Ταχύτερες, αποτελεσματικότερες διασυνοριακές ποινικές έρευνες στην ΕΕ

Η οδηγία περί της ευρωπαϊκής εντολής έρευνας (ΕΕΕ) θεσπίζει νέο ολοκληρωμένο σύστημα που επιτρέπει στις χώρες της ΕΕ τη συγκέντρωση αποδεικτικών στοιχείων σε άλλες χώρες της ΕΕ, για ποινικές υποθέσεις στις οποίες εμπλέκονται περισσότερες από μία χώρες.

ΠΡΑΞΗ

Οδηγία 2014/41/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 3ης Απριλίου 2014, περί της ευρωπαϊκής εντολής έρευνας σε ποινικές υποθέσεις

ΣΥΝΟΨΗ

Η παρούσα οδηγία αποσκοπεί στην απλούστευση και επιτάχυνση των διασυνοριακών ποινικών ερευνών στην ΕΕ. Θεσπίζει την ευρωπαϊκή εντολή έρευνας, η οποία παρέχει τη δυνατότητα σε δικαστικές αρχές χώρας της ΕΕ («κράτος έκδοσης») να αιτηθούν τη συγκέντρωση και διαβίβαση αποδεικτικών στοιχείων σε και από άλλη χώρα της ΕΕ («κράτος εκτέλεσης»).

Η ΕΕΕ βασίζεται στην αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης, και ως εκ τούτου κάθε χώρα της ΕΕ οφείλει κατ' αρχήν να αναγνωρίζει και να εκτελεί ένα τέτοιο αίτημα. Τούτο πρέπει επίσης να γίνεται ταχέως και χωρίς άλλη διατύπωση.

Η ΕΕΕ διευκολύνει την αντιμετώπιση ποινικών αδικημάτων συμπεριλαμβανομένων εγκλημάτων όπως η διαφθορά, η διακίνηση ναρκωτικών και το οργανωμένο έγκλημα. Η ελληνική αστυνομία, για παράδειγμα, μπορεί να ζητήσει από τις ομόλογές της αρχές στο Ηνωμένο Βασίλειο (1) να διεξάγουν κατ' οίκον έρευνες ή να ανακρίνουν μάρτυρες εξ ονόματός της.

Η ΕΕΕ βελτιώνει τους υφιστάμενους νόμους της ΕΕ που καλύπτουν τον εν λόγω τομέα ορίζοντας αυστηρές προθεσμίες για τη συγκέντρωση των αιτηθέντων αποδεικτικών στοιχείων και περιορίζοντας τους λόγους απόρριψης τέτοιων αιτημάτων. Επίσης, περιορίζει τη γραφειοκρατία καθιερώνοντας ένα τυποποιημένο έγγραφο μέσω του οποίου οι αρχές ζητούν βοήθεια κατά την αναζήτηση αποδεικτικών στοιχείων.

Βασικές πτυχές της ΕΕΕ

• Δικαστική απόφαση την οποία εκδίδει ή επικυρώνει δικαστική αρχή χώρας της ΕΕ με σκοπό την εκτέλεση ενός ή περισσότερων ερευνητικών μέτρων σε άλλη χώρα της ΕΕ για τη λήψη αποδεικτικών στοιχείων βάσει της παρούσας οδηγίας
• Μπορεί επίσης να εκδίδεται για τη λήψη αποδεικτικών στοιχείων ευρισκομένων ήδη στην κατοχή των αρμόδιων αρχών της χώρας που θα εκτελέσει το αίτημα
• Μπορεί να ζητηθεί από ύποπτο ή κατηγορούμενο (ή δικηγόρο εξ ονόματός του) σύμφωνα με τα ισχύοντα δικαιώματα υπεράσπισης μιας χώρας ΕΕ
• Δεν πρέπει να θίγει ανθρώπινα δικαιώματα ή νομικές αρχές, π.χ. το δικαίωμα υπεράσπισης σε ποινικές υποθέσεις
• Καλύπτει κάθε ερευνητικό μέτρο, εκτός από τη σύσταση κοινής ομάδας έρευνας
• Μπορεί να εκδοθεί για αδικήματα που θεωρούνται ποινικά ή για πράξεις/παραβάσεις των κανόνων δικαίου που τιμωρούνται βάσει της νομοθεσίας τους κράτους έκδοσης

Προθεσμία εκτέλεσης 90 ημερών

Το κράτος εκτέλεσης, μετά τη λήψη της ΕΕΕ, πρέπει να ενεργεί αμελλητί σε σχέση με το αίτημα. Το κράτος εκτέλεσης δύναται να αρνηθεί την εκτέλεση μόνο υπό ορισμένες περιστάσεις, π.χ. εάν το αίτημα παραβιάζει τις θεμελιώδεις αρχές του δικαίου της χώρας ή βλάπτει συμφέροντα εθνικής ασφάλειας. Όλα τα έξοδα εκτέλεσης ενός αιτήματος πρέπει να καταβάλλονται από το κράτος εκτέλεσης.

Ο φορέας εκτέλεσης του αιτήματος μπορεί να επιλέξει εναλλακτικό ερευνητικό μέτρο σε σχέση με την ΕΕΕ, αν πιστεύει ότι θα οδηγήσει σε ισοδύναμο αποτέλεσμα.

Η ΕΕΕ επιτρέπει επίσης:

• την προσωρινή μεταγωγή κρατουμένων για τη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων
• ελέγχους σε τραπεζικούς λογαριασμούς / την οικονομική κατάσταση υπόπτων
• μυστικές έρευνες και παρακολούθηση τηλεπικοινωνιών
• μέτρα προστασίας των αποδεικτικών στοιχείων.

Η παρούσα οδηγία ισχύει σε όλες τις χώρες της ΕΕ εκτός από τη Δανία και την Ιρλανδία, οι οποίες αποφάσισαν τη μη εφαρμογή της. Αντικαθιστά τα υφιστάμενα προγράμματα αμοιβαίας δικαστικής συνδρομής της ΕΕ, συγκεκριμένα τη σύμβαση της ΕΕ για την αμοιβαία δικαστική συνδρομή του 2000 και την απόφαση πλαίσιο 2008/978/ΔΕΥ σχετικά με το ευρωπαϊκό ένταλμα συγκέντρωσης αποδεικτικών στοιχείων.

τελευταία ενημέρωση 10.09.2015

(1) Το Ηνωμένο Βασίλειο αποχωρεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση και γίνεται τρίτη χώρα (χώρα εκτός ΕΕ) από την 1η Φεβρουαρίου 2020.