Συνθήκη της Νίκαιας
ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:
Συνθήκη της Νίκαιας
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ;
- Η Συνθήκη προετοιμάζει την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) για τη μεγαλύτερη ενιαία διεύρυνσή της, με 10 νέα κράτη μέλη (την Τσεχική Δημοκρατία, την Κύπρο, την Εσθονία, την Ουγγαρία, τη Λετονία, τη Λιθουανία, τη Μάλτα, την Πολωνία, τη Σλοβακία και τη Σλοβενία) να προσχωρούν στην ΕΕ τον Μάιο του 2004 και δύο ακόμη κράτη (τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία) τον Ιανουάριο του 2007.
- Τροποποιεί τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ) και τη Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας.
- Συγκεκριμένα, η Συνθήκη μεταρρυθμίζει τα θεσμικά όργανα της ΕΕ ώστε να μπορούν να λειτουργούν αποτελεσματικά σε μια διευρυμένη ΕΕ 27 κρατών μελών — κάτι που η Συνθήκη του Άμστερνταμ σκόπευε να κάνει αλλά απέτυχε.
ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ
Να καταστούν τα θεσμικά όργανα της ΕΕ πιο νόμιμα και πιο αποτελεσματικά στο πλαίσιο της προοπτικής διευρυμένης ένταξης της ΕΕ
- Η μέθοδος για τον ορισμό της σύνθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αλλάζει:
- η σύνθεση της Επιτροπής μεταβάλλεται σταδιακά από δύο επιτρόπους για τις μεγαλύτερες χώρες (Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία και Ηνωμένο Βασίλειο (1)) και έναν για τις άλλες χώρες, σε έναν μέγιστο αριθμό 27 επιτρόπων, με κάθε κράτος μέλος να έχει το δικαίωμα να ορίζει έναν επίτροπο εκ περιτροπής με αυστηρά ισότιμη βάση·
- ο πρόεδρος της Επιτροπής και οι επίτροποι ορίζονται από τώρα και στο εξής με ειδική πλειοψηφία στο Συμβούλιο·
- ο πρόεδρος της Επιτροπής λαμβάνει αυξημένες αρμοδιότητες έναντι του σώματος των επιτρόπων, δηλαδή να κατανέμει ή να αναδιοργανώνει τις ευθύνες μεταξύ των επιτρόπων και — με την έγκριση του σώματος με απλή πλειοψηφία — να απολύει έναν από τους επιτρόπους.
- Το σύστημα ψηφοφορίας στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης επαναπροσδιορίζεται:
- η στάθμιση των ψήφων εξισορροπείται εκ νέου ώστε να αντανακλά καλύτερα τους σχετικούς πληθυσμούς των κρατών μελών·
- οι όροι για την εξασφάλιση ειδικής πλειοψηφίας ενισχύονται, με τώρα το 73,9 % (αντί του 71,3 %) των απαιτούμενων ψήφων, καθώς και η πλειοψηφία των χωρών της ΕΕ που αντιπροσωπεύει (εάν η επαλήθευση αυτή απαιτείται από μια χώρα της ΕΕ) τουλάχιστον το 62 % του πληθυσμού της ΕΕ·
- η χρήση της ψηφοφορίας με ειδική πλειοψηφία επεκτείνεται σε νέους τομείς.
- Η σύνθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αναθεωρείται και οι αρμοδιότητες του αυξάνονται:
- ο αριθμός των εδρών αυξάνεται σε 732 μέλη στην ΕΕ των 27 κρατών μελών·
- η διαδικασία συναπόφασης (τώρα συνήθης νομοθετική διαδικασία) επεκτείνεται σε όλους σχεδόν τους τομείς όπου το Συμβούλιο αποφασίζει με ειδική πλειοψηφία·
- το Κοινοβούλιο μπορεί να προσφεύγει για ένα ζήτημα στο Δικαστήριο της ΕΕ, ακριβώς όπως και ένα κράτος μέλος ή η Επιτροπή.
- Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης μεταρρυθμίζεται ριζικά:
- θα συνεδριάζει σε διάφορους δικαστικούς σχηματισμούς: σε τμήματα με τρεις έως πέντε δικαστές, σε μεγάλο τμήμα (11 δικαστές) ή σε σύνοδο ολομέλειας (ένας δικαστής ανά χώρα της ΕΕ)·
- οι αρμοδιότητες του Πρωτοδικείου (στο εξής Γενικό Δικαστήριο) διευρύνονται, συγκεκριμένα σε ορισμένες κατηγορίες αιτήσεων έκδοσης προδικαστικής απόφασης*·
- το Συμβούλιο μπορεί με ομόφωνη απόφαση να δημιουργεί δευτεροβάθμια δικαστήρια που να ασχολούνται σε πρώτο βαθμό με ειδικούς τομείς του δικαίου, όπως τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας.
- Εφαρμόζονται νέοι κανόνες για την ενισχυμένη συνεργασία:
- Περιλαμβάνει μόνον ένα κατώτατο αριθμό οκτώ χωρών της ΕΕ (όχι πλειοψηφία όπως πριν)·
- στον κεντρικό «πυλώνα» της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, οι χώρες της ΕΕ δεν έχουν πλέον τη δυνατότητα να ασκούν βέτο στην καθιέρωση της ενισχυμένης συνεργασίας. Επιπλέον, παράλληλα με την έγκριση της Επιτροπής (που είναι πάντοτε απαραίτητη), απαιτείται τώρα και η σύμφωνη γνώμη (ή σήμερα, η συναίνεση) του Κοινοβουλίου, εάν στον τομέα της συνεργασίας υπάρχει συναπόφαση·
- η δυνατότητα ενισχυμένης συνεργασίας επεκτείνεται στην κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας, με εξαίρεση την άμυνα και εδώ με δικαίωμα βέτο των χωρών της ΕΕ·
- στη συνεργασία στη δικαιοσύνη και τις εσωτερικές υποθέσεις, η ενισχυμένη συνεργασία καθίσταται ιδιαίτερα ευέλικτη: δεν υπάρχει δικαίωμα βέτο των χωρών της ΕΕ και δεν απαιτείται η έγκριση της Επιτροπής ή του Κοινοβουλίου.
Άλλες κύριες αλλαγές που επιφέρει η Συνθήκη
ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Η ΣΥΝΘΗΚΗ;
Υπογράφηκε την 26η Φεβρουαρίου 2001 και τέθηκε σε ισχύ την 1η Απριλίου 2003. Ωστόσο, ορισμένοι από τους κανόνες της άρχισαν να εφαρμόζονται αργότερα.
ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Για περισσότερες πληροφορίες, ανατρέξτε στα εξής:
ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ
Προδικαστική απόφαση: απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως απάντηση σε ερώτηση ενός εθνικού δικαστηρίου σχετικά με την ερμηνεία ή την ισχύ του ευρωπαϊκού δικαίου, συμβάλλοντας έτσι στην ομοιόμορφη εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ.
ΚΥΡΙΩΣ ΚΕΙΜΕΝΟ
Συνθήκη της Νίκαιας που τροποποιεί τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις Συνθήκες περί ιδρύσεως των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και ορισμένες συναφείς Πράξεις (ΕΕ C 80 της 10.3.2001, σ. 1–87)
ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ
Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση — ενοποιημένη έκδοση 1992 (ΕΕ C 191 της 29.7.1992, σ. 1-112)
Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας — ενοποιημένη έκδοση 2002 (ΕΕ C 325, της 24.12.2002, σ. 33-184)
τελευταία ενημέρωση 21.03.2018