Εποπτεία των δημοσιονομικών πολιτικών

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΕΓΓΡΑΦΟΥ:

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1466/97 — ενίσχυση της εποπτείας της δημοσιονομικής κατάστασης και της εποπτείας και του συντονισμού των οικονομικών πολιτικών

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ;

• Ο κανονισμός προβλέπει το σκέλος πρόληψης του συμφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης. Πρόκειται για προληπτικά μέτρα που αποσκοπούν στη διασφάλιση της δημοσιονομικής πειθαρχίας που είναι αναγκαία για την ομαλή λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).
• Αφορά όχι μόνο τις χώρες της ΕΕ που έχουν υιοθετήσει το ενιαίο νόμισμα, αλλά και εκείνες που δεν συμμετέχουν ακόμα σε αυτό.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

• Ο παρών κανονισμός έχει στόχο την εποπτεία και τον συντονισμό των δημοσιονομικών πολιτικών των χωρών της ΕΕ ως προληπτικό μέτρο προκειμένου να διασφαλιστεί η δημοσιονομική πειθαρχία στην ΕΕ.
• Για να γίνει αυτό, ο κανονισμός προβλέπει ένα ευρωπαϊκό εξάμηνοστην αρχή κάθε έτους, με στόχο την παροχή βοήθειας στις χώρες της ΕΕ προκειμένου να θεσπίσουν υγιείς δημοσιονομικές πολιτικές. Οι χώρες της ΕΕ υποβάλλουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή προγράμματα σταθερότητας (για τις χώρες που συμμετέχουν στη ζώνη του ευρώ) και προγράμματα σύγκλισης (για τις χώρες εκτός ζώνης ευρώ), στα οποία εγκρίνουν μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο. Τα εν λόγω προγράμματα αξιολογούνται από την Επιτροπή, και διατυπώνονται συστάσεις για αυτά από το Συμβούλιο, ειδικές για κάθε χώρα.

Ευρωπαϊκό εξάμηνο για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών

• Το ευρωπαϊκό εξάμηνο είναι περίοδος 6 μηνών κατά τη διάρκεια της οποίας εξετάζονται οι δημοσιονομικές πολιτικές των χωρών της ΕΕ.
• Στην αρχή του εξαμήνου, το Συμβούλιο καθορίζει τις μεγάλες οικονομικές προκλήσεις της ΕΕ και προτείνει στις χώρες της ΕΕ στρατηγικούς προσανατολισμούς για τις πολιτικές που πρέπει να ακολουθηθούν.
• Στη συνέχεια και στη βάση αυτών των προσανατολισμών, οι χώρες της ΕΕ καταρτίζουν:
  • τα προγράμματά τους σταθερότητας ή σύγκλισης δυνάμει του παρόντος κανονισμού·
  • τα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων τους, σύμφωνα με τους γενικούς προσανατολισμούς των οικονομικών πολιτικών και τις κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση·
• Στο τέλος του ευρωπαϊκού εξαμήνου και μετά από την αξιολόγηση των εν λόγω προγραμμάτων, το Συμβούλιο απευθύνει συστάσεις σε κάθε χώρα της ΕΕ. Το Συμβούλιο, βασισμένο στην αξιολόγηση της Επιτροπής, δίνει τη γνώμη του, πριν να καταρτίσουν οι χώρες της ΕΕ τους οριστικούς προϋπολογισμούς τους για το επόμενο έτος.

Μεσοπρόθεσμοι δημοσιονομικοί στόχοι

• Κάθε χώρα της ΕΕ έχει θέσει έναν μεσοπρόθεσμο στόχο ελλείμματος όσον αφορά τη δημοσιονομική του θέση, ο οποίος ορίζεται με διαρθρωτικούς όρους. Οι στόχοι διαφέρουν από τη μία χώρα στην άλλη: όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο του χρέους και το εκτιμώμενο κόστος της γήρανσης του πληθυσμού τόσο αυστηρότεροι είναι.
• Για τις χώρες της ΕΕ που έχουν υιοθετήσει το ευρώ και για τις χώρες που συμμετέχουν στον μηχανισμό συναλλαγματικών ισοτιμιών (ΜΣΙ ΙΙ) ο στόχος τίθεται πάνω από το -1 % του ΑΕΠ και φτάνουν έως ισοσκελισμένους ή πλεονασματικούς προϋπολογισμούς.
• Οι στόχοι μπορεί να αναθεωρηθούν όταν πραγματοποιείται διαρθρωτική μεταρρύθμιση μείζονος σημασίας ή κάθε 3 έτη, με την ευκαιρία της δημοσίευσης των προβολών που επιτρέπουν επικαιροποίηση του εκτιμώμενου κόστους της γήρανσης του πληθυσμού.

Πολυμερής εποπτεία: προγράμματα σταθερότητας και σύγκλισης

• Τα προγράμματα σταθερότητας και σύγκλισης αποτελούν τη βάση της πολυμερούς εποπτείας από το Συμβούλιο της ΕΕ. Η εποπτεία προβλέπεται από το άρθρο 121 της συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ και έχει σκοπό να προλαμβάνει, σε πρώιμο στάδιο, τα υπερβολικά δημοσιονομικά ελλείμματα και να προωθεί το συντονισμό των οικονομικών πολιτικών.
• Κάθε χώρα της ΕΕ υποβάλλει πρόγραμμα σταθερότητας (για τα χώρες που συμμετέχουν στην ζώνη του ευρώ) ή σύγκλισης (για τις χώρες εκτός ζώνης ευρώ) στο Συμβούλιο της ΕΕ και την Επιτροπή.
• Τα προγράμματα σταθερότητας ή σύγκλισης περιλαμβάνουν:
  • τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο, καθώς και την προβλεπόμενη πορεία προσαρμογής, για την επίτευξη αυτού του στόχου·
  • το ισοζύγιο του Δημοσίου εκφρασμένο σε ποσοστό του ΑΕΠ, την πιθανή εξέλιξη του λόγου του δημόσιου χρέους, την προβλεπόμενη πορεία των δημόσιων δαπανών, την προβλεπόμενη εξέλιξη των δημόσιων εσόδων, τις δεδομένες αμετάβλητες πολιτικές καθώς και έναν ποσοτικό προσδιορισμό των προβλεπόμενων μέτρων διακριτικής ευχέρειας στο σκέλος των εσόδων·
  • στοιχεία για το κατ' εκτίμηση κόστος της γήρανσης των πληθυσμών, και άλλο πιθανό κόστος (όπως οι δημόσιες εγγυήσεις) που ενδέχεται να έχουν μεγάλο αντίκτυπο στους γενικούς κρατικούς λογαριασμούς·
  • στοιχεία σχετικά με τη συμβατότητα των προγραμμάτων με τους γενικούς προσανατολισμούς της οικονομικής πολιτικής και το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων·
  • τις κυριότερες παραδοχές για τις αναμενόμενες οικονομικές εξελίξεις που ενδέχεται να επηρεάσουν την υλοποίηση των προγραμμάτων σταθερότητας και σύγκλισης (ανάπτυξη, απασχόληση, πληθωρισμός και άλλες σημαντικές μεταβλητές)·
  • αξιολόγηση και λεπτομερή ανάλυση των δημοσιονομικών και των άλλων ληφθέντων ή προβλεπόμενων μέτρων οικονομικής πολιτικής που αφορούν την επίτευξη των στόχων του προγράμματος, όπως διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις μείζονος σημασίας·
  • ανάλυση του κατά πόσον τυχόν μεταβολές των κύριων οικονομικών παραδοχών θα επηρέαζαν την κατάσταση των δημόσιων οικονομικών και το χρέος·
  • εάν χρειάζεται, εξηγήσεις των τυχόν αποκλίσεων από τις προβλεπόμενες προσαρμογές που απαιτούνται για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου.
• Ακόμη, τα προγράμματα σύγκλισης διατυπώνουν τόσο τη σχέση μεταξύ των στόχων αυτών και της σταθερότητας τιμών και συναλλαγματικών ισοτιμιών όσο και τους μεσοπρόθεσμους στόχους της δημοσιονομικής πολιτικής.

Εξέταση των προγραμμάτων σταθερότητας και σύγκλισης

• Με βάση τις εκτιμήσεις της Επιτροπής και της οικονομικής και δημοσιονομικής επιτροπής, το Συμβούλιο εξετάζει τους μεσοπρόθεσμους δημοσιονομικούς στόχους που παρουσιάζουν οι χώρες στα προγράμματά τους. Συγκεκριμένα, ελέγχει τα ακόλουθα:
  • κατά πόσον ο δημοσιονομικός στόχος βασίζεται σε ρεαλιστικές οικονομικές παραδοχές·
  • κατά πόσον τα ληφθέντα ή προβλεπόμενα μέτρα επαρκούν για την επίτευξη του στόχου·
  • κατά πόσον η οικεία χώρα, κατά την αξιολόγηση των προβλεπόμενων προσαρμογών, βελτιώνει σε ετήσια βάση το υπόλοιπο του προϋπολογισμού της, λαμβάνοντας υπόψη τα κυκλικά προσαρμοσμένα αποτελέσματα·
  • κατά πόσον η ετήσια αύξηση των δημοσίων δαπανών της οικείας χώρας είναι υπερβολικά υψηλή, ήτοι υπερβαίνει έναν μεσοπρόθεσμο συντελεστή αναφοράς.
• Το Συμβούλιο, κατά τη διάρκεια των αξιολογήσεων, λαμβάνει υπόψη την υλοποίηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων μείζονος σημασίας, ιδίως των μεταρρυθμίσεων των συντάξεων.
• Το Συμβούλιο εξετάζει το πρόγραμμα εντός 3 μηνών το αργότερο από την υποβολή του. Το Συμβούλιο, ύστερα από σύσταση της Επιτροπής και διαβούλευση με την οικονομική και δημοσιονομική επιτροπή, εκδίδει γνώμη για το πρόγραμμα και μπορεί να ζητήσει από τη συγκεκριμένη χώρα να το προσαρμόσει εφόσον κρίνει ότι οι στόχοι του και το περιεχόμενό του πρέπει να ενισχυθούν.

Αποτροπή υπερβολικού ελλείμματος: διαδικασία έγκαιρης προειδοποίησης

• Στο πλαίσιο της πολυμερούς εποπτείας, το Συμβούλιο παρακολουθεί την εφαρμογή των προγραμμάτων σταθερότητας και σύγκλισης με βάση τα στοιχεία που γνωστοποιούν τις συμμετέχουσες χώρες της ΕΕ και τις εκτιμήσεις της Επιτροπής και της οικονομικής και δημοσιονομικής επιτροπής.
• Επομένως, εάν η Επιτροπή διαπιστώσει σημαντική απόκλιση της δημοσιονομικής κατάστασης από τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο ή από τις προβλεπόμενες προσαρμογές για την επίτευξη του στόχου αυτού, εκδίδει συστάσεις προς το συγκεκριμένο κράτος μέλος προκειμένου να αποφευχθεί η εμφάνιση υπερβολικού ελλείμματος (διαδικασία έγκαιρης προειδοποίησης), άρθρο 121 παράγραφος 4 της συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ).
• Περαιτέρω, οι συστάσεις που υιοθετούνται από το Συμβούλιο μπορούν να ανακοινωθούν δημόσια.

Κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

• Το 2015, σε μια ανακοίνωση της, η Επιτροπή αποσαφηνίζει πώς προτίθεται να εφαρμόσει τους κανόνες του συμφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης προκειμένου να ενισχύσει τη διασύνδεση μεταξύ διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, επενδύσεων και δημοσιονομικής υπευθυνότητας, με σκοπό την τόνωση της δημιουργίας θέσεων απασχόλησης και της ανάπτυξης στην ΕΕ.
• Οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές έχουν 3 βασικούς στόχους:
  • την ενθάρρυνση της αποτελεσματικής εφαρμογής των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων·
  • την προώθηση των επενδύσεων, ιδίως στο πλαίσιο του νέου Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων, το οποίο αποτελεί κεντρικό στοιχείο του επενδυτικού σχεδίου για την Ευρώπη που προτάθηκε από την Επιτροπή·
  • την καλύτερη αποτύπωση της οικονομικής κατάστασης κάθε μίας από τις ευρωπαϊκές χώρες.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ;

Εφαρμόζεται από την 1η Ιουλίου 1998

ΠΛΑΙΣΙΟ

• Δυνάμει των κανόνων του συμφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης, οι χώρες της ΕΕ πρέπει να εφαρμόζουν υγιείς δημοσιονομικές πολιτικές, προκειμένου να αποφύγουν τα υπερβολικά δημοσιονομικά ελλείμματα που ενδέχεται να θέσουν σε κίνδυνο την οικονομική και δημοσιονομική σταθερότητα της ΕΕ.
• Το 2011, το σύμφωνο σταθερότητας και ανάπτυξης υπέστη πολύ σημαντική μεταρρύθμιση. Τα νέα μέτρα που εγκρίθηκαν αποτελούν σταθμό για τη διασφάλιση της δημοσιονομικής πειθαρχίας, την ενίσχυση της σταθερότητας της οικονομίας της ΕΕ και την πρόληψη μιας νέας κρίσης.
• Έτσι, το σύμφωνο σταθερότητας και ανάπτυξης περιλαμβάνει στο εξής 6 νομοθετικές πράξεις (γνωστές ως «δέσμη 6 μέτρων») που τέθηκαν σε ισχύ στις 13 Δεκεμβρίου 2011 και δύο ακόμη πράξεις («τη δέσμη των 2 μέτρων») που τέθηκαν σε ισχύ στις 30 Μαΐου 2013:
  • τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1173/2011 για την αποτελεσματική επιβολή της δημοσιονομικής εποπτείας στη ζώνη του ευρώ·
  • τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1174/2011 σχετικά με κατασταλτικά μέτρα για τη διόρθωση των υπερβολικών μακροοικονομικών ανισορροπιών στην ευρωζώνη·
  • τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1175/2011 που τροποποιεί τον παρόντα κανονισμό για την ενίσχυση της εποπτείας της δημοσιονομικής κατάστασης·
  • τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 σχετικά με κατασταλτικά μέτρα για τη διόρθωση των υπερβολικών μακροοικονομικών ανισορροπιών στην ευρωζώνη·
  • τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1177/2011 που τροποποιεί τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος·
  • την οδηγία 2011/85/ΕΕ σχετικά με τις απαιτήσεις για τα δημοσιονομικά πλαίσια των κρατών μελών·
  • τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 472/2013 για την εποπτεία των οικονομιών και των προϋπολογισμών των χωρών της ζώνης του ευρώ που αντιμετωπίζουν ή απειλούνται με σοβαρές δυσκολίες όσον αφορά τη χρηματοπιστωτική αστάθειά τους·
  • τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 73/2013 σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των σχεδίων δημοσιονομικών προγραμμάτων και τη διασφάλιση της διόρθωσης του υπερβολικού ελλείμματος χωρών στην ζώνη του ευρώ.
• Για περισσότερες πληροφορίες, ανατρέξτε στο εξής:
  • «Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης» (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΚΥΡΙΑ ΠΡΑΞΗ

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1466/97του Συμβουλίου της 7ης Ιουλίου 1997για την ενίσχυση της εποπτείας της δημοσιονομικής κατάστασης και την εποπτεία και τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών (ΕΕ L 209 της 2.8.1997, σ. 1–5).

Διαδοχικές τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 έχουν ενσωματωθεί στο πρωτότυπο κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη έκδοση έχει μόνο αξία τεκμηρίωσης.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1173/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Νοεμβρίου 2011, για την αποτελεσματική επιβολή της δημοσιονομικής εποπτείας στη ζώνη του ευρώ (ΕΕ L 306 της 23.11.2011, σ. 1–7)

Βλέπε ενοποιημένη έκδοση.

Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1174/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Νοεμβρίου 2011,σχετικά με κατασταλτικά μέτρα για τη διόρθωση των υπερβολικών μακροοικονομικών ανισορροπιών στην ευρωζώνη (ΕΕ L 306 της 23.11.2011, σ. 8–11)

Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Νοεμβρίου 2011, σχετικά με την πρόληψη και τη διόρθωση των υπερβολικών μακροοικονομικών ανισορροπιών (ΕΕ L 306 της 23.11.2011, σ. 25–32)

Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1177/2011 του Συμβουλίου, της 8ης Νοεμβρίου 2011, για την τροποποίηση του κανονισμού αριθ. 467/97 για την επιτάχυνση και τη διασαφήνιση της εφαρμογής της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος (ΕΕ L 306 της 23.11.2011, σ. 33–40)

Οδηγία 2011/85/ΕΕ του Συμβουλίου, της 8ης Νοεμβρίου 2011 σχετικά με τις απαιτήσεις για τα δημοσιονομικά πλαίσια των κρατών μελών (ΕΕ L 306 της 23.11.2011, σ. 41–47)

Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 472/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 2013, για την ενίσχυση της οικονομικής και δημοσιονομικής εποπτείας των κρατών μελών στη ζώνη του ευρώ τα οποία αντιμετωπίζουν ή απειλούνται με σοβαρές δυσκολίες αναφορικά με τη χρηματοοικονομική τους σταθερότητα (ΕΕ L 140 της 27.5.2013, σ. 1–10)

Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 473/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 2013, σχετικά με κοινές διατάξεις για την παρακολούθηση και την εκτίμηση των σχεδίων δημοσιονομικών προγραμμάτων και τη διασφάλιση της διόρθωσης του υπερβολικού ελλείμματος των κρατών μελών στη ζώνη του ευρώ (ΕΕ L 140 της 27.5.2013, σ. 11–23)

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, την Επιτροπή των Περιφερειών και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων — Αξιοποίηση στο έπαρκο της ελαστικότητας στο πλαίσιο των υφισταμένων κανόνων του συμφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης [COM(2015) 12 final, 13.1.2015]

τελευταία ενημέρωση 18.04.2017