Η δεύτερη φάση του κοινοτικού προγράμματος δράσης «Σωκράτης» στον τομέα της εκπαίδευσης αποσκοπεί στην προώθηση της Ευρώπης της γνώσης και στην ενθάρρυνση της διά βίου εκπαίδευσης με την εκμάθηση ξένων γλωσσών, την ενθάρρυνση της κινητικότητας, την προαγωγή της συνεργασίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το άνοιγμα στα μέσα πρόσβασης στην εκπαίδευση και τη διάδοση της χρήσης των νέων τεχνολογιών στον τομέα της εκπαίδευσης.

Απόφαση αριθ. 253/2000/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 24ης Ιανουαρίου 2000, για τη θέσπιση του δεύτερου σταδίου του προγράμματος κοινοτικής δράσης στον τομέα της εκπαίδευσης «ΣΩΚΡΑΤΗΣ»

Βάσει της εμπειρίας από το πρώτο στάδιο (esdeenfr) του προγράμματος ΣΩΚΡΑΤΗΣ, καθώς και των στόχων που καθορίζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην ανακοίνωσή της «Για μια Ευρώπη της γνώσης» (esdeenfr), η παρούσα απόφαση θεσπίζει το δεύτερο στάδιο του προγράμματος ενέργειας για την εφαρμογή πολιτικής στον τομέα της εκπαίδευσης «ΣΩΚΡΑΤΗΣ» για την περίοδο από 1ης Ιανουαρίου 2000 έως 31 Δεκεμβρίου 2006.

Οι δύο «κεντρικές» ιδέες που αποτελούν την έμπνευση για το ΣΩΚΡΑΤΗΣ II είναι: η προώθηση της διά βίου μάθησης και η ανάπτυξη της Ευρώπης της γνώσης. Οι ειδικότεροι στόχοι του προγράμματος ΣΩΚΡΑΤΗΣ II είναι οι εξής:

Η θέση σε εφαρμογή αυτών των στόχων σε ευρωπαϊκό επίπεδο συμπληρώνει τις πολιτικές που διεξάγουν τα κράτη μέλη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή φροντίζει ώστε αυτές οι ενέργειες του προγράμματος να είναι συνεπείς με τις άλλες ενέργειες και πολιτικές της Κοινότητας.

Το πρόγραμμα ΣΩΚΡΑΤΗΣ εφαρμόζεται μέσω οκτώ ενεργειών, εκ των οποίων οι πέντε είναι ειδικές και οι τρεις ακόλουθες είναι εγκάρσιες και αποβλέπουν στην αναβάθμιση του συντονισμού στο πλαίσιο του ΣΩΚΡΑΤΗΣ:

Στόχος: αναβάθμιση της ποιότητας της εκπαίδευσης, ενίσχυση της ευρωπαϊκής διάστασης και προώθησης της εκμάθησης γλωσσών.

Η Comenius απευθύνεται στους συντελεστές της εκπαιδευτικής κοινότητας και της κοινωνίας των πολιτών (τοπικές αρχές, ενώσεις, ΜΚΟ κ.λπ.) με σκοπό την υλοποίηση σχολικών σχεδίων (με τη συμμετοχή τουλάχιστον τριών ιδρυμάτων από τρεις συμμετέχουσες χώρες), γλωσσικών σχεδίων (με τη συμμετοχή δύο ιδρυμάτων από δύο συμμετέχουσες χώρες), σχεδίων ανάπτυξης σχολικών ιδρυμάτων (με τη συμμετοχή τουλάχιστον τριών ιδρυμάτων από τρεις συμμετέχουσες χώρες) και σχεδίων πολυμερούς συνεργασίας μεταξύ διάφορων ειδών ιδρυμάτων. Επιπλέον, η Επιτροπή επιπλέον χορηγεί ατομικές υποτροφίες σε μελλοντικούς διδάσκοντες.

Στόχος: ενθάρρυνση της κινητικότητας και της εκμάθησης γλωσσών.

Η Erasmus απευθύνεται είτε στους σπουδαστές για την ενθάρρυνση της κινητικότητάς τους είτε στους διδάσκοντες, ώστε να τους δοθεί η δυνατότητα για συμμετοχή σε ανταλλαγές, κατάρτιση μαθημάτων από κοινού, προγραμματισμό εντατικών μαθημάτων, συμμετοχή στην κατάρτιση θεματικών δικτύων.

Στόχος: συμπλήρωση του Comenius και του Erasmus με τη διευκόλυνση της ένταξης των ενηλίκων που δεν εντάσσονται στο σχολικό σύστημα.

Η Grundtvig απευθύνεται στα ιδρύματα επίσημης εκπαίδευσης (σχολεία, πανεπιστήμια) αλλά και στα ιδρύματα άτυπης εκπαίδευσης (ενώσεις, μουσεία κ.λπ.), με σκοπό την υλοποίηση σχεδίων που αφορούν τα εξής: αναβάθμιση της συνεργασίας μεταξύ των εκπαιδευτικών επιπέδων, θέσπιση εκπαιδευτικών συνεργασιών, δρομολόγηση δραστηριοτήτων κινητικότητας για την κατάρτιση, δημιουργία δικτύων Grundtvig για την ανταλλαγή πληροφοριών.

Στόχος: προώθηση της εκμάθησης και της διδασκαλίας ξένων γλωσσών.

Η Lingua απευθύνεται στους εκπαιδευτικούς και στους σπουδαστές ιδρυμάτων επίσημης ή άτυπης εκπαίδευσης από τουλάχιστον τρεις συμμετέχουσες χώρες με σκοπό τη δημιουργία συνεργασιών που αφορούν τα εξής: αφενός, την ευαισθητοποίηση, την κινητοποίηση, την ενημέρωση των ευρωπαίων πολιτών για την εκμάθηση γλωσσών και, αφετέρου, την ανάπτυξη τεχνικών εργαλείων για τη διευκόλυνση της εκμάθησης γλωσσών.

Στόχος: ενθάρρυνση της χρήσης τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας (TΠΕ), των πολυμέσων και της ανοικτής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης (ΑΑΕ).

Η Minerva απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς, μαθητές και σπουδαστές, αλλά και σε άτομα της βιομηχανίας των πολυμέσων, των ΤΠΕ και της κοινωνίας των πολιτών, με σκοπό την υλοποίηση σχεδίων που αφορούν τα εξής: καλύτερη κατανόηση της καινοτομίας, ανάπτυξη νέων παιδαγωγικών μεθόδων, κοινοποίηση των αποτελεσμάτων των σχεδίων και εύνοια της ανταλλαγής εμπειριών σε σχέση με την ΑΑΕ και τις ΤΠΕ.

Στόχος: παρατήρηση των εκπαιδευτικών πλαισίων άλλων κρατών μελών ώστε να εισαχθούν καινοτομίες σε κάθε εθνικό εκπαιδευτικό σύστημα.

Η εν λόγω ενέργεια απευθύνεται στο σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας και της κοινωνίας των πολιτών γενικότερα (τοπικές αρχές, ενώσεις, ΜΚΟ κ.λπ.), με σκοπό την υλοποίηση σχεδίων που αφορούν τα εξής: κατάρτιση συγκριτικών αναλύσεων των εκπαιδευτικών συστημάτων και πολιτικών (Eurydice), διοργάνωση εκπαιδευτικών επισκέψεων (Arion), δρομολόγηση δικτύου ιδρυμάτων (Naric), ενθάρρυνση της αναγνώρισης τίτλων σπουδών και δρομολόγηση πρότυπων σχεδίων.

Στόχος: αύξηση της συνέργιας στο πλαίσιο των πολιτικών εκπαίδευσης (ΣΩΚΡΑΤΗΣ), επαγγελματικής κατάρτισης (Leonardo da Vinci) και νεολαίας (Νεολαία).

Οι εν λόγω ενέργειες πραγματοποιούνται με προσκλήσεις υποβολής προτάσεων σε κοινά θέματα για τα τρία προαναφερθέντα προγράμματα με σκοπό την αύξηση της υφιστάμενης συνέργιας.

Τα εν λόγω μέτρα αποβλέπουν στην προώθηση της συνεργασίας στον τομέα της εκπαίδευσης, στη διάδοση των αποτελεσμάτων των σχεδίων, στην αναβάθμιση της εφαρμογής των σχεδίων και στη βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των διάφορων ενεργειών του προγράμματος.

Συγκεκριμένα, δικαίωμα συμμετοχής στο πρόγραμμα έχουν οι εξής: α) κάθε μαθητής, σπουδαστής ή άλλος εκπαιδευόμενος β) κάθε κατηγορία εκπαιδευτικού προσωπικού γ) όλα τα είδη εκπαιδευτικών ιδρυμάτων δ) τα άτομα και τα όργανα τα αρμόδια για τα συστήματα και τις πολιτικές εκπαίδευσης σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο.

Eπιπλέον, η συμμετοχή στο πρόγραμμα επιτρέπεται επίσης σε όλους τους δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς που συνεργάζονται με εκπαιδευτικά ιδρύματα και συγκεκριμένα: α) στα συλλογικά όργανα και στους οργανισμούς τοπικού και περιφερειακού χαρακτήρα β) στα σωματεία που δρουν στον τομέα της εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένων· γ) των συλλόγων γονέων· δ) στις επιχειρήσεις και στους ομίλους επιχειρήσεων, στις επαγγελματικές οργανώσεις· ε) στα εμπορικά και βιομηχανικά επιμελητήρια· στ) στις οργανώσεις των κοινωνικών εταίρων σε όλα τα επίπεδα· ζ) στα κέντρα και τους οργανισμούς έρευνας.

Δικαίωμα συμμετοχής στο πρόγραμμα έχουν τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Βέλγιο, Τσεχική Δημοκρατία, Δανία, Γερμανία, Εσθονία, Ελλάδα, Ισπανία, Γαλλία, Ιρλανδία, Ιταλία, Κύπρος, Λεττονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Ουγγαρία, Μάλτα, Κάτω Χώρες, Αυστρία, Πολωνία, Πορτογαλία, Σλοβενία, Σλοβακία, Φινλανδία, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο), οι 3 χώρες του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ - Ισλανδία, Λιχτενστάιν, Νορβηγία) και οι 2 υποψήφιες χώρες (Βουλγαρία και Ρουμανία), καθώς και η Τουρκία.

Η διαχείριση του προγράμματος αποτελεί έργο των εθνικών γραφείων (EN) σε κάθε συμμετέχουσα χώρα, και έτσι εξασφαλίζεται μια αμεσότερη επαφή με τους πολίτες. Η Επιτροπή, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, καλείται να μεριμνήσει για τη συνεκτική εφαρμογή των κοινοτικών ενεργειών του προγράμματος. Για την καλύτερη επίτευξη των στόχων του συντονισμού και της συνεργασίας, η Επιτροπή επικουρείται από επιτροπή αποτελούμενη από εκπροσώπους των κρατών μελών και στην οποία εκτελεί χρέη προέδρου ο εκπρόσωπος της Επιτροπής.

Ο προϋπολογισμός για την εκτέλεση του προγράμματος ορίζεται σε 1.850 εκατ. ευρώ.

Η απόφαση αριθ. 451/2003/ΕΚ εισάγει μεγαλύτερη ευκαμψία στην εφαρμογή της αρχής της συγχρηματοδότησης για τις αποκεντρωμένες δράσεις υπέρ σχεδίων που εκπονούνται από μικρού μεγέθους εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Το πρόγραμμα αποτελεί αντικείμενο συνεχούς παρακολούθησης από την Επιτροπή σε συνεργασία με τα κράτη μέλη. Βάσει δύο τετραετών εκθέσεων που υποβάλλονται από κάθε κράτος μέλος, η Επιτροπή υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών τα ακόλουθα έγγραφα:

Παραπομπες

Πράξη	Έναρξη ισχύος - Ημερομηνία εκπνοής	Προθεσμία για μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των κρατών μελών	Επίσημη Εφημερίδα
Απόφαση αριθ. 253/2000/ΕΚ	03.02.2006-31.12.2006	-	ΕΕ L 28 της 03.02.2006

Πράξη (εις) τροποποίησης	Έναρξη ισχύος	Προθεσμία για μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των κρατών μελών	Επίσημη Εφημερίδα
Απόφαση αριθ. 451/2003/ΕΚ	02.04.2003	-	ΕΕ L 69 της 13.03.2003
Απόφαση αριθ. 786/2004/ΕΚ	30.04.2004	-	ΕΕ L 138 της 30.04.2004
Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 885/2004	01.05.2004	-	ΕΕ L 168 της 01.05.2004

Απόφαση αριθ. 1720/2006/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 15ης Νοεμβρίου 2006, για τη θέσπιση προγράμματος δράσης στον τομέα της διά βίου μάθησης [Επίσημη Εφημερίδα L 327 της 24.11.2006]

Έκθεση της Επιτροπής - Ενδιάμεση έκθεση αξιολόγησης των αποτελεσμάτων που επιτεύχθηκαν και των ποσοτικών και ποιοτικών πτυχών της εφαρμογής της δεύτερης φάσης του κοινοτικού προγράμματος δράσης στον τομέα της εκπαίδευσης «Σωκράτης» [COM(2004) 153 - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Το Σωκράτης είναι πολύπτυχο πρόγραμμα, αποτελούμενο από υψηλό αριθμό δράσεων και υπο - δράσεων, το οποίο διεξάγεται σύμφωνα με διάφορες λεπτομερείς διατάξεις, και το οποίο για την περίοδο 2000-2003 διέθετε κονδύλιο προϋπολογισμού 1.850 εκατ. ευρώ, καθώς και μια ετήσια συνεισφορά των 15 συνδεδεμένων χωρών. Σύμφωνα με τα κριτήρια που αφορούν τη σχέση οικονομικών πόρων / υλοποιήσεων, η αποτελεσματικότητα του προγράμματος είναι πολύ καλή. Ένας σημαντικός αριθμός εκδηλώσεων μικρών ή μεσαίων διαστάσεων μπόρεσε να υλοποιηθεί. Μια μεγάλη ποικιλομορφία ειδών υλοποίησης επιτρέπει μια ευρεία κάλυψη του τομέα της εκπαίδευσης. Εξ άλλου, η κατανομή των δικαιούχων μεταξύ των 30 χωρών που συμμετέχουν είναι πολύ ικανοποιητική, πράγμα το οποίο εξασφαλίζει στο πρόγραμμα μια πραγματικά ευρωπαϊκή διάσταση.

Όσον αφορά τις δραστηριότητες κινητικότητας, οι οποίες δεν έπαυσαν να αυξάνονται, η αποτελεσματικότητα είναι πολύ καλή. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όσον αφορά την κινητικότητα των σπουδαστών στα πλαίσια της οποίας, το 2002, γιορτάστηκε ο εκατομμυριοστός σπουδαστής Erasmus και η οποία το 2010 θα πρέπει να ξεπεράσει το όριο των 3 εκατομμυρίων σπουδαστών. Η υλοποίηση ενός τόσο φιλόδοξου στόχου - 3 εκατομμύρια σπουδαστές το 2010 - θα συνεπάγεται σημαντική αύξηση των πόρων γι αυτό το πρόγραμμα. Η κινητικότητα των εκπαιδευτικών ή των εκπαιδευτών, αντίθετα, δεν είναι τόσο αυξημένη όσο θα μπορούσε να είναι.

Τα κωλύματα είναι κυρίως εξωτερικά σε σχέση με το ίδιο το πρόγραμμα: έχουν σχέση με την εθνική οργάνωση ή με τη λειτουργία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και, παράλληλα, με την ανεπαρκή γνώση των γλωσσών. Οι υπεύθυνοι του προγράμματος θα πρέπει να συνεργαστούν με τα κράτη μέλη για να επιδιώξουν την εξάλειψη των κωλυμάτων κινητικότητας και με τους εκπαιδευτικούς παράγοντες για να ενθαρρύνουν την προσφορά γλωσσικής κατάρτισης.

Η αποτελεσματικότητα είναι επίσης καλή όσον αφορά τις δραστηριότητες διοργανικής συνεργασίας. Οι συμπράξεις σχολείων και οργανισμών κατάρτισης ενηλίκων, καθώς και τα σχέδια διακρατικής συνεργασίας απέδειξαν την αξία τους· τα δίκτυα επίσης χρησιμοποιήθηκαν σωστά, μετά, κατά την άποψη ορισμένων, τον εκ νέου προσδιορισμό των στόχων τους και των ιδιαιτεροτήτων τους κατά τη διεξαγωγή του προγράμματος. Αντίθετα, η αποτελεσματικότητα του προγράμματος εξακολουθεί να είναι ασήμαντη όσον αφορά την ορατότητα και τη διάδοση των αποτελεσμάτων. Η οργάνωση του ευρωπαϊκού έτους γλωσσών στο πλαίσιο της δράσης Lingua επέτρεψε, για παράδειγμα, το σαφέστερο προσδιορισμό των αναγκών από άποψη γνώσης γλωσσών και τη σημασία των εκδηλώσεων πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης. Για την κατάλληλη ανταπόκριση στην πολιτική πρόκληση που αντιπροσωπεύει η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού χώρου διά βίου εκπαίδευσης και κατάρτισης, θα πρέπει επίσης να ενισχυθεί η προσέγγιση για την επαγγελματική κατάρτιση.

Από άποψη διαχείρισης, πρέπει να υπογραμμιστεί η εισαγωγή μεγαλύτερης αυστηρότητας σε όλα τα επίπεδα (σχέδια, εθνικές ή κοινοτικές διαρθρώσεις διαχείρισης). Η προώθηση της αποκέντρωσης στη διαχείριση ορισμένων δράσεων συνοδεύεται από μεγαλύτερη γειτνίαση με το πεδίο δράσης και από απλούστευση των διαδικασιών για τους χρήστες. Εντούτοις, η αποτελεσματικότητα κρίνεται ότι είναι σαφώς πιο μέτρια εφόσον συγκρίνουμε τις διαδικασίες με τη φύση και το εύρος των περισσότερων δραστηριοτήτων. Η απουσία ενός επαρκώς αποτελεσματικού πληροφορικού εργαλείου διαχείρισης είναι αισθητή. Η προσπάθεια για την ελάφρυνση των διαδικασιών θα πρέπει να εξακολουθήσει στη διάρκεια του παρόντος προγράμματος και θα πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά την προετοιμασία του προσεχούς.

Επιπλέον πληροφορίες σχετικά με τις στατιστικές εφαρμογής της δεύτερης φάσης του προγράμματος Σωκράτης παρέχονται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής [SEC(2004) 230 - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].