Το ευρωπαϊκό δίκαιο κατά των περιβαλλοντικών εγκλημάτων

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Οδηγία 2008/99/ΕΚ — προστασία του περιβάλλοντος μέσω του ποινικού δικαίου

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ;

• Η παρούσα οδηγία ορίζει μια σειρά από σοβαρά αδικήματα επιζήμια για το περιβάλλον.
• Απαιτεί τα κράτη μέλη της ΕΕ να θεσπίσουν αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις για αυτούς τους τύπους αδικημάτων, ανεξάρτητα από το αν διαπράχθηκαν εσκεμμένα ή οφείλονται σε βαριά αμέλεια.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Στους τύπους παράνομων* συμπεριφορών επιβλαβών για την ανθρώπινη υγεία ή το περιβάλλον οι οποίες υπόκεινται σε κυρώσεις περιλαμβάνονται:

• η απόρριψη, εκπομπή ή με οποιονδήποτε τρόπο απελευθέρωση επικίνδυνων υλικών στον αέρα, το έδαφος ή το νερό·
• η συλλογή, μεταφορά, ανάκτηση ή διάθεση επικίνδυνων αποβλήτων·
• η αποστολή μη αμελητέας ποσότητας αποβλήτων·
• η λειτουργία βιομηχανικής μονάδας η οποία εκτελεί επικίνδυνες δραστηριότητες ή στην οποία αποθηκεύονται επικίνδυνες ουσίες (π.χ. εργοστάσια που παράγουν βαφές ή χημικές ουσίες)·
• η παραγωγή, η επεξεργασία, η αποθήκευση, η χρήση, η μεταφορά, η εισαγωγή, η εξαγωγή ή η διάθεση πυρηνικών υλικών ή άλλων επικίνδυνων ραδιενεργών ουσιών·
• η θανάτωση, κατοχή ή εμπορία μη αμελητέας ποσότητας προστατευόμενων ειδών χλωρίδας και πανίδας·
• η ζημία σε προστατευόμενους οικότοπους·
• η παραγωγή, εμπορία ή χρήση ουσιών που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος (π.χ. χημικές ουσίες σε πυροσβεστήρες ή διαλύτες απολίπανσης).

Κυρώσεις

• Τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα αδικήματα ή οι παράνομες συμπεριφορές που αναφέρονται στο άρθρο 3 της οδηγίας τιμωρούνται με αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές ποινικές κυρώσεις.
• Τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα νομικά πρόσωπα* είναι δυνατό να θεωρηθούν υπεύθυνα για τα αδικήματα που διαπράττονται επ’ ωφελεία τους από οποιοδήποτε άτομο το οποίο κατέχει ιθύνουσα θέση εντός του νομικού προσώπου με βάση εξουσία αντιπροσώπευσης του νομικού προσώπου, εξουσία λήψης αποφάσεων εξ ονόματος του νομικού προσώπου ή εξουσία άσκησης ελέγχου εντός του νομικού προσώπου. Τα νομικά πρόσωπα είναι επίσης δυνατό να θεωρηθούν υπεύθυνα και στην περίπτωση που η έλλειψη εποπτείας ή ελέγχου από ένα τέτοιο άτομο κατέστησε δυνατή τη διάπραξη αδικήματος.
• Η ευθύνη νομικών προσώπων δεν αποκλείει την ποινική δίωξη κατά ατόμων που είναι δράστες, ηθικοί αυτουργοί ή συνεργοί στα αδικήματα που αναφέρονται στην οδηγία.
• Ανάλογα με το νομικό σύστημα του οικείου κράτους μέλους, η ευθύνη των νομικών προσώπων μπορεί να είναι ποινική ή μη ποινική.
• Η παρούσα οδηγία βασίζεται στην οδηγία 2004/35/ΕΚ (βλ. σύνοψη), η οποία θεσπίζει κανόνες σχετικά με την περιβαλλοντική ευθύνη όσον αφορά την πρόληψη και την αποκατάσταση της περιβαλλοντικής ζημίας.
• Τα κράτη μέλη είναι υπεύθυνα για τη δίωξη των περιβαλλοντικών εγκλημάτων. Επειδή τα νομικά συστήματα διαφέρουν μεταξύ των κρατών μελών, οι εγκληματίες επωφελούνται από την έλλειψη συνεργασίας και συντονισμού μεταξύ των εθνικών αρχών. Δίκτυα επαγγελματιών του περιβάλλοντος, όπως το δίκτυο της ΕΕ για την εφαρμογή και την επιβολή του δικαίου του περιβάλλοντος, το ευρωπαϊκό φόρουμ δικαστών για το περιβάλλον και το ευρωπαϊκό δίκτυο εισαγγελέων για το περιβάλλον διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και στην ανάπτυξη μεθοδολογιών αποτελεσματικής επιβολής.

Επανεξέταση

Η οδηγία βρίσκεται επί του παρόντος σε διαδικασία αναθεώρησης.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Η ΟΔΗΓΙΑ;

Η οδηγία εφαρμόζεται από τις 26 Δεκεμβρίου 2008 και έπρεπε να γίνει νόμος στα κράτη μέλη έως τις 26 Δεκεμβρίου 2010.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε:

• Καταπολέμηση περιβαλλοντικών εγκλημάτων (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Οδηγία 2008/99/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Νοεμβρίου 2008, σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος μέσω του ποινικού δικαίου (EE L 328 της 6.12.2008, σ. 28–37).

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Οδηγία 2004/35/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Απριλίου 2004, σχετικά με την περιβαλλοντική ευθύνη όσον αφορά την πρόληψη και την αποκατάσταση περιβαλλοντικής ζημίας (EE L 143 της 30.4.2004, σ. 56–75).

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις της οδηγίας 2004/35/ΕΚ έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό έγγραφο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

τελευταία ενημέρωση 14.02.2022