Βιομηχανικές και κτηνοτροφικές εκπομπές

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Πεδίο εφαρμογής

Η νομοθεσία καλύπτει βιομηχανικής κλίμακας δραστηριότητες στους ακόλουθους τομείς (ισχύουν ελάχιστα όρια):

• ενέργεια·
• παραγωγή και επεξεργασία μετάλλων, όπως η παραγωγή συσσωρευτών·
• ορυκτά, συμπεριλαμβανομένου του γυαλιού, του αμίαντου και των κεραμικών·
• εξόρυξη, ιδίως ορισμένων μεταλλευμάτων·
• χημικά προϊόντα και αέρια·
• διαχείριση αποβλήτων·
• προεπεξεργασία υφασμάτων (όπως πλύσιμο και λεύκανση) και τελική επεξεργασία·
• δέψη δερμάτων·
• σφαγεία και ζωική και φυτική πρώτη ύλη, συμπεριλαμβανομένης της διάθεσης ή ανακύκλωσης σφαγίων ή ζωικών υποπροϊόντων·
• εντατική εκτροφή χοίρων και πουλερικών·
• ηλεκτρόλυση ύδατος για την παραγωγή υδρογόνου·
• επιφανειακή επεξεργασία υλών, αντικειμένων ή προϊόντων με τη χρησιμοποίηση οργανικών διαλυτών·
• παραγωγή άνθρακα (σκληρός άνθρακας) ή ηλεκτρογραφίτη·
• δέσμευση ρευμάτων CO₂·
• χημική συντήρηση ξύλου και προϊόντων ξύλου·
• ανεξάρτητη επεξεργασία λυμάτων σε ορισμένες περιστάσεις.

Όλες οι εγκαταστάσεις που υπάγονται στην οδηγία πρέπει να αποφεύγουν και να μειώνουν τη ρύπανση εφαρμόζοντας τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές (ΒΔΤ) και να λαμβάνουν μέτρα για την αποδοτική χρήση ενέργειας, υδάτων και πόρων, παράλληλα με την πρόληψη και διαχείριση αποβλήτων.

Γενικές αρχές

Τα κράτη μέλη της ΕΕ πρέπει να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα για να εξασφαλίζουν ότι οι εγκαταστάσεις λειτουργούν σύμφωνα με τις ακόλουθες αρχές:

• λαμβάνονται όλα τα κατάλληλα προληπτικά αντιρρυπαντικά μέτρα·
• δεν προκαλείται σημαντική ρύπανση·
• προλαμβάνεται η παραγωγή αποβλήτων σύμφωνα με την οδηγία 2008/98/ΕΚ (βλέπε σύνοψη)·
• στις περιπτώσεις που παράγονται απόβλητα, αυτά προετοιμάζονται για (με τη σειρά της ιεραρχίας των αποβλήτων της ΕΕ) εκ νέου χρήση, ανακύκλωση, ανάκτηση ή, όταν αυτό είναι τεχνικά ή οικονομικά αδύνατο, διατίθενται με τρόπο που να αποφεύγονται ή να μειώνονται οι επιπτώσεις στο περιβάλλον·
• η ενέργεια χρησιμοποιείται αποδοτικά, και, όπου είναι δυνατόν, προάγεται η χρήση και παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές·
• οι υλικοί πόροι και το νερό χρησιμοποιούνται αποδοτικά, μεταξύ άλλων μέσω της επαναχρησιμοποίησης·
• εφαρμόζεται σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης (EMS)·
• λαμβάνονται μέτρα ώστε να προλαμβάνονται ατυχήματα ή να περιορίζονται οι συνέπειές τους·
• όταν παύουν οι δραστηριότητες, λαμβάνονται μέτρα για την αποφυγή του κινδύνου ρύπανσης και ο χώρος αποκαθίσταται σε ικανοποιητική κατάσταση.

Άδειες

• Οι εγκαταστάσεις μπορούν να λειτουργήσουν μόνο εάν διαθέτουν επίσημες άδειες και πρέπει να συμμορφώνονται με κάθε όρο όπως ορίζονται σε αυτές.
• Οι όροι αδειοδότησης βασίζονται στα συμπεράσματα ΒΔΤ τα οποία εγκρίθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
• Οι οριακές τιμές εκπομπών (ELV) πρέπει να καθορίζονται σε επίπεδο το οποίο διασφαλίζει ότι οι εκπομπές ρύπων δεν υπερβαίνουν τα επίπεδα που συνδέονται με τη χρήση των ΒΔΤ. Παρεκκλίσεις είναι δυνατές υπό αυστηρές προϋποθέσεις.
• Οι άδειες μπορεί επίσης να περιλαμβάνουν οριακές τιμές περιβαλλοντικών επιδόσεων (EPLV) για την αποδοτικότητα των πόρων, της ενέργειας ή των υδάτων.
• Οι εθνικές αρχές πρέπει να διεξάγουν τακτικές επιθεωρήσεις των εγκαταστάσεων.
• Τα κράτη μέλη πρέπει να αναπτύξουν ηλεκτρονικά συστήματα για την έκδοση ηλεκτρονικών αδειών έως τις 31 Δεκεμβρίου 2035.
• Η Επιτροπή οργανώνει ανταλλαγή πληροφοριών με τα κράτη μέλη σχετικά με τις ηλεκτρονικές άδειες και εκδίδει κατευθυντήριες γραμμές με τις βέλτιστες πρακτικές.

Καινοτομία

Η νομοθεσία περιλαμβάνει ένα σύνολο κανόνων για την επιτάχυνση και τη διευκόλυνση της ανάπτυξης καινοτόμων τεχνικών σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις, προκειμένου να συμβάλει στον στόχο της μηδενικής ρύπανσης, της απανθρακοποίησης και της κυκλικής οικονομίας έως το 2050. Περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός κέντρου, το οποίο θα συλλέγει και θα αναλύει πληροφορίες σχετικά με καινοτόμες τεχνικές (Ευρωπαϊκό Κέντρο Καινοτομίας για τον Βιομηχανικό Μετασχηματισμό και τις Εκπομπές).

Ειδικοί κανόνες

Η οδηγία θεσπίζει ελάχιστες απαιτήσεις για συγκεκριμένους τομείς σε ξεχωριστά κεφάλαια. Περιλαμβάνει ειδικούς κανόνες που αφορούν, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα θέματα:

• μονάδες καύσης — λειτουργικές πτυχές, όρια εκπομπών και κανόνες παρακολούθησης και συμμόρφωσης (με δυνατότητα εξαίρεσης έως τις 31 Δεκεμβρίου 2029 για εγκαταστάσεις που αποτελούν μέρος ενός μικρού απομονωμένου συστήματος)·
• μονάδες αποτέφρωσης και συναποτέφρωσης αποβλήτων — απαιτήσεις λειτουργίας, οριακές τιμές εκπομπών, κανόνες παρακολούθησης και συμμόρφωσης·
• εγκαταστάσεις και δραστηριότητες που χρησιμοποιούν οργανικούς διαλύτες — περιλαμβάνονται οριακές τιμές εκπομπών, μηχανισμός μείωσης και απαιτήσεις για την αντικατάσταση επικίνδυνων ουσιών·
• εγκαταστάσεις παραγωγής διοξειδίου του τιτανίου — τίθενται οριακές τιμές εκπομπών και κανόνες παρακολούθησης, ενώ απαγορεύεται η διάθεση ορισμένων μορφών αποβλήτων σε οποιοδήποτε υδάτινο σώμα·
• εντατική εκτροφή πουλερικών και χοίρων — τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν σύστημα αδειοδότησης ή σύστημα καταγραφής για τις μονάδες εκτροφής· και στις δύο περιπτώσεις, οι εν λόγω μονάδες πρέπει να λειτουργούν σύμφωνα με ενιαίους όρους για τους κανόνες λειτουργίας, που θα αναπτυχθούν από την Επιτροπή.

Ενημέρωση, συμμετοχή και συμμόρφωση του κοινού

Σύμφωνα με τη Σύμβαση του Aarhus για την πρόσβαση στις πληροφορίες, τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα, η ενημέρωση και η συμμετοχή του κοινού είναι υποχρεωτικές για τη χορήγηση όλων των νέων αδειών και τυχόν σημαντικές αναθεωρήσεις τους.

Η νομοθεσία επικεντρώνεται ιδιαίτερα στην προστασία της ανθρώπινης υγείας, η οποία αποτελεί ρητό στόχο της οδηγίας για τις βιομηχανικές εκπομπές. Θεσπίζει επίσης το δικαίωμα των πολιτών να ζητούν αποζημίωση για βλάβες στην υγεία τους που προκλήθηκαν από παράνομη ρύπανση.

Η πρόσβαση στη δικαιοσύνη παρέχεται στα μέλη του ενδιαφερόμενου κοινού, σύμφωνα με τα υψηλότερα πρότυπα που ορίζει το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να συμβάλει στην προστασία του δικαιώματός τους να ζουν σε περιβάλλον κατάλληλο για την προσωπική τους υγεία και ευημερία.

Η οδηγία καλεί τα κράτη μέλη να θεσπίσουν αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις για παραβάσεις, λαμβάνοντας υπόψη τη σοβαρότητα και τη διάρκεια της παράβασης, εάν ήταν επαναλαμβανόμενη και τους ανθρώπους και το περιβάλλον που επηρεάστηκαν από αυτήν.

Οι κυρώσεις πρέπει να περιλαμβάνουν πρόστιμα, τα οποία για τις πιο σοβαρές παραβάσεις πρέπει να ανέρχονται τουλάχιστον στο 3 % του ετήσιου κύκλου εργασιών του φορέα εκμετάλλευσης στην ΕΕ.