Καθεστώς γενικευμένων δασμολογικών προτιμήσεων από το 2002 έως το 2005

Η Ευρωπαϊκή Ένωση καταρτίζει το σύστημα γενικευμένων δασμολογικών προτιμήσεων για την περίοδο από 1ης Ιανουαρίου 2002 ως 31 Δεκεμβρίου 2005. Το σύστημα αυτό απλοποιεί και εναρμονίζει τις διαδικασίες των διαφόρων ισχυόντων καθεστώτων για να βελτιώσει το ποσοστό πρόσβασης των αναπτυσσόμενων χωρών στην κοινοτική αγορά, ενώ παράλληλα θα εξασφαλίζεται η προώθηση των βασικών κοινωνικών κανόνων και των περιβαλλοντικών κανόνων.

ΠΡΑΞΗ

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2501/2001 του Συμβουλίου για την εφαρμογή καθεστώτος γενικευμένων δασμολογικών προτιμήσεων για την περίοδο από την 1η Ιανουαρίου 2002 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2004 [Επίσημη Εφημερίδα L 346 της 31.12.2001] [Βλέπε πράξεις τροποποίησης].

ΣΥΝΟΨΗ

Ο παρών κανονισμός αποσκοπεί στην επέκταση του καθεστώτος γενικευμένων δασμολογικών προτιμήσεων υπέρ των αναπτυσσόμενων χωρών ως τις 31 Δεκεμβρίου 2005.

Προβλέπει:

• γενικό καθεστώς·
• ειδικό καθεστώς ενθάρρυνσης της προάσπισης των δικαιωμάτων των εργαζομένων·
• ειδικό καθεστώς ενθάρρυνσης της προστασίας του περιβάλλοντος·
• ειδικό καθεστώς υπέρ των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών·
• και, τέλος, ειδικό καθεστώς καταπολέμησης της παραγωγής και διακίνησης ναρκωτικών.

Γενικό καθεστώς

Σύμφωνα με τον εν λόγω κανονισμό, τα προϊόντα που θεωρούνται ως μη ευαίσθητα και εισάγονται από την Κοινότητα από τις δικαιούχους αναπτυσσόμενες χώρες, απαλλάσσονται από δασμούς. Όσον αφορά τα εμπορεύματα που υπάγονται στον τομέα των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και των ειδών ένδυσης, επωφελούνται μόνο από μείωση κατά 20% των δασμών του Κοινού Δασμολογίου (ΚΔ). Τα προϊόντα που κατατάσσονται στα ευαίσθητα επωφελούνται από μείωση κατά 3,5% των δασμών του ΚΔ.

Οι εν λόγω δασμολογικές προτιμήσεις εφαρμόζονται στις εισαγωγές των προϊόντων καταγωγής των δικαιούχων αναπτυσσόμενων χωρών. Προβλέπεται περιφερειακή σώρευση καταγωγής για την ενθάρρυνση των περιφερειακών ομάδων. Οι δικαιούχοι χώρες του Συστήματος Γενικευμένων Προτιμήσεων (ΣΓΠ) αναφέρονται στο παράρτημα Ι του κανονισμού.

Ο παρών κανονισμός προβλέπει την κατάργηση του ΣΓΠ για τις χώρες που δεν έχουν πλέον ανάγκη προτιμησιακής μεταχείρισης. Αυτό ισχύει για τις χώρες τις οποίες κατατάσσει η Διεθνής Τράπεζα στις χώρες με υψηλά εισοδήματα και οι οποίες έχουν πετύχει καθορισμένο επίπεδο βιομηχανικής ανάπτυξης το οποίο υπολογίζεται βάσει ενός τύπου που προβλέπει ο κανονισμός (δείκτης ανάπτυξης), επί 3 διαδοχικά έτη. Εάν, για ισοδύναμη περίοδο, η χώρα που έχει εξαιρεθεί δεν πληροί τα εν λόγω κριτήρια, κατατάσσεται εκ νέου στον κατάλογο των δικαιούχων χωρών που υπόκεινται στο ΣΓΠ.

Κατ' εφαρμογήν της αρχής της διαβάθμισης, οι δασμολογικές προτιμήσεις που προβλέπει ο παρών κανονισμός καταργούνται για τις δικαιούχους χώρες και για τα προϊόντα που ανήκουν σε δεδομένο τομέα, εάν κατά τη διάρκεια τριών διαδοχικών ετών η χώρα βρίσκεται σε μία από τις δύο ακόλουθες καταστάσεις:

• ο δείκτης ανάπτυξής της επιτυγχάνει το συγκεκριμένο ποσοστό που καθορίζει ο παρών κανονισμός και οι κοινοτικές εισαγωγές από την εν λόγω χώρα όλων των προϊόντων του εν λόγω τομέα υπερβαίνουν το 25% των κοινοτικών εισαγωγών των ίδιων προϊόντων που προέρχονται από όλες τις δικαιούχους χώρες·
• ο δείκτης ανάπτυξής της επιτυγχάνει το συγκεκριμένο ποσοστό που καθορίζει ο παρών κανονισμός, ο δείκτης εξειδίκευσης του εν λόγω τομέα υπερβαίνει το κατώφλι που αντιστοιχεί στο δείκτη ανάπτυξης της εν λόγω χώρας και οι κοινοτικές εισαγωγές από την εν λόγω χώρα όλων των προϊόντων του εν λόγω τομέα υπερβαίνουν το 2% των κοινοτικών εισαγωγών των ίδιων προϊόντων από όλες τις δικαιούχους χώρες.

Οι δασμολογικές προτιμήσεις αποκαθίστανται εφόσον για τρία διαδοχικά έτη δεν πληρούται κανένα από τα εν λόγω κριτήρια.

Ειδικά καθεστώτα ενθάρρυνσης

Το ΣΓΠ προβλέπει τη δυνατότητα για τις δικαιούχους χώρες να υπαχθούν σε καθεστώτα παροχής κινήτρων που τους επιτρέπουν να επωφεληθούν από περαιτέρω μείωση των δασμών κατά 5% επί των εξαγωγών τους προς την Κοινότητα. Έτσι, η συνολική μείωση ανέρχεται σε 8,5%.

Το ειδικό καθεστώς ενθάρρυνσης της προστασίας των δικαιωμάτων των εργαζομένων μπορεί να εφαρμοστεί στις χώρες που μπορούν να αποδείξουν ότι εφαρμόζουν νομοθεσία που περιλαμβάνει τους κανόνες που έχουν θεσπιστεί στις συμβάσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας:

• αριθ. 29 και 105 για την κατάργηση της καταναγκαστικής εργασίας ή υποχρεωτικής εργασίας·
• αριθ. 87 και 98 για το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι και το δικαίωμα συλλογικών διαπραγματεύσεων·
• αριθ. 100 και 111 για την κατάργηση των διακρίσεων στον τομέα της απασχόλησης και στον επαγγελματικό τομέα·
• και αριθ. 138 και 182 για την κατάργηση της εργασίας των παιδιών.

Το εν λόγω ειδικό καθεστώς μπορεί επίσης να χορηγηθεί στις χώρες των οποίων η νομοθεσία ενσωματώνει τους βασικότερους προαναφερθέντες κανόνες και οι οποίες έχουν αρχίσει να εφαρμόζουν μια σαφή και οριστική διαδικασία εφαρμογής των κανόνων αυτών. Στην περίπτωση αυτή, το καθεστώς μπορεί να χορηγηθεί για περιορισμένη μόνο περίοδο. Για την ανανέωσή του, η δικαιούχος χώρα πρέπει να δικαιολογήσει την πρόοδο που σημειώνεται στον εν λόγω τομέα.

Το ειδικό καθεστώς ενθάρρυνσης της προστασίας του περιβάλλοντος εφαρμόζεται στις εισαγωγές προϊόντων τροπικών δασών καταγωγής χωρών που εφαρμόζουν πράγματι εθνική νομοθεσία στην οποία είναι ενσωματωμένα τα πρότυπα και οι αναγνωρισμένοι διεθνείς προσανατολισμοί σχετικά με τη βιώσιμη διαχείριση των τροπικών δασών (ιδίως τα πρότυπα και οι προσανατολισμοί της Διεθνούς Οργάνωσης Τροπικών Δασών).

Οι χώρες που επιθυμούν να επωφεληθούν από τα εν λόγω καθεστώτα πρέπει να υποβάλουν τις αιτήσεις τους στην Επιτροπή που τις εξετάζει και ελέγχει την εφαρμογή, από τις εν λόγω χώρες, των κοινωνικών και περιβαλλοντικών προτύπων που απαιτούνται πριν τη λήψη απόφασης.

Ειδικό καθεστώς υπέρ των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών

Ο παρών κανονισμός συμπεριλαμβάνει την πρωτοβουλία «Τα πάντα εκτός από όπλα» που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (EΚ) αριθ. 416/2001 της 28ης Φεβρουαρίου 2001. Πράγματι, η Επιτροπή παραχωρεί σε όλα τα προϊόντα καταγωγής λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών, με εξαίρεση τα όπλα και τα πυρομαχικά, απαλλαγή από τους δασμούς χωρίς κανένα ποσοτικό όριο. Εντούτοις, το καθεστώς ελεύθερης πρόσβασης θα καθιερωθεί προοδευτικά όσον αφορά τις μπανάνες από το 2002 και όσον αφορά το ρύζι και τη ζάχαρη μεταξύ 2006 και 2009. Εν τω μεταξύ, για τα εν λόγω προϊόντα εφαρμόζεται συνολική δασμολογική ποσόστωση με μηδενικό δασμό [κανονισμός (EΚ) αριθ. 1381/2002 της 29ης Ιουλίου 2002 και κανονισμός (EΚ) αριθ. 1401/2002 της 31ης Ιουλίου 2002].

Ειδικό καθεστώς καταπολέμησης της παραγωγής και της διακίνησης ναρκωτικών

Θεσπίζεται ειδικό καθεστώς ολικής αναστολής των δασμών του ΚΔ που θα εφαρμόζεται στα βιομηχανικά και γεωργικά προϊόντα υπέρ των χωρών του Συμφώνου των Άνδεων, της Κεντρικής Αμερικής και του Πακιστάν. Σκοπός του εν λόγω καθεστώτος είναι η προώθηση της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής σταθερότητας των εν λόγω χωρών που απειλούνται από την παραγωγή και το εμπόριο ναρκωτικών.

Η Επιτροπή έχει αναλάβει τον έλεγχο και την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων του εν λόγω καθεστώτος στις δικαιούχους χώρες, καθώς και την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της κοινωνικής τους ανάπτυξης και της πολιτικής τους στον περιβαλλοντικό τομέα.

Προσωρινή αναστολή

Η χορήγηση δασμολογικών προτιμήσεων μπορεί να ανασταλεί προσωρινά για το σύνολο ή για μέρος των προϊόντων καταγωγής μιας δικαιούχου χώρας υπό ορισμένες συνθήκες:

• οποιαδήποτε μορφή δουλείας ή καταναγκαστικής εργασίας·
• σοβαρή και συστηματική παραβίαση των βασικών κοινωνικών δικαιωμάτων και των αρχών του εργασιακού δικαίου (δικαίωμα συνδικαλισμού, συλλογικές διαπραγματεύσεις, παιδική εργασία κ.λπ.)·
• εξαγωγή προϊόντων που παράγονται στις φυλακές·
• ανεπάρκεια τελωνειακού ελέγχου στον τομέα των εξαγωγών και της διαμετακόμισης ναρκωτικών·
• απάτη, παρατυπίες και συστηματική παράβλεψη των κανόνων καταγωγής·
• αθέμιτες εμπορικές πρακτικές·
• παραβίαση των στόχων των διεθνών συμβάσεων σχετικά με τη διατήρηση και τη διαχείριση των αλιευτικών πόρων.

Ο κανονισμός διευκρινίζει το γενικό πλαίσιο διοικητικής συνεργασίας που απαιτείται από μέρους των δικαιούχων χωρών, ιδίως στον τομέα του ελέγχου της καταγωγής των εμπορευμάτων. Καθορίζει τη διαδικασία στην οποία υπόκειται η διεξαγωγή της έρευνας από την Επιτροπή πριν τη λήψη θετικής ή αρνητικής απόφασης σχετικά με την προσωρινή αναστολή των προτιμήσεων, καθώς και τους τρόπους συμμετοχής της εκάστοτε χώρας στην έρευνα.

Διατάξεις διασφάλισης

Ο κανονισμός προβλέπει επίσης μια ρήτρα διασφάλισης που επιτρέπει στην Επιτροπή να αναστείλει τις δασμολογικές ποσοστώσεις και να καθιερώσει εκ νέου τους δασμούς του ΚΔ, εάν ένα προϊόν καταγωγής μιας δικαιούχου χώρας εισάγεται υπό συνθήκες τέτοιες που προκαλούν ή υπάρχει κίνδυνος να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα στους κοινοτικούς παραγωγούς των ίδιων ή άμεσα ανταγωνιστικών προϊόντων. Η απόφαση της Επιτροπής λαμβάνεται, μετά από έρευνα, εντός τριάντα ημερών από τη γνωμοδότηση της επιτροπής γενικευμένων προτιμήσεων. Σε περίπτωση επείγουσας ανάγκης, η Κοινότητα μπορεί να λάβει κάθε απαραίτητο προληπτικό μέτρο.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 04.11.2005