Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η συνθήκη της Λισσαβόνας αποσαφηνίζει τη θεσμική δομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Αναγνωρίζει, τελικά, το καθεστώς θεσμικού οργάνου στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Η αναγνώριση αυτή έγινε σταδιακά. Οι πρώτες άτυπες σύνοδοι κορυφής μεταξύ αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων από τις οποίες δημιουργήθηκε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, άρχισαν να πραγματοποιούνται από το 1961. Το 1974, οι συσκέψεις αυτές έγιναν τακτικές και έλαβαν την ονομασία «Ευρωπαϊκό Συμβούλιο». H Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη και στη συνέχεια η συνθήκη του Μάαστριχτ προσδιόρισαν σταδιακά το χαρακτήρα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Η συνθήκη της Λισσαβόνας σηματοδοτεί ένα σημαντικό στάδιο καθώς διευκρινίζει και αναγνωρίζει πλήρως το ρόλο και τις λειτουργίες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της ΕΕ. Εξάλλου, τροποποιεί τη σύνθεση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του οποίου ηγείται, στο εξής, ένας μόνιμος πρόεδρος.

ΡΟΛΟΣ

Η συνθήκη της Λισσαβόνας κατατάσσει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ανάμεσα στα θεσμικά όργανα της Ένωσης. Ρόλος του Συμβουλίου είναι να δίνει πολιτική ώθηση. Δεν ασκεί νομοθετικά καθήκοντα. Καθορίζει τις προτεραιότητες της ευρωπαϊκής οικοδόμησης και υποδεικνύει τους προσανατολισμούς που πρέπει να υιοθετήσουν οι πολιτικές της ΕΕ. Έτσι, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταρτίζει ένα χρονοδιάγραμμα και συγκεκριμένους στόχους με αποδέκτες το Συμβούλιο της ΕΕ, την Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Ο σημαντικός ρόλος που διαδραματίζει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στην ΕΕ εκφράζεται επίσης μέσα από την εξουσία διορισμού που διαθέτει. Προτείνει τον υποψήφιο για τη θέση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ορίζει τον ύπατο εκπρόσωπο της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας. Στο εξής, θα εκλέγει επίσης τον πρόεδρό του.

ΣΥΝΘΕΣΗ

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο απαρτίζεται από τους αρχηγούς κρατών ή κυβερνήσεων των κρατών μελών, από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και από τον πρόεδρο της Επιτροπής. Ανάλογα με την ημερήσια διάταξη, τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου δύνανται να συμφωνήσουν ότι θα επικουρούνται από έναν υπουργό έκαστος, ο δε πρόεδρος της Επιτροπής θα επικουρείται από έναν επίτροπο. Ο ύπατος εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας συμμετέχει επίσης στις εργασίες του.

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

Πριν την έναρξη ισχύος της συνθήκης της Λισσαβόνας, η συνθήκη για την ΕΕ προέβλεπε ότι το Συμβούλιο έπρεπε να συνέρχεται τουλάχιστον δύο φορές ετησίως. Στην πράξη, πραγματοποιείται μία σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στο τέλος κάθε προεδρίας, τον Ιούνιο και το Δεκέμβριο, ενώ άλλες δύο επιπλέον σύνοδοι διοργανώνονται επίσης το Μάρτιο και τον Ιούνιο. Η συνθήκη της Λισσαβόνας εγκρίνει αυτή την πρακτική και διευκρινίζει ότι στο εξής, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνέρχεται δύο φορές κάθε έξι μήνες, συγκαλούμενο από τον πρόεδρό του. Επιπλέον, όταν το απαιτεί η κατάσταση, ο πρόεδρος μπορεί επίσης να συγκαλέσει έκτακτη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Η δημιουργία της θέσης του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αποτελεί μία σημαντική καινοτομία της συνθήκης της Λισσαβόνας. Ο πρόεδρος εκλέγεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με ειδική πλειοψηφία για θητεία δυόμισι ετών, άπαξ ανανεώσιμη. Σε περίπτωση σοβαρού κωλύματος ή βαρέως παραπτώματος, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο μπορεί να τερματίσει τη θητεία του προέδρου του με την ίδια διαδικασία. Η συνθήκη της Λισσαβόνας τονίζει ότι ο πρόεδρος δεν μπορεί να ασκεί εθνικό αξίωμα, αλλά δεν αποκλείει, ωστόσο, την ενδεχόμενη συμβατότητα με αξίωμα στα πλαίσια άλλου ευρωπαϊκού θεσμικού οργάνου.

Ο κύριος ρόλος του προέδρου είναι η βελτίωση της συνεκτικότητας και της αποτελεσματικότητας των εργασιών που διεξάγονται στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Συνεπώς, αναλαμβάνει τα καθήκοντα που ασκούσαν στο παρελθόν οι εκ περιτροπής προεδρίες της ΕΕ, ήτοι:

• προεδρεύει και διευθύνει τις εργασίες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου·
• εξασφαλίζει την προετοιμασία και τη συνέχεια των εργασιών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου·
• διευκολύνει τη συνοχή και τη συναίνεση στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Επίσης, ο πρόεδρος παρουσιάζει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έκθεση μετά από κάθε μία από τις συνόδους του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Τέλος, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου εκτελεί διπλωματικά καθήκοντα προσδίδοντας περισσότερη δημοσιότητα στην Ευρώπη. Τα καθήκοντα αυτά τα εκτελεί, φροντίζοντας παράλληλα να μην παρεμβαίνει στις αρμοδιότητες του ύπατου εκπροσώπου της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας.

ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 29.12.2009