Πλαστικά μίας χρήσης — Καταπολέμηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Οδηγία (ΕΕ) 2019/904 σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ;

• Αποσκοπεί στην πρόληψη και μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον καθώς και στην προώθηση της μετάβασης σε μια κυκλική οικονομία σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) θεσπίζοντας έναν συνδυασμό μέτρων προσαρμοσμένων στα προϊόντα που καλύπτονται από την οδηγία αυτή, ειδικότερα, διασφαλίζοντας τη μη διάθεση στην αγορά πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης (SUP) για τα οποία υπάρχουν πιο βιώσιμες και προσιτές εναλλακτικές λύσεις.
• Η οδηγία είναι σύμφωνη με τη στρατηγική για τα πλαστικά της ΕΕ, ένα σημαντικό βήμα της ΕΕ για τη μετάβαση προς μια κυκλική οικονομία.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Πεδίο εφαρμογής

Η οδηγία εφαρμόζεται για συγκεκριμένα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης, που κατασκευάζονται από οξοδιασπώμενη πλαστική ύλη* και αλιευτικά εργαλεία που περιέχουν πλαστική ύλη. Τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης κατασκευάζονται εξ ολοκλήρου ή εν μέρει από πλαστική ύλη και προορίζονται συνήθως να χρησιμοποιηθούν μία μόνο φορά ή για περιορισμένο χρονικό διάστημα πριν απορριφθούν.

Περιορισμοί της αγοράς

• Τα ακόλουθα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης δεν μπορούν να διατεθούν στην αγορά:
  • μαχαιροπίρουνα (πιρούνια, μαχαίρια, κουτάλια και ξυλάκια φαγητού)·
  • πιάτα·
  • καλαμάκια και μπατονέτες (εκτός από εκείνα που χρησιμοποιούνται με ενεργά εμφυτεύσιμα ιατρικά βοηθήματα ή άλλα ιατροτεχνολογικά προϊόντα)·
  • αναδευτήρες ποτών·
  • ξυλάκια που προσαρτώνται και στηρίζουν μπαλόνια και τους μηχανισμούς τους, εκτός από μπαλόνια για βιομηχανικές ή άλλες επαγγελματικές χρήσεις και εφαρμογές που δεν διανέμονται στους καταναλωτές·
  • περιέκτες τροφίμων κατασκευασμένοι από διογκωμένο πολυστυρένιο (δηλαδή κουτιά, με ή χωρίς κάλυμμα) που προορίζονται για άμεση κατανάλωση, χωρίς περαιτέρω προετοιμασία, που καταναλώνονται συνήθως απευθείας από τον περιέκτη ή έτοιμα για κατανάλωση χωρίς περαιτέρω προετοιμασία·
  • προϊόντα από οξοδιασπώμενη πλαστική ύλη·
  • περιέκτες ποτών από διογκωμένο πολυστυρένιο και τα καπάκια και καλύμματά τους·
  • κυπελλάκια από διογκωμένο πολυστυρένιο και τα καπάκια και καλύμματά τους.

Μείωση κατανάλωσης

• Σύμφωνα με την πολιτική για τα απόβλητα της ΕΕ, τα κράτη μέλη της ΕΕ υποχρεούνται:
  • να λάβουν μέτρα για τη μείωση της κατανάλωσης ορισμένων πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης για τα οποία δεν υπάρχουν εναλλακτικά προϊόντα (κυπελλάκια, συμπεριλαμβανομένων των καλυμμάτων και των καπακιών τους, και περιέκτες έτοιμων τροφίμων για άμεση κατανάλωση)· και
  • να παρακολουθούν την κατανάλωση των συγκεκριμένων προϊόντων μιας χρήσης, σε συνδυασμό με τα μέτρα που λαμβάνονται και να υποβάλλουν έκθεση σχετικά με την πρόοδο που σημειώνεται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
• Η οδηγία απαιτεί μια φιλόδοξη και διαρκή ποσοτική μείωση στην κατανάλωση των εν λόγω προϊόντων έως το 2026 (συγκριτικά με τα αποτελέσματα του 2022).
• Όσον αφορά τις μειώσεις κατανάλωσης, η Επιτροπή ενέκρινε μια εκτελεστική πράξη, την εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2022/162 σχετικά με τον υπολογισμό, την επαλήθευση και την υποβολή εκθέσεων σχετικά με τη μείωση της κατανάλωσης ορισμένων πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης και τα μέτρα που λαμβάνουν τα κράτη μέλη για την εν λόγω μείωση.

Χωριστή συλλογή και απαιτήσεις σχεδιασμού για τις πλαστικές φιάλες μίας χρήσης

• Η οδηγία καθορίζει έναν στόχο συλλογής της τάξης του 90 % για την ανακύκλωση των πλαστικών φιαλών μίας χρήσης έως το 2029 (με έναν ενδιάμεσο στόχο της τάξης του 77 % έως το 2025).
• Οι εν λόγω φιάλες θα πρέπει να περιέχουν τουλάχιστον 25 % ανακυκλωμένο πλαστικό στην κατασκευή τους έως το 2025 (για τις φιάλες PET), και 30 % έως το 2030 (για όλες τις φιάλες).
• Οι φιάλες με καπάκια και καλύμματα από πλαστική ύλη μπορούν να διατίθενται στην αγορά μόνον εφόσον τα καπάκια και τα καλύμματα παραμένουν προσαρτημένα στους περιέκτες κατά τη διάρκεια της προβλεπόμενης χρήσης των προϊόντων.
• Η εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2021/1752 θεσπίζει τους κανόνες για τον υπολογισμό, την επαλήθευση και την υποβολή δεδομένων σχετικά με τη χωριστή συλλογή αποβλήτων πλαστικών φιαλών ποτών μίας χρήσης.

Υποχρεωτική σήμανση

• Ορισμένα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης που διατίθενται στην αγορά πρέπει να φέρουν μια εμφανή, ευανάγνωστη και ανεξίτηλη σήμανση επί της συσκευασίας τους ή επί του ίδιου του προϊόντος. Τα προϊόντα αυτά περιλαμβάνουν:
  • είδη υγιεινής·
  • υγρά μαντηλάκια·
  • προϊόντα καπνού με φίλτρο και φίλτρα που κυκλοφορούν στο εμπόριο για χρήση σε συνδυασμό με προϊόντα καπνού· και
  • κυπελλάκια.
• Οι ετικέτες αυτές πρέπει να ενημερώνουν τους καταναλωτές για:
  • τις κατάλληλες επιλογές διάθεσης των αποβλήτων για το οικείο προϊόν ή για το είδος διάθεσης αποβλήτων που δεν ενδείκνυται για το προϊόν· και
  • την παρουσία πλαστικών υλών στο προϊόν, καθώς και για τις αρνητικές επιπτώσεις της απόρριψής του στο περιβάλλον.
• Ο εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2020/2151 περιλαμβάνει τους κανόνες σχετικά με τις προδιαγραφές σήμανσης για τα εν λόγω αντικείμενα.

Διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού

• Η οδηγία υιοθετεί την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». Οι παραγωγοί θα πρέπει να καλύπτουν το κόστος για:
  • τη συλλογή των αποβλήτων και τον καθαρισμό απορριμάτων·
  • τη συλλογή δεδομένων σε σχέση με τα υγρά μαντηλάκια, τα μπαλόνια και τα προϊόντα καπνού με φίλτρο και τα φίλτρα που κυκλοφορούν στο εμπόριο για χρήση σε συνδυασμό με προϊόντα καπνού· και για
  • την ευαισθητοποίηση για τα ακόλουθα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης:
    • περιέκτες ποτών και τροφίμων,
    • περιέκτες ποτών,
    • κυπελλάκια,
    • πακέτα και περιτυλίγματα,
    • ελαφριές τσάντες μεταφοράς, και
    • προϊόντα καπνού με φίλτρο και φίλτρα που κυκλοφορούν στο εμπόριο για χρήση σε συνδυασμό με προϊόντα καπνού.
• Όσον αφορά τα υγρά μαντηλάκια και τα μπαλόνια, θα εφαρμόζονται οι εν λόγω υποχρεώσεις εξαιρουμένου του κόστους συλλογής.
• Τα κράτη μέλη επίσης υποχρεούνται:
  • να διασφαλίσουν την εφαρμογή κανόνων διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για τα αλιευτικά εργαλεία που περιέχουν πλαστική ύλη· και
  • να παρακολουθούν και να αξιολογούν τα εν λόγω αλιευτικά εργαλεία με σκοπό την επίτευξη των στόχων συλλογής σε επίπεδο ΕΕ.
• Η εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2021/958 θεσπίζει τους κανόνες σχετικά με τον καθορισμό του μορφοτύπου για την υποβολή σχετικών δεδομένων και πληροφοριών, καθώς και του μορφότυπου για την έκθεση ποιοτικού ελέγχου σχετικά με τα αλιευτικά εργαλεία τα οποία διατίθενται στην αγορά και σχετικά με τα απόβλητα αλιευτικών εργαλείων που συλλέγονται στα κράτη μέλη.

Συστήματα πληροφοριών και υποβολή εκθέσεων

Η εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2021/2267 θεσπίζει τους κανόνες για τον καθορισμό του μορφότυπου για την υποβολή δεδομένων και πληροφοριών σχετικά με τα συλλεγόμενα απόβλητα μετά την κατανάλωση προϊόντων καπνού με φίλτρο και φίλτρων που κυκλοφορούν στο εμπόριο για χρήση σε συνδυασμό με προϊόντα καπνού.

Ευαισθητοποίηση

Τα κράτη μέλη οφείλουν να λάβουν μέτρα με σκοπό:

• να ενημερώσουν τους καταναλωτές και να ενθαρρύνουν την υπεύθυνη καταναλωτική συμπεριφορά ώστε να επιτευχθεί μείωση των απορριμμάτων από προϊόντα που αναφέρονται παραπάνω· και
• να ενημερώσουν τους καταναλωτές για την ύπαρξη επαναχρησιμοποιήσιμων, εναλλακτικών προϊόντων και για τις επιπτώσεις της εσφαλμένης διάθεσης των αποβλήτων πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης στο αποχετευτικό σύστημα.

Κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής

• Τον Ιούνιο του 2021, η Επιτροπή εξέδωσε κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης ώστε να διασφαλιστεί η ορθή και ομοιόμορφη εφαρμογή των απαιτήσεων της οδηγίας σε ολόκληρη την ΕΕ.
• Οι κατευθυντήριες γραμμές αποσαφηνίζουν τους βασικούς όρους που χρησιμοποιούνται στην οδηγία και παρέχουν παραδείγματα πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης που εμπίπτουν ή δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ;

• Η οδηγία έπρεπε να μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο έως την 3η Ιουλίου 2021.
• Οι κανόνες για τους περιορισμούς εμπορίας και για τη σήμανση των προϊόντων τίθενται σε ισχύ από την 3η Ιουλίου 2021, ενώ οι απαιτήσεις σχεδιασμού προϊόντων για τα καπάκια και τα καλύμματα πλαστικών περιεκτών ποτών μίας χρήσης εφαρμόζονται από την 3η Ιουλίου 2024.
• Τα μέτρα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για τα προϊόντα καπνού με φίλτρο και των φίλτρων που κυκλοφορούν στο εμπόριο για χρήση σε συνδυασμό με προϊόντα καπνού ισχύουν από την 5η Ιανουαρίου 2023.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε:

• Πλαστικά μίας χρήσης (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
• Περιορισμοί της ΕΕ για ορισμένα πλαστικά μίας χρήσης (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Οδηγία (ΕΕ) 2019/904 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουνίου 2019, σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον (ΕΕ L 155 της 12.6.2019, σ. 1-19).

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2022/162 της Επιτροπής, της 4ης Φεβρουαρίου 2022, για τη θέσπιση κανόνων εφαρμογής της οδηγίας (ΕΕ) 2019/904 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τον υπολογισμό, την επαλήθευση και την υποβολή εκθέσεων σχετικά με τη μείωση της κατανάλωσης ορισμένων πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης και τα μέτρα που λαμβάνουν τα κράτη μέλη για την εν λόγω μείωση (ΕΕ L 26 της 7.2.2022, σ. 19-35).

Εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2021/2267 της Επιτροπής, της 17ης Δεκεμβρίου 2021, για τον καθορισμό του μορφοτύπου για την υποβολή δεδομένων και πληροφοριών σχετικά με τα συλλεγόμενα απόβλητα μετά την κατανάλωση προϊόντων καπνού με φίλτρο και φίλτρων που κυκλοφορούν στο εμπόριο για χρήση σε συνδυασμό με προϊόντα καπνού (ΕΕ L 455 της 20.12.2021, σ. 32-36).

Εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2021/1752 της Επιτροπής, της 1ης Οκτωβρίου 2021, για τη θέσπιση κανόνων εφαρμογής της οδηγίας (ΕΕ) 2019/904 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τον υπολογισμό, την επαλήθευση και την υποβολή δεδομένων σχετικά με τη χωριστή συλλογή αποβλήτων πλαστικών φιαλών ποτών μίας χρήσης (ΕΕ L 349 της 4.10.2021, σ. 19-30).

Εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2021/958 της Επιτροπής, της 31ης Μαΐου 2021, για τον καθορισμό του μορφοτύπου για την υποβολή δεδομένων και πληροφοριών σχετικά με τα αλιευτικά εργαλεία τα οποία διατίθενται στην αγορά και σχετικά με τα απόβλητα αλιευτικών εργαλείων που συλλέγονται στα κράτη μέλη και του μορφοτύπου για την έκθεση ποιοτικού ελέγχου σύμφωνα με το άρθρο 13 παράγραφος 1 στοιχείο δ) και το άρθρο 13 παράγραφος 2 της οδηγίας (ΕΕ) 2019/904 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (ΕΕ L 211 της 15.6.2021, σ. 51-64).

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις της εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2021/958 έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2020/2151 της Επιτροπής, της 17ης Δεκεμβρίου 2020, για τη θέσπιση κανόνων σχετικά με εναρμονισμένες προδιαγραφές σήμανσης για τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης που απαριθμούνται στο μέρος Δ του παραρτήματος της οδηγίας (ΕΕ) 2019/904 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον (ΕΕ L 428 της 18.12.2020, σ. 57-67).

Οδηγία 2008/98/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Νοεμβρίου 2008, για τα απόβλητα και την κατάργηση ορισμένων οδηγιών (ΕΕ L 312 της 22.11.2008, σ. 3-30).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

Οδηγία 94/62/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Δεκεμβρίου 1994, για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας (ΕΕ L 365 της 31.12.1994, σ. 10-23).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

τελευταία ενημέρωση 11.04.2022