24.8.2006   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 200/1

I–VII

1-11

1-5

6-11

12-49

12-31

12-16

17-23

24-26

27-31

32-49

32-41

42-47

48-49

50-57

50-52

53-57

58

ΑΕγχΠ

Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν

ΕΕΠ

Εθνικό Ενδεικτικό Πρόγραμμα

ΕΚ

Ευρωπαϊκή Κοινότητα

ΕΜΓΕΣ

Ευρωπαϊκό Μέσο Γειτονίας και Εταιρικής Σχέσης

ΕΠΓ

Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας

Επιτροπή MED

Συμβουλευτική επιτροπή των κρατών μελών για τη ζώνη της Μεσογείου

ΕΤΕπ

Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων

EuropeAid

Γραφείο Συνεργασίας EuropeAid

ΜΔΠ

Μηχανισμός Διαρθρωτικής Προσαρμογής

MEDA

Συνοδευτικά μέτρα για τις μεταρρυθμίσεις των οικονομικών και κοινωνικών διαρθρώσεων στις τρίτες χώρες της λεκάνης της Μεσογείου

I.

To 1995 η ΕΕ και 12 χώρες της Μεσογείου αποφάσισαν για μια νέα φάση των σχέσεών τους, ονομαζόμενη «Διαδικασία της Βαρκελώνης» ή «Ευρωμεσογειακή Εταιρική Σχέση». Κύριος σκοπός είναι η ανάπτυξη διαφόρων πτυχών της εταιρικής σχέσης, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών, οικονομικών, δημοσιονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών διαστάσεων (βλ. σημεία 1-2).

II.

Το πρόγραμμα MEDA αποτελεί το κύριο χρηματοδοτικό μέσο της ΕΚ για την εφαρμογή της Ευρωμεσογειακής Εταιρικής Σχέσης με περισσότερα από 8 000 εκατ. ευρώ που διατέθηκαν για την περίοδο 1995-2006. Κατά τα τέλη του 2005 είχαν αναληφθεί 7 000 εκατ. ευρώ περίπου για διάφορα σχέδια και προγράμματα και είχαν δαπανηθεί 4 000 εκατ. ευρώ περίπου (βλ. σημεία 3-5).

III.

Το Συνέδριο διενέργησε έλεγχο του προγράμματος MEDA για να καθορίσει κατά πόσο αυτό συμβάλλει πραγματικά στην οικονομική μεταρρύθμιση και κοινωνική ανάπτυξη στις χώρες εταίρους και κατά πόσο η διαχείριση του προγράμματος από την Επιτροπή είναι ενδεδειγμένη (βλ. σημεία 6-11).

IV.

V.

Ύστερα από δέκα και πλέον έτη λειτουργίας του MEDA, τα συγκεκριμένα αποτελέσματα μέχρι σήμερα είναι μάλλον περιορισμένα, καθώς πολλά σχέδια δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί. Για τις περισσότερες χώρες που υπάγονται στο MEDA το αποτέλεσμα της κοινοτικής στήριξης δεν μπορεί να αποδοθεί τόσο στο οικονομικό μέγεθός της όσο στις προσπάθειες της ΕΕ να αντιμετωπίσει ευαίσθητα θέματα πολιτικής μεταρρύθμισης και να στηρίξει τα φτωχότερα στρώματα των πληθυσμών (βλ. σημεία 27-31).

VI.

Η διαχείριση του προγράμματος MEDA από την Επιτροπή βελτιώθηκε σαφώς σε σχέση με τα πρώτα έτη και μπορεί να θεωρείται ικανοποιητική, καθώς οι προσπάθειες προγραμματισμού επί του παρόντος οδηγούν σε μια πιο ομαλή διάθεση πόρων με την πάροδο του χρόνου, οι περίοδοι προετοιμασίας γίνονται συντομότερες και οι εκταμιεύσεις έχουν αυξηθεί σημαντικά. Παράγοντες που συνέβαλαν στις εν λόγω βελτιώσεις είναι η αύξηση του αριθμού των σχεδίων/προγραμμάτων, ένα μεγαλύτερο ποσοστό της ενίσχυσης του προϋπολογισμού που διατέθηκε στο συνολικό πρόγραμμα και το γενικά θετικό αποτέλεσμα της ανάθεσης διαχειριστικών εξουσιών στις αντιπροσωπείες στη διαδικασία προετοιμασίας των σχεδίων και εφαρμογής από τις αντιπροσωπείες. Άλλες βελτιώσεις συνίστανται σε συστηματικότερη παρακολούθηση και αξιολόγηση και σε διεξοδικότερο διάλογο και συντονισμό με τοπικούς ομολόγους και άλλους χορηγούς βοήθειας. Η συνηθέστερη αιτία καθυστερήσεων εκτέλεσης παραμένει να είναι τα προβλήματα σύναψης συμβάσεων (βλ. σημεία 32-49).

VII.

Λαμβανομένων υπόψη ότι ο κανονισμός MEDA λήγει το 2006 και ότι το νέο ΕΜΓΕΣ αρχίζει να ισχύει το 2007, το Συνέδριο συνιστά στην Επιτροπή:

1.

Ύστερα από 20 έτη περίπου αυξανόμενης συνεργασίας, ιδιαίτερα σε θέματα εμπορίου και ανάπτυξης μεταξύ της ΕΕ, των κρατών μελών της και των 12 αντιστοίχων μεσογειακών χωρών, στη διάσκεψη της ΕΕ και των υπουργών εξωτερικών της ζώνης της Μεσογείου που πραγματοποιήθηκε στη Βαρκελώνη (Νοέμβριος 1995) ελήφθη η απόφαση για μια νέα φάση «εταιρικής σχέσης», ονομαζόμενη επίσης «Διαδικασία της Βαρκελώνης» ή «Ευρωμεσογειακή εταιρική σχέση» (1).

2.

Στη διακήρυξη, η οποία εγκρίθηκε στη διάσκεψη της Βαρκελώνης, προβλέφθηκαν τρεις τομείς σχετικά με την εταιρική σχέση, με τους ακόλουθους βασικούς στόχους:

3.

Το πρόγραμμα MEDA αποτελεί το κύριο χρηματοδοτικό μέσο της ΕΚ για την εφαρμογή της ευρωμεσογειακής εταιρικής σχέσης, τη νομική βάση της οποίας αποτέλεσε ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1488/96 του Συμβουλίου της 23ης Ιουλίου 1996 (2). Ο κανονισμός περιγράφει ένα ευρύ φάσμα μέτρων στήριξης που πρέπει να αναληφθούν για την ενίσχυση των προσπαθειών των μεσογειακών εταίρων προκειμένου να μεταρρυθμίσουν τις οικονομικές και κοινωνικές δομές τους και να μετριάσουν τις ενδεχόμενες αρνητικές συνέπειες της οικονομικής ανάπτυξης. Για την περίοδο 1995 έως 1999, ο κανονισμός προέβλεψε συνολικό ποσό αναφοράς ύψους 3 424,5 εκατ. Ecu.

4.

Ύστερα από αξιολόγηση του κανονισμού το 1999, πραγματοποιήθηκε τροποποίησή του από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 2698/2000 του Συμβουλίου (3), ο οποίος αναφέρεται συνήθως ως κανονισμός MEDA-II. Ο εν λόγω κανονισμός προβλέπει ποσό αναφοράς 5 350 εκατ. ευρώ για την περίοδο 2000-2006. Επίσης, με την τροποποίηση προστέθηκε ένας άλλος τομέας δραστηριοτήτων, ο οποίος έπρεπε να υποστηριχθεί («βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των μειονεκτούντων») και απλουστεύθηκαν ορισμένες διαδικασίες λήψης αποφάσεων.

5.

Οι συνολικές πραγματικές αναλήψεις υποχρεώσεων που πραγματοποιήθηκαν για την περίοδο 1995-2005 ανέρχονταν σε 6 900 εκατ. ευρώ περίπου και οι πραγματικές εκταμιεύσεις για την ίδια περίοδο σε 4 000 εκατ. ευρώ περίπου. Στο παράρτημα Ι περιλαμβάνεται μια αναλυτικότερη επισκόπηση των αναλήψεων υποχρεώσεων και των εκταμιεύσεων κατά χώρα για την περίοδο 1995-2005.

6.

Κατά την περιόδο Αυγούστου-Δεκεμβρίου 2005 το Συνέδριο διενέργησε έλεγχο του προγράμματος MEDA, με βάση τα ακόλουθα θέματα:

7.

Οι κυριότερες πτυχές που εξετάστηκαν στο πλαίσιο του πρώτου θέματος περιλαμβάνουν συνάφεια και προτεραιότητες του προγράμματος, βαθμό ιδιοποίησης των σχεδίων, ανάπτυξη του δυναμικού και επίτευξη των αποτελεσμάτων.

8.

Οι κυριότερες πτυχές που εξετάστηκαν για το δεύτερο θέμα είναι η ταχύτητα και η αποτελεσματικότητα του προγραμματισμού, η προετοιμασία και η εκτέλεση, η παρακολούθηση και η αξιολόγηση, καθώς και ο συντονισμός των χορηγών βοήθειας.

9.

Στην οικονομική μεταρρύθμιση και κοινωνική ανάπτυξη περιλαμβάνεται η στήριξη για την οικονομική μετάβαση και τη δημιουργία μιας ευρωμεσογειακής ζώνης ελευθέρων συναλλαγών (π.χ. βελτίωση εμπορικών συναλλαγών, δημιουργία θέσεων εργασίας και ανάπτυξη ιδιωτικού τομέα), πράξεις για τη στήριξη μεταρρυθμιστικών προγραμμάτων (π.χ. σε οικονομικές υπηρεσίες και στη δημόσια διοίκηση), αναβάθμιση οικονομικών έργων υποδομής, ιδιαίτερα στους τομείς των μεταφορών, της ενέργειας, της αγροτικής και αστικής ανάπτυξης, και βελτιώσεις σε κοινωνικές υπηρεσίες, ιδίως στους τομείς της υγείας, του οικογενειακού προγραμματισμού, της υδροδότησης, της εξυγίανσης και της στέγασης.

10.

Οι εργασίες ελέγχου περιλάμβαναν επισκέψεις στην Αίγυπτο και στο Μαρόκο, όπου ελέγχθηκε μια επιλογή σχεδίων και προγραμμάτων και πραγματοποιήθηκαν συζητήσεις με το προσωπικό της αντιπροσωπείας, τις τοπικές αρχές, τους διαχειριστές των σχεδίων, τους τεχνικούς βοηθούς και άλλους χορηγούς βοήθειας. Επιπλέον, πραγματοποιήθηκε στην Ιορδανία επιτόπια εξέταση σχεδίων και προγραμμάτων. Ο έλεγχος επικεντρώθηκε σε σχέδια που χρηματοδοτήθηκαν στο πλαίσιο του MEDA I και II. Στον εν λόγω έλεγχο δεν συμπεριλήφθησαν σχέδια που χρηματοδοτήθηκαν μέσω των παλαιών πρωτοκόλλων (4), του περιφερειακού σκέλους του προγράμματος MEDA ή μέσω οριζοντίων και θεματικών κονδυλίων του προϋπολογισμού. Ο πλήρης κατάλογος των σχεδίων και προγραμμάτων που εξετάστηκαν στο πλαίσιο του ελέγχου περιλαμβάνεται στο παράρτημα II.

11.

Τέλος, με τον έλεγχο εξετάστηκαν επίσης σχετικές εκθέσεις αξιολόγησης, οι οποίες καταρτίστηκαν για λογαριασμό της Επιτροπής, συμπεριλαμβανομένης της ενδιάμεσης αξιολόγησης του προγράμματος MEDA-II που ολοκληρώθηκε το 2005. Η αξιολόγηση αυτή επικεντρώθηκε σε δύο κύρια θέματα, ήτοι τη συνάφεια του προγράμματος MEDA II και την αποτελεσματικότητα/αποδοτικότητα των ρυθμίσεων διαχείρισης και εκτέλεσης του MEDA ΙΙ. Τα θέματα αυτά χωρίστηκαν σε αρκετά επιμέρους θέματα, για το καθένα από τα οποία σχεδιάστηκε ενδεδειγμένη προσέγγιση αξιολόγησης, η οποία περιλάμβανε εκτενή τεκμηριωμένη εξέταση και πολυάριθμες συνεντεύξεις στα κεντρικά γραφεία της Επιτροπής και στις δύο χώρες όπου πραγματοποιήθηκαν επισκέψεις (Τυνησία και Αίγυπτος). Το Συνέδριο ανέλυσε την εν λόγω αξιολόγηση σε σχέση με το δικό του έλεγχο και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η αξιολόγηση αυτή παρέχει επαρκή βάση για να χρησιμοποιήσει τα αποτελέσματά της ως επιβεβαιωτικά στοιχεία για τις δικές του διαπιστώσεις ελέγχου (βλ. επίσης σημεία 46-47), όπου για το λόγο αυτό γίνεται σχετική αναφορά σ' αυτή την ενδιάμεση αξιολόγηση.

12.

Όλα τα σχέδια που εξετάστηκαν στις τρεις χώρες που κάλυψε ο έλεγχος ήταν συναφή με τους στόχους του MEDA (5) και συμβάδιζαν με τους αντίστοιχους στόχους εθνικής ανάπτυξης της χώρας. Η παρατήρηση αυτή μπορεί να επιβεβαιωθεί στην ενδιάμεση αξιολόγηση του προγράμματος MEDA-II που πραγματοποίησε η ίδια η Επιτροπή, στην οποία διατυπώθηκε το συμπέρασμα ότι το πρόγραμμα ήταν ικανοποιητικό από πλευράς συνάφειας.

13.

Και στις τρεις χώρες η συνολική κοινοτική στήριξη ήταν ένας συνδυασμός παρεμβάσεων που απέβλεπαν σε οικονομικές μεταρρυθμίσεις και κοινωνική ανάπτυξη με την Αίγυπτο και το Μαρόκο να εμφανίζουν την ίδια ισορροπία μεταξύ των δύο αυτών διαφορετικών τομέων, ενώ στην περίπτωση της Ιορδανίας η έμφαση δόθηκε περισσότερο σε οικονομικές μεταρρυθμίσεις.

14.

Εντούτοις, επειδή οι στόχοι του MEDA και τα πιθανά μέτρα στήριξης δεν καθορίζονται με ακρίβεια στους κανονισμούς MEDA, το θέμα είναι κατά πόσο η Επιτροπή στόχευσε στην πράξη τη στήριξή της, πράγμα με το οποίο θα μπορούσε να αυξηθεί η συνάφεια της στήριξης.

15.

Στις δύο από τις τρεις χώρες που εξετάστηκαν (Αίγυπτος και Ιορδανία) υπήρξε σαφής τάση να επικεντρωθεί η στήριξη σε περιορισμένο αριθμό τομέων και παρεμβάσεων. Τούτο δεν συνέβη στην τρίτη χώρα, το Μαρόκο, καθώς η κοινοτική στήριξη διασκορπίστηκε σε ένα μεγαλύτερο αριθμό παρεμβάσεων που κάλυπτε πολλούς τομείς, ιδιαίτερα κατά την περίοδο MEDA-I και με κάποια βελτίωση κατά την περίοδο MEDA-II (6).

16.

Στο μεταξύ η Επιτροπή διαμόρφωσε μια νέα πολιτική εξωτερικών σχέσεων έναντι των γειτονικών χωρών ονομαζόμενη Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας (ΕΠΓ). Στο πλαίσιο της πολιτικής αυτής ένα νέο χρηματοδοτικό μέσο (το ΕΜΓΕΣ) θα πρέπει να αρχίσει να ισχύει το 2007 αντικαθιστώντας αρκετά άλλα μέσα, συμπεριλαμβανομένου του MEDA. Ως πρώτο βήμα προς την εφαρμογή της ΕΠΓ καταρτίζονται ειδικά σχέδια δράσης για όλες τις χώρες εταίρους. Δεδομένου ότι σ' αυτά τα σχέδια δράσης καθορίζεται μια πλήρης σειρά προτεραιοτήτων, η οποία καλύπτει όλους τους τομείς συνεργασίας (7), η επικείμενη σειρά εγγράφων στρατηγικής ανά χώρα (που καλύπτει την περίοδο 2007-2013) ενδεχομένως να χρειαστεί να επικεντρωθεί σε έναν πιο περιορισμένο αριθμό τομέων παρέμβασης.

17.

Μία από τις γενικά αποδεκτές αρχές για αποτελεσματική βοήθεια είναι η ενθάρρυνση της ιδιοποίησης των σχεδίων (δηλαδή ότι οι δικαιούχοι θα πρέπει να είναι υπεύθυνοι και να ελέγχουν τα σχέδια και τα προγράμματα σε όλα τα στάδια) (8). Για το λόγο αυτό, για να εξεταστεί εάν το πρόγραμμα MEDA συμβάλλει πράγματι στην οικονομική μεταρρύθμιση και στην κοινωνική ανάπτυξη στις συμμετέχουσες μεσογειακές χώρες, ένα δεύτερο σημείο που έπρεπε να προσεχθεί κατά τον έλεγχο ήταν κατά πόσο η Επιτροπή ενεθάρρυνε την ιδιοποίηση των προγραμμάτων της από τις δικαιούχους κυβερνήσεις.

18.

Ένας τρόπος για την επίτευξη του στόχου αυτού είναι να αντικατασταθεί η παραδοσιακή στήριξη του σχεδίου από τη γενική ενίσχυση του προϋπολογισμού, κατά τον οποίο η δικαιούχος κυβέρνηση και ο χορηγός ενίσχυσης συμφωνούν για ορισμένες δραστηριότητες που πρέπει να εκτελεστούν (συνήθως μέτρα πολιτικών μεταρρυθμίσεων)· αντί όμως τα κεφάλαια του χορηγού να χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη συγκεκριμένων δαπανών, καταβάλλονται απευθείας στο δημόσιο ταμείο. Βέβαια, η απόφαση να χρησιμοποιηθεί η στήριξη του προϋπολογισμού εξαρτάται επίσης από την τήρηση ορισμένων όρων, όπως την ύπαρξη ενός ορισμένου επιπέδου διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών (9). Αυτή η μέθοδος χορήγησης των κεφαλαίων θεωρείται γενικά ότι ενθαρρύνει το αίσθημα ιδιοποίησης εκ μέρους της δικαιούχου κυβέρνησης, αν και αυτό δεν μπορεί να εξασφαλιστεί (βλ. πλαίσιο αριθ. 1: παράδειγμα ενός προγράμματος ενίσχυσης του προϋπολογισμού και του τύπου των αντίστοιχων όρων).

Πλαίσιο αριθ. 1Παράδειγμα ενίσχυσης προϋπολογισμούΠρόγραμμα ενίσχυσης του εμπορίου στην Αίγυπτο (40 εκατ. ευρώ)Στόχοι του προγράμματος

19.

Ο έλεγχος έδειξε ότι και στις τρεις χώρες υπήρξε σαφής αύξηση της χρησιμοποίησης του μέσου στήριξης του προϋπολογισμού και τα στατιστικά στοιχεία που περιλαμβάνονται στην ενδιάμεση αξιολόγηση επιβεβαίωσαν επίσης ότι τούτο ίσχυε για το σύνολο των χωρών MEDA (10). Εντούτοις, στο Μαρόκο υπήρχε επίσης ένας μεγάλος αριθμός παραδοσιακών σχεδίων, συμπεριλαμβανομένων πολλών σχεδίων έργων υποδομής και εξοπλισμού, τα οποία λόγω της φύσης τους δεν ενθαρρύνουν πραγματικά την ιδιοποίηση των σχεδίων σε αντίθεση με τα σχέδια που έχουν μεγαλύτερη σχέση με την επιμόρφωση και την ενίσχυση των θεσμών.

20.

Όσον αφορά τις πράξεις στήριξης του προϋπολογισμού που ολοκληρώθηκαν μέχρι σήμερα, τα μέτρα εφαρμόστηκαν ικανοποιητικά και οι εκταμιεύσεις πραγματοποιήθηκαν χωρίς σημαντικές καθυστερήσεις ή προβλήματα. Το γεγονός αυτό επιτρέπει να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι στις περιπτώσεις αυτές οι τοπικές αρχές έχουν πράγματι «ιδιοποιηθεί» τα μεταρρυθμιστικά προγράμματα.

21.

Εντούτοις, η ενίσχυση του προϋπολογισμού δεν αποτελεί το μόνο μέσο στήριξης. Οι πολιτικές μεταρρυθμίσεις χρειάζονται συχνά συμπληρωματικά μέτρα, όπως εκπαίδευση ή ορισμένους τύπους εξοπλισμού, για τα οποία είναι περισσότερο ενδεδειγμένη η παραδοσιακή προσέγγιση στήριξης των σχεδίων, όπως επίσης συμβαίνει όταν πρόκειται να παρασχεθεί στοχοθετημένη ενίσχυση σε μια ορισμένη ομάδα πληθυσμού ή σε μία περιοχή, π.χ. μέσω ενεργειών αγροτικής ανάπτυξης.

22.

Γι' αυτό το είδος σχεδίου, η ιδιοποίηση μπορεί να ενθαρρυνθεί επίσης, όχι μόνο από τις τοπικές αρχές, αλλά και από τους δικαιούχους των δραστηριοτήτων που χρηματοδοτούνται με την ενίσχυση. Ένα θετικό παράδειγμα επισημάνθηκε κατά τον έλεγχο στο Μαρόκο, στην περίπτωση ενός σχεδίου αγροτικής ανάπτυξης στα όρη του Κεντρικού Άτλαντα. Υιοθετήθηκε έναντι του τοπικού πληθυσμού μια συμμετοχική προσέγγιση, πράγμα το οποίο σήμαινε ότι όλοι οι τοπικοί εταίροι συμμετείχαν πλήρως στο σύνολο της διαδικασίας εκπόνησης και εφαρμογής των σχεδίων τοπικής ανάπτυξης. Ήταν προφανές ότι η προσέγγιση αυτή συνέβαλε στην επιτυχία των δραστηριοτήτων που αφορούσαν το σχέδιο (βλ. πλαίσιο αριθ. 2).

Πλαίσιο αριθ. 2Παράδειγμα στήριξης του σχεδίουΑγροτική ανάπτυξη στα όρη του Κεντρικού Άτλαντα, Μαρόκο(σχέδιο Khénifra, 15 εκατ. ευρώ)Στόχοι του σχεδίου

23.

Τελικά, ο αποφασιστικός παράγοντας σχετικά με την ενίσχυση της ιδιοποίησης των σχεδίων δεν βρίσκεται στον τρόπο χορήγησης της βοήθειας αλλά στην ευρύτητα του πνεύματος των τοπικών αρχών ως προς την έννοια και τη διαδικασία της μεταρρύθμισης. Τούτο αποδείχθηκε επίσης από πολλά σχέδια/προγράμματα που εξετάστηκαν κατά τον έλεγχο, όπου σημειώθηκε σημαντική πρόοδος μετά την πλήρη συμμετοχή ενός δικαιούχου οργανισμού ή την εκδήλωση μεγαλύτερου ενδιαφέροντος ενός νέου υπουργού για ένα ιδιαίτερο πρόγραμμα.

24.

Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που θα επηρεάσει κατά πόσο το πρόγραμμα MEDA συμβάλλει πραγματικά στην οικονομική μεταρρύθμιση και κοινωνική ανάπτυξη στις συμμετέχουσες μεσογειακές χώρες είναι εκείνος της ενίσχυσης τοπικών θεσμικών φορέων να εκπονούν και να εφαρμόζουν μεταρρυθμιστικά προγράμματα και άλλες αναπτυξιακές δραστηριότητες. Με τον έλεγχο εξετάστηκε κατά πόσο η Επιτροπή συμβάλλει στην ανάπτυξη του δυναμικού αυτού.

25.

Σχεδόν όλα τα σχέδια/προγράμματα που ελέγχθηκαν στις τρεις χώρες περιλάμβαναν μέτρα ή στοιχεία μέτρων για την ανάπτυξη του δυναμικού. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ανάπτυξη του δυναμικού στους συμμετέχοντες οργανισμούς αποτελεί μάλιστα τον κύριο στόχο της παρέμβασης (11).

26.

Ένας ειδικός τομέας διοικητικής φύσης, όπου χρειάστηκε να ενισχυθεί η τοπική θεσμική δυναμικότητα είναι η σύναψη συμβάσεων από δημόσιους οργανισμούς με την εφαρμογή όμως κοινοτικών διαδικασιών. Τα προβλήματα σχετικά με τη σύναψη συμβάσεων, καθώς θα εξεταστούν παρακάτω στο σημείο 39, υπήρξαν η κυριότερη αιτία των καθυστερήσεων κατά την εφαρμογή των σχεδίων.

27.

Κατά τον έλεγχο εξετάστηκε δείγμα σχεδίων από τις τρεις χώρες (βλ. παράρτημα II) προκειμένου να εκτιμηθεί κατά πόσο επιτεύχθηκαν τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα, όπως καθορίζονται στις μεμονωμένες χρηματοδοτικές συμβάσεις.

28.

Ύστερα από δέκα και πλέον έτη λειτουργίας του MEDA, τα αποτελέσματα στο σύνολό τους μέχρι σήμερα είναι μάλλον περιορισμένα, διότι πολλά σχέδια/προγράμματα, συμπεριλαμ βανομένου ενός σημαντικού αριθμού σχεδίων/προγραμμάτων ΜEDA-I, εξακολουθούσαν να είναι υπό εκτέλεση κατά τη διενέργεια του ελέγχου και τα τελικά αποτελέσματά τους δεν μπορούσαν ακόμη να καθοριστούν (12).

29.

Για όσα σχέδια και προγράμματα, τα οποία ξεκίνησαν στο πλαίσιο του ΜEDA-I (1995-1999) και είχαν ολοκληρωθεί ή σχεδόν ολοκληρωθεί, τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα έχουν γενικά επιτευχθεί, αν και όχι στο 100 % του συνόλου των περιπτώσεων. Τα περισσότερα σχέδια/προγράμματα που υπάγονται στο MEDA-I ξεκίνησαν με πολύ μεγάλη καθυστέρηση, εν μέρει επειδή το κανονιστικό πλαίσιο για το MEDA-I ήταν έτοιμο μόνο σε προχωρημένο στάδιο, αλλά επίσης επειδή πολλά σχέδια αντιμετώπισαν καθυστερήσεις κατά το στάδιο της εκκίνησής τους ως αποτέλεσμα της βραδύτητας των διαδικασιών διαγωνισμού. Στη συνέχεια, επειδή οι προθεσμίες τους έληξαν, χρειάστηκαν μία ή περισσότερες παρατάσεις ως προς την αρχική διάρκεια των σχεδίων (δέκα από τα έντεκα σχέδια/προγράμματα που εξετάστηκαν) προκειμένου να εκτελεστούν (οι περισσότερες) από τις προγραμματισθείσες δραστηριότητες. Δέκα από τα έντεκα σχέδια/προγράμματα, που υπάγονται στο MEDA-I και εξετάστηκαν, εξακολουθούσαν να εκτελούνται κατά τη διενέργεια του ελέγχου (τέλη του 2005).

30.

Για τα περισσότερα σχέδια/προγράμματα που υπάγονται στο MEDA-II ήταν ακόμη πολύ νωρίς για να πραγματοποιηθεί μια σωστή εκτίμηση των αποτελεσμάτων τους κατά τη διενέργεια του ελέγχου. Οι πράξεις ενίσχυσης του προϋπολογισμού διεξάγονταν συνήθως σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, ορισμένα όμως σχέδια για τα οποία χρειαζόταν σύναψη σύμβασης για υπηρεσίες τεχνικής βοήθειας και μερικές φορές επίσης για εξοπλισμό και εργασίες, μπορούσαν εύκολα να καθυστερήσουν. Για πολλά σχέδια που εξετάστηκαν αναμένονταν ήδη προβλήματα ως προς το χρονοδιάγραμμα λόγω του ονομαζόμενου κανόνα D+3, με τον οποίο περιορίζεται η περίοδος κατά τη διάρκεια της οποίας μπορούν να υπογραφούν οι συμβάσεις (βλ. περαιτέρω πληροφορίες στο σημείο 41).

31.

Για τις περισσότερες χώρες MEDA το αποτέλεσμα της κοινοτικής στήριξης δεν μπορεί να αποδοθεί στο οικονομικό μέγεθός της εφόσον η συνολική κοινοτική στήριξη είναι μόνο πολύ περιορισμένη σε σύγκριση με το ΑΕγχΠ των χωρών αυτών και συνήθως αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 1 % του προϋπολογισμού του κράτους. Αυτό ισχύει για δύο από τις τρεις χώρες που κάλυψε ο εν λόγω έλεγχος (13). Το αποτέλεσμα της κοινοτικής στήριξης βρίσκεται περισσότερο στις προσπάθειες της ΕΕ να αντιμετωπίσει και να υποστηρίξει θέματα σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις (π.χ. σύστημα χρηματοδότησης υγειονομικής περίθαλψης, βιομηχανικός εκσυγχρονισμός, μεταρρύθμιση τραπεζικού συστήματος, βελτίωση τελωνειακού συστήματος), καθώς και να ενθαρρύνει τις κυβερνήσεις να αντιμετωπίσουν τέτοια θέματα· επίσης το εν λόγω αποτέλεσμα βρίσκεται και στη βούληση της ΕΕ να στηρίξει τα φτωχότερα στρώματα και τους μειονεκτούντες του πληθυσμού. Συνεπώς, επειδή η κοινοτική στήριξη έχει συχνά ποιοτικό και καινοτόμο χαρακτήρα, το αποτέλεσμά της είναι δύσκολο να προσδιοριστεί ποσοτικά.

32.

Για την περίοδο του MEDA-I ο προγραμματισμός και η εκπόνηση των σχεδίων ξεκίνησαν καθυστερημένα. Ο ίδιος ο κανονισμός MEDA εγκρίθηκε μόλις το 1996 και τα πρώτα ενδεικτικά προγράμματα κάλυψαν την περίοδο 1996-1998. Ως αποτέλεσμα, οι αναλήψεις υποχρεώσεων επικεντρώθηκαν σε ολίγα έτη, και μερικές φορές σε ορισμένα μεγάλα σχέδια ή προγράμματα μόνο, π.χ. οι τέσσερις αναλήψεις υποχρεώσεων στο πλαίσιο του MEDA-I για την Αίγυπτο κυμαίνονταν από 100 έως 250 εκατ. ευρώ, οι αναλήψεις υποχρεώσεων για την Ιορδανία περιλάμβαναν δύο μηχανισμούς διαρθρωτικών προσαρμογών (ΜΔΠ) ύψους 100 και 80 εκατ. ευρώ αντίστοιχα και οι αναλήψεις υποχρεώσεων για το Μαρόκο περιλάμβαναν ένα ΜΔΠ ύψους 120 εκατ. ευρώ και ένα οδικό σχέδιο ύψους 80 εκατ. ευρώ.

33.

Ο κανονισμός MEDA-II, ο οποίος άρχισε να ισχύει το 2001, προέβλεπε νέους κανόνες προγραμματισμού. Οι κανόνες αυτοί απέβλεπαν να επισπεύσουν τη διαδικασία προγραμματισμού επιτρέποντας τις προτεινόμενες αναλήψεις υποχρεώσεων για ένα δεδομένο έτος να υποβάλλονται στην Επιτροπή MED μία φορά το χρόνο, υπό μορφή ενός ετήσιου σχεδίου χρηματοδότησης συνοδευόμενου από συνοπτική περιγραφή των σχεδίων (αντί να υποβάλλονται μεμονωμένες προτάσεις σχεδίων σε διαφορετικές στιγμές του έτους).

34.

Επιπλέον, μια νέα σειρά των εγγράφων στρατηγικής ανά χώρα δημοσιεύθηκε το 2001, που κάλυπτε την περίοδο 2002-2006, καθώς και τα νέα εθνικά ενδεικτικά προγράμματα (ΕΕΠ) για την περίοδο 2002-2004. Πράγματι, από το 2002 οι αναλήψεις υποχρεώσεων ακολούθησαν αυστηρά αυτά τα έγγραφα προγραμματισμού. Ιδιαίτερα από τα ΕΕΠ 2002-2004 και μετά, οι προτάσεις σχεδίων διατυπώθηκαν κατά τρόπο περισσότερο συνεχή, όπως φαίνεται στον πίνακα. Οι συνολικές αναλήψεις υποχρεώσεων για όλες τις χώρες δείχνουν επίσης μια πιο ομαλή κατανομή μετά το 2000.

35.

Η διαδικασία εκπόνησης του σχεδίου στο σύνολό της συνεπάγεται ορισμένα στάδια που ξεκινούν από την πρώτη ταυτοποίηση μέσω λεπτομερούς προετοιμασίας, υποβολής στη συμβουλευτική επιτροπή των κρατών μελών (Επιτροπή MED) μέχρι τη χρηματοδοτική απόφαση που λαμβάνει η Επιτροπή και μέχρι την υπογραφή της χρηματοδοτικής σύμβασης από την Επιτροπή και τις δικαιούχους αρχές. Η εξέταση των σχεδίων/προγραμμάτων που περιλαμβάνονται στον έλεγχο (βλ. παράρτημα ΙΙ) έδειξε ότι για την περίοδο MEDA-II η διαδικασία αυτή γενικά ολοκληρώθηκε ταχύτερα από ό,τι στο παρελθόν (14). Παράγοντες που συντείνουν είναι η μεταβίβαση αρμοδιοτήτων στην οποία προέβη η Επιτροπή από τις κεντρικές υπηρεσίες στις Βρυξέλλες στις αντιπροσωπείες της, πράγμα το οποίο ενίσχυσε προφανώς τη συμμετοχή τους κατά τη διαδικασία εκπόνησης, η όλη απλούστευση της διαδικασίας προγραμματισμού, όπως περιγράφεται στα σημεία 33-34, καθώς επίσης και ορισμένες άλλες αλλαγές διαχείρισης στο πλαίσιο της συνολικής μεταρρύθμισης της εξωτερικής βοήθειας (15).

36.

Ο έλεγχος έδειξε ότι κατά την έναρξη ενός σχεδίου η σύναψη συμβάσεων παροχής υπηρεσιών συνήθως για τεχνική βοήθεια χρειάζεται κατ' ανάγκη τουλάχιστον οκτώ μήνες από την προκήρυξη της πρόσκλησης υποβολής προσφορών μέχρι την υπογραφή της σύμβασης, αλλά μερικές φορές μπορεί να χρειαστούν και δύο ή και τρία έτη (16). Τούτο μπορεί να συμβεί όταν η προκήρυξη του διαγωνισμού είναι ανεπιτυχής, π.χ. λόγω ανεπαρκούς αριθμού έγκυρων προσφορών, και πρέπει να επαναληφθεί. Συνεπώς, η δρομολόγηση σχεδίων σχετικά με την τεχνική βοήθεια παραμένει μία χρονοβόρα διαδικασία που μπορεί εύκολα να καθυστερήσει. Από την άποψη αυτή, δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ του MEDA-I και του MEDA-II.

37.

Οι συνολικές εκταμιεύσεις στο πλαίσιο του προγράμματος MEDA βελτιώθηκαν από το 2000 και μετά και ακόμη σαφέστερα από το 2002 και έπειτα (βλ. πίνακα). Οι ετήσιες μέσες εκταμιεύσεις κατά την περίοδο MEDA-I 1995-1999 ανήλθαν σε 175 εκατ. ευρώ, ένα αριθμητικό στοιχείο το οποίο τριπλασιάστηκε για να φθάσει στα 528 εκατ. ευρώ περίπου κατά μέσο όρο για την εξαετή περίοδο 2004-2005. Για το 2004 και το 2005 οι συνολικές εκταμιεύσεις ήταν υψηλότερες από τις συνολικές νέες αναλήψεις υποχρεώσεων που πραγματοποιήθηκαν κατά τα έτη αυτά, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι από το 2004 για πρώτη φορά μετά τη δρομολόγηση του MEDA το αθροιστικό σύνολο των εκκρεμών αναλήψεων υποχρεώσεων (17) μειώθηκε. Για το MEDA-I, ύστερα από έξι χρόνια (1995-2000) οι σωρευτικές εκταμιεύσεις έφθασαν στο 38 % των σωρευτικών αναλήψεων υποχρεώσεων, ενώ για το MEDA-II το ποσοστό αυτό είχε αυξηθεί σε 46 % επίσης ύστερα από έξι χρόνια (2000-2005). Το γεγονός αυτό αποτελεί ένδειξη ότι στο πλαίσιο του MEDA-II βελτιώθηκε η ταχύτητα της εκτέλεσης. Η ενδιάμεση αξιολόγηση του προγράμματος MEDA-II καταλήγει σε παρόμοιο συμπέρασμα όταν αναφέρει ότι το επίπεδο των δραστηριοτήτων του προγράμματος φθάνει σε κάποια ωριμότητα (18).

38.

Η βελτίωση της εφαρμογής οφείλεται στους εξής παράγοντες:

39.

Αυτή η γενικώς θετική εκτίμηση δεν σημαίνει ότι η εφαρμογή δεν συναντά ποτέ προβλήματα. Τα προβλήματα σχετικά με τη σύναψη συμβάσεων αποτελούν την κύρια αιτία των καθυστερήσεων κατά την εκτέλεση. Από τα σχέδια/προγράμματα που εξετάστηκαν κατά τη διενέργεια του ελέγχου, σχεδόν κάθε σχέδιο που προέβλεπε σύναψη σύμβασης (σχετικά με εργασίες, προμήθειες ή παροχή υπηρεσιών) αντιμετώπισε από την πλευρά αυτή προβλήματα και συχνά καθυστερήσεις για πολλούς λόγους. Πολλές προσκλήσεις για υποβολή προσφορών χρειάστηκε να ακυρωθούν και να επαναληφθούν λόγω έλλειψης επαρκούς αριθμού έγκυρων τεχνικά προσφορών. Οι διαδικασίες σύναψης συμβάσεων θεωρούνται γενικά ότι είναι πολύπλοκες και οι τοπικές διαχειριστικές μονάδες των σχεδίων καθώς και οι διαγωνιζόμενοι δεν τις γνωρίζουν πάντοτε καλά. Παραδείγματος χάρη, στην Αίγυπτο, μικροί τοπικοί ανάδοχοι αντιμετώπισαν προβλήματα για την τήρηση των διοικητικών απαιτήσεων σχετικά με την υποβολή προσφορών επειδή ολόκληρος ο φάκελος υποβολής προσφορών είχε συνταχθεί στα αγγλικά. Ο κανόνας ότι οι προμήθειες πρέπει να είναι ευρωπαϊκής ή μεσογειακής προέλευσης θέτει τακτικά ένα άλλο πρόβλημα, ιδίως όταν πρόκειται για μηχανογραφικό ή ηλεκτρονικό εξοπλισμό.

40.

Ο έλεγχος έδειξε ότι ως αποτέλεσμα της ανάθεσης διαχειριστικών εξουσιών στις αντιπροσωπείες μπορούν οι τελευταίες να διαδραματίσουν και διαδραματίζουν, με το ειδικευμένο προσωπικό που διαθέτουν προς το παρόν επιτόπου στον τομέα των δημόσιων οικονομικών και συμβάσεων, σημαντικό ρόλο βοηθώντας διαχειριστές σχεδίων και τοπικές διοικήσεις να αντιμετωπίζουν διαδικαστικές πτυχές της σύναψης συμβάσεων. Διαπιστώθηκε, παραδείγματος χάρη, ότι η αντιπροσωπεία στο Μαρόκο διοργανώνει επί του παρόντος ενημερωτικές συσκέψεις πριν από την προκήρυξη πρόσκλησης υποβολής προσφορών και παρέσχε στήριξη σε πολλά ενδιαφερόμενα μέρη κατά τα διάφορα στάδια διαδικασίας. Στην Αίγυπτο, η αντιπροσωπεία βοήθησε επίσης κατά την εποπτεία και την καθοδόγηση σχετικά με τη διαδικασία διαγωνισμού για σημαντικά κατασκευαστικά έργα, η οποία διαφορετικά θα είχε ακυρωθεί εφόσον δεν ήταν επαρκής η διάρκεια του σχεδίου που απέμενε. Επιπλέον, η αντιπροσωπεία στην Αίγυπτο εξέταζε τότε τη δυνατότητα να μεταφραστεί ο φάκελος υποβολής προσφορών στα αραβικά.

41.

Ο ονομαζόμενος κανόνας D+3 εφαρμόζεται για τα περισσότερα σχέδια που υπάγονται στο MEDA-II. Ο εν λόγω κανόνας προβλέπει να συνάπτονται οι συμβάσεις εργασιών, προμηθειών ή παροχής υπηρεσιών το αργότερο εντός τριών ετών μετά την ημερομηνία της δημοσιονομικής δέσμευσης (19). Ως αποτέλεσμα του κανόνα αυτού, για πολλά νέα σχέδια τα οποία επρόκειτο να ξεκινήσουν κατά τη διενέργεια του ελέγχου και να συμπεριλάβουν σημαντικά στοιχεία όσον αφορά τη σύναψη συμβάσεων ή/και πρόσκληση για υποβολή προσφορών, φαίνεται ο διαθέσιμος χρόνος για την ολοκλήρωση αυτών των δραστηριοτήτων να είναι περιορισμένος.

42.

Σε μακροοικονομικό επίπεδο πραγματοποιούνται συστηματικά αξιολογήσεις από τις αντιπροσωπείες της ΕΚ (π.χ. τριμηνιαίες μακροοικονομικές εκθέσεις, τακτικές εμπορικές εκθέσεις, αξιολογήσεις προγραμμάτων ενίσχυσης του προϋπολογισμού) και από άλλους φορείς (Διεθνή Τράπεζα, ΔΝΤ), με τη χρησιμοποίηση τυποποιημένων μακροοικονομικών δεικτών, αλλά είναι δύσκολο να αξιολογηθεί στο επίπεδο αυτό ο αντίκτυπος της στήριξης της ίδιας της Επιτροπής.

43.

Εϊναι επίσης πολύ δύσκολο να αξιολογηθεί το αποτέλεσμα της στήριξης της Επιτροπής στο επίπεδο των στρατηγικών στόχων της ΕΕ, όπως καθορίζεται στα μεμονωμένα έγγραφα στρατηγικής ανά χώρα, ιδιαίτερα όταν αυτοί οι στόχοι περιγράφονται σε σχετικά γενικούς όρους, όπως στήριξη της διαδικασίας οικονομικής μετάβασης και της βιώσιμης και ισόρροπης κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης και όταν δεν έχει καθοριστεί κανένας συγκεκριμένος δείκτης επίτευξης αποτελεσμάτων.

44.

Η κύρια παρακολούθηση από την Επιτροπή πραγματοποιείται στο επίπεδο των εξατομικευμένων σχεδίων/προγραμμάτων, όπου καταβάλλονται συστηματικά προσπάθειες στον τομέα της παρακολούθησης και της αξιολόγησης και συχνά χρησιμοποιούνται δείκτες σε λογικά πλαίσια. Το σύστημα των επισκέψεων εξωτερικής παρακολούθησης καλύπτει επί του παρόντος την πλειοψηφία των σχεδίων/προγραμμάτων και δίνει τη δυνατότητα να πραγματοποιείται τακτικά μια εξωτερική αξιολόγηση του σχεδιασμού, των αποτελεσμάτων, της επίπτωσης και της πιθανής βιωσιμότητας των σχεδίων. Για τα περισσότερα σχέδια/προγράμματα πραγματοποιούνται επίσης συστηματικά ενδιάμεσες εξετάσεις και αξιολογήσεις κατά το πέρας των σχεδίων.

45.

Η πραγματοποίηση αξιολογήσεων των στρατηγικών των διαφόρων χωρών ήταν μια καλή πρωτοβουλία, όπως αποδείχθηκε με το Μαρόκο το 2003 και με την Αίγυπτο το 2004. Με την αξιολόγηση αυτή παρασχέθηκαν χρήσιμες πληροφορίες που μπορούν να ληφθούν υπόψη κατά την κατάρτιση των επομένων εγγράφων στρατηγικής ανά χώρα και των ενδεικτικών σχεδίων. Ωστόσο, η εν λόγω διαδικασία περιορίστηκε μέχρι σήμερα μόνο στις δύο αυτές χώρες.

46.

Σύμφωνα με τον κανονισμό MEDA η Επιτροπή υποχρεούται να αξιολογεί το πρόγραμμα κάθε τρία χρόνια. Για το λόγο αυτό, αρχές του 2004 δόθηκε εντολή να πραγματοποιηθεί ενδιάμεση αξιολόγηση για το πρόγραμμα MEDA II και δημοσιεύθηκε τελική έκθεση τον Ιούλιο του 2005 (20). Για το δεύτερο εξάμηνο του 2007 προβλέπεται τώρα τελική αξιολόγηση του προγράμματος MEDA.

47.

Τα κυριότερα πορίσματα της μελέτης, τα οποία συμπίπτουν κατά το μεγαλύτερο μέρος με τις διαπιστώσεις του Συνεδρίου είναι τα ακόλουθα:

48.

Από τον έλεγχο αποδείχθηκε ότι οι αντιπροσωπείες στις τρεις χώρες συμμετέχουν όλες αρκετά ενεργά στη διαδικασία συντονισμού με τους άλλους χορηγούς βοήθειας, καθώς και με τις άλλες δικαούχους αρχές. Τούτο προκύπτει αναμφισβήτητα από την αύξηση του προσωπικού στο πλαίσιο της διαδικασίας ανάθεσης διαχειριστικών εξουσιών στις αντιπροσωπείες. Σε όλες τις εν λόγω χώρες διοργανώνονται τακτικά συσκέψεις μεταξύ της Επιτροπής και των κρατών μελών της ΕΕ. Επιπλέον, υπάρχουν παρόμοια συστήματα συσκέψεων ομάδων χορηγών βοήθειας με επιμέρους θεματικές ομάδες κατά τις οποίες οι αντιπροσωπείες της Επιτροπής διαδραματίζουν συχνά ενεργό ρόλο προεδρεύοντας σε μία ή σε περισσότερες ομάδες χορηγών βοήθειας ανάλογα με τους ειδικούς τομείς ενδιαφέροντος.

49.

Μέχρι σήμερα, πολλές από τις δραστηριότητες συντονισμού συνίστανται κυρίως στην ανταλλαγή και τη συλλογή πληροφοριών σχετικά με τις παρεμβάσεις των διαφόρων χορηγών βοήθειας και όσον αφορά το συντονισμό θα μπορούσαν να καταβληθούν επιπλέον προσπάθειες σε τομείς, όπως ο προγραμματισμός, η εφαρμογή, η παρακολούθηση και η αξιολόγηση. Εντούτοις, οι αντιπροσωπείες ανέλαβαν διάφορες πρωτοβουλίες με σκοπό να αναπτύξουν περισσότερο το συντονισμό των χορηγών βοήθειας και την εναρμόνιση των δραστηριοτήτων.

50.

Η κοινοτική στήριξη που παρασχέθηκε μέσω του προγράμματος MEDA στην οικονομική μεταρρύθμιση και στην κοινωνική ανάπτυξη στις μεσογειακές χώρες εταίρους ήταν συναφής ως προς τις ειδικές ανάγκες των αντιστοίχων χωρών και των στόχων που καθορίστηκαν για την ευρωμεσογειακή εταιρική σχέση. Στις δύο χώρες, Αίγυπτο και Ιορδανία, η στήριξη επικεντρώθηκε σαφώς σε περιορισμένο αριθμό τομέων, τούτο όμως δεν συνέβη με το Μαρόκο. Καθώς τα νέα σχέδια δράσης στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας καλύπτουν όλους τους τομείς συνεργασίας, θα είναι αναγκαία μία επιπλέον στοχοθέτηση στο επίπεδο των εγγράφων προγραμματισμού ανά χώρα. Η Επιτροπή ενεθάρρυνε την ιδιοποίηση των σχεδίων μέσω της αυξημένης χρησιμοποίησης της ενίσχυσης του προϋπολογισμού, αλλά η λύση της στήριξης του σχεδίου θα συνεχίσει να είναι αναγκαία όταν απαιτηθεί μια περισσότερο συγκεκριμένη και στοχοθετημένη βοήθεια. Προβλέπονται συστηματικά μέτρα ανάπτυξης του δυναμικού (βλέπε σημεία 12-26).

51.

Ύστερα περισσότερο από δέκα έτη εφαρμογής του προγράμματος MEDA τα συνολικά αποτελέσματα μέχρι σήμερα είναι μάλλον περιορισμένα, καθώς πολλά από τα πρώτα σχέδια ξεκίνησαν καθυστερημένα, χρειάστηκαν παρατάσεις και δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί, ενώ για τα περισσότερα από τα σχέδια που υπάγονται στο MEDA-II είναι ακόμη πολύ νωρίς να εκτιμηθούν τα πιθανά αποτελέσματά τους (βλέπε σημεία 27-30).

52.

Ακόμη και όταν τα συνολικά διαθέσιμα κεφάλαια στο πλαίσιο του MEDA είναι σημαντικά, για τις περισσότερες χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα MEDA, το αποτέλεσμα της κοινοτικής στήριξης προέρχεται λιγότερο από το οικονομικό μέγεθός της και περισσότερο από τις προσπάθειές της να αντιμετωπίσει η ΕΕ ευαίσθητα θέματα πολιτικής μεταρρύθμισης και να στηρίξει τα φτωχότερα στρώματα των πληθυσμών όπου το αποτέλεσμά της είναι δύσκολο να προσδιοριστεί ποσοτικά (βλέπε σημείο 31 και 43).

53.

Η διαχείριση του προγράμματος MEDA από την Επιτροπή βελτιώθηκε σαφώς σε σχέση με τα πρώτα έτη και μπορεί επί του παρόντος να θεωρηθεί ικανοποιητική λαμβανομένων επίσης υπόψη των εξωτερικών και διαδικαστικών δυσχερειών. Οι προσπάθειες προγραμματισμού οδήγησαν σε μια πιο ομαλή διάθεση πόρων με την πάροδο του χρόνου, οι περίοδοι προετοιμασίας απέβησαν συντομότερες και οι συνολικές εκταμιεύσεις αυξήθηκαν σε ένα σημαντικά υψηλότερο επίπεδο σε σύγκριση με την αρχική περίοδο MEDA (βλέπε σημεία 32-37).

54.

Παράγοντες που συνέβαλαν στις εν λόγω βελτιώσεις είναι η συνολική αύξηση του αριθμού των υπό εκτέλεση σχεδίων/προγραμμάτων, ένα μεγαλύτερο ποσοστό της ενίσχυσης του προϋπολογισμού που διατέθηκε στο συνολικό πρόγραμμα και το γενικά θετικό αποτέλεσμα της ανάθεσης διαχειριστικών εξουσιών στις αντιπροσωπείες στη διαδικασία προετοιμασίας των σχεδίων και εφαρμογής από τις αντιπροσωπείες (βλέπε σημείο 38).

55.

Η συνηθέστερη αιτία καθυστερήσεων εκτέλεσης παραμένει να είναι τα προβλήματα σύναψης συμβάσεων, μολονότι οι αντιπροσωπείες αναζήτησαν ενεργά τρόπους για τον περιορισμό τέτοιων προβλημάτων (βλέπε σημεία 39-40).

56.

Επειδή η Επιτροπή διαχειρίστηκε το πρόγραμμα MEDA με υπομονή και ελαστικότητα επιτρέποντας ενδεχομένως παρατάσεις σχεδίων και τροποποιήσεις σχεδιασμού τους, τα σχέδια και προγράμματα του MEDA-I επέτυχαν γενικά ή θα επιτύχουν στο τέλος ικανοποιητικά αποτελέσματα. Ο ονομαζόμενος κανόνας D+3, ο οποίος εφαρμόστηκε σε σχέδια από το 2003 και μετά, μπορεί να παρεμποδίσει μια τέτοια μακροπρόθεσμη δέσμευση και ελαστικότητα μειώνοντας έτσι τις περιπτώσεις να επιτευχθούν βιώσιμα αποτελέσματα με την οικονομική μεταρρύθμιση και την κοινωνική ανάπτυξη (βλέπε σημεία 29, 30 και 41).

57.

Άλλες βελτιώσεις κατά τη συνολική διαχείριση των σχεδίων από την Επιτροπή συνίστανται σε συστηματικότερες προσπάθειες παρακολούθησης και αξιολόγησης και σε διεξοδικότερο διάλογο και συντονισμό μεταξύ των αντιπροσωπειών και των τοπικών ομολόγων τους καθώς και άλλων χορηγών βοήθειας (βλέπε σημεία 42-49).

58.

Λαμβανομένων υπόψη ότι ο κανονισμός MEDA λήγει το 2006 και ότι το νέο ΕΜΓΕΣ αρχίζει να ισχύει το 2007, η Επιτροπή θα πρέπει: