Καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος: αξιόποινες πράξεις που αφορούν τη συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Απόφαση-πλαίσιο 2008/841/ΔΕΥ για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ-ΠΛΑΙΣΙΟ;

• Ποινικοποιεί αξιόποινες πράξεις που σχετίζονται με τη συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση.
• Αποσκοπεί στον εναρμονισμό της νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και των κρατών μελών της για την ποινικοποίηση αυτών των πράξεων και θεσπίζει ποινές γι’ αυτές.

Αδικήματα

Τα κράτη μέλη πρέπει να αναγνωρίσουν τουλάχιστον έναν από τους δύο ακόλουθους τύπους συμπεριφοράς ως αδίκημα:

• 1.

  ενεργός συμμετοχή στις εγκληματικές δραστηριότητες οργάνωσης, γνωρίζοντας ότι αυτή έχει σκοπό ή πρόθεση να διαπράξει εγκλήματα,

• 2.

  συμφωνία με τη διάπραξη εγκλημάτων χωρίς αναγκαστικά να συμμετέχει σε αυτά.

Κυρώσεις

• Τα κράτη μέλη πρέπει να θεσπίσουν κυρώσεις για τις προαναφερθείσες αξιόποινες πράξεις:
  • για την πρώτη επιλογή, η ελάχιστη απαίτηση είναι ποινή στερητική της ελευθερίας τουλάχιστον 2 ετών,
  • για τη δεύτερη επιλογή, η ελάχιστη απαίτηση είναι ποινή στερητική της ελευθερίας τουλάχιστον 2 ετών ή μέγιστη ποινή στερητική της ελευθερίας ανάλογη με εκείνη που επιβάλλεται για τις δραστηριότητες που σχεδιάζονταν.
• Οι ποινές μπορούν να μειωθούν σε ειδικές περιστάσεις, όπως όταν ο δράστης εγκαταλείπει την εγκληματική δραστηριότητα ή συμβάλλει στον εντοπισμό και στην παραπομπή στη δικαιοσύνη και των υπόλοιπων δραστών.
• Με βάση την απόφαση-πλαίσιο, τα κράτη μέλη πρέπει να θεσπίσουν κανόνες έτσι ώστε να θεωρούνται υπεύθυνα τα νομικά πρόσωπα (όπως εταιρείες) για τις παραπάνω αξιόποινες πράξεις όταν αυτές τελούνται για λογαριασμό τους από πρόσωπο με ιθύνουσα θέση εντός του νομικού προσώπου.
• Οι κυρώσεις για τα νομικά πρόσωπα πρέπει να είναι αποτελεσματικές, ανάλογες και αποτρεπτικές. Σε αυτές θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται πρόστιμα, αλλά ενδεχομένως και:
  • τερματισμός του δικαιώματος δημόσιων ενισχύσεων,
  • προσωρινή ή οριστική απαγόρευση της άσκησης εμπορικής δραστηριότητας και κλείσιμο των εγκαταστάσεων που χρησιμοποιήθηκαν για τις αξιόποινες πράξεις,
  • δικαστική εκκαθάριση ή ρευστοποίηση μιας εταιρείας.

Δικαιοδοσία και συντονισμός των διώξεων

• Η δικαιοδοσία κάθε κράτους μέλους πρέπει να επεκτείνεται στις αξιόποινες αυτές πράξεις όταν διαπράττονται, εξ ολοκλήρου ή εν μέρει στο έδαφός του, από υπήκοό του ή εξ ονόματος ενός νομικού προσώπου με έδρα στην επικράτειά του.
• Εάν το αδίκημα εμπίπτει στη δικαιοδοσία πολλών κρατών μελών, πρέπει να συνεργαστούν, για παράδειγμα μέσω του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Συνεργασία στον τομέα της Ποινικής Δικαιοσύνης, ώστε να αποφασίσουν σχετικά με το κράτος μέλος που θα ασκήσει τη δίωξη και να συγκεντρώσουν τις διαδικασίες.
• Πρέπει να λαμβάνεται ιδιαίτερα υπόψη:
  • ο τόπος τέλεσης της αξιόποινης πράξης·
  • η υπηκοότητα ή ο τόπος διαμονής του δράστη·
  • η χώρα καταγωγής του θύματος· και
  • το έδαφος όπου ανακαλύφθηκε ο δράστης.

Αδικήματα που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ

• Η οδηγία (ΕΕ) 2017/1371 ορίζει κανόνες σχετικά με τον ορισμό των ποινικών αδικημάτων και των κυρώσεων όσον αφορά την καταπολέμηση της απάτης και άλλων παράνομων δραστηριοτήτων που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης (βλέπε σύνοψη).
• Το άρθρο 22 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1939 για τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (EPPO) (βλέπε σύνοψη) παρέχει στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία εξουσίες όσον αφορά τα ποινικά αδικήματα που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης που ορίζονται στην οδηγία (ΕΕ) 2017/1371. Σύμφωνα με το άρθρο 22 παράγραφος 2 του ίδιου κανονισμού, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έχει επίσης εξουσίες όσον αφορά αδικήματα που σχετίζονται με τη συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, όπως ορίζεται στην απόφαση-πλαίσιο 2008/841/ΔΕΥ, εάν η δραστηριότητα της εγκληματικής οργάνωσης επικεντρώνεται στην τέλεση αξιόποινων πράξεων που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Η ΑΠΟΦΑΣΗ-ΠΛΑΙΣΙΟ;

Η απόφαση-πλαίσιο εφαρμόζεται από τις 11 Νοεμβρίου 2008.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Από τη δεκαετία του 1990 η ΕΕ, όπως και ο ΟΗΕ, έχει δρομολογήσει δράσεις για να καταπολεμήσει πιο αποτελεσματικά το οργανωμένο έγκλημα.

• 1997: Η ΕΕ υιοθετεί το πρώτο της σχέδιο δράσης για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος.
• 1998: Η ΕΕ θεσπίζει την κοινή δράση 98/733/ΔΕΥ σχετικά με το αξιόποινο της συμμετοχής σε εγκληματική οργάνωση.
• 2000: Η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών εγκρίνει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών κατά του Διεθνικού Οργανωμένου Εγκλήματος, το πρώτο παγκόσμιο νομικό μέσο για την καταπολέμηση του διεθνικού οργανωμένου εγκλήματος, η οποία άρχισε να ισχύει το 2003.
• 2002: Η ΕΕ εκδίδει την απόφαση-πλαίσιο 2002/475/ΔΕΥ σχετικά με την καταπολέμηση της τρομοκρατίας (ορίζει την «τρομοκρατική ομάδα» με βάση τον ορισμό της «εγκληματικής οργάνωσης» στην κοινή δράση 1998/733/ΔΕΥ), η οποία στη συνέχεια καταργήθηκε και αντικαταστάθηκε από την οδηγία (ΕΕ) 2017/541 (βλέπε σύνοψη).
• 2004: Η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναγνωρίζει την ανάγκη για βελτίωση των μέτρων για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος· με την απόφαση 2004/579/ΕΚ του Συμβουλίου η ΕΕ προσχωρεί στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών.
• 2008: Η ΕΕ εκδίδει την απόφαση-πλαίσιο 2008/841/ΔΕΥ, καταργώντας και αντικαθιστώντας την κοινή δράση 98/733/ΔΕΥ.

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Απόφαση-πλαίσιο 2008/841/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 24ης Οκτωβρίου 2008, για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος (ΕΕ L 300 της 11.11.2008, σ. 42-45).

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Κανονισμός (ΕΕ) 2017/1939 του Συμβουλίου, της 12ης Οκτωβρίου 2017, σχετικά με την εφαρμογή ενισχυμένης συνεργασίας για τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (ΕΕ L 283 της 31.10.2017, σ. 1-71).

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1939 έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

Οδηγία (EE) 2017/1371 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουλίου 2017, σχετικά με την καταπολέμηση, μέσω του ποινικού δικαίου, της απάτης εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης (ΕΕ L 198 της 28.7.2017, σ. 29-41).

Οδηγία (EΕ) 2017/541 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 15ης Μαρτίου 2017, για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την αντικατάσταση της απόφασης-πλαισίου 2002/475/ΔΕΥ του Συμβουλίου και για την τροποποίηση της απόφασης 2005/671/ΔΕΥ του Συμβουλίου (ΕΕ L 88 της 31.3.2017, σ. 6-21).

Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών κατά του Διεθνικού Οργανωμένου Εγκλήματος και τα πρωτόκολλα αυτής

Απόφαση 2004/579/EΚ του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2004, για τη σύναψη, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών κατά του διακρατικού οργανωμένου εγκλήματος (ΕΕ L 261 της 6.8.2004, σ. 69).

τελευταία ενημέρωση 16.03.2022