνει το έδαφος για μελλοντικές διαπραγματεύσεις με στόχο έναν Κοινό Οικονομικό Χώρο, ο οποίος θα εξασφαλίζει την ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών και υπηρεσιών, κεφαλαίων και προσώπων, γνώσης και τεχνολογίας.

3.3.1

Δεδομένου ότι τα ευρεία θέματα μιας στρατηγικής οικονομικής εταιρικής σχέσης μπορούν εν μέρει μόνο να επιλυθούν μέσω της προσχώρησης στον ΠΟΕ, η ΕΕ και η Ρωσία θα πρέπει να οικοδομήσουν τις μελλοντικές οικονομικές τους σχέσεις, όπου αυτό είναι δυνατόν, πάνω σε δομές που ξεπερνούν τα πλαίσια του ΠΟΕ, προκειμένου να αναπτυχθεί ένας κοινός οικονομικός χώρος για μια «μεγαλύτερη» Ευρώπη. Για την υλοποίηση αυτού του στόχου απαιτείται ισχυρή δέσμευση από την ΕΕ και την Ρωσία ούτως ώστε να αντιμετωπιστεί ένα πολύ ευρύτερο και πιο εμπεριστατωμένο φάσμα θεμάτων απ' ό,τι στις παραδοσιακές συμφωνίες ελευθέρων συναλλαγών.

3.3.2

Η συμφωνία ΕΕ-Ρωσίας θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να συμπεριλαμβάνει κοινές διατάξεις για τις ακόλουθες παραμέτρους: εθνική αντιμετώπιση των διασυνοριακών επενδύσεων, κατάργηση των τελωνειακών δασμών, εξάλειψη των μη δασμολογικών φραγμών, κανονιστική σύγκλιση, αμοιβαία αναγνώριση προτύπων και αξιολόγηση της συμμόρφωσης, διευκόλυνση του εμπορίου και τελωνειακό καθεστώς, συνεργασία στον τομέα του ανταγωνισμού, απελευθέρωση των υπηρεσιών, δημόσιες συμβάσεις, υγειονομικοί και φυτοϋγειονομικοί κανονισμοί, προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, επίλυση διαφορών και χρήση των διεθνών λογιστικών προτύπων. Παραδείγματα θεμάτων που καλύπτονται από μια τέτοια ευρεία συμφωνία μπορούν να εντοπιστούν, λόγου χάρη, στις συμφωνίες για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο.

3.5

Η παγκοσμιοποίηση έχει επιταχύνει το ρυθμό των αλλαγών σε επίπεδο τεχνολογίας, ιδεών, τρόπου απασχόλησης και ζωής. Η ΕΟΚΕ στηρίζει σταθερά αυτούς τους στόχους και πιστεύει ότι εάν η Ευρώπη μπορέσει να ξεδιπλώσει τις δυνατότητές της στον τομέα της καινοτομίας και της δημιουργικότητας, θα μπορέσει να διαμορφώσει την πορεία των αλλαγών στον κόσμο δίνοντας ξεχωριστή έμφαση στις αξίες και την πολιτισμική πολυμορφία της.

1.

Η υπερθέρμανση του πλανήτη δεν μπορεί να αναστραφεί μόνον από την ΕΕ, και τα τελικά αποτελέσματα των μέτρων της ΕΕ θα είναι σίγουρα ουδέτερα, εάν οι υπόλοιπες χώρες δεν λάβουν μέτρα για την ελεγχόμενη χρήση της ενέργειας και των εκπομπών.

2.

Η ΕΕ θα πρέπει να αποφύγει να οδηγήσει σε μειονεκτική ανταγωνιστική θέση τους ευρωπαίους παραγωγούς, οι οποίοι θα αναγκάζονταν να αυξήσουν το λειτουργικό τους κόστος καταβάλλοντας υψηλότερους περιβαλλοντικούς φόρους, καθιστώντας έτσι εαυτούς λιγότερο ανταγωνιστικούς στον παγκόσμιο στίβο. Επιπλέον, αυτό θα δρομολογούσε μια μετατόπιση των επενδύσεων, οι οποίες θα μπορούσαν να έχουν στρατηγική σημασία για την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά.

3.

Η ΕΟΚΕ δεν έχει πεισθεί ότι τα υψηλότερα περιβαλλοντικά πρότυπα δημιουργούν ζήτηση για περισσότερη έρευνα σε οικολογικά προϊόντα. Είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει μεγάλο χρονικό κενό μέχρι τα προϊόντα αυτά να περάσουν από το εργαστήριο στην αγορά. Στο μεταξύ, οι άλλοι ευρωπαίοι παραγωγοί αγαθών που χαρακτηρίζονται από υψηλή ενεργειακή ένταση θα οδηγηθούν ενδεχομένως εκτός αγοράς λόγω αθέμιτου ανταγωνισμού από παραγωγούς σε χώρες που δεν είναι τόσο πρόθυμες να λάβουν μέτρα για τον έλεγχο των εκπομπών τους.

3.10.1

Η λύση είναι η επίμονη και σταθερή προβολή μιας κοινής ευρωπαϊκής φωνής στις διεθνείς διαπραγματεύσεις για την υπερθέρμανση του πλανήτη και η άσκηση πιέσεων στις χώρες που δεν συμμορφώνονται. Εάν η ΕΕ αποφασίσει να προχωρήσει μόνη της στον καθορισμό υψηλότερων περιβαλλοντικών προτύπων, τότε θα πρέπει να λάβει υπόψη το ενδεχόμενο επιβολής συνοριακών μέτρων, στο πλαίσιο του ΠΟΕ, σε προϊόντα που προέρχονται από χώρες που δεν σέβονται το περιβάλλον, ούτως ώστε οι ευρωπαίοι παραγωγοί να μην έχουν ανταγωνιστικό μειονέκτημα.

3.10.2

Ένα ανοικτό παγκόσμιο σύστημα συναλλαγών είναι προς το συμφέρον της ΕΕ. Κάποτε η ΕΕ έπρεπε να προστατεύει τους πολίτες, τα συμφέροντα και τις αξίες της. Σήμερα ο προστατευτισμός δεν μπορεί να είναι η λύση. Κατέχοντας την πρώτη θέση παγκοσμίως σε συναλλαγές και επενδύσεις, η ΕΕ επιτυγχάνει, χάρη στο άνοιγμά της, χαμηλότερο κόστος για τη βιομηχανία, χαμηλότερες τιμές για τους καταναλωτές, ανταγωνιστικά κίνητρα για τις επιχειρήσεις και νέες επενδύσεις. Ταυτόχρονα, είναι σημαντικό για την ΕΕ να χρησιμοποιήσει την επιρροή της σε διεθνείς διαπραγματεύσεις για να εξασφαλίσει την ίδια στάση και από άλλους: η πολιτική του ανοίγματος μπορεί να είναι βιώσιμη μόνον εάν οι άλλοι ανταποκριθούν με θετικό τρόπο.

3.10.3

Η Επιτροπή πρέπει να εξασφαλίσει ότι οι τρίτες χώρες προσφέρουν αναλογικά επίπεδα ανοίγματος σε ευρωπαίους εξαγωγείς και επενδυτές, και να θέσει βασικούς κανόνες που δεν υποσκάπτουν την ικανότητα να προστατεύσουμε τα συμφέροντά μας και να διαφυλάξουμε το υψηλό επίπεδο υγείας, ασφάλειας, κοινωνικής και περιβαλλοντικής προστασίας και προστασίας των καταναλωτών.

4.1

Η παγκοσμιοποίηση και οι τεχνολογικές αλλαγές ενέχουν τον κίνδυνο αύξησης της ανισότητας, διευρύνοντας το χάσμα μεταξύ ειδικευμένων και ανειδίκευτων, και μεταξύ των πλούσιων και φτωχών εθνών. Η βέλτιστη λύση είναι η παροχή βοήθειας σε κάθε άτομο και σε κάθε έθνος προκειμένου να προσαρμοστεί στις αλλαγές, μέσω της βελτίωσης της ποιότητας και με την παροχή εκπαίδευσης και κατάρτισης για όλες τις ηλικίες.

4.2

Η ΕΟΚΕ και οι κοινωνικοί εταίροι έχουν υποβάλει τις παρατηρήσεις τους σχετικά με το πώς θα πρέπει να διαμορφωθεί η ευελιξία με ασφάλεια προκειμένου να βοηθήσει τους πολίτες να διαχειρίζονται τις αλλαγές στον τομέα της απασχόλησης με μεγαλύτερη επιτυχία σε καιρούς ραγδαίων οικονομικών μεταβολών.

4.3

Το Συμβούλιο Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων ενέκρινε στις 5 Δεκεμβρίου 2007 (13) μια δέσμη κοινών αρχών για την ευελιξία με ασφάλεια, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για την ενσωμάτωση της ευελιξίας με ασφάλεια στα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων των κρατών μελών και την συνακόλουθη εφαρμογή της σε στενή συνεργασία με τους εθνικούς κοινωνικούς εταίρους.

4.4

Η ΕΟΚΕ θα ήθελε να δοθεί περισσότερη προσοχή στις ενεργές πολιτικές προώθησης της ένταξης και εξασφάλισης της ισότητας ευκαιριών για ομάδες που αντιμετωπίζουν διακρίσεις στο χώρο εργασίας (άτομα άνω των 70 ετών, γυναίκες, εθνικές μειονότητες και ανειδίκευτοι νέοι που έχουν εγκαταλείψει το σχολείο).

5.1

Η ΕΕ βιώνει επί του παρόντος τις επιπτώσεις μιας παγκόσμιας κρίσης στις χρηματαγορές και χρηματοπιστωτικές αγορές. Η νομισματική ένωση και η άμεση αντίδραση της ΕΚΤ στην κρίση διαδραμάτισαν θετικό ρόλο. Πρώτον, διοχετεύοντας μεγάλα ποσά ρευστού στις χρηματαγορές, η ΕΚΤ συνέβαλε στον περιορισμό της κρίσης της εμπιστοσύνης στον τραπεζικό τομέα, μειώνοντας τον κίνδυνο πρόβλεψης αυστηρότερων πιστωτικών όρων για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Δεύτερον, χάρη στην απουσία νομισματικών κινδύνων και στα χαμηλά ασφαλιστήρια κινδύνου ανά χώρα, οι πιο ευπαθείς οικονομίες της ΕΕ κατάφεραν να αντιμετωπίσουν τις αναταράξεις της χρηματοπιστωτικής αγοράς σχεδόν αλώβητες.

5.2

Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και η εξασθένιση του δολαρίου ΗΠΑ επηρεάζουν την Ευρώπη λόγω, επίσης, της σημαντικής ανατίμησης του ευρώ η οποία οφείλεται στη διατήρηση του βασικού επιτοκίου της ΕΚΤ σε υπερβολικά υψηλό επίπεδο και σε νομισματικές πολιτικές που συναρτώνται με ανταγωνιστικές υποτιμήσεις σε άλλα μέρη του κόσμου, θα έχει επιζήμιες συνέπειες για την οικονομία της ΕΕ και τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές της.

5.3

Οι πρόσφατες εξελίξεις στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές καταδεικνύουν την ανάγκη να ενισχυθούν οι κανόνες προληπτικής εποπτείας, να βελτιωθεί ο συντονισμός και η επικοινωνία μεταξύ των εποπτικών αρχών και των κεντρικών τραπεζών και να αυξηθεί η διαφάνεια και η υποβολή εκθέσεων.

9.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 204/9

1.1

Στην ανακοίνωσή της «Μια Ευρώπη αποτελεσμάτων — Εφαρμογή του κοινοτικού δικαίου», της 5ης Σεπτεμβρίου 2007 [COM(2007) 502 τελικό], η Επιτροπή επισημαίνει ότι, από περισσότερες των 9 000 νομοθετικές πράξεις, οι 2000 είναι οδηγίες, για την καθεμιά από τις οποίες χρειάζονται από 40 έως 300 μέτρα μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο. Και ότι, λόγω του μεγάλου αριθμού των ευρωπαίων πολιτών που θα μπορούσαν να επικαλεσθούν δικαιώματα βάσει της κοινοτικής νομοθεσίας, πρέπει, στο πλαίσιο της επιδίωξης του στόχου της βελτίωσης της νομοθεσίας, να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην εφαρμογή του δικαίου και στον εντοπισμό των λόγων για τους οποίους εξακολουθούν να υφίστανται δυσκολίες για την εφαρμογή και τον έλεγχο της εφαρμογής του δικαίου.

Προτείνει, λοιπόν, να βελτιωθεί η ισχύουσα μέθοδος διαχείρισης των προβλημάτων που αφορούν την εφαρμογή και τον έλεγχο της εφαρμογής του κοινοτικού δικαίου.

1.2

Προς τον σκοπό αυτόν, η Επιτροπή εντοπίζει τέσσερις πιθανές κατευθύνσεις για τη βελτίωση της εφαρμογής του δικαίου:

1.3

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τη βούληση της Επιτροπής να βελτιώσει τους μηχανισμούς για τη βελτίωση της εφαρμογής του κοινοτικού δικαίου εκ μέρους των κρατών μελών.

Επιθυμεί να διατυπώσει επ' αυτού τις ακόλουθες παρατηρήσεις:

2.1

Τα περισσότερα προβλήματα κακής εφαρμογής και εκτέλεσης του κοινοτικού δικαίου απορρέουν από τη μη μεταφορά των οδηγιών. Ως «μεταφορά» νοείται η λειτουργία βάσει της οποίας ένα κράτος μέλος αποδέκτης της οδηγίας προβαίνει στην υιοθέτηση όλων των μέτρων που απαιτούνται για την ουσιαστική ενσωμάτωσή της στην εθνική έννομη τάξη του, μέσω των κατάλληλων κανονιστικών πράξεων.

2.2

Η μεταφορά απαιτεί από τα κράτη μέλη να εκτελέσουν δύο υποχρεώσεις:

2.3

Η ίδια απαίτηση ισχύει και για τη μεταφορά των αποφάσεων-πλαίσιο που προβλέπονται στο άρθρο 34 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ), οι οποίες, όπως ακριβώς και οι οδηγίες που αναφέρονται στο άρθρο 249 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (ΣΕΚ), «δεσμεύουν τα κράτη μέλη ως προς το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα αλλά αφήνουν στην αρμοδιότητα των εθνικών αρχών την επιλογή του τύπου και των μέσων».

2.4

Κατά τη μεταφορά των αποφάσεων-πλαίσιο ενδέχεται επίσης να ανακύψουν δυσκολίες. Ωστόσο, σε αντίθεση με την ΣΕΚ, η οποία, στα άρθρα 226 και 228, προβλέπει διαδικασία επί παραβάσει, η ΣΕΕ δεν προβλέπει κανέναν τέτοιο μηχανισμό ελέγχου με πρωτοβουλία της Επιτροπής σε περίπτωση μη μεταφοράς ή πλημμελούς μεταφοράς. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ουδόλως ότι τα κράτη μέλη δεν οφείλουν να τηρούν την υποχρέωση της μεταφοράς των αποφάσεων-πλαίσιο.

2.5

Διαπιστώνεται, δυστυχώς, ότι τα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν ακόμη δυσκολίες όσον αφορά την προσαρμογή των διαδικασιών κατάρτισης των κανόνων μεταφοράς, οι οποίοι, αντίθετα απ' ό,τι φαίνεται, προσκρούουν σε περίπλοκους νομικούς περιορισμούς και κάποιες φορές έρχονται σε σύγκρουση με τις εθνικές νομικές παραδόσεις.

3.1

Τα κράτη μέλη έχουν αποκλειστική αρμοδιότητα για να αποφασίζουν τη μορφή που θα δώσουν στη μεταφορά των οδηγιών και για να καθορίζουν τα ίδια, υπό την εποπτεία των εθνικών δικαστών, ως δικαστών κοινού δικαίου της κοινοτικής νομοθεσίας, τα κατάλληλα μέσα ώστε η οδηγία να παράγει αποτελέσματα στο εσωτερικό δίκαιο. Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί η υποχρέωση της Επιτροπής ως θεματοφύλακα των συνθηκών, να διασφαλίσει την ορθή εφαρμογή του δικαίου και την ομαλή λειτουργία της ενιαίας αγοράς, προβαίνοντας, αν χρειαστεί, στην σταδιακή ανάληψη δράσεων, που διαθέτει για το σκοπό αυτό, κατά των κρατών μελών (αιτιολογημένη γνωμοδότηση, προσφυγή στο ΔΕΚ, χρηματική ποινή).Τέλος, καθυστερημένη, πλημμελής ή ατελής μεταφορές δεν στερούν τους θιγόμενους πολίτες από το δικαίωμα προσφυγής εφόσον υπερισχύει η οδηγία του εσωτερικού δικαίου, δυνάμει της αρχής της υπεροχής του κοινοτικού δικαίου.

3.2

Η άρτια μεταφορά προϋποθέτει, λοιπόν, την υιοθέτηση εθνικών κανόνων δεσμευτικού χαρακτήρα, οι οποίοι πρέπει να αποτελούν αντικείμενο επίσημης δημοσίευσης (1), και κατά συνέπεια το Δικαστήριο επικρίνει την απλή γενική παραπομπή στο κοινοτικό δίκαιο εν είδει μεταφοράς (2).

3.3

Είναι πιθανό ορισμένες γενικές αρχές του συνταγματικού ή του διοικητικού δικαίου να καθιστούν περιττή τη μεταφορά της οδηγίας μέσω της υιοθέτησης ειδικών νομοθετικών ή κανονιστικών μέτρων. Αυτό, όμως, προϋποθέτει ότι οι εν λόγω γενικές αρχές θα εξασφαλίζουν πράγματι την πλήρη εφαρμογή της οδηγίας από την εθνική διοίκηση.

3.4

Η μεταφορά των οδηγιών πρέπει, λοιπόν, να είναι όσο το δυνατόν πιο πιστή. Οι οδηγίες που εναρμονίζουν τις εθνικές νομοθεσίες πρέπει να μεταφέρονται, κατά το δυνατόν, κατά γράμμα, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η τήρηση της ενιαίας ερμηνείας και εφαρμογής του κοινοτικού δικαίου (3).

3.5

Αυτό, θεωρητικά, φαίνεται απλό. Στην πράξη, όμως, συμβαίνει κάποιες αυτοτελείς έννοιες του κοινοτικού δικαίου (4) να μην έχουν αντίστοιχη έννοια στην εθνική νομική ορολογία, ή ακόμη κάποιες τέτοιες έννοιες να μην παραπέμπουν ρητά στο δίκαιο των κρατών μελών ώστε να προσδιορίζεται το νόημα και το περιεχόμενό τους (5).

3.6

Συμβαίνει, επίσης, η οδηγία να περιλαμβάνει άρθρο σύμφωνα με το οποίο οι εθνικές διατάξεις μεταφοράς της οδηγίας πρέπει να περιλαμβάνουν αναφορά στην οδηγία ή να συνοδεύονται από τέτοια αναφορά κατά τη δημοσίευσή τους. Η αθέτηση της ρήτρας αυτής, της καλούμενης «ρήτρας διασύνδεσης», επισύρει κυρώσεις του Δικαστηρίου, το οποίο αρνείται να κάνει δεκτή την εξαίρεση που επικαλούνται τα κράτη μέλη με το επιχείρημα ότι το ισχύον εσωτερικό τους δίκαιο είναι ήδη σύμφωνο προς την οδηγία (6).

3.7

Η δυσκολία της άρτιας μεταφοράς των οδηγιών οφείλεται επίσης στον κυμαινόμενο βαθμό του κανονιστικού τους χαρακτήρα. Υπάρχουν δύο κύριες κατηγορίες διατάξεων στις οδηγίες:

3.8

Στην περίπτωση των «προαιρετικών» διατάξεων, η αξιολόγηση του κατά πόσον έχει γίνει πλήρης, πιστή και πραγματική μεταφορά δεν πρέπει να αφορά την ίδια την διατύπωση των εθνικών μέτρων, αλλά το περιεχόμενο των εθνικών μέτρων, το οποίο πρέπει να οδηγεί στην επίτευξη των στόχων της οδηγίας.

3.9

Στην περίπτωση των «δεσμευτικών/απαλλαγμένων αιρέσεων» διατάξεων, η προσοχή της Επιτροπής και του Δικαστηρίου επικεντρώνεται περισσότερο στην ταυτότητα διατύπωσης μεταξύ των εθνικών μέτρων και των διατάξεων της οδηγίας.

3.10

Ορισμένα κράτη μέλη, όμως, αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες για να επιτύχουν μια ικανοποιητική διατύπωση των κανόνων που μεταφέρουν τις «δεσμευτικές/απαλλαγμένες αιρέσεων» διατάξεις των οδηγιών. Οι δυσκολίες αυτές θα μπορούσαν να συνοψισθούν ως εξής: «για λόγους σαφήνειας του δικαίου, η θέσπιση των νέων διατάξεων πρέπει να συνοδεύεται από συστηματική επιμέλεια των κειμένων, ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος να εξακολουθούν να υφίστανται επικαλυπτόμενες ή, ακόμη χειρότερο, αντιφατικές διατάξεις. Πρέπει, λοιπόν, να βρεθεί η σωστή ισορροπία ανάμεσα σε μια υπερβολικά στενά νοούμενη μεταγραφή και σε μια υπερβολικά ευρεία αναθεώρηση των σχετικών διατάξεων, και εδώ έγκειται, ίσως, κάποια πηγή δυσχερειών»  (7).

4.1

Η επιλογή των τεχνικών διατύπωσης των μέτρων για τη μεταφορά των οδηγιών ποικίλλει ανάλογα με το εάν πρόκειται για «προαιρετικές» διατάξεις ή για διατάξεις «δεσμευτικές/απαλλαγμένες αιρέσεων»:

4.2

Τέλος, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να μεταφέρουν το κοινοτικό δίκαιο δια της αναφοράς, όταν πρόκειται για διατάξεις τεχνικού χαρακτήρα, όπως για παράδειγμα τα παραρτήματα οδηγιών που περιλαμβάνουν καταλόγους αντικειμένων ή υποδείγματα εντύπων, ή ακόμη που αποτελούν αντικείμενο συχνών τροποποιήσεων.

4.3

Οι Κάτω Χώρες, η Σλοβακία, η Αυστρία, η Φινλανδία και η Εσθονία προσφεύγουν σε μεταφορά δια της αναφοράς για τα τεχνικά παραρτήματα οδηγιών που τροποποιούνται συχνά από οδηγίες υιοθετούμενες σύμφωνα με τη διαδικασία της επιτροπολογίας.

4.4

Εύκολα διαπιστώνουμε ότι η διαδικασία της μεταφοράς δεν είναι τόσο απλή όσο φαίνεται, και τούτο επειδή ο αναγκαστικός χαρακτήρας του περιεχόμενου των οδηγιών δεν έχει πάντοτε τον ίδιο βαθμό. Η διαφοροποίηση αυτή συνεπάγεται μία διαφοροποίηση και ως προς τις εθνικές διαδικασίες μεταφοράς.

4.5

Το Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, προσφεύγει σε ταχεία διαδικασία υιοθέτησης των εκ μεταφοράς νόμων, καλούμενη «negative declaration», σύμφωνα με την οποία η κυβέρνηση καταθέτει στο κοινοβούλιο το κείμενο μεταφοράς που έχει προκύψει από την διυπουργική διαβούλευση, το οποίο δεν αποτελεί αντικείμενο συζήτησης, εκτός εάν υπάρξει αντίθετο αίτημα.

4.6

Το Βέλγιο εφαρμόζει επείγουσα διαδικασία, η οποία εφαρμόζεται για οποιονδήποτε νόμο, στην περίπτωση όπου η εκπνοή της προθεσμίας για τη μεταφορά επιβάλλει την ταχεία υιοθέτηση νόμου μεταφοράς.

4.7

Άλλα κράτη μέλη, αντίθετα, δεν διαθέτουν τέτοιου είδους ταχεία νομοθετική διαδικασία για την υιοθέτηση νόμων μεταφοράς: η Γερμανία, η Αυστρία και η Φιλανδία είναι μεταξύ αυτών.

4.8

Στη Γαλλία δεν υπάρχει διαφοροποιημένη ρυθμιστική αντιμετώπιση ανάλογα με το τι διακυβεύεται στις διάφορες προς μεταφορά οδηγίες, είτε με απλοποιημένη νομοθετική διαδικασία, είτε με κανονιστικά μέσα.

—

Το θεμελιώδες ζήτημα είναι να καθοριστεί πώς μπορεί να καταρτίζεται σε κοινοτικό επίπεδο μια νομοθεσία που να είναι πιο εύκολη ως προς τη μεταφορά της, και που να χαρακτηρίζεται από την εννοιολογική συνοχή και τη σχετική σταθερότητα που απαιτούνται για τη δραστηριότητα των επιχειρήσεων και τη ζωή των πολιτών.

—

Να προλαμβάνεται η επιλογή του κανονιστικού μέσου για τη μεταφορά, μέσω του καθορισμού, από την αρχή των συζητήσεων σχετικά με το σχέδιο οδηγίας, ενός πίνακα αντιστοιχίας σαφούς και που θα ενημερώνεται τακτικά, σύμφωνα με το παράδειγμα του Ηνωμένου Βασιλείου.

—

Να επιταχυνθεί η διαδικασία μεταφοράς ήδη από τη δημοσίευση της οδηγίας στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την ανάθεση του εσωτερικού συντονισμού σε ένα εσωτερικό σημείο επαφής που θα διαθέτει μια βάση δεδομένων ειδικά σχεδιασμένη προς τον σκοπό αυτό, όπως προτείνει η Επιτροπή στην ανακοίνωσή της, ή ακόμη και να διαθέτει το εν λόγω σημείο επαφής ένα σύστημα προειδοποίησης που θα ενεργοποιείται μερικούς μήνες πριν από την εκπνοή της προθεσμίας για τη μεταφορά. Το Βέλγιο, η Ουγγαρία και οι Κάτω Χώρες έχουν ήδη οργανωθεί κατ' αυτόν τον τρόπο.

—

Να προκρίνεται η μεταφορά δια της αντιγραφής όταν πρόκειται για διατάξεις ακριβείς και μη επιδεχόμενες αιρέσεων ή για ορισμούς.

—

Να γίνεται δεκτή η μεταφορά δια της συγκεκριμένης και επακριβούς παραπομπής στις δεσμευτικές/μη επιδεχόμενες αιρέσεων διατάξεις της οδηγίας, όπως οι κατάλογοι και πίνακες προϊόντων, ουσιών ή αντικειμένων, τα οποία αφορά η οδηγία, τα υποδείγματα εντύπων και πιστοποιητικών που περιλαμβάνονται σε παραρτήματα. Η παραπομπή πρέπει οπωσδήποτε να είναι συγκεκριμένη, δεδομένου ότι το Δικαστήριο φρονεί ότι ένα κείμενο εσωτερικού δικαίου που περιλαμβάνει γενική παραπομπή στην οδηγία δεν μπορεί να θεωρηθεί ως αποδεκτή πράξη μεταφοράς (9). Οι Κάτω Χώρες, η Σλοβακία, η Αυστρία, η Φινλανδία και η Εσθονία ακολουθούν τη μέθοδο αυτή για τη μεταφορά των τεχνικών παραρτημάτων των οδηγιών.

—

Να προσαρμοστούν οι εθνικές διαδικασίες μεταφοράς σε συνάρτηση με την εμβέλεια της οδηγίας, με προσφυγή σε επισπευσμένες διαδικασίες, χωρίς ωστόσο να παραμελούνται οι υποχρεωτικές εσωτερικές διαβουλεύσεις που συνδέονται με την υιοθέτηση κανονιστικών πράξεων.

6.1

Η βελτίωση της εφαρμογής του κοινοτικού δικαίου, όπως ζητά η Επιτροπή, αποτελεί στόχο κοινής λογικής, η επίτευξη του οποίου εξαρτάται κυρίως από τα κράτη μέλη, που αντιμετωπίζουν, όπως διαπιστώνεται, προβλήματα πολύ πιο περίπλοκα απ' ό,τι φαίνεται εκ πρώτης όψεως.

6.2

Τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να επωφελούνται από την πρόφαση της μεταφοράς των οδηγιών για να αναθεωρούν τμήματα της εθνικής τους νομοθεσίας, τα οποία δεν αφορά άμεσα η κοινοτική νομοθεσία («gold plating»), ή για να τροποποιούν αρνητικά ορισμένες διατάξεις του εσωτερικού τους δικαίου που ενδέχεται να περιορίζουν τα δικαιώματα των πολιτών ή των επιχειρήσεων — θα μπορούσε να γίνει λόγος για «downgrading» — επιρρίπτοντας στις «Βρυξέλλες» την ευθύνη για τις αλλαγές.

6.3

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να προσφεύγουν πιο συστηματικά στη δυνατότητα που προσφέρουν το πρωτογενές δίκαιο/οι συνθήκες να μεταφέρουν τις οδηγίες μέσω διαδικασιών συλλογικής διαπραγμάτευσης, ιδίως για τις οδηγίες με κοινωνικό και οικονομικό περιεχόμενο. Κατά τη διάρκεια της προπαρασκευαστικής διαδικασίας για τη μεταφορά (10), και ανάλογα με τα θέματα, θα πρέπει να ζητείται η γνώμη των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών σχετικά με τις τροποποιήσεις ή προσθήκες που πρέπει να εισαχθούν στο εσωτερικό δίκαιο με την ευκαιρία αυτή. Οι εν λόγω διαδικασίες διαπραγματεύσεων και διαβουλεύσεων, εκ φύσεως, προωθούν και διευκολύνουν τη μετέπειτα εφαρμογή του κοινοτικού δικαίου, εξασφαλίζοντας την υποστήριξη της κοινωνίας των πολιτών. Είναι γεγονός ότι η διαβούλευση με την κοινωνία των πολιτών πριν την υιοθέτηση εθνικών μέτρων μεταφοράς διαφωτίζει τη λήψη δημόσιων αποφάσεων, παρέχοντας στην εθνική διοίκηση τη δυνατότητα συλλογής των απόψεων των κοινωνικών εταίρων, εμπειρογνωμόνων και αντιπροσώπων των επαγγελματιών του εκάστοτε κλάδου που επηρεάζεται από την εφαρμογή των μέτρων μεταφοράς. Έχει παιδαγωγικό χαρακτήρα, καθώς επιτρέπει στους εν λόγω φορείς να γνωρίζουν καλύτερα το περιεχόμενο των επικείμενων μεταρρυθμίσεων. Σε αυτό το πλαίσιο, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Δανία, η Φινλανδία και η Σουηδία πραγματοποιούν διαβουλεύσεις με τους κοινωνικούς τους εταίρους και τους συμβουλευτικούς οργανισμούς τους, υποβάλλοντάς τους ταυτόχρονα ένα κείμενο μεταφοράς και μια σειρά συγκεκριμένων ερωτήσεων σχετικά με το κείμενο.

6.4

Θα ήταν σκόπιμο να λαμβάνεται περισσότερο υπόψη η εσωτερική συνταγματική οργάνωση ορισμένων κρατών μελών (ομοσπονδιακά κράτη, περιφερειακή αποκέντρωση και άλλες μορφές μεταφοράς κυριαρχικών αρμοδιοτήτων σε υπο-κρατικό επίπεδο). Οι προθεσμίες μεταφοράς θα έπρεπε, κάποιες φορές, να παρατείνονται, κυρίως όταν πρόκειται για κοινοτικές διατάξεις που αφορούν τις εξουσίες που έχουν μεταβιβαστεί σε εδαφικές ενότητες (περιφερειακή πολιτική, εξόχως απομακρυσμένες περιφέρειες και νήσοι κλπ.).

6.5

Τα εθνικά κοινοβούλια και τα περιφερειακά κοινοβούλια ή συνελεύσεις (για παράδειγμα, της Σκοτίας, του Βελγίου ή των γερμανικών ομόσπονδων κρατιδίων) είναι άμεσα ενδιαφερόμενα και αρμόδια για τη μεταφορά του κοινοτικού δικαίου που υπάγεται στον τομέα της νομοθεσίας, για τον οποίο έχουν αρμοδιότητα είτε εξ ανάθεσης είτε συμβουλευτική. Οι επιτροπές που συγκροτούν προς τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να προβαίνουν σε ακροάσεις με ειδικούς και με εκπροσώπους ενδιαφερομένων κλάδων της κοινωνίας των πολιτών και να διαθέτουν ιδιαίτερες εξουσίες για τον προγραμματισμό της εξέτασης των προτάσεων νόμων μεταφοράς, έτσι ώστε να αποτρέπεται το ενδεχόμενο οι «επείγουσες υποθέσεις» της εσωτερικής νομοθεσίας να μεταθέτουν πέραν των διαθέσιμων προθεσμιών τα χρονοδιαγράμματα εξέτασης των εσωτερικών διατάξεων μεταφοράς. Αντίθετα, προκειμένου να μειωθεί αποφασιστικά το «απόθεμα» των οδηγιών που δεν μεταφέρονται εντός των προθεσμιών, για ορισμένα σχέδια που σημειώνουν καθυστέρηση, και επί των οποίων δεν υπάρχει ουσιαστική αντιπαράθεση μεταξύ των πολιτικών κομμάτων, θα μπορούσαν να εφαρμόζονται επείγοντα μέτρα (εκχώρηση νομοθετικής αρμοδιότητας στην εκτελεστική αρχή).

6.6

Ορισμένοι έχουν ήδη καταρτίσει συστήματα για την επιτάχυνση των διαδικασιών υιοθέτησης των κανόνων μεταφοράς, άλλοι έχουν τελειοποιήσει τεχνικές για τη βελτίωση της ποιότητας της μεταφοράς, άλλοι βρίσκονται σε πιο πρώιμο στάδιο και χρειάζονται ακόμη προσαρμογή. Για παράδειγμα, τα υπουργεία και τα κοινοβούλια θα μπορούσαν να συστήσουν στους κόλπους τους μια υπηρεσία μελέτης της μεταφοράς, η οποία θα καθοδηγεί και θα προσανατολίζει τις εργασίες μεταφοράς. Πρόκειται εδώ για μια ευκαιρία εκσυγχρονισμού της δημόσιας δράσης και όχι για επιβολή εξαναγκασμών εκ μέρους των κοινοτικών οργάνων, με την Επιτροπή στην πρώτη γραμμή. Με άλλα λόγια, το θέμα που τίθεται εδώ είναι η πλήρης ανάληψη του ρόλου και της ευθύνης που αναλογεί στον καθένα για την ευρωπαϊκή οικοδόμηση (11).

9.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 204/13

1.1

Με την παρούσα πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου η Επιτροπή επιδιώκει να τροποποιήσει την οδηγία 76/769/EOK του Συμβουλίου με την προσθήκη περιορισμών κυκλοφορίας στην αγορά και χρήσης πέντε ανεξάρτητων ουσιών. Τέσσερις από τις ουσίες αυτές περιλαμβάνονταν στους αρχικούς καταλόγους προτεραιότητας που καταρτίστηκαν μεταξύ του 1994 και του 2000. Τα προτεινόμενα μέτρα ασχολούνται μόνο με τους κινδύνους για το ευρύ κοινό. Η τελευταία ουσία, το νιτρικό αμμώνιο (ΑΝ), εισάγεται σε αυτό το πλαίσιο με στόχο τη βελτίωση της ασφάλειας των λιπασμάτων νιτρικού αμμωνίου, υπό κανονικές συνθήκες χειρισμού από τους αγρότες και τους διανομείς, και συγχρόνως ως μια προσπάθεια για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, κυρίως μέσω του περιορισμού της πρόσβασης σε εκρηκτικές πρόδρομες ουσίες. Σε αυτήν την τελευταία περίπτωση, θα επηρεαστούν ασφαλώς και οι πωλήσεις τόσο προς τους εμπόρους λιανικής πώλησης όσο και προς το ευρύ κοινό.

1.2

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ορισμένες από τις προτάσεις που διατυπώνονται, αλλά όχι το σύνολό τους. Τα αναλυτικά επιχειρήματα όσον αφορά καθεμία από τις ουσίες και τα παρασκευάσματα εκτίθενται στα σημεία 5 έως 9.12.

1.3

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι πρόκειται, σχεδόν, για την τελευταία τέτοιου είδους τροποποίηση της οδηγίας 76/769/EOK του Συμβουλίου, πριν από την αντικατάστασή της την 1η Ιουνίου 2009 από τον τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1907/2006 για την καταχώριση, την αξιολόγηση, την αδειοδότηση και τους περιορισμούς των χημικών προϊόντων (REACH). Εντούτοις, όπως και στην περίπτωση των προηγούμενων τροποποιήσεων, εκφράζει τη λύπη της για την επιλεχθείσα συγκεντρωτική αντιμετώπιση ανεξάρτητων ουσιών και παρασκευασμάτων και διαπιστώνει τις εκτεταμένες καθυστερήσεις που έχουν παρατηρηθεί από τότε που οι ουσίες αυτές προσδιορίστηκαν αρχικά ως ουσίες 'προτεραιότητας', στο πλαίσιο του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 793/93 του Συμβουλίου. Εάν η αντιμετώπιση αυτή οφείλεται σε περιορισμούς που τίθενται από πλευράς πόρων ή δεξιοτήτων στην Επιτροπή ή σε άλλους αρμόδιους οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένου του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Χημικών Προϊόντων που συστάθηκε πρόσφατα στο Ελσίνκι, τότε οι εν λόγω περιορισμοί πρέπει να διευθετηθούν το συντομότερο δυνατό και οπωσδήποτε πριν από την 1η Ιουνίου 2009. Οι παρασκευαστές πρέπει επίσης να αναγνωρίσουν την υποχρέωσή τους να παρέχουν εγκαίρως τις σχετικές πληροφορίες κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης των κινδύνων. Χωρίς αυτού του είδους την πειθαρχία, τα αποτελέσματα μπορούν γρήγορα να καταστούν άνευ αντικειμένου.

1.4

Τέλος, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει σαφώς τη Δήλωση του Συμβουλίου για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, καθώς και τις πολυάριθμες μεμονωμένες ενέργειες που απορρέουν από αυτήν. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι έχει να διαδραματίσει βασικό ρόλο στην εν λόγω διαδικασία και βρίσκεται επί του παρόντος στο στάδιο της κατάρτισης ορισμένων γνωμοδοτήσεων σχετικά με αυτό το θέμα. Η επίτευξη συμφωνίας όσον αφορά τον προσδιορισμό των ενεργειών που θεωρούνται ανάλογες και των νομοθετικών οδών που κρίνονται ακολουθητέες για την εξασφάλιση έγκαιρης και αποτελεσματικής αντιμετώπισης εκ μέρους όλων των ενδιαφερομένων πλευρών θα είναι καθοριστικής σημασίας για την εδραίωση μακροπρόθεσμης ασφάλειας.

2.1

Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1907/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 18ης Δεκεμβρίου 2006, για την καταχώριση, την αξιολόγηση, την αδειοδότηση και τους περιορισμούς των χημικών προϊόντων (REACH), θα τεθεί σε ισχύ την 1η Ιουνίου 2009. Ο κανονισμός αυτός θα αντικαταστήσει και θα καταργήσει έναν ορισμένο αριθμό υφισταμένων κανονισμών και οδηγιών του Συμβουλίου και της Επιτροπής, συμπεριλαμβανομένης της οδηγίας 76/769/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 27ης Ιουλίου 1976, σχετικά με την κυκλοφορία στην αγορά και τη χρήση μερικών επικινδύνων ουσιών και παρασκευασμάτων. Η εν λόγω οδηγία, η οποία τροποποιείται με την παρούσα πρόταση, αποσκοπεί στη διαφύλαξη της Εσωτερικής Αγοράς και, παράλληλα, στην εξασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος.

2.2

Στο παράρτημα Ι της οδηγίας 76/769/ΕΟΚ του Συμβουλίου καθορίζονται οι συγκεκριμένοι περιορισμοί κυκλοφορίας στην αγορά και χρήσεως μερικών επικινδύνων ουσιών και παρασκευασμάτων που συμφωνήθηκαν και τέθηκαν σε ισχύ κατά τη διάρκεια των τελευταίων 30 ετών. Την 1η Ιουνίου 2009, τα προαναφερθέντα στοιχεία θα αποτελέσουν τον ακρογωνιαίο λίθο του Παραρτήματος XVII του κανονισμού (EΚ) αριθ. 1907/2006 (REACH).

2.3

Οι προηγούμενες τροποποιήσεις της οδηγίας 76/769/ΕΟΚ του Συμβουλίου (με στόχο την προσθήκη επιπλέον περιοριστικών μέτρων) είχαν τη μορφή οδηγιών και έπρεπε να τεθούν σε εφαρμογή από τα κράτη μέλη. Η παρούσα πρόταση της Επιτροπής αφορά απόφαση, η οποία δεν θα χρειαστεί συνεπώς να μεταφερθεί στις εθνικές νομοθεσίες, διότι σε διαφορετική περίπτωση θα έπρεπε να καταργηθεί την 1η Ιουνίου 2009, όταν θα τεθεί σε ισχύ ο κανονισμός (EΚ) αριθ. 1907/2006 (REACH).

2.4

Θεωρείται δεδομένο ότι κατά τους προσεχείς μήνες θα υποβληθεί μια τελική πρόταση στο πλαίσιο της οδηγίας 76/769/ΕΟΚ του Συμβουλίου, η οποία θα αφορά συγχρόνως και μια απόφαση για την κυκλοφορία στην αγορά και τη χρήση του διχλωρομεθανίου. Όλες οι μεταγενέστερες προτάσεις σχετικά με περιορισμούς κυκλοφορίας στην αγορά και χρήσεως επικινδύνων ουσιών και παρασκευασμάτων θα εμπίπτουν στο πλαίσιο του κανονισμού (EΚ) αριθ. 1907/2006 (REACH).

2.5

Οι ουσίες (καθώς και οποιαδήποτε παρασκευάσματα τις περιέχουν) για τις οποίες κρίθηκε απαραίτητο να επιβληθούν περιορισμοί κυκλοφορίας στην αγορά και χρήσης προέκυψαν εν γένει από αξιολογήσεις ορισμένων «ουσιών προτεραιότητας» δυνάμει του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 793/93 του Συμβουλίου. Καταρτίστηκαν τέσσερις κατάλογοι προτεραιότητας προς αξιολόγηση από τις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών, εκ των οποίων ο πιο πρόσφατος φέρει ως ημερομηνία την 30ή Οκτωβρίου 2000. Τελικές εκθέσεις εκτίμησης κινδύνου υπάρχουν για 83 από τις 141 ουσίες που περιλαμβάνονται στους προαναφερθέντες καταλόγους. 39 από τις ουσίες αυτές αξιολογήθηκαν από αρμόδιες επιστημονικές επιτροπές της ΕΕ και τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν στην Επίσημη Εφημερίδα. Περιοριστικά μέτρα συμφωνήθηκαν για 22 από τις εν λόγω ουσίες. Στην παρούσα πρόταση περιλαμβάνονται περιοριστικά μέτρα για ακόμη 4 ουσίες (που προσδιορίζονται και εξετάζονται κατωτέρω στα σημεία 5 έως 9.12 ως DEGME, DEGBE, MDI και κυκλοεξάνιο).

2.6

Η αργή πρόοδος που σημειώθηκε στο πλαίσιο του προαναφερθέντος κανονισμού προβλήθηκε ως ένας από τους βασικούς λόγους που αιτιολογούν την εισαγωγή μιας νέας προσέγγισης για όλες τις «υπάρχουσες» ουσίες δυνάμει του κανονισμού (EΚ) αριθ. 1907/2006 (REACH). Ως εκ τούτου, ο κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 793/93 του Συμβουλίου θα καταργηθεί επίσης την 1η Ιουνίου 2009.

2.7

Κάποιες ουσίες που δεν περιλαμβάνονται στους τέσσερις αρχικούς καταλόγους προτεραιότητας αξιολογήθηκαν επίσης ως προς τις επιπτώσεις τους στην ανθρώπινη υγεία και στο περιβάλλον ή/και υποβλήθηκαν προτάσεις για τον περιορισμό της κυκλοφορίας τους στην αγορά και της χρήσης τους, καθώς εξετάστηκαν νέα προβλήματα κατόπιν αιτήματος των κρατών μελών. Το νιτρικό αμμώνιο εμπίπτει σε αυτήν την κατηγορία.

2.8

Το νιτρικό αμμώνιο αποτελεί ιδιόμορφη και ιδιαίτερη περίπτωση διότι τα χαρακτηριστικά του είναι ευρέως γνωστά και κατά συνέπεια δεν απαιτήθηκε η αξιολόγηση των επιπτώσεών του στην ανθρώπινη υγεία ή στο περιβάλλον. Η ουσία αυτή χρησιμοποιείται επί μακρά σειρά ετών σε πολύ μεγάλες ποσότητες παγκοσμίως ως λίπασμα με βάση το άζωτο και δεν εγκυμονεί κανέναν απροσδόκητο κίνδυνο για τους επαγγελματίες χρήστες στο χώρο εργασίας ή για τους καταναλωτές σε περίπτωση οικιακής χρήσης. Δυστυχώς όμως το νιτρικό αμμώνιο είναι συγχρόνως και ένα αποτελεσματικό, οικονομικό και ευρέως χρησιμοποιούμενο συστατικό εκρηκτικών υλών, είτε για νόμιμη χρήση από τη βιομηχανία ή το στρατό για την πραγματοποίηση ανατινάξεων είτε για παράνομη χρήση από τους τρομοκράτες. Αυτοί είναι οι λόγοι για τους οποίους επιδιώκεται η επιβολή περιορισμών κυκλοφορίας στην αγορά και χρήσης στο πλαίσιο της οδηγίας 76/769/ΕΟΚ του Συμβουλίου.

2.9

Για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας ή των εκρηκτικών πρόδρομων ουσιών θα μπορούσαν να έχουν επιλεχθεί άλλου είδους νομοθετικές βάσεις οι οποίες όμως, στο πλαίσιο της παρούσας Συνθήκης της ΕΕ, θα προϋπέθεταν την επίτευξη ομοφωνίας μεταξύ των κρατών μελών. Η προβλεπόμενη διαδικασία θα αλλάξει με την πλήρη επικύρωση της Συνθήκης της Λισσαβώνας, αλλά και για αυτό θα απαιτηθεί κάποιο χρονικό διάστημα ακόμη.

2.10

Υπάρχει εξάλλου πιθανότητα να προστεθούν στο Παράρτημα XVII του κανονισμού (EΚ) αριθ. 1907/2006 (REACH) και άλλες πρόδρομες ουσίες ναρκωτικών και εκρηκτικών· συνεπώς, η προσέγγιση αυτή θεωρείται ενδεδειγμένη υπό τις παρούσες συνθήκες.

2.11

Όλα τα ανωτέρω αφορούν τις «υπάρχουσες» ουσίες, δηλαδή τις 100.195 ουσίες που εθεωρείτο ότι υπήρχαν στην αγορά της Ευρωπαϊκής Κοινότητας μεταξύ της 1ης Ιανουαρίου 1971 και της 18ης Σεπτεμβρίου 1981. Οι ουσίες αυτές περιλαμβάνονται στο Ευρωπαϊκό Ευρετήριο των Ουσιών που υπάρχουν στο Εμπόριο (EINECS), το οποίο δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ το 1990. Οι ουσίες που εισήχθησαν στην αγορά μετά την 18η Σεπτεμβρίου 1981 ορίζονται ως «νέες» και απαιτείται, για την προστασία της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος, να αποτελέσουν αντικείμενο λεπτομερούς κοινοποίησης προτού κυκλοφορήσουν στην αγορά.

3.1

Με την πρόταση της Επιτροπής επιδιώκεται η προστασία της ανθρώπινης υγείας, κυρίως των καταναλωτών, σε συνδυασμό με τη διαφύλαξη της Εσωτερικής Αγοράς όσον αφορά τρεις ουσίες (DEGME, DEGBE και κυκλοεξάνιο) που περιλαμβάνονται στον πρώτο κατάλογο προτεραιότητας της 25ης Μαΐου 1994 και μιας ουσίας (MDI) από τον τρίτο κατάλογο προτεραιότητας της 27ης Ιανουαρίου 1997, όπως προβλέπεται από τον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 793/93 του Συμβουλίου.

3.2

Σύμφωνα τόσο με τη σύσταση 1999/721/EOK της Επιτροπής, της 12ης Οκτωβρίου 1999, όσο και με μεταγενέστερες παρόμοιες συστάσεις σχετικά με τα αποτελέσματα της αξιολόγησης των κινδύνων και με τις στρατηγικές μείωσης των κινδύνων για κάποιες ουσίες, προτείνεται μια σειρά συγκεκριμένων και εξαιρετικά αναλυτικών περιορισμών οι οποίοι θα ισχύσουν μόνο για τις πωλήσεις στο ευρύ κοινό και δεν θα επηρεάζουν καθόλου τις συνθήκες που επικρατούν στο χώρο εργασίας ή στο περιβάλλον. Το κόστος για τη βιομηχανία και την κοινωνία γενικώς θεωρείται ότι είναι ελάχιστο και επομένως πιστεύεται ότι οι προτεινόμενες ενέργειες είναι ανάλογες προς τους εντοπισθέντες κινδύνους. Στην περίπτωση των παρασκευασμάτων που περιέχουν MDI απαιτούνται πρόσθετα υγειονομικά στοιχεία.

3.3

Μια πέμπτη ουσία, το νιτρικό αμμώνιο, που χρησιμοποιείται ευρέως ως λίπασμα, προστίθεται στις προηγούμενες επειδή μπορεί να δράσει ως οξειδωτικός παράγοντας και, ειδικότερα, επειδή υπάρχει πιθανότητα να εκραγεί όταν αναμειχθεί με ορισμένες άλλες ουσίες. Οι προτεινόμενοι περιορισμοί αποσκοπούν, αφενός, να εξασφαλίσουν ότι όλα τα λιπάσματα νιτρικού αμμωνίου πληρούν κοινά πρότυπα ασφαλείας και, αφετέρου, να περιορίσουν το φάσμα των προϊόντων που έχουν ως βάση το νιτρικό αμμώνιο και πωλούνται στο ευρύ κοινό με απώτερο στόχο τη μείωση των ποσοτήτων που μπορούν εύκολα να εκτραπούν προς παράνομες χρήσεις. Κατά συνέπεια μπορεί να θεωρηθεί ότι ο εν λόγω περιορισμός αποβαίνει προς όφελος της υγείας και της ασφάλειας του κοινού στο σύνολό του. Οι επαγγελματίες χρήστες (αγρότες και νόμιμοι παρασκευαστές εκρηκτικών) δεν πρόκειται να επηρεαστούν από αυτόν τον περιορισμό. Παρότι αποδεικνύεται δύσκολο να υπολογισθεί ποσοτικά το κόστος (και τα οφέλη), πιστεύεται ωστόσο ότι είναι ανάλογο προς τους εντοπισθέντες κινδύνους (και προς τα προτεινόμενα μέτρα).

3.4

Η παρούσα απόφαση προβλέπεται ότι αρχίζει να ισχύει την τρίτη ημέρα έπειτα από τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ.

3.5

Η πρόταση συνοδεύεται από αιτιολογική έκθεση, από έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής (έκθεση εκτίμησης αντικτύπου) και από λεπτομερείς εκθέσεις εκτίμησης κινδύνου για τις τέσσερις ουσίες που αξιολογούνται στο πλαίσιο του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 793/93 του Συμβουλίου, οι οποίες δημοσιεύονται από το Ευρωπαϊκό Γραφείο Χημικών Ουσιών, σε συνδυασμό με πρόσθετο υλικό, τόσο ευνοϊκό όσο και επικριτικό, προερχόμενο από τις διάφορες επιστημονικές επιτροπές και τους λοιπούς οργανισμούς που βοήθησαν στην προετοιμασία ή στην αξιολόγηση των σχετικών στοιχείων.

4.1

Όπως και στην περίπτωση πολλών προηγούμενων τροποποιήσεων της οδηγίας 76/769/EOK του Συμβουλίου, η παρούσα πρόταση αφορά ορισμένες ανεξάρτητες ουσίες οι οποίες θα εξετασθούν μεμονωμένα, για λόγους σαφήνειας.

5.1

Η DEGME είναι γλυκοαιθέρας με υψηλό σημείο βρασμού, αναμίξιμος με το ύδωρ, που χρησιμοποιείται συνήθως ως χημικό ενδιάμεσο στη συνθετική χημεία, ως συνδιαλύτης σε διάφορα διακοσμητικά οικιακά είδη ή ως αντιψυκτικό π.χ. στο καύσιμο αεριωθούμενων αεροπλάνων. Σύμφωνα με την εκτίμηση κινδύνου που διενεργήθηκε από την κυβέρνηση των Κάτω Χωρών και ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 1999, η συνολική παραγωγή στην Ευρώπη κατά τις αρχές της δεκαετίας του '90 ήταν περίπου 20 000 τόνοι, εκ των οποίων μόλις πάνω από το ήμισυ προοριζόταν για εξαγωγή.

5.2

Η έκθεση των καταναλωτών προέκυψε από τη χρήση της DEGME σε χρώματα και σε αποξεστικά χρωμάτων που διατίθενται για οικιακή μη επαγγελματική χρήση κατά τα μαστορέματα (σύμφωνα με την πρακτική «κάντο μόνος σου»). Όπως θεωρείται αναμενόμενο σύμφωνα με τις φυσικές ιδιότητές της, η DEGME απορροφάται εύκολα από το δέρμα και, ελλείψει σταθερής και ασφαλούς χρήσης προστατευτικού ιματισμού, υπάρχει κίνδυνος για τους καταναλωτές λόγω έκθεσης διά του δέρματος.

5.3

Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες έρευνες, η DEGME έχει πλέον αντικατασταθεί από άλλους διαλύτες σε όλα τα χρώματα και τα αποξεστικά χρωμάτων που πωλούνται στο ευρύ κοινό. Επομένως, η ενδεδειγμένη δράση συνίσταται στο να διασφαλισθεί η διαιώνιση αυτής της κατάστασης για τα προϊόντα που κατασκευάζονται ή εισάγονται στην ΕΕ. Με την πρόταση εξασφαλίζεται συνεπώς ότι, 18 μήνες μετά την έναρξη ισχύος της απόφασης, η DEGME δεν θα κυκλοφορεί στην αγορά ως συστατικό χρωμάτων και αποξεστικών χρωμάτων σε συγκεντρώσεις ίσες ή μεγαλύτερες του 0,1 % κατά μάζα (δηλαδή σε οποιοδήποτε επίπεδο υψηλότερο από τα προαναφερθέντα, λόγω μόλυνσης άλλων επιτρεπόμενων συστατικών ή συμπαραγωγής μαζί τους). Η εν λόγω αντιμετώπιση θεωρείται λογική από τους ενδιαφερόμενους τομείς της βιομηχανίας. Κατά συνέπεια, η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ του προτεινόμενου περιορισμού κυκλοφορίας στην αγορά και χρήσης της DEGME.

6.1

Η DEGBE ανήκει επίσης στην ομάδα των γλυκολαιθερών και έχει ελαφρώς υψηλότερο σημείο βρασμού από την DEGME αλλά παρόμοιες φυσικές ιδιότητες, συμπεριλαμβανομένης της αναμιξιμότητας με το ύδωρ. Χρησιμοποιείται ευρέως ως διαλύτης σε υδαρή χρώματα όπου ευνοεί το σχηματισμό μεμβράνης και αυξάνει την ανθεκτικότητά τους. Το γεγονός αυτό συμβάλλει με τη σειρά του στη μείωση της συχνότητας των εργασιών χρωματισμού και περιορίζει τη συνολική έκθεση στην ουσία. Σύμφωνα με την εκτίμηση κινδύνου, η συνολική παραγωγή ανερχόταν στην Ευρώπη σε 46.000 το 1994· το 2000 η εν λόγω παραγωγή αυξήθηκε σε 58 000 τόνους, εκ των οποίων 33 000 τόνοι χρησιμοποιήθηκαν για την παρασκευή χρωμάτων.

6.2

Στην εκτίμηση κινδύνου προσδιορίστηκαν ορισμένοι κίνδυνοι ερεθισμού του αναπνευστικού συστήματος των καταναλωτών λόγω εισπνοής λεπτών σταγονιδίων κατά τη χρήση υδαρών χρωμάτων ψεκασμού που περιέχουν DEGBE. Η εισπνοή ατμών κατά το χρωματισμό με πινέλο ή ρολό δεν κρίθηκε ανησυχητική από πλευράς τοξικότητας.

6.3

Βάσει των στοιχείων που υποβλήθηκαν έπειτα από την ολοκλήρωση της εκτίμησης κινδύνου το 1999 και αναγνωρίζοντας τη δυσκολία αντικατάστασης της DEGBE, η οποία αποτελεί συστατικό ζωτικής σημασίας για τα υδαρή χρώματα, εξήχθη το συμπέρασμα ότι ο καθορισμός ανώτατου ορίου ανερχόμενου σε 3 % κατά μάζα για τη DEGBE στα χρώματα που προορίζονται για εφαρμογή με ψεκασμό είναι ενδεδειγμένος για την προστασία της υγείας των καταναλωτών. Τα χρώματα με υψηλότερες συγκεντρώσεις DEGBE μπορούν να κυκλοφορούν στην αγορά για πώληση στο ευρύ κοινό, μόνον υπό την προϋπόθεση να φέρουν την εξής ένδειξη: «Να μην εφαρμόζεται με ψεκασμό». Οι πωλήσεις προς τους επαγγελματίες χρήστες, οι οποίοι είναι πιθανότερο να χρησιμοποιούν τον κατάλληλο προστατευτικό εξοπλισμό, δεν πρόκειται να επηρεαστούν από το μέτρο αυτό. Εκτιμάται ότι οι δίαυλοι διανομής είναι επαρκώς διαφορετικοί ώστε να καθίσταται δυνατή η εφαρμογή του συγκεκριμένου μέτρου.

6.4

Τα προαναφερθέντα μέτρα θα τεθούν σε εφαρμογή 18-24 μήνες μετά την έναρξη ισχύος της απόφασης, προκειμένου να παρασχεθεί αρκετός χρόνος για οποιαδήποτε αναδιατύπωση και εκ νέου επισήμανση τυχόν απαιτείται. Η εν λόγω αντιμετώπιση θεωρείται λογική από τους ενδιαφερόμενους τομείς της βιομηχανίας. Κατά συνέπεια, η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ του προτεινόμενου περιορισμού κυκλοφορίας στην αγορά και χρήσης της DEGBE επειδή θεωρεί ότι αποτελεί ενδεδειγμένο μέτρο τόσο για την προστασία της υγείας των καταναλωτών όσο και για τη διαφύλαξη της Εσωτερικής Αγοράς.

7.1

MDI είναι η ονομασία που χρησιμοποιείται για να υποδείξει ένα μείγμα παρόμοιων προϊόντων (μείγμα ισομερών), τα οποία εάν βρίσκονταν σε καθαρή μορφή θα ήταν κηρώδη στερεά, αλλά είναι γενικότερα διαθέσιμα ως εξαιρετικά αντιδραστικά ιξώδη υγρά καφέ χρώματος. Σύμφωνα με την εκτίμηση κινδύνου, η παγκόσμια παραγωγή το 1996 υπερέβη τους 2 500 000 τόνους, εκ των οποίων τουλάχιστον 500 000 τόνοι παρήχθησαν στην ΕΕ. Παρουσία ορισμένων κατάλληλων πολυολών ή γλυκολών χαμηλού μοριακού βάρους (ή ακόμη και ύδατος) και ενός διογκωτικού μέσου, το MDI αντιδρά τάχιστα για την παραγωγή αφρών πολυουρεθάνιου οι οποίοι μπορεί να είναι είτε άκαμπτοι είτε εύκαμπτοι, με ευρύ φάσμα χρήσεων τόσο στον οικοδομικό τομέα όσο και σε άλλους εμπορικούς τομείς ως δομικά συστατικά, στεγανοποιητικά υλικά, υλικά πληρώσεως, εκμαγεία και συνδετικά υλικά (κόλλες).

7.2

Η έκθεση των καταναλωτών προκύπτει κυρίως από τη χρήση αφρωδών πλαστικών ενός συστατικού (OCF) που συσκευάζονται σε δοχεία ψεκασμού και πωλούνται στους λάτρεις του μαστορέματος οι οποίοι τα χρησιμοποιούν είτε για την πλήρωση κενών σε ανομοιογενείς επιφάνειες από ασβεστοκονίαμα ή τούβλο είτε για τη σφράγιση κουφωμάτων νεοεγκατεστημένων θυρών ή παραθύρων. Οι συνολικές πωλήσεις στον εν λόγω τομέα ανέρχονται σε περίπου 10 000 τόνους MDI ετησίως. Η ποσότητα αυτή είναι αρκετή για την ετήσια παραγωγή περίπου 36 εκατομμυρίων δοχείων για τους καταναλωτές και 134 εκατομμυρίων επιπλέον δοχείων για τους επαγγελματίες. Τα εναλλακτικά προϊόντα — παραδείγματος χάρη οι ίνες που χρησιμοποιούνται για τη σφράγιση παραθύρων — είναι λιγότερο εύχρηστα και προξενούν άλλου είδους ανησυχίες.

7.3

Ο ποσοτικός υπολογισμός των κινδύνων για τους καταναλωτές σε περίπτωση δερματικής ή αναπνευστικής έκθεσης και ευαισθησίας, βάσει στοιχείων σχετικά με την έκθεση σε κινδύνους στο χώρο εργασίας, δεν έχει αποδειχθεί εύκολη υπόθεση. Επίσης, είναι δύσκολο να αποκτηθούν καθαρά δείγματα ισομερών. Η εξαιρετικά ταχεία αντίδραση του MDI με το ύδωρ, από την οποία παράγεται ένα αδρανές αδιάλυτο στερεό, δυσχεραίνει την τυποποιημένη δοκιμή κινδύνου. Η πραγματοποίηση ψεκασμού από ένα μικρό δοχείο σε μέγεθος παλάμης μέσω κατευθυντικού σωλήνα αποτελεί για τους καταναλωτές έναν τρόπο πρακτικής εφαρμογής που επιτρέπει τον περιορισμό της συνολικής διαθέσιμης ποσότητας. Ένα συνηθισμένο δοχείο αδειάζει σε 2-4 λεπτά. Η ταχεία θεραπευτική αντιμετώπιση παρουσία υδρατμών στον αέρα απομακρύνει το MDI. Το στερεό τελικό προϊόν είναι αδρανές και μη επιβλαβές. Η χρήση έχει πολλές πιθανότητες να είναι μεμονωμένη («μια κι έξω») — για την πλήρωση συγκεκριμένου κενού ή για τη σφράγιση μιας δεδομένης θύρας ή ενός παραθύρου — και περιστασιακή (για τους περισσότερους χρήστες), γεγονός το οποίο δεν ευνοεί ασφαλώς την καθημερινή έκθεση υπό συνθήκες αντίστοιχες προς εκείνες που επικρατούν π.χ. σε ένα ναυπηγείο. Όπως συμβαίνει πάντοτε όσον αφορά τα μαστορέματα, ο προσωπικός προστατευτικός εξοπλισμός μπορεί είτε να χρησιμοποιείται είτε να μην χρησιμοποιείται διαρκώς.

7.4

Λαμβανομένων υπόψη των ανωτέρω, δεν προξενεί έκπληξη το γεγονός ότι — παρά την ύπαρξη ενός θεωρητικού κινδύνου — έχει αποδειχθεί δύσκολο ή ακόμη και αδύνατο να εντοπισθούν περιπτώσεις πραγματικής δερματικής ή αναπνευστικής ευαισθησίας στο ευρύ κοινό (ή ακόμη και στο χώρο εργασίας, όπου μπορούν να ληφθούν κατάλληλα προστατευτικά μέτρα). Αυτό σημαίνει λοιπόν ότι ο προσδιορισμός μιας ανάλογης, οικονομικά αποδοτικής, και πρακτικής προσέγγισης καθίσταται δυσχερέστερος.

7.5

Ως προς τούτο, στην εκτίμηση αντικτύπου επισημαίνεται εύλογα ότι είναι εφικτό και σκόπιμο να συνοδεύεται κάθε δοχείο που πωλείται στο ευρύ κοινό από ελαφρά, φθηνά και απολύτως ενδεδειγμένα γάντια πολυαιθυλενίου για μεμονωμένη και περιστασιακή χρήση, ενώ αντίθετα θεωρείται ανέφικτο να συνοδεύεται το δοχείο από γάντια νεοπρενίου ή νιτριλίου σαν αυτά που χρησιμοποιούνται για βαριές εργασίες. Κατ' αντιδιαστολή, θα ήταν εφικτό να παρέχεται μαζί με κάθε δοχείο μια ελαφριά βαμβακερή μάσκα σκόνης — η οποία θα ήταν εντούτοις αναποτελεσματική σε περίπτωση πραγματικού κινδύνου — ενώ η παροχή μια κανονικής μάσκας αερίου για προστασία από κάθε πιθανή έκθεση σε ένα αέριο θα επέφερε περίπου δεκαπλάσιο κόστος από το κόστος του δοχείου, χωρίς ωστόσο την παραμικρή εγγύηση ως προς τη χρήση της σε περίπτωση ανάγκης.

7.6

Κατά συνέπεια, η Επιτροπή προτείνει όλα τα δοχεία που πωλούνται στο ευρύ κοινό να περιέχουν γάντια πολυαιθυλενίου (παραδείγματος χάρη, διπλωμένα στο καπάκι του δοχείου) και να φέρουν τη δέουσα σήμανση όσον αφορά τους κινδύνους εμφάνισης αλλεργικών (απρόβλεπτων) αντιδράσεων σε άτομα που παρουσιάζουν ήδη ευαισθησία στο MDI, άσθματος (σε άτομα που πάσχουν από άσθμα) ή δερματικών αντιδράσεων (σε άτομα που αντιμετωπίζουν ήδη δερματικά προβλήματα).

7.7

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει το πρώτο από τα εν λόγω μέτρα, δηλαδή τη χορήγηση γαντιών πολυαιθυλενίου, τα οποία πρέπει ούτως ή άλλως να χρησιμοποιούνται σχεδόν σε κάθε περίπτωση για τα μαστορέματα. Εάν επιθυμούμε να εξακολουθήσει να εφαρμόζεται το εν λόγω σημαντικό και ανάλογο μέτρο, τότε θα πρέπει να αντικρουσθεί οποιαδήποτε απαίτηση περί συμμόρφωσης σε αυστηρότερα πρότυπα, η οποία θα παρεμπόδιζε τη διάθεση γαντιών.

7.8

Η ΕΟΚΕ αμφισβητεί ωστόσο τη σκοπιμότητα της προτεινόμενης αναλυτικής πρόσθετης επισήμανσης, παρά το γεγονός ότι προβλέπεται επαρκής χρόνος για την εισαγωγή του συγκεκριμένου μέτρου με αναλογικό κόστος. Είναι ασαφές, λόγου χάρη, πως θα μπορούσε κάποιος από το ευρύ κοινό να γνωρίζει ότι είναι «ευαισθητοποιημένος σε διισοκυανικές ενώσεις εκτός του MDI» — ή για ποιο λόγο κάτι τέτοιο θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό. Όπως θα γνωρίζουν οι πάσχοντες (μακρόχρονα) από χρόνιο άσθμα ή χρόνια δερματίτιδα, σχεδόν κάθε προϊόν για οικιακή χρήση ή για μαστορέματα μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση κάποιας οξείας (βραχύχρονης) ανεπιθύμητης ενέργειας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο καλός εξαερισμός και η χρήση προστατευτικού ιματισμού (γαντιών) είναι εξαιρετικής σημασίας — σε συνδυασμό με την συμβουλή να διακοπεί η χρήση του προϊόντος αμέσως μόλις εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα. Η συμβουλή αυτή ενδείκνυται για όλους τους χρήστες, ασχέτως του ιστορικού τους, και απαιτείται να περιλαμβάνεται στο εμπορικό σήμα. Δεδομένου ότι τα δοχεία — και άρα και τα εμπορικά τους σήματα — είναι μικρού μεγέθους, όλες οι συμβουλές αυτού του είδους πρέπει να είναι σαφείς, ουσιώδεις και ευανάγνωστες υπό κανονικές συνθήκες χρήσης. Εάν τυχόν απαιτούνται πρόσθετες οδηγίες χειρισμού ή ασφάλειας, αυτές θα πρέπει να περιλαμβάνονται σε κάποιο συνοδευτικό ενημερωτικό δελτίο.

7.9

Η ΕΟΚΕ διερωτάται επίσης σχετικά με τη σκοπιμότητα της πρότασης που διατυπώνεται στην έκτη (6) περίπτωση, σύμφωνα με την οποία «τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα που διαθέτουν στην αγορά για πρώτη φορά παρασκευάσματα που περιέχουν MDI συγκεντρώνουν, εντός 3 ετών …, δεδομένα για τα ενδεχόμενα περιστατικά αναπνευστικής αλλεργίας … και κοινοποιούν τα δεδομένα αυτά στην Επιτροπή … σύμφωνα με ένα πρωτόκολλο μελέτης … στο οποίο πρέπει να συμμετέχουν εξειδικευμένα κέντρα … [προκειμένου να] αποδεικνύεται ότι δεν υπάρχει ανάγκη για περαιτέρω περιοριστικά μέτρα». Δεδομένου ότι το MDI χρησιμοποιείται ευρέως από τη δεκαετία του '70 και λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι, όπως προαναφέρθηκε, οι τρέχουσες πωλήσεις που πραγματοποιούν οι υφιστάμενοι παρασκευαστές — οι οποίοι εξαιρούνται από την απαίτηση αυτή — υπερβαίνουν τα 36 εκατομμύρια δοχεία ετησίως, είναι δύσκολο να εκληφθεί η εν λόγω πρόταση ως κάτι άλλο πέραν ενός ανεπαρκώς αιτιολογημένου φραγμού που παρακωλύει την είσοδο στην αγορά.

7.10

Στην έκθεση εκτίμησης αντικτύπου της Επιτροπής εξηγείται ότι η πρόταση αυτή απορρέει από μια ανησυχία που εκφράζεται στην εκτίμηση κινδύνου, σύμφωνα με την οποία ορισμένοι κίνδυνοι αναπνευστικής αλλεργίας που προκύπτουν για τους εργαζομένους θα μπορούσαν ενδεχομένως να αφορούν και τους καταναλωτές. Πιο κάτω στην ίδια παράγραφο αναφέρεται ότι, σύμφωνα τα στοιχεία που είναι επί του παρόντος διαθέσιμα από τα κέντρα δηλητηριάσεων, τα προϊόντα που περιέχουν MDI φαίνεται να ευθύνονται για λίγες έως καθόλου περιπτώσεις αναπνευστικής αλλεργίας μεταξύ των καταναλωτών. Όποιοι κι αν είναι οι περιορισμοί που προβάλλονται στην έκθεση αυτή, είναι ασαφές εάν κατά πόσον η πρόταση της Επιτροπής θα μπορούσε να λάβει πιο οριστικό χαρακτήρα. Η συγκεκριμένη πρόταση θεωρείται επομένως δυσανάλογη προς έναν κίνδυνο που αναγνωρίζεται ότι είναι υποθετικός και που στερείται παντελώς αποδεικτικών στοιχείων έπειτα από την πραγματικά ευρεία χρήση της εν λόγω ουσίας.

7.11

Η ΕΟΚΕ συνιστά κατά συνέπεια να αποσυρθεί αυτό το τμήμα του περιορισμού κυκλοφορίας στην αγορά και χρήσης του MDI. Εάν υπάρχουν ακόμη βάσιμες αμφιβολίες σχετικά με την ασφάλεια των εν λόγω προϊόντων, τα οποία δεν μπορούν να αντικατασταθούν βραχυπρόθεσμα, αυτές θα πρέπει να διερευνηθούν από τους παρασκευαστές και να υιοθετηθούν ενδεδειγμένες διαδικασίες για τη συλλογή και για την αξιολόγηση των σχετικών στοιχείων.

8.1

Το κυκλοεξάνιο είναι ένα άχρωμο υγρό που παράγεται σε πολύ μεγάλες ποσότητες με υδρογόνωση του βενζολίου. Χρησιμοποιείται σχεδόν εξ ολοκλήρου (> 95 %) για τη σύνθεση του αδιπικού οξέος και, κατόπιν, για την παρασκευή του νάυλον. Η παγκόσμια παραγωγική ικανότητα υπερβαίνει επί του παρόντος τους 5 000 000 τόνους, εκ των οποίων περίπου 1 500 000 τόνοι εντοπίζονται στην ΕΕ. Οι διεργασίες αυτές πραγματοποιούνται σε κλειστά συστήματα και τα επίπεδα έκθεσης είναι χαμηλά. Επίσης, το κυκλοεξάνιο εμφανίζεται φυσικά στα προϊόντα καύσης, συμπεριλαμβανομένου του καπνού του τσιγάρου, στο αργό πετρέλαιο και στις σχετικές εγκαταστάσεις, καθώς και στους ατμούς της βενζίνης.

8.2

Το κυκλοεξάνιο χρησιμεύει επίσης ως διαλύτης, μεταξύ άλλων, για τα συνδετικά υλικά (κόλλες) με βάση το νεοπρένιο που χρησιμοποιούνται στην κατεργασία δερμάτων (υποδήματα), στην αυτοκινητοβιομηχανία και στον κατασκευαστικό κλάδο. Οι κόλλες αυτές χρησιμοποιούνται στη συνέχεια για ευρείας κλίμακας εφαρμογές τοποθέτησης ταπήτων από επαγγελματίες και για παρεμφερείς επισκευές μικρότερης κλίμακας ή για άλλου είδους μαστορέματα από το ευρύ κοινό. Η συνολική χρήση της ουσίας αυτής για την παρασκευή συνδετικών υλών στην ΕΕ είναι χαμηλότερη των 10 000 τόνους ετησίως.

8.3

Όπως ισχύει για όλους τους υδρογονάνθρακες, ο καλός εξαερισμός και η χρήση κατάλληλου προστατευτικού ιματισμού ή αναπνευστικού εξοπλισμού είναι, και σε αυτήν την περίπτωση, ζωτικής σημασίας. Η χρήση του εν λόγω προστατευτικού εξοπλισμού μπορεί εύλογα να εξασφαλιστεί κατά την επαγγελματική χρήση, αλλά όχι και κατά τη χρήση από το ευρύ κοινό. Εντούτοις, όπως συμβαίνει και με τα παρασκευάσματα που περιέχουν MDI, τα φυσικά χαρακτηριστικά των προϊόντων που διατίθενται στην αγορά περιορίζουν σημαντικά τους κινδύνους. Οι κόλλες επαφής που στεγνώνουν γρήγορα είναι ιδανικές για μικρές εφαρμογές, αλλά είναι εξαιρετικά δύσκολο να χρησιμοποιηθούν ικανοποιητικά από έναν μη επαγγελματία σε ευρεία κλίμακα. Ως εκ τούτου, η μείωση του μεγέθους της συσκευασίας για τα προϊόντα που πωλούνται στο ευρύ κοινό θεωρείται ενδεδειγμένο και γενικά αποδεκτό μέτρο.

8.4

Η Επιτροπή προτείνει επομένως να μην κυκλοφορεί το κυκλοεξάνιο στην αγορά για πώληση στο ευρύ κοινό ως συστατικό κόλλας με βάση το νεοπρένιο σε συσκευασίες μεγαλύτερες των 650 γραμμαρίων. Όλες οι συσκευασίες που διατίθενται προς πώληση πρέπει να φέρουν τις εξής ενδείξεις: «Να μη χρησιμοποιείται για τοποθέτηση ταπήτων» και «Να μη χρησιμοποιείται υπό συνθήκες ανεπαρκούς εξαερισμού».

8.5

Πρακτικές δοκιμές που διενεργήθηκαν σχετικά με τις δυσμενέστερες υποθετικές περιπτώσεις, όπως παραδείγματος χάρη η τοποθέτηση μεγάλων τεμαχίων φελλού σε έναν εσωτερικό τοίχο, δείχνουν ότι το μέτρο αυτό θα μπορούσε να περιορίσει ικανοποιητικά την έκθεση των καταναλωτών η οποία θεωρείται, όπως και στις υπόλοιπες περιπτώσεις που προαναφέρθηκαν, ότι είναι σπάνια και πρόσκαιρη. Δεν φαίνεται να έχει αναφερθεί κανένα στοιχείο σχετικά με πραγματικά περιστατικά οφειλόμενα στη χρήση συνδετικών υλών με βάση το νεοπρένιο, παρά την ευρέως διαδεδομένη και μακροχρόνια χρήση τους. Τα μέτρα μπορούν εντούτοις να εισαχθούν χωρίς την παραμικρή αδικαιολόγητη αναστάτωση ούτε για τους παρασκευαστές ούτε για τους καταναλωτές. Κατά συνέπεια, η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ του περιορισμού κυκλοφορίας στην αγορά και χρήσης του κυκλοεξανίου διότι θεωρεί ότι είναι ανάλογος προς τους υπό εξέταση κινδύνους.

9.1

Το νιτρικό αμμώνιο είναι ένα λευκό στερεό το οποίο πωλείται με μορφή σβόλων και παράγεται από την αμμωνία που προκύπτει από το φυσικό αέριο για διάστημα μεγαλύτερο των 100 ετών. Η παγκόσμια παραγωγή νιτρικού αμμωνίου υπερβαίνει τους 20 000 000 τόνους. Το νιτρικό αμμώνιο είναι σημαντικό ως αζωτούχο λίπασμα και ως πρώτη ύλη για την παρασκευή εκρηκτικών. Αυτή η τελευταία δυνατότητα που παρέχει το νιτρικό αμμώνιο, σε συνδυασμό με την άμεση διαθεσιμότητά του και με το χαμηλό κόστος του, έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον των τρομοκρατών. Απαιτούνται και ορισμένα άλλα συστατικά, όπως παραδείγματος πετρέλαιο κίνησης (ντίζελ), τα οποία όμως είναι εύκολο να αποκτηθούν. Το νιτρικό αμμώνιο υπήρξε επί σειρά ετών η εκρηκτική ύλη που προτιμούσε ο IRA και χρησιμοποιήθηκε επίσης για τους πολυσυζητημένους βομβαρδισμούς στην Οκλαχόμα, στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου και στο Μπαλί. Η ουσία αυτή χρησιμοποιήθηκε πρόσφατα στις επιθέσεις που πραγματοποιήθηκαν από εξτρεμιστικές ομάδες στο Λονδίνο και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Οδηγίες για την κατασκευή τέτοιου είδους μηχανισμών είναι άμεσα διαθέσιμες στο Διαδίκτυο. Μια μικρή ποσότητα βάρους 2 κιλών μπορεί να σπείρει την καταστροφή. Φαίνεται επίσης ότι είναι δυνατό να εξασφαλισθούν χωρίς δυσκολία ποσότητες άνω των 500 κιλών από αποφασισμένα άτομα που ανήκουν στο ευρύ κοινό, ενδεχομένως με επαναλαμβανόμενες αγορές μικρότερων ποσοτήτων από καταστήματα κηπουρικής ή λιανικής πώλησης. Ο έλεγχος των αγορών αυτού του είδους είναι προφανώς δύσκολος.

9.2

Όσον αφορά τους επαγγελματίες χρήστες (γεωργούς) ο έλεγχος ασκείται μέσω της διατήρησης των μεταφερόμενων εμπορευμάτων σε συσκευασίες πολύ μεγάλου μεγέθους (κατά τρόπο ώστε να μην μπορεί μια μεμονωμένη συσκευασία να μεταφερθεί εύκολα ή να απομακρυνθεί παράνομα) και της υποχρέωσης προσεκτικής διαχείρισης του προϊόντος σε όλα τα στάδια της αλυσίδας εφοδιασμού. Το νιτρικό αμμώνιο διατίθεται συνήθως σε ασταθή μορφή και άρα ενδέχεται να αποσυντεθεί και να γίνει ακατάλληλο προς χρήση. Απαιτείται συνεπώς να αποθηκεύεται προσεκτικά και να τοποθετείται στο έδαφος το συντομότερο δυνατό. Το γεγονός αυτό περιορίζει τις ποσότητες που είναι διαθέσιμες προς διοχέτευση για άλλες χρήσεις.

9.3

Το νιτρικό αμμώνιο μπορεί να διατεθεί με κυμαινόμενη περιεκτικότητα (ποσοστό % της περιεκτικότητας σε άζωτο) και εμπλουτισμένο ή όχι με άλλα βασικά συστατικά (συνήθως παράγωγα φωσφόρου και καλίου). Στην καθαρή του μορφή το νιτρικό αμμώνιο περιέχει άζωτο σε ποσοστό περίπου 35 %. Απαιτείται συνεπώς κάποια διάλυση προκειμένου να αποφευχθεί η πρόκληση ζημιών στη βλάστηση. Οι διάφορες ποιότητες μπορούν να παρασκευαστούν με την ανάμειξη ενεργών συστατικών ή αδρανών υλικών πλήρωσης, όπως η κιμωλία, ή με την πραγματοποίηση χημικών αντιδράσεων για την παραγωγή της επιθυμητής αναλογίας των βασικών συστατικών. Τα προϊόντα που πωλούνται στους γεωργούς μπορούν να περιέχουν άζωτο σε ποσοστό ίσο ή μεγαλύτερο του 28 %. Αυτά τα υψηλής περιεκτικότητας σε άζωτο λιπάσματα υπόκεινται σε έλεγχους δυνάμει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2003/2003, προκειμένου να διασφαλισθεί ότι περιέχουν την απαιτούμενη ποσότητα αζώτου και ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν με ασφάλεια χωρίς κίνδυνο έκρηξης. Τα λιπάσματα που πληρούν τα πρότυπα αυτά μπορούν να φέρουν τη σήμανση «λιπάσματα ΕΚ» και να κυκλοφορούν στο εμπόριο και πέραν των εθνικών συνόρων. Τα λιπάσματα που δεν ανταποκρίνονται σε αυτά τα πρότυπα δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο διασυνοριακών εμπορικών συναλλαγών και είναι γνωστά ως «εθνικά λιπάσματα». Τα καταναλωτικά προϊόντα περιέχουν συνήθως άζωτο σε ποσοστό 20-25 %. Όσο χαμηλότερο είναι το ποσοστό του αζώτου, τόσο υψηλότερο είναι το κόστος μεταφοράς ανά μεμονωμένη συσκευασία λιπάσματος και τόσο μεγαλύτερος ο όγκος του λιπάσματος που πρέπει να τοποθετηθεί σε μια δεδομένη περιοχή. Παρότι τα λιπάσματα νιτρικού αμμωνίου θεωρούνται ζωτικής σημασίας για τη γεωργική δραστηριότητα που αναπτύσσεται με εμπορικό σκοπό, αυτό δεν ισχύει για τις πολύ μικρότερες ποσότητες που πωλούνται από τα καταστήματα λιανικής πώλησης στο ευρύ κοινό, οι οποίες που μπορούν να αντικατασταθούν και από άλλα προϊόντα.

9.4

Από τη σκοπιά εκείνων που επιδιώκουν να κατασκευάσουν παράνομα εκρηκτικά, όσο υψηλότερη σε άζωτο είναι η περιεκτικότητα του νιτρικού αμμωνίου τόσο το καλύτερο. Τα μηχανικά μείγματα μπορούν να ανασυσταθούν με απλή διάλυση και κρυσταλλοποίηση. Τα χημικά μείγματα είναι δυσκολότερο ή αδύνατο να ανασυσταθούν. Στη Δανία κυβερνητικοί εμπειρογνώμονες κατόρθωσαν να προκαλέσουν έκρηξη σε πολύ χαμηλές συγκεντρώσεις, της τάξεως του 16 %. Εάν υπάρχει χρόνος και εφευρετικότητα τα πάντα δυνατά, αν και τελικώς καθίστανται ελκυστικότερα κάποια ανταγωνιστικά σκευάσματα που χρησιμοποιούν εξίσου διαθέσιμες πρώτες ύλες. Τα σκευάσματα αυτά παρουσιάζονται στο «Εγχειρίδιο του Τρομοκράτη» και σε άλλες διαδικτυακές πηγές που είναι διαθέσιμες στο ευρύ κοινό.

9.5

Μετά τις βομβιστικές επιθέσεις που πραγματοποιήθηκαν τον Μάρτιο του 2004 στη Μαδρίτη, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξέδωσε Δήλωση για την Καταπολέμηση της Τρομοκρατίας. Σε αυτό το πλαίσιο, συστάθηκε μια ειδική ομάδα εμπειρογνωμόνων για την ασφάλεια των εκρηκτικών (Explosives Security Experts Task Force — ESETF) στην οποία ανατέθηκε η ανάπτυξη σχεδίου δράσης για την καταπολέμηση της χρήσης εκρηκτικών μηχανισμών από τρομοκράτες. Το έργο της εν λόγω ειδικής ομάδας ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2007. Μια από τις 47 ειδικές δράσεις που διαμορφώθηκαν αφορά τη σύσταση μόνιμης επιτροπής εμπειρογνωμόνων για τις εκρηκτικές πρόδρομες ουσίες (Standing Committee of Experts on Explosive Precursors — SCEEP). Στην επιτροπή αυτή συμμετέχουν διάφοροι ειδικοί του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, με τη συνδρομή τόσο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ομοσπονδιών της Χημικής Βιομηχανίας (European Chemical Industry Council — CEFIC) και της Ευρωπαϊκής Ένωσης Διανομέων Χημικών Προϊόντων (European Association of Chemical Distributors — FECC) που εκπροσωπούν τους παρασκευαστές και τους διανομείς χημικών προϊόντων όσο και της Ένωσης Ευρωπαϊκών Βιομηχανιών Λιπασμάτων (European Fertilizer Manufacturers Association — EFMA) που εκπροσωπεί τους κατασκευαστές λιπασμάτων.

9.6

Στόχος της παρούσας πρότασης είναι να ισχύσουν για όλα τα λιπάσματα νιτρικού αμμωνίου που πωλούνται στους γεωργούς (ή στους διανομείς) τα πρότυπα που καθορίζονται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 2003/2003 και να περιοριστεί η περιεκτικότητα σε άζωτο των λιπασμάτων που πωλούνται στο ευρύ κοινό. Εάν η πρόταση αυτή υιοθετηθεί, το νιτρικό αμμώνιο δεν θα μπορεί να κυκλοφορεί στην αγορά για πώληση στο ευρύ κοινό, 18 μήνες μετά την έναρξη ισχύος της απόφασης, ως ουσία ή σε παρασκευάσματα που περιέχουν άζωτο σε ποσοστό άνω του 20 % κατά μάζα σε σχέση με το νιτρικό αμμώνιο.

9.7

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει πλήρως το πρώτο μέρος της προαναφερθείσας πρότασης, σύμφωνα με την οποία όλα τα λιπάσματα υψηλής περιεκτικότητας σε άζωτο που πωλούνται στους γεωργούς, είτε αποτελούν αντικείμενο διασυνοριακών εμπορικών συναλλαγών είτε όχι, θα πρέπει να συμμορφώνονται με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 2003/2003.

9.8

Όσον αφορά τον δεύτερο περιορισμό σχετικά με τις πωλήσεις στο ευρύ κοινό, η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι οι συγκεκριμένες ποσότητες ενδέχεται να είναι μεγαλύτερες από ό,τι πιστεύαμε παλαιότερα, υπερβαίνοντας τους 50 000 τόνους, καθώς και ότι η EFMA, η οποία ενεργεί εξ ονόματος των κατασκευαστών λιπασμάτων, δέχθηκε μεν το όριο του 20 % για τα ανάμεικτα λιπάσματα (τα οποία είναι δυνατό να ανασυσταθούν χωρίς υπερβολικά μεγάλη δυσκολία), αλλά πρότεινε ποσοστό 24,5 % ως όριο για τα χημικά συνδεδεμένα προϊόντα (στην περίπτωση των οποίων η διεργασία αυτή είναι πολύ δυσκολότερη). Δεδομένου ότι οι συζητήσεις με την SCEEP βρίσκονται εν εξελίξει, τόσο η προαναφερθείσα όσο και οποιεσδήποτε άλλες σχετικές δυνατότητες, χρήζουν πλήρους διερεύνησης προτού οριστικοποιηθεί η υπό εξέταση απόφαση. Οτιδήποτε άλλο κι αν είναι γνωστό για την αναχαίτιση της τρομοκρατίας, καθίσταται σαφές ότι η επίτευξη απόλυτης συμφωνίας και η ανάληψη πλήρους δέσμευσης εκ μέρους των διαφόρων ενδιαφερομένων φορέων — στους οποίους συμπεριλαμβάνονται εν προκειμένω οι παρασκευαστές, οι διανομείς, τα καταστήματα λιανικής πώλησης και το ευρύ κοινό — θα είναι μείζονος σημασίας προκειμένου να σημειωθεί πραγματική πρόοδος για τον περιορισμό της πρόσβασης στις εκρηκτικές πρόδρομες ουσίες.

9.9

Η ΕΟΚΕ δέχεται με κάποια απροθυμία το γεγονός ότι η οδηγία 76/769/EOK του Συμβουλίου αποτελεί τη μόνη νομοθετική βάση που έχει βραχυπρόθεσμα στη διάθεσή της η Επιτροπή και, ως εκ τούτου, το γεγονός ότι τα μέτρα πρέπει να προταθούν και να συζητηθούν κατ' αυτόν τον τρόπο. Εκφράζεται η ελπίδα ότι μετά την πλήρη επικύρωση της Συνθήκης της Λισσαβώνας θα διαμορφωθεί κάποιο καλύτερο σύστημα.

10.1

Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της, όπως και στην περίπτωση των γνωμοδοτήσεων που έχει καταρτίσει σχετικά με τις προηγούμενες τροποποιήσεις της οδηγίας 76/769/EOK του Συμβουλίου, για το γεγονός ότι εξακολουθούν να εξετάζονται συγκεντρωτικά ορισμένα ανεξάρτητα προϊόντα για τα οποία απαιτείται να ληφθούν ξεχωριστές αποφάσεις. Η αντιμετώπιση αυτή δεν αποτελεί ορθή πρακτική και δεν εξυπηρετεί κανένα σκοπό. Και βεβαίως δεν συνιστά παράδειγμα χρηστής διακυβέρνησης. Ελπίζεται απλώς ότι, από την 1η Ιουνίου 2009, θα τεθεί σε εφαρμογή κάποια καλύτερη διαδικασία στο πλαίσιο του κανονισμού (EΚ) αριθ. 1907/2006 (REACH).

10.2

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει επίσης το μεγάλο χρονικό διάστημα που απαιτήθηκε για την ευόδωση των προσπαθειών αυτών. Ο πρώτος κατάλογος προτεραιότητας δημοσιεύθηκε τον Μάιο του 1994. Παρότι για αυτήν την πρόταση ακολουθείται μια ταχεία διαδικασία, όπως είναι επιθυμητό, ο αντίκτυπος στην αγορά αναμένεται ότι θα είναι περιορισμένος έως τα τέλη του 2010 (και μάλιστα είναι δύσκολο να προβλεφθεί εάν, ακόμη και τότε, θα επέλθει κάποια βελτίωση στην ανθρώπινη υγεία). Είναι επίσης δύσκολο να υποστηριχθεί ότι για τις καθυστερήσεις αυτές ευθύνονται αποκλειστικά οι παρασκευαστές οι οποίοι όφειλαν να διαβιβάσουν τα στοιχεία στα οποία βασίζονται οι εκθέσεις εκτίμησης κινδύνου, δεδομένου ότι τα στοιχεία αυτά είναι διαθέσιμα εδώ και αρκετό καιρό. Εάν οι προαναφερθείσες καθυστερήσεις οφείλονται σε έλλειψη πόρων στο πλαίσιο είτε της Επιτροπής είτε των επιστημονικών επιτροπών της είτε άλλων οργανισμών ή φορέων αρμόδιων για την ασφάλεια του ευρέος κοινού, το πρόβλημα χρήζει οπωσδήποτε αντιμετώπισης προτού προκύψει πολύ μεγαλύτερος — και σε μεγάλο βαθμό άνευ ιεράρχησης προτεραιοτήτων — φόρτος εργασίας από την 1η Ιουνίου 2009 και μετά.

10.3

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει σαφώς τη Δήλωση στην οποία προέβη το Συμβούλιο για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, καθώς και τις πολυάριθμες ενέργειες που εκπορεύθηκαν από αυτήν, και θεωρεί ότι η κοινωνία των πολιτών έχει να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο σε αυτό το πλαίσιο. Ευελπιστεί κατά συνέπεια ότι θα εκληφθεί ως αξιόπιστος και χρήσιμος συνομιλητής και ενδιαφερόμενος φορέας στην εν λόγω διαδικασία και επισημαίνει ότι ένας ορισμένος αριθμός γνωμοδοτήσεων σχετικά με αυτό το θέμα βρίσκεται επί του παρόντος στο στάδιο της κατάρτισης. Η επίτευξη συμφωνίας όσον αφορά τις ενέργειες και τις νομοθετικές διαδικασίες που θα πρέπει να υιοθετηθούν για να εξασφαλισθεί η έγκαιρη και αποτελεσματική ανταπόκριση εκ μέρους όλων των ενδιαφερομένων πλευρών θα έχει καθοριστική σημασία για την περιφρούρηση της ειρήνης και της ασφάλειας εντός και πέριξ της Ευρώπης σε μακροπρόθεσμη βάση.

9.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 204/19

1.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την απόφαση για τη σύσταση της κοινής επιχείρησης «Κυψέλες καυσίμου και Υδρογόνο». Φρονεί, πράγματι, ότι η εκ νέου δρομολόγηση, διά της αρχής αυτής, των επενδύσεων στην Ε&Α θα παράσχει στις επιχειρήσεις ένα εδραίο πλαίσιο αναφοράς, που θα επιτρέψει να ξεπεραστεί ο σημερινός κατακερματισμός της κοινοτικής χρηματοδότησης και να εξασφαλισθεί ο συντονισμός των συχνά υπερβολικά διάσπαρτων ερευνών, έτσι ώστε να αυξηθεί η αποτελεσματικότητά τους.

1.2

Εκφράζει την ικανοποίησή της για τον τομέα που επιλέχθηκε, διότι η δράση συνάδει με τη στρατηγική της Λισσαβώνας, με τους στόχους της Βαρκελώνης όσον αφορά τα μέσα που πρέπει να διατίθενται για την Ε&Α, αλλά και με άλλες κοινοτικές πολιτικές, που αφορούν ιδίως το περιβάλλον και τη βιώσιμη ανάπτυξη.

1.3

Επικροτώντας την εξεταζόμενη απόφαση, η ΕΟΚΕ επιθυμεί κατ' αρχάς να υπογραμμίσει τη σημασία που έχει για την ΕΕ η στρατηγική που προτείνεται για τις επενδύσεις και τον συντονισμό των ερευνών. Θεωρεί μάλιστα ότι η εν λόγω στρατηγική αποτελεί ισχυρό έρεισμα για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού χώρου έρευνας.

1.4

Μολαταύτα, λόγω του συστήματος πολλαπλής χρηματοδότησης και συμμετοχής που εφαρμόζεται και του σημαντικού όγκου των κοινοτικών πόρων που διατίθενται, θα πρέπει να διευκρινιστεί καλύτερα η χρήση και η διανομή των τελικών προϊόντων της έρευνας, ιδίως όσον αφορά τη διανοητική ιδιοκτησία και το θέμα των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Η ανεπάρκεια αυτή είχε επισημανθεί ήδη στις γνωμοδοτήσεις που εξέδωσε η ΕΟΚΕ σχετικά με τη σύσταση των κοινών επιχειρήσεων IMI και Clean Sky. Στην παρούσα Κοινή Τεχνολογική Πρωτοβουλία (ΚΤΠ), η εν λόγω ανεπάρκεια κινδυνεύει να καταστεί πιο αισθητή ακόμη, δεδομένου ότι το τελικό προϊόν θα είναι ενδιαφέρει τις επιχειρήσεις που ανταγωνίζονται στην αγορά και ιδιαίτερα την αυτοκινητοβιομηχανία.

1.5

Τέλος, η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητο να διασφαλισθούν τα εξής:

2.1

Η υπό εξέταση πρόταση κανονισμού αποσκοπεί στην έναρξη μιας από τις πρώτες ευρωπαϊκές συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης, η οποία αποτελεί μία από τις έξι κοινές τεχνολογικές πρωτοβουλίες (ΚΤΠ). Η σύμπραξη αυτή, που φέρει την ονομασία «Κυψέλες καυσίμου και Υδρογόνο», αφορά έναν τομέα στρατηγικής σημασίας για τη διαφοροποίηση και τη μελλοντική διαθεσιμότητα της ενέργειας.

2.2

Γενικός στόχος της εν λόγω κοινής επιχείρησης είναι να μπορέσουν η βιομηχανία, τα κράτη μέλη και η Επιτροπή να αξιοποιήσουν από κοινού τους πόρους τους προς όφελος επιλεγμένων ερευνητικών προγραμμάτων.

2.3

Σε αντίθεση με την παραδοσιακή μέθοδο, σύμφωνα με την οποία οι δημόσιες επιδοτήσεις χορηγούνται μετά από εξέταση κατά περίπτωση, οι ΚΤΠ αφορούν ερευνητικά προγράμματα μεγάλης κλίμακας με κοινούς στρατηγικούς ερευνητικούς στόχους. Η νέα αυτή προσέγγιση προβλέπεται ότι θα παραγάγει κρίσιμη μάζα για την ευρωπαϊκή έρευνα και καινοτομία, θα συμβάλει στην ενοποίηση της επιστημονικής κοινότητας στους κύριους στρατηγικούς τομείς και θα οδηγήσει στην εναρμόνιση της χρηματοδότησης των σχεδίων ώστε τα αποτελέσματα της έρευνας να μπορούν να αξιοποιούνται ταχύτερα. Οι ΚΤΠ αφορούν καθοριστικούς τομείς στους οποίους τα υφιστάμενα μέσα δεν έχουν ούτε τη βαρύτητα ούτε την ταχύτητα ανταπόκρισης που απαιτούνται για να μπορέσει η Ευρώπη να καταλάβει πλεονεκτική θέση (ή, ανάλογα, να τη διατηρήσει) στο πλαίσιο του διεθνούς ανταγωνισμού. Πρόκειται για τομείς στους οποίους μία ευρωπαϊκή ή εθνική χρηματοδότηση προερχόμενη από τον ιδιωτικό τομέα μπορεί να συνεισφέρει σημαντική προστιθέμενη αξία, κυρίως εάν ενθαρρυνθεί η αύξηση των ιδιωτικών δαπανών υπέρ της έρευνας και ανάπτυξης.

2.4

Οι κυψέλες καυσίμου είναι εξαιρετικά αποδοτικοί μετατροπείς ενέργειας, οι οποίοι μπορούν να συμβάλουν στη δραστική μείωση των αερίων του θερμοκηπίου και άλλων ρύπων. Καθιστούν, εξάλλου, πιο ευέλικτη τη σύνθεση των ενεργειακών πηγών, δεδομένου ότι μπορούν να λειτουργήσουν με υδρογόνο ή με άλλα καύσιμα όπως το φυσικό αέριο, η αιθανόλη και η μεθανόλη, συμβάλλοντας έτσι αποφασιστικά στην προστασία του περιβάλλοντος και στην καταπολέμηση της ρύπανσης.

2.5

Όσον αφορά τον τομέα των κυψελών καυσίμου και υδρογόνου, η ΚΤΠ «Κυψέλες καυσίμου και υδρογόνο» έχει θέσει ως γενικό στόχο να συμβάλει στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων που είναι απαραίτητες για την κάλυψη των αναγκών του τομέα και, κατ' επέκταση, στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης. Η υπό εξέταση πρόταση παρέχει το απαιτούμενο νομικό πλαίσιο για την σύσταση κοινής επιχείρησης αυτού του τύπου.

2.6

Η κοινή Επιχείρηση «Κυψέλες καυσίμου και Υδρογόνο» συμβάλλει, εξάλλου, στην υλοποίηση του προγράμματος δράσης για τις περιβαλλοντικές τεχνολογίες (Environmental Technologies Action Plan — ETAP), το οποίο προβλέπεται από την ανακοίνωση COM(2004) 38 τελικό και το οποίο συμπεριελάμβανε την τεχνολογική αυτή πλατφόρμα στις δράσεις προτεραιότητάς του.

3.1

Η ανεπάρκεια της ενέργειας και η συνεχής ανασφάλεια που υφίσταται ως προς τις πηγές εφοδιασμού υπονομεύουν την ποιότητα ζωής των πολιτών και τη διατήρηση των συνθηκών ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Οι παράγοντες αυτοί ενδέχεται, στο μέλλον, να έχουν σοβαρές συνέπειες, ιδίως σε πλαίσιο μόνιμης αστάθειας και αύξησης των τιμών των ενεργειακών πόρων.

3.2

Για τους λόγους αυτούς, οι κυψέλες καυσίμου που λειτουργούν με υδρογόνο παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον για το μέλλον. Πράγματι, εκτός από το γεγονός ότι επιτρέπουν τη διαφοροποίηση των διαθέσιμων πηγών ενέργειας, αποτελούν επίσης μη ρυπογόνους μετατροπείς ενέργειας, δεδομένου ότι κατά τη λειτουργία τους παράγουν μόνον ατμό. Οι άλλοι τύποι κυψελών καυσίμου, που κάνουν χρήση φυσικού αερίου ή άλλων ορυκτών καυσίμων, επιτρέπουν και αυτοί τον περιορισμό των ρυπογόνων εκπομπών λόγω της υψηλότερης απόδοσής τους.

3.3

Η υιοθέτηση του υδρογόνου ως ευέλικτου ενεργειακού φορέα μπορεί να συμβάλει στην ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού και στη σταθεροποίηση των τιμών της ενέργειας, διότι μπορεί να παραχθεί από οιαδήποτε πρωτογενή πηγή ενέργειας και συνεπώς επιτρέπει τη διαφοροποίηση του φάσματος των καυσίμων που χρησιμοποιούνται στις μεταφορές, οι οποίες σήμερα εξαρτώνται κατά 98 % από το πετρέλαιο.

3.4

Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο κύκλος εργασιών της βιομηχανίας κυψελών καυσίμου ανήλθε το 2005 σε περίπου 300 εκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων μόνο το 12 % αντιστοιχούσε στην Ευρώπη· όσο για τις επενδύσεις στον τομέα της έρευνας, εκτιμώνται σε 700 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, εκ των οποίων το 78 % πραγματοποιείται στις ΗΠΑ και μόνον το 10 % στην Ευρώπη.

3.5

Η παρούσα διάρθρωση του τομέα των κυψελών καυσίμου και του υδρογόνου στην Ευρώπη είναι συνεπώς εντελώς ανεπαρκής, μολονότι η ΕΕ έχει ήδη επενδύσει στον τομέα σημαντικούς δημόσιους πόρους και το ζήτημα αυτό συγκαταλέγεται ήδη στο ερευνητικό θεματολόγιο «Ενέργεια και μεταφορές» του 7ου προγράμματος-πλαισίου. Οι ερευνητικές προσπάθειες της Ευρώπης υπολείπονται πάρα πολύ των αντίστοιχων προσπαθειών σε άλλες περιοχές του κόσμου· σύμφωνα με μια μελέτη της ΕΚ (έργο 'HyLights' της ΓΔ TREN), η Ευρώπη παρουσιάζει σήμερα καθυστέρηση τουλάχιστον 5 ετών σε σχέση με την Ιαπωνία και τη Βόρειο Αμερική όσον αφορά την επίδειξη οχημάτων με κυψέλες καυσίμου.

3.6

Εάν δεν δοθεί νέα και σαφής ώθηση στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης, υπάρχει κίνδυνος η βιομηχανική ανάπτυξη ενός τομέα με τόσο θεμελιώδη σημασία όσο αυτός των κυψελών καυσίμου και του υδρογόνου να σωρεύσει ακόμη περισσότερη καθυστέρηση έναντι του παγκόσμιου ανταγωνισμού, πράγμα που θα έχει αρνητικές συνέπειες στη βιομηχανική ανάπτυξη και στην απασχόληση στον συγκεκριμένο τομέα.

3.7

Η ανάλυση και οι διαβουλεύσεις που πραγματοποίησε η Επιτροπή κατέδειξαν ότι τα κύρια προβλήματα του τομέα οφείλονται στην περιπλοκότητα των ερευνών που είναι απαραίτητες για την ανάπτυξή του και στην έλλειψη σαφούς συμφωνίας σε κοινοτική κλίμακα, όσον αφορά ένα μακροπρόθεσμο επενδυτικό πρόγραμμα.

3.8

Όπως έχουν τα πράγματα, ενώπιον των παρεμβάσεων που απαιτούνται στον τομέα της καινοτομίας και για τις οποίες θα χρειαστούν πολύ σημαντικοί πόροι, είναι προφανές ότι καμία επιχείρηση ή όργανο δεν μπορεί από μόνο του να προβεί στη διεξαγωγή των απαραίτητων ερευνών.

3.9

Τα μέσα που είναι σήμερα διαθέσιμα, όχι μόνον είναι ανεπαρκή, αλλά και δεν αξιοποιούνται κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο — αυτό καθίσταται σαφές από τις ελλείψεις των προγραμμάτων ή/και από τις περιττές επικαλύψεις ενεργειών. Συνεπώς, δεν επαρκούν για την χρηματοδότηση ενός προγράμματος μεγάλης κλίμακας σε επίπεδο ΕΕ.

3.10

Ο ευρωπαϊκός κλάδος των κυψελών καυσίμου δεν έχει, εξάλλου, επαρκή συντονισμό μεταξύ των διαφόρων χωρών και τομέων δραστηριότητας (πανεπιστημιακοί κύκλοι, νέες βιομηχανικές επιχειρήσεις, ΜΜΕ υψηλής τεχνολογίας κλπ.), πράγμα που εμποδίζει τη συγκέντρωση της γνώσης και της πείρας, την επίτευξη των τεχνολογικών προόδων που απαιτούνται για την βελτίωση των επιδόσεων και των υλικών και τον περιορισμό του κόστους, ώστε να ικανοποιηθούν οι προσδοκίες των δυνητικών νέων πελατών.

3.11

Η καθιέρωση μιας ευρωπαϊκής διάστασης στην έρευνα στον τομέα των κυψελών καυσίμου και του υδρογόνου αποτελεί υποχρεωτική επιλογή, καθώς φαίνεται πως είναι, πράγματι, η μόνη δυνατή λύση για την αντιμετώπιση των δύσκολων προκλήσεων στις οποίες ο τομέας καλείται να ανταποκριθεί.

3.12

Η επιλογή μιας κοινής επιχείρησης δημόσιου-ιδιωτικού τομέα προβλέπεται ότι θα επιτρέψει στην κοινοτική Ε&Α του κλάδου να κάνει ένα άλμα προς μια αποτελεσματική έρευνα, η οποία δυσκολεύεται σήμερα να συγκεντρώσει την απαιτούμενη κρίσιμη μάζα. Το άλμα αυτό φαίνεται απαραίτητο για να υπερνικηθεί η σημερινή διασπορά των ερευνητικών προγραμμάτων μεταξύ των διαφόρων κρατών μελών, τα οποία δεν κατορθώνουν να συγκεντρώσουν την απαιτούμενη κρίσιμη μάζα, επειδή δεν διαθέτουν τα μέσα για τη χρηματοδότηση των απαιτούμενων προγραμμάτων.

4.1

Το σημείο αναφοράς για τα ερευνητικά προγράμματα είναι το 7ο πρόγραμμα-πλαίσιο (ΠΠ7). Πράγματι, εάν το ζητούμενο είναι μία ανταγωνιστική και δυναμική οικονομία, τότε είναι απαραίτητο να προωθηθούν εκ νέου οι επενδύσεις στην Ε&Α.

4.2

Η υπό εξέταση πρόταση κανονισμού φαίνεται ότι συνάδει με την κοινοτική πολιτική στον τομέα της έρευνας και με τη στρατηγική της Λισσαβώνας (ανταγωνιστικότητα), όπως και με τους στόχους της Βαρκελώνης (δαπάνες για την έρευνα), οι οποίοι προβλέπουν οι επενδύσεις της ΕΕ υπέρ της έρευνας να φθάσουν, έως το 2010, το 3 % του ΑΕγχΠ της.

4.3

Εξάλλου, η εν λόγω πρόταση φαίνεται επίσης σύμφωνη με την ανακοίνωση της Επιτροπής για την πρωτοβουλία «Μια ενεργειακή πολιτική για την Ευρώπη», η οποία εξεδόθη τον Ιανουάριο του 2007, καθώς και με το ευρωπαϊκό στρατηγικό σχέδιο για τις ενεργειακές τεχνολογίες (σχέδιο SET), για το οποίο η ΕΟΚΕ καταρτίζει επί του παρόντος γνωμοδότηση (1) και το οποίο πρέπει να αποτελέσει τη βάση για τους προσανατολισμούς των ενεργειακών τεχνολογιών κατά την επόμενη δεκαετία. Συνάδει επίσης με άλλους τομείς της κοινοτικής δράσης, όπως το περιβάλλον και η βιώσιμη ανάπτυξη.

5.1

Η πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου για τη σύσταση της κοινής επιχείρησης Κυψέλες καυσίμου και Υδρογόνο [COM(2007) 571 τελικό] εκπηγάζει από τις διατάξεις του 7ου προγράμματος-πλαισίου (ΠΠ7), το οποίο αποτελεί αντικείμενο της απόφασης 1982/2006/ΕΚ. Οι εν λόγω διατάξεις προβλέπουν κοινοτική συνεισφορά για τη συγκρότηση μακροπρόθεσμων συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα σε ευρωπαϊκή κλίμακα στον χώρο της έρευνας.

5.2

Οι συμπράξεις αυτές έχουν τη μορφή «Κοινών Τεχνολογικών Πρωτοβουλιών» (ΚΤΠ) και αντικαθιστούν τις παλαιότερες «Ευρωπαϊκές Τεχνολογικές Πλατφόρμες» (ΕΤΠ).

5.3

Στην απόφασή του 2006/971/ΕΚ σχετικά με το ειδικό πρόγραμμα «Συνεργασία», το Συμβούλιο υπογράμμισε ότι είναι αναγκαίο να δημιουργηθούν συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα και προσδιόρισε έξι πεδία στα οποία η θέσπιση κοινών τεχνολογικών πρωτοβουλιών θα είναι το κατάλληλο μέσο για την αναζωογόνηση της ευρωπαϊκής έρευνας. Τα πεδία αυτά είναι τα εξής:

5.4

Στο πλαίσιο της γενικής αυτής στρατηγικής, η υπό εξέταση πρόταση κανονισμού [COM(2007) 571 τελικό] προβλέπει τη θέσπιση μιας κοινής τεχνολογικής πρωτοβουλίας (ΚΤΠ) στον τομέα των κυψελών καυσίμου και του υδρογόνου μέσω της σύστασης μιας κοινής επιχείρησης«Κυψέλες καυσίμου και Υδρογόνο».

5.5

Η κοινή επιχείρηση θεωρείται διεθνής οργανισμός με νομική προσωπικότητα κατά την έννοια του άρθρου 22 της οδηγίας 2004/17/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 31ης Μαρτίου 2004 και του άρθρου 15 της οδηγίας 2004/18/ΕΚ. Θα έχει την έδρα της στις Βρυξέλλες και οι δραστηριότητές της θα ολοκληρωθούν στις 31 Δεκεμβρίου 2017, εκτός και εάν το Συμβούλιο αποφασίσει να δώσει παράταση, τροποποιώντας τον παρόντα κανονισμό.

5.6

Οι κύριοι στόχοι που η Επιτροπή έθεσε με τη σύσταση της κοινής επιχείρησης εκτίθενται αναλυτικά στο άρθρο Ι.2 του Καταστατικού της Κοινής Επιχείρησης, που επισυνάπτεται ως παράρτημα στην υπό εξέταση πρόταση κανονισμού:

6.1

Η πρόταση συνίσταται σε έναν κανονισμό του Συμβουλίου, στο παράρτημα του οποίου παρατίθεται το καταστατικό της κοινής επιχείρησης. Η νομική της βάση είναι το άρθρο 171 της Συνθήκης. Η κοινή επιχείρηση αποτελεί κοινοτικό οργανισμό, ο προϋπολογισμός του οποίου διέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 185 του κανονισμού (ΕΚ, Ευρατόμ) αριθ. 1605/2002 του Συμβουλίου. Συνεπώς, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι η πρωτοβουλία αυτή εντάσσεται, από τη φύση της, στις συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα που λαμβάνουν συνεισφορά του ιδιωτικού τομέα τουλάχιστον ίση με τη συνεισφορά του δημόσιου.

7.1

Ιδρυτικά μέλη της Κοινής Επιχείρησης είναι:

7.2

Μετά τη σύσταση της κοινής επιχείρησης, θα μπορούσε επίσης να γίνει μέλος της μια Ερευνητική Ένωση, η οποία θα εκπροσωπεί τους μη κερδοσκοπικούς ερευνητικούς οργανισμούς, υπό τον όρο ότι θα έχει συσταθεί νομικό πρόσωπο που θα εκπροσωπεί την ερευνητική κοινότητα.

8.1

Οι δαπάνες λειτουργίας της κοινής Επιχείρησης, οι οποίες εκτίθενται λεπτομερώς στο άρθρο 5 της πρότασης κανονισμού, χρηματοδοτούνται ισομερώς από τα ιδρυτικά μέλη της.

8.2

Οι επιχειρησιακές δαπάνες Ε&Α καλύπτονται, από κοινού, από τη χρηματοοικονομική συνεισφορά της Κοινότητας και από τις συνεισφορές σε είδος των νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου που συμμετέχουν στις δραστηριότητες. Η συνεισφορά των νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου θα πρέπει να είναι ίσης τουλάχιστον αξίας με το ύψος της χρηματοοικονομικής συνεισφοράς της Κοινότητας.

8.3

Η μέγιστη χρηματοοικονομική συνεισφορά της Κοινότητας στις δαπάνες λειτουργίας και στις επιχειρησιακές δαπάνες της κοινής επιχείρησης είναι 470 εκατομμύρια ευρώ. Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι το ποσό αυτό θα μπορούσε να είναι υψηλότερο, δεδομένης της σπουδαιότητας της έρευνας που αποτελεί αντικείμενο αυτής της ΚΤΠ. Εξάλλου, οι δαπάνες λειτουργίας δεν αναμένεται να υπερβούν τα 20 εκατομμύρια ευρώ. Η συνεισφορά της Κοινότητας προέρχεται από το ειδικό πρόγραμμα «Συνεργασία» για την εκτέλεση του 7ου προγράμματος-πλαισίου της Ευρωπαϊκής Κοινότητας για τις δραστηριότητες έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και επίδειξης (2007-2013), σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 54, παράγραφος 2, στοιχείο β), του κανονισμού (ΕΚ, Ευρατόμ) αριθ. 1605/2002.

8.4

Σε περίπτωση που συσταθεί Ερευνητική Ένωση (βλ. σημείο 7.2), η συνεισφορά της ορίζεται στο 1/12 των δαπανών λειτουργίας, με ανάλογη μείωση της συνεισφοράς της Επιτροπής.

8.5

Μόνο τα έργα για τα οποία θα έχει υπογραφεί συμφωνία επιχορήγησης το αργότερο μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2013 θα συνεχισθούν κατά τα έτη 2014-2017, εκτός και εάν συνεχισθεί η χρηματοδότηση της κοινής επιχείρησης και μετά το 2013 (έτος λήξης του ΠΠ7).

9.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την απόφαση να συσταθεί κοινή επιχείρηση «Κυψέλες καυσίμου και Υδρογόνο» και εγκρίνει τη σχετική πρόταση κανονισμού CΟΜ (2007) 571 τελικό. Επιθυμεί δε προπαντός να υπογραμμίσει τη σημασία που έχει για την Ευρωπαϊκή Ένωση η στρατηγική που προτείνεται για τις επενδύσεις και τον συντονισμό των ερευνών, η οποία, στην προκειμένη ΚΤΠ, οδηγεί στην αύξηση της διαφοροποίησης του ενεργειακού μείγματος, ιδίως στον τομέα των μεταφορών (6).

9.2

Πράγματι, όπως έχει ήδη επιβεβαιώσει στις γνωμοδοτήσεις της για άλλους κανονισμούς που έχουν σχέση με την απόφαση 2006/791/ΕΚ του Συμβουλίου για το ειδικό πρόγραμμα «Συνεργασία», η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι η επαναπροώθηση των επενδύσεων στην Ε&Α αποτελεί το κατάλληλο μέσο που θα παράσχει στις επιχειρήσεις ένα ασφαλές πλαίσιο αναφοράς για την αντιμετώπιση του τρέχοντος κατακερματισμού των κοινοτικών χρηματοδοτήσεων και την αποφυγή του διασκορπισμού των προγραμμάτων.

9.3

Ήδη από την αρχή, η ΕΟΚΕ υποστήριξε δυναμικά, σε πολλές γνωμοδοτήσεις της, ότι η ΕΕ πρέπει να αναλάβει ολοένα και μεγαλύτερη δέσμευση στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης. Καθώς είναι αδύνατο να απαριθμηθούν όλες αυτές οι παρεμβάσεις, θα υπενθυμιστούν εδώ μόνον οι δύο τελευταίες, οι οποίες υιοθετήθηκαν με μεγάλη πλειοψηφία κατά την τελευταία σύνοδο ολομέλειας της 24ης και 25ης Οκτωβρίου 2007 και έχουν θέμα τις Κοινές Επιχειρήσεις «Clean Sky» και «ENIAC».

9.4

Γενικά: στη γνωμοδότησή της (7) για την Πράσινη Βίβλο «Ευρωπαϊκός Χώρος Έρευνας: Νέες προοπτικές», η ΕΟΚΕ επιβεβαιώνει ότι «συμφωνεί με τον στόχο της δημιουργίας επιστημονικών και τεχνικών υποδομών έρευνας παγκόσμιας εμβέλειας, οι οποίες πρέπει να χρηματοδοτούνται με τρόπο βιώσιμο και αξιόπιστο», υπενθυμίζοντας ταυτόχρονα ότι «βασική προϋπόθεση για την επιτυχία και το νόημα αυτών των επενδύσεων αποτελεί η συμμετοχή των σχετικών ιδρυμάτων και ομάδων πανεπιστημίων των κρατών, καθώς και η μεγαλύτερη συμμετοχή της βιομηχανίας στα τεχνικά έργα».

9.5

Ειδικότερα: στη γνωμοδότησή της (8) για την ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο «Έκθεση προόδου για τη χρήση βιοκαυσίμων και άλλων ανανεώσιμων καυσίμων στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης», η ΕΟΚΕ υποστήριξε με έμφαση τη σημασία της ανάπτυξης των ερευνητικών προγραμμάτων που έχουν σχέση με τους τομείς τους οποίους αφορά η υπό εξέταση πρόταση κανονισμού.

9.5.1

Η ΕΟΚΕ υπενθύμιζε στην εν λόγω γνωμοδότηση ότι «θεωρεί απαραίτητο να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην έρευνα στον τομέα των βιοκαυσίμων, ιδιαίτερα των βιοκαυσίμων δεύτερης γενιάς, χωρίς ωστόσο να αγνοηθούν άλλες δυνατότητες, όπως η ανάπτυξη του ηλιακού υδρογόνου ή του υδρογόνου που παράγεται από την επεξεργασία της βιομάζας».

9.5.2

Στη συνέχεια, η ΕΟΚΕ υποστήριζε ότι «παρά την πρόσφατη εξέλιξη της έρευνας για την παραγωγή υδρογόνου από βιομάζα, ακόμη και με τη βοήθεια της βιοτεχνολογίας, ή από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η πιθανή διάδοση και εμπορία αυτοκινήτων που λειτουργούν με υδρογόνο επηρεάζεται από το σημαντικό κόστος που συνεπάγεται η αγορά κυψελών καυσίμου» και δήλωνε, τέλος, ότι «για να καταστεί όμως το υδρογόνο οικονομικά εφαρμόσιμη εναλλακτική πηγή ενέργειας πρέπει να μειωθεί το κόστος παραγωγής του. […] Η ΕΟΚΕ θεωρεί σημαντικό να υποστηριχθεί η έρευνα των τεχνολογιών που αφορούν τις κυψέλες βιοκαυσίμου, δηλαδή τις κυψέλες βιολογικού καυσίμου που χρησιμοποιούν βιοκαταλύτες για να μετατρέψουν τη χημική ενέργεια σε ηλεκτρική ενέργεια».

10.1

Δεδομένου του ισχύοντος συστήματος πολλαπλών και σύνθετων χρηματοδοτήσεων και του σημαντικού όγκου κοινοτικών πόρων που προβλέπεται να διατεθούν, η ΕΟΚΕ φρονεί ότι είναι σκόπιμο να προσδιοριστεί ακριβέστερα η χρήση της κατανομής των τελικών προϊόντων της έρευνας. Για το λόγο αυτό, θα ήταν σκόπιμο να αναπτυχθεί ακριβέστερα και σαφέστερα το ζήτημα των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και της διανοητικής ιδιοκτησίας, όπως αυτό ορίζεται στο άρθρο 17 του σχεδίου κανονισμού ή στο άρθρο 1.24 του Καταστατικού της Κοινής Επιχείρησης στο παράρτημα, τα οποία περιορίζονται απλώς στην απαρίθμηση αρχών, διότι υπάρχει κίνδυνος να αποτελέσει ένα από τα πιο λεπτά θέματα που θα ανακύψουν κατά την εφαρμογή και τη λειτουργία της ΚΤΠ «Κυψέλες καυσίμου και Υδρογόνο». Η ανεπάρκεια αυτή είχε επισημανθεί ήδη στις γνωμοδοτήσεις που εξέδωσε η ΕΟΚΕ σχετικά με τη σύσταση των κοινών επιχειρήσεων IMI και Clean Sky. Στην παρούσα ΚΤΠ, η εν λόγω ανεπάρκεια κινδυνεύει να καταστεί πιο αισθητή ακόμη, δεδομένου ότι το τελικό προϊόν της έρευνας θα ενδιαφέρει τις επιχειρήσεις που ανταγωνίζονται άμεσα στην αγορά και ιδιαίτερα την αυτοκινητοβιομηχανία, εκ της οποίας πολλές επιχειρήσεις θα συμμετάσχουν στην κοινή επιχείρηση. Αφού διασφαλιστεί αυτό, είναι σκόπιμο –λόγω του σημαντικού ύψους της κοινοτικής χρηματοδότησης– να επιδιωχθεί η εξεύρεση μηχανισμών που θα διευκολύνουν την απόδοση των ευρωπαϊκών επενδύσεων ή, τουλάχιστον, να καταδεικνύεται στο έγγραφο ότι υφίσταται η σχετική ανησυχία.

10.2

Όπως αναφέρεται στο σημείο 5.2, οι ΚΤΠ αντικαθιστούν τις παλαιότερες «Ευρωπαϊκές Τεχνολογικές Πλατφόρμες» (ΕΤΠ). Οι ΕΤΠ, όμως, απέτυχαν ορισμένες φορές τον στρατηγικό στόχο της προώθησης της ευρωπαϊκής έρευνας που είχαν αναλάβει να υλοποιήσουν. Η δημιουργία των ΚΤΠ βασίζεται ακριβώς στις ενδεχόμενες δυσχέρειες που συνάντησαν οι ΕΤΠ, ρόλος των οποίων ήταν, κατ' ουσία, να ενισχύσουν κατά τρόπο ουσιαστικό την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας.

10.2.1

Από την άποψη αυτή, η ΕΟΚΕ λυπάται που η πρόταση της Επιτροπής δεν περιλαμβάνει περισσότερα στοιχεία για το έργο που προηγουμένως επιτελούσαν οι ΕΤΠ· δεν γίνεται κανένας απολογισμός, καμία νύξη στα αποτελέσματα που προέκυψαν, ούτε παρατίθενται σχετικές βιβλιογραφικές αναφορές. Η κατάρτιση ενός σοβαρού απολογισμού για τον επακριβή καθορισμό των αιτίων των ενδεχόμενων δυσκολιών που αντιμετώπισαν οι ΕΤΠ, θα συνέβαλλε στην αποφυγή των σχετικών δυσκολιών.

10.3

Για να υλοποιηθούν οι στόχοι της ΚΤΠ «Κυψέλες καυσίμου και Υδρογόνο» και να μεγιστοποιηθεί το δυναμικό του νέου αυτού μέσου, η ΕΟΚΕ φρονεί ότι είναι απαραίτητα τα εξής:

9.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 204/24

9.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 204/24

9.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 204/25

9.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 204/25

1.1

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) παρατηρεί ότι η ενοποιημένη θεώρηση των διευρωπαϊκών δικτύων (ΔΕΔ) είναι μία από τις μεθόδους που συμβάλλουν στην επίτευξη του στόχου της βιώσιμης ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

1.2

Η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι μια ενοποιημένη θεώρηση μπορεί να επιταχύνει την υλοποίηση των προγραμματισμένων διευρωπαϊκών δικτύων και να μειώσει το συνδεδεμένο κατασκευαστικό κόστος, σε αντίθεση με μια θεώρηση που δεν λαμβάνει υπόψη τα αποτελέσματα της πιθανής συνέργειας μεταξύ δικτύων διαφόρων ειδών.

1.2.1

Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλει προτάσεις για τη διεύρυνση της οικονομικής υποστήριξης των ενοποιημένων θεωρήσεων με τη μορφή ενός «ταμείου ενοποιημένης θεώρησης» για τα διευρωπαϊκά δίκτυα (συνολικά, ήτοι συμπεριλαμβανομένων των κλάδων των δικτύων), πριν από την επερχόμενη μεσοπρόθεσμη αναθεώρηση.

1.3

Έχοντας εκτιμήσει τους όρους για μια σφαιρική προσέγγιση όλων των ΔΕΔ, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η σύγκλιση μεταξύ των τομέων (1) είναι απαραίτητη προκειμένου να επιτευχθεί ευρεία συνέργεια μεταξύ των διευρωπαϊκών δικτύων. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, ένας άλλος βασικός όρος για μια αποτελεσματικότερη ενοποιημένη θεώρηση είναι η συντομότερη δυνατή ολοκλήρωση της βασικής υποδομής αυτών των δικτύων.

1.4

Η ΕΟΚΕ προτείνει τη διεύρυνση της θεματολογίας της ανακοίνωσης της Επιτροπής προκειμένου να εξεταστεί ο βαθμός στον οποίο η ένταξη 12 νέων κρατών μελών επηρέασε τη δυνατότητα υιοθέτησης μιας ενοποιημένης θεώρησης στις εν λόγω χώρες και το πεδίο εφαρμογής της.

1.5

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι μια ενοποιημένη θεώρηση των διευρωπαϊκών δικτύων μπορεί να επιφέρει σημαντικά οφέλη, και πιο συγκεκριμένα:

1.6

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η επιστημονική έρευνα που συνδυάζει τόσο κοινοτικές όσο και εθνικές πρωτοβουλίες έχει έναν εξόχως σημαντικό ρόλο στη βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων της ενοποιημένης θεώρησης των διευρωπαϊκών δικτύων. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η τρέχουσα έρευνα υποδιαιρείται με βάση θεματικά και τομεακά κριτήρια. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή και το Συμβούλιο να καταρτίσουν και να υλοποιήσουν προγράμματα σε ολόκληρο τον κλάδο της ευρωπαϊκής επιστημονικής έρευνας προκειμένου να προσδιορισθούν συνέργειες μεταξύ των διαφόρων δικτύων που συνιστούν τα ΔΕΔ.

1.7

Δεδομένου ότι ένας «σκελετός» δικτύων οπτικών ινών υφίσταται σε ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ για την κάλυψη των τεχνολογικών αναγκών ορισμένων εθνικών υποδομών (όπως δίκτυα ηλεκτροδότησης και σιδηροδρομικά δίκτυα), η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι για να υιοθετηθεί μια ενοποιημένη θεώρηση, τα εν λόγω δίκτυα οπτικών ινών θα πρέπει να χρησιμοποιούνται σε μεγαλύτερο βαθμό για εμπορικούς σκοπούς (υπηρεσίες τηλεπικοινωνιών, διαβίβαση πληροφοριών, κλπ.).

1.7.1

Ταυτόχρονα, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι για την υιοθέτηση μιας ενοποιημένης θεώρησης, η ενεργή ανάπτυξη της τοπικής υποδομής, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη σε μεγάλο αριθμό κρατών μελών, θα πρέπει να αξιοποιηθεί για την επιτάχυνση της ανάπτυξης δικτύων πρόσβασης με οπτικές ίνες και την κατασκευή έξυπνης (2) τοπικής υποδομής. Αναπόσπαστο μέρος αυτής της υποδομής θα πρέπει να είναι ένας χάρτης (3) ολοκληρωμένου συστήματος γεωγραφικών πληροφοριών. Αυτό θα οδηγήσει σε μια σφαιρική προσέγγιση της τοπικής υποδομής δικτύων με βάση ένα σύστημα πληροφορικής (σύστημα διαχείρισης έξυπνης υποδομής — IIMS).

1.8

Η ΕΟΚΕ προτείνει στην Επιτροπή να λάβει υπόψη τις ολοκληρωμένες τεχνολογίες που συνδυάζουν ανανεώσιμο φυσικό αέριο και μια φιλική προς το περιβάλλον παραγωγή ενέργειας στα σχέδιά της για μια ενοποιημένη θεώρηση των διευρωπαϊκών δικτύων. Οι εν λόγω τεχνολογίες, οι οποίες φέρνουν την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας πιο κοντά στον τελικό χρήστη, μπορούν να μειώσουν τις εκπομπές CO2.

1.8.1

Η προσέγγιση αυτή θα πρέπει να στοχεύει σε απτά αποτελέσματα σε επίπεδο συνέργειας, συντονισμού και εξοικονόμησης, μέσω της ανάπτυξης του φυσικού αερίου και των βιοτεχνολογιών.

1.9

Εξετάζοντας την πιθανή συνέργεια των διευρωπαϊκών δικτύων ενέργειας στα κράτη της Βαλτικής ως νέα μέλη της ΕΕ, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι, στο πλαίσιο της ενοποιημένης θεώρησης, θα πρέπει να ληφθεί ένα ειδικό μέτρο που μπορεί να υλοποιηθεί γρήγορα και να οικοδομήσει μια ενεργειακή γέφυρα για την ενοποίηση των συστημάτων των κρατών της Βαλτικής με εκείνα της ΕΕ. Ωστόσο, σε πιο μακροπρόθεσμη βάση (2020), είναι σημαντικό να μην προκύψουν άσκοπες δαπάνες  (4) από τα υπάρχοντα δίκτυα διανομής.

2.1

Η ανάπτυξη, η σύνδεση, η καλύτερη ενοποίηση και ο καλύτερος συντονισμός της ανάπτυξης των ευρωπαϊκών υποδομών ενέργειας, μεταφορών και τηλεπικοινωνιών είναι φιλόδοξοι στόχοι και αναφέρονται στη Συνθήκη (5) και στις κατευθυντήριες γραμμές για την ανάπτυξη και την απασχόληση (6) με βάση τη στρατηγική της Λισσαβόνας.

2.2

Στα άρθρα 154-156 της Συνθήκης και στις κατευθυντήριες γραμμές για την ανάπτυξη και την απασχόληση τίθενται στόχοι για την ανάπτυξη, τη σύνδεση, την καλύτερη ενοποίηση και τον καλύτερο συντονισμό των ευρωπαϊκών υποδομών ενέργειας, μεταφορών και τηλεπικοινωνιών.

2.3

Οι εν λόγω διατάξεις της Συνθήκης και οι προαναφερόμενες κατευθυντήριες γραμμές αποτέλεσαν τη βάση για την ιδέα των διευρωπαϊκών δικτύων μεταφορών, ενέργειας και τηλεπικοινωνιών που είναι ο ζωτικός άξονας της οικονομίας της ΕΕ.

2.4

Προκειμένου να εξασφαλίσει το μεγαλύτερο δυνατό όφελος από τα διευρωπαϊκά δίκτυα, ιδίως όσον αφορά τον στόχο μιας πιο ανταγωνιστικής ΕΕ, τον Ιούλιο του 2005 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέθεσε σε μια ομάδα καθοδήγησης, η οποία συστάθηκε ειδικά για τον σκοπό αυτόν, τον ορισμό μιας κοινής προσέγγισης για τον καλύτερο συντονισμό των διαφόρων κοινοτικών πρωτοβουλιών που στηρίζουν τις εργασίες για τα διευρωπαϊκά δίκτυα μεταφορών, ενέργειας και τηλεπικοινωνιών.

2.4.1

Πιο συγκεκριμένα, η ομάδα καθοδήγησης εξέτασε τα ακόλουθα ζητήματα:

2.5

Αντικείμενο της κατωτέρω γνωμοδότησης της ΕΟΚΕ είναι η ανακοίνωση της Επιτροπής COM(2007) 135 τελικό Διευρωπαϊκά δίκτυα: προς μια ενοποιημένη θεώρηση — το αποτέλεσμα των εργασιών της ομάδας καθοδήγησης.

3.1.1

Μετά την τελευταία διεύρυνση της ΕΕ το 2007, το ΔΕΔ-Μ περιλαμβάνει σήμερα 30 έργα προτεραιότητας, τα οποία θα πρέπει να ολοκληρωθούν έως το 2020. Επιπλέον, η Επιτροπή τόνισε πρόσφατα την αναγκαιότητα επέκτασης του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών στις γειτονικές χώρες (7).

3.1.2

Οι ημερομηνίες ολοκλήρωσης αυτών των κύριων έργων σημειώνουν καθυστέρηση σε σχέση με τα αρχικά χρονοδιαγράμματα. Παρά το γεγονός ότι ορισμένα από αυτά τα έργα έχουν ολοκληρωθεί ή δεν απέχουν πολύ από την ολοκλήρωσή τους (8), ο ρυθμός κατασκευής των οδών μεταφοράς προτεραιότητας παραμένει αργός. Η γνωμοδότηση πρωτοβουλίας (9) της ΕΟΚΕ περιγράφει λεπτομερώς τους σχετικούς λόγους.

3.1.3

Από αυτά τα 30 έργα προτεραιότητας, 18 είναι έργα σιδηροδρομικών γραμμών και 2 είναι έργα εσωτερικής ναυσιπλοΐας και ναυτιλίας. Ως εκ τούτου, έχει δοθεί ιδιαίτερη προτεραιότητα στους πλέον φιλικούς προς το περιβάλλον τρόπους μεταφοράς. Χάρτες που περιέχονται σε μελέτη, η οποία εκπονήθηκε από το ECORYS για λογαριασμό της Επιτροπής (10), φανερώνουν την πρόοδο που έχει σημειωθεί μέχρι σήμερα στα 30 έργα προτεραιότητας και την πρόοδο που θα πρέπει να σημειωθεί μέχρι τη λήξη του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου το 2013. Οι εν λόγω χάρτες φανερώνουν πόσο ατελές παραμένει το δίκτυο.

3.1.4

Η ανακοίνωση της Επιτροπής (αντικείμενο της παρούσας γνωμοδότησης) εκτιμά τους οικονομικούς πόρους που χρησιμοποιήθηκαν για την υλοποίηση του ΔΕΔ-Μ κατά τη διάρκεια της περιόδου χρηματοδοτικού προγραμματισμού 2000-2006 και παρουσιάζει τους χρηματοδοτικούς μηχανισμούς που προβλέπονται στο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2007-2013. Το ποσό των 8.013 δισεκατομμυρίων ευρώ διατέθηκε απευθείας από τον κοινοτικό προϋπολογισμό για την ανάπτυξη του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών την εν λόγω περίοδο.

3.1.5

Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και το Ταμείο Συνοχής θα παραμείνουν οι κύριες πηγές κοινοτικής βοήθειας για τη συγχρηματοδότηση των έργων του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών κατά την περίοδο χρηματοδοτικού προγραμματισμού 2007-2013. Γενικά, η συμβολή της Κοινότητας στην υλοποίηση του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών θα πρέπει να επικεντρωθεί στα διασυνοριακά τμήματα και τα σημεία συμφόρησης.

3.1.6

Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα συνεχίσει να παρέχει χρηματοδότηση για έργα υποδομής στον τομέα των μεταφορών με την μορφή δανείων και μέσω ενός ειδικού οικονομικού μέσου εγγύησης, το οποίο έχει προϋπολογισμό 500 εκατομμυρίων ευρώ από τα ίδια κεφάλαια της ΕΤΕ και 500 εκατομμυρίων ευρώ από τον προϋπολογισμό του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών (ήτοι 6,25 % του συνολικού διαθέσιμου ποσού).

3.2.1

Τον Ιανουάριο του 2007, η Επιτροπή αξιολόγησε την πρόοδο που έχει σημειωθεί στα έργα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος στο πλαίσιο του σχεδίου διασύνδεσης προτεραιότητας. Στην περίπτωση της ηλεκτρικής ενέργειας σημειώθηκε μικρή πρόοδος: 12 από τα 32 έργα είναι εντός προγράμματος και μόνο πέντε έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί (11).

3.2.2

Όσον αφορά το φυσικό αέριο, η κατάσταση φαίνεται καλύτερη: επτά από τα δέκα έργα αναμένονται να είναι έτοιμα έως το 2010-2013. Από την άλλη μεριά, 29 τερματικοί σταθμοί υποδοχής υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ) (12) και εγκαταστάσεις αποθήκευσης παρουσιάζουν καθυστέρηση σε σχέση με το πρόγραμμα, ενώ εννέα έργα έχουν εγκαταλειφθεί και οι εργασίες σε πέντε έργα έχουν σταματήσει.

3.2.2.1

Η Επιτροπή εντοπίζει στην περίπλοκη οργάνωση και στις λοιπές διαδικασίες έγκρισης τον κύριο λόγο των καθυστερήσεων και ελλείψεων. Άλλοι λόγοι είναι η αντίδραση της κοινής γνώμης, οι ανεπαρκείς οικονομικοί πόροι και η δομή των καθετοποιημένων επιχειρήσεων ενέργειας.

3.2.3

Η ΕΕ θα πρέπει να επενδύσει έως το 2013 τουλάχιστον 30 δισεκατομμύρια ευρώ σε έργα υποδομής (6 δισεκατομμύρια ευρώ για δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, 19 δισεκατομμύρια ευρώ για σωληνώσεις φυσικού αερίου και 5 δισεκατομμύρια ευρώ για τερματικούς σταθμούς υποδοχής υγροποιημένου φυσικού αερίου), προκειμένου να υλοποιηθούν πλήρως οι προβλεπόμενες προτεραιότητες. Οι επενδύσεις είναι απαραίτητες όχι μόνο σε διασυνοριακό επίπεδο αλλά και σε επίπεδο παραγωγής.

3.2.4

Ο προϋπολογισμός της ΕΕ παρέχει χρηματοδοτική υποστήριξη για επενδύσεις ΔΕΔ-E μόνο σε ειδικές και δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις. Η χρηματοδότηση προέρχεται από το κονδύλιο προϋπολογισμού που προορίζεται αποκλειστικά για τα διευρωπαϊκά δίκτυα και από τα διαρθρωτικά ταμεία και το Ταμείο Συνοχής. (Τα ταμεία αντιπροσωπεύουν το ένα τρίτο του προϋπολογισμού και σκοπός τους είναι η χρηματοδότηση σχεδίων περιφερειακής ανάπτυξης, συμπεριλαμβανομένων των δικτύων ενέργειας).

3.2.5

Οι επενδύσεις υποστηρίζονται επίσης από άλλα χρηματοδοτικά μέσα (κεφάλαια, πιστώσεις). Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων είναι η κύρια πηγή χρηματοδότησης των διευρωπαϊκών δικτύων. Από το 1993 έως το τέλος του 2005, οι πιστωτικές συμφωνίες εξασφάλισαν συνολικά 69.3 δισεκατομμύρια ευρώ για τη χρηματοδότηση όλων των διευρωπαϊκών δικτύων, εκ των οποίων τα 9.1 δισεκατομμύρια ευρώ για δίκτυα ενέργειας.

3.3.1

Από όλα τα διευρωπαϊκά δίκτυα, η κατασκευή της υποδομής των δικτύων τηλεπικοινωνιών (eTEN) είναι η πιο προηγμένη. Οι υπηρεσίες τηλεπικοινωνιών άνοιξαν σταδιακά στον ανταγωνισμό από το 1988 και ο αντίκτυπος ήταν τεράστιος. Ο ανταγωνισμός ενθάρρυνε τις επενδύσεις, την καινοτομία και την εμφάνιση νέων υπηρεσιών, και επέφερε σημαντική πτώση στις τιμές καταναλωτή.

3.3.2

Σήμερα, οι επενδύσεις επικεντρώνονται στην αναβάθμιση των υφιστάμενων δικτύων σε δίκτυα επόμενης γενιάς, στην ανάπτυξη της κινητής και λοιπής ασύρματης υποδομής 3ης γενιάς, και στην εξασφάλιση ευρυζωνικής σύνδεσης στις αγροτικές περιοχές της ΕΕ.

3.3.2.1

Οι επενδύσεις αφορούν την ανάπτυξη δικτύων οπτικών ινών, όπου τα έργα πολιτικού μηχανικού και οι καλωδιώσεις εντός των κτιρίων αντιπροσωπεύουν το 70 % του κόστους εγκατάστασης. Η κατασκευή σιδηροδρομικών, οδικών ή ενεργειακών γραμμών μπορεί να διευκολύνει την επέκταση αυτών των δικτύων σε περιοχές που δεν εξυπηρετούνται επαρκώς.

3.3.3

Η κύρια πρόκληση του ευρωπαϊκού δικτύου τηλεπικοινωνιών είναι η «γεφύρωση του ευρυζωνικού χάσματος». Μεταξύ των αστικών και αγροτικών περιοχών υπάρχουν αποκλίσεις, και ως εκ τούτου τα κράτη μέλη πρέπει να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα και να θέσουν στόχους για τη γεφύρωση του χάσματος έως το 2010.

3.3.4

Περαιτέρω συντονισμός και ενοποίηση των διαφόρων πηγών χρηματοδότησης (διαρθρωτικά ταμεία, Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης, ΔΕΔ και εθνικά κονδύλια) απαιτούνται για την ανάπτυξη συνεκτικού σχεδιασμού και την ολοκλήρωση της ευρυζωνικής κάλυψης.

3.4.1

Ο συνδυασμός οδικών και σιδηροδρομικών δικτύων είναι το πρώτο παράδειγμα συνέργειας μεταξύ των διευρωπαϊκών δικτύων (13). Τα πλεονεκτήματα αυτής της συνέργειας παρουσιάζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής «Επέκταση των κύριων διευρωπαϊκών αξόνων μεταφορών στις γειτονικές χώρες: κατευθυντήριες γραμμές για τις μεταφορές στην Ευρώπη και τις γειτονικές περιοχές»  (14). Τα πιο σημαντικά είναι τα εξής: καλύτερη χρήση του χώρου, κοινές κατασκευαστικές εργασίες, λιγότερες αισθητές επιπτώσεις στο φυσικό τοπίο και μικρότερος κατακερματισμός του, μέτρα ελάφρυνσης των επιπτώσεων των κοινών υποδομών (αντιθορυβική προστασία, δίοδοι διέλευσης μεγάλων και μικρών ζώων). Ο συνδυασμός των υποδομών προσφέρει επίσης πραγματικές δυνατότητες μείωσης του κόστους και των επιπτώσεων στο περιβάλλον.

3.4.2

Μια μελέτη έχει εκπονηθεί σχετικά με τις δυνατότητες ανάπτυξης άλλων συνδυασμένων δικτύων, όπως η διέλευση γραμμής υψηλής τάσης μέσα από σιδηροδρομική σήραγγα και η τοποθέτηση καλωδίων τηλεπικοινωνιών, ιδίως καλωδίων οπτικών ινών, σε σιδηροδρομικές γραμμές (15). Στο πλαίσιο της μελέτης αναλύθηκαν η τεχνική σκοπιμότητα, ο αντίκτυπος στο κόστος των σχεδίων και η περιπλοκότητα των διαδικασιών, και προέκυψαν τα ακόλουθα συμπεράσματα.

3.4.2.1

Πέραν της δυνατότητας συνδυασμού σωληνώσεων φυσικού αερίου με άλλες υποδομές, όπου η τεχνική σκοπιμότητα δεν είναι αυτονόητη δεδομένης της έκτασης των απαιτούμενων χώρων ασφαλείας, ο συνδυασμός άλλων ειδών ΔΕΔ μπορεί να προσφέρει πραγματικά πλεονεκτήματα.

3.4.2.2

Οι συνέργειες μεταξύ των δικτύων τηλεπικοινωνιών και των δικτύων μεταφορών είναι οι πιο ελπιδοφόρες. Κάθε δίκτυο μεταφορών μπορεί να βελτιστοποιηθεί έχοντας το δικό του δίκτυο επικοινωνίας, το οποίο χρησιμοποιείται για τη διαχείριση του δικτύου. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα σιδηροδρομικά και οδικά δίκτυα διαθέτουν ήδη τέτοια δίκτυα επικοινωνίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η πλεονάζουσα χωρητικότητα αυτών των δικτύων χρησιμοποιείται για άλλους σκοπούς, όπως για τη διαβίβαση δεδομένων.

3.4.2.3

Η αναζήτηση συστηματικών συνεργειών μεταξύ ενός δικτύου διαχείρισης υποδομών και ενός δικτύου τηλεπικοινωνιών ήδη από την έναρξη της κατασκευής της υποδομής παραμένει σπάνια.

3.4.2.4

Ορισμένες ενδιαφέρουσες λύσεις σχετικά με τη διασύνδεση των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας και της υποδομής μεταφορών και τηλεπικοινωνιών είναι οι εξής: τοποθέτηση καλωδίων υψηλής τάσης στις όχθες καναλιών και ποταμών, διασυνδέσεις χαμηλής τάσης (2 x 25 kV) κατά μήκος σιδηροδρομικών γραμμών μεγάλης ταχύτητας, πιο συστηματικές διασυνδέσεις υπόγειων γραμμών υψηλής τάσης (300 έως 700 kV) κατά μήκος διαδρομών του δικτύου μεταφορών. Οι υποδείξεις αυτές δεν αντικαθιστούν την άμεση ανάγκη διασύνδεσης των εθνικών δικτύων υψηλής τάσης, αλλά αποτελούν μια πρόταση για καλύτερη διασύνδεση των εθνικών δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, το οποίο αντιστοιχεί στον χρόνο που χρειάζεται για την ολοκλήρωση των κύριων έργων υποδομής.

3.5.1

Σύμφωνα με τη στρατηγική της Λισσαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση, η υλοποίηση των ΔΕΔ θα πρέπει να πραγματοποιηθεί κατά τρόπο συμβατό με τη βιώσιμη ανάπτυξη.

3.5.2

Τα έργα προτεραιότητας ΔΕΔ-Μ είναι στην πλειονότητά τους σχέδια που προωθούν τρόπους μεταφοράς φιλικούς για το περιβάλλον και λιγότερο ενεργοβόρους, όπως οι σιδηρόδρομοι και η εσωτερική ναυσιπλοΐα. Η ολοκλήρωση του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών θα έχει θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον. Εάν οι εκπομπές CO2 που οφείλονται στις μεταφορές συνεχίσουν να αυξάνονται με το σημερινό ρυθμό, έως το 2020 θα είναι κατά 38 % πάνω από τα σημερινά επίπεδα. Κατά την άποψη της Επιτροπής, η ολοκλήρωση των 30 έργων προτεραιότητας θα επιβραδύνει αυτήν την άνοδο κατά 4 % περίπου, ποσοστό που ισοδυναμεί με μείωση των εκπομπών CO2 κατά 6.3 εκατομμύρια τόνους ετησίως.

3.5.3

Με τη διασύνδεση των εθνικών δικτύων ενέργειας και με τη σύνδεση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με αυτά θα είναι δυνατή η βελτιστοποίηση της χρήσης των αποθεμάτων σε κάθε κράτος μέλος και ως εκ τούτου ο περιορισμός των αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον.

3.5.4

Η κοινοτική νομοθεσία για την προστασία του περιβάλλοντος προβλέπει ένα σαφές πλαίσιο, εντός του οποίου θα πρέπει να υλοποιηθούν αυτά τα κύρια έργα. Οι κοινοτικές οδηγίες για την ανάπτυξη του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών κάνουν σαφή αναφορά σε αυτό (16). Κάθε νέο πρόγραμμα υποδομής ΔΕΔ θα πρέπει να αποτελεί αντικείμενο στρατηγικής περιβαλλοντικής εκτίμησης (17), και κάθε έργο θα πρέπει να αξιολογείται ξεχωριστά (18). Οι εκτιμήσεις αυτές μπορούν επίσης να χρησιμοποιούνται ως πλαίσιο μελέτης για τη διερεύνηση πιθανών συνεργειών.

3.5.5

Κάθε έργο ξεχωριστά πρέπει να συμμορφώνεται με την κοινοτική νομοθεσία για το θόρυβο, τα ύδατα και την προστασία της χλωρίδας και πανίδας (19).

3.5.6

Εάν καμία από τις εναλλακτικές λύσεις σχεδίου έργου το οποίο έχει χαρακτηρισθεί κοινής ωφελείας δεν είναι βέλτιστη και σύμφωνη με την κοινοτική νομοθεσία, είναι δυνατόν να καθορισθούν αντισταθμιστικά μέτρα που να επιτρέπουν την υλοποίηση του έργου και παράλληλα να αντισταθμίζουν τον ενδεχόμενο αρνητικό αντίκτυπο.

3.6.1

Ο συνδυασμός κεφαλαίων για την υλοποίηση των ΔΕΔ έχει οδηγήσει σε σημαντικά προβλήματα, ακόμη και σε διαφορές. Το ζήτημα της συσσώρευσης κοινοτικών κονδυλίων από διάφορες πηγές χρηματοδότησης για το ίδιο έργο αποτελεί μόνιμο προβληματισμό της Επιτροπής. Το Ελεγκτικό Συνέδριο έχει υπογραμμίσει αυτό το θέμα στις εκθέσεις του σχετικά με την υλοποίηση των διευρωπαϊκών δικτύων από την Επιτροπή.

3.6.2

Στην ανακοίνωση που αποτελεί αντικείμενο της παρούσας γνωμοδότησης της ΕΟΚΕ, η ομάδα καθοδήγησης καταλήγει στο συμπέρασμα ότι δεν πρέπει να υπάρχει δυνατότητα συσσώρευσης επιχορηγήσεων από πολλά κοινοτικά ταμεία. Για την εξασφάλιση δημοσιονομικής διαφάνειας και χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, ο δημοσιονομικός κανονισμός ή/και οι βασικές τομεακές πράξεις που έχουν υιοθετηθεί ή βρίσκονται στο στάδιο υιοθέτησης, αποκλείουν τη συσσώρευση διαφορετικών κοινοτικών χρηματοδοτικών μέσων για την ίδια δράση.

3.6.3

Το κύριο σημείο της ανακοίνωσης, το οποίο έχει μείζονες συνέπειες για τις επενδύσεις ΔΕΔ, είναι ότι ένα έργο που αποτελεί μέρος ενός επιχειρησιακού προγράμματος, το οποίο λαμβάνει χρηματοδοτική συνδρομή από τα διαρθρωτικά ταμεία ή/και το Ταμείο Συνοχής, δεν μπορεί να λαμβάνει άλλη κοινοτική χρηματοδότηση για την κάλυψη των δαπανών του.

3.6.3.1

Συνεπώς, όταν για την κάλυψη των δαπανών, για παράδειγμα για εξοπλισμό ERTMS ή για την ηλεκτροδότηση σιδηροδρομικής γραμμής, δεν λαμβάνεται χρηματοδοτική συνδρομή από τα διαρθρωτικά ταμεία ή/και το Ταμείο Συνοχής, μπορεί να λαμβάνεται χρηματοδότηση από κεφάλαια των ΔΕΔ. Η κατασκευή μιας σιδηροδρομικής γραμμής θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί από το ΕΤΠΑ ή το Ταμείο Συνοχής. Τα έργα θα μπορούσαν επίσης να κατατμηθούν σε περιφερειακές ενότητες, οι οποίες να συγχρηματοδοτηθούν είτε από το ΕΤΠΑ ή το Ταμείο Συνοχής, είτε από τα κεφάλαια που διατίθενται στα ΔΕΔ.

4.1.1

Η ανάπτυξη των τεχνολογιών παραγωγής με φυσικό αέριο (συνδυασμένες τεχνολογίες (20), συμπαραγωγή (21)), αυξάνει τον κίνδυνο των επενδύσεων που πραγματοποιούνται σε δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας (η διανομή ηλεκτρικής ενέργειας αντικαθίσταται από τη μεταφορά φυσικού αερίου και την ανάπτυξη της συμπαραγωγής με φυσικό αέριο σε τοπικό επίπεδο, της συμπαραγωγής μικρής κλίμακας και της συμπαραγωγής πολύ μικρής κλίμακας).

4.1.2

Η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών για τη μεταφορά φυσικού αερίου αυξάνει τον κίνδυνο των επενδύσεων που πραγματοποιούνται σε δίκτυα φυσικού αερίου (η διανομή φυσικού αερίου μέσω δικτύου αντικαθίσταται από θαλάσσιες και οδικές μεταφορές με τη χρήση τεχνολογιών πεπιεσμένου φυσικού αερίου (22) και υγροποιημένου φυσικού αερίου).

4.1.3

Η σύγκλιση των τομέων ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου (των εταιρειών των εν λόγω τομέων), ήτοι η σύγκλιση σε επίπεδο ιδιοκτησίας, διαχείρισης και οργάνωσης, είναι προαπαιτούμενο για μια ολοκληρωμένη τεχνολογική προσέγγιση της χρήσης φυσικού αερίου και της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας. Ως εκ τούτου, υπάρχει επιτακτική ανάγκη κατάρριψης του τομεακού διαχωρισμού (απομάκρυνση από την αμοιβαία απομόνωση των βιομηχανιών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου). Ιδιαίτερα σημαντική είναι η επιτάχυνση της σύγκλισης των τομέων ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου στα νέα κράτη μέλη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη τις αναπόφευκτες κοινωνικές συνέπειες τόσο στα «νέα» όσο και στα «παλαιά» κράτη μέλη.

4.2.1

Σε ορισμένα κράτη μέλη, μεταξύ των οποίων διάφορα νέα κράτη μέλη (π.χ. Πολωνία), έχουν κατασκευαστεί μεγάλα δίκτυα οπτικών ινών για την κάλυψη ειδικών τεχνολογικών αναγκών (δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας (23) και σιδηροδρόμων (24)). Παρόλο που η χρήση αυτών των δικτύων για εμπορικούς σκοπούς αυξάνεται (25), οι σημαντικές δυνατότητες ενοποίησης δεν έχουν αξιοποιηθεί ακόμα. Αυτές οι ανεκμετάλλευτες δυνατότητες εξακολουθούν να υπάρχουν, για παράδειγμα στη βιομηχανία φυσικού αερίου. Ωστόσο, οι κύριες δυνατότητες εντοπίζονται στην ενοποίηση των τεχνικών δικτύων οπτικών ινών διαφόρων υποδομών (ηλεκτρικής ενέργειας, σιδηροδρόμων) με το δίκτυο τηλεπικοινωνιών για τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού δικτύου πρόσβασης.

4.2.2

Πολλά κράτη μέλη της ΕΕ, ιδίως τα νέα κράτη μέλη, λαμβάνουν επί του παρόντος ενεργά μέτρα για την ανάπτυξη της τοπικής υποδομής, όπως δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης, με τη συγχρηματοδότηση της ΕΕ, κυρίως του Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και του Ταμείου Συνοχής. Αυτό αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για την ενοποίηση αυτής της υποδομής με δίκτυα πρόσβασης οπτικών ινών και θα συνιστούσε σημαντική πρόοδο για τις αγροτικές περιοχές και τις μικρές πόλεις της Ευρώπης. Αυτή η ενοποίηση θα μπορούσε να υποστηρίζεται με τη χρησιμοποίηση της συγχρηματοδότησης της ΕΕ ως κίνητρο για την ανάπτυξη τοπικής ολοκληρωμένης υποδομής.

4.2.3

Το δίκτυο πρόσβασης οπτικών ινών θα μπορούσε να παρέχει τη βάση για την κατασκευή έξυπνης τοπικής υποδομής που καλύπτει τον (τεχνικό) έλεγχο διαφόρων στοιχείων (έξυπνης) υποδομής (δίκτυα ύδρευσης, αποχέτευσης, μεταφορών, θέρμανσης, δημόσιας ασφάλειας) και τη διαχείρισή τους (σε επίπεδο τεχνικής επίβλεψης και στην αγορά υπηρεσιών). Αναπόσπαστο μέρος της έξυπνης τοπικής υποδομής θα πρέπει να είναι ένας χάρτης συστήματος γεωγραφικών πληροφοριών (υπό τη διαχείριση της κοινότητας/συνοικίας και προσιτός σε εταιρείες υποδομής που δραστηριοποιούνται στην περιοχή). Ο χάρτης αυτός παρέχει επί του παρόντος τις μεγαλύτερες δυνατότητες ενοποίησης των τοπικών δικτύων υποδομής.

4.3.1

Οι τεχνολογίες ανανεώσιμου φυσικού αερίου (τεχνολογίες συμπαραγωγής μικρής κλίμακας (26), οι οποίες αεριοποιούν τη βιομάζα που παράγεται σε μεγάλες μονάδες) επιτρέπουν τον περιορισμό της εξάπλωσης των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας και των απωλειών που συνεπάγονται και χρησιμοποιούν καλύτερα τις πρωτογενείς πηγές ενέργειας, μειώνοντας με τον τρόπο αυτό τις εκπομπές CO2.

4.3.2

Μια πολύ σημαντική κατηγορία ολοκληρωμένων τεχνολογιών είναι οι φιλικές προς το περιβάλλον τεχνολογίες (οικολογικές μορφές/συμπαραγωγή), οι οποίες είναι σχεδιασμένες να παράγουν ενέργεια (ηλεκτρική ενέργεια και θερμότητα) και να χρησιμοποιούν τα απόβλητα (χρήση δημοτικών αποβλήτων, γεωργικών αποβλήτων και αποβλήτων από την επεξεργασία τροφίμων).

4.4.1

Στόχος της σφαιρικής χρηματοδότησης έργων υποδομής μέσω συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα είναι η πιο αποτελεσματική χρήση των κοινοτικών κονδυλίων για την ανάπτυξη της υποδομής, ιδίως στα νέα κράτη μέλη.

4.4.2

Οι συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα στα παλαιά κράτη μέλη (ΕΕ-15) χρησιμοποιούνταν για τη χρηματοδότηση σημαντικών έργων υποδομής. Στα νέα κράτη μέλη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, αυτές οι συμπράξεις θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση επενδύσεων υποδομής μικρής κλίμακας σε τοπικό επίπεδο. Για τον λόγο αυτό, έχει ιδιαίτερη σημασία η εφαρμογή της σχετικής εμπειρίας των παλαιών κρατών μελών στα νέα κράτη μέλη. Ωστόσο, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το γεγονός ότι η άμεση μεταφορά εμπειρίας δεν είναι δυνατή, καθώς δεν μπορούν να υπάρχουν άμεσοι παραλληλισμοί μεταξύ της χρηματοδότησης κύριων ενιαίων έργων υποδομής και της χρηματοδότησης πολλαπλών μικρών έργων).

4.4.3

Ως αποτέλεσμα της διαθεσιμότητας κοινοτικών κονδυλίων, οι τοπικές αρχές σε ορισμένα κράτη μέλη, μεταξύ των οποίων και οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, επιτρέπουν συχνά υπερεπενδύσεις σε έργα υποδομής, ιδίως δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης, χωρίς να αξιοποιούν τις δυνατότητες ολοκληρωμένων επενδύσεων ανά τομέα. Αυτό αποτελεί σοβαρό λόγο ανησυχίας διότι χάνονται ευκαιρίες μείωσης των δαπανών σε επενδύσεις υποδομής (με λιγότερο αποτελεσματική χρήση των κοινοτικών κονδυλίων), και οι τοπικές αρχές επιβαρύνονται ολοένα και περισσότερο με τις αδικαιολόγητες μελλοντικές δαπάνες λειτουργίας αυτής της υποδομής (αυξημένες τρέχουσες δαπάνες χρήσης της υποδομής, οι οποίες βαρύνουν τους κατοίκους της εκάστοτε περιοχής). Η χρήση ιδιωτικού κεφαλαίου για τη χρηματοδότηση έργων υποδομής είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος αξιοποίησης των δυνατοτήτων ολοκλήρωσης και μείωσης του κινδύνου υπερεπένδυσης.

9.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 204/31

1.1

Η ΕΟΚΕ εξετάζει με ενδιαφέρον την πρόταση κανονισμού για τους κοινούς κανόνες πρόσβασης στην αγορά διεθνών οδικών εμπορευματικών μεταφορών. Η Επιτροπή επέλεξε στην πρόταση αυτή τη λύση μιας εναρμόνισης της εφαρμογής του κανονισμού που να επιτρέπει την επιβολή σαφούς και εύκολα εφαρμόσιμου ορισμού των ενδομεταφορών προκειμένου να βελτιωθούν σημαντικά οι κανόνες συμμόρφωσης και ελέγχου της εφαρμογής. Η λύση αυτή ανταποκρίνεται στα αιτήματα των ενδιαφερομένων μερών.

1.2

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι χρήζει μεγαλύτερης προσοχής η κοινωνική διάσταση της πρόσβασης στην αγορά διεθνών οδικών εμπορευματικών μεταφορών. Οι ενδομεταφορές καθώς και οι γραμμές μεταξύ τρίτων κρατών (1) μπορούν να προκαλέσουν αθέμιτο ανταγωνισμό και κοινωνικό ντάμπινγκ στον τομέα λόγω της μισθολογικής διαφοράς μεταξύ των οδηγών από τα νέα και τα παλιά κράτη μέλη.

1.3

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι ο καθορισμός επταήμερης προθεσμίας για τις ενδομεταφορές διευκολύνει τον έλεγχο. Ο έλεγχος μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο μετά από διεθνείς μεταφορές.

1.4

Ο έλεγχος των ενδομεταφορών πρέπει να αποτελέσει, αφενός, τμήμα μιας εθνικής συνεκτικής στρατηγικής ελέγχου της νομοθεσίας σχετικά με τις οδικές μεταφορές και, αφετέρου, αντικείμενο συντονισμού σε επίπεδο Επιτροπής. Η ΕΟΚΕ τάσσεται κατά του πολλαπλασιασμού των επιτροπών και ζητεί τη σύσταση μιας μόνο επιτροπής αποτελούμενης από εκπροσώπους των κρατών μελών και από κοινωνικούς εταίρους με την ιδιότητα του παρατηρητή.

1.5

Όσον αφορά το απώτερο μέλλον, η ΕΟΚΕ προτρέπει την Επιτροπή να διενεργήσει περαιτέρω ανάλυση ενόψει της καλύτερης υλοποίησης της εσωτερικής αγοράς, σε συνδυασμό με τη μεγαλύτερη εναρμόνιση των προτύπων ποιότητας, της προστασίας των εργαζομένων, καθώς και του φορολογικού και του κοινωνικού πλαισίου, συμπεριλαμβανομένου του περιορισμού του χάσματος των αμοιβών.

2.1

Η υπό εξέταση πρόταση κανονισμού σχετικά με τους κοινούς κανόνες πρόσβασης στην αγορά διεθνών οδικών εμπορευματικών μεταφορών, αφορά τα στοιχεία που αποτελούν πυλώνες της εσωτερικής αγοράς των οδικών μεταφορών.

2.2

Συγκεκριμένα, οι πυλώνες αυτοί αποτελούνται από ένα νομικό πλαίσιο που θεσπίζει τους ευρωπαϊκούς κανόνες που εφαρμόζονται στις διεθνείς οδικές εμπορευματικές και επιβατικές μεταφορές στο έδαφος της ΕΕ, (δηλαδή αυτές που πραγματοποιούνται με αφετηρία ή προορισμό την επικράτεια ενός κράτους μέλους ή που διασχίζουν την επικράτεια ενός ή περισσοτέρων κρατών μελών).

2.3

Το πλαίσιο αυτό:

2.4

Στόχος του νομικού αυτού πλαισίου παραμένει η καλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς μεταφορών. Το νομικό πλαίσιο θεσπίστηκε χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ο κοινωνικός αντίκτυπος του, δηλαδή ο αντίκτυπος στις συνθήκες απασχόλησης και εργασίας των επαγγελματιών οδηγών λεωφορείων ή φορτηγών. Στο παρελθόν (η πρώτη οδηγία χρονολογείται από το 1962), η κοινωνική διάσταση της εσωτερικής αγοράς οδικών μεταφορών ή οι βιώσιμες μεταφορές δεν αποτέλεσαν αντικείμενο πολιτικής μέριμνας.

3.1

Στην πρόταση της Επιτροπής προσδιορίζονται πέντε πολιτικές επιλογές που κυμαίνονται από την επιλογή «χωρίς αλλαγή» έως την επιλογή της «ελευθέρωσης», η οποία δεν θα έθετε σχεδόν κανέναν ποσοτικό περιορισμό στις ενδομεταφορές. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι αυτή τη στιγμή τα πρότυπα ποικίλλουν υπερβολικά πολύ εντός της Ευρώπης, κατά τρόπο ώστε να μην καθίσταται δυνατή η ελευθέρωση χωρίς να επέλθει αλλοίωση των προτύπων και της ποιότητας των υπηρεσιών, καθώς και των από μακρού χρόνου καθιερωμένων κανόνων για την προστασία της υγείας, της ασφάλειας και των συνθηκών εργασίας στον εν λόγω τομέα. Επομένως προτείνει επί του παρόντος μια πιο περιορισμένη μέση επιλογή, την επιλογή της «εναρμόνισης», η οποία θα περιελάμβανε έναν σαφή και εφαρμοστέο ορισμό των περιστάσεων κατά τις οποίες θα πρέπει να επιτραπούν οι ενδομεταφορές, σε συνδυασμό με βελτιωμένες διαδικασίες για την εξασφάλιση της συμμόρφωσης και της τήρησης των κανόνων επιβολής, καθώς και για την τυποποίηση και την απλοποίηση των σχετικών γραφειοκρατικών διατυπώσεων.

3.2

Η πρόταση αποτελεί τμήμα νομοθετικής δέσμης που αποτελείται, αφενός, από τρεις προτάσεις κανονισμού με τις οποίες επιδιώκεται ο εκσυγχρονισμός, η απλούστευση και η σύνοψη των κανόνων για την πρόσβαση στο επάγγελμα και στην αγορά οδικών εμπορευματικών και επιβατικών μεταφορών και, αφετέρου, από έκθεση με θέμα την εφαρμογή της οδηγίας για την οργάνωση του χρόνου εργασίας στους αυτοαπασχολούμενους οδηγούς. Συνεπώς, χρειάζεται να παρουσιαστεί η πρόταση αυτή στο συνολικό της πλαίσιο.

3.3

Με την οπτική αυτή, η Επιτροπή αιτιολογεί την πρόταση κανονισμού από την ανάγκη να καταστούν οι υφιστάμενοι κανόνες πιο σαφείς, πιο κατανοητοί και πιο εύκολοι στην εφαρμογή τους. Τόσο η εφαρμογή όσο και ο έλεγχος για την εφαρμογή ορισμένων κανόνων αυτού του νομοθετικού πλαισίου είναι άνισοι λόγω της ασαφούς και ελλιπούς νομοθεσίας.

3.4

Συγκεκριμένα, πρόβλημα αποτελούν οι ακόλουθες πτυχές κατά την εφαρμογή τους και κατά τον έλεγχο της εφαρμογής αυτής:

3.5

Με την πρόταση επιδιώκεται η αναθεώρηση και ενοποίηση των κανονισμών (ΕΟΚ) 881/92 και (ΕΟΚ) 3118/93 και της οδηγίας 2006/94/ΕΚ. Ωστόσο, δεν πρόκειται για μια απλή αναδιατύπωση διότι η πρόταση περιλαμβάνει νέα στοιχεία όπως, για παράδειγμα, όσον αφορά τις ενδομεταφορές. Βασίζεται στο άρθρο 71 της συνθήκης το οποίο αναφέρεται στους κοινούς κανόνες εφαρμοστέους στις διεθνείς μεταφορές καθώς και τους όρους υπό τους οποίους γίνονται δεκτοί στις εθνικές μεταφορές ενός κράτους μέλους μεταφορείς μη εγκατεστημένοι σ' αυτό (2).

3.6

Η Επιτροπή θεωρεί ότι η πρότασή της είναι συνεκτική με την ανάγκη μιας καλής λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς, ότι συμβάλει στην υλοποίηση των στόχων της στρατηγικής της Λισαβόνας, στην ενίσχυση της οδικής ασφάλειας και στην επιδίωξη της βελτίωσης της νομοθεσίας καθώς και στη βελτίωση των κανόνων κοινωνικής προστασίας.

3.7

Η προτεινόμενη πράξη παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ (Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο) και, ως εκ τούτου, πρέπει να επεκταθεί σε αυτόν.

4.1

Η ΕΟΚΕ υποδέχεται με ενδιαφέρον την πρόταση κανονισμού για τους κοινούς κανόνες πρόσβασης στην αγορά διεθνών οδικών εμπορευματικών μεταφορών. Κατ' αρχήν η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι ο απώτερος στόχος θα πρέπει να συνίσταται στην περαιτέρω ελευθέρωση της αγοράς οδικών εμπορευματικών μεταφορών εντός της Ευρώπης, σε συνδυασμό με την ενδεδειγμένη επιβολή πανευρωπαϊκών προτύπων για την προστασία της υγείας, της ασφάλειας και των εργαζομένων, καθώς και την επίτευξη περαιτέρω εναρμόνισης στον φορολογικό και τον κοινωνικό τομέα, συμπεριλαμβανομένου του περιορισμού του χάσματος των αμοιβών, δηλ. προτείνεται η στροφή προς την κατεύθυνση της πέμπτης επιλογής της Επιτροπής. Αυτή η επιλογή είναι σύμφωνη με τον ισχύοντα κανονισμό αριθ. 3118/93 και με την πολιτική για την εσωτερική αγορά. Κατ' αυτόν τον τρόπο ο εν λόγω τομέας μπορεί να καταστεί ανταγωνιστικότερος προς όφελος όλων των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, ως χρηστών των υπηρεσιών εμπορευματικών μεταφορών, και να αποφέρει περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα με τη μείωση του αριθμού των μετακινήσεων των κενών ή των μερικώς φορτωμένων οχημάτων που πραγματοποιούνται επί του παρόντος λόγω των περιορισμών που επιβάλλονται στις ενδομεταφορές.

4.2

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί εντούτοις με την Επιτροπή όσον αφορά το γεγονός ότι η πλήρης ελευθέρωση της αγοράς εμπορευματικών μεταφορών σε ολόκληρη την Ευρώπη θα λειτουργούσε αποσταθεροποιητικά επί του παρόντος και θα εγκυμονούσε έναν σοβαρό κίνδυνο αλλοίωσης των κοινωνικών προτύπων και των προτύπων ποιότητας, αλλά και θα περιόριζε τη συμμόρφωση προς τα πρότυπα αυτά. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η Επιτροπή θα πρέπει να ενθαρρυνθεί προκειμένου να διενεργήσει την ενδελεχέστερη ανάλυση η οποία, όπως έχει προταθεί, κρίνεται αναγκαία για τη μετάβαση προς την περαιτέρω ελευθέρωση στο μέλλον· συμφωνεί ωστόσο με την Επιτροπή ότι η επιλογή της «εναρμόνισης» αποτελεί την καλύτερη ακολουθητέα οδό στο άμεσο μέλλον.

4.3

Ειδικότερα, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι στη βελτίωση της σαφήνειας και της εφαρμογής των μέτρων συμβάλλουν τα εξής:

όταν ένας μεταφορέας στον οποίον χορηγήθηκε κοινοτική άδεια διαπράττει παράβαση στο κράτος μέλος της εγκατάστασης του ή σε άλλο κράτος μέλος·

4.4

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι σύμφωνα με τη διαβούλευση που διοργάνωσε η Επιτροπή, πριν από την υποβολή της νομοθετικής δέσμης και, ειδικότερα, της υπό εξέταση πρότασης, η πλειονότητα των ενδιαφερομένων επαγγελματιών θεωρεί ότι είναι απαραίτητο να υπάρχουν σαφείς, απλοί, εφαρμόσιμοι, ταυτόσημοι και εύκολα ελεγχόμενοι κανόνες σε όλα τα κράτη μέλη. Η Επιτροπή επέλεξε στην πρόταση αυτή τη λύση μιας εναρμόνισης που να επιτρέπει την επιβολή σαφούς και εύκολα εφαρμόσιμου ορισμού των ενδομεταφορών προκειμένου να βελτιωθούν σημαντικά οι κανόνες συμμόρφωσης και ελέγχου της εφαρμογής. Η λύση αυτή ανταποκρίνεται στα αιτήματα των ενδιαφερομένων μερών.

4.5

Πράγματι, αν και το προοίμιο του κανονισμού 881/92 πραγματοποιεί αναφορά στην κατάργηση «… όλων των περιορισμών που ισχύουν, για τους παρέχοντες τις υπηρεσίες, λόγω ιθαγένειας ή λόγω του ότι είναι εγκατεστημένοι σε κράτος μέλος άλλο από αυτό στο οποίο πρόκειται να παρασχεθεί η υπηρεσία», η διατήρηση, αν και προσωρινή, της παρέκκλισης σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 71 της συνθήκης είναι πλήρως αιτιολογημένη: μια πλήρης ελευθέρωση της αγοράς «θα ήταν δυνατόν να επηρεάσει σοβαρά το βιοτικό επίπεδο και την απασχόληση σε ορισμένες περιοχές, όπως και την εκμετάλλευση του εξοπλισμού των μεταφορών, …».

4.6

Ωστόσο, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι χρήζει μεγαλύτερης προσοχής η κοινωνική διάσταση της πρόσβασης στην αγορά διεθνών οδικών εμπορευματικών μεταφορών. Ωστόσο, στην αιτιολογική σκέψη 12 πραγματοποιείται μνεία στην οδηγία σχετικά με την απόσπαση εργαζομένων στο πλαίσιο παροχής υπηρεσιών (οδηγία 96/71), η οποία εφαρμόζεται στην περίπτωση όπου, για την παροχή υπηρεσιών ενδομεταφορών, οι μεταφορείς αποσπούν από το κράτος μέλος συνήθους εργασίας τους, εργαζόμενους με τους οποίους υφίσταται εργασιακή σχέση. Η αιτιολογική αυτή σκέψη δεν περιλαμβάνεται ούτε στα άρθρα ούτε στην αιτιολογική έκθεση.

4.7

Τούτο είναι ακόμη σημαντικότερο δεδομένου ότι δεν έχει τεθεί σε ισχύ η εφαρμογή των κοινοτικών νομικών διατάξεων για τον τομέα των οδικών μεταφορών, κυρίως αυτών που αφορούν την κοινωνική πτυχή.

5.1.1

Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της διότι ο κανονισμός δεν εφαρμόζεται στις διεθνείς μεταφορές μικρότερες τον 3,5 τόνων. Δεδομένης της ανάπτυξης και στις συνοριακές περιφέρειες, του τομέα των ταχυμεταφορών και της παράδοσης κατ' οίκον, αιτιολογείται η συμπερίληψη στον κανονισμό των οχημάτων κάτω των 3,5 τόνων που χρησιμοποιούνται στον τομέα αυτό προκειμένου να αποφεύγονται καταστάσεις αθέμιτου ανταγωνισμού.

5.1.2

Η ΕΟΚΕ εκφράζει ανησυχίες όσον αφορά τη μη εφαρμογή στις διεθνείς μεταφορές από ένα κράτος μέλος προς τρίτη χώρα και αντίστροφα τόσο της συμφωνίας μεταξύ της Κοινότητας και των τρίτων χωρών, αφής στιγμής δεν έχει συναφθεί διμερής συμφωνία μεταξύ της Κοινότητας και της εκάστοτε τρίτης χώρας. Κατά συνέπεια, η ΕΟΚΕ ζητεί από την Επιτροπή να καταβάλει προσπάθειες για τη σύναψη των συμφωνιών αυτών και ειδικότερα με τις χώρες που συνορεύουν με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

5.2.1

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για τους νέους σαφέστερους ορισμούς σχετικά με το κράτος μέλος υποδοχής, τους μη εγκατεστημένους μεταφορείς και τις ενδομεταφορές.

5.3.1

Σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής, οι μεταφορείς μπορούν να εκτελούν έως και τρεις ενδομεταφορές μετά από διεθνές δρομολόγιο, από τη στιγμή που παραδοθούν τα εμπορεύματα που μεταφέρθηκαν κατά την διεθνή μεταφορά εισόδου. Οι τελευταίες ενδομεταφορές πρέπει να πραγματοποιούνται εντός επτά ημερών.

5.3.2

Το πλεονέκτημα αυτό του επιχειρησιακού ορισμού είναι ότι απαγορεύει στους μη εγκατεστημένους μεταφορείς να εισέρχονται με άδειο όχημα. Οι ενδομεταφορές επιτρέπονται μόνον όταν προηγούνται ή ακολουθούν μια διεθνή μεταφορά εμπορευμάτων.

5.3.3

Το μειονέκτημα έγκειται στο γεγονός ότι, θεωρητικά, ο μεταφορέας μπορεί να επαναλάβει την επιχείρηση μετά την προθεσμία των 7 ημερών για την ίδια εταιρία, τον ίδιο τύπο εμπορευμάτων, τις ίδιες διαδρομές. Πώς στην περίπτωση αυτή μπορεί να διασφαλιστεί, ο έκτακτος χαρακτήρας των ενδομεταφορών;

5.3.4

Για το λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ ζητεί να συμπεριληφθεί και να υπογραμμιστεί στο νέο κείμενο ότι ο «έκτακτος χαρακτήρας» αποτελεί ουσιαστικό χαρακτηριστικό των ενδομεταφορών (3).

5.3.5

Παρότι οι ενδομεταφορές αντιστοιχούν μόλις στο 3 % των διεθνών εμπορευματικών μεταφορών (4), είναι εντούτοις σημαντικές για τα πιο μικρά κράτη μέλη, όπου οι περιορισμένες εθνικές αγορές ωθούν τους μεταφορείς να αναζητήσουν δυνατότητες μεταφοράς φορτίου στο εξωτερικό. Οι στατιστικές ίσως να μην είναι 100 % αξιόπιστες (οι ενδομεταφορές δηλώνονται στη χώρα όπου ο μεταφορέας είναι καταχωρισμένος), αλλά πάντως δείχνουν ότι το φαινόμενο αυτό τελεί υπό αύξηση (5).

5.3.6

Ακόμη και εάν οι στατιστικές επιδέχονται συζήτηση ωστόσο καταδεικνύουν ότι οι ενδομεταφορές αποτελούν σημαντικό τμήμα των διεθνών μεταφορών κυρίως στις μικρότερες χώρες μεταξύ των παλιών κρατών μελών. Οι Ολλανδοί μεταφορείς είναι οι πλέον δραστήριοι στην αγορά των ενδομεταφορών, ακολουθούμενοι από αυτούς του Λουξεμβούργου και της Γερμανίας. Οι τρεις αυτές χώρες είναι υπεύθυνες για το ήμισυ των συνολικών ενδομεταφορών που πραγματοποιήθηκαν από τους μεταφορείς το 2005 στην ΕΕ-25. Αν και ο βαθμός διείσδυσης ανά χώρα (ο βαθμός αυτός είναι το ποσοστό της εγχώριας αγοράς = εθνικές μεταφορές + ενδομεταφορές) σημειώνει, αντίστροφα, αργή αλλά σταθερή πρόοδο, παραμένει εντούτοις περιορισμένος και είναι ικανός να προξενήσει στρεβλώσεις. Το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και η Γαλλία παρουσιάζουν τους υψηλότερους βαθμούς διείσδυσης από το 1999 και μετά: 2,87 % για το Βέλγιο, 2,50 % για τη Γαλλία και 1,99 % για το Λουξεμβούργο (6). Στα νέα κράτη μέλη, ο βαθμός διείσδυσης των ενδομεταφορών είναι γενικά μικρότερος από 0,3 % με εξαίρεση τη Λετονία (0,8 %).

5.3.7

Ωστόσο, η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της για τις αρνητικές επιπτώσεις των ενδομεταφορών στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις του τομέα, επιπτώσεις που θα γίνουν σοβαρότερες όταν οι ενδομεταφορές θα πραγματοποιούνται στα άλλα κράτη μέλη από μεταφορείς προερχόμενους από νέα κράτη μέλη, εφόσον οι μεταφορείς θα αποστέλλουν οδηγούς αμειβόμενους με πολύ χαμηλότερους μισθούς από εκείνους της χώρας υποδοχής προκειμένου να πραγματοποιούν ενδομεταφορές (7).

5.3.8

Είναι σαφές ότι η ΕΟΚΕ δεν αντιτίθεται στην είσοδο στην αγορά μεταφορέων από τα νέα κράτη μέλη αλλά θέτει το ερώτημα του περιορισμού και ελέγχου των ενδομεταφορών έτσι ώστε να αποφευχθεί ο αθέμιτος ανταγωνισμός και το κοινωνικό ντάμπινγκ. Για το λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της επιλογής της Επιτροπής, η οποία είναι να θεσπιστεί ένα νομικό πλαίσιο που να ευνοεί τον ελεγχόμενο ανταγωνισμό και όχι την πλήρη ελευθέρωση των ενδομεταφορών

5.3.9

Η αξιολόγηση των επιπτώσεων των μέτρων που προτείνει η Επιτροπή τονίζει επίσης την πρόοδο που σημειώνουν οι γραμμές μεταξύ τρίτων κρατών ( ορισμένοι μιλούν για «μεγάλες ενδομεταφορές») (8). Επιπλέον, ολοένα και περισσότερες επιχειρήσεις μεταφορών και εφοδιαστικής προβαίνουν σε εγκατάσταση θυγατρικών επιχειρήσεων στα νέα κράτη μέλη και αποστέλλουν από αυτά τα κράτη μέλη, οδηγούς για να πραγματοποιούν διεθνείς μεταφορές μεταξύ των παλαιών κρατών-μελών, προσφέροντας ασυναγώνιστες τιμές διότι βασίζονται τη σημαντική μισθολογική διαφορά μεταξύ οδηγών στα παλαιά και στα νέα κράτη μέλη. Πρόκειται για μια άλλη πτυχή του αθέμιτου ανταγωνισμού και του κοινωνικού ντάμπινγκ που δεν εξετάζονται στην πρόταση κανονισμού.

5.3.10

Συνεπώς, η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για την απουσία της κοινωνικής διάστασης στη νομοθετική δέσμη και ειδικότερα στην υπό εξέταση πρόταση. Δεν λαμβάνεται υπόψη η μεγάλη μισθολογική διαφορά που υφίσταται μεταξύ των νέων και των παλιών κρατών μελών στον τομέα, ούτε των αρνητικών επιπτώσεων στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, στην απασχόληση και στους μισθούς των οδηγών.

5.3.11

Έλεγχος των ενδομεταφορών (άρθρο 8). Σύμφωνα με την Επιτροπή, τα όργανα επιβολής είναι σε θέση να ελέγχουν ευκολότερα κατά πόσο μια ενδομεταφορά είναι νόμιμη ελέγχοντας τις φορτωτικές CMR στις οποίες αναγράφονται οι ημερομηνίες φόρτωσης και εκφόρτωσης στο πλαίσιο μιας διεθνούς μεταφοράς. Επιπλέον, πρέπει να προσδιορίζονται για κάθε ενδομεταφορά τα δεδομένα σχετικά με τον αποστολέα, τον μεταφορέα, τον παραλήπτη· πρέπει να αναστέλλονται ο τόπος και η ημερομηνία φόρτωσης των εμπορευμάτων και ο προβλεπόμενος τόπος παράδοσης, η κοινή ονομασία του εμπορεύματος και ο τρόπος συσκευασίας, καθώς και για τα επικίνδυνα εμπορεύματα, η κοινώς αποδεκτή περιγραφή της φύσης των εμπορευμάτων, ο αριθμός των δεμάτων, τα ειδικά τους σήματα, οι αριθμοί τους, το μικτό βάρος των εμπορευμάτων ή η ποσότητα τους εκφρασμένη με άλλο τρόπο, ο αριθμός των πινακίδων κυκλοφορίας του οχήματος και του ρυμουλκούμενου. Πράγματι, τα στοιχεία αυτά επιτρέπουν τον καλύτερο έλεγχο της ενδομεταφοράς, έλεγχος που προβλέπεται να πραγματοποιείται σε διάστημα εφτά ημερών.

Ωστόσο, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι μια επταήμερη προθεσμία για μια ενδομεταφορά διευκολύνει τον έλεγχο.

6.1

Η οδηγία σχετικά με την απόσπαση εργαζομένων στο πλαίσιο παροχής υπηρεσιών (οδηγία 96/71) Πρέπει να εφαρμόζεται στην περίπτωση που, για την παροχή υπηρεσιών ενδομεταφορών, οι μεταφορείς αποσπούν από το κράτος μέλος συνήθους εργασίας τους, εργαζόμενους με τους οποίους υφίσταται εργασιακή σχέση.

6.2

Η δυσκολία έγκειται στο γεγονός ότι η οδηγία αυτή έχει μετατεθεί στις εθνικές νομοθεσίες … γεγονός που στην παρούσα περίπτωση έχει ως συνέπεια διαφορές στην εφαρμογή σχετικά με τους τομείς και τη διάρκεια της παροχής της υπηρεσίας. Έτσι, σε ορισμένες χώρες εφαρμόζεται η οδηγία αποκλειστικά στον οικοδομικό τομέα, ενώ σε άλλες χώρες είναι υποχρεωτική η εφαρμογή της οδηγίας ήδη από την πρώτη ημέρα της παροχής των υπηρεσιών (9). Επιπλέον, η οδηγία επιτρέπει στα κράτη μέλη την παρέκκλιση από την εφαρμογή μέσω συλλογικών συμβάσεων όταν η διάρκεια της απόσπασης δεν υπερβαίνει τον ένα μήνα (10).

6.3

Στην περίπτωση των ενδομεταφορών, λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι σήμερα η εφαρμογή της οδηγίας παρουσιάζει διαφορές ανάλογα με το κράτος, ακόμα και αν αυτή εφαρμόζεται πραγματικά, δεν μπορεί να λύσει τα προβλήματα που συνδέονται με τον θεμιτό ανταγωνισμό και το κοινωνικό ντάμπινγκ.

6.4

Επιπλέον, δεν υπάρχουν έλεγχοι εφαρμογής της οδηγίας για την απόσπαση εργαζομένων (11). Πρόκειται για σημαντική παράλειψη δεδομένου ότι, σύμφωνα με την οδηγία, τα κράτη μέλη προβλέπουν τη συνεργασία μεταξύ των δημόσιων διοικητικών υπηρεσιών οι οποίες, σύμφωνα με την εθνική κοινωνική νομοθεσία, είναι αρμόδιες για την εποπτεία των όρων εργασίας και απασχόλησης (12).

6.5

Για το λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ ζήτησε να ενημερωθεί για τα αποτελέσματα του Ευρωπαϊκού κοινωνικού διαλόγου του τομέα των οδικών μεταφορών για το θέμα αυτό.

7.1

Η ΕΟΚΕ ζητεί να περιλαμβάνεται στην βεβαίωση του οδηγού υπηκόου τρίτης χώρας και η εγγραφή του τελευταίου σε σύστημα κοινωνικής ασφάλισης.

8.1

Η πρόταση κανονισμού υποχρεώνει τα κράτη μέλη να ανταλλάσσουν πληροφορίες μέσω εθνικών κέντρων επαφής τα οποία πρόκειται να δημιουργηθούν σύμφωνα με τον κανονισμό για την πρόσβαση στο επάγγελμα του οδικού μεταφορέα. Πρόκειται για διορισμένους διοικητικούς φορείς ή αρχές που είναι επιφορτισμένοι με την διενέργεια της ανταλλαγής πληροφοριών με τους ομολόγους τους των άλλων κρατών μελών.

8.2

Εξάλλου, προβλέπεται ότι τα κράτη μέλη να καταχωρίσουν στο εθνικό τους μητρώο επιχειρήσεων οδικών μεταφορών όλες τις σοβαρές παραβάσεις και τις επανειλημμένες παραβάσεις ήσσονος σημασίας, οι οποίες διαπράχθηκαν από δικό τους μεταφορέα και οδήγησαν σε επιβολή κύρωσης.

8.3

Η πρόταση κανονισμού εισάγει νέα διαδικασία, την οποία πρέπει να τηρεί το κράτος μέλος το οποίο βεβαιώνει μια παράβαση που διαπράχθηκε από μη εγκατεστημένο μεταφορέα. Το εν λόγω κράτος μέλος έχει προθεσμία ενός μηνός προκειμένου να κοινοποιήσει τις πληροφορίες, σύμφωνα με ένα στοιχειωδώς τυποποιημένο μορφότυπο. Μπορεί να ζητήσει από το κράτος μέλος εγκατάστασης να επιβάλλει διοικητικές κυρώσεις. Το κράτος μέλος εγκατάστασης του εμπλεκόμενου μεταφορέα έχει στη διάθεσή του τρεις μήνες να ενημερώσει το άλλο κράτος μέλος για τη συνέχεια που δόθηκε στην υπόθεση.

8.4

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι νέες αυτές διατάξεις αποτελούν πρόοδο. Ωστόσο, εκφράζει τη λύπη της για τον κατακερματισμό και την διαφοροποίηση των αρχών και των διαδικασιών όσον αφορά τον έλεγχο και την εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας σχετικά με τις οδικές μεταφορές. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η αρχή της ετεροδικίας που εφαρμόζεται στην περίπτωση της νομοθεσίας για το χρόνο ανάπαυσης και οδήγησης (κανονισμός 561/2006), πρέπει επίσης να εφαρμόζεται στις περιπτώσεις παραβάσεων της νομοθεσίας για τις ενδομεταφορές. Τούτο θα αποτελούσε δυνατότερο κίνητρο για την τήρηση της νομοθεσίας.

8.5

Η οδηγία 2006/22 απαιτεί μια εθνική συνεκτική στρατηγική ελέγχου και καλεί τα κράτη μέλη να ορίσουν έναν οργανισμό για το συντονισμό του ελέγχου της νομοθεσίας σχετικά με το χρόνο οδήγησης και ανάπαυσης. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι ο έλεγχος των ενδομεταφορών πρέπει να αποτελεί τμήμα αυτής της στρατηγικής.

8.6

Τέλος, όσον αφορά τη συμβουλευτική επιτροπή για τη συνδρομή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η ΕΟΚΕ τάσσεται κατά του πολλαπλασιασμού αυτού του είδους των επιτροπών και ζητεί τη σύσταση μιας μόνο επιτροπής αποτελούμενης από εκπροσώπους των κρατών μελών και από κοινωνικούς εταίρους με την ιδιότητα του παρατηρητή, η οποία θα έχει ως έργο να συνδράμει την Επιτροπή στον τομέα του ελέγχου και της εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας σχετικά με τις οδικές μεταφορές.

9.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 204/39

—

Ενθάρρυνση της υιοθέτησης, εκ μέρους των αρχών των αερολιμένων, στρατηγικών διαχείρισης οι οποίες συμβάλλουν στην μείωση των εκπομπών CO2, μέσω της εισαγωγής ενός μοντέλου εκτίμησης της ποιότητας του αέρα χάρη στο οποίο θα μπορούν να εντοπίζονται όλες οι πηγές NOx και να τίθενται στόχοι μείωσης των εκπομπών CO2. Για τη βαθμονόμηση του μοντέλου αυτού θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν σημεία επιτόπιας παρακολούθησης της ποιότητας του αέρα. Οι κύριοι χώροι που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη στο πλαίσιο του μοντέλου αυτού είναι οι διάδρομοι των αεροδρομίων, τα κτήρια (αεροσταθμοί και λοιπές εγκαταστάσεις παροχής υπηρεσιών και εξυπηρέτησης), οι χώροι στάθμευσης αυτοκινήτων και τα σημεία πρόσβασης στα αεροδρόμια.

—

Ενθάρρυνση της υιοθέτησης αναγνωρισμένων οικοδομικών προδιαγραφών και διεθνών ορθών πρακτικών στον τομέα της κατασκευής και λειτουργίας των υποδομών αεροδρομίων ώστε να ελαχιστοποιηθεί το «αποτύπωμα άνθρακα» που συνδέεται με αυτές. Κύρια τέτοια παραδείγματα είναι η μόνωση, η μέγιστη δυνατή αξιοποίηση του φυσικού φωτός και της ηλιακής ακτινοβολίας, η συλλογή των ομβρίων υδάτων, η αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας, καθώς και η χρήση συστημάτων συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας (ΣΠΗΘ), συστημάτων αυτοματισμού και εναλλακτών θερμότητας στα κτήρια.

—

Ενθάρρυνση της χρήσης, εκ μέρους των αεροδρομίων, ενέργειας που προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές.

—

Ενθάρρυνση της χρήσης οικολογικών οχημάτων εξυπηρέτησης στους αερολιμένες με σημαντική δραστηριότητα οχημάτων που συνδέονται με τον κύκλο εξυπηρέτησης των αεροσκαφών. Οι αρχές των αερολιμένων θα μπορούσαν, επίσης, να ενθαρρύνουν την χρήση οικολογικών οχημάτων εκ μέρους των επιβατών, διαμέσου διαφοροποιημένων τελών στάθμευσης και προνομιακών χώρων στάθμευσης.

—

Ενθάρρυνση των αερολιμένων να περιορίσουν στο ελάχιστο την παραγωγή αποβλήτων με τη βοήθεια εξελιγμένων εγκαταστάσεων ανακύκλωσης. Θα ήταν σκόπιμος ο προσδιορισμός της ποσότητας των αποβλήτων που παράγεται ανά επιβάτη και η χρησιμοποίησή της ως βασικού οικολογικού δείκτη.

—

Ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων των μεταφορών με αυτοκίνητο από και προς τους αερολιμένες με την πρόβλεψη βιώσιμων εναλλακτικών τρόπων μεταφοράς για τους επιβάτες και το προσωπικό, όπως, για παράδειγμα, συνδέσεις τρένων και λεωφορείων και πρωτοβουλίες ομαδικής μεταφοράς με αυτοκίνητο και χρήσης ποδηλάτων.

—

Ενθάρρυνση των αρχών των αεροδρομίων να βελτιώσουν τις διαδικασίες διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας στο αεροδρόμιο και στην γύρω από αυτό περιοχή, ώστε να περιοριστεί η κατανάλωση καυσίμων των αεροσκαφών.

—

Όποτε τούτο είναι δυνατόν, οι βοηθητικοί κινητήρες να μην παραμένουν σε λειτουργία επί του εδάφους. Ο αεροσταθμός πρέπει να παρέχει ηλεκτρική ισχύ και προ-κλιματισμένο αέρα από το έδαφος.

—

Αποθάρρυνση ή απαγόρευση της χρήσης αεροσκαφών με πεπαλαιωμένους κινητήρες, οι οποίοι δεν είναι αποδοτικοί από ενεργειακή άποψη, μέσω της αύξησης των τελών προσγείωσης και απογείωσης που επιβάλλονται στα εν λόγω αεροσκάφη μέσω διαφοροποιημένων χρεώσεων.

—

Αποθάρρυνση της χρήσης θορυβωδών αεροσκαφών μέσω της υιοθέτησης συστημάτων ταξινόμησης θορύβου και συναφών συστημάτων ποσοστώσεων θορύβου στους αερολιμένες.

—

Μείωση των εκπομπών αερίων μέσω μιας προσέγγισης συστημάτων — μολονότι η ασφάλεια πρέπει να συνεχίσει να αποτελεί την ύψιστη προτεραιότητα, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όλοι οι παράγοντες, όπως ο σχεδιασμός του αεροσκάφους και των κινητήρων του, καθώς και οι λειτουργίες του, τα ανταλλακτικά, τα εναλλακτικά καύσιμα, οι υπηρεσίες εδάφους, η χωρητικότητα του αεροδρομίου, και η διαχείριση της εναέριας κυκλοφορίας.

—

Υιοθέτηση της προσέγγισης σταθερής καθόδου (CDA) βάσει της οποίας τα αεροσκάφη αρχίζουν την κάθοδό τους από μεγάλο ύψος κινούμενα σταθερά προς το έδαφος, αντί της προσέγγισης της κλιμακωτής καθόδου η οποία απαιτεί να ίπταται το αεροσκάφος οριζοντίως και, κατά συνέπεια, προϋποθέτει μεγαλύτερη προωθητική δύναμη για την διατήρηση σταθερής ταχύτητας με αποτέλεσμα την κατανάλωση μεγαλύτερης ποσότητας καυσίμων. Η συνεχής κάθοδος συνεπάγεται κάθοδο του αεροσκάφους με αποτελεσματικότερη ταχύτητα, πράγμα που οδηγεί σε μείωση της κατανάλωσης καυσίμων. Η προσέγγιση αυτή μπορεί να έχει συνέπειες στην ποιότητα του αέρα σε μια περίμετρο 15 έως 20 μιλίων γύρω από τους αερολιμένες.

—

Χρήση στροβιλοκίνητων αεροσκαφών για όλα τα ταξίδια κάτω των 500 χλμ και στις περιπτώσεις όπου ο αριθμός των επιβατών είναι μικρότερος των 70, ανά πτήση, και εφόσον το επιτρέπει η αυτονομία του αεροσκάφους.

—

Περιορισμός της κατανάλωσης καυσίμων με το σβήσιμο ενός ή δύο κινητήρων του αεροσκάφους κατά την τροχοδρόμηση προς και από τον αεροδιάδρομο.

2.1

2.2

Ο αεροπορικός κλάδος προωθεί την οικονομία, το εμπόριο και τον τουρισμό, παρέχει ευκαιρίες ανάπτυξης επιχειρηματικής δραστηριότητας και αυξάνει τις δυνατότητες βελτίωσης της ποιότητας ζωής στις αναπτυγμένες και στις αναπτυσσόμενες περιοχές.

2.3

Ο αεροπορικός κλάδος μεταφέρει ετησίως 2 δισεκατομμύρια επιβάτες και το 40 % των διαπεριφερειακών εξαγωγών εμπορευμάτων (κατ' αξία). Το 40 % των διεθνών τουριστών ταξιδεύουν με αεροσκάφη. Παράγει 29 εκατομμύρια θέσεις απασχόλησης παγκοσμίως. Εκτιμάται ότι ο παγκόσμιος οικονομικός αντίκτυπός της ανέρχεται σε 2.960 δισεκατομμύρια δολάρια, ποσό που αντιστοιχεί στο 8 % του παγκοσμίου ΑΕγχΠ.

2.4

Οι αερολιμένες πρέπει να είναι αναπόσπαστο τμήμα των τοπικών υποδομών και να είναι πρωτοπόροι όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος των τοπικών κοινοτήτων.

2.5

Η αποτελεσματικότητα και η μέγιστη χρήση των υποδομών αερολιμένων εξαρτάται ιδιαίτερα από τον έλεγχο της εναέριας κυκλοφορίας. Η υιοθέτηση και ανάπτυξη αποτελεσματικών διαδικασιών ελέγχου της εναέριας κυκλοφορίας τόσο στο αεροδρόμιο όσο και στην γύρω από αυτό περιοχή μπορούν να οδηγήσουν σε μείωση της ποσότητας των καυσίμων που καταναλώνονται κατά την απογείωση, την προσγείωση και την τροχοδρόμηση στο αεροδρόμιο.

2.6

Πολλοί αερολιμένες, όπως το Gatwick του Λονδίνου, το Orly του Παρισιού, το Linate του Μιλάνου, κλπ., αντιμετωπίζουν ήδη τεράστιες δυσκολίες λόγω έλλειψης χωρητικότητας. Έως το 2010, άλλοι 15 ευρωπαϊκοί αερολιμένες περίπου θα αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα. Η Βρετανική Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας, μεταξύ άλλων, είναι της γνώμης ότι θα πρέπει να εφαρμοστούν οι χρονοθυρίδες στις αερογραμμές και, στη συνέχεια, να αποτελέσουν αντικείμενο εμπορίας σε μια διάφανη δευτερογενή αγορά ώστε να ενθαρρυνθεί η αποτελεσματικότερη χρήση ενός περιορισμένου πόρου.

2.7

Αποτελεσματικότερη χρήση των υποδομών των αερολιμένων και των συναφών εγκαταστάσεων εδάφους μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση μεγαλύτερων αεροσκαφών όπου αυτό είναι δυνατό. Μολονότι πολλές πτήσεις είναι πλήρεις, ο μέσος όρος των επιβατών ανά αεροσκάφος που κάνει χρήση πολλών αεροδρομίων, είναι μόλις 68. Τα αεροσκάφη είναι πολύ μικρά και οι αερογραμμές δεν διαθέτουν κανένα κίνητρο προκειμένου να χρησιμοποιήσουν μεγαλύτερα, πιο σύγχρονα, αεροσκάφη, διότι δε μπορούν να υπολογιστούν τα τέλη αεροδρομίου προκειμένου να ενθαρρυνθεί ο τύπος αυτός αποτελεσματικότητας. Ένας συνδυασμός μηχανισμών αγοράς και κανόνων αποδοτικότητας — όπως να χρησιμοποιούν οι μεταφορείς τις δικές τους πύλες αναχώρησης μια φορά την ώρα τουλάχιστον, ανάλογα με το είδος του χρησιμοποιούμενου αεροσκάφους, ή να τις θέτουν στη διάθεση άλλων μεταφορέων — θα μπορούσε να βελτιώσει την κατάσταση.

2.8

Η πρόταση της Επιτροπής (SESAR) για τη δημιουργία ενιαίου ευρωπαϊκού εναέριου χώρου με την ενοποίηση των επί μέρους ρυθμίσεων για τον έλεγχο της εναέριας κυκλοφορίας που ισχύουν σήμερα προσφέρει τη δυνατότητα πολύ σημαντικής αύξησης της αποτελεσματικότητας σε ό,τι αφορά στη χρήση του εναέριου χώρου κατά την προσέγγιση ή την απογείωση, με αποτέλεσμα να μειωθεί η συμφόρηση ή η καθυστέρηση στο έδαφος, δηλαδή, η αναμονή για την προσγείωση ή την απογείωση, αντίστοιχα (η Διεθνής Ένωση Αεροπορικών Μεταφορών, ΙΑΤΑ, προβλέπει μείωση κατά 12 % των συνολικών εκπομπών CO2 των αεροσκαφών εάν αυξηθεί η αποτελεσματικότητα των συστημάτων ελέγχου της εναέριας κυκλοφορίας). Η ΕΟΚΕ καλεί τους αρμόδιους φορείς να προχωρήσουν ταχέως τις διαπραγματεύσεις για την καθιέρωση του νέου καθεστώτος και να μην επιτρέψουν την καθυστέρησή του μέσω τακτικών που υπαγορεύονται από τομεακά συμφέροντα.

3.1

Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της αεροπορίας εκτιμάται ότι οδηγούν σε αύξηση της τάξεως του 2 % των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ποσοστό που θα μπορούσε να διπλασιαστεί μέχρι το 2050.

3.2

Ο αεροπορικός κλάδος προηγείται, τα τελευταία έτη, κατά πολύ των υπόλοιπων βιομηχανικών κλάδων όσον αφορά τη μείωση του θορύβου και τις εκπομπές ανά μονάδα προϊόντος. Σήμερα, η απόδοση των καυσίμων βελτιώνεται κατά 1-2 % ετησίως και οι εκπομπές αναλογούν στο 2 % του συνολικού όγκου. Ο αεροπορικός κλάδος αναπτύσσεται με ρυθμούς της τάξης του 5 % το χρόνο, ενώ η ενεργειακή αποδοτικότητα αποφέρει οικονομία της τάξης του 1,5 % περίπου. Ωστόσο, οι αερομεταφορές προβλέπεται να αυξηθούν ταχύτερα με αποτέλεσμα οι τεχνολογικές βελτιώσεις αυτές καθαυτές να μην επαρκούν για την επίλυση του προβλήματος.

4.1

Ο αεροπορικός κλάδος έχει δεσμευτεί να εφαρμόσει την ισορροπημένη προσέγγιση της Διεθνούς Οργάνωσης της Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO) όσον αφορά τη διαχείριση του θορύβου, η οποία προβλέπει τον περιορισμό της έκθεσης του πληθυσμού με τον πλέον οικονομικώς αποδοτικό τρόπο.

4.2

Η μείωση του θορύβου στην πηγή με τη βοήθεια της τεχνολογικής προόδου είναι βασικό θέμα στην περίπτωση αυτή, τα τελευταία χρόνια μάλιστα έχουν σημειωθεί εντυπωσιακές βελτιώσεις, ενώ ο στόχος για τα προσεχή 15 χρόνια είναι η επίτευξη περαιτέρω προόδου. Η ΕΕ εξέδωσε οδηγία (2) η οποία θέτει αρχές για τη μείωση του θορύβου των αεροσκαφών και θεσπίζει όρους λειτουργίας, συμπεριλαμβανομένης μιας διάταξης για την απόσυρση των πλέον θορυβωδών αεροσκαφών του κεφαλαίου 3 στους αερολιμένες της Κοινότητας. Τα αποτελέσματα της εν λόγω οδηγίας πρέπει τώρα να επαναξιολογηθούν.

4.3

Οι αερολιμένες και οι φορείς παροχής υπηρεσιών της αεροναυτιλίας δεσμεύονται να εφαρμόζουν την προσέγγιση σταθερής καθόδου, καθώς επίσης — εφόσον αυτό κρίνεται σκόπιμο — και άλλες διαδικασίες πτήσης χαμηλού θορύβου, εξασφαλίζοντας, ταυτόχρονα, ότι θα υπάρχει διαθέσιμη η απαραίτητη χωρητικότητα των τροχιοδρόμων. Έχει αναγνωριστεί ότι πρόκειται για έναν από τους κύριους τομείς όπου οι επιδόσεις όσον αφορά την μείωση των εκπομπών CO2 στα αεροδρόμια και στις γύρω από αυτά περιοχές μπορούν να βελτιωθούν.

4.4

Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να διασφαλίσουν έναν προληπτικό χωροταξικό σχεδιασμό και να υιοθετήσουν μέτρα διαχείρισης γύρω από τους αερολιμένες.

4.5

Οι ανησυχίες για την ποιότητα του αέρα σε τοπικό επίπεδο απαιτούν την ανάληψη καθολικής δράσης η οποία να στοχεύει όλες τις πηγές εκπομπών αερίων στον αέρα και στο έδαφος, συμπεριλαμβανομένων και δραστηριοτήτων — όπως οι βιομηχανικές δραστηριότητες και η οδική κυκλοφορία, που δεν είναι μεν άμεσα συνυφασμένες με τις αερομεταφορές, συνδέονται όμως με την εξυπηρέτηση των αερολιμένων. Η διασύνδεση των αερολιμένων με τα σιδηροδρομικά δίκτυα πρέπει να ενθαρρυνθεί με τη δημιουργία περιβαλλοντικά βιώσιμων επιλογών μεταφοράς για τη μετάβαση στους αερολιμένες και τα προηγμένα δίκτυα λεωφορείων και σιδηροδρόμων αποτελούν βασικό παράγοντα από την άποψη αυτή. Οι αερολιμένες θα πρέπει να ενθαρρύνουν τη χρήση οικολογικών οχημάτων στους στόλους οχημάτων τους, διαμέσου διαφοροποιημένων τελών στάθμευσης και προνομιακών χώρων στάθμευσης. Η ελάχιστη προϋπόθεση την οποία θα πρέπει να πληρούν τα οχήματα εξυπηρέτησης των αερολιμένων πρέπει να είναι να λειτουργούν με καθαρότερες πηγές ενέργειας. Σήμερα, ορισμένοι τύποι οχημάτων κάνουν χρήση ηλεκτρικής ενέργειας που προέρχεται από συσσωρευτές. Τούτο πρέπει να επεκταθεί περαιτέρω, όπου αυτό είναι δυνατόν, για την κάλυψη των ειδικών επιχειρησιακών απαιτήσεων. Δεδομένου ότι για τη μεταφορά προσωπικού προς και από τους αερολιμένες χρειάζεται, ενίοτε, σημαντικός αριθμός μετακινήσεων με το αυτοκίνητο, πρέπει να ενθαρρυνθούν οι εναλλακτικές επιλογές όπως, π.χ., η δρομολόγηση λεωφορείων για το προσωπικό, η ομαδική μεταφορά με αυτοκίνητο, οι εναλλασσόμενες βάρδιες που επιτρέπουν να αποφεύγονται οι ώρες αιχμής και, αν είναι εφικτό, η χρήση ποδηλάτων από το προσωπικό των αερολιμένων.

4.6

Η τεχνολογική πρόοδος έχει πρακτικά εξαφανίσει τον ορατό καπνό και τους υδρογονάνθρακες, ενώ τα οξείδια του αζώτου που εκλύουν οι μηχανές των αεροσκαφών έχουν μειωθεί σταδιακά τα τελευταία 15 χρόνια, φθάνοντας σήμερα το 50 %. Στόχος είναι μια επιπλέον μείωση του αζώτου, της τάξεως του 80 % έως το 2020, στο πλαίσιο της τεχνολογίας των νέων κινητήρων.

4.7

Αυτή τη στιγμή αναπτύσσονται συστήματα στοιχείου καυσίμου τα οποία θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τις ενσωματωμένες εφεδρικές μονάδες παραγωγής ισχύος (APU), με αποτέλεσμα την μείωση των εκπομπών έως και κατά 75 % ανά μονάδα.

4.8

Οι αερολιμένες και οι αερογραμμές έχουν δεσμευτεί να χρησιμοποιούν καθαρότερο και αποτελεσματικότερο εξοπλισμό και οχήματα για τις υπηρεσίες εδάφους τους, ενώ εξάλλου ασκούν πιέσεις στις κυβερνήσεις και στις τοπικές αρχές να παρέχουν πιο οικολογικά χερσαία μέσα πρόσβασης στους αερολιμένες — για παράδειγμα τρένα ή μετρό.

4.9

Τα αεροσκάφη συνηθίζουν να κρατούν έναν από τους κινητήρες τους σε λειτουργία όταν βρίσκονται σε στάθμευση προκειμένου να παρέχουν ενέργεια στο αεροσκάφος.

5.1

5.2

Το 80 % των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της αεροπορίας συνδέεται με τις επιβατικές πτήσεις που υπερβαίνουν την απόσταση των 1,500 χλμ./ 900 μιλίων, για τις οποίες δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική λύση.

5.3

Η αεροπορία έχει δεσμευτεί να διερευνήσει κατά τρόπο διεξοδικό την περίπτωση της σταδιακής εισαγωγής εναλλακτικών καυσίμων, όπως η υγροποιημένη βιομάζα (BTL), για να μειωθούν περαιτέρω οι εκπομπές CO2.

5.4

Η τεχνολογική πρόοδος, η βελτίωση των υποδομών και οι ορθές πρακτικές λειτουργίας στους αερολιμένες θεωρούνται σήμερα τα πλέον αποτελεσματικά και οικονομικά αποδοτικά μέσα αντιμετώπισης των ανησυχιών που γεννά η αλλαγή του κλίματος, μετά από τα αντίστοιχα μέτρα που βασίζονται στην αγορά.

5.5

Οι αερολιμένες χρειάζονται διεθνή πρότυπα και γενικές πολιτικές, όχι μερικές ή προσωρινές λύσεις.

5.6

Ο σχεδιασμός των αερολιμένων μπορεί να διαδραματίσει θετικό ρόλο στη μείωση των εκπομπών, ιδιαίτερα ο επανασχεδιασμός των διαδρόμων τροχοδρόμησης και των βάθρων με σκοπό τον περιορισμό της συμφόρησης στους διαδρόμους των αεροδρομίων. Ο σχεδιασμός των αεροσταθμών θα πρέπει να έχει ως αποτέλεσμα τον περιορισμό στο ελάχιστο των ενεργειακών απαιτήσεων, για παράδειγμα, της θέρμανσης και του κλιματισμού του αέρα, και να προβλέπει τη χρησιμοποίηση ηλιακών συλλεκτών, όποτε τούτο είναι δυνατόν, μεγιστοποιώντας τη χρήση του φυσικού φωτός και της ηλιακής ακτινοβολίας και τη χρήση συστημάτων συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας (ΣΠΗΘ) και μεταφοράς θερμότητας. Θα πρέπει επίσης να προβλέπει την ένταξη της συλλογής των όμβριων υδάτων στο σχεδιασμό των κτηρίων με σκοπό την αξιοποίησή τους στις τουαλέτες, στο πλύσιμο των αεροσκαφών κλπ. Η θερμοκρασία στους τερματικούς σταθμούς θα πρέπει να ελέγχεται αποτελεσματικά προκειμένου να περιορίζεται η σπατάλη ενέργειας, λόγω υπερβολικής θέρμανσης/ψύξης.

5.7

Η επιχειρησιακή διαχείριση των αερολιμένων οφείλει να στοχεύει στον περιορισμό των αποβλήτων που παράγονται κατά τη διακίνηση των επιβατών, χάρη στη χρήση προηγμένων πρωτοβουλιών ανακύκλωσης σε τομείς που βρίσκονται υπό τον άμεσο έλεγχο των αερολιμένων και στην ενσωμάτωση τους στις συμφωνίες επιπέδου υπηρεσιών με τις αερογραμμές και άλλους βασικούς φορείς παροχής υπηρεσιών.

5.8

Η οδηγία για την ένταξη των αεροπορικών δραστηριοτήτων στο σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου εντός της Κοινότητας (ETS) (3) μπορεί να αυξήσει θετικά την ευαισθητοποίηση του κοινού, να προσφέρει σημαντικούς νέους πόρους για τη μείωση του διοξειδίου του άνθρακα και να παράσχει ένα μέσο για την εσωτερίκευση του εξωτερικού περιβαλλοντικού κόστους που η αεροπορική βιομηχανία κατάφερνε μέχρι σήμερα να αγνοεί. Δεδομένου του επιπέδου και της αστάθειας των τιμών του άνθρακα δεν είναι πιθανόν να ασκήσουν μεγαλύτερη επίδραση στην συνεχιζόμενη αύξηση της εναέριας κυκλοφορίας και των εκπομπών.

6.1

Η αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της αεροπορίας με προληπτικό, έγκαιρο και οικονομικά αποδοτικό τρόπο, απαιτεί την πλήρη συνεργασία και συμφωνία των διεθνών οργανισμών, των κυβερνήσεων και των βιομηχανικών φορέων.

6.2

Οι εκπομπές CO2 πρέπει να μειωθούν μέσω μιας προσέγγισης συστημάτων, ενώ η ασφάλεια πρέπει να συνεχίσει να αποτελεί την ύψιστη προτεραιότητα, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όλοι οι παράγοντες, όπως ο σχεδιασμός του αεροσκάφους και των κινητήρων του, καθώς και οι λειτουργίες του, τα ανταλλακτικά, τα εναλλακτικά καύσιμα, οι υπηρεσίες εδάφους, η χωρητικότητα του αεροδρομίου και η διαχείριση της εναέριας κυκλοφορίας.

6.3

Η καθιέρωση μακροπρόθεσμων περιβαλλοντικών στόχων για την αεροπορία που θα βασίζονται σε αξιόπιστα και επαληθεύσιμα δεδομένα αποτελεί επείγουσα προτεραιότητα. Όλες οι πτυχές των διαδικασιών που προβλέπονται για τα αεροδρόμια (εναέρια κυκλοφορία, κτήρια, πρόσβαση στους αερολιμένες) πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τον προσδιορισμό των στόχων αυτών.

6.4

Η δημιουργία νέων υποδομών αερολιμένων που επιτρέπουν την μείωση της κατανάλωσης καυσίμων πριν την απογείωση και μετά την προσγείωση πρέπει να αποτελεί βασική παράμετρο του σχεδιασμού όλων των μελλοντικών αερολιμένων. Πρωτοβουλίες όπως, π.χ., τα επίγεια συστήματα καθοδήγησης των αεροσκαφών στους μεγάλους αερολιμένες, πρέπει να εξεταστούν περαιτέρω και να αξιοποιούνται, όπου αυτό είναι δυνατό, ώστε τα εμπορικά αεροσκάφη να ρυμουλκούνται επάνω σε αυτά με απενεργοποιημένους κινητήρες πριν την απογείωση, και να τους θέτουν σε λειτουργία μόλις 10 λεπτά περίπου πριν την απογείωση.

6.5

Θα πρέπει να υιοθετηθεί η προσέγγιση σταθερής καθόδου με βάση την οποία τα αεροσκάφη αρχίζουν την κάθοδό τους από μεγάλο ύψος, κινούμενα, στη συνέχεια, σταθερά προς το έδαφος, αντί της προσέγγισης κλιμακωτής καθόδου με την οποία καταναλώνεται σημαντική ποσότητα καυσίμων. Η συνεχής κάθοδος συνεπάγεται κάθοδο του αεροσκάφους με αποτελεσματικότερη ταχύτητα, πράγμα που οδηγεί σε μείωση της κατανάλωσης καυσίμων.

9.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 204/43

1.1

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι η διάρθρωση και η προτεινόμενη διατύπωση του σχεδίου κατευθυντήριων γραμμών μπορούν, ως επί το πλείστον, να υποστηριχθούν. Ωστόσο, επισημαίνει ότι υφίστανται διαφορές, τα κεφάλαια που αναφέρονται στις μεταφορές τακτικών γραμμών (liner shipping) και αυτών που αναφέρονται στις μεταφορές με ελεύθερα φορτηγά πλοία (tramp shipping) και στις αντίστοιχες ομάδες συνεργασίας (pools). Το τμήμα που αφορά την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ μεταφορών τακτικών γραμμών είναι αρκετά αναλυτικό και φαίνεται να είναι σχετικά χρήσιμο όσον αφορά την περιγραφή και ερμηνεία της σχετικής νομολογίας και την πρακτική λήψης αποφάσεων στον τομέα αυτό. Σε γενικές γραμμές, το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών για τις τακτικές γραμμές φαίνεται να είναι αρκετά σαφές, έχει δε βασιστεί στην υφιστάμενη νομολογία και σε μακρές, εμπεριστατωμένες συζητήσεις με την ναυτιλιακή βιομηχανία. Από την άλλη πλευρά, τα τμήματα που αφορούν, γενικά, τις μεταφορές tramp και, πιο ειδικά, τις ομάδες συνεργασίας στο πλαίσιο του τύπου αυτού μεταφορών, είναι πιο συνοπτικές. Η ΕΟΚΕ εικάζει ότι η απουσία αυτή διεξοδικών στοιχείων οφείλεται, κατά μεγάλο μέρος, στην έλλειψη σχετικής νομολογίας και, κατ' επέκταση, στην έλλειψη εμπειρίας των αντίστοιχων αρχών (δηλ. των αρχών ανταγωνισμού) — συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής — στον τομέα των μεταφορών tramp και των ομάδων συνεργασίας που συγκροτούνται στο πλαίσιο των μεταφορών αυτών, καθώς μέχρι σήμερα δεν έχουν διατυπωθεί επίσημες καταγγελίες εκ μέρους ναυλωτών.

1.2

Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει τις εκκλήσεις που είχε απευθύνει στην ΕΕ, στο πλαίσιο προηγούμενων γνωμοδοτήσεών της (κατά τα έτη 2004, 2006 και 2007), να προβεί στην διεξαγωγή ουσιαστικών διαβουλεύσεων με άλλα κράτη με σκοπό να προσδιοριστεί η συμβατότητα μεταξύ των υφιστάμενων καθεστώτων που διέπουν τις θαλάσσιες μεταφορές τακτικών γραμμών σε διεθνή κλίμακα. Επιπλέον, η ΕΟΚΕ διατυπώνει εκ νέου την σύσταση που περιελάμβαναν οι ίδιες γνωμοδοτήσεις της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λαμβάνει επίσης υπόψη και την πτυχή του ανθρώπινου δυναμικού (π.χ. τον αντίκτυπο των εν λόγω καθεστώτων στην απασχόληση των ευρωπαίων ναυτικών) — εκτός από τους παράγοντες με καθαρά ανταγωνιστικό χαρακτήρα — όταν εξετάζει τους κανόνες ανταγωνισμού στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών.

1.3

Η ΕΟΚΕ υποδεικνύει να γίνεται χρήση ενδεικτικών παραδειγμάτων για την καλύτερη αποσαφήνιση του περιεχομένου του σχεδίου κατευθυντήριων γραμμών, που αφορά τις τακτικές γραμμές θαλασσίων μεταφορών, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις εκείνες όπου τα δεδομένα που παρατίθενται έχουν «ιστορικό» χαρακτήρα.

1.4

Δεδομένου ότι οι ενότητες που αφορούν τις μεταφορές tramp και τις ομάδες συνεργασίας (pools) που συγκροτούνται στο πλαίσιο των μεταφορών αυτών είναι λιγότερο αναλυτικές για τους λόγους που εικάζεται πιο πάνω, η ΕΟΚΕ διερωτάται κατά πόσον οι υπό εξέταση κατευθυντήριες γραμμές είναι σε θέση να παρέχουν στις ναυτιλιακές εταιρείες που πραγματοποιούν μεταφορές με ελεύθερα φορτηγά (στο πλαίσιο συμφωνιών ομαδικής συνεργασίας) την καθοδήγηση που τους είναι απαραίτητη προκειμένου να προβαίνουν σε αυτοεκτίμηση των συμφωνιών συνεργασίας τις οποίες συνάπτουν. Πιθανόν να χρειάζεται να προβλεφθεί περαιτέρω αποσαφήνιση ορισμένων σημείων του σχεδίου κατευθυντήριων γραμμών που αφορούν τις μεταφορές tramp (συγκεκριμένα τις ομάδες συνεργασίας). Αντίστοιχα, ίσως είναι επίσης σκόπιμο να εξεταστεί η περίπτωση επέκτασης του κανονισμού για τις κοινοπραξίες — ο οποίος αυτή τη στιγμή περιορίζεται αποκλειστικά στον τομέα των μεταφορών με εμπορευματοκιβώτια — ώστε να καλύπτει και άλλα σημαντικά τμήματα της διεθνούς ναυτιλιακής αγοράς.

1.5

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι οι ομάδες συνεργασίας ναυτιλιακών εταιρειών των μεταφορών tramp δεν αποτελούν την σημαντικότερη μερίδα των αγορών του τύπου αυτού μεταφορών. Πράγματι, η συντριπτική πλειοψηφία των υπηρεσιών με ελεύθερα φορτηγά πλοία παρέχεται από πολλές εταιρείες μικρού ή μεσαίου μεγέθους οι οποίες συναγωνίζονται μεταξύ τους για την εξασφάλιση της μεταφοράς εμπορευμάτων. Για το λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ότι είναι απαραίτητο να προβλεφθεί ειδική διευκρίνιση στις κατευθυντήριες γραμμές η οποία να λαμβάνει υπόψη το γεγονός αυτό. Επιπροσθέτως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα έπρεπε να είχε δώσει περισσότερες οδηγίες όσον αφορά την εφαρμογή του κανόνα de minimis στις ομάδες συνεργασίας που είναι υπερβολικά μικρές ώστε να έχουν ένα αξιόλογο αντίκτυπο στις αγορές.

1.6

Είναι απογοητευτικό το γεγονός ότι οι οδηγίες που αφορούν τις ομάδες συνεργασίας των μεταφορών tramp δεν δίδουν πλήρεις απαντήσεις στα ερωτήματα που προκαλούν αβεβαιότητα, έως και ανησυχία, στις ναυτιλιακές εταιρείες που πραγματοποιούν μεταφορές tramp στο πλαίσιο συμφωνιών ομαδικής συνεργασίας. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την εντύπωση που συνάγεται από το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών ότι οι συμφωνίες ομαδικής συνεργασίας των μεταφορών tramp καθ' εαυτές δεν αντιτίθενται στην νομοθεσία περί ανταγωνισμού της ΕΚ, ζητεί ωστόσο από την Επιτροπή να παράσχει σαφέστερες οδηγίες στην οριστική διατύπωση των κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με την εφαρμογή του άρθρου 81(3) στην περίπτωση των συμφωνιών ομαδικής συνεργασίας των μεταφορών tramp ώστε οι σχετικές ναυτιλιακές εταιρείες να μπορούν να είναι σε θέση να πραγματοποιούν την αυτοεκτίμηση.

1.7

Αξίζει να σημειωθεί ότι το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών δεν προσδιορίζει πώς εννοεί τον όρο «tramp shipping» («μεταφορές με ελεύθερα φορτηγά πλοία») και συνεπώς δεν είναι σαφές κατά πόσον καλύπτει και τις θαλάσσιες μεταφορές επιβατών και/ή τις εξειδικευμένες θαλάσσιες μεταφορές. Θα ήταν χρήσιμο να δοθούν διευκρινίσεις και όσον αφορά το σημείο αυτό.

1.8

Επιπλέον, όσον αφορά το κεφάλαιο που αναφέρεται στις μεταφορές tramp, η ΕΟΚΕ συνιστά οι κατευθυντήριες γραμμές να αποσαφηνίζουν ότι οι δραστηριότητες ενός ναυλομεσίτη δεν διαφέρουν, κατ' ουσία, από τις δραστηριότητες του επικεφαλής μιας ομάδας συνεργασίας όσον αφορά τον καθορισμό τιμών. Οι αγορές των μεταφορών tramp — στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι αγορές στο πλαίσιο των οποίων ασκούν δραστηριότητα ομάδες συνεργασίας των μεταφορών tramp — είναι αγορές οι οποίες βασίζονται σε διαγωνισμούς, δηλ. οι αποφάσεις για τις αντίστοιχες τιμές αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης μεταξύ των μερών και βασίζονται στην προσφορά και ζήτηση. Συνεπώς, το γεγονός ότι ένας επικεφαλής ομάδας συνεργασίας συμφωνεί απλώς μία τιμή με έναν εκναυλωτή για τη χρήση ενός σκάφους της εν λόγω ομάδας δεν αποτελεί «καθορισμό τιμών» με την έννοια του ιδιαίτερης σοβαρότητας περιορισμού του ανταγωνισμού.

2.1

Στις 13 Σεπτεμβρίου 2007, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε το πολυαναμενόμενο σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με την εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού ΕΚ στις υπηρεσίες θαλάσσιων μεταφορών. Οι κατευθυντήριες γραμμές αφορούν τις συμφωνίες συνεργασίας στους τομείς της παροχής υπηρεσιών θαλάσσιων μεταφορών που επηρεάζονται άμεσα από τις τροποποιήσεις που εισήγαγε ο Κανονισμός 1419/2006 όσον αφορά τις ενδομεταφορές, τις τακτικές γραμμές θαλασσίων μεταφορών και τις μεταφορές με ελεύθερα φορτηγά πλοία. Στόχος των κατευθυντήριων γραμμών αυτών είναι να παρασχεθεί η κατάλληλη καθοδήγηση ώστε οι ναυτιλιακές εταιρείες να μπορούν να προβαίνουν σε εκτιμήσεις με ίδια μέσα των συμφωνιών συνεργασίας που συνάπτουν, δηλ. να διασφαλιστεί ότι οι εν λόγω εταιρείες θα είναι σε θέση να προσδιορίζουν κατά πόσον οι συμφωνίες συνεργασίας αυτές είναι συμβατές με το άρθρο 81 της Συνθήκης ΕΚ. Οι κατευθυντήριες γραμμές θα έχουν, σε μία πρώτη φάση, πενταετή ισχύ.

2.2

Το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών αποσκοπεί, συγκεκριμένα, στην αποσαφήνιση, αφενός, των προϋποθέσεων υπό τις οποίες οι ναυτιλιακές εταιρείες τακτικών γραμμών μπορούν νόμιμα να ανταλλάσουν πληροφορίες σχετικά με τους ναύλους μεταφοράς και, αφετέρου, των προϋποθέσεων υπό τις οποίες οι ναυτιλιακές εταιρείες μεταφορών tramp επιτρέπεται να συνάπτουν συμφωνίες ομαδικής συνεργασίας. Για να επιτευχθεί αυτό προτείνεται ένα περίπλοκο σύνολο παραμέτρων. Ωστόσο, η πραγματική προστιθέμενη αξία του σχεδίου κατευθυντήριων γραμμών θα μπορέσει, στην πράξη, να αξιολογηθεί μόνον στο μέλλον, όταν θα είναι δυνατό να καταδειχθεί κατά πόσον οι συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές μπόρεσαν όντως να παράσχουν, στις ενδιαφερόμενες ναυτιλιακές εταιρείες, την καθοδήγηση που τους είναι απαραίτητη προκειμένου να κρίνουν κατά πόσον η συμπεριφορά που προτίθενται να υιοθετήσουν στο πλαίσιο της αγοράς τους είναι νόμιμη.

3.1

Το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών που αφορά τις μεταφορές τακτικών γραμμών — πέραν του ότι επιβεβαίωσε πράγματα ήδη γνωστά, δηλ. ότι οι ναυτιλιακές διασκέψεις σχετικά με τις μεταφορές προς και από την ΕΕ θα καταργηθούν στις 18 Οκτωβρίου 2008 — εξετάζει επίσης τα μέσα με βάση τα οποία επιτρέπεται η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των ναυτιλιακών εταιρειών που εκτελούν μεταφορές τακτικών γραμμών. Μολονότι ορισμένες λεπτομέρειες χρειάζονται περαιτέρω αποσαφήνιση, οι κατευθυντήριες γραμμές ως έχουν διατυπωθεί κατά πάσα πιθανότητα θα παράσχουν στην ναυτιλιακή βιομηχανία μεταφορών τακτικών γραμμών το είδος της ανταλλαγής πληροφοριών που της είναι απαραίτητο για να λειτουργεί ομαλά.

3.2

Από τις 18 Οκτωβρίου 2008, εταιρείες μεταφορών τακτικών γραμμών που εκτελούν δρομολόγια προς ή/και από λιμένες της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να παύσουν κάθε δραστηριότητα σε επίπεδο διασκέψεων τακτικών γραμμών που αντίκειται στους κανόνες ανταγωνισμού, ανεξάρτητα από το εάν άλλα κράτη στην υφήλιο επιτρέπουν αυτού του είδους τις δραστηριότητες. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ότι θα είναι δύσκολο οι εταιρείες μεταφορών που εκτελούν διεθνείς τακτικές μεταφορές να εξασφαλίζουν κατά πόσον οι δραστηριότητες σε επίπεδο διασκέψεων τακτικών γραμμών που θεωρούνται παράνομες στην ΕΕ δεν επηρεάζουν αισθητά την αγορά της ΕΕ.

3.3

Όσον αφορά τις ναυτιλιακές εταιρείες τακτικών γραμμών, δίδεται έμφαση στα συστήματα ανταλλαγής πληροφοριών. Στις εταιρείες αυτές παρέχεται μία ορισμένη ελευθερία να ανταλλάσσουν πληροφορίες. Μεταξύ των στοιχείων που θεωρούνται σημαντικά περιλαμβάνονται η διάρθρωση της αγοράς, το είδος των πληροφοριών που ανταλλάσσονται, ο πρόσφατος ή όχι χαρακτήρας των στοιχείων αυτών και η συχνότητα της ανταλλαγής τους. Δικαιολογημένα στο σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στην ανταλλαγή στοιχείων που αφορούν μελλοντικές δραστηριότητες, πιο συγκεκριμένα δε στοιχείων που αφορούν τις προβλέψεις μεταφορικής ικανότητας και τους δείκτες τιμών. Ως φαίνεται, οι ανταλλαγές προβλέψεων μεταφορικής ικανότητας είναι, εκ πρώτης όψεως, πάντοτε πιθανό να έχουν παράνομο χαρακτήρα. Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι τα αποτελέσματα των ανταλλαγών πληροφοριών πρέπει να εξετάζονται κατά περίπτωση.

3.4

Όσον αφορά τους δείκτες τιμών, η ανταλλαγή πληροφοριών ως προς έναν συγκεντρωτικό δείκτη τιμών δύσκολα μπορεί να θεωρηθεί παράβαση της νομοθεσίας, εκτός εάν οι πληροφορίες αυτές μπορούν στη συνέχεια να αναλυθούν κατά τρόπο που οι επιχειρήσεις να είναι σε θέση άμεσα ή έμμεσα να προσδιορίσουν τις ανταγωνιστικές στρατηγικές των ανταγωνιστών τους. Ο βαθμός συγκέντρωσης, ο «ιστορικός» ή ο «πρόσφατος» χαρακτήρας των στοιχείων και η συχνότητα της δημοσίευσής τους πρέπει να αποτελούν αντικείμενο ανάλυσης, το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών ωστόσο δεν προσδιορίζει με ακρίβεια πόση σημασία πρέπει να αποδίδεται στους παράγοντες αυτούς.

3.5

Όσον αφορά τις υπηρεσίες που παρέχουν οι ναυτιλιακές εταιρείες τακτικών γραμμών, οι κατευθυντήριες γραμμές δεν περιλαμβάνουν κανένα πραγματικά νέο στοιχείο, παρά φαίνεται να παραθέτουν εκ νέου τα γενικά κριτήρια που είχαν καθορίσει παλαιότερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια.

3.6

Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει τις εκκλήσεις που είχε απευθύνει στην ΕΕ, στο πλαίσιο παλαιότερων γνωμοδοτήσεών της (1), να προβεί στην διεξαγωγή ουσιαστικών διαβουλεύσεων με άλλα κράτη με σκοπό να προσδιοριστεί η συμβατότητα μεταξύ των υφιστάμενων καθεστώτων που διέπουν τις θαλάσσιες μεταφορές τακτικών γραμμών σε διεθνή κλίμακα. Επιπλέον, η ΕΟΚΕ διατυπώνει εκ νέου την σύσταση που περιελάμβαναν οι ίδιες γνωμοδοτήσεις της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λαμβάνει επίσης υπόψη και την πτυχή του ανθρώπινου δυναμικού (π.χ. τον αντίκτυπο των εν λόγω καθεστώτων στην απασχόληση των ευρωπαίων ναυτικών) — εκτός από τους παράγοντες με καθαρά ανταγωνιστικό χαρακτήρα — όταν εξετάζει το ζήτημα των κανόνων ανταγωνισμού στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών.

3.7

Οι υπηρεσίες θαλασσίων μεταφορών tramp έχουν διεθνή διάσταση και χαρακτηρίζονται από υψηλό επίπεδο ανταγωνισμού και, κατ' επέκταση, καλύπτουν πολλά από τα χαρακτηριστικά του προτύπου τέλειου ανταγωνισμού. Το βασικό τους εμπόρευμα είναι ομοιογενές και το κόστος έναρξης δραστηριότητας είναι γενικά πολύ χαμηλό. Πολλές εταιρείες συναγωνίζονται προκειμένου να εξασφαλίσουν την άσκηση δραστηριότητας στον συγκεκριμένο τομέα και, ανάλογα με τις συνθήκες της αγοράς, παρατηρούνται φαινόμενα υποκατάστασης μεταξύ των διαφόρων μεγεθών και τύπων σκαφών. Η ροή πληροφοριών, εξάλλου, εξασφαλίζει την ύπαρξη διαφάνειας στην αγορά. Η επιχειρηματική δραστηριότητα ασκείται, κατά κύριο λόγο, στο πλαίσιο συμβάσεων ναύλωσης ανά ταξίδι ή ναύλωσης διαδοχικών διαδρομών, συμβολαίων εργολαβικής μεταφοράς φορτίου ή συμβάσεων χρονοναύλωσης. Οι ναύλοι που επιτυγχάνονται σε αυτές τις αγορές παρουσιάζουν σημαντικές διακυμάνσεις ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν σε κάθε επιμέρους αγορά. Τέλος, οι αγορές των μεταφορών tramp είναι σε θέση να ανταποκριθούν ταχέως στις εξελίξεις που σημειώνονται στην αγορά και στις ανάγκες των ναυλωτών (2).

3.8

Ομάδες συνεργασίας ναυτιλιακών εταιρειών είναι παρούσες σε κάθε τομέα όπου ασκείται δραστηριότητα μεταφορών tramp. «Ομάδα συνεργασίας» (pool) είναι μία ομάδα παρόμοιων σκαφών διαφορετικής ιδιοκτησίας, την εκμετάλλευση των οποίων αναλαμβάνει ενιαία διοίκηση. Ο επικεφαλής της «ομάδας συνεργασίας» διαχειρίζεται τα σκάφη ως εάν επρόκειτο για έναν ενιαίο, συνεκτικό στόλο, εισπράττει τα έσοδά τους και τα κατανέμει σύμφωνα με ένα προκαθορισμένο σύστημα στάθμισης, ενώ ο εκάστοτε πλοιοκτήτης έχει απλώς την ευθύνη της ναυτικής/τεχνικής λειτουργίας των πλοίων του. Ομάδες συνεργασίας συγκροτούνται, κυρίως, για δύο λόγους: πρώτον, προκειμένου να διασφαλίζεται ότι οι συμμετέχοντες θα έχουν τη δυνατότητα να παρέχουν το επίπεδο υπηρεσιών που με ολοένα μεγαλύτερη συχνότητα ζητούν οι μείζονες πελάτες τους· δεύτερον, προκειμένου να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα των μεταφορών μέσω ειδικών επενδύσεων και της αύξησης της χρήσης των πλοίων. Οι ομάδες συνεργασίας ασκούν δραστηριότητα σε ένα περιβάλλον προσφοράς και ζήτησης στο πλαίσιο του οποίου οι συμβάσεις συνάπτονται και οι τιμές καθορίζονται σε μεγάλο βαθμό σύμφωνα με το σύστημα της υποβολής προσφορών, οι αγοραστές έχουν μεγάλη βαρύτητα και είναι απαιτητικοί, οι ναυλομεσίτες παρέχουν εξαιρετικές πληροφορίες περί της διαθέσιμης χωρητικότητας και όρων οιαδήποτε στιγμή αυτό χρειαστεί.

3.9

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι οι ομάδες συνεργασίας ναυτιλιακών εταιρειών που συγκροτούνται για την πραγματοποίηση μεταφορών tramp δεν αποτελούν την σημαντικότερη μερίδα των αγορών του τύπου αυτού μεταφορών. Πράγματι, η συντριπτική πλειοψηφία των υπηρεσιών με ελεύθερα φορτηγά πλοία παρέχεται από πολλές εταιρείες μικρού ή μεσαίου μεγέθους οι οποίες συναγωνίζονται μεταξύ τους για την εξασφάλιση της μεταφοράς εμπορευμάτων. Για το λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ότι είναι απαραίτητο να προβλεφθεί σχετική ειδική διευκρίνιση στις κατευθυντήριες γραμμές η οποία να λαμβάνει υπόψη το γεγονός αυτό.

3.10

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει, εξάλλου, ότι οι υπηρεσίες θαλάσσιων μεταφορών tramp, καθώς και οι ομάδες συνεργασίας ναυτιλιακών εταιρειών στο πλαίσιο των μεταφορών αυτών, υπόκειντο ανέκαθεν στο κοινοτικό δίκαιο περί ανταγωνισμού, αυτό δε μάλιστα πολύ πριν από την υιοθέτηση του κανονισμού 1419/2006 με τον οποίο οι εκτελεστικές εξουσίες όσον αφορά τις εν λόγω υπηρεσίες εκχωρούνται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής δεν διατυπώθηκαν επίσημες καταγγελίες εκ μέρους ναυλωτών στον συγκεκριμένο τομέα και συνεπώς δεν υφίσταται σχετική νομολογία. Η ΕΟΚΕ εικάζει ότι είναι ακριβώς η έλλειψη σχετικής νομολογίας και, κατ' επέκταση, η έλλειψη εμπειρίας των αντίστοιχων αρχών (δηλ. των αρχών ανταγωνισμού) — συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής — που εξηγούν γιατί τα σημεία του σχεδίου κατευθυντήριων γραμμών που αφορούν τις μεταφορές tramp (και ειδικότερα τις ομάδες συνεργασίας) είναι λιγότερο αναλυτικά από τα σημεία που αναφέρονται στις μεταφορές τακτικών γραμμών. Αξίζει να σημειωθεί ότι το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών δεν προσδιορίζει πώς εννοεί τον όρο «tramp shipping» («μεταφορές με ελεύθερα φορτηγά πλοία») και συνεπώς δεν είναι σαφές κατά πόσον καλύπτει και τις θαλάσσιες μεταφορές επιβατών και/ή τις εξειδικευμένες θαλάσσιες μεταφορές. Θα ήταν χρήσιμο να δοθούν διευκρινίσεις και όσον αφορά το σημείο αυτό.

3.11

Το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών δεν λαμβάνει επαρκώς υπόψη τις ιδιαιτερότητες του τομέα των μεταφορών tramp και φαίνεται να ακολουθεί τις χωρίς τομεακό χαρακτήρα κατευθυντήριες γραμμές που ισχύουν, γενικώς, για τις οριζόντιες συνεργασίες. Κατά συνέπεια, οι ομάδες συνεργασίας ναυτιλιακών εταιρειών θα πρέπει να συμμορφώνονται προς τις ίδιες κατευθυντήριες γραμμές που ισχύουν για άλλους τομείς της βιομηχανίας προκειμένου να διασφαλίζεται ότι δεν παρακωλύουν τον ελεύθερο ανταγωνισμό ή ότι δεν συμπεριφέρονται ως καρτέλ.

3.12

Το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών έχει αρκετά γενικό χαρακτήρα και δεν παρέχει σαφή νομική ασφάλεια. Δεν αναφέρει ρητά ότι οι ομάδες συνεργασίας ναυτιλιακών εταιρειών είναι ασύμβατες με το δίκαιο περί ανταγωνισμού της ΕΕ, ταυτόχρονα ωστόσο δεν παρέχει εξηγήσεις ως προς το πότε ενδέχεται να θεωρούνται αυτές ασύμβατες.

3.13

Το πλέον καίριο τμήμα του σχεδίου κατευθυντήριων γραμμών είναι το τμήμα που είναι αφιερωμένο στην ανάλυση και στην ταξινόμηση των ομάδων συνεργασίας ναυτιλιακών εταιρειών. Το σημείο εκκίνησης είναι η διαπίστωση ότι οι εν λόγω ομάδες συνεργασίας χαρακτηρίζονται συνήθως από πρακτική κοινής εμπορίας και από στοιχεία από κοινού παραγωγής.

3.14

Όσον αφορά την σχετική αγορά, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ότι οι κατευθυντήριες γραμμές οφείλουν να λαμβάνουν περισσότερο υπόψη το γεγονός ότι στις μεταφορές tramp, τόσο από την πλευρά της προσφοράς όσο και της ζήτησης, υφίστανται σημαντικές δυνατότητες υποκατάστασης ή εναλλαγής (π.χ. τύπου ή μεγέθους σκάφους, είδους συμβάσεων μεταφοράς και γεωγραφικής αγοράς). Επιπλέον, όταν μία ομάδα συνεργασίας χρειάζεται να προβεί σε αυτοεκτίμηση, τα μερίδια αγοράς δεν είναι δυνατό να προσδιοριστούν για κάθε σύμβαση ξεχωριστά, παρά πρέπει να υπολογίζονται για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

3.15

Η ΕΟΚΕ είναι της γνώμης ότι θα χρειαστεί να γίνουν βελτιώσεις όσον αφορά την εξακρίβωση της σημασίας και του ορισμού των μεριδίων αγοράς που κατέχουν οι ομάδες συνεργασίας ναυτιλιακών εταιρειών και τις περιπτώσεις «υποκατάστασης» μεταξύ τύπων μεταφορών και τύπων πλοίων. Διαπιστώνει ότι δεν παρέχονται πρακτικές οδηγίες σχετικά με τον ορισμό της σχετικής αγοράς. Ωστόσο, τα μερίδια αγοράς μπορούν να προκύψουν διαφορετικά ανάλογα με την μεθοδολογία που θα χρησιμοποιηθεί.

3.16

Κατά την εξέταση κατά πόσον συμφωνίες ομαδικής συνεργασίας εταιρειών μεταφορών tramp συμβιβάζονται με το άρθρο 81 της Συνθήκης, θα πρέπει να δίδεται έμφαση στο γεγονός ότι ο επικεφαλής της «ομάδας συνεργασίας» φέρει την ευθύνη τόσο της λειτουργικής όσο και της εμπορικής διαχείρισης των σκαφών της ομάδας συνεργασίας και, συνεπώς, προσφέρει ένα συνδυασμένο προϊόν μέσω ενός ενιαίου φορέα συνεργασίας. Η διαχείριση των εκάστοτε διαδικασιών υποβολής προσφορών για σκάφη στην αγορά αποτελεί, εκ των πραγμάτων, συμπληρωματική δραστηριότητα του επικεφαλής της ομάδας συνεργασίας. Οι πλοιοκτήτες διατηρούν, από την πλευρά τους, την ευθύνη της καθαρά ναυτικής/τεχνικής λειτουργίας των πλοίων. Οι ομάδες συνεργασίας παρέχουν μία υπηρεσία που «παράγεται» από κοινού και η οποία είναι αποτέλεσμα ολοκλήρωσης, σε σημαντικό βαθμό, των δραστηριοτήτων των συμβαλλομένων μερών (3). Κατά συνέπεια, οι συμφωνίες ομαδικής συνεργασίας θα πρέπει να αξιολογούνται σε ισότιμη βάση με άλλους τύπους από κοινού παραγωγής ή συμφωνιών εξειδίκευσης.

3.17

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ότι οιαδήποτε αναφορά, στις κατευθυντήριες γραμμές, στον «καθορισμό τιμών» ως χαρακτηριστική πρακτική του τρόπου λειτουργίας των ομάδων συνεργασίας (και, κατ' επέκταση, ως ιδιαίτερης σοβαρότητας περιορισμό του ανταγωνισμού) δεν είναι δυνατόν να διατηρηθεί, για το λόγο ότι η συμφωνία των τιμών μεταξύ του επικεφαλής της ομάδας συνεργασίας και του πελάτη αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της παρεχόμενης υπηρεσίας και είναι αποτέλεσμα διαπραγμάτευσης των προς εφαρμογή τιμών σε σκάφος της ομάδας συνεργασίας, στο πλαίσιο μιας διαδικασίας μειοδοτικού διαγωνισμού.

3.18

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι ο λόγος ύπαρξης των ομάδων συνεργασίας και τα κύρια χαρακτηριστικά τους πληρούν, από τυπική άποψη, τις τέσσερεις προϋποθέσεις που προβλέπει το άρθρο 81(3) ΕΚ. Το γεγονός ότι οι ομάδες συνεργασίας συστάθηκαν προκειμένου να ανταποκριθούν στις ανάγκες και τις απαιτήσεις των ναυλωτών και ότι λειτουργούν επί δεκαετίες χωρίς να έχουν διατυπωθεί καταγγελίες επιβεβαιώνει αυτή την άποψη.

3.19

Η ΕΟΚΕ ευελπιστεί ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα μεριμνήσει ώστε οι κατευθυντήριες γραμμές να υπόκεινται σε τακτικές αναθεωρήσεις με βάση την εμπειρία που θα αποκτάται συν τω χρόνω και, εάν κρίνεται απαραίτητο, να εμπλουτίζονται με πρόσθετες οδηγίες ή με διευκρινίσεις, μόλις αυτές είναι διαθέσιμες, δίχως να αναμένεται η λήξη της προβλεπόμενης πενταετούς περιόδου.

3.20

Η Επιτροπή θα πρέπει να κινήσει, το ταχύτερο δυνατό, μία διαδικασία αναθεώρησης του πεδίου απαλλαγής των συμπράξεων μεταφορών τακτικών γραμμών και, με την ευκαιρία αυτή, να εξετάσει κατά πόσον είναι απαραίτητο να συμπεριληφθούν σε αυτό και άλλα ανάλογα τμήματα της διεθνούς αγοράς ναυτιλίας, ιδιαίτερα μάλιστα οι μεταφορές εκείνες που εκτελούνται με ελεύθερα φορτηγά πλοία σε τακτική βάση και σε τακτικές διαδρομές, πράγμα το οποίο αποτελεί χαρακτηριστικό στοιχείο αρκετών εξειδικευμένων τύπων μεταφοράς (βλ., π.χ., τα συμβατικά πλοία-ψυγεία, τα πλοία που μεταφέρουν ξυλεία, τα ειδικά φορτηγά οχηματαγωγά πλοία και τα επιβατηγά οχηματαγωγά πλοία [ro-ro]).

9.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 204/47

9.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 204/47

1.1

Τα Ηνωμένα Έθνη, ενεργώντας εξ ονόματος όλων των χωρών μελών τους, πρότειναν ένα πρότυπο σχετικά με ένα «σύστημα οικουμενικής εναρμόνισης» (GHS) για τα κριτήρια και τις διαδικασίες που χρησιμοποιούνται στην ταξινόμηση, τη συσκευασία και την επισήμανση των «χημικών προϊόντων». Το σύστημα αυτό αποσκοπεί να στηρίξει το παγκόσμιο εμπόριο και να συνδράμει τις λιγότερο ανεπτυγμένες οικονομίες στις προσπάθειές τους για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων και των καταναλωτών.

1.2

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει σθεναρά το στόχο της παγκόσμιας εναρμόνισης, τη μορφή και τη νομική βάση της νομοθεσίας εφαρμογής που προτείνει η Επιτροπή, καθώς και το γεγονός ότι το προτεινόμενο χρονοδιάγραμμα εφαρμογής για τους κατασκευαστές και τους προμηθευτές συμπίπτει με την πρώτη μείζονα προθεσμία για την καταχώρισης των ουσιών που προβλέπει ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1907/2006 (REACH).

1.3

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί επίσης με την εκτίμηση της Επιτροπής ότι, μολονότι οι αλλαγές στο σύστημα που αναπτύχθηκε στην ΕΕ τα τελευταία 40 χρόνια είναι αναπόφευκτες και ευρέως αποδεκτές, τα βραχυπρόθεσμα οφέλη στην ΕΕ μπορεί να αποδειχθούν αμελητέα και το κόστος ενδεχομένως να είναι υψηλό. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ κρίνει ότι, στην αρχική αξιολόγηση αντικτύπου, θα έπρεπε να είχε δοθεί μεγαλύτερη προσοχή σε αυτές τις αρκετά ασυνήθιστες περιστάσεις. Εφόσον δεν υπάρχει κανένα σημαντικό συνολικό όφελος, οποιαδήποτε προσθήκη ή τροποποίηση στην υπάρχουσα νομοθεσία, η οποία δεν είναι απολύτως απαραίτητη για την εφαρμογή της πρότασης των Ηνωμένων Εθνών, θα πρέπει να συνοδεύεται από ξεχωριστή αιτιολόγηση όσον αφορά πτυχές της υγείας, της ασφάλειας και της οικονομίας. Πάνω απ' όλα, πρέπει να καταβληθεί κάθε προσπάθεια προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα υφιστάμενα πρότυπα δεν τίθενται σε κίνδυνο κατά τη διάρκεια της αναπόφευκτα μακράς μεταβατικής περιόδου μεταξύ αυτών των δύο, σε μεγάλο βαθμό ισοδύναμων, συστημάτων. Η εκπαίδευση στα σημεία πώλησης θα αποτελέσει βασική απαίτηση.

1.4

Η ΕΟΚΕ θεωρεί επίσης ότι, δεδομένων του πολύ αυστηρού χρονοδιαγράμματος και της ανάγκης να περιοριστεί το κόστος εκκίνησης, υπάρχουν περιθώρια ευελιξίας για την πρόταση και για την άμεση εφαρμογή της. Χρειάστηκαν πολλά χρόνια προκειμένου να αναπτυχθεί το τρέχον σύστημα σε σημείο ώστε να εξασφαλίζει την επαρκή προστασία της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων και των καταναλωτών σε ολόκληρη την ΕΕ, και το ίδιο ενδέχεται να ισχύσει για το νέο σύστημα οικουμενικής εναρμόνισης. Κεντρικής σημασίας, ωστόσο, είναι να δεσμευτούν μακροπρόθεσμοι χρηματοδοτικοί πόροι τόσο στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών όσο και της Επιτροπής, ούτως ώστε να διασφαλιστεί η συνέχιση της διαδικασίας εναρμόνισης — και, εν τέλει, η επέκτασή της στην πραγματική ταξινόμηση και επισήμανση των αγαθών ευρείας εμπορίας, και όχι ο περιορισμός της απλώς στα κριτήρια πάνω στα οποία στηρίζονται αυτές οι ταξινομήσεις.

1.5

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της για την έκταση της παρούσας πρότασης, αυτή καθαυτή και σε συνδυασμό με πρόσφατες προτάσεις όπως η REACH, το πλήθος άλλων κοινοτικών νομοθετικών πράξεων με τις οποίες αλληλεπιδρούν αυτές οι δύο προτάσεις, καθώς και τον διαρκώς αυξανόμενο όγκο των διευκρινιστικών σημειωμάτων που θεωρούνται πλέον αναγκαία. Είναι ζωτικό να υιοθετηθεί μια νέα προσέγγιση, προκειμένου η ευρωπαϊκή βιομηχανία (για να μην αναφερθούν οι διαδικασίες παρακολούθησης και τροποποίησης της νομοθεσίας) να μην υποστεί ανεπανόρθωτες ζημιές. Απλούστατα δεν είναι λογικό να θεωρούμε ότι όλοι οι φορείς, από τον ιδιοκτήτη της μικρότερης επιχείρησης μέχρι τις, σε γενικές γραμμές περισσότερο πολυάριθμες, ομάδες υπαλλήλων που εργάζονται σε μια αρμόδια εθνική αρχή, θα πρέπει να συμβουλεύονται σε καθημερινή βάση 20.000 σελίδες αλληλοσυνδεόμενων εγγράφων μόνο για αυτά τα θέματα. Πρέπει να βρεθεί καλύτερος τρόπος.

1.6

Στο ίδιο πνεύμα, η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για την απουσία βασικών ορισμών και, ιδίως, τη μεταστροφή από τη χρήση του όρου «παρασκευάσματα», ο οποίος έχει ειδική τοξικολογική σημασία, στον όρο «μείγματα», που δεν έχει τέτοια σημασία. Η συνεχιζόμενη απουσία ενός ευρωπαϊκού ορισμού για τον όρο «χημικά προϊόντα» ή για το επίθετο «χημικά» εξακολουθεί να προκαλεί σύγχυση σε εργαζομένους, καταναλωτές, διαχειριστές και νομοθέτες. Η παρούσα πρόταση οφείλει να έχει ουδέτερο χαρακτήρα και αδιαμφισβήτητο περιεχόμενο. Αποτελεί μία σπουδαία ευκαιρία για τη διόρθωση σφαλμάτων σε επίπεδο λεπτομερειών. Τούτο έχει ήδη δρομολογηθεί τόσο στα τεχνικά παραρτήματα. Η παροχή εννοιολογικών προτύπων, που εφαρμόζονται σε όλο το φάσμα της σχετικής νομοθεσίας, είναι ένα ζήτημα, που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί αμέσως, μέσω της οριστικής εκπόνησης ενός γλωσσάριου των λέξεων-κλειδιών σε όλες τις γλώσσες, στο οποίο θα προσδιορίζονται οι λέξεις εκείνες που είναι ταυτόσημες (όπως πιθανώς οι όροι «χημικός», «χημική ουσία» και «ουσία») και εκείνες που, είτε έχουν διαφορετική έννοια, είτε δεν σχετίζονται μεταξύ τους (π.χ. «είδος» και «προϊόν»). Θα πρέπει επίσης να επισημανθούν και να αποφευχθούν οι τυχόν πολιτιστικές συγχύσεις, ή οι συσχετισμοί, που παρατηρούνται σε ορισμένες γλώσσες όσον αφορά τη σημασία της λέξης «ουσίες» (στην οποία αποδίδεται η έννοια ναρκωτικά, οινόπνευμα ή καπνός) ή της λέξης «χημικά» (με την οποία υποδηλώνονται τρομοκρατικές ή άλλες παράνομες δραστηριότητες).

1.7

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει επίσης τους διττούς κινδύνους της υπερβολικής ταξινόμησης και επισήμανσης, λόγω των οποίων εκμηδενίζεται στο τέλος ο αντίκτυπος των προειδοποιήσεων εκείνων που έχουν απολύτως ουσιώδη χαρακτήρα, καθώς επίσης της χρήσης των ετικετών ως αποκλειστικών πηγών πληροφόρησης για εργαζομένους και καταναλωτές. Οι καίριες πληροφορίες θα πρέπει ασφαλώς να συμπεριλαμβάνονται. Εξίσου σημαντικές είναι οι παραπομπές σε άλλες άμεσα διαθέσιμες πηγές. Η αυξανόμενη χρήση των διαδικτυακών αγορών και η έρευνα στο διαδίκτυο, τόσο των πλεονεκτημάτων, όσο και των κινδύνων που παρουσιάζουν συγκεκριμένα προϊόντα, υποδεικνύει ότι πρέπει να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες σε αυτόν τον τομέα. Οι ανάγκες των παροχέων βοήθειας έκτακτης ανάγκης και των κέντρων δηλητηριάσεων δεν καλύπτονται από τους μακρούς καταλόγους τυποποιημένων και ελάχιστα γνωστών ονομασιών των συστατικών σύνθετων μειγμάτων. Οι ενδείξεις σχετικά με τους συνολικούς κινδύνους και τις απαραίτητες προφυλάξεις, σε συνδυασμό με τα στοιχεία επικοινωνίας ενός κέντρου εξυπηρέτησης που να λειτουργεί σε 24ωρη βάση, αποτελούν την καλύτερη προστασία για όλους τους ενδιαφερόμενους. Σε ειδικές περιπτώσεις όπου γίνεται χρήση μιας αποκλειστικής τεχνολογίας, ο κατασκευαστής προστατεύεται επίσης από αυτή την προσέγγιση, όπως συμβαίνει και στην ισχύουσα νομοθεσία.

1.8

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι δεν προβλέπεται καμία ετικέτα για τις συχνά πολύ μικρές ποσότητες που μεταφέρονται μεταξύ εργαστηρίων για τους σκοπούς της ακαδημαϊκής έρευνας ή της επιχειρηματικής έρευνας και ανάπτυξης. Μια τέτοια ετικέτα θα μπορούσε εύκολα να προστεθεί στον μακρύ κατάλογο ετικετών που προτείνεται από τα Ηνωμένα Έθνη. Αυτή η προσέγγιση προτιμάται έναντι της υπερβολικά περιοριστικής, δυσανάλογης και δαπανηρής εξαίρεσης που προτείνεται επί του παρόντος.

1.9

Τέλος, η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι θα αυξάνεται ολοένα και περισσότερο η ανάγκη επανεξέτασης της ποιότητας των δεδομένων που χρησιμοποιούνται και των αποφάσεων που λαμβάνονται σε διαφορετικές δικαιοδοσίες ανά τον κόσμο. Οι πιέσεις για την έγκριση των αποτελεσμάτων της ταξινόμησης, και όχι μόνο των κριτηρίων και των διαδικασιών που οδηγούν σε αυτά, ασφαλώς θα συνεχιστούν. Πράγματι, οι παγκόσμιες ανάγκες και ωφέλειες αυτής της προσέγγισης είναι ευκολότερα κατανοητές.

2.1

Σκοπός της παρούσας πρότασης είναι η ευθυγράμμιση της ισχύουσας κοινοτικής νομοθεσίας με το πρότυπο που συμφωνήθηκε πρόσφατα από τα Ηνωμένα Έθνη όσον αφορά ένα «σύστημα οικουμενικής εναρμόνισης» για την ταξινόμηση, την επισήμανση και τη συσκευασία πρώτων υλών, ενδιάμεσων και τελικών προϊόντων, τα οποία ορίζονται ως «επικίνδυνα» και περιγράφονται ποικιλοτρόπως ως «χημικά προϊόντα», «ουσίες», «μείγματα» ή «παρασκευάσματα». Η ευρωπαϊκή νομοθεσία, η οποία χρονολογείται από το 1967, θα αντικατασταθεί. Θα χρειαστεί να τροποποιηθούν πολλές άλλες οδηγίες και πολλοί άλλοι κανονισμοί, συμπεριλαμβανομένου του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1907/2006 (REACH), ο οποίος εφαρμόζεται σήμερα. Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην ΕΕ αναμένεται να είναι θετικές, με την προϋπόθεση ότι μπορεί να συγκρατηθεί το κόστος και να επιτευχθούν ορισμένα, μάλλον δευτερεύουσας σημασίας, οφέλη. Συνολικά, η παρούσα πρόταση θα πρέπει να διευκολύνει το παγκόσμιο εμπόριο, διατηρώντας ταυτόχρονα υψηλά πρότυπα προστασίας της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος.

2.2

Η οδηγία που θα αντικατασταθεί και η οποία θεσπίστηκε πριν από 40 χρόνια είναι η οδηγία περί επικίνδυνων ουσιών αριθ. 67/548/ΕΟΚ. Σε γενικές γραμμές θεωρείται η πρώτη πράξη πανευρωπαϊκής νομοθεσίας για τα χημικά προϊόντα, η οποία αποσκοπεί, ιδίως, στην προστασία της ασφάλειας των εργαζομένων. Η ανωτέρω οδηγία, καθώς και οι μεταγενέστερες οδηγίες που την τροποποιούν και οι προσαρμογές στην τεχνολογική πρόοδο, παρέχουν σήμερα στους κατασκευαστές και στους εμπόρους, στους εργαζομένους, στους διανομείς και στους καταναλωτές, εντός και εκτός της ΕΕ, ένα εναρμονισμένο σύστημα για την ταξινόμηση των «επικίνδυνων ουσιών», με τη χρήση καθορισμένων δοκιμών βάσει καθορισμένων παραμέτρων και κριτηρίων επικινδυνότητας· την ορθή επισήμανσή τους, μέσω περιορισμένου αριθμού εικονογραμμάτων και τυποποιημένων φράσεων προκειμένου να προσδιοριστούν πιθανοί κίνδυνοι και να διατυπωθούν συστάσεις σχετικά με διαδικασίες για τον ασφαλή χειρισμό· και για τη συσκευασία τους, ούτως ώστε να προστατευθούν οι τακτικοί χρήστες και οι ευάλωτες ομάδες, ιδιαίτερα, τα μικρά παιδιά.

2.3

Είκοσι ένα χρόνια έπειτα από την υιοθέτηση της οδηγίας 67/548/ΕΟΚ, η οδηγία περί επικίνδυνων παρασκευασμάτων 88/379/ΕΟΚ επέκτεινε τη διαδικασία από τις ουσίες (ένας σχετικά πεπερασμένος κατάλογος «στοιχείων και των ενώσεών τους») στον θεωρητικά άπειρο κατάλογο παρασκευασμάτων (μείγματα αποτελούμενα από δύο ή περισσότερες ουσίες). Αναγνωρίζοντας ότι οι δοκιμές στα ζώα είναι ανεπιθύμητες ή αδύνατον να πραγματοποιηθούν σε τέτοια κλίμακα, η εν λόγω οδηγία εισήγαγε για πρώτη φορά στο ευρωπαϊκό δίκαιο μια θεωρητική σχέση μεταξύ των γνωστών ή προσδιορίσιμων κινδύνων των συστατικών ουσιών και του πιο πιθανού κινδύνου που συνεπάγεται το τελικό μείγμα.. Αυτό μπορούσε στη συνέχεια να χρησιμοποιηθεί για την ταξινόμηση, την επισήμανση και τη συσκευασία ενός παρασκευάσματος χωρίς να είναι αναγκαίες περαιτέρω δοκιμές.

2.4

Δεδομένου ότι η μεγάλη πλειονότητα των προϊόντων που πωλούνται στους καταναλωτές είναι πράγματι «παρασκευάσματα» (ή ακόμη και «είδη»), αυτό αποτέλεσε ένα σημαντικό βήμα για τη διαφύλαξη της ασφάλειας των καταναλωτών σχετικά με προϊόντα που δεν καλύπτονταν ήδη από ειδικές και πιο περιοριστικές οδηγίες, παραδείγματος χάρη, οι οδηγίες που ισχύουν για την πώληση φυτοφαρμάκων, απορρυπαντικών ή καλλυντικών προϊόντων. Η οδηγία του 1988 τροποποιήθηκε σε σημαντικό βαθμό από την οδηγία 1999/45/EK.

2.5

Οι ανωτέρω οδηγίες, σε συνδυασμό με την οδηγία περί δελτίων δεδομένων ασφαλείας 91/155/ΕΟΚ, η οποία τροποποιήθηκε επίσης εν συνεχεία, αποτέλεσαν για πολλά χρόνια τους ακρογωνιαίους λίθους της προστασίας των εργαζομένων και των καταναλωτών σε ολόκληρη την ΕΕ. Οι οδηγίες αυτές αλληλεπιδρούν με και, στην πράξη, συμβάλλουν καθοριστικά σε όλες τις νομοθετικές πράξεις της ΕΕ που στοχεύουν στην προστασία της ανθρώπινης υγείας, της ασφάλειας και του περιβάλλοντος. Η διαρκής επικαιροποίηση απαιτείται προκειμένου να συνεκτιμηθούν επαρκώς οι όποιες αλλαγές στο πεδίο εφαρμογής, στην μεταποιητική τεχνολογία και τις μεθόδους δοκιμής, στη διαθεσιμότητα των προϊόντων και τη δυνατή τους χρήση και για να ληφθούν υπόψη οι πλέον πρόσφατες επιστημονικές γνώσεις αναφορικά με τον αντίκτυπο όλων αυτών των αλλαγών και με τρόπους για την άμβλυνση τυχόν ανεπιθύμητων επιπτώσεων.

2.6

Εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι αυτές οι οδηγίες «επιδιώκουν στόχους της εσωτερικής αγοράς», δηλαδή επιζητούν τη δημιουργία μιας ενιαίας αγοράς στην ΕΕ για τα διάφορα προϊόντα που εντάσσονται σε αυτόν τον τομέα. Τα προϊόντα, ανεξαρτήτως εάν πρόκειται για πρώτες ύλες, φυσικά ή συνθετικά προϊόντα, ενδιάμεσα προϊόντα ή ροές αποβλήτων, τελικά προϊόντα ή είδη, μπορούν να εισάγονται ή να πωλούνται με ασφάλεια εντός και μεταξύ των κρατών μελών, υπό τον όρο ότι συμβαδίζουν με τις ανωτέρω οδηγίες και άλλες συναφείς νομοθετικές πράξεις της κοινοτικής νομοθεσίας.

2.7

Το 2001, η Επιτροπή εξέδωσε Λευκή Βίβλο με τίτλο «Στρατηγική για μια μελλοντική πολιτική για τα χημικά προϊόντα». Αυτή η διαδικασία κορυφώθηκε την περασμένη χρονιά με τη θέσπιση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1907/2006 για την καταχώριση, την αξιολόγηση και την αδειοδότηση των χημικών προϊόντων και για τους περιορισμούς των χημικών προϊόντων, ευρέως γνωστός ως REACH. Παράλληλα, δημοσιεύτηκε και θεσπίστηκε μια συνοδευτική οδηγία αριθ. 2006/121/ΕΚ, η οποία εισήγαγε περαιτέρω τροποποιήσεις στην οδηγία 67/548/ΕΟΚ με στόχο την ευθυγράμμιση των δύο νομοθετικών πράξεων. Αυτή η διαδικασία πιθανότατα θα συνεχιστεί όσο περισσότερα δεδομένα καθίστανται διαθέσιμα ή όσο μεταβάλλονται οι νομοθετικές ανάγκες.

2.8

Όλα τα εν λόγω μέσα αφορούν και επηρεάζουν την παρασκευή, τη διανομή και την εμπορία συγκεκριμένων προϊόντων εντός της ΕΕ και στις εμπορικές συναλλαγές μεταξύ της ΕΕ και των εισαγωγικών και εξαγωγικών της εταίρων. Αναπόφευκτα, στο ίδιο χρονικό πλαίσιο αναπτύχθηκαν παρόμοια αλλά όχι πανομοιότυπα συστήματα σε πολλές άλλες οικονομίες παγκοσμίως με τις οποίες η ΕΕ πραγματοποιεί τακτικές εμπορικές συναλλαγές, μέσω των πολλαπλών μεγάλων, μεσαίων και μικρών επιχειρήσεων που είναι εγκατεστημένες εντός και εκτός των συνόρων της.

2.9

Πολλές άλλες χώρες, που σε γενικές γραμμές είναι λιγότερο ανεπτυγμένες σε ό,τι αφορά τις οικονομικές και νομοθετικές δομές τους, έχουν αναγνωρίσει την ανάγκη θέσπισης αυτού του συστήματος για την ταξινόμηση, την επισήμανση και τη συσκευασία «επικίνδυνων ουσιών», αλλά αναμένουν την επίτευξη συμφωνίας επί ενός παγκοσμίως αναγνωρισμένου προτύπου, προκειμένου να το εφαρμόσουν σε τοπικό επίπεδο.

2.10

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, τα Ηνωμένα Έθνη, αναγνωρίζοντας ότι αυτά τα εθνικά ή περιφερειακά συστήματα που είχαν αναπτυχθεί σε τοπικό επίπεδο, μολονότι ήταν ζωτικής σημασίας για την προστασία της ανθρώπινης υγείας, της ασφάλειας και του περιβάλλοντος, μπορούσαν να δημιουργήσουν φραγμούς στο παγκόσμιο εμπόριο, επιδίωξαν την κατάρτιση πρότασης σχετικά με ένα σύστημα οικουμενικής εναρμόνισης (GHS) για την ταξινόμηση, την επισήμανση και τη συσκευασία χημικών προϊόντων και την κατάρτιση δελτίων δεδομένων ασφαλείας. Πρότυπα εναρμόνισης υπήρχαν ήδη στον τομέα των μεταφορών, κυρίως σε ό,τι αφορά τους φυσικούς κινδύνους και την οξεία τοξικότητα.

2.11

Η έγκριση να αναπτυχθεί αυτή η ευρύτερη προσέγγιση δόθηκε στο κεφάλαιο 19 του Προγράμματος Δράσης 21 (Agenda 21), το οποίο υιοθετήθηκε στη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (UNCED) το 1992. Οι τεχνικές συμβολές έμελλε να συγκεντρωθούν από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ) και την υποεπιτροπή εμπειρογνωμόνων των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με τις μεταφορές επικίνδυνων εμπορευμάτων (UNSCETDG).

2.12

Έπειτα από σχεδόν μία δεκαετία εργασιών, εκπρόσωποι των περίπου 160 κρατών μελών του ΟΗΕ κατέληξαν σε συμφωνία όσον αφορά το τεχνικό περιεχόμενο του νέου GHS τον Δεκέμβριο του 2002. Η Παγκόσμια Διάσκεψη Κορυφής για την Αειφόρο Ανάπτυξη που πραγματοποιήθηκε στο Γιοχάνεσμπουργκ τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους ενθάρρυνε τις συμβαλλόμενες χώρες να εφαρμόσουν το GHS το ταχύτερο δυνατό, ώστε το σύστημα να έχει καταστεί πλήρως επιχειρησιακό έως το 2008. Το GHS των Ηνωμένων Εθνών, στο οποίο προβλεπόταν πλέον ως ημερομηνία στόχος το 2008 για την εφαρμογή του, υιοθετήθηκε από το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο των Ηνωμένων Εθνών τον Ιούλιο του 2003. Αυτές οι συμφωνίες υπογράφηκαν από αντιπροσώπους όλων των 27 κρατών μελών της διευρυμένης πλέον ΕΕ.

2.13

Μια σειρά τροποποιήσεων στην αρχική πρόταση των Ηνωμένων Εθνών υιοθετήθηκε το 2004 και ενσωματώθηκε στις συστάσεις σχετικά με ένα σύστημα οικουμενικής εναρμόνισης για την ταξινόμηση και την επισήμανση των χημικών ουσιών (GHS), οι οποίες δημοσιεύτηκαν από τα Ηνωμένα Έθνη το 2005. Αυτό το έγγραφο 540 σελίδων και οι μεταγενέστερες αναθεωρήσεις του έχουν γίνει γενικά γνωστές ως «Το μωβ βιβλίο» (Purple Book), λόγω του χρώματος που επιλέχθηκε για το εξώφυλλό της έκδοσής του. Λεπτομέρειες σχετικά με την πρόοδο ως προς την ημερομηνία στόχο του 2008 για 65 χώρες, συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ, διατίθενται στον σχετικό ιστότοπο των Ηνωμένων Εθνών.

2.14

Πρόσθετες τεχνικές τροποποιήσεις εγκρίθηκαν από τα Ηνωμένα Έθνη το 2006 και συμπεριλήφθηκαν σε αναθεωρημένη έκδοση του «μωβ βιβλίου» (Purple Book), η οποία δημοσιεύτηκε το 2007. Είναι συνεπώς αναπόφευκτο για μια τόσο εκτεταμένη και περίπλοκη διαδικασία οικουμενικής εναρμόνισης των υφιστάμενων συστημάτων, οι εν λόγω προτάσεις να περιέχουν ένα μείγμα παλαιών και νέων κριτηρίων δοκιμής και τελικών σημείων, εικονογραμμάτων, εγκεκριμένων φράσεων και σχεδίων ετικέτας. Επιπροσθέτως, εισήχθη μια προσέγγιση «συστατικών στοιχείων», ώστε να διευκολυνθεί η συνύπαρξη διαφορετικών απόψεων και να καταστεί δυνατή η επίτευξη συμφωνίας μεταξύ των συμμετεχουσών χωρών (παρά το γεγονός ότι η υπερβολική αξιοποίηση της εν λόγω προσέγγισης θα καταργούσε ασφαλώς πολλά από τα επιδιωκόμενα οφέλη).

2.15

Εντούτοις, το πρότυπο που προτείνουν τα Ηνωμένα Έθνη δεν έχει την αναγκαία νομική ισχύ και οι χώρες που επιθυμούν να ακολουθήσουν τις συστάσεις τους πρέπει να θεσπίσουν σχετική νομοθεσία για την εφαρμογή τους. Για τα κράτη μέλη της ΕΕ, απαιτείται η κατάρτιση πρότασης από την Επιτροπή.

2.16

Η Επιτροπή ξεκίνησε εργασίες για την κατάρτιση πρότασης εφαρμογής το 2004, εκδίδοντας το 2006 ένα πρώτο σχέδιο σχετικά με ένα κοινοτικό σύστημα, ευθυγραμμισμένο με το GHS. Την ίδια περίοδο διενεργήθηκαν και δημοσιεύτηκαν αξιολογήσεις αντίκτυπου. Οι διαβουλεύσεις με τους ενδιαφερόμενους φορείς που διεξήχθησαν μέσω του Διαδικτύου κατά το 3ο τρίμηνο του 2006, σε συνδυασμό με μια σειρά προβληματισμών που εκφράστηκαν από την πλευρά της Νομικής Υπηρεσίας της Επιτροπής οδήγησαν σε εκτεταμένη αναδιατύπωση της αρχικής πρότασης. Τελικά, η πρόταση υιοθετήθηκε και δημοσιεύτηκε από την Επιτροπή τον Ιούνιο του 2007. Οι τεχνικές αναθεωρήσεις έχουν ήδη ξεκινήσει στην αρμόδια ομάδα εργασίας του Συμβουλίου. Ως συνήθως, τώρα αναμένονται η γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και οι γνωμοδοτήσεις της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής και της Επιτροπής των Περιφερειών.

2.17

Υπάρχει η ευρεία επιθυμία οι τρέχουσες αναθεωρήσεις να μην καθυστερήσουν αλλά ούτε να τροποποιήσουν σημαντικά τις προτάσεις εναρμόνισης. Σε γενικές γραμμές αναγνωρίζεται ότι τα οφέλη είναι διάσπαρτα, συνδέονται πρωτίστως με το παγκόσμιο εμπόριο και θα περιοριστούν εάν δεν επιτευχθεί εναρμόνιση. Το κόστος εντός της ΕΕ (ή για όσους πραγματοποιούν εμπορικές συναλλαγές με την ΕΕ) θα αυξηθεί ραγδαία εάν το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής διαφοροποιείται από το αντίστοιχο που καθορίστηκε ήδη για τον REACH. Τα οφέλη για την υγεία, την ασφάλεια και το περιβάλλον θα γίνουν πρωτίστως αντιληπτά εκτός της ΕΕ, σε χώρες που δεν διαθέτουν επί του παρόντος δικά τους αποτελεσματικά συστήματα.

2.18

Η εφαρμογή του GHS θα έχει παρεπόμενες συνέπειες για την κοινοτική νομοθεσία και για μια σειρά από συναφείς μεταγενέστερες νομοθετικές πράξεις της ΕΕ, οι οποίες αφορούν τα καταναλωτικά προϊόντα, τη χρήση χημικών προϊόντων για ειδικούς σκοπούς, τον έλεγχο επικίνδυνων χημικών προϊόντων, την επαγγελματική υγεία και ασφάλεια, τα απόβλητα και τα προϊόντα που βρίσκονται στο τέλος του κύκλου ζωής τους. Τα επόμενα χρόνια θα διατυπωθούν περαιτέρω προτάσεις για την κάλυψη των ανωτέρω θεμάτων, όπου αυτό κριθεί αναγκαίο. Ένας πλήρης κατάλογος των νομοθετικών πράξεων στις οποίες ενδεχομένως να υπάρξει αντίκτυπος δημοσιεύτηκε από τις υπηρεσίες της Επιτροπής τον Αύγουστο του 2006. Τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΚ) 1907/2006 (REACH) συμπεριλαμβάνονται στην παρούσα πρόταση.

3.1

Η εν λόγω πρόταση παρουσιάζεται σε 3 «Τόμους» και 7 «Παραρτήματα». Η αγγλική έκδοση αριθμεί κάτι παραπάνω από 2100 σελίδες συνολικά. Μολονότι τα κύρια σημεία της πρότασης περιέχονται στον σχετικά σύντομο τόμο Ι, που αποτελείται από 64 μόλις σελίδες, νέο υλικό ή νέες ή αναθεωρημένες ερμηνείες παλαιότερου υλικού εντοπίζονται διάσπαρτες σε ολόκληρο το έγγραφο. Επομένως, η ανωτέρω πρόταση πρέπει να θεωρηθεί στο σύνολό της ως ζωτική πράξη της πρωτογενούς κοινοτικής και εθνικής νομοθεσίας που επηρεάζει τις ρυθμιστικές αρχές, τους κατασκευαστές, τους προμηθευτές, τους διανομείς, τους εμπόρους, τους εργαζομένους και τους καταναλωτές εντός και εκτός της ΕΕ.

3.2

Στον τόμο ΙΙ, που περιλαμβάνει το παράρτημα Ι, καθορίζονται οι λεπτομερείς απαιτήσεις ταξινόμησης και επισήμανσης των επικίνδυνων ουσιών και μειγμάτων (154 σελίδες).

3.3

Ο τόμος ΙΙΙ, που αποτελείται από τα παραρτήματα ΙΙ έως VII, περιέχει μια σειρά ειδικών κανόνων για συγκεκριμένες ουσίες και μείγματα· καταλόγους νέων δηλώσεων κινδύνου και προφυλάξεων· νέα εικονογράμματα κινδύνου· λεπτομερή στοιχεία σχετικά με την εναρμονισμένη ταξινόμηση και επισήμανση για συγκεκριμένες επικίνδυνες ουσίες· και έναν πίνακα ισοδυναμίας που παρέχεται στους χρήστες και αποσκοπεί να καταδείξει τις αλλαγές ανάμεσα στις απαιτήσεις ταξινόμησης και επισήμανσης που προβλέπει η οδηγία 67/548/ΕΟΚ και στις νέες απαιτήσεις και τις δηλώσεις επικινδυνότητας που περιέχονται στον προτεινόμενο κανονισμό (430 σελίδες). Επιπλέον, στο τέλος αυτού του τόμου, περιλαμβάνεται, ή ενδεχομένως είναι «κρυμμένο», ένα «νομοθετικό δημοσιονομικό δελτίο» για το σύνολο της πρότασης, το οποίο απαιτείται για την ορθή αξιολόγηση της πρότασης, χωρίς ωστόσο να έχει σταθερή αξία ή να παρουσιάζει μόνιμο ενδιαφέρον ως πρωτογενής νομοθεσία.

3.4

Οι τόμοι ΙΙΙα και ΙΙΙβ περιέχουν τους πίνακες 3.1 και 3.2 ως τμήματα του παραρτήματος VI, όπως προσδιορίζεται ανωτέρω στον τόμο ΙΙΙ. Όλα αυτά συνιστούν τη μετάβαση από το παράρτημα 1 της υπάρχουσας οδηγίας 67/548/ΕΟΚ στο νέο ρυθμιστικό πλαίσιο. Πρόκειται για σχεδόν 1500 σελίδες στις οποίες καταγράφονται οι αποφάσεις όσον αφορά την ταξινόμηση και την επισήμανση συγκεκριμένων επικίνδυνων ουσιών που συσσωρεύτηκαν μέσα σε 40 χρόνια αξιολόγησης προϊόντων στην ΕΕ.

3.5

Η αξιολόγηση αντίκτυπου της Επιτροπής, η οποία πρέπει να εξεταστεί σε συνδυασμό με τα προαναφερόμενα στοιχεία, στηρίζεται σε εκθέσεις που εκπονήθηκαν από συμβούλους της RPA και από την London Economics και είναι σχετικά σύντομη (34 σελίδες).

3.6

Η πρόταση παρουσιάζεται ως κανονισμός βάσει του άρθρου 95 της συνθήκης ΕΚ προκειμένου να εξασφαλιστούν ισότιμοι όροι για όλους τους προμηθευτές ουσιών και μειγμάτων στην εσωτερική αγορά, καθώς και ένα υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας, της ασφάλειας, του περιβάλλοντος και των καταναλωτών.

3.7

Η παρούσα πρόταση αναγνωρίζει ότι το πεδίο εφαρμογής της υφιστάμενης κοινοτικής νομοθεσίας και το αντίστοιχο της πρότασης για το GHS των Ηνωμένων Εθνών δεν συμπίπτουν. Και οι δύο προτάσεις διαφέρουν ως προς τις λεπτομέρειες από τους ήδη ευρέως εναρμονισμένους κανονισμούς στον τομέα των μεταφορών όσον αφορά την ταξινόμηση και την επισήμανση. Στο μέτρο του δυνατού, οι αλλαγές που προτείνονται με την παρούσα πρόταση διατηρήθηκαν στο ελάχιστο επίπεδο. Σε ορισμένες περιπτώσεις θα χρειαστούν συμπληρωματικές προτάσεις, ιδίως κατά τις φάσεις εφαρμογής του REACH.

3.8

Η παρούσα πρόταση υιοθετεί ορισμένους νέους όρους και ορισμούς από το GHS των Ηνωμένων Εθνών, κυρίως τη χρήση του όρου «μείγμα» αντί του όρου «παρασκεύασμα».

3.9

Στην πρόταση αναγνωρίζεται ότι οποιοδήποτε νέο σύστημα ταξινόμησης θα μπορούσε να οδηγήσει σε εκτεταμένη χρήση πειραματόζωων. Όπου είναι δυνατόν, θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν εναλλακτικές μέθοδοι. Η πρόταση της Επιτροπής φαίνεται να απαγορεύει ρητώς τα πειράματα σε ανθρώπους και σε άλλα πρωτεύοντα για τους σκοπούς της ταξινόμησης (ανάλογα με την ανεπίλυτη νομική και γλωσσική διάκριση στις διάφορες επίσημες γλώσσες της ΕΕ μεταξύ της διατύπωσης «δεν θα πρέπει να εκτελούνται» και της διατύπωσης «δεν εκτελούνται»), μολονότι τέτοιου είδους δοκιμές επιτρέπονται στο πρότυπο GHS των Ηνωμένων Εθνών.

3.10

Τα προβλήματα που συνδέονται με την ταξινόμηση «μειγμάτων» αναγνωρίζονται. Οι «αρχές παρεκβολής» αποσκοπούν στη διευκόλυνση της σύγκρισης με άλλα προϊόντα, η χρήση των οποίων πιθανόν να έχει παρόμοιες επιπτώσεις.

3.11

Η πρόταση προβλέπει επίσης τη δυνατότητα χρησιμοποίησης πιο σύντομων κοινών ονομασιών για ουσίες, είτε μεμονωμένες, είτε ως συστατικά στοιχεία μειγμάτων, στις περιπτώσεις όπου οι επίσημες ονομασίες, όπως αυτές ορίζονται από τη Διεθνή Ένωση Θεωρητικής και Εφαρμοσμένης Χημείας (IUPAC), υπερβαίνουν τους 100 χαρακτήρες. Θα συνεχιστεί επίσης η χρήση αναγνωριστικών κωδικών προϊόντος (αριθμός και ονομασία) που χορηγούνται από την Chemical Abstracts Service (CAS) της American Chemical Society. Η ελεγχόμενη χρήση των γενικών ονομασιών, οι οποίες εντοπίζουν ορθά τους πιθανούς κινδύνους χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο κανένα συναφές δικαίωμα διανοητικής ιδιοκτησίας που συνδέονται με την ακριβή σύνθεση ενός μείγματος, διατηρείται σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.

3.12

Η αναγκαία περίοδος μετάβασης από το ένα σύστημα στο άλλο εξετάζεται αναλυτικά. Αναγνωρίζεται σαφώς ότι τα νέα κριτήρια πρέπει κατ' αρχάς να εφαρμοστούν στις «ουσίες» και μετέπειτα στα «μείγματα». Προκειμένου να αποφευχθεί άσκοπη επιβάρυνση των επιχειρήσεων, θα καταργηθεί η υποχρέωση μιας επιχείρησης να προβαίνει σε ανάκληση ή νέα επισήμανση προϊόντων (είτε «ουσιών» είτε «μειγμάτων») που κυκλοφορούν ήδη στην αλυσίδα εφοδιασμού όταν τεθεί σε ισχύ η σχετική νομοθεσία.

3.13

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ορίσουν αρμόδιες αρχές για την εφαρμογή και την επιβολή του παρόντος κανονισμού — και, επιπλέον, να θεσπίσουν «αναλογικές κυρώσεις για τη μη συμμόρφωση με τον παρόντα κανονισμό». Σημειώνεται ότι η «καλή συνεργασία μεταξύ όλων των αρμόδιων αρχών είναι απαραίτητη».

3.14

Ο παρών κανονισμός θα εφαρμοστεί, κατά γενική αρχή, σε όλες τις ουσίες και τα μείγματα, πέραν των περιπτώσεων όπου άλλες κοινοτικές νομοθετικές πράξεις καθορίζουν πιο συγκεκριμένους κανόνες. Όλα τα ακόλουθα προϊόντα εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής του παρόντος κανονισμού: καλλυντικά, αρτυματικές ύλες, πρόσθετα τροφίμων, ζωοτροφές και κτηνιατρικά προϊόντα, συγκεκριμένα ιατρικά βοηθήματα/ιατροτεχνολογικά προϊόντα· προϊόντα που διέπονται από κανόνες που σχετίζονται με την πολιτική αεροπορία, τις οδικές ή τις σιδηροδρομικές μεταφορές και πυρομαχικά (αλλά όχι «τα εκρηκτικά που διατίθενται στην αγορά για τη δημιουργία εκρηκτικού ή πυροτεχνικού αποτελέσματος», παραδείγματος χάρη πυροτεχνήματα).

3.15

Τα απόβλητα, όπως ορίζονται στην οδηγία 2006/12/EΚ, δεν μπορούν, βάσει της παρούσας πρότασης, να ταξινομηθούν ούτε ως «ουσία», ούτε ως «μείγμα», ούτε ως «είδος», κατά την έννοια του παρόντος κανονισμού και, ως εκ τούτου, εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής του.

3.16

Παρόλα αυτά, τα κράματα ορίζονται ως «μείγματα», σύμφωνα με το σημείο 41 του άρθρου 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1907/2006 (REACH) και, συνεπώς, συμπεριλαμβάνονται στον παρόντα κανονισμό, δεδομένου ότι πρόκειται για γνήσια «μείγματα» (αλλά σε καμία περίπτωση για «παρασκευάσματα») ουσιών που απαντούν στη φύση, όπως λόγου χάρη τα μεταλλεύματα, τα ορυκτά και τα εκχυλίσματα φυτών.

3.17

Οι απαιτήσεις επισήμανσης τροποποιούνται σε σύγκριση με το τρέχον σύστημα της ΕΕ, τόσο όσον αφορά τη μορφή όσο και το περιεχόμενο. Ορισμένα υφιστάμενα εικονογράμματα αντικαθίστανται· άλλα προστίθενται για πρώτη φορά. Οι υπάρχουσες επιτρεπόμενες τυποποιημένες φράσεις σε ό,τι αφορά τους «κινδύνους» και την «ασφάλεια» αντικαθίστανται πλέον με νέες «προειδοποιητικές λέξεις», «δηλώσεις επικινδυνότητας» και «δηλώσεις προφυλάξεων».

3.18

Όλες οι προαναφερόμενες εγκεκριμένες λέξεις και δηλώσεις ορίζονται σε όλες τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ και πρέπει να χρησιμοποιηθούν, εφόσον κριθεί απαραίτητο, σε κάθε ετικέτα, ανάλογα με τη χώρα στην οποία πωλείται το εκάστοτε προϊόν στον τελικό χρήστη. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν πολλαπλές γλώσσες, μολονότι ο διαθέσιμος χώρος γίνεται όλο και πιο περιορισμένος. (Σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις μπορεί ασφαλώς να χρειαστεί πρόσθετη μετάφραση των ετικετών και των συνοδευτικών εγγράφων προς μη «επίσημες», αλλά νομικώς αναγκαίες, γλώσσες, όπως τα ουαλικά, ή προς άλλες γλώσσες, παραδείγματος χάρη, ρωσικά, τουρκικά, αραβικά και ινδικά, προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες συγκεκριμένων ομάδων αυτόχθονων ή μεταναστών).

3.19

Στην παρούσα πρόταση αναγνωρίζεται ότι η διαδικασία ταξινόμησης και, συνεπώς, επισήμανσης και συσκευασίας επικαιροποιείται συνεχώς στην ΕΕ, καθότι αποκτούνται νέες πληροφορίες και γνώσεις ή καθώς οι μέθοδοι δοκιμής ή οι νομοθετικές απαιτήσεις μεταβάλλονται. Το παρόν κείμενο προσδιορίζει τις τροποποιήσεις για τις οποίες είναι αναγκαία η ανάληψη δράσης και τις αντίστοιχες διαδικασίες που πρέπει να ακολουθηθούν.

3.20

Ο παρών κανονισμός προβλέπεται να τεθεί σε ισχύ 20 ημέρες μετά την δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα. Η ισχύουσα νομοθεσία σε ό,τι αφορά την ταξινόμηση, την επισήμανση και τη συσκευασία των ουσιών μπορεί να εφαρμοστεί το αργότερο έως την 1η Δεκεμβρίου 2010 (προκειμένου να συμπέσει με τις προθεσμίες καταχώρισης που προβλέπεται από τον REACH). Για τα μείγματα, η ισχύουσα νομοθεσία όσον αφορά την ταξινόμηση, την επισήμανση και τη συσκευασία μπορεί να χρησιμοποιηθεί το αργότερο έως την 1η Ιουνίου 2015. Ύστερα από αυτήν την ημερομηνία, θα ισχύει μόνο η νέα νομοθεσία.

4.1

Τα Ηνωμένα Έθνη, ενεργώντας εξ ονόματος όλων των χωρών μελών τους, πρότειναν ένα πρότυπο σχετικά με ένα «σύστημα οικουμενικής εναρμόνισης» για τα κριτήρια και τις διαδικασίες ταξινόμησης, συσκευασίας και επισήμανσης των «χημικών προϊόντων». Τα κράτη μέλη της ΕΕ συμφώνησαν το συγκεκριμένο πρότυπο να εφαρμοστεί, στην ιδανική περίπτωση, έως το 2008. Η Επιτροπή πρότεινε αυτή η εφαρμογή να λάβει τη μορφή του υπό εξέταση κανονισμού.

4.2

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει σθεναρά το στόχο της παγκόσμιας εναρμόνισης, τη μορφή και τη νομική βάση της προτεινόμενης νομοθεσίας, καθώς και το γεγονός ότι το προτεινόμενο χρονοδιάγραμμα εφαρμογής συμπίπτει με την πρώτη μείζονα προθεσμία για την καταχώρισης των ουσιών που προβλέπει ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1907/2006 (REACH).

4.3

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει επίσης ότι πρέπει να υπάρχει ευελιξία για την παράλληλη λειτουργία των δύο συστημάτων, ιδίως όσον αφορά τα «μείγματα», τα οποία συχνά αποτελούν «μείγματα»«μειγμάτων», καθένα εκ των οποίων διαθέτει προσδιορισμένη και, μερικές φορές, μακρά διάρκεια ζωής, η οποία μετριέται σε μήνες ή ακόμη και σε έτη. Είναι μάλλον απίθανο η μετάβαση να ολοκληρωθεί πλήρως στο προτεινόμενο χρονικό πλαίσιο — ευτυχώς όμως αυτό δεν σημαίνει ότι αμφισβητείται η αποτελεσματικότητα της διαδικασίας. Εάν δεν υπάρξει αυτή η ευελιξία, το κόστος εκκίνησης θα αυξηθεί και τα επιδιωκόμενα μακροπρόθεσμα οφέλη ενδεχομένως να μην υλοποιηθούν.

4.4

Η ΕΟΚΕ τονίζει επίσης και συμφωνεί με τις εισαγωγικές παρατηρήσεις της αξιολόγησης αντίκτυπου της Επιτροπής ότι «μακροπρόθεσμα, η εφαρμογή του GHS φαίνεται να αξίζει τον κόπο … καθώς η εξοικονόμηση κόστους θα υπερβεί τελικά το εφάπαξ κόστος της εφαρμογής» … μολονότι … «το κόστος της εφαρμογής πρέπει να ελέγχεται συνεχώς έτσι ώστε να καταλήξουμε σε καθαρά οφέλη … στο εγγύς μέλλον και να αποφευχθεί περιττό κόστος και διοικητική επιβάρυνση για τις ΜΜΕ».

4.5

Η ΕΟΚΕ σημειώνει επίσης τις απόψεις που εκφράζει η Επιτροπή στο νομοθετικό δημοσιονομικό δελτίο, όπου αναφέρεται ότι η παρούσα νομοθετική πρόταση αφορά την εφαρμογή μιας διεθνούς συμφωνίας. Ακόμη και μια αρνητική εκ των προτέρων αξιολόγηση, δεν θα είχε ως αποτέλεσμα η Επιτροπή να μην υποβάλει νομοθετική πρόταση, επειδή άλλη επιλογή πολιτικής δεν υπάρχει. Μια αρνητική εκ των υστέρων αξιολόγηση δεν θα οδηγούσε την Επιτροπή σε υπαναχώρηση από τη δέσμευσή της να εφαρμόσει το διεθνώς συμφωνημένο σύστημα ταξινόμησης και επισήμανσης.

4.6

Με απλά λόγια, η Επιτροπή φρονεί ότι δεν είχε άλλη επιλογή από το να υποβάλει την παρούσα πρόταση, ανεξάρτητα από την προβλεπόμενη ή πραγματική ισορροπία κόστους και πιθανών οφελών. Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη ότι αυτή η προσέγγιση είναι ρεαλιστική δεδομένων των περιστάσεων, εκφράζει ωστόσο τη λύπη της για το ότι στην αξιολόγηση αντίκτυπου, ακόμη κι αν αυτή δεν συνιστά ζωτικό στοιχείο της διαδικασίας λήψης αποφάσεων, δεν διερευνήθηκε περαιτέρω το πιθανό κόστος εφαρμογής, έτσι ώστε να αμβλυνθούν οι εν λόγω επιπτώσεις κατά τη φάση κατάρτισης. Το γεγονός ότι οι ίδιοι σύμβουλοι (RPA) εκπόνησαν μια λεπτομερή (και αντιφατική) ανάλυση για έναν μόνο θιγόμενο τομέα (ορισμένα καταναλωτικά προϊόντα) υποδηλώνει ότι αυτή η ανάλυση θα μπορούσε να είχε διενεργηθεί σε πολύ ευρύτερη κλίμακα και σαφώς πιο αποτελεσματικά, εάν υπήρχαν οι αναγκαίοι χρηματοδοτικοί πόροι, ο χρόνος και η βούληση. Όπως συμβαίνει με όλες τις διαδικασίες εναρμόνισης, ο κίνδυνος κλιμάκωσης των δαπανών και κατάργησης των πλεονεκτημάτων είναι πολύ ορατός.

4.7

Για παράδειγμα, είναι δύσκολο να καταστούν ορατά τα πιθανά άμεσα οφέλη στους τομείς της υγείας, της ασφάλειας και του περιβάλλοντος εντός της ΕΕ που μπορεί να συνεπάγεται η μετάβαση από ένα εδραιωμένο και πλήρως λειτουργικό σύστημα σε ένα άλλο ισοδύναμο, αλλά άγνωστο σύστημα. Βραχυπρόθεσμα, η παράλληλη λειτουργία των δύο συστημάτων με αποκλίνουσες λέξεις, φράσεις και εικονογράμματα, μπορεί να αποβεί σε βάρος της προστασίας των καταναλωτών. Ένα συντονισμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης και κατάρτισης, το οποίο θα εστιάζεται στον τομέα του λιανικού εμπορίου θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στη μείωση αυτού του κινδύνου.

4.8

Εντοπίζονται επίσης εννοιολογικές δυσκολίες στην κατανόηση του πώς τα οφέλη για το παγκόσμιο εμπόριο μπορούν να υλοποιηθούν πλήρως σε χώρες που εφαρμόζουν την πρόταση των Ηνωμένων Εθνών σε διαφορετικά χρονικά πλαίσια και με διαφορετική ερμηνεία των βασικών απαιτήσεων. Η πρόωρη εφαρμογή από την Ιαπωνία και τη Νέα Ζηλανδία έχει ήδη αποτελέσει αιτία προβληματισμών στην Ευρώπη. Στις ΗΠΑ, όπου, επί του παρόντος, χρησιμοποιούνται 4 ή 5 συστήματα παράλληλα, η εφαρμογή κάθε άλλο παρά έχει ολοκληρωθεί. Οι διαφορετικές γλωσσικές εκδόσεις θα εξακολουθήσουν βεβαίως να είναι αναγκαίες για τα αγαθά του παγκόσμιου εμπορίου, μολονότι οι απαιτούμενες ετικέτες και τα δελτία δεδομένων ασφαλείας είναι εναρμονισμένες.

4.9

Επομένως, στην καλύτερη περίπτωση, πρόκειται για την αρχή μιας διαδικασίας οικουμενικής εναρμόνισης, η οποία αντικατοπτρίζει όσα έχουν ήδη εφαρμοστεί στα κράτη μέλη της ΕΕ και για τα οποία απαιτείται πλέον το ίδιο επίπεδο πόρων, συστημάτων υποστήριξης και διαδικασιών, προκειμένου να διατηρηθεί μια παγκόσμια βάση. Η Επιτροπή δεν είναι εξοικειωμένη με αυτόν τον ρόλο και, ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να αφιερώσει επαρκείς πόρους για να καταστεί δυνατή η έγκαιρη και αποτελεσματική υιοθέτηση των αναπόφευκτων αλλαγών, επικαιροποιήσεων και προσαρμογών στην τεχνολογική πρόοδο στην τρέχουσα πρόταση. Δεν είναι σαφές κατά πόσο το δημοσιονομικό δελτίο ή οι προτάσεις επιτροπολογίας και ο μεταγενέστερος ενδελεχής έλεγχος είναι κατάλληλα ως προς αυτό το σκοπό.

4.10

Παρόμοιες παρατηρήσεις θα πρέπει να απευθυνθούν στα Ηνωμένα Έθνη ώστε να διασφαλιστεί η όσο το δυνατόν ταχύτερη επίτευξη της πλήρους εναρμόνισης όχι μόνο των κριτηρίων ταξινόμησης, αλλά των πραγματικών ταξινομήσεων που προσδιορίζονται και χρησιμοποιούνται ως βάση για την μεταγενέστερη επισήμανση και συσκευασία όσον αφορά τα «βασικά χημικά προϊόντα», που αποτελούν αντικείμενο υψηλού όγκου εμπορικών συναλλαγών στην παγκόσμια αγορά, — και, εν τέλει, για την πλειονότητα των καταναλωτικών προϊόντων που αποτελούν αντικείμενο υψηλού όγκου εμπορικών συναλλαγών στην παγκόσμια αγορά. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις η στενή και διαρκής συνεργασία μεταξύ των κατασκευαστών των προϊόντων και των αρμόδιων ρυθμιστικών αρχών θα είναι ζωτικής σημασίας.

4.11

Στην ΕΕ, η Επιτροπή πρέπει ακόμη να αντιμετωπίσει ένα διττό πρόβλημα: από τη μια πλευρά πρέπει να διαχειριστεί το πλήθος αλληλεπιδράσεων, οι οποίες προσδιορίζονται εν μέρει μόνον με τη μεταγενέστερη νομοθεσία της, και, από την άλλη πλευρά, πρέπει να αναγνωρίσει και να ικανοποιήσει τις ανάγκες συγκεκριμένων τομέων, ιδίως σε ό,τι αφορά τα καταναλωτικά προϊόντα. Δεδομένου ότι και τα δύο συστήματα θεωρούνται εξίσου αποτελεσματικά, πρέπει να προβλεφθούν κάποια περιθώρια ευελιξίας προκειμένου να διασφαλιστεί ότι το ευρύ πλαίσιο της πρότασης μπορεί να καθοριστεί όσο το δυνατόν ταχύτερα.

4.12

Ομοίως, στους «εργαζομένους» (στο χώρο εργασίας) και στους «καταναλωτές» (σε κατάστημα λιανικού εμπορίου, στις αγορές μέσω διαδικτύου ή, στη συνέχεια, στο σπίτι) θα πρέπει ασφαλώς να εξακολουθήσει να παρέχεται η μέγιστη δυνατή προστασία, αναφορικά με την υγεία και την ασφάλειά τους. Ωστόσο, τα δύο προαναφερόμενα περιβάλλοντα, οι ανάγκες πληροφόρησης και οι υπηρεσίες υποστήριξης που διατίθενται στους ενδιαφερόμενους διαφέρουν αρκετά. Αυτό αναγνωρίζεται εν μέρει μόνο στην παρούσα πρόταση. Δεν κρίνεται σκόπιμη η υιοθέτηση μιας ενιαίας προσέγγισης. Θα πρέπει να αναγνωρισθούν οι πρόσφατες εξελίξεις, όσον αφορά τα καταναλωτικά πρότυπα, ιδιαιτέρα τις αγορές μέσω διαδικτύου. Οι επαγγελματικές ανάγκες των παροχέων βοήθειας έκτακτης ανάγκης, των υπηρεσιών υγείας πρώτης γραμμής και των κέντρων δηλητηριάσεων θα πρέπει επίσης να ληφθούν πλήρως υπόψη, όσον αφορά το περιεχόμενο των ετικετών και τη συνάφεια των παρεχόμενων πληροφοριών.

4.13

Θα πρέπει επίσης να αναγνωριστεί η διαθεσιμότητα και η αξία άλλων πηγών πληροφόρησης εκτός από την επισήμανση, κατ' εξοχήν για τους καταναλωτές, οι οποίοι μπορούν να κάνουν ενημερωμένες επιλογές αξιοποιώντας τις συμβουλές οργανώσεων καταναλωτών ή τις επιγραμμικές πληροφορίες που παρέχουν οι περισσότεροι παραγωγοί ή διανομείς. Η τολμηρή δήλωση της Επιτροπής ότι «η επισήμανση είναι το μοναδικό μέσο κοινοποίησης στους καταναλωτές» αποτελεί, ως εκ τούτου, μια υπεραπλούστευση. Για όσους βασίζονται μόνο στην επισήμανση, πιθανόν αρκετό καιρό μετά την αρχική αγορά, η ανάγκη για εστιασμένες, κατανοητές και συναφείς πληροφορίες καταστεί πρωταρχικής σημασίας. Άλλοι πάλι, που επιθυμούν να εμβαθύνουν περισσότερο, μπορούν ήδη να αποκτήσουν πρόσθετες πληροφορίες δυνάμει της υφιστάμενης κοινοτικής νομοθεσίας ή της ορθής εμπορικής πρακτικής Το πλήθος των προσωπικών αγοραστικών επιλογών που γίνονται αποκλειστικά βάσει της πίστης σε μια μάρκα προϊόντος μπορεί να λειτουργήσει και προς τις δύο κατευθύνσεις: ένα προϊόν μπορεί να θεωρηθεί ασφαλές απλώς και μόνο επειδή κατασκευάζεται από την επιχείρηση Χ· και, από την άλλη πλευρά, η αξία της πελατειακής πίστης στην επιχείρηση Χ εγγυάται ότι τα προϊόντα της παραμένουν όντως ασφαλή, επανασχεδιάζονται, επανακατασκευάζονται ή αποσύρονται από την αγορά σε αντίθετη περίπτωση. (Ορισμένες πρόσφατες και, αναμφισβήτητα, δαπανηρές εθελοντικές αποσύρσεις παιχνιδιών και άλλων καταναλωτικών αγαθών λόγω έλλειψης εσωτερικών ποιοτικών ελέγχων καταδεικνύουν με μεγάλη σαφήνεια το ανωτέρω σημείο.)

4.14

Για τους εργαζομένους και για όλους όσοι εισέρχονται σε έναν χώρο εργασίας, όπου η έκθεση είναι σε γενικές γραμμές μεγαλύτερη ή/και πιο εκτεταμένη, και όπου η ανάγκη διατήρησης των υψηλότερων δυνατών προδιαγραφών σε θέματα υγείας και ασφάλειας αποτελεί καθημερινή προτεραιότητα για όλους τους ενδιαφερόμενους, οι συσκευασίες και οι ποσότητες που περιέχονται σε αυτές είναι γενικά μεγαλύτερες και οι επισημάνσεις μπορεί να είναι πιο λεπτομερείς. Και σε αυτή την περίπτωση, δεν υπάρχει έλλειψη συμπληρωματικών πληροφοριών, μεγάλο μέρος των οποίων πρέπει να παρέχεται βάσει της ισχύουσας κοινοτικής ή άλλης νομοθεσίας πριν από ή κατά την παράδοση της πρώτης ύλης ή ενός ενδιάμεσου προϊόντος που προορίζεται για περαιτέρω επεξεργασία. Μια ιστοσελίδα των ΗΠΑ, στην οποία γινόταν αναφορά σε προηγούμενη ενημερωτική έκθεση της ΕΟΚΕ για τον REACH (Φεβρουάριος 2005) και διέθετε την περίοδο εκείνη 1,4 εκατομμύρια δελτία δεδομένων ασφαλείας για τα υλικά, σήμερα διαθέτει πάνω από 3,5 εκατομμύρια δελτία, ενώ διαβεβαιώνει ότι προστίθενται σε αυτήν 10 000 δελτία καθημερινά. Δελτία δεδομένων ασφαλείας με το ευρωπαϊκό μορφότυπο και στις αντίστοιχες εθνικές γλώσσες τόσο για τις ουσίες όσο και για τα παρασκευάσματα διατίθενται από τους περισσότερους κατασκευαστές και προμηθευτές και από ορισμένες συγκεντρωτικές πηγές και πρέπει να παρέχονται στους ευρωπαίους καταναλωτές πριν από οποιαδήποτε πώληση προϊόντος. Δεδομένου ότι τα δελτία αυτά πρέπει να διατίθενται σε όλες τις αντίστοιχες γλώσσες και από όλους τους κατασκευαστές και προμηθευτές για το σύνολο των προϊόντων τους, απαιτείται ένας πολύ μεγάλος αριθμός επιμέρους δελτίων δεδομένων — τα οποία πρέπει να επικαιροποιούνται σε τακτική βάση ή ανάλογα με τις απαιτήσεις της εκάστοτε νέας νομοθεσίας, όπως η παρούσα.

4.15

Συμπληρωματικά προς τα παραπάνω, μια νέα δικτυακή πύλη του ΟΟΣΑ eChemPortal (Ιούνιος 2007) εξασφαλίζει εύκολη πρόσβαση σε ένα ευρύ φάσμα βάσεων δεδομένων που διαχειρίζονται οι κυβερνήσεις και οι οργανισμοί, οι οποίοι είναι μέλη της, συμπεριλαμβανομένου, για την ΕΕ, του Ευρωπαϊκού Γραφείου Χημικών Προϊόντων. Αυτές οι βάσεις δεδομένων παρέχουν πληροφορίες σχετικά με δεκάδες χιλιάδες διαφορετικές ουσίες, οι οποίες παρασκευάζονται και διατίθενται στην αγορά της ΕΕ, και εκτείνονται σε μια σειρά από αρτικόλεξα όπως: ESIS (ΕΕ), CHRIP (Ιαπωνία), ΟΟΣΑ HPV (ΟΟΣΑ), SIDS HVPC (Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον), HPVIS (Υπηρεσία προστασίας περιβάλλοντος των ΗΠΑ), INCHEM (Διεθνές πρόγραμμα για την ασφάλεια των χημικών ουσιών — IPCS), καθώς και σε πιο ευρέως γνωστές πηγές της ΕΕ που χρησιμοποιούνται τακτικά όπως οι IUCLID, ORATS, HPVCS, LPVCS, ELINCS και EINECS, καθώς και ιστοσελίδες για ειδικούς τομείς ξεχωριστά όπως οι SEED, EUROPHYT, PHYSAN και CAT. Ορισμένα προγράμματα στήριξης που συντονίζονται σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως το pharmacovigilence (φαρμακοεπαγρύπνηση) και το cosmetovigilance (επαγρύπνηση για τα καλλυντικά προϊόντα) διασφαλίζουν την κεντρική και γρήγορη καταγραφή τυχόν αρνητικών επιδράσεων συγκεκριμένων προϊόντων. Συνιστάται να ενθαρρυνθεί η επέκταση αυτών των προγραμμάτων έγκαιρης προειδοποίησης, τα οποία διαχειρίζονται από κοινού η βιομηχανία και οι ρυθμιστικές αρχές σε άλλα προϊόντα ευρείας κατανάλωσης.

4.16

Αποτελεί σαφώς ευχάριστη είδηση το γεγονός ότι αυτές οι πηγές δεδομένων υπάρχουν και είναι άμεσα διαθέσιμες — το καλύτερο όλων όμως θα ήταν όλες οι παραπάνω πηγές να επικαιροποιούνται πράγματι, κάθε δελτίο δεδομένων ασφαλείας και κάθε οδηγός προϊόντος χωριστά, προκειμένου να ληφθούν λεπτομερώς υπόψη οι απαιτούμενες αλλαγές στο πλαίσιο των διαφορετικών εφαρμογών του GHS σε εθνικό και σε περιφερειακό επίπεδο χωρίς να προκύψουν υπερβολικές δαπάνες για όλους τους ενδιαφερόμενους. Πάρα ταύτα εξακολουθεί να μην είναι σαφές εάν αυτό έχει συνεκτιμηθεί πλήρως στην αξιολόγηση αντίκτυπου.

4.17

Ωστόσο, αυτός ο πλούτος ηλεκτρονικών πληροφοριών σε συνδυασμό με την έκταση της νομοθεσίας εφαρμογής δημιουργεί επιβάρυνση, ενώ αποτελεί ταυτόχρονα μια νομική και πνευματική πρόκληση τόσο για τις ρυθμιστικές αρχές όσο και για τους χρήστες. Η έκταση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1907/2006 (REACH) στην τελική του έκδοση στην αγγλική γλώσσα είναι 850 σελίδες. Σύμφωνα με πληροφορίες, τα σχέδια εφαρμογής του REACH (RIP) και τα διευκρινιστικά σημειώματα, που δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμη, υπερβαίνουν σε έκταση τις 10 000 σελίδες. Η τελική τους μορφή και το τελικό νομικό καθεστώς τους δεν είναι ακόμη γνωστά. Η πρόταση GHS που εξετάζεται επί του παρόντος ξεπερνά τις 2 000 σελίδες. Θα χρειαστούν και πάλι σημειώσεις καθοδήγησης για τον παρόντα κανονισμό και για την προώθηση της εφαρμογής 20 περίπου βασικών πράξεων της μεταγενέστερης νομοθεσίας, συμπεριλαμβανομένης της οδηγίας 1996/82/ΕΚ (Seveso II), στις οποίες θα έχει αντίκτυπο ο κανονισμός. Κατ' αυτόν τον τρόπο, τα αρμόδια θεσμικά όργανα και οι αντίστοιχοι οργανισμοί της ΕΕ θα έχουν παραγάγει ή αναθεωρήσει μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα σχεδόν 20 000 σελίδες νομοθεσίας ή υλικού τεκμηρίωσης αποκλειστικά στο συγκεκριμένο τομέα. Είναι δύσκολο αυτό να θεωρηθεί ως πρότυπο βελτίωσης της νομοθεσίας — ή ως ο ιδανικός τρόπος προώθησης των στόχων της Λισσαβώνας — ή ως συνιστώσα που προβάλλει μια κεντρικώς διοικούμενη ΕΕ που αφουγκράζεται τους ευρωπαίους πολίτες και τους παρέχει στήριξη.

4.18

Ωστόσο, μπορούν πράγματι να επιτευχθούν εξαιρετικά οφέλη, εάν επιλυθούν εγκαίρως αυτά τα ζωτικά επικοινωνιακά προβλήματα (ενδεχομένως με τη διαίρεση της νομοθεσίας στα βασικά συστατικά στοιχεία: ορισμοί με σαφές και καθορισμένο περιεχόμενο· μέθοδοι δοκιμής τελικά σημεία· αποτελέσματα· απαιτούμενες διεργασίες και διαδικασίες κ.ο.κ.· όλες οι ανωτέρω παράμετροι μπορούν να δημοσιευτούν και να επικαιροποιηθούν χωριστά βάσει κατάλληλων αλλά διαφορετικών χρονοδιαγραμμάτων, τα οποία δεν απαιτούν την ταυτόχρονη δημοσίευση όλων των πράξεων, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της πρωτογενούς νομοθεσίας). Τελικώς, κρίνεται σκόπιμο το σύστημα GHS, το οποίο στηρίζεται σε δεδομένα και είναι καθολικά εφαρμόσιμο, να επηρεάσει και να καθοδηγήσει όλους τους φορείς που διατυπώνουν παρατηρήσεις σχετικά με τους βέλτιστους τρόπους προστασίας της ανθρώπινης υγείας, της ασφάλειας και του περιβάλλοντος. Τα οφέλη αυτής της προσέγγισης μπορεί να αποδειχτούν πολύ μεγαλύτερα απ' ό,τι η σχετικά περιορισμένη αύξηση του παγκόσμιου εμπορίου ή της τοπικής απασχόλησης που χρησιμοποιείται επί του παρόντος ως οικονομική αιτιολόγηση για την παρούσα πρόταση.

5.1

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει το αυστηρό χρονοδιάγραμμα που προβλέπεται για την υιοθέτηση του προτεινόμενου κανονισμού, ούτως ώστε η εφαρμογή να συμπέσει με τις προθεσμίες που έχουν καθοριστεί για τον REACH, γεγονός που θα μειώσει το εφάπαξ κόστος εκκίνησης. Η ΕΟΚΕ σημειώνει, επίσης, ότι αυτό είναι μόνο η αρχή μιας παγκόσμιας διαδικασίας για την οποία θα απαιτηθούν διαρκείς αλλαγές από όλους τους συμμετέχοντες ρυθμιστικούς οργανισμούς, από τις επιχειρήσεις και από άλλους άμεσα θιγόμενους φορείς. Ως εκ τούτου, είναι καταφανής η ανάγκη κατανόησης και αποκατάστασης όσο το δυνατόν περισσότερων προβλημάτων και εφαρμογής του πυρήνα της παρούσας πρότασης με τη μεγαλύτερη δυνατή ευελιξία. Καθώς ένα ποιοτικό και δοκιμασμένο σύστημα αντικαθίσταται με ένα άλλο, ας το ελπίσουμε εξίσου καλό σύστημα, οι κίνδυνοι που συνδέονται με τυχόν ειδικές παρεκκλίσεις, προκειμένου να εξασφαλιστεί χρόνος για την επίλυση προβλημάτων, είναι μικροί.

5.2

Παράδειγμα αυτού αποτελεί η εκ μέρους της Επιτροπής και των εθνικών εμπειρογνωμόνων προετοιμασία και ένταξη ενός «πίνακα μετάφρασης» του παραρτήματος 1 της τρέχουσας οδηγίας στο παράρτημα VI του νέου κανονισμού, ο οποίος συνιστά μεν χρήσιμο οδηγό όσον αφορά τη μεταφορά από τα παλαιές στις νέες απαιτήσεις, αποτελεί ωστόσο και παράκαμψη όλων των προβλεπόμενων διαδικασιών αναθεώρησης και έγκρισης, στις οποίες θεμελιώθηκαν αρχικά οι 1 000 και παραπάνω σελίδες αποφάσεων. Εάν αυτό το έγγραφο πρόκειται να γίνει νόμος με άμεση εφαρμογή, τότε πρέπει να επενδυθούν πόροι για τον λεπτομερή έλεγχό του, τη στιγμή που η πλειονότητα των επιχειρήσεων καταβάλλουν έντονες προσπάθειες να ανταποκριθούν πλήρως στις απαιτήσεις καταχώρισης του REACH. Καθότι αποτελεί συχνό φαινόμενο η κοινοτική νομοθεσία να θεσπίζεται με ορισμένα ή όλα τα παραρτήματα ακόμη κενά, στην προκειμένη περίπτωση μπορεί να ακολουθηθεί η ίδια πρακτική, προκειμένου να διατηρηθεί το συνολικό χρονοδιάγραμμα. Έτσι αποφεύγονται τα προβλήματα ευθύνης για λανθασμένη «μετάφραση» ή «μεταφορά» των απαιτήσεων, η οποία, επί του παρόντος, θα επιρριπτόταν, δυστυχώς, στις αρμόδιες υπηρεσίες της Επιτροπής. Το γεγονός ότι η διαδικασία αυτή φέρεται να εντοπίζει πολλά λάθη στην ισχύουσα νομοθεσία, ιδιαίτερα με την εισαγωγή πολλών νέων γλωσσών, κατά την οποία η «μετάφραση» — υπό την κανονική της γλωσσική έννοια —έχει μεγάλη σημασία, αφήνει μικρά περιθώρια επανάπαυσης. Δεδομένου του όγκου των στοιχείων, υπολογίζεται ότι εισάγονται συγχρόνως νέα λάθη, τα οποία θα ανακαλυφθούν εν ευθέτω χρόνω μόνον από τον κατασκευαστή ή τον προμηθευτή του εκάστοτε προϊόντος.

5.3

Παρόμοιες παρατηρήσεις ισχύουν για όλες τις περιπτώσεις στις οποίες το νέο GHS θα ενισχύσει, χωρίς δέουσα συνεκτίμηση του αντίκτυπου, την αυστηρότητα της τρέχουσας ταξινόμησης και, ως εκ τούτου, της επισήμανσης και της συσκευασίας και, πιθανόν να έχει άλλες συνέπειες στο πλαίσιο της συναφούς νομοθεσίας στον τομέα των μεταφορών ή άλλων μεταγενέστερων νομοθετικών πράξεων. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί, παραδείγματος χάρη, για ορισμένα καταναλωτικά προϊόντα ευρείας χρήσης, όπως τα οικιακά απορρυπαντικά, για τα οποία το νέο GHS φαίνεται να απαιτεί υπερβολική επισήμανση. Ένα παράδειγμα που συχνά αναφέρεται ότι «εάν ο χρήστης χύσει κατά λάθος ένα κοινώς χρησιμοποιούμενο απορρυπαντικό, τότε θα πρέπει να απομακρύνει όλα του τα ρούχα και να τα πλύνει με το ίδιο απορρυπαντικό» θα οδηγούσε απλώς σε απαξίωση του συστήματος και όσων το εφαρμόζουν. Σαφώς, αυτό δεν θα οδηγούσε στην επίτευξη των υψηλότερων προδιαγραφών στους τομείς της προστασίας της ανθρώπινης υγείας, της ασφάλειας και του περιβάλλοντος. Κρίνεται ζωτικής σημασίας η προσεκτική χρήση της παρέκκλισης που προβλέπεται στο άρθρο 30, παράγραφος 1, σύμφωνα με την οποία «... ορισμένες δηλώσεις προφυλάξεων … είναι σαφώς περιττές … αυτές παραλείπονται από την ετικέτα».

5.4

Ανησυχία προκαλούν και οι απαιτήσεις για υπερβολική ταξινόμηση. Αυτή είναι μια πρακτική σε ορισμένες δικαιοδοσίες που έχει σχεδιαστεί για να περιορίσει την ευθύνη των κατασκευαστών, ωστόσο, δεν συμβάλει πραγματικά στη δέουσα προστασία εργαζομένων και καταναλωτών. Συγκεκριμένα, η τρέχουσα πρόταση δεν κατορθώνει να κάνει την ορθή διάκριση ανάμεσα σε προϊόντα που μπορούν να είναι «ερεθιστικά» (π.χ. μπορεί να προκαλέσουν σε ορισμένες περιπτώσεις προσωρινή ή αναστρέψιμη κοκκινίλα ή πρήξιμο στο δέρμα) και σε εκείνα που είναι «διαβρωτικά» (π.χ. τα προϊόντα αυτά μπορούν να προκαλέσουν μόνιμη και πιθανόν μη αναστρέψιμη φθορά του δέρματος, όπως λόγου χάρη τα ισχυρά οξέα ή τα αλκάλια ή το οξυγόνο). Το ενδεχόμενο «οφθαλμικής βλάβης» και μόνο είναι ασφαλώς μάλλον πιο συχνό και, σε ορισμένες περιπτώσεις, πιθανόν πιο σοβαρό, λόγω του κινδύνου να προκληθεί τύφλωση, και θα πρέπει να υποδεικνύεται όπου κρίνεται αναγκαίο από το κατάλληλο και εύκολα αναγνωρίσιμο σύμβολο. Όλη αυτή η κατάσταση επιδεινώνεται από επιβεβλημένους ή εθελοντικούς περιορισμούς στη χρήση ζώων για δοκιμές προϊόντων, οι οποίοι βρίσκονται σήμερα, κατόπιν αναθεωρήσεων, κοντά σε ένα τελικό σημείο, με αποτέλεσμα η επισήμανση και η συσκευασία προϊόντων που προορίζονται για πώληση στους καταναλωτές να εξαρτάται από την ταξινόμηση υιοθετείται. Δεδομένου ότι τα προϊόντα που θίγονται με αυτό τον τρόπο αποτελούν μάλλον την εξαίρεση παρά τον κανόνα, οι βραχυπρόθεσμες παρεκκλίσεις θα καθιστούσαν δυνατή την υιοθέτηση της πρότασης ως συνόλου το ταχύτερο δυνατό.

5.5

Η υπερβολική επισήμανση έχει επίσης ανεπιθύμητο πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα σε ό,τι αφορά τη συσκευασία, καθώς οι συσκευασίες ασφαλείας για τα παιδιά αποδεικνύονται εξίσου δύσκολες στο άνοιγμά τους από ηλικιωμένους ή ανάπηρους χρήστες. Οι συμβουλές σχετικά με τον προσεκτικό χειρισμό και την ασφαλή αποθήκευση των προϊόντων στην καθημερινή ζωή έχουν γενικά μεγαλύτερη αξία απ' ό,τι οι συσκευές που τα καθιστούν μη προσβάσιμα στους χρήστες ή έχουν ως συνέπεια τα δοχεία να μένουν ανοιχτά ή το περιεχόμενο να μεταφέρεται σε λιγότερο ασφαλείς εναλλακτικούς χώρους. Οι καταναλωτές, με τη βοήθεια κατάλληλης επισήμανσης, όπως επίσης με βάση την κοινή λογική και την καθημερινή παρακολούθηση, κατανοούν ότι προϊόντα, όπως τα καθαριστικά φούρνου και αποχέτευσης πρέπει να χρησιμοποιούνται με μεγάλη προσοχή· είναι επίσης, στις περισσότερες περιπτώσεις, σε θέση να χειρίζονται απορρυπαντική σκόνη πλυσίματος ή ταμπλέτες απορρυπαντικού πιάτων χωρίς να τραυματιστούν. Η επισήμανση όλων αυτών των προϊόντων ως «διαβρωτικά» με τη λέξη-κλειδί «ΚΙΝΔΥΝΟΣ» δεν εξυπηρετεί κανένα σκοπό και υπονομεύει εκ νέου ολόκληρη τη διαδικασία.

5.6

Βάσει των παραπάνω παραδειγμάτων εγείρεται επίσης το ερώτημα σε ποιο βαθμό τα διάφορα νέα (και παλαιά) εικονογράμματα, οι νέες (και παλιές) λέξεις και φράσεις κλειδιά έχουν δοκιμαστεί απέναντι στις αντιλήψεις διαφορετικών αποδεκτών ανά τον κόσμο. Μολονότι είναι πολύ αργά για να μεταβληθούν οι υπάρχουσες προτάσεις των Ηνωμένων Εθνών για το GHS, μερικές συμπληρωματικές λέξεις ή φράσεις θα μπορούσαν να αποδειχθούν χρήσιμες· από την άλλη πλευρά, θα μπορούσαν να προταθούν τροποποιήσεις για τη βελτίωση της σαφήνειας. Εκφράζεται ιδιαίτερα η λύπη για την απώλεια του ευρέως αναγνωρισμένου συμβόλου του «σταυρού του Αγ. Ανδρέα», μαύρου χρώματος σε πορτοκαλί φόντο. Θα απαιτηθεί μεγάλο χρονικό διάστημα έως ότου αναγνωρίζονται ορθά τα σύμβολα που έχουν αντικατασταθεί. Ως εκ τούτου, οι κίνδυνοι για τους καταναλωτές θα είναι αυξημένοι, ιδίως έως ότου εδραιωθούν πλήρως τα νέα σύμβολα. Συνεπώς, θα πρέπει να εφαρμοστούν (και να λάβουν κεντρική χρηματοδότηση), όσο το δυνατόν ταχύτερα, προγράμματα επικοινωνίας εντός των καταστημάτων (in-store) για την ενημέρωση όλων των καταναλωτών κατά τις συνηθισμένες λιανικές τους αγορές. Οι ανάγκες όλων εκείνων που αγοράζουν καταναλωτικά προϊόντα μέσω διαδικτύου, περίπτωση κατά την οποία σπανίως είναι ορατή η επισήμανση τη στιγμή της αγοράς, πρέπει να μελετηθούν περαιτέρω.

5.7

Όσον αφορά τον προσδιορισμό των συστατικών ενός παρασκευάσματος ή μείγματος, η παρούσα πρόταση ορθώς προβλέπει τη χρήση των αριθμών μητρώου CAS (οι οποίοι καλύπτουν σήμερα πάνω από 32 εκατομμύρια οργανικές και ανόργανες ουσίες με μερικώς ή πλήρως καθορισμένες δομές, από τις οποίες περίπου 13 εκατομμύρια ταξινομούνται ως διαθέσιμες στην αγορά, συχνά σε πολύ μικρές ποσότητες) και τη χρήση της ονοματολογίας IUPAC, CAS ή άλλων ονομασιών για να συμπληρωθεί ο προσδιορισμός. Κρίνεται ωστόσο ορθό να επισημανθεί ότι αυτές οι ονομασίες αποσκοπούν στον καθορισμό δομών και όχι στον προσδιορισμό κινδύνων ή επικινδυνότητας. Χρησιμοποιούνται σπάνια από παροχείς βοήθειας έκτακτης ανάγκης ή από κέντρα δηλητηριάσεων, δεδομένου ότι, σε γενικές γραμμές, δεν υπάρχουν ειδικά αντίδοτα. Εντούτοις, η επιλογή μεταξύ της πρόκλησης εμετού ή της εξουδετέρωσης ενός προϊόντος μέσα στο στομάχι μπορεί να αποβεί κρίσιμη για την παροχή πρώτων βοηθειών στον χρήστη που έχει προσβληθεί. Η δυνατότητα επικοινωνίας με τον κατασκευαστή, οποιαδήποτε ώρα της ημέρας ή νύχτας, επτά ημέρες την εβδομάδα, για περισσότερες, πιο ειδικές συμβουλές μπορεί επίσης να αποδειχθεί ζωτικής σημασίας. Αυτές, και όχι η επίσημη χημική ονομασία του προϊόντος και η μοριακή δομή ενός ή περισσότερων συστατικών ενός σύνθετου μείγματος, είναι οι πληροφορίες που θα πρέπει να συμπεριληφθούν στην επισήμανση για χρήση σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

5.8

Συνεπώς, όταν ο προσδιορισμός ενός συγκεκριμένου συστατικού, ως προς την απόλυτη χημική δομή του, έχει αξία μόνο για τον ανταγωνιστή και συνεπάγεται απώλεια των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας του αρχικού κατασκευαστή, κρίνεται ορθό να διατηρηθούν οι διασφαλίσεις που περιλαμβάνονται στην υπάρχουσα οδηγία περί παρασκευασμάτων. Σε γενικές γραμμές, αυτό συνιστά πρόβλημα μόνο για «υγρά επιδόσεων» (performance fluids), όπως τα λιπαντικά ορυκτέλαια και άλλα παρασκευάσματα υψηλής τεχνολογίας, περιπτώσεις όπου η έκθεση του καταναλωτή είναι γενικά περιορισμένη και οι γενικοί κίνδυνοι είναι εμφανείς, ανεξάρτητα από τα ειδικά συστατικά που περιέχονται σε αυτά.

5.9

Λόγω του ανωτέρω ζητήματος προκύπτει επίσης το πρόβλημα της προτεινόμενης χρήσης της λέξης «μείγμα», η οποία θα πρέπει να αναφέρεται μόνο σε ένα σύστημα ουσιών που μπορούν να διαχωριστούν με φυσικά μέσα, προκειμένου να διακρίνεται από τις «ενώσεις» ή τις «ουσίες» (οι οποίες δεν μπορούν να διαχωριστούν με αυτό τον τρόπο). Ο ορισμός που χρησιμοποιείται εν προκειμένω φαίνεται να δημιουργεί ένα αμάλγαμα ανάμεσα σε αρκετά διαφορετικά υλικά συστήματα (φυσικά μεταλλεύματα, ορυκτά, συμπυκνώματα και εκχυλίσματα φυτών) και «παρασκευάσματα». Σε αυτόν τον ορισμό περιέχεται η βασική ιδέα ενός τεχνητά παρασκευασμένου μείγματος γνωστών συστατικών, η επικινδυνότητα του οποίου μπορεί εύλογα να καθοριστεί. Τα κράματα (και η ύαλος) δεν κατατάσσονται φυσικά σε καμία από τις ανωτέρω κατηγορίες και θα πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο χωριστής και καταλληλότερης ρύθμισης, τόσο στον παρόντα κανονισμό όσο και στον REACH. Είναι επίσης ασαφές για ποιο λόγο οι ροές αποβλήτων αποκλείονται ως κατηγορία, παρόλο που συμπεριλαμβάνονται σε ορισμένες περιπτώσεις στον κατάλογο EINECS ως «ουσίες» στη στήλη «ιλύες» και «υδαρείς κονίες». Αυτό υποδηλώνει ότι τα μεικτά μεταλλεύματα στη φυσική τους κατάσταση πρέπει να ταξινομούνται (χωρίς προφανή λόγο, δεδομένου ότι δεν υπάρχει πιθανότητα επαφής με τους καταναλωτές και καμία δυνατότητα εύρεσης υποκατάστατου), ενώ ο σίδηρος απορρίμματος ή τα μεικτά απόβλητα χάρτου, τα οποία πρέπει να επεξεργάζονται «ως έχουν» μέσω διαρκούς κατεργασίας και διεργασιών ανακύκλωσης, εξαιρούνται. Όλα τα παραπάνω πρέπει να χρησιμοποιούνται με προσοχή στο χώρο εργασίας. Ωστόσο, αυτός δεν είναι ο πρωταρχικός στόχος της ταξινόμησης, τα εν λόγω δε προϊόντα σπανίως είναι συσκευασμένα ή διαθέτουν επισήμανση. Οι κανονισμοί του συγκεκριμένου εκάστοτε τομέα ή χώρου εργασίας προσφέρουν συνήθως ένα καλύτερο πλέγμα προστασίας.

5.10

Οποιοιδήποτε και να είναι οι ορισμοί πρέπει να συμπεριληφθούν πλήρως στην παρούσα πρόταση, και όχι απλώς να λαμβάνονται από το GHS ή να γίνονται παραπομπές σε άλλα έγγραφα. Αυτό θα ήταν μια καλή ευκαιρία να οριστεί για πρώτη φορά ο όρος «χημικό προϊόν» καθώς και ο όρος «χημικό». Εάν ο όρος «χημικό προϊόν» είναι ισοδύναμος της «χημικής ουσίας», πράγμα που μάλλον συμβαίνει, αυτό θα πρέπει να καταστεί πιο σαφές. Αυτό θα διασαφήνιζε ακόμη περισσότερο το πεδίο εφαρμογής της παρούσας πρότασης και άλλων οδηγιών και κανονισμών, η ισχύς των οποίων εκτείνεται πολύ πέρα από τα προϊόντα της «χημικής» βιομηχανίας, με τη στενή σημασία του όρου. Επιπροσθέτως, θα καθιστούσε σαφές ότι η μετάφραση του αγγλικού ουσιαστικού «chemical» («χημικό προϊόν» στα ελληνικά) ως «χημική ουσία» σε γλώσσες όπου δεν υπάρχει μια μοναδική ισοδύναμη λέξη δεν υποδηλώνει την ύπαρξη εναλλακτικών (και ενδεχομένως μη τοξικών;) «μη χημικών ουσιών». Αυτό ελπίζεται ότι θα περιορίσει επίσης τη χρήση καλοπροαίρετων, αλλά άνευ σημασίας δηλώσεων όπως λόγου χάρη «τα περισσότερα προϊόντα περιέχουν χημικές ουσίες» (1) (τι περιέχουν δηλαδή τα υπόλοιπα προϊόντα;) ή «οι χημικές ουσίες χρησιμοποιούνται σε όλους σχεδόν τους χώρους εργασίας (2)» (τι χρησιμοποιείται δηλαδή στους υπόλοιπους χώρους εργασίας;). Η ΕΟΚΕ κατανοεί ασφαλώς ότι οι όποιοι ορισμοί χρησιμοποιούνται πρέπει να είναι συνεκτικοί στο σύνολο της νομοθεσίας. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ απορρίπτει την άποψη ότι ορισμένες νομοθετικές πράξεις είναι περισσότερο «θεμελιώδεις» σε σχέση με άλλες (εάν όμως αυτό ισχύει, τότε η παρούσα πρόταση κανονισμού είναι σε κάθε περίπτωση «θεμελιώδης») και σαφώς δεν αποδέχεται την άποψη ότι το σύνολο της σχετικής νομοθεσίας θα πρέπει να αναγιγνώσκεται από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, απλώς για να προσδιορίσουν τι σημαίνει και τι όχι μία λέξη. Τα παραπάνω αποκτούν ιδιαίτερη σημασία, δεδομένου ότι κατά τη μετάφραση σε διαφορετικές γλώσσες προκύπτουν διαφορές, οι οποίες δεν υπήρχαν στην πρωτότυπη διατύπωση — ή απαλείφονται διακρίσεις που είχαν ουσιώδη χαρακτήρα. Παραδείγματος χάρη, η λέξη «προϊόν» χρησιμοποιείται εν προκειμένω με ουδέτερη χροιά και αναφέρεται σε κάθε είδους αγαθό, το οποίο ενδέχεται να αγοράσει ο καταναλωτής ή να το χρησιμοποιήσει στο χώρο εργασίας. Δεν υπάρχει καμία απολύτως πρόθεση να του αποτελέσει συνώνυμο της λέξης «είδος», στην οποία η κοινοτική και μη νομοθεσία αποδίδει συγκεκριμένη σημασία. Το παραπάνω είναι αρκετά σαφές στα Αγγλικά, ενδέχεται ωστόσο να είναι λιγότερο σαφές σε άλλες γλώσσες. Σε κάθε περίπτωση, η διάκριση θα πρέπει να διατηρείται. Θα πρέπει επίσης να επισημαίνονται και να αποφεύγονται τυχόν άλλες γλωσσολογικές και πολιτιστικές συγχύσεις. Λόγου χάρη, ένα «περιβάλλον ελεύθερο από ουσίες» (substance-free environment) στην Ευρώπη θα παρέπεμπε πιθανώς στο διάστημα. Στις ΗΠΑ αναφέρεται σε σχολεία, στα οποία απαγορεύεται το κάπνισμα και η κατανάλωση οινοπνεύματος. Σύμφωνα με λαϊκά έντυπα πολλών χωρών, εάν στα χέρια κάποιου ανιχνευθούν ίχνη «χημικών», τότε αυτός θεωρείται τρομοκράτης.

5.11

Σε κάθε περίπτωση πρέπει να καταστεί σαφές σε όλους, συμπεριλαμβανομένου και του ευρέως κοινού, η ιδιαίτερη σημασία που επιδιώκουν να μεταφέρουν οι διάφοροι χρησιμοποιούμενοι όροι. Η απαγόρευση χρήσης της λέξης «κίνδυνος» σε σύνδεση με τη λέξη «προειδοποίηση» μπορεί να παρουσιάζει ενδιαφέρον για τους εμπειρογνώμονες στον τομέα της επισήμανσης, μολονότι οι δύο λέξεις χρησιμοποιούνται συχνά από κοινού σε άλλες ανακοινώσεις που αποσκοπούν να περιορίσουν τους κινδύνους. Εάν η λέξη «dangerous» έχει διαφορετική σημασία από τη λέξη «hazardous», σε όλες τις γλώσσες της ΕΕ (και των εμπορικών της εταίρων) αυτό θα πρέπει να διασαφηνιστεί. Είναι σαφώς δύσκολη η διάκριση μεταξύ τους στην αγγλική γλώσσα. Θα πρέπει να αποφεύγεται η χρήση συντομογραφιών, όπως η «συντελεστής m», η οποία έχει σημασία μόνο στις γλώσσες στις οποίες η μετάφραση του όρου «πολλαπλασιασμού» (multiplying) όντως αρχίζει με το γράμμα «m». Το γεγονός ότι, βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, γίνεται διαρκώς αναφορά σε φράσεις «R» και σε φράσεις «S», για τις λέξεις «risk» [κίνδυνος] και «safety» [ασφάλεια] αντιστοίχως, καταδεικνύει απλώς ότι η νομοθεσία έχει συνταχθεί στην αγγλική γλώσσα, χωρίς να λαμβάνονται επαρκώς υπόψη οι ανάγκες των χρηστών άλλων γλωσσών.)

5.12

Όσον αφορά το συνολικό πεδίο εφαρμογής της παρούσας πρότασης, και προκειμένου να αποφευχθεί ο κατακλυσμός της διαδικασίας με δεδομένα σχετικά με τα πολλά εκατομμύρια ουσιών που μεταφέρονται σε μικρές ή ακόμη και απειροελάχιστες ποσότητες, κρίνεται σκόπιμο να επανεισαχθεί ένα ανώτατο όριο, βάσει των ετήσιων πωλήσεων, του μεγέθους ή του βάρους της συσκευασίας ή της γνωστής τοξικότητας. Συνιστάται επίσης να συμπληρωθεί στο φάσμα των ετικετών που υπάρχουν σήμερα μια επισήμανση κατάλληλη για τη μεταφορά, γενικά μεταξύ εργαστηρίων, μικρών ποσοτήτων ως δειγμάτων για την έρευνα και την ανάπτυξη, στην οποία θα αναφέρεται ότι «το προϊόν δεν έχει δοκιμαστεί ούτε έχει ταξινομηθεί» και «προορίζεται μόνο για επαγγελματική χρήση». (Η εναλλακτική νέα πρόταση να εξαιρεθούν «ουσίες και μείγματα που προορίζονται για επιστημονική έρευνα και ανάπτυξη», ωστόσο, μόνον εφόσον χρησιμοποιούνται υπό συνθήκες σύμφωνα με τις οποίες «περιέχουν καρκινογόνους, μεταλλαξιογόνους ουσίες και ουσίες τοξικές στην αναπαραγωγή» είναι ακατάλληλη και θα πρέπει να διαγραφεί. Δεν υπάρχουν αποδείξεις που να υποδεικνύουν ότι οι εργαστηριακοί κίνδυνοι πρέπει να αντιμετωπίζονται κατά προτεραιότητα ή ότι, σε αντίθεση με αυτό θα ανέμενε κανείς κανονικά, όσοι εργάζονται σε εργαστήριο διατρέχουν κίνδυνο λόγω άγνοιας. Εάν παρόλα αυτά, αυτό φαίνεται να ισχύει, κρίνεται καλύτερη επιλογή η τροποποίηση της κοινοτικής νομοθεσίας σχετικά με την ορθή εργαστηριακή πρακτική.)

5.13

Είναι επίσης σημαντικό να διασφαλιστεί ότι η προτεινόμενη διαδικασία ταξινόμησης και επισήμανσης αντικατοπτρίζει πλήρως, όπως επί του παρόντος, τις εγγενείς επικίνδυνες ιδιότητες των επιμέρους ουσιών και παρασκευασμάτων ή μειγμάτων όπως αυτά διατίθενται στην αγορά. Θα πρέπει να διαγραφεί οποιαδήποτε επέκταση σε ανεπίσημες ή μη ελεγχόμενες αξιολογήσεις μικρών κινδύνων που διεξάγουν οι κατασκευαστές ή προμηθευτές προκειμένου να καλυφθεί οποιαδήποτε πιθανή ή προβλεπόμενη μελλοντική χρήση, καθότι δεν συνάδει ούτε με την υφιστάμενη κοινοτική νομοθεσία, αλλά ούτε με την πρόταση GHS των Ηνωμένων Εθνών.

5.14

Σε ό,τι αφορά την εφαρμογή, την υποβολή εκθέσεων και τις κυρώσεις για τη μη συμμόρφωση, η παρούσα πρόταση εύλογα αναθέτει την ευθύνη στα κράτη μέλη, με την απαίτηση ότι «οι προβλεπόμενες κυρώσεις πρέπει να είναι αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές» και ότι οι εν λόγω διατάξεις κοινοποιούνται στην Επιτροπή το αργότερο δεκαοχτώ μήνες μετά την έναρξη ισχύος του παρόντος κανονισμού. Εντούτοις, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η παρούσα πρόταση αποσκοπεί, όπως στην ισχύουσα νομοθεσία, να εναρμονίσει τα κριτήρια και τις διαδικασίες που χρησιμοποιούνται σε οποιαδήποτε ταξινόμηση, αλλά δεν στοχεύει στην εναρμόνιση των αποτελεσμάτων της ταξινόμησης. Συνεπώς, οι κυρώσεις πιθανόν να είναι περιορισμένες ως προς το μέγεθος, το αποτέλεσμα και την εκτελεστότητά τους σε σύγκριση με την επιθυμία των κατασκευαστών για πλήρη και δέουσα προστασία των εργαζομένων και καταναλωτών στους οποίους βασίζονται οι επιχειρήσεις τους. Με βάση αυτά τα δεδομένα, η σκοπιμότητα της συνολικής πρότασης, σε συνδυασμό με άλλες νομοθετικές πράξεις, όπως ο κανονισμός REACH, παραμένει ζωτικής σημασίας.

5.15

Τέλος, θα χρειαστεί να αξιολογηθεί η ποιότητα των δεδομένων που προέρχονται από διαφορετικές δικαιοδοσίες, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι είναι συγκρίσιμα και συναφή για τον καθορισμό εγγενών κινδύνων που συνεπάγονται νέες και περίπλοκες ουσίες, συμπεριλαμβανομένων των ουσιών «άγνωστης ή μεταβλητής σύνθεσης». Για το σκοπό αυτό υπάρχουν συστήματα αξιολόγησης, όπως λόγου χάρη το σύστημα της Society of Chemical Hazard Communication. Δεδομένα που έχουν αναθεωρηθεί από ομότιμους ειδικούς διατίθενται επίσης στο Register of Toxic Effects of Chemical Substances (Μητρώο τοξικών επιπτώσεων των χημικών ουσιών). Διαφαίνεται ότι η δέουσα διαδικασία για την επίτευξη των ανωτέρω στόχου, ενδεχομένως στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών, δεν προσδιορίζεται πλήρως, ενώ δεν προβλέπονται οι πόροι και οι αντίστοιχοι προϋπολογισμοί.

9.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 204/57

1.1

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι έχει στρατηγική σημασία να ανοίξει εκ νέου και να εμβαθυνθεί ο διάλογος σχετικά με το σύνολο της πολιτικής της ΕΕ για την ποιότητα, με στόχο την διασφάλιση μιας αρμονικής συνύπαρξης των κανονιστικών απαιτήσεων όσον αφορά την ασφάλεια των τροφίμων, το περιβάλλον και τα κοινωνικά προβλήματα και, ενδεχομένως, την καθιέρωση μιας ευρωπαϊκής σήμανσης ποιότητας, και των ρυθμίσεων που αποσκοπούν στην αξιοποίηση των ιδιαιτεροτήτων της παραγωγής και των τροφίμων των διαφόρων περιφερειών της Ένωσης με βάση υψηλά πρότυπα.

1.1.1

Όσον αφορά το ζήτημα της αποτελεσματικότητας των ονομασιών προέλευσης και των γεωγραφικών ενδείξεων (ΓΕ), η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι είναι απαραίτητα τα εξής:

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι δυσλειτουργίες αυτού του τύπου ελήφθησαν μόνον εν μέρει υπόψη κατά την διαδικασία επανεξέτασης που κατέληξε στην έκδοση του κανονισμού ΕΚ 510/06 και ότι θα πρέπει να εξομαλυνθούν διότι, σε αντίθετη περίπτωση, ενδέχεται να αποδειχθούν ακόμη πιο σοβαρές όταν το σύστημα επεκταθεί σε χώρες που δεν είναι μέλη της ΕΕ.

1.1.2

Όσον αφορά την αποτελεσματικότητα, η ΕΟΚΕ προτείνει να προβλεφθούν μέτρα για την εξασφάλιση της φήμης των προϊόντων στην αγορά, μέσω της ενίσχυσης των οργανισμών που διαχειρίζονται τις ΓΕ και για την υιοθέτηση σαφώς καθορισμένων και αξιόπιστων προδιαγραφών, η τήρηση των οποίων θα πρέπει να υποστηρίζεται από πραγματικά ανεξάρτητες, αποτελεσματικές και αποδοτικές δράσεις ελέγχου.

1.1.3

Η ΕΟΚΕ συνιστά, εξάλλου, η απαιτούμενη συναίνεση όσον αφορά το περιεχόμενο των προδιαγραφών να διασφαλίζεται κατά τη στιγμή που υποβάλλονται οι αιτήσεις εγγραφής με βάση συγκεκριμένα κριτήρια αντιπροσωπευτικότητας τα οποία θα πρέπει να πληροί η οργάνωση που υποβάλλει την αίτηση, ώστε να μπορεί να διασφαλιστεί ότι ακόμη και πτυχές περίπλοκες και αμφισβητούμενες να έχουν την απαραίτητη συγκέντρωση.

1.1.4

Εξάλλου, σχετικά με την αποτελεσματικότητα επίσης, η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι οι ΓΕ πρέπει να συμπεριλαμβάνονται, ολοένα και περισσότερο, μεταξύ των βασικών μέσων αγροτικής ανάπτυξης στα κράτη μέλη και η υιοθέτησή τους να συσχετίζεται με κάθε δυνατό τρόπο με τις δράσεις που προβλέπονται σχετικά με τον δεύτερο πυλώνα, με ιδιαίτερη έμφαση στα νέα κράτη μέλη και γενικά στις μειονεκτικές περιοχές.

1.1.5

Τέλος, και πάλι όσον αφορά την αποτελεσματικότητα, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ότι το σύστημα ΓΕ — το οποίο πρέπει να νοείται ως μία ευκαιρία ανάπτυξης των αγροτικών περιοχών — πρέπει να μπορέσει να ανταποκριθεί στις αυξανόμενες προσδοκίες, ακόμη και δεοντολογικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής φύσεως, των καταναλωτών. Η προσέγγιση αυτή, εάν μετατραπεί σε μία στρατηγική ανάπτυξης εταιρικών σχέσεων με άλλες περιοχές της υφηλίου, θα μπορούσε να συμβάλει σε μία αύξηση της συναίνεσης στον τομέα των ονομασιών προέλευσης και να αποδειχθεί θετική για τις πολυμερείς διαπραγματεύσεις.

1.1.6

Όσον αφορά το ζήτημα της αξιοποίησης των προϊόντων που φέρουν ΓΕ, η ΕΟΚΕ φρονεί ότι πρέπει να υποστηρίζονται οι δράσεις προώθησης των κοινοτικών σημάτων, παρέχοντας περισσότερες πληροφορίες στους σχετικούς φορείς και διασφαλίζοντας μία αποτελεσματικότερη επικοινωνία με τους καταναλωτές, κυρίως στις χώρες εκείνες όπου η ανάπτυξη των προϊόντων αυτών είναι πιο περιορισμένη, ώστε τα προϊόντα ΓΕ να αυξηθούν, να διασφαλιστεί μία πιο ομοιογενής διάδοσή τους στην ΕΕ και να αυξηθεί η σχετική ζήτηση της αγοράς.

1.1.7

Όσον αφορά την έρευνα και την διάδοση των γνώσεων που σχετίζονται με τον αντίκτυπο του συστήματος στις περιφέρειες της Ένωσης και στις αγορές, η ΕΟΚΕ συνιστά την κατάλληλη και ενιαία διάδοση των θετικών αποτελεσμάτων των ερευνών που έχουν διεξαγάγει διάφορες υπηρεσίες της Επιτροπής, σε όλα τα κράτη μέλη και σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.

1.1.8

Η ΕΟΚΕ προτείνει, επιπλέον, οι δράσεις που αναλαμβάνονται στον τομέα των διαπραγματεύσεων με αντικείμενο τις διεθνείς συναλλαγές και αφορούν τις ονομασίες προέλευσης και τις γεωγραφικές ενδείξεις, να ενταχθούν στο πλαίσιο μιας ευρύτερης πολιτικής διεθνούς συνεργασίας. Για τον σκοπό αυτό, η ΕΟΚΕ κρίνει απαραίτητο να προωθηθεί με ακόμη μεγαλύτερο δυναμισμό και αποφασιστικότητα το σχετικό διαπραγματευτικό 'πακέτο' σε πολυμερή κλίμακα (επέκταση του άρθρου 23 της Συμφωνίας για τα Δικαιώματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας στον Τομέα του Εμπορίου, TRIPS, σε όλα τα προϊόντα ΓΕ· διεθνές μητρώο· παροχή τεχνικής βοήθειας στις αναπτυσσόμενες χώρες), ενώ ταυτόχρονα θα συνεχίζονται κατά τρόπο αποτελεσματικό οι διμερείς διαπραγματεύσεις.

1.2

Με ιδιαίτερη αναφορά στα ακόλουθα έξι θέματα που αναφέρθηκαν στη Δήλωση της Επιτροπής για την μελλοντική επανεξέταση της πολιτικής (πβλ. την 2720η σύνοδο του Συμβουλίου της ΕΕ — 20 Μαρτίου 2006):

1.2.1

Πρώτο θέμα: «Προσδιορισμός προστατευόμενων γεωγραφικών ενδείξεων και προστατευόμενων ονομασιών προέλευσης ως συστατικών στοιχείων». Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι είναι απαραίτητο να καθοριστούν, σε συνεργασία με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη (κοινοπραξίες, κλπ.), κριτήρια και παράμετροι για το περιεχόμενο των συστατικών ΓΕ ώστε να είναι δυνατή η χρήση των σημάτων ονομασίας προέλευσης και γεωγραφικής ένδειξης στο τελικό προϊόν.

1.2.2

Δεύτερο θέμα: «Χρήση εναλλακτικών μέσων όπως τα σήματα για την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προέλευσης». Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ότι η χρήση καταχωρισμένων σημάτων για την προστασία των ΓΕ εκτός της ΕΕ είναι σαφώς μία αποδεκτή και ενδιαφέρουσα πρακτική, δεν μπορεί, ωστόσο, να αποτελέσει τη λύση στο πρόβλημα της διεθνούς προστασίας των ονομασιών εφόσον πρόκειται για μία περίπλοκη πρακτική (εάν ληφθεί υπόψη ο αριθμός των χωρών που θα μπορούσαν να εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους σχετικά), πολυδάπανη (εφόσον μπορεί να εφαρμοστεί μόνον από μεγάλες εμπορικές οργανώσεις με επαρκή οικονομική επιφάνεια) και όχι εντελώς ασφαλής.

1.2.3

Τρίτο θέμα: «Δέσμη των προϊόντων που καλύπτονται από τον κανονισμό, με ιδιαίτερη προσοχή στο αλάτι, τα μείγματα χορταρικών, τα προϊόντα λυγαριάς και τα καρυκεύματα». Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει το γεγονός ότι το κοινοτικό σύστημα ταξινόμησης εξελίσσεται κατά τρόπο που να γίνεται πλέον αποδεκτή η υποβολή αιτήσεων πιστοποίησης προέλευσης και για προϊόντα που δεν είναι αποκλειστικά γεωργικά (αλάτι, μείγματα χορταρικών, προϊόντα από λυγαριά, καρυκεύματα, κλπ), στο πλαίσιο μίας αξιοποίησης του αγροτικού πλούτου ενός τόπου. Συνιστά δε να επεκταθεί σε όλα τα γεωργικά προϊόντα που δεν έχουν ακόμη εξεταστεί.

1.2.4

Τέταρτο θέμα: «Προσδιορισμός της προέλευσης πρώτων υλών». Η ΕΟΚΕ, στο ευρύτερο πλαίσιο των εθελούσιων διεπαγγελματικών συμφωνιών μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων μερών όπως προβλέπεται από την τρέχουσα διαδικασία υποβολής αιτήσεων για τις ονομασίες προέλευσης, προτείνει, στην περίπτωση των ΠΟΠ να αξιολογηθούν προσεκτικότερα οι πτυχές που αφορούν τη χρήση των πρώτων υλών, ακόμη και με την υποχρέωση να προέρχονται όλες από συγκεκριμένες περιοχές με ονομασία προέλευσης.

1.2.5

Πέμπτο θέμα: «Κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση του γενικού καθεστώτος της ονομασίας προέλευσης». Η ΕΟΚΕ, λαμβανομένων υπόψη των διαφορών που έχουν προκύψει μέχρι σήμερα, προτείνει να θεσπιστούν καταλληλότερα μέσα ώστε να διασφαλιστεί ο ευκολότερος προσδιορισμός της παράδοσης και/ή της φήμης μιας ονομασίας προέλευσης όπως, για παράδειγμα, η σύσταση μιας αρχής (μιας εξεταστικής επιτροπής), η οποία να λειτουργεί ως κέντρο προώθησης και/ή παρακολούθησης των πιθανών ονομασιών προέλευσης που ήδη υφίστανται στα διάφορα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή η σύσταση άλλων εξωδικαστικών οργάνων επίλυσης διαφορών.

1.2.6

Έκτο θέμα: «Σχεδιασμός των κοινοτικών συμβόλων που δηλώνουν γεωγραφικές ενδείξεις και προστατευόμενες ονομασίες προέλευσης». Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ότι η ενοποίηση των σημάτων ΠΟΠ και ΠΓΕ πιθανόν να οδηγήσει στην εδραίωση μιας ανισότητας μεταξύ δύο πραγματικοτήτων με ίσο κύρος, οι οποίες υφίστανται και είναι ριζωμένες στις επιμέρους περιφέρειες της ΕΕ. Ωστόσο, δεδομένης της ανάγκης της αποτελεσματικότερης επικοινωνίας με τους καταναλωτές, ενδείκνυται να ενθαρρυνθεί η διαφοροποίηση της γραφικής απεικόνισης των ΠΟΠ και ΠΓΕ από αυτή που ισχύει σήμερα (για παράδειγμα, διαφορετικά χρώματα), ενώ για τα άλλα εμπορικά σήματα (ΕΠΙΠ {εγγυημένα παραδοσιακά ιδιότυπα προϊόντα} και Βιολογική Γεωργία), η διαφοροποίηση της γραφικής τους απεικόνισης θα πρέπει να είναι ακόμη πιο έντονη (ακόμη και με διαφορετικά σήματα).

1.3

Η ΕΟΚΕ ευελπιστεί, συνεπώς, ότι κατά την επανέναρξη, περί το 2013, της συζήτησης σχετικά με την εξέλιξη της ΚΓΠ, η συνολική στρατηγική της ΕΕ να βασιστεί σε μία ολοκληρωμένη και οργανική θεώρηση όλων των προκλήσεων τις οποίες θα κληθεί να αντιμετωπίσει ο κλάδος της γεωργίας και των τροφίμων της ΕΕ: μία πολιτική αγοράς η οποία να παραμείνει κοινή και να επιδιώκει επίσης την αντιμετώπιση των αυξανόμενων κινδύνων που τίθενται στο εισόδημα εξαιτίας της αστάθειας των γεωργικών αγορών, καθώς αποκτούν ολοένα πιο ανοικτό και παγκοσμιοποιημένο χαρακτήρα· μία πολιτική αγροτικής ανάπτυξης πιο ισχυρή και πιο αποφασιστική· μία πολιτική για την ποιότητα η οποία να νοείται ως θεμελιώδης πυλώνας για το μέλλον του συνόλου της ευρωπαϊκής γεωργίας· και μία πολιτική για τους φυσικούς και ενεργειακούς πόρους η οποία να είναι ισορροπημένη και σταθερή.

1.4

Τέλος, η ΕΟΚΕ καλεί τα κράτη μέλη να αναπτύξουν πρωτοβουλίες με στόχο τη μέγιστη αξιοποίηση του ευρωπαϊκού συστήματος των ΠΟΠ και των ΠΓΕ προκειμένου να προωθηθούν καλύτερα τόσο τα γεωργικά προϊόντα τους όσο και το ευρωπαϊκό γεωργικό πρότυπο.

2.1

Στην ευρωπαϊκή κοινωνία των πολιτών διαπιστώνεται από καιρό μία προοδευτική και συνεχής αύξηση της ευαισθησίας των καταναλωτών έναντι των χαρακτηριστικών των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων, πράγμα που έχει ως αποτέλεσμα μία άνοδο της ζήτησης ποιοτικών προϊόντων. Στο αίτημα αυτό των καταναλωτών, η ΕΕ ανταποκρίνεται προτείνοντας μία ρυθμιστική πολιτική αξιοποίησης των ποιοτικών γεωργικών προϊόντων και τροφίμων, η οποία θα καλύπτει τόσο τις πτυχές που άπτονται της ασφάλειας των τροφίμων («υγειονομική νομοθεσία», ιχνηλασιμότητα, κλπ), όσο και αυτές που άπτονται του διακριτικού χαρακτήρα των εν λόγω προϊόντων (σήματα ποιότητας, βιολογική γεωργία, ΓΕ). Ο όρος 'ποιότητα' νοείται, στην παρούσα γνωμοδότηση, κατ' αυτόν τον τρόπο.

2.2

Στο πλαίσιο αυτό, η ευρωπαϊκή πολιτική θέσπισε ειδικές κανονιστικές διατάξεις με σκοπό την αναγνώριση των τοπικών προϊόντων τα οποία συνδέονται με έναν συγκεκριμένο τόπο προέλευσης: για παράδειγμα, των τοπικών προϊόντων η ποιότητα ή η φήμη των οποίων συνδέεται με μία συγκεκριμένη περιοχή ή περιφέρεια παραγωγής ή με τις πρώτες ύλες ή με τις μεθόδους παραγωγής που χρησιμοποιούνται εντός μιας καθορισμένης γεωγραφικής περιοχής.

2.3

Στις ευρωπαϊκές χώρες του μεσογειακού χώρου, η προστασία των ονομασιών που συνδέονται με τον τόπο προέλευσης ως τρόπος αναγνώρισης ενός προϊόντος διατροφής ανάγεται στις αρχές του εικοστού αιώνα και εφαρμόστηκε αρχικά στον τομέα του οίνου και στη συνέχεια επεκτάθηκε στα γεωργικά προϊόντα και στα τρόφιμα.

2.4

Το 1992, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέσπισε ένα πρώτο κοινό νομοθετικό πλαίσιο σχετικά με τις ονομασίες προέλευσης των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων, το οποίο εφαρμόστηκε σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Οι νέες αυτές νομοθετικές ρυθμίσεις δανείστηκαν ορισμούς, απαιτήσεις και διαδικασίες από τις ήδη υφιστάμενες εθνικές νομοθεσίες, όπως φαίνεται εξάλλου από την στενή σχέση μεταξύ του ευρωπαϊκού όρου «Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης» και του αντίστοιχου γαλλικού (appellation d'origine contrôlée), ισπανικού (denominacion de origen) και ιταλικού όρου (denominazione di origine controllata).

2.5

Η νομοθεσία αυτή συνίσταται από τον Κανονισμό (ΕΟΚ) 2081/92 για την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προέλευσης των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων και τον Κανονισμό (ΕΟΚ) 2082/92 για τις βεβαιώσεις ιδιοτυπίας των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων. Και οι δύο κανονισμοί αυτοί έχουν αποτελέσει αντικείμενο αναπροσαρμογής στα νέα δεδομένα, τον Μάρτιο του 2006, και φέρουν πλέον τους αριθμούς (ΕΚ) 510/2006 και 509/2006, αντίστοιχα.

2.6

Ο Κανονισμός (ΕΚ) 510/2006 αφορά την προστασία των ονομασιών προέλευσης των προϊόντων εκείνων ο ειδικός χαρακτήρας των οποίων καθορίζεται από την γεωγραφική τους προέλευση, ήτοι των Προστατευόμενων Ονομασιών Προέλευσης (ΠΟΠ) και των Προστατευόμενων Γεωγραφικών Ενδείξεων (ΠΓΕ).

2.6.1

Τα προϊόντα που φέρουν την ετικέτα ΠΟΠ, διαθέτουν χαρακτηριστικά τα οποία οφείλονται αποκλειστικά στο φυσικό περιβάλλον και στις ικανότητες των παραγωγών της περιοχής από την οποία προέρχονται. Συνεπώς, στην περίπτωση των ΠΟΠ, είναι απαραίτητο όλες οι φάσεις της διαδικασίας παραγωγής — παραγωγή πρώτων υλών, μεταποίηση και παρασκευή — να λαμβάνουν χώρα στην εν λόγω ζώνη, πρέπει δε να υφίσταται στενή σχέση μεταξύ των χαρακτηριστικών ενός προϊόντος και της γεωγραφικής του προέλευσης. Το ελαιόλαδο huile d'olive de Nyons, η παρμεζάνα parmigiano reggiano ή το αρνίσιο κρέας shetland lamb είναι παραδείγματα ΠΟΠ.

2.6.2

Όσον αφορά τα προϊόντα με το λογότυπο ΠΓΕ, διαθέτουν και αυτά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τα οποία τα συνδέουν με μία συγκεκριμένη περιοχή, στην περίπτωση αυτή όμως αρκεί μία μόνον φάση της διαδικασίας παραγωγής να έχει λάβει χώρα στην εν λόγω ζώνη, ενώ, π.χ., οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται κατά την παραγωγή μπορούν να προέρχονται από άλλη περιοχή. Παραδείγματα ΠΓΕ είναι ο σολομός Clare Island salmon, τα πορτοκάλια arancia rossa di Sicilia και η μπύρα Dortmund Bier.

2.7

Ο Κανονισμός (ΕΚ) 509/2006 αφορά τα εγγυημένα παραδοσιακά ιδιότυπα προϊόντα (ΕΠΙΠ), το δε αντίστοιχο λογότυπο χρησιμοποιείται για την σήμανση προϊόντων που παρουσιάζουν ιδιότυπα χαρακτηριστικά τα οποία οφείλονται, είτε σε ορισμένα συστατικά τους, είτε σε παραδοσιακές μεθόδους παραγωγής, όχι όμως στην γεωγραφική τους προέλευση. Παραδείγματα ΕΠΙΠ είναι το ζαμπόν Jamon Serrano, η μπύρα Kriek και το ψωμί Kalakukko.

2.8

Οι κανονισμοί 509 και 510/2006 υιοθετήθηκαν από το Συμβούλιο στις 20 Μαρτίου 2006. Κατά την ίδια σύνοδο, η Επιτροπή προέβη σε δήλωση για την μελλοντική επανεξέταση της πολιτικής σχετικά με την λειτουργία του κανονισμού 510 και την μελλοντική του εξέλιξη (3).

2.9

Η νέα νομοθεσία για τις ποιοτικές ονομασίες προέλευσης απλοποιεί σημαντικά το σύστημα. Στο παρελθόν, π.χ., οι αιτούντες υπέβαλλαν την αίτηση καταχώρισης στις αρμόδιες αρχές της χώρας τους και αυτές, αφού την εξέταζαν, διαβίβαζαν τον πλήρη φάκελο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία προέβαινε, με τη σειρά της, σε πλήρη εξέταση του φακέλου. Τώρα, αντίθετα, η εξέταση των αιτήσεων αποτελεί καθήκον των κρατών μελών, στο πλαίσιο των κανονισμών και των κατευθυντήριων γραμμών που έχουν καθοριστεί σε κοινοτικό επίπεδο. Ο ρόλος της Επιτροπής περιορίζεται σε μία ανάλυση των βασικών στοιχείων, τα οποία συγκεντρώνονται σε ένα ενιαίο έγγραφο, το οποίο δημοσιεύεται, στη συνέχεια, στην ΕΕΕΚ. Ένας άλλος νεωτερισμός είναι το γεγονός ότι οι παραγωγοί των τρίτων χωρών μπορούν να αποστέλλουν αιτήσεις καταχώρισης απευθείας στην Επιτροπή. Στο παρελθόν, αντίθετα, οι αιτήσεις έπρεπε υποχρεωτικά να υποβάλλονται κατά πρώτο λόγο στις εθνικές αρχές, οι οποίες δεν ήταν πάντοτε διατεθειμένες ή κατάλληλα προετοιμασμένες να τις εξετάσουν.

2.10

Στις 5 Φεβρουαρίου 2007, η Επιτροπή διοργάνωσε διάσκεψη με θέμα «Πιστοποίηση της ποιότητας των τροφίμων», επεκτείνοντας σημαντικά το φάσμα της προς εξέταση θεματολογίας (συστήματα πιστοποίησης, συστήματα επισήμανσης) και, κυρίως, εντάσσοντας σε αυτήν το καίριο ζήτημα της ασφάλειας των τροφίμων, της ποιότητας, δηλαδή, ως συστήματος που εγγυάται την ασφάλεια των τροφίμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι το πρώτο συμπέρασμα της εν λόγω διάσκεψης αναφέρει: «Κάθε είδος τροφίμων, είτε παράγεται στην ΕΕ είτε εισάγεται, πληροί υψηλές προδιαγραφές παραγωγής όσον αφορά την ασφάλεια και την υγιεινή» (4).

2.10.1

Πρέπει να τονιστεί, ωστόσο, ότι η «Μόνιμη επιτροπή για την τροφική αλυσίδα και την υγεία των ζώων», την οποία συνέστησαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη, στις 20 Δεκεμβρίου 2004 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η απαίτηση της ιχνηλασιμότητας δεν αφορά τα εισαγόμενα τρόφιμα. Η ΕΟΚΕ δεν συμφωνεί με αυτήν την δήλωση.

2.11

Με βάση τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα που προέκυψαν κατά τη λήξη της διάσκεψης του μηνός Φεβρουαρίου 2007, η Επιτροπή αποφάσισε να καταρτίσει μία «Πράσινη Βίβλο σχετικά με την πολιτική για την ποιότητα της ευρωπαϊκής γεωργικής παραγωγής», η οποία προβλέπεται να εκδοθεί τον Οκτώβριο του 2008 και στην οποία το θέμα των ΓΕ θα έχει σημαίνουσα θέση. Μετά την υποβολή της Πράσινης Βίβλου, προβλέπεται η υποβολή νομοθετικών προτάσεων.

2.12

Ταυτόχρονα, η Επιτροπή (και, πιο συγκεκριμένα, η ΓΔ «Γεωργία και Αγροτική ανάπτυξη») προωθεί μία εσωτερική αξιολόγηση του τρέχοντος συστήματος προστασίας των ονομασιών προέλευσης, τα αποτελέσματα της οποίας αναμένονται τον Ιούλιο του 2008.

2.13

Η ΕΟΚΕ συμβάλλει στο γενικό αυτό πλαίσιο με την παρούσα γνωμοδότηση πρωτοβουλίας, η οποία δεν έχει την φιλοδοξία να αναλύσει τις πολλαπλές πτυχές και προβληματικές της πολιτικής για την ποιότητα που προαναφέρθηκαν, παρά επικεντρώνεται στις πτυχές της αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας του ευρωπαϊκού συστήματος ονομασιών προέλευσης και γεωγραφικών ενδείξεων και στο δύσκολο πρόβλημα των πολυμερών και διμερών εμπορικών διαπραγματεύσεων που συνδέονται με τον τομέα αυτό.

2.14

Οι εργασίες που διεξήχθησαν μέχρι σήμερα και η θέση της ΕΟΚΕ επί του θέματος αντικατοπτρίζονται στη γνωμοδότηση πρωτοβουλίας με τίτλο «Η αξιοποίηση των τυπικών γεωργικών προϊόντων ποιότητας ως μέσο ανάπτυξης στο πλαίσιο της νέας ΚΓΠ» (Εισηγήτρια: η κα Santiago) (5). Εξάλλου, στη γνωμοδότησή της με τίτλο «Το μέλλον της ΚΓΠ» (Εισηγητής: ο κ. Ribbe) (6), η ΕΟΚΕ επιμένει ότι είναι αναγκαίο η ευρωπαϊκή γεωργία να προσανατολιστεί προς μία ασφαλή και υψηλής ποιότητας παραγωγή.

3.1.1

Το σύστημα που τέθηκε σε εφαρμογή με τον Κανονισμό (ΕΟΚ) 2081/92 φαίνεται, σε γενικές γραμμές, να είναι αποτελεσματικό. Ωστόσο, από λειτουργική άποψη, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να επιστήσει την προσοχή της Επιτροπής σε ορισμένα κρίσιμα θέματα που προέκυψαν με την πάροδο του χρόνου, ιδιαίτερα δε όσον αφορά τους εξής τρεις τομείς:

3.1.2

Το εν λόγω σύστημα είναι αποδοτικό συνολικά. Τα συγκεκριμένα προϊόντα προέρχονται ουσιαστικά από όλες τις κατηγορίες προϊόντων, πρόκειται δηλ. για προϊόντα τόσο φυτικής όσο και ζωικής προέλευσης, τόσο νωπά όσο και επεξεργασμένα, για ποτά, προϊόντα αλιείας, μπαχαρικά, κλπ., όπως προκύπτει από τον πίνακα που ακολουθεί, τα στοιχεία του οποίου έχουν ενημερωθεί τον Δεκέμβριο του 2007 και από τα οποία προκύπτει ότι ο συνολικός αριθμός των ΠΟΠ και των ΠΓΕ έχει φθάσει τις 772 μονάδες. Η ανάλυση ειδικότερα του αριθμού των προϊόντων που έχουν καταχωρισθεί δείχνει, για παράδειγμα, ότι κατά την περίοδο 2000-2006, οι ΠΟΠ αυξήθηκαν κατά 22 % και οι ΠΓΕ κατά 40 %, με μέση συνολική αύξηση 29 % στο διάστημα μόνον 5 ετών.

ΠΙΝΑΚΑΣ I: Ενδείξεις και ονομασίες που η ΓΔ «Γεωργία» καταχώρισε έως τις 15/12/2007 (http://ec.europa.eu/agriculture/qual/el/1bbaa_fr.htm)