Εσωτερική αγορά της ηλεκτρικής ενέργειας (μέχρι το Μάρτιο του 2011)

Ανταποκρινόμενη σε αίτημα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Λισσαβόνας, η παρούσα οδηγία προτείνει σειρά μέτρων που αποβλέπουν σε πλήρες άνοιγμα της αγοράς ενέργειας προς όφελος των ευρωπαίων καταναλωτών. Σκοπός της εν λόγω οδηγίας είναι να ενισχύσει τις ευνοϊκές συνθήκες για πραγματικό και ισότιμο ανταγωνισμό, καθώς επίσης και η εγκατάσταση γνήσιας ενιαίας αγοράς. Τα κράτη μέλη υποχρεούνται να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για την υλοποίηση συγκεκριμένων στόχων, όπως η προστασία ευάλωτων καταναλωτών, η προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων των καταναλωτών και η οικονομική και κοινωνική συνοχή.

ΠΡΑΞΗ

Οδηγία 2003/54/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίουτης 26ης Ιουνίου 2003 σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και την κατάργηση της οδηγίας 96/92/ΕΚ.

ΣΥΝΟΨΗ

Η παρούσα οδηγία θεσπίζει τους κοινούς κανόνες για την παραγωγή, μεταφορά και διανομή ηλεκτρικής ενέργειας. Ορίζει τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας του τομέα ηλεκτρικής ενέργειας, την πρόσβαση στην αγορά, τα κριτήρια και τις διαδικασίες που ισχύουν για τις προσκλήσεις υποβολής προσφορών και για τη χορήγηση αδειών, καθώς και για την εκμετάλλευση των δικτύων.

Υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας και προστασία των καταναλωτών

Η εκμετάλλευση των επιχειρήσεων ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να διενεργείται σύμφωνα με τις εμπορικές αρχές και δεν πρέπει να ισχύουν διακρίσεις μεταξύ επιχειρήσεων όσον αφορά τα δικαιώματα ή τις υποχρεώσεις. Σκοπός είναι η επίτευξη μιας ανταγωνιστικής, ασφαλούς και περιβαλλοντικά βιώσιμης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

Τα κράτη μέλη οφείλουν:

• να επιβάλουν στις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας, οι οποίες μπορούν να αφορούν την ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένης της ασφάλειας εφοδιασμού, την τακτική παροχή, την ποιότητα και τις τιμές παροχής, καθώς και την προστασία του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένης της ενεργειακής απόδοσης και της προστασίας του κλίματος·
• να μεριμνήσουν ώστε όλοι οι οικιακοί πελάτες και οι μικρές επιχειρήσεις να έχουν το δικαίωμα να προμηθεύονται ηλεκτρική ενέργεια συγκεκριμένης ποιότητας εντός του εδάφους τους, σε λογικές, εύκολα και άμεσα συγκρίσιμες και διαφανείς τιμές·
• να λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα για την προστασία των τελικών πελατών και των ευάλωτων καταναλωτών, συμπεριλαμβανομένων μέτρων που τους βοηθούν και που συμβάλλουν στην αποφυγή της διακοπής της παροχής ενέργειας·
• να μεριμνήσουν ώστε για όλους τους επιλέξιμους πελάτες να εφαρμοστεί σύστημα για την πρόσβαση τρίτων στα δίκτυα μεταφοράς και διανομής·
• να ενημερώσουν την Επιτροπή με την έναρξη εφαρμογής της παρούσας οδηγίας.

Πρόσκληση υποβολής προσφορών για τη δημιουργία νέου δυναμικού

Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν τη δυνατότητα δημιουργίας νέου δυναμικού ή λήψης μέτρων ενεργειακής απόδοσης/διαχείρισης της ζήτησης μέσω πρόσκλησης υποβολής προσφορών ή άλλης διαδικασίας ανάλογης ως προς τη διαφάνεια και την αμεροληψία, βάσει δημοσιευμένων κριτηρίων.

Οι λεπτομέρειες της διαδικασίας υποβολής προσφορών για τα μέσα παραγωγής και τα μέτρα ενεργειακής απόδοσης/διαχείρισης της ζήτησης δημοσιεύονται στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης τουλάχιστον έξι μήνες πριν από τη λήξη της προθεσμίας υποβολής των προσφορών.

Διορισμός διαχειριστών δικτύου μεταφοράς και διανομής

Τα κράτη μέλη ορίζουν ή ζητούν από τις επιχειρήσεις που έχουν την ιδιοκτησία των δικτύων μεταφοράς ή/και διανομής να ορίσουν, έναν ή περισσότερους διαχειριστές δικτύου μεταφοράς και διανομής, για χρονική περίοδο καθοριζόμενη από τα κράτη μέλη βάσει παραμέτρων αποτελεσματικότητας και οικονομικής ισορροπίας.

Κάθε διαχειριστής δικτύου μεταφοράς είναι υπεύθυνος για:

• τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης ικανότητας του δικτύου να ανταποκρίνεται στην εύλογη ζήτηση για μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας·
• τη συμβολή στην ασφάλεια του εφοδιασμού μέσω επαρκούς δυναμικού μεταφοράς και αξιοπιστίας του δικτύου·
• τη διαχείριση των ροών ενέργειας στο δίκτυο με συνεκτίμηση των ανταλλαγών με άλλα διασυνδεμένα δίκτυα·
• την παροχή στον διαχειριστή κάθε άλλου δικτύου, με το οποίο είναι διασυνδεμένο το δίκτυό του, επαρκών πληροφοριών για την ασφαλή και αποδοτική λειτουργία·
• την αποφυγή κάθε διάκρισης μεταξύ των χρηστών του δικτύου·
• την παροχή στους χρήστες του δικτύου των πληροφοριών που χρειάζονται για αποτελεσματική πρόσβαση στο δίκτυο.

Τα καθήκοντα των διαχειριστών δικτύων διανομής είναι:

• διατήρηση ασφαλούς, αξιόπιστου και αποδοτικού δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή που καλύπτει, λαμβάνοντας τη δέουσα μέριμνα για το περιβάλλον·
• αποφυγή κάθε διάκρισης μεταξύ των χρηστών του δικτύου·
• παροχή στους χρήστες του δικτύου των πληροφοριών που χρειάζονται για μια αποτελεσματική πρόσβαση στο δίκτυο·
• παραχώρηση προτεραιότητας στις εγκαταστάσεις παραγωγής που χρησιμοποιούν ανανεώσιμες πηγές ενέργείας ή απόβλητα, ή που παράγουν συνδυασμένα ενέργεια και θερμότητα·
• προμήθεια της ενέργειας που χρησιμοποιούν για να καλύπτουν τις απώλειες ενέργειας και να διατηρούν εφεδρικό δυναμικό στο δίκτυό τους με διαφανείς, αμερόληπτες και βασιζόμενες στην αγορά διαδικασίες·
• λήψη μέτρων για ενεργειακή απόδοση/διαχείριση της ζήτησης ή/και πρόβλεψη κατανεμημένης παραγωγής που θα μπορούσαν να υποκαταστήσουν την ανάγκη αναβάθμισης ή αντικατάστασης του δυναμικού ηλεκτρικής ενέργειας.

Τα εφαρμοστέα ελάχιστα κριτήρια που εγγυώνται την ανεξαρτησία του διαχειριστή του δικτύου μεταφοράς και διανομής είναι:

• η μη δυνατότητα συμμετοχής στη δομή της ολοκληρωμένης επιχείρησης ηλεκτρικής ενέργειας που είναι άμεσα ή έμμεσα υπεύθυνη για την καθημερινή εκτέλεση των δραστηριοτήτων παραγωγής, διανομής και παροχής ηλεκτρικής ενέργειας·
• η λήψη των κατάλληλων μέτρων προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι τα επαγγελματικά συμφέροντα των υπεύθυνων του διαχειριστή του δικτύου διανομής λαμβάνονται υπόψη κατά τρόπον ώστε να διασφαλίζεται η ανεξαρτησία τους·
• η διάθεση ουσιαστικών εξουσιών λήψης αποφάσεων, ανεξάρτητα από την ολοκληρωμένη επιχείρηση ηλεκτρικής ενέργειας, όσον αφορά τους όρους που είναι αναγκαίοι για την εξασφάλιση της λειτουργίας·
• κατάρτιση προγράμματος συμμόρφωσης, το οποίο περιλαμβάνει τα μέτρα που λαμβάνονται προκειμένου να αποκλείεται οποιαδήποτε μεροληπτική συμπεριφορά και να διασφαλίζεται η δέουσα παρακολούθηση της τήρησης του προγράμματος.

Λογιστικός διαχωρισμός

Οι επιχειρήσεις ηλεκτρικής ενέργειας τηρούν, στην εσωτερική τους λογιστική, χωριστούς λογαριασμούς για καθεμία από τις δραστηριότητες μεταφοράς και διανομής, όπως ακριβώς θα ήταν υποχρεωμένες να πράξουν εάν οι εν λόγω δραστηριότητες ασκούνταν από χωριστές επιχειρήσεις, προκειμένου να αποφεύγονται οι διακρίσεις, οι επιδοτήσεις και οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού.

Εκθέσεις

Η Επιτροπή παρακολουθεί και επανεξετάζει την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας και υποβάλλει γενική έκθεση προόδου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, πριν από το τέλος του πρώτου έτους από την έναρξη ισχύος της, και στη συνέχεια σε ετήσια βάση.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 714/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 13ης Ιουλίου 2009 σχετικά με τους όρους πρόσβασης στο δίκτυο για τις διασυνοριακές ανταλλαγές ηλεκτρικής ενέργειας και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1228/2003 (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) [Επίσημη Εφημερίδα L 211, 14.8.2009].

Ανακοίνωση της Επιτροπής της 11ης Μαρτίου 2009 προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με τίτλο «Έκθεση σχετικά με τη συντελεσθείσα πρόοδο στη δημιουργία της εσωτερικής αγοράς αερίου και ηλεκτρισμού» [COM(2009) 115 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]. Η έκθεση εξετάζει τη συντελεσθείσα πρόοδο της μεταφοράς της δέυτερης δέσμης μέτρων σχετικά με την εσωτερική αγορά αερίου στην εθνική νομοθεσία των κρατών μελών. Μεγάλες προσπάθειες καταβλήθηκαν για τη δημιουργία πραγματικού ανταγωνισμού, ιδιαίτερα στις περιφερειακές πρωτοβουλίες. Επιπλέον, τα κράτη μέλη εργάζονται για τη συμμόρφωση με τον κανονισμό σχετικά με τον ηλεκτρισμό και με τις κατευθυντήριες γραμμές για τη διαχείριση της συμφόρησης.

Εξάλλου, παρατηρείται αύξηση του όγκου των συναλλαγών μέσω αγορών άμεσης παράδοσης (spot) στα χρηματιστήρια ηλεκτρικής ενέργειας καθώς και αυξανόμενη δραστηριότητα συναλλασσόμενων στα χρηματιστήρια ηλεκτρικής ενέργειας. Ωστόσο, oι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας (για τους οικιακούς καταναλωτές) κατά το πρώτο εξάμηνο του 2008 διέφεραν σημαντικά, ένδειξη της ανεπαρκούς ενοποίησης της αγοράς.

Η εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας παραμένει κατακερματισμένη. Για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης, είναι ανάγκη να καταστούν θέματα ύψιστης προτεραιότητας η ενοποίηση της αγοράς, καθώς και η ενίσχυση των δομών και του διασυνοριακού εμπορίου. Τέλος, συστήνεται θερμά η κατάργηση των ρυθμιζόμενων τιμών που αποτελεί εμπόδιο για τον ανταγωνισμό και αποτρέπει την εμφάνιση νέων επιχειρήσεων στην αγορά.

Απόφαση 2003/796/ΕΚ της Επιτροπής, της 11ης Νοεμβρίου 2003, σχετικά με τη σύσταση με τη σύσταση ευρωπαϊκής ομάδας ρυθμιστικών αρχών για την ηλεκτρική ενέργεια και το φυσικό αέριο [Επίσημη Εφημερίδα L 296, 14.11.2003].

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 10.11.2010