Σχέδιο δράσης με αντικείμενο την ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική

Για τη διατήρηση των θαλάσσιων πόρων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει την εφαρμογή ολοκληρωμένης, οριζόντιας και διατομεακής θαλάσσιας πολιτικής, η οποία συμπεριλαμβάνει όλες τις παραμέτρους των σχέσεών μας με τις θάλασσες και τους ωκεανούς. Στην παρούσα ανακοίνωση, η οποία βασίζεται στις στρατηγικές της Λισσαβόνας και του Γκέτεμποργκ, αναπτύσσονται το πλαίσιο διατήρησης, οι στόχοι και τα μέσα που προτείνονται από την Επιτροπή.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών της 10ης Οκτωβρίου 2007 με αντικείμενο μια ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική για την Ευρωπαϊκή Ένωση [COM(2007) 575 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Η χάραξη ολοκληρωμένης θαλάσσιας πολιτικής απαιτεί σαφές πλαίσιο διαχείρισης. Η Επιτροπή συγκρότησε επιχειρησιακή ομάδα με την ονομασία «Θαλάσσια πολιτική», για την ανάλυση των διαδράσεων μεταξύ των τομεακών πολιτικών και τη διασφάλιση του συντονισμού τους. Επίσης ζήτησε τη βοήθεια των οργανισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) οι οποίοι ασχολούνται με υποθέσεις σχετικές με τη θάλασσα, με σκοπό την κατάρτιση νέων πολιτικών. Επιπλέον, η θέση σε εφαρμογή νέων θαλάσσιων πολιτικών προϋποθέτει διαβουλεύσεις με την κοινωνία των πολιτών και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, καθώς και συνολικές αναλύσεις επιπτώσεων.

Στόχοι

Τον πρώτο στόχο μιας ολοκληρωμένης θαλάσσιας πολιτικής για την ΕΕ αποτελεί η μεγιστοποίηση της βιώσιμης εκμετάλλευσης των θαλασσών και των ωκεανών, με ταυτόχρονη διασφάλιση της ανάπτυξης της θαλάσσιας οικονομίας και των παράκτιων περιφερειών. Για να διασφαλιστούν η ανταγωνιστικότητα, η ασφάλεια και η προστασία στον τομέα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναλαμβάνει την υποχρέωση να:

• εκπονήσει στρατηγική για την άμβλυνση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής στις παράκτιες περιφέρειες·
• προβεί σε επαναξιολόγηση των επαγγελματικών προσόντων και των σπουδών για τον θαλάσσιο τομέα, ώστε ο τομέας αυτός να προσφέρει καλύτερες προοπτικές σταδιοδρομίας·
• εγκαθιδρύσει ευρωπαϊκό θαλάσσιο χώρο χωρίς διοικητικά ούτε τελωνειακά σύνορα καθώς και να υλοποιήσει συνολική στρατηγική θαλάσσιων μεταφορών για το χρονικό διάστημα 2008-2018, ώστε να βελτιωθούν η αποτελεσματικότητα και η ανταγωνιστικότητα των θαλάσσιων μεταφορών στην Ευρώπη·
• να χαράξει κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας όσον αφορά τους λιμένες και να προτείνει νέα πολιτική για τους λιμένες, η οποία θα λαμβάνει υπόψη τους πολλαπλούς ρόλους τους·
• ενθαρρύνει το σχηματισμό πολυτομεακών πόλων δραστηριοτήτων και να τονώσει την τεχνολογική καινοτομία στους τομείς της ναυπηγίας και της ενέργειας, ώστε να διασφαλιστεί η οικονομική ανταγωνιστικότητα χωρίς υποβάθμιση του περιβάλλοντος·
• υποστηρίξει τις διεθνείς προσπάθειες που αποβλέπουν στη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου προκαλούμενων από τα πλοία·
• λάβει μέτρα κατά των απορρίψεων στη θάλασσα, της παράνομης, λαθραίας και άναρχης αλιείας και κάθε καταστρεπτικής πρακτικής.

Δεύτερος πρωταρχικός στόχος είναι η δημιουργία βάθρου γνώσεων και καινοτομιών για τη θαλάσσια πολιτική. Όντως, η επιστήμη, η τεχνολογία και η έρευνα για τη θάλασσα παρέχουν τη δυνατότητα ανάλυσης των επιπτώσεων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στα θαλάσσια συστήματα καθώς και λύσεις για την άμβλυνση της υποβάθμισης του περιβάλλοντος και των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προγραμματίζει:

• την παρουσίαση συνολικής ευρωπαϊκής στρατηγικής για τη θαλάσσια και τη ναυτιλιακή έρευνα·
• τη βελτίωση της κατανόησης των θαλάσσιων θεμάτων στο πλαίσιο του 7ου προγράμματος-πλαισίου·
• την υποστήριξη της δημιουργίας ευρωπαϊκής εταιρικής σχέσης στις θαλάσσιες επιστήμες, με σκοπό την ανάπτυξη διαλόγου μεταξύ της επιστημονικής κοινότητας, της βιομηχανίας και των πολιτικών ιθυνόντων.

Με την ολοκληρωμένη πολιτική επιδιώκεται επίσης η προσφορά καλύτερης ποιότητας ζωής στις παράκτιες και στις εξόχως απόμακρες περιφέρειες, με ταυτόχρονη διατήρηση της οικονομικής ανάπτυξης και της προστασίας του περιβάλλοντος. Έτσι η Επιτροπή αποβλέπει ειδικότερα:

• στην ενθάρρυνση του παράκτιου τουρισμού·
• στη δημιουργία βάσης δεδομένων σχετικά με τις δυνατότητες κοινοτικής χρηματοδότησης για τα έργα που έχουν σχέση με τη θάλασσα και τις παράκτιες περιφέρειες·
• στη χάραξη κοινοτικής στρατηγικής για την πρόληψη καταστροφών στις περιοχές αυτές·
• στην ανάπτυξη θαλάσσιου δυναμικού για τις εξόχως απόμακρες περιφέρειες και τα νησιά.

Παράλληλα, η ΕΕ σκοπεύει να προωθήσει την ηγετική της θέση στις διεθνείς θαλάσσιες υποθέσεις. Με ολοκληρωμένη πολιτική καθίστανται δυνατές η βελτίωση της διαχείρισης των θαλάσσιων θεμάτων διεθνώς καθώς και η επίτευξη των προτεραιοτήτων της ΕΕ στον θαλάσσιο τομέα. Αυτό αποκτά ιδιαίτερη σημασία αν ληφθεί υπόψη ο παγκόσμιος χαρακτήρας των προβλημάτων που συναντά ο θαλάσσιος τομέας. Συνεπώς, η Επιτροπή ενθαρρύνει ειδικότερα:

• τη συνεργασία για θαλάσσια θέματα στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πολιτικής για την διεύρυνση, της ευρωπαϊκής πολιτικής για τη γειτονία και της διάστασης που αφορά την Αρκτική, καθώς και τον διαρθρωμένο διάλογο με τους βασικούς εταίρους. Όντως, ουσιώδες στοιχείο αποτελεί η εφαρμογή των διεθνών συμφωνιών από τους εταίρους·
• τα κράτη μέλη για την κύρωση και την εφαρμογή των απαιτούμενων πράξεων.

Ο τελευταίος στόχος της ολοκληρωμένης αυτής πολιτικής είναι η βελτίωση της περιωπής της θαλάσσιας Ευρώπης καθώς και της εικόνας που προβάλλουν οι δραστηριότητες και τα επαγγέλματα του θαλάσσιου τομέα. Προς το σκοπό αυτό, η Επιτροπή προτείνει συγκεκριμένες δράσεις και εργαλεία όπως:

• η ανάπτυξη παιδαγωγικών εργαλείων (θαλάσσιοι άτλαντες) καθώς και μέσων που προβάλλουν την κοινή θαλάσσια κληρονομιά·
• ο ετήσιος εορτασμός ευρωπαϊκής ημέρας για τη θάλασσα, από το 2008.

Μέσα

Τρία μέσα είναι ιδιαιτέρως σημαντικά στο πλαίσιο της κοινής εκπόνησης των θαλάσσιων πολιτικών:

• κάποιο ευρωπαϊκό δίκτυο θαλάσσιας επιτήρησης, ώστε να επιτευχθούν η ασφαλής χρήση των θαλασσών και η προστασία των θαλάσσιων συνόρων της ΕΕ, διότι τα προβλήματα αυτά έχουν χαρακτήρα διακρατικό. Η Επιτροπή ενθαρρύνει ιδιαιτέρως τη συνεργασία μεταξύ των ακτοφυλακών και των ενδεδειγμένων υπηρεσιών, και αναλαμβάνει την υποχρέωση να βελτιώσει τη διαλειτουργικότητα των συστημάτων επιτήρησης·
• η ολοκληρωμένη διαχείριση (κατά ξηρά και θάλασσα) των παράκτιων ζωνών, ώστε να καθίσταται δυνατός ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός. Έστω και αν στον τομέα αυτό αρμόδια είναι τα κράτη μέλη, έχει ουσιώδη σημασία η ανάληψη υποχρεώσεων σε ευρωπαϊκή κλίμακα. Κατά το 2008 η Επιτροπή θα προτείνει χάρτη πορείας, ώστε να διευκολυνθεί η ανάπτυξη αυτού του μέσου·
• πλήρης και προσβάσιμη πηγή δεδομένων και πληροφοριών σχετικά με τις φυσικές και τις ανθρώπινες δραστηριότητες στους ωκεανούς, με στόχο να διευκολυνθεί η λήψη στρατηγικών αποφάσεων που αφορούν τη θαλάσσια πολιτική. Θα ληφθούν μέτρα με σκοπό τη σύσταση ευρωπαϊκού δικτύου παρατήρησης και συλλογής δεδομένων για το θαλάσσιο περιβάλλον και για την εκπόνηση πολυδιάστατου χάρτη των υδάτων των κρατών μελών.

Πλαίσιο

Η ανακοίνωση αποτελεί συνέχεια της διαβούλευσης που δρομολογήθηκε με την Πράσινη Βίβλο για μία θαλάσσια πολιτική για την Ένωση με την οποία το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου ζήτησε από την Επιτροπή την εκπόνηση αντίστοιχου σχεδίου δράσης.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 29ης Οκτωβρίου 2010 για τη θέσπιση προγράμματος στήριξης της περαιτέρω ανάπτυξης μιας ολοκληρωμένης θαλάσσιας πολιτικής [COM(2010) 494 τελικό – Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα]. Η παρούσα πρόταση θεσπίζει ένα πρόγραμμα με στόχο τη στήριξη των μέτρων που έχουν προβλεφθεί για την περαιτέρω ανάπτυξη και υλοποίηση της ολοκληρωμένης θαλάσσιας πολιτικής. Εντάσσεται στο πλαίσιο της συνέχισης των προπαρασκευαστικών δράσεων και των πιλοτικών σχεδίων που θα ξεκινήσουν από τον Ιανουάριο του 2011 έως τον Δεκέμβριο του 2013. Το πρόγραμμα θα παράσχει επαρκή χρηματοδότηση για την επίτευξη των στόχων και των προτεραιοτήτων που υιοθετήθηκαν στο σχέδιο δράσης το 2007.

Διαδικασία συναπόφασης (COD/2010/0257)

Κοινοποίηση της Επιτροπής της 8ης Οκτωβρίου 2010 με τίτλο «Γνώσεις για τη θάλασσα 2020: θαλάσσιες παρατηρήσεις και δεδομένα για μία έξυπνη και βιώσιμη ανάπτυξη» [COM(2010) 461 – Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα]. Η παρούσα ανακοίνωση περιγράφει το σχέδιο δράσης, το οποίο αποτελεί ένα από τα τρία εγκάρσια εργαλεία που προβλέπονται από την ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική της ΕΕ. Το εν λόγω σχέδιο δράσης, το οποίο χωρίζεται σε τρεις άξονες, έχει ως στόχο να βελτιώσει το βαθμό αξιοπιστίας των δεδομένων για τη θάλασσα, να καταστήσει απλούστερη και λιγότερο δαπανηρή τη χρήση τους και να τονώσει την ανταγωνιστικότητα των χρηστών αυτών των δεδομένων.

Κοινοποίηση της Επιτροπής της 15ης Οκτωβρίου 2009, με τίτλο «Προς την ενοποίηση της θαλάσσιας επιτήρησης: Ένα κοινό περιβάλλον ανταλλαγής πληροφοριών για τον θαλάσσιο τομέα της ΕΕ» [COM(2009) 538 – Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα]. Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί το δεύτερο εγκάρσιο εργαλείο, το οποίο προβλέπεται από την ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική της ΕΕ. Παρουσιάζει τις κατευθυντήριες αρχές για την ανάπτυξη ενός κοινού περιβάλλοντος ανταλλαγής πληροφοριών για τον θαλάσσιο τομέα και δίνει το έναυσμα για τη διαδικασία που θα οδηγήσει στην υλοποίησή του. Για την επίτευξη του στόχου αυτού, πρέπει να καθιερωθεί αυξημένος συντονισμός και συνεκτικότητα μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, των κρατών μελών και των συνομιλητών.

Ανακοίνωση της Επιτροπής της 25ης Νοεμβρίου 2008 με τίτλο «Ένας οδικός χάρτης για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό: επίτευξη κοινών αρχών στην Ευρωπαϊκή Ένωση» [COM(2008) 791 τελικό – Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός αποτελεί ένα μέσο εφαρμογής της ολοκληρωμένης θαλάσσιας πολιτικής, που στόχο έχει να εξασφαλίσει καλύτερο συντονισμό μεταξύ των ενδιαφερομένων καθώς και να βελτιστοποιήσει τη χρήση του θαλάσσιου χώρου και των ωκεανών. Η παρούσα ανακοίνωση προσδιορίζει σύνολο βασικών αρχών οι οποίες προκύπτουν από τις υπό εξέλιξη πρακτικές καθώς και από τις ισχύουσες ρυθμίσεις. Οι αρχές αυτές θα αποτελέσουν τη βάση για τις συζητήσεις για την επίτευξη κοινής προσέγγισης στο θέμα του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού.

Έκθεση της Επιτροπής της 15ης Οκτωβρίου 2009 για πρόοδο επί της ολοκληρωμένης θαλασσιάς πολίτικης της ΕΕ [COM(2009) 540 τελικό – Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη εφημερίδα]. Η Επιτροπή εξετάζει την πρόοδο που σημειώθηκε στην ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική (ΟΘΠ) από την υιοθέτηση της ανακοίνωσης του 2007, και ορίζει έξη στρατηγικούς προσανατολισμούς για το μέλλον:

• την ενοποίηση της θαλάσσιας διακυβέρνησης: τα θεσμικά όργανα, τα κράτη μέλη και οι παράκτιες περιφέρειες της ΕΕ πρέπει να δημιουργήσουν αποτελεσματικές δομές για τους σκοπούς της διατομεακής συνεργασίας και της διαβούλευσης με τους εμπλεκόμενους παράγοντες. Οι εν λόγω δομές πρέπει να επιτρέψουν να αξιοποιηθούν όλες οι συνέργειες μεταξύ των τομεακών πολιτικών που έχουν επιπτώσεις στον θαλάσσιο τομέα. Στο μέτρο του δυνατού, πρέπει να αποφεύγεται να αντιμετωπίζονται οι τομεακές πολιτικές ξεχωριστά οι μεν από τις δε.
• την ανάπτυξη διατομεακών εργαλείων όπως ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός, οι βάσεις γνώσεων και εξαντλητικών δεδομένων περί των θαλασσών, και η ενοποιημένη θαλάσσια επιτήρηση. Τα εργαλεία αυτά μπορούν να αποδεσμεύσουν σημαντικές οικονομικές επενδύσεις και να βελτιώσουν τη διαχείριση των ευρωπαϊκών θαλάσσιων χώρων.
• τον καθορισμό ορίων για τις θαλάσσιες δραστηριότητες με σκοπό να εξασφαλιστεί η αειφορία: στο πλαίσιο της οδηγίας-πλαισίου «στρατηγική για το θαλάσσιο περιβάλλον» τα όρια αυτά λαμβάνουν υπόψη την επίπτωση της ανάπτυξης των θαλάσσιων δραστηριοτήτων στις θάλασσες και τους ωκεανούς.
• τις στρατηγικές που στηρίζονται στις θαλάσσιες λεκάνες: οι στρατηγικές αυτές συμβάλλουν στην επιτυχία της ΟΘΠ. Επιτρέπουν την προσαρμογή των προτεραιοτήτων και των μέσων της πολιτικής στις γεωγραφικές, οικονομικές και πολιτικές ιδιαιτερότητες που χαρακτηρίζουν καθεμία από τις μεγάλες ευρωπαϊκές θαλάσσιες λεκάνες.
• την ενίσχυση της διεθνούς διάστασης της ολοκληρωμένης θαλάσσιας πολιτικής: η ΕΕ πρέπει να αναλάβει ηγετικό ρόλο για τη βελτίωση της παγκόσμιας θαλάσσιας διακυβέρνησης, όπως έχει κάνει στους τομείς της πειρατείας ή όσον αφορά τις καταστρεπτικές αλιευτικές πρακτικές.
• την αειφόρο οικονομική ανάπτυξη, την απασχόληση και την καινοτομία: η ΕΕ πρέπει να ορίσει συνεπείς και σφαιρικές οικονομικές προτεραιότητες για να ευνοήσει την ανάπτυξη των ενδοκοινοτικών θαλάσσιων μεταφορών, να ενδυναμώσει τις επενδύσεις, να σημειώσει πρόοδο στο έργο των ίδιων πλοίων, να προωθήσει την παραγωγή ενέργειας από τη θάλασσα, κλπ. Πρέπει επίσης να φροντίζει ώστε η θαλάσσια πολιτική και οι παράκτιες περιοχές να λαμβάνονται δεόντως υπόψη στο διάλογο για τη εδαφική συνοχή.

Η Επιτροπή πρέπει να δημοσιεύσει έγγραφο για την εφαρμογή των έξη στρατηγικών προσανατολισμών μέσα στο 2010.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 03.12.2010