Διεθνής προστασία: επείγουσα βοήθεια στην Ιταλία και την Ελλάδα

ΣΥΝΟΨΗ ΤΩΝ ΑΚΟΛΟΥΘΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ:

Απόφαση (ΕΕ) 2015/1523 για τη θέσπιση προσωρινών μέτρων στον τομέα της διεθνούς προστασίας υπέρ της Ιταλίας και της Ελλάδας

Απόφαση (ΕΕ) 2015/1601 για τη θέσπιση προσωρινών μέτρων στον τομέα της διεθνούς προστασίας υπέρ της Ιταλίας και της Ελλάδας

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ;

• Θεσπίζουν προσωρινά μέτρα προκειμένου να παρασχεθεί βοήθεια στην Ιταλία και την Ελλάδα για την αντιμετώπιση της εισροής αιτούντων άσυλο από χώρες εκτός της ΕΕ σύμφωνα με την αρχή της αλληλεγγύης και της δίκαιης κατανομής ευθυνών.
• Ως εκ τούτου, το πολύ 160 000 άτομα που χρήζουν ασύλου πρέπει να μετεγκατασταθούν από την Ελλάδα και την Ιταλία σε άλλες χώρες της ΕΕ κατά την περίοδο 2015-2017.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

• Σύμφωνα με την απόφαση (ΕΕ) 2015/1523, 24 000 αιτούντες άσυλο θα μετεγκατασταθούν από την Ιταλία και 16 000 θα μετεγκατασταθούν από την Ελλάδα σε άλλες χώρες της ΕΕ.
• Σύμφωνα με την απόφαση (ΕΕ) 2015/1601, 15 600 αιτούντες άσυλο θα μετεγκατασταθούν από την Ιταλία· 50 400 θα μετεγκατασταθούν από την Ελλάδα και μετά από ένα έτος 54 000 θα μετεγκατασταθούν αναλογικά από την Ιταλία και την Ελλάδα σε άλλες χώρες της ΕΕ (βάσει των παραρτημάτων Ι και ΙΙ της παρούσας απόφασης). Ωστόσο, εάν στο ενδιάμεσο διάστημα άλλες χώρες της ΕΕ αντιμετωπίζουν παρόμοιες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης με εκείνες που αντιμετωπίζουν η Ιταλία και η Ελλάδα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα υποβάλει προτάσεις για την αναλογική μετεγκατάσταση των αιτούντων άσυλο σε άλλες χώρες της ΕΕ. Αυτό δεν συνέβη.
• Για την πρώτη απόφαση του Συμβουλίου, περίπου 8 000 θέσεις δεν κατανεμήθηκαν σε κανένα κράτος μέλος. Σύμφωνα με τη δεύτερη απόφαση του Συμβουλίου, τα κράτη μέλη μπορούν να συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις τους σε σχέση με 54 000 άτομα επίσης μέσω της νόμιμης εισόδου Σύρων από την Τουρκία.
• Εάν μια χώρα μετεγκατάστασης της ΕΕ δεν είναι σε θέση να φιλοξενήσει το ποσοστό των αιτούντων άσυλο που της αναλογεί, θα πρέπει να παρέχει αιτιολογημένους λόγους (π.χ. υπερβολική πίεση στο σύστημα ασύλου της) προς την Επιτροπή και το Συμβούλιο της ΕΕ. Μετά από αξιολόγηση της κατάστασης, η Επιτροπή δύναται να παρέχει στη χώρα της ΕΕ προσωρινή αναστολή της διαδικασίας για ποσοστό αιτούντων έως και 30%.
• Τα άτομα που είναι επιλέξιμα για μετεγκατάσταση είναι αιτούντες για διεθνή προστασία για τα οποία έχει πραγματοποιηθεί η δέουσα αναγνώριση, καταχώριση και λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων, τα οποία ανήκουν σε εθνικότητα με 75% πανευρωπαϊκή αναγνώριση σύμφωνα με τα δεδομένα της Eurostat στο αντίστοιχο τρίμηνο και τα οποία έχουν αφιχθεί στην Ιταλία και την Ελλάδα στο χρονικό πλαίσιο που προβλέπεται από τις αποφάσεις του Συμβουλίου.
• Μια χώρα της ΕΕ δύναται να αρνηθεί να δεχθεί αιτούντες άσυλο με το σκεπτικό ότι συνιστούν απειλή κατά της εθνικής της ασφάλειας, της δημόσιας τάξης ή εφόσον υφίστανται σοβαροί λόγοι για την εφαρμογή των διατάξεων περί αποκλεισμού της οδηγίας περί αναγνώρισης.

Διαδικασία μετεγκατάστασης

• Ο αποφάσεις του Συμβουλίου θεσπίζουν ένα υποχρεωτικό σύστημα προς όφελος της Ιταλίας και της Ελλάδας, πράγμα που σημαίνει ότι ούτε η χώρα μετεγκατάστασης της ΕΕ ούτε ο αιτών άσυλο έχει δυνατότητα επιλογής στη διαδικασία.
• Κάθε χώρα της ΕΕ οφείλει:
  • να καθορίζει ένα εθνικό σημείο επαφής για την ανταλλαγή πληροφοριών με άλλες χώρες της ΕΕ και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο (ΕΥΥΑ)·
  • να ορίζει αξιωματικούς συνδέσμους προκειμένου να συνεργάζονται με την Ιταλία και την Ελλάδα·
  • να υποδεικνύει, σε τακτά χρονικά διαστήματα και οπωσδήποτε ανά τρίμηνο, τον αριθμό των αιτούντων που μπορούν να μετεγκατασταθούν ταχέως στο έδαφός της (επίσημες δεσμεύσεις).
• Η αναγνώριση, η καταχώριση, η λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων και η συνέντευξη των αιτούντων πραγματοποιούνται στην Ελλάδα ή στην Ιταλία. Τα προφίλ τους καταρτίζονται με τη βοήθεια της ΕΥΥΑ. Στη συνέχεια, κατανέμονται στη χώρα της ΕΕ στην οποία αντιστοιχεί καλύτερα το προφίλ τους. Οι χώρες της ΕΕ δύνανται να υποδεικνύουν ορισμένους αιτούντες που προτιμούν για να διευκολύνουν την ένταξη, αλλά οι εν λόγω προτιμήσεις δεν είναι νομικά δεσμευτικές για την Ιταλία ή την Ελλάδα. Οι ελληνικές και ιταλικές αρχές, κατά την αντιστοίχιση, θα λαμβάνουν υπόψη αυτές τις προτιμήσεις, καθώς και τυχόν οικογενειακούς, γλωσσικούς, κοινωνικούς, πολιτιστικούς ή άλλους δεσμούς που μπορεί να υπάρχουν μεταξύ του αιτούντος και της πιθανής χώρας μετεγκατάστασης της ΕΕ.
• Κατόπιν έγκρισης της χώρας υποδοχής της ΕΕ, η μεταφορά του αιτούντος άσυλο πραγματοποιείται το συντομότερο δυνατόν.
• Η συνολική διαδικασία μετεγκατάστασης, από τη στιγμή της ανάληψης επίσημης δέσμευσης από τη χώρα της ΕΕ μέχρι την άφιξη του αιτούντος άσυλο στη χώρα μετεγκατάστασης της ΕΕ, δεν θα πρέπει να διαρκεί περισσότερο από 2 μήνες, ωστόσο, κατ’ εξαίρεση μπορεί να διαρκέσει έως και 3,5 μήνες.
• Σύμφωνα με αμφότερες τις αποφάσεις, οι χώρες μετεγκατάστασης της ΕΕ θα λαμβάνουν 6,000 ευρώ για κάθε μετεγκατάσταση προσώπου.
• Σύμφωνα με την απόφαση (ΕΕ) 2015/1601, η Ιταλία και η Ελλάδα θα λαμβάνουν επίσης 500 ευρώ για κάθε μετεγκατάσταση προσώπου προκειμένου να καλυφθούν οι δαπάνες μεταφοράς στις χώρες μετεγκατάστασης της ΕΕ.
• Αμφότερες οι αποφάσεις περιλαμβάνουν περιορισμένη και προσωρινή εξαίρεση από τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 604/2013 (επίσης γνωστό ως κανονισμός του Δουβλίνου III) ο οποίος καθορίζει τη χώρα της ΕΕ που είναι υπεύθυνη για την εξέταση των αιτήσεων ασύλου).
• Η Ιταλία και η Ελλάδα πρέπει να καταρτίσουν χάρτες πορείας για την αντιμετώπιση των διαρθρωτικών ελλείψεων στα συστήματα ασύλου, υποδοχής και επιστροφής που διαθέτουν.
• Η Επιτροπή υποβάλλει τακτικά εκθέσεις αναφορικά με την εφαρμογή των αποφάσεων του Συμβουλίου σχετικά με τη μετεγκατάσταση, προσδιορίζοντας τα σημεία συμφόρησης και τις λύσεις.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ;

• Η απόφαση (ΕΕ) 2015/1523 τέθηκε σε ισχύ στις 16 Σεπτεμβρίου 2015 και εφαρμόζεται σε άτομα που εισέρχονται στο έδαφος της Ιταλίας και της Ελλάδας από τις 16 Σεπτεμβρίου 2015 μέχρι τις 17 Σεπτεμβρίου 2017, καθώς και σε αιτούντες που έχουν εισέλθει στο έδαφος της Ιταλίας και της Ελλάδας από τις 15 Αυγούστου 2015 και έπειτα.
• Η απόφαση (ΕΕ) 2015/1601 τέθηκε σε ισχύ στις 25 Σεπτεμβρίου 2015 και εφαρμόζεται σε άτομα που εισέρχονται στο έδαφος της Ιταλίας και της Ελλάδας από τις 25 Σεπτεμβρίου 2015 μέχρι τις 26 Σεπτεμβρίου 2017, καθώς και σε αιτούντες που έχουν εισέλθει στο έδαφος της Ιταλίας και της Ελλάδας από τις 24 Μαρτίου 2015 και έπειτα.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

• Τόσο η Ιταλία όσο και η Ελλάδα αντιμετώπισαν μεγάλες εισροές αιτούντων άσυλο, κυρίως από τη Συρία, το Ιράκ και την Ερυθραία. Αυτό το γεγονός άσκησε σημαντική πίεση στα συστήματα ασύλου και των δύο χωρών.
• Η νομική βάση των εν λόγω αποφάσεων είναι το άρθρο 78 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ, το οποίο ορίζει ότι: «Εφόσον μία ή περισσότερες [χώρες της ΕΕ] αντιμετωπίζουν επείγουσα κατάσταση, λόγω αιφνίδιας εισροής υπηκόων [χωρών εκτός της ΕΕ], το Συμβούλιο [της ΕΕ] μπορεί να εκδίδει, μετά από πρόταση της Επιτροπής, προσωρινά μέτρα υπέρ των εν λόγω [χωρών της ΕΕ]. Το Συμβούλιο αποφασίζει μετά από διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.»
• Για περισσότερες πληροφορίες, ανατρέξτε στα εξής:
  • Κοινό ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)·
  • Σχετικά με εμάς (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο).

ΒΑΣΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

Απόφαση (ΕΕ) 2015/1523 του Συμβουλίου, της 14ης Σεπτεμβρίου 2015, για τη θέσπιση προσωρινών μέτρων στον τομέα της διεθνούς προστασίας υπέρ της Ιταλίας και της Ελλάδας (ΕΕ L 239 της 15.9.2015, σ. 146-156)

Απόφαση (ΕΕ) 2015/1601 του Συμβουλίου, της 22ας Σεπτεμβρίου 2015, για τη θέσπιση προσωρινών μέτρων στον τομέα της διεθνούς προστασίας υπέρ της Ιταλίας και της Ελλάδας (ΕΕ L 248 της 24.9.2015, σ. 80-94)

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις της απόφασης (EE) 2015/1601 έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Η παρούσα ενοποιημένη έκδοση έχει μόνο αξία τεκμηρίωσης.

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Συμβούλιο — Δέκατη πέμπτη έκθεση σχετικά με την μετεγκατάσταση και την επανεγκατάσταση (COM(2017) 465 final της 6.9.2017).

Προηγούμενες εκθέσεις της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή των προγραμμάτων μετεγκατάστασης και επανεγκατάστασης: COM(2016) 165 final· COM(2016) 222 final· COM(2016) 360 final· COM(2016) 416 final· COM(2016) 480 final· COM(2016) 636 final· COM(2016) 720 final· COM(2016) 791 final· COM(2017) 74 final· COM(2017) 202 final· COM(2017) 212 final· COM(2017) 260 final· COM(2017) 330 final· COM(2017) 405 final.

Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 603/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2013, σχετικά με τη θέσπιση του «Eurodac» για την αντιπαραβολή δακτυλικών αποτυπωμάτων για την αποτελεσματική εφαρμογή του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 604/2013 για τη θέσπιση των κριτηρίων και μηχανισμών για τον προσδιορισμό του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για την εξέταση αίτησης διεθνούς προστασίας που υποβάλλεται σε κράτος μέλος από υπήκοο τρίτης χώρας ή από απάτριδα και σχετικά με αιτήσεις της αντιπαραβολής με τα δεδομένα Eurodac που υποβάλλουν οι αρχές επιβολής του νόμου των κρατών μελών και η Ευρωπόλ για σκοπούς επιβολής του νόμου και για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1077/2011 σχετικά με την ίδρυση Ευρωπαϊκού Οργανισμού για τη Λειτουργική Διαχείριση Συστημάτων ΤΠ Μεγάλης Κλίμακας στον Χώρο Ελευθερίας, Ασφάλειας και Δικαιοσύνης (ΕΕ L 180 της 29.6.2013, σ. 1-30)

Κανονισμός (ΕE) αριθ. 604/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2013, για τη θέσπιση των κριτηρίων και μηχανισμών για τον προσδιορισμό του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για την εξέταση αίτησης διεθνούς προστασίας που υποβάλλεται σε κράτος μέλος από υπήκοο τρίτης χώρας ή από απάτριδα (ΕΕ L 180 της 29.6.2013, σ. 31-59)

τελευταία ενημέρωση 17.11.2016