Μηχανισμός συνοριακής προσαρμογής άνθρακα

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Κανονισμός (ΕE) 2023/956 για τη θέσπιση μηχανισμού συνοριακής προσαρμογής άνθρακα

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ;

Ο κανονισμός:

• θεσπίζει έναν μηχανισμό συνοριακής προσαρμογής άνθρακα (ΜΣΠΑ) με στόχο την πρόληψη του κινδύνου διαρροής άνθρακα* για ορισμένα αγαθά που περιέχουν ενσωματωμένες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου τα οποία εισάγονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ)·
• συμπληρώνει το σύστημα εμπορίας εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ της ΕΕ, βλ. σύνοψη) εφαρμόζοντας παρόμοιους κανόνες με τις εισαγωγές που καλύπτονται από τον κανονισμό·
• αντικαθιστά στοιχεία του υφιστάμενου συστήματος ώστε να αντικατοπτρίζει τον βαθμό στον οποίο τα δικαιώματα του ΣΕΔΕ της ΕΕ κατανέμονται δωρεάν.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Ο κανονισμός:

• εφαρμόζεται, κατά τη διάρκεια της αρχικής μεταβατικής φάσης, στις ακόλουθες εισαγωγές υψηλής έντασης άνθρακα:
  • τσιμέντου, ηλεκτρικής ενέργειας, λιπασμάτων, σιδήρου και χάλυβα, αργιλίου και χημικών ουσιών (υδρογόνου) (το παράρτημα Ι περιέχει περισσότερες λεπτομέρειες)·
• δεν εφαρμόζεται σε εισαγωγές:
  • με μικρή αξία ή για στρατιωτική χρήση
  • από χώρες και εδάφη στα οποία εφαρμόζεται το ΣΕΔΕ της ΕΕ ή που έχουν συνάψει συμφωνία με την ΕΕ που συνδέει πλήρως το ΣΕΔΕ της ΕΕ με το σύστημα εμπορίας εκπομπών της εκάστοτε χώρας ή εδάφους — επί του παρόντος είναι η Ισλανδία, το Λιχτενστάιν, η Νορβηγία και η Ελβετία και τα εδάφη του Μπίζινγκεν, Θέουτας, Ελιγολάνδης, Λιβίνιου και Μελίγιας (παράρτημα III)
  • ηλεκτρικής ενέργειας από τρίτες χώρες των οποίων η εγχώρια αγορά ηλεκτρικής ενέργειας είναι ενσωματωμένη στην ΕΕ.

Διασαφιστές ΜΣΠΑ

• Μόνο ένας εξουσιοδοτημένος διασαφιστής ΜΣΠΑ —είτε εισαγωγέας είτε έμμεσος τελωνειακός αντιπρόσωπος που έχει υποβάλει επιτυχώς αίτηση στην εθνική του αρχή για αυτό το καθεστώς— μπορεί να εισάγει εμπορεύματα που καλύπτονται από τον κανονισμό κατά την οριστική περίοδο που αρχίζει από το 2026.
• Οι αιτούντες ΜΣΠΑ πρέπει να παρέχουν βασικές πληροφορίες, όπως στοιχεία επικοινωνίας, κύρια οικονομική δραστηριότητα και απόδειξη συμμόρφωσης με τους τελωνειακούς και φορολογικούς κανόνες κατά τα προηγούμενα 5 χρόνια.
• Οι εθνικές αρχές των κρατών μελών της ΕΕ τηρούν ένα μητρώο εξουσιοδοτημένων διασαφιστών ΜΣΠΑ.
• Οι διασαφιστές ΜΣΠΑ, αρχής γενομένης το 2027, υποβάλλουν μια ετήσια δήλωση έως τις 31 Μαΐου σχετικά με τις δραστηριότητες του προηγούμενου έτους, η οποία περιέχει τις ακόλουθες πληροφορίες:
  • ποσότητα κάθε είδους εισαγωγής·
  • συνολικές ενσωματωμένες εκπομπές* στα εμπορεύματα·
  • αριθμός των πιστοποιητικών ΜΣΠΑ που παραδόθηκαν·
  • αντίγραφα διαφόρων εκθέσεων επαλήθευσης.

Εκπομπές

• Το παράρτημα IV καθορίζει τον τρόπο υπολογισμού των ενσωματωμένων εκπομπών ενός εμπορεύματος.
• Στο παράρτημα II παρατίθενται τα προϊόντα για τα οποία λαμβάνονται υπόψη μόνον οι άμεσες εκπομπές: σίδηρος και χάλυβας, αλουμίνιο, χημικές ουσίες (υδρογόνο).

Οι διασαφιστές ΜΣΠΑ:

• τηρούν λεπτομερή αρχεία για 4 χρόνια με τις πληροφορίες που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό των ενσωματωμένων εκπομπών (στο παράρτημα V παρατίθενται οι απαιτήσεις)·
• διασφαλίζουν την έγκριση των συνολικών ενσωματωμένων εκπομπών που υποβάλλονται στη δήλωσή τους από διαπιστευμένο ελεγκτή·
• μπορεί να ζητήσουν μείωση του αριθμού των πιστοποιητικών ΜΣΠΑ που παρέχουν όσον αφορά τις ενσωματωμένες εκπομπές ώστε να ληφθεί υπόψη η τιμή άνθρακα* που καταβάλλεται στη χώρα προέλευσης.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κατόπιν αιτήματος του φορέα εκμετάλλευσης εγκατεστημένου σε τρίτη χώρα, καταγράφει τα απαραίτητα στοιχεία για τον εν λόγω φορέα και τις εγκαταστάσεις του στο μητρώο ΜΣΠΑ.

Εθνικές αρχές

• Τα κράτη μέλη ορίζουν εθνικές αρχές για την εφαρμογή του κανονισμού. Οι εν λόγω αρχές ανταλλάσσουν ουσιώδεις ή σχετικές πληροφορίες μεταξύ τους.
• Οι επίσημοι ελεγκτές πρέπει είτε να πληρούν τις απαιτήσεις του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2018/2067 (βλ. Σύνοψη)) ή να έχουν εγκριθεί από εθνικό φορέα διαπίστευσης.
• Η Επιτροπή:
  • βοηθά τις εθνικές αρχές και συντονίζει το έργο τους·
  • καταρτίζει μια τυποποιημένη ηλεκτρονική βάση δεδομένων μητρώου ΜΣΠΑ αδειοδοτημένων διασαφιστών, η οποία περιέχει πληροφορίες σχετικά με τα πιστοποιητικά ΜΣΠΑ και άλλες σχετικές λεπτομέρειες·
  • διενεργεί ελέγχους βάσει κινδύνου στις πληροφορίες και τις συναλλαγές που καταγράφονται στο μητρώο·
  • επανεξετάζει τις δηλώσεις ΜΣΠΑ για να ελέγξει τα δεδομένα που παρέχονται και διαβιβάζει τα πορίσματά της στην αρμόδια εθνική αρχή, η οποία μπορεί να διενεργήσει δική της αναθεώρηση και να καθορίσει, με βάση τον προκαταρκτικό υπολογισμό της Επιτροπής, εάν πρέπει να επιδίδονται περισσότερα πιστοποιητικά ΜΣΠΑ·
  • παρακολουθεί τις διακυμάνσεις των συναλλαγών για να εντοπίζει τυχόν απόπειρες αποφυγής συμμόρφωσης με τον κανονισμό, για παράδειγμα, τροποποιώντας ελαφρά τα εμπορεύματα ώστε να μην εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού·
  • διευκολύνει την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με δόλιες δραστηριότητες και με την επιβολή προστίμων.
• Οι εθνικές τελωνειακές αρχές διασφαλίζουν ότι μόνο ένας αδειοδοτημένος διασαφιστής ΜΣΠΑ μπορεί να εισάγει εμπορεύματα και να διαβιβάζει σχετικές πληροφορίες στην Επιτροπή.

Πιστοποιητικά ΜΣΠΑ

Τα κράτη μέλη πωλούν πιστοποιητικά ΜΣΠΑ σε κοινή κεντρική πλατφόρμα, την οποία δημιουργεί και διαχειρίζεται η Επιτροπή, σε αδειοδοτημένους διασαφιστές ΜΣΠΑ στη χώρα τους.

Οι πληροφορίες στην κεντρική πλατφόρμα σχετικά με την πώληση, την επαναγορά και την ακύρωση των πιστοποιητικών ΜΣΠΑ διαβιβάζονται στο μητρώο ΜΣΠΑ στο τέλος κάθε εργάσιμης ημέρας.

Η Επιτροπή:

• διασφαλίζει ότι κάθε πιστοποιητικό λαμβάνει έναν αποκλειστικό αριθμό ταυτοποίησης·
• υπολογίζει την εβδομαδιαία τιμή των πιστοποιητικών ΜΣΠΑ ως τον μέσο όρο των τιμών κλεισίματος των δικαιωμάτων του ΣΕΔΕ της ΕΕ στον χώρο πλειστηριασμών·
• την 1η Ιουλίου κάθε έτους ακυρώνει, χωρίς καμία αποζημίωση, τυχόν επιπλέον πιστοποιητικά που κατέχει ένας διασαφιστής ΜΣΠΑ και τα οποία αγοράστηκαν κατά τη διάρκεια του έτους πριν από το προηγούμενο ημερολογιακό έτος.

Οι αδειοδοτημένοι διασαφιστές ΜΣΠΑ:

• παραδίδουν ετησίως έως τις 31 Μαΐου, αρχής γενομένης από το 2027, τον αριθμό των πιστοποιητικών που αντιστοιχούν στις ενσωματωμένες εκπομπές που δήλωσαν το προηγούμενο έτος·
• υπόκεινται σε πρόστιμο εάν δεν παραδώσουν τον απαιτούμενο αριθμό πιστοποιητικών·
• διασφαλίζουν ότι ο αριθμός των πιστοποιητικών που κατέχουν στο μητρώο ΜΣΠΑ στο τέλος κάθε τριμήνου αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 80% των ενσωματωμένων εκπομπών σε εμπορεύματα που εισήγαγαν από την αρχή του ημερολογιακού έτους·
• μπορούν να ζητούν, έως τις 30 Ιουνίου κάθε ημερολογιακού έτους, να επαναπωλούν στην Επιτροπή, μέσω των κρατών μελών, έως το ένα τρίτο των πιστοποιητικών που αγόρασαν το προηγούμενο έτος, στην αρχική τους τιμή.

Η Επιτροπή:

• εκδίδει εκτελεστικές και κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις·
• παρουσιάζει τις παρακάτω εκθέσεις στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης:
  • τουλάχιστον ένα έτος πριν από τη λήξη της μεταβατικής περιόδου (31 Δεκεμβρίου 2025), για προϊόντα που βρίσκονται τελευταία στη σειρά στην αλυσίδα αξίας των εμπορευμάτων του παραρτήματος I και τα οποία θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν στον κανονισμό
  • πριν τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, σχετικά με την ενδεχόμενη επέκταση του πεδίου εφαρμογής του κανονισμού σε άλλα εμπορεύματα που ενέχουν κίνδυνο διαρροής άνθρακα, και ιδίως οργανικές χημικές ουσίες και πολυμερή, άλλα υλικά εισροής (πρόδρομες ύλες), σε έμμεσες ενσωματωμένες εκπομπές στα εμπορεύματα που απαριθμούνται στο παράρτημα II, και στις ενσωματωμένες εκπομπές κατά τη μεταφορά των εμπορευμάτων
  • πριν από την 1η Ιανουαρίου 2028, και στη συνέχεια κάθε δύο χρόνια, σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού και τη λειτουργία του ΜΣΠΑ·
• παρέχει:
  • έναν εκτελεστικό κανονισμό που περιγράφει λεπτομερώς τις απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου και τη μεθοδολογία υπολογισμού των εκπομπών για τα εμπορεύματα ΜΣΠΑ
  • κατευθυντήριες γραμμές για τους εισαγωγείς της ΕΕ και τις εγκαταστάσεις σε τρίτες χώρες σχετικά με την πρακτική εφαρμογή των νέων κανόνων
  • διαδικτυακό εκπαιδευτικό υλικό, webinar, σεμινάρια και ενημερωτικά δελτία για συγκεκριμένους τομείς με σκοπό τη στήριξη των επιχειρήσεων.

Μεταβατική περίοδος

• Ισχύει από 1 Οκτωβρίου 2023 έως 31 Δεκεμβρίου 2025.
• Οι εισαγωγείς ή οι έμμεσοι τελωνειακοί εκπρόσωποι υποβάλλουν μια έκθεση ΜΣΠΑ στην Επιτροπή από τις 31 Ιανουαρίου 2024, σε τριμηνιαία βάση, χωρίς να χρειάζεται να αγοράσουν ή να παραδώσουν κάποιο πιστοποιητικό.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ;

Εφαρμόζεται από τις 1 Οκτωβρίου 2023, αλλά ορισμένα άρθρα ισχύουν από την 31η Δεκεμβρίου 2024 και κάποια άλλα από την 1η Ιανουαρίου 2026.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

• Ο ΜΣΠΑ αποτελεί μέτρο ορόσημο της ΕΕ για την αντιμετώπιση της διαρροής άνθρακα και κεντρικό πυλώνα για την ατζέντα που αφορά την προσαρμογή στον στόχο του 55 %. Εξισώνει την τιμή του άνθρακα μεταξύ εγχώριων προϊόντων και εισαγωγών και στοχεύει στην ενθάρρυνση μιας καθαρότερης βιομηχανικής παραγωγής σε τρίτες χώρες.
• Η μεταβατική φάση χρησιμοποιείται ως περίοδος μάθησης για όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς (εισαγωγείς, παραγωγούς και αρχές). Η Επιτροπή θα μελετήσει τα δεδομένα για τις ενσωματωμένες εκπομπές ώστε να βελτιώσει τη μεθοδολογία για την οριστική περίοδο που αρχίζει το 2026.
• Για περισσότερες πληροφορίες, ανατρέξτε στον:
  • Μηχανισμό συνοριακής προσαρμογής άνθρακα (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Κανονισμός (ΕΕ) 2023/956 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 10ης Μαΐου 2023, για τη θέσπιση μηχανισμού συνοριακής προσαρμογής άνθρακα (ΕΕ L 130 της 16.5.2023, σ. 52-104).

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2023/1773 της Επιτροπής, της 17ης Αυγούστου 2023 για τη θέσπιση κανόνων εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ) 2023/956 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τις υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων για τους σκοπούς του μηχανισμού συνοριακής προσαρμογής άνθρακα κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου (ΕΕ L 228 της 15.9.2023, σ. 94-195).

Κανονισμός (ΕΕ) 2021/1119 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Ιουνίου 2021, για τη θέσπιση πλαισίου με στόχο την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας και για την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 401/2009 και (ΕΕ) 2018/1999 («ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα») (ΕΕ L 243 της 9.7.2021, σ. 1-17).

Κατ’ εξουσιοδότηση απόφαση (ΕΕ) 2019/708 της Επιτροπής, της 15ης Φεβρουαρίου 2019, για τη συμπλήρωση της οδηγίας 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τον προσδιορισμό των τομέων και υποτομέων που θεωρείται ότι εκτίθενται σε κίνδυνο διαρροής άνθρακα για την περίοδο 2021 έως 2030 (ΕΕ L 120 της 8.5.2019, σ. 20-26).

Κανονισμός (ΕΕ) 2018/841 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Μαΐου 2018, σχετικά με τη συμπερίληψη των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και των απορροφήσεων από δραστηριότητες χρήσης γης, αλλαγής χρήσης γης και δασοπονίας στο πλαίσιο για το κλίμα και την ενέργεια έως το 2030, καθώς και για την τροποποίηση του κανονισμού (EE) αριθ. 525/2013 και της απόφασης (EE) αριθ. 529/2013/ΕΕ (EE L 156 της 19.6.2018, σ. 125).

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΕ) 2018/841 έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

Κανονισμός (ΕΕ) 2018/842 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Μαΐου 2018, σχετικά με τις δεσμευτικές ετήσιες μειώσεις των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από τα κράτη μέλη από το 2021 έως το 2030, στο πλαίσιο της συμβολής στη δράση για το κλίμα για την τήρηση των δεσμεύσεων που απορρέουν από τη συμφωνία του Παρισιού και για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 525/2013 (ΕΕ L 156 της 19.6.2018, σ. 26-42).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2018/2067 της Επιτροπής, της 19ης Δεκεμβρίου 2018, σχετικά με την επαλήθευση των δεδομένων και τη διαπίστευση των ελεγκτών σύμφωνα με την οδηγία 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (ΕΕ L 334 της 31.12.2018, σ. 94-134).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 952/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 9ης Οκτωβρίου 2013, για τη θέσπιση του ενωσιακού τελωνειακού κώδικα (αναδιατύπωση) (ΕΕ L 269 της 10.10.2013, σ. 1-101).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

Οδηγία 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Οκτωβρίου 2003, σχετικά με τη θέσπιση συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου εντός της Κοινότητας και την τροποποίηση της οδηγίας 96/61/ΕΚ του Συμβουλίου (ΕΕ L 275 της 25.10.2003, σ. 32-46).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

τελευταία ενημέρωση 06.02.2024