Παγκόσμια στρατηγική εκλογικής βοήθειας και παρατήρησης της ΕΕ

ΣΥΝΟΨΗ ΤΩΝ ΑΚΟΛΟΥΘΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ:

Ανακοίνωση [COM(2000) 191 final] για την εκλογική βοήθεια και παρατήρηση από την ΕΕ

Άρθρο 2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ)

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ;

Η ανακοίνωση σκοπό έχει να βοηθήσει στη χάραξη μιας πιο ενιαίας γραμμής πολιτικής σχετικά με την εκλογική βοήθεια* και την παρατήρηση* από την ΕΕ με στρατηγική και μεθοδολογία, λαμβάνοντας υπόψη τα διδάγματα που αποκομίστηκαν από προηγούμενες εμπειρίες.

Το άρθρο 2 της ΣΕΕ καθορίζει τις αξίες της ΕΕ όσον αφορά τον σεβασμό για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την ελευθερία, τη δημοκρατία, την ισότητα, το κράτος δικαίου και τον σεβασμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των ατόμων που ανήκουν σε μειονότητες.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Το δικαίωμα συμμετοχής των πολιτών στη διακυβέρνηση της χώρας τους αναφέρεται στην παγκόσμια διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου (UDHR). Στην περίπτωση εκλογών, για τη χρηστή διακυβέρνηση απαιτείται ένα κατάλληλο νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο κανόνων. Για τη διασφάλιση του κράτους δικαίου, είναι επίσης απαραίτητη μια διαφανής και υπεύθυνη εκλογική διοίκηση, ιδίως ανεξάρτητη επίβλεψη και παρακολούθηση. Η ενημέρωση και η συμμετοχή των πολιτών καθ’ όλη τη διάρκεια της εκλογικής διαδικασίας κρίνεται απαραίτητη. Τα κριτήρια που θεσπίζονται στην UDHR για την εγκυρότητα των υπό παρατήρηση εκλογών είναι διεθνώς αποδεκτά. Οι εκλογές πρέπει να είναι ελεύθερες, δίκαιες, γνήσιες, περιοδικές και μυστικές.

Στο πλαίσιο της ΕΕ, η στήριξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου καθιερώνεται στις Συνθήκες της ΕΕ. Το άρθρο 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφέρει με σαφήνεια ότι η Ένωση βασίζεται σε αρχές όπως στην αρχή της ελευθερίας, της δημοκρατίας, του σεβασμού των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του κράτους δικαίου, οι οποίες αποτελούν θεμελιώδεις αξίες που υιοθετούνται από όλες τις χώρες της ΕΕ. Οι αποστολές για την επιτήρηση των εκλογών γίνονται αποδεκτές ως μέρος της εντολής της ΕΕ.

Εμπειρικά διδάγματα

Η παρούσα ανακοίνωση συνοψίζει τα διδάγματα από τις αποστολές για την εκλογική επιτήρηση και βοήθεια που πραγματοποιήθηκαν από την ΕΕ από το 1993 έως το 2000:

• η ΕΕ χρειάζεται μια ενιαία στρατηγική σε αυτόν τον τομέα·
• απαιτείται από τις αποστολές επιτήρησης η δέουσα προσοχή ώστε να μην νομιμοποιούνται παράνομες εκλογικές διαδικασίες·
• χρειάζεται καλύτερη συνεργασία και κατάρτιση των ομάδων εγχώριων παρατηρητών·
• για ορισμένες εκλογές σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο επίσης είναι αναγκαία η βοήθεια και η επιτήρηση·
• οι διερευνητικές αποστολές κρίνονται απαραίτητες πριν να αποφασισθούν αποστολές επιτήρησης·
• οι αποστολές εκλογικής επιτήρησης πρέπει να παραμένουν επιτόπου για αρκετό χρονικό διάστημα ώστε να καλύπτουν όλα τα στάδια της εκλογικής διαδικασίας·
• οι εκτιμήσεις των εκλογών αποτελούν λεπτό εγχείρημα και θα έπρεπε να περιλαμβάνουν συστάσεις για μελλοντικές δράσεις·
• ο εκπρόσωπος της αποστολής πρέπει πάντοτε να κάνει μια προκαταρκτική δήλωση μετά την ψηφοφορία και τις τελικές δηλώσεις μόνο μετά το τέλος της εκλογικής διαδικασίας·
• οι επιτόπου φορείς της ΕΕ πρέπει να έχουν πάντοτε ενιαία άποψη·
• η διαδικασία της ΕΕ για τη λήψη αποφάσεων πρέπει να είναι σαφής και ορθολογική·
• κρίνεται απαραίτητη μια συνεκτική και διαφανής πολιτική χρηματοδότησης·
• πρέπει να ενισχυθεί ο συντονισμός μεταξύ του Συμβουλίου, της Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου·
• ο συντονισμός με άλλους διεθνείς φορείς πρέπει να βασίζεται σε εταιρικές σχέσεις·
• πρέπει να βελτιωθεί η προβολή των αποστολών της ΕΕ·
• οι ανθρώπινοι πόροι που ασχολούνται με την εκλογική επιτήρηση και βοήθεια πρέπει να ανταποκρίνονται στους πολιτικούς στόχους·
• θα ήταν επιθυμητή μια ταχεία διαδικασία της ΕΕ για τη λήψη αποφάσεων·
• μια ομοιογενής διαδικασία για την πρόσληψη των παρατηρητών θα βελτίωνε τις αποστολές·
• οι παρατηρητές της ΕΕ πρέπει να έχουν καλύτερη κατάρτιση και καλύτερη επιτόπια καθοδήγηση.

Συστάσεις για το μέλλον

Η ανακοίνωση υπογραμμίζει ότι πρέπει να εγκριθεί από την ΕΕ μια στρατηγική εκλογικής επιτήρησης και βοήθειας, η οποία:

• να καθιστά δυνατή τη λήψη αποφάσεων για κάθε περίπτωση χωριστά·
• να προωθεί την ανάπτυξη βιώσιμων εθνικών δομών·
• να ευνοεί τον πλουραλισμό σε πολιτικό επίπεδο και εντός της τοπικής κοινωνίας των πολιτών·
• να ενισχύει την εταιρική σχέση μεταξύ ευρωπαϊκών και τοπικών μη κυβερνητικών οργανώσεων και των τοπικών παρατηρητών.

Οι αποφάσεις για αποστολές εκλογικής επιτήρησης από την ΕΕ θα πρέπει να λαμβάνονται με βάση αξιολόγηση που κρίνει την αποστολή σκόπιμη, βιώσιμη και χρήσιμη. Για τον σκοπό αυτό, το Συμβούλιο καθόρισε τα κριτήρια που περιλαμβάνονται στο παράρτημα ΙΙΙ της ανακοίνωσης. Αυτό το παράρτημα αναφέρει επίσης τις απαραίτητες προϋποθέσεις προκειμένου οι παρατηρητές να μπορούν να επιτελούν το έργο τους.

Τα παρακάτω κριτήρια θα μπορούσαν να αποτελούν βάση για την απόφαση παροχής εκλογικής βοήθειας:

• αίτημα για παροχή βοήθειας που υποβάλλεται από την κυβέρνηση της χώρας υποδοχής·
• γενική συμφωνία των κύριων πολιτικών κομμάτων και των άλλων εταίρων·
• η ΕΕ θα πρέπει να έχει παρακολουθήσει τις πολιτικές εξελίξεις ή θα πρέπει να υπάρχουν προγράμματα ανάπτυξης·
• κατάλληλο χρονοδιάγραμμα·
• ελευθερία κυκλοφορίας·
• πρόσβαση στην πληροφόρηση·
• ασφάλεια της ομάδας τεχνικής βοήθειας.

Μετά την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας και τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (EEAS), η τελευταία συμμετέχει ενεργά στις αποστολές εκλογικής επιτήρησης, σε στενή συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες της Επιτροπής (Υπηρεσία Μέσων Εξωτερικής Πολιτικής, που συστεγάζεται με την EEAS).

Όσον αφορά τη χρηματοδότηση των αποστολών, μελετώνται οι διάφορες δυνατότητες για την επίσπευση και απλούστευση των αποφάσεων που αφορούν τη δέσμευση των κονδυλίων και την εκτέλεση των δαπανών.

Όσον αφορά την πρόσληψη παρατηρητών, η ανακοίνωση θεωρεί ότι τα κριτήρια που εγκρίνονται για την επιλογή (παράρτημα IV) και ο κώδικας συμπεριφοράς των παρατηρητών της ΕΕ (παράρτημα III) αποτελούν μια καλή βάση.

Κατευθυντήριες γραμμές για επιτυχημένες αποστολές

Στην ανακοίνωση συστήνεται να ληφθούν υπόψη τα εξής για την επιτυχία των αποστολών εκλογικής βοήθειας και επιτήρησης:

• κατάρτιση σαφούς εντολής για την αποστολή·
• έναρξη πάντοτε με την πραγματοποίηση μιας διερευνητικής αποστολής·
• συγκρότηση επιτόπου ενός εκλογικού γραφείου της Ένωσης με μια κεντρική ομάδα που να είναι αρμόδια για τον συντονισμό·
• έγκαιρη αποστολή επιτόπου της ομάδας τεχνικής βοήθειας
• σύνταξη τακτικών εκθέσεων της αποστολής·
• παροχή κατάρτισης σε όλους τους παρατηρητές της ΕΕ με τη χρήση ενός κοινού προγράμματος κατάρτισης·
• συνεργασία με τους άλλους οργανισμούς για την κατάρτιση των παρατηρητών·
• οι παρατηρητές που μένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα πρέπει να φθάνουν 2 μήνες πριν από την ημέρα των εκλογών και να παραμένουν στη σχετική τοποθεσία μέχρι την επίλυση των εκλογικών διαφορών·
• όλοι οι παρατηρητές πρέπει να συμμορφώνονται με τον κώδικα συμπεριφοράς.

Για να αξιολογηθούν τα αποτελέσματα των εκλογών, η ανακοίνωση συστήνει να λαμβάνονται υπόψη τα κριτήρια που περιλαμβάνονται στο παράρτημα ΙΙΙ.

Για τη βελτίωση της προβολής των εκλογικών δραστηριοτήτων της ΕΕ, η ανακοίνωση προτείνει:

• παροχή πληροφοριών για αυτές τις δραστηριότητες στο διαδίκτυο·
• εδραίωση καλών σχέσεων με τα μέσα·
• χρήση σχετικού διαφημιστικού υλικού· και
• ενσωμάτωση της προβολής σε συμφωνίες με άλλους εταίρους.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε:

• Αποστολές εκλογικής επιτήρησης (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης)
• Εγχειρίδιο για την Εκλογική Επιτήρηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση — 3η έκδοση (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης)
• Εκλογική επιτήρηση (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο).

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

ΒΑΣΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση – Τίτλος I – Κοινές διατάξεις – Άρθρο 2 (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 17)

Ανακοίνωση της Επιτροπής για την εκλογική βοήθεια και παρατήρηση από την ΕΕ [COM(2000) 191 final της 11.4.2000]

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 8ης Μαΐου 2008, σχετικά με τις αποστολές εκλογικών παρατηρητών της ΕΕ: στόχοι, πρακτικές και μελλοντικές προκλήσεις (ΕΕ C 271E της 12.11.2009, σ. 31-38)

Συμπεράσματα του Συμβουλίου για την εκλογική βοήθεια και παρατήρηση — ανακοινωθέν Τύπου του Συμβουλίου Ανάπτυξης, σ. I-V της 31ης Μαΐου 2001 (Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα)

Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την ανακοίνωση της Επιτροπής για την εκλογική βοήθεια και παρατήρηση από την ΕΕ (ΕΕ C 343 της 5.12.2001, σ. 270-277)

τελευταία ενημέρωση 02.03.2018