Εσωτερική αγορά και κρατικές ενισχύσεις — Δημόσιες επιβατικές σιδηροδρομικές και οδικές μεταφορές

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1370/2007 για τις δημόσιες επιβατικές σιδηροδρομικές και οδικές μεταφορές

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ;

• Γνωστός ως κανονισμός για την υποχρέωση παροχής δημόσιας υπηρεσίας (ΥΠΔΥ)), καθορίζει τους όρους υπό τους οποίους οι μεταφορείς μπορούν να λάβουν αποζημίωση ή να αποκτήσουν αποκλειστικά δικαιώματα από δημόσιες αρχές για την παροχή υπηρεσιών δημόσιων μεταφορών γενικού συμφέροντος που σε άλλη περίπτωση δεν θα ήταν βιώσιμες εμπορικά. Με τη θέσπιση υποχρεώσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας, οι αρχές επιθυμούν να παράσχουν στους επιβάτες πρόσβαση σε ασφαλείς, αποτελεσματικές, ελκυστικές και υψηλής ποιότητας δημόσιες υπηρεσίες επιβατικών μεταφορών.
• Καταργεί τους κανονισμούς (ΕΟΚ) αριθ. 1191/69 και (ΕΟΚ) αριθ. 1107/70 του Συμβουλίου. Τροποποιήθηκε τελευταία από τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/2338.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Ο κανονισμός ΥΠΔΥ θεσπίζει:

• την υποχρέωση των αρχών να συνάπτουν συμβάσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας όταν
  • παρέχουν αποκλειστικά δικαιώματα τα οποία δίνουν τη δυνατότητα σε φορέα παροχής δημόσιων μεταφορών να παρέχει ορισμένες δημόσιες υπηρεσίες επιβατικών μεταφορών σε δεδομένη γραμμή ή δίκτυο ή σε συγκεκριμένη περιοχή, αποκλείοντας κάθε άλλον φορέα, και/ή
  • δίνουν αποζημίωση σε φορείς παροχής δημόσιων μεταφορών για την κάλυψη του κόστους που συνεπάγεται η εκπλήρωση των υποχρεώσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας·
• κανόνες σχετικά με τον τρόπο ανάθεσης των συμβάσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας·
• κανόνες σχετικά με τον τρόπο υπολογισμού των αποζημιώσεων.

Πεδίο εφαρμογής

Ο κανονισμός εφαρμόζεται στις δημόσιες επιβατικές μεταφορές με λεωφορεία και σιδηρόδρομο. Ωστόσο, οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) μπορούν επιπλέον να τον εφαρμόσουν στις δημόσιες επιβατικές μεταφορές εσωτερικής ναυσιπλοΐας και εθνικών θαλάσσιων υδάτων.

Συμβάσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας και γενικοί κανόνες

• H αρχή που είναι αρμόδια για δεδομένη περιοχή πρέπει να συνάψει σύμβαση παροχής δημόσιας υπηρεσίας χορηγώντας σε έναν φορέα αποκλειστικό δικαίωμα και/ή αποζημίωση ως αντάλλαγμα για την προσφορά ΥΠΔΥ.
• Μπορούν επίσης να θεσπιστούν υποχρεώσεις ως προς την εφαρμογή ανώτατων ορίων χρέωσης για όλες ή για συγκεκριμένες κατηγορίες επιβατών μέσω γενικών κανόνων, οι οποίοι εφαρμόζονται για κάθε φορέα χωρίς διακρίσεις.
• Η αρχή δίνει την αποζημίωση ως αντιστάθμιση του αντίκτυπου της παροχής δημόσιας υπηρεσίας στις δαπάνες και στα έσοδα του φορέα.
• Οι συμβάσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας (και οι γενικοί κανόνες) καθορίζουν:
  • τις υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας που πρέπει να εκπληρωθούν·
  • τους κανόνες για τον υπολογισμό της αποζημίωσης καθώς και τη φύση και το εύρος τυχόν αποκλειστικών δικαιωμάτων·
  • ότι πρέπει να αποφεύγεται η υπεραντιστάθμιση·
  • τους τρόπους κατανομής των δαπανών που συνδέονται με την παροχή υπηρεσιών (δαπάνες προσωπικού, ενέργειας, τελών υποδομής, τροχαίου υλικού, συντήρησης κ.λπ.)·
  • τους τρόπους κατανομής των εσόδων από την πώληση των εισιτηρίων (είτε παρακρατούνται από τον φορέα, είτε καταβάλλονται στην αρμόδια αρχή, είτε μοιράζονται μεταξύ των δύο).
• Η διάρκεια των συμβάσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 10 έτη για τα αστικά και υπεραστικά λεωφορεία και τα 15 έτη για τους σιδηροδρόμους ή άλλα μέσα σταθερής τροχιάς.

Ανάθεση συμβάσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας

• Οι συμβάσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας θα πρέπει να ανατίθενται σύμφωνα με τους κανόνες του κανονισμού αυτού. Ωστόσο, για την ανάθεση ορισμένων υπηρεσιών επιβατικών μεταφορών με λεωφορείο ή τραμ ακολουθούνται οι διαδικασίες σύναψης δημόσιων συμβάσεων των οδηγιών 2014/25/ΕΚ (βλέπε σύνοψη Δημόσιες προμήθειες — Κανόνες για τους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών) και 2014/24/ΕΚ (βλέπε σύνοψη Δημόσιες συμβάσεις — Καθορισμός σαφών κανόνων).
• Κατά γενικό κανόνα, οι αρμόδιες αρχές πρέπει να αναθέτουν συμβάσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας σύμφωνα με διαφανείς και απαλλαγμένες από διακρίσεις ανταγωνιστικές διαδικασίες.
• Εντούτοις, η υποχρέωση ανάθεσης συμβάσεων βάσει ανταγωνιστικής διαδικασίας δεν υπάρχει:
  • όταν μια τοπική αρχή παρέχει η ίδια δημόσιες υπηρεσίες μεταφοράς ή τις έχει αναθέσει σε κάποιον εγχώριο μεταφορέα (ανεξάρτητη οντότητα, στην οποία η τοπική αρχή ασκεί έλεγχο ανάλογο εκείνου που ασκεί στις υπηρεσιακές μονάδες της)·
  • όταν το μέγεθος της σύμβασης είναι μικρό
    • με μέση εκτιμώμενη ετήσια αξία μικρότερη των 7,5 εκατ. ευρώ ή
    • αφορά ετήσια εκτέλεση λιγότερων των 300 000 χιλιομέτρων δημόσιων υπηρεσιών επιβατικών μεταφορών·
  • όταν λαμβάνονται έκτακτα μέτρα ή επιβάλλεται η σύναψη συμβάσεων λόγω πραγματικών ή δυνητικών διακοπών υπηρεσίας.

Συμβάσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας στον τομέα των σιδηροδρόμων

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2016/2338 τροποποίησε τον παρόντα κανονισμό με την εισαγωγή της αρχής της ανταγωνιστικής ανάθεσης και στις συμβάσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας στον τομέα των σιδηροδρόμων, ο οποίος πριν εξαιρούνταν. Προβλέπονταν μακρές μεταβατικές περίοδοι έτσι ώστε να επιτευχθεί η προσαρμογή των αρχών και των φορέων στους νέους κανόνες.

Η απευθείας ανάθεση συμβάσεων παροχής σιδηροδρομικών υπηρεσιών είναι δυνατή σε εξαιρετικές και σε σαφώς καθορισμένες περιστάσεις, ιδίως όταν:

• δικαιολογείται από διαρθρωτικά και γεωγραφικά χαρακτηριστικά της αγοράς και του δικτύου (μέγεθος, χαρακτηριστικά της ζήτησης, πολυπλοκότητα του δικτύου, τεχνική και γεωγραφική απομόνωση, τύπος υπηρεσιών), και όταν
• μπορεί να οδηγήσει σε βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών ή της οικονομικής αποδοτικότητας, ή και των δύο, σε σύγκριση με την προηγούμενη σύμβαση·
• το μέγεθος της σύμβασης είναι μικρό
  • , με τη μέση ετήσια αξία της να υπολογίζεται κάτω των 7.5 εκατομμυρίων EUR ή
  • αφορά ετήσια εκτέλεση λιγότερων των 500 000 χιλιομέτρων.

Μεταβατική περίοδος

Η άνευ όρων, απευθείας ανάθεση συμβάσεων παροχής δημόσιων σιδηροδρομικών υπηρεσιών δεν θα είναι πλέον δυνατή από τις 25 Δεκεμβρίου 2023.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ;

Ο κανονισμός ισχύει από τις 3 Δεκεμβρίου 2009, εκτός του άρθρου 5 που αφορά την ανάθεση συμβάσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας, το οποίο ισχύει από τις 3 Δεκεμβρίου 2019.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε:

• Υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας και κανόνες ανταγωνισμού (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
• Χερσαίες μεταφορές (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
• Πολιτική ανταγωνισμού της ΕΕ στον τομέα των μεταφορών (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1370/2007 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2007, για τις δημόσιες επιβατικές σιδηροδρομικές και οδικές μεταφορές και την κατάργηση των κανονισμών του Συμβουλίου (ΕΟΚ) αριθ. 1191/69 και (ΕΟΚ) αριθ. 1107/70 (ΕΕ L 315 της 3.12.2007, σ. 1-13)

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1370/2007 έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη έκδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Οδηγία 2014/23/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με την ανάθεση συμβάσεων παραχώρησης (ΕΕ L 94 της 28.3.2014, σ. 1-64)

Βλέπε ενοποιημένη έκδοση.

Οδηγία 2014/24/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με τις δημόσιες προμήθειες και την κατάργηση της οδηγίας 2004/18/ΕΚ (ΕΕ L 94 της 28.3.2014, σ. 65-242)

Βλέπε ενοποιημένη έκδοση.

Οδηγία 2014/25/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με τις προμήθειες φορέων που δραστηριοποιούνται στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών και την κατάργηση της οδηγίας 2004/17/ΕΚ (ΕΕ L 94 της 28.3.2014, σ. 243-374)

Βλέπε ενοποιημένη έκδοση.

Ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με τις οδηγίες ερμηνείας του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1370/2007 για τις δημόσιες επιβατικές σιδηροδρομικές και οδικές μεταφορές (ΕΕ C 92 της 29.3.2014, σ. 1-21)

τελευταία ενημέρωση 01.10.2019