Καταπολέμηση της νιτρορύπανσης των υδάτων από τη γεωργία

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Οδηγία 91/676/ΕΟΚ σχετικά με την προστασία των υδάτων από τη νιτρορύπανση γεωργικής προέλευσης

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ;

• Γνωστή ως οδηγία για τη νιτρορρύπανση, στοχεύει στη μείωση της νιτρορρύπανσης γεωργικής προέλευσης και στην πρόληψη περαιτέρω ρύπανσης.
• Αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της οδηγίας-πλαισίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για τα ύδατα (οδηγία 2000/60/ΕΚ — βλέπε σύνοψη) και συνδέεται στενά με άλλες πολιτικές της ΕΕ που αφορούν την ποιότητα του αέρα, την κλιματική αλλαγή και τη γεωργία.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Τα κράτη μέλη της ΕΕ πρέπει να προβούν στα εξής:

• να χαρακτηρίζουν ευπρόσβλητες ζώνες όλες τις ζώνες των οποίων η απορροή γίνεται σε ύδατα και οι οποίες πλήττονται από υψηλά επίπεδα νιτρικών ιόντων και ευτροφισμό*. Ο προσδιορισμός των ζωνών επανεξετάζεται και ενδεχομένως αναθεωρείται τουλάχιστον κάθε 4 έτη προκειμένου να ληφθούν υπόψη τυχόν μεταβολές που θα προκύψουν.
• να καταρτίζουν υποχρεωτικά προγράμματα δράσης για τις εν λόγω ζώνες, λαμβάνοντας υπόψη τα διαθέσιμα επιστημονικά και τεχνικά δεδομένα καθώς και τις συνολικές περιβαλλοντικές συνθήκες·
• να παρακολουθούν την αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων δράσης·
• να ελέγχουν σε σταθμούς δειγματοληψίας τη συγκέντρωση νιτρικών ιόντων σε φρέσκο έδαφος και επιφανειακά ύδατα, τουλάχιστον μία φορά τον μήνα και συχνότερα σε περιόδους πλημμυρών·
• να διενεργούν ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα παρακολούθησης και να υποβάλλουν μια γενική έκθεση ανά τετραετία σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας. Η έκθεση περιλαμβάνει πληροφορίες για ζώνες ευπρόσβλητες στη νιτρορύπανση, τα αποτελέσματα της παρακολούθησης των υδάτων και μια σύνοψη των συναφών πτυχών κωδικών ορθών γεωργικών πρακτικών και προγραμμάτων δράσης.
• να συντάσσουν κώδικα ορθών γεωργικών πρακτικών, τον οποίο οι γεωργοί θα εφαρμόζουν εθελοντικά. Ο κώδικας καθορίζει διάφορες ορθές πρακτικές, όπως σε περιπτώσεις όπου η χρήση λιπασμάτων δεν είναι ενδεδειγμένη.
• να παρέχουν κατάρτιση και πληροφόρηση για γεωργούς, εάν κρίνεται σκόπιμο.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποβάλλει έκθεση ανά τετραετία η οποία βασίζεται σε εθνικές πληροφορίες που έχει λάβει. Η πιο πρόσφατη έκθεση χρονολογείται από το 2021.

Παρεκκλίσεις

Η οδηγία θέτει ανώτατα όρια στην ποσότητα αζώτου κοπριάς που μπορεί να εφαρμόζεται ετησίως σε 170 kg/ha. Εφόσον το ζητήσουν τα κράτη μέλη, και δεδομένου ότι μπορούν να αιτιολογήσουν επιστημονικά ότι αυτό δεν θα οδηγήσει σε υψηλότερα επίπεδα ρύπανσης, η Επιτροπή μπορεί να εγκρίνει εκτελεστικές πράξεις (αποφάσεις για εξαιρέσεις γνωστές ως παρεκκλίσεις) που θα επιτρέπουν την εφαρμογή υψηλότερων μεγίστων ορίων αζώτου από κοπριά σε συγκεκριμένες ζώνες και υπό συγκεκριμένες συνθήκες. Οι εν λόγω παρεκκλίσεις δεν εξαιρούν τα εκάστοτε κράτη μέλη από την εκπλήρωση των στόχων της οδηγίας όσον αφορά την ποιότητα των υδάτων ή από οποιοδήποτε άλλο από τα μέτρα της.

Οι κάτωθι αποφάσεις παρέκκλισης ισχύουν επί του παρόντος:

• εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2022/696 σχετικά με την έγκριση παρέκκλισης την οποία ζήτησε η Ιρλανδία — με ισχύ για 3 έτη, μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2025·
• εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2020/1074 για τη χορήγηση παρέκκλισης που ζητήθηκε από τη Δανία — με ισχύ για 4 έτη, μέχρι τις 31 Ιουλίου 2024·
• εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2019/1325 σχετικά με την έγκριση παρέκκλισης την οποία ζήτησε το Ηνωμένο Βασίλειο για τη Βόρεια Ιρλανδία — με ισχύ για 4 έτη, μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2022·
• εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2019/1205 σχετικά με την έγκριση παρέκκλισης την οποία ζήτησε το Βέλγιο για την περιφέρεια της Φλάνδρας — με ισχύ για 4 έτη, μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2022·

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Η ΟΔΗΓΙΑ;

Η οδηγία έπρεπε να μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο έως την 19η Δεκεμβρίου 1993.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Το άζωτο είναι μια θρεπτική ουσία ζωτικής σημασίας που βοηθά τα φυτά και τις καλλιέργειες να αναπτυχθούν. Ωστόσο, οι υψηλές συγκεντρώσεις είναι επιβλαβείς για τους ανθρώπους και τη φύση και η γεωργική χρήση των νιτρικών ιόντων σε οργανικά και χημικά λιπάσματα μπορεί να αποτελέσει βασική πηγή ρύπανσης των υδάτων. Η γεωργία ευθύνεται για πάνω από το 50 % των συνολικών απορρίψεων αζώτου σε επιφανειακά ύδατα.

Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε:

• Οδηγία της ΕΕ σχετικά με τη νιτρορρύπανση ενημερωτικό δελτίο (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
• Οδηγία για τη νιτρορρύπανση (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Οδηγία 91/676/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 12ης Δεκεμβρίου 1991, για την προστασία των υδάτων από τη νιτρορύπανση γεωργικής προέλευσης (ΕΕ L 375 της 31.12.1991, σ. 1-8).

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις της οδηγίας 91/676/ΕΟΚ έχουν ενσωματωθεί στο πρωτότυπο κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2022/696 της Επιτροπής, της 29ης Απριλίου 2022, σχετικά με την έγκριση παρέκκλισης την οποία ζήτησε η Ιρλανδία κατ’ εφαρμογή της οδηγίας 91/676/ΕΟΚ του Συμβουλίου για την προστασία των υδάτων από τη νιτρορύπανση γεωργικής προέλευσης [κοινοποιηθείσα υπό τον αριθμό C(2022) 2596] (ΕΕ L 129 της 3.5.2022, σ. 37-45).

Εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2020/1074 της Επιτροπής, της 17ης Ιουλίου 2020, για τη χορήγηση παρέκκλισης που ζητήθηκε από τη Δανία σύμφωνα με την οδηγία 91/676/ΕΟΚ του Συμβουλίου για την προστασία των υδάτων από τη νιτρορρύπανση γεωργικής προέλευσης (ΕΕ L 234 της 21.7.2020, σ. 29-35).

Εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2019/1325 της Επιτροπής, της 27ης Μαΐου 2019, σχετικά με την έγκριση παρέκκλισης την οποία ζήτησε το Ηνωμένο Βασίλειο για τη Βόρεια Ιρλανδία κατ’ εφαρμογήν της οδηγίας 91/676/ΕΟΚ του Συμβουλίου για την προστασία των υδάτων από τη νιτρορρύπανση γεωργικής προέλευσης (ΕΕ L 206 της 6.8.2019, σ. 21-26).

Εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2019/1205 της Επιτροπής, της 12ης Ιουλίου 2019, σχετικά με την έγκριση παρέκκλισης την οποία ζήτησε το Βέλγιο για την περιφέρεια της Φλάνδρας κατ’ εφαρμογή της οδηγίας 91/676/ΕΟΚ του Συμβουλίου για την προστασία των υδάτων από τη νιτρορύπανση γεωργικής προέλευσης (ΕΕ L 190 της 16.7.2019, σ. 1-10).

Έκθεση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας 91/676/ΕΟΚ του Συμβουλίου για την προστασία των υδάτων από τη νιτρορύπανση γεωργικής προέλευσης, βασισμένη στις εκθέσεις που υπέβαλαν τα κράτη μέλη για την περίοδο 2016-2019 [COM(2021) 1000 final της 11.10.2021].

τελευταία ενημέρωση 19.05.2022