Ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία σε ποινικές διαδικασίες — εντολές υποβολής και διατήρησης στοιχείων

ΣΫΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Κανονισμός (ΕΕ) 2023/1543 σχετικά με τις ευρωπαϊκές εντολές υποβολής στοιχείων και τις ευρωπαϊκές εντολές διατήρησης στοιχείων για ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία σε ποινικές διαδικασίες και για την εκτέλεση περιοριστικών της ελευθερίας ποινών κατόπιν ποινικών διαδικασιών

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΫ;

Αποσκοπεί στη διευκόλυνση και επιτάχυνση της πρόσβασης σε ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία που χρησιμοποιούνται για τη διερεύνηση και τη δίωξη ποινικών αδικημάτων, ανεξάρτητα από το πού βρίσκονται τα δεδομένα.

Δικαστική αρχή ενός κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) μπορεί να ζητήσει από την ορισθείσα εγκατάσταση ενός παρόχου υπηρεσιών ή από τους διορισθέντες νόμιμους εκπροσώπους του σε άλλο κράτος μέλος να:

• υποβάλουν ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία, όπως δεδομένα συνδρομητή, διευθύνσεις πρωτοκόλλου διαδικτύου (IP) που απαιτούνται για την ταυτοποίηση χρήστη, μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, γραπτά μηνύματα και μηνύματα εντός εφαρμογών·
• διατηρήσουν συγκεκριμένα δεδομένα εν αναμονή μελλοντικού αιτήματος·

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Τα ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία (e-evidence) αναφέρονται σε δεδομένα που αποθηκεύονται από έναν πάροχο υπηρεσιών ή για λογαριασμό του, σε ηλεκτρονική μορφή, και τα οποία χρησιμοποιούνται για τη διερεύνηση και τη δίωξη ποινικών αδικημάτων, συμπεριλαμβανομένων των δεδομένων συνδρομητών, των δεδομένων που χρησιμοποιούνται για την ταυτοποίηση του χρήστη, των δεδομένων κίνησης και των δεδομένων περιεχομένου.

Για τους σκοπούς του κανονισμού, πάροχος υπηρεσιών είναι οποιοσδήποτε παρέχει μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες κατηγορίες υπηρεσιών (εκτός από τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες):

• υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών, όπως:
  • υπηρεσίες πρόσβασης στο διαδίκτυο·
  • υπηρεσίες διαπροσωπικών επικοινωνιών·
• υπηρεσίες ονομάτων τομέων και αρίθμησης IP του διαδικτύου, όπως υπηρεσίες εκχώρησης διευθύνσεων IP, μητρώα ονομάτων τομέων, και σχετικές υπηρεσίες ιδιωτικότητας και διακομιστή μεσολάβησης·
• άλλες υπηρεσίες της κοινωνίας των πληροφοριών που επιτρέπουν στους χρήστες να επικοινωνούν μεταξύ τους, να αποθηκεύουν ή να επεξεργάζονται δεδομένα εξ ονόματος του χρήστη, όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι επιγραμμικές αγορές και άλλοι πάροχοι υπηρεσιών φιλοξενίας.

Ευρωπαϊκή εντολή υποβολής στοιχείων

• Η ευρωπαϊκή εντολή υποβολής στοιχείων επιτρέπει σε δικαστική αρχή ενός κράτους μέλους να λαμβάνει ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία (όπως μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, γραπτά μηνύματα ή μηνύματα εντός εφαρμογών, καθώς και πληροφορίες για την ταυτοποίηση δράστη ως πρώτο βήμα) απευθείας από κάποιον πάροχο υπηρεσιών ή από τον νόμιμο εκπρόσωπό του σε άλλο κράτος μέλος.
• Σε περίπτωση που τα ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία περιλαμβάνουν δεδομένα περιεχομένου ή δεδομένα κίνησης, εκτός από τα δεδομένα που ζητούνται αποκλειστικά για την ταυτοποίηση του χρήστη, ένα δικαστήριο ή ένας δικαστής πρέπει να εκδώσει ή να ελέγξει την εντολή, και η δικαστική αρχή πρέπει να ειδοποιήσει την αρμόδια αρχή του κράτους μέλους στο οποίο βρίσκεται η ορισθείσα εγκατάσταση ή στο οποίο διαμένει ο νόμιμος εκπρόσωπος. Η εν λόγω αρχή του άλλου κράτους μέλους μπορεί να διακόψει την υποβολή δεδομένων σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, με βάση τέσσερις λόγους άρνησης.

Ευρωπαϊκή εντολή διατήρησης στοιχείων

Η ευρωπαϊκή εντολή διατήρησης στοιχείων επιτρέπει σε μια δικαστική αρχή ενός κράτους μέλους να ζητήσει από την ορισθείσα εγκατάσταση ενός παρόχου υπηρεσιών ή από τον νόμιμο εκπρόσωπό του σε άλλο κράτος μέλος να διατηρήσει συγκεκριμένα δεδομένα, προτού εκδώσει επακόλουθο αίτημα για υποβολή των δεδομένων.

Πιστοποιητικά ευρωπαϊκών εντολών υποβολής και διατήρησης στοιχείων

Οι ευρωπαϊκές εντολές υποβολής ή διατήρησης στοιχείων διαβιβάζονται μέσω ενός πιστοποιητικού ευρωπαϊκής εντολής υποβολής στοιχείων (πιστοποιητικό ΕΕΥ) ή ενός πιστοποιητικού ευρωπαϊκής εντολής διατήρησης στοιχείων (πιστοποιητικό ΕΕΔ).

Πρόσθετα σημεία

• Όταν λαμβάνεται ένα πιστοποιητικό ΕΕΥ, τα απαιτούμενα στοιχεία πρέπει να διαβιβάζονται απευθείας στην αρχή έκδοσης ή στις αρχές επιβολής του νόμου εντός 10 ημερών ή, σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, εντός 8 ωρών. Σε περιπτώσεις όπου απαιτείται κοινοποίηση, η αρχή εκτέλεσης έχει στη διάθεσή της 96 ώρες για να προβάλει λόγο άρνησης.
• Όταν λαμβάνεται ένα πιστοποιητικό ΕΕΔ, τα απαιτούμενα στοιχεία πρέπει να διατηρούνται χωρίς καθυστέρηση για περίοδο 60 ημερών (που μπορεί να παραταθεί για 30 επιπλέον ημέρες από την αρχή έκδοσης), εκτός εάν ληφθεί επακόλουθο αίτημα για την υποβολή των στοιχείων. Εάν η διατήρηση των δεδομένων δεν είναι πλέον απαραίτητη, η αρχή έκδοσης πρέπει να ενημερώνει τον αποδέκτη χωρίς καθυστέρηση.
• Η αρχή έκδοσης έχει στη διάθεσή της 5 ημέρες για την παροχή διευκρίνισης ή διόρθωσης όταν ο αποδέκτης δεν μπορεί να συμμορφωθεί με την εντολή επειδή είναι ελλιπής ή περιέχει πρόδηλα σφάλματα.
• Ο αποδέκτης πρέπει να επικοινωνήσει με την αρχή έκδοσης χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση εάν δεν μπορεί να συμμορφωθεί για λόγους πέρα από τον έλεγχό του, ιδίως όταν το πρόσωπο του οποίου τα δεδομένα ζητούνται δεν είναι πελάτης του ή εάν τα δεδομένα είχαν διαγραφεί πριν από την παραλαβή της εντολής.
• Η αρχή έκδοσης πρέπει να ενημερώνει το άτομο του οποίου τα δεδομένα ζητούνται χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση.
• Οι πάροχοι υπηρεσιών πρέπει να διασφαλίζουν το απόρρητο, τη μυστικότητα και την ακεραιότητα του πιστοποιητικού ΕΕΥ ή του πιστοποιητικού ΕΕΔ και των υποβαλλόμενων ή διατηρούμενων δεδομένων.

Κυρώσεις

• Τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίζουν ότι μπορούν να επιβληθούν χρηματικές κυρώσεις που ανέρχονται έως και στο 2 % του συνολικού παγκόσμιου ετήσιου κύκλου εργασιών του παρόχου υπηρεσιών.
• Οι πάροχοι υπηρεσιών δεν ευθύνονται στα κράτη μέλη για τυχόν βλάβη που προκαλείται στους χρήστες τους ή σε τρίτους και η οποία οφείλεται αποκλειστικά στην καλή τη πίστει συμμόρφωση με πιστοποιητικό ΕΕΥ ή πιστοποιητικό ΕΕΔ.

Τρόποι επανόρθωσης

Κάθε πρόσωπο που είναι αντικείμενο ευρωπαϊκής εντολής υποβολής στοιχείων έχει το δικαίωμα:

• ενημέρωσης·
• χρήσης μέσων αποτελεσματικής έννομης προστασίας, συμπεριλαμβανομένων των ποινικών διαδικασιών.

Αποκεντρωμένο σύστημα ΤΠ

Η γραπτή επικοινωνία μεταξύ των αρχών και των ορισθεισών εγκαταστάσεων ή των νόμιμων εκπροσώπων των παρόχων υπηρεσιών, δυνάμει του παρόντος κανονισμού, πρέπει να διεξάγεται μέσω ενός ασφαλούς και αξιόπιστου αποκεντρωμένου συστήματος ΤΠ.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ;

Ο κανονισμός εφαρμόζεται από τις 18 Αυγούστου 2026.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Ο κανονισμός αποτελεί μέρος μιας δέσμης μέτρων που περιλαμβάνει μια οδηγία για τον ορισμό εγκαταστάσεων και τον διορισμό νόμιμων εκπροσώπων των παρόχων υπηρεσιών με σκοπό τη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών (βλ. σύνοψη).

Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε:

• Ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Κανονισμός (ΕΕ) 2023/1543 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Ιουλίου 2023, σχετικά με τις ευρωπαϊκές εντολές υποβολής στοιχείων και τις ευρωπαϊκές εντολές διατήρησης στοιχείων για ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία σε ποινικές διαδικασίες και για την εκτέλεση περιοριστικών της ελευθερίας ποινών κατόπιν ποινικών διαδικασιών (ΕΕ L 191 της 28.7.2023, σ. 118-180).

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Οδηγία (ΕΕ) 2023/1544 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Ιουλίου 2023, σχετικά με τη θέσπιση εναρμονισμένων κανόνων για τον ορισμό ορισθεισών εγκαταστάσεων και νόμιμων εκπροσώπων με σκοπό τη συγκέντρωση ηλεκτρονικών αποδεικτικών στοιχείων στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών (ΕΕ L 191 της 28.7.2023, σ. 181-190).

Απόφαση (ΕΕ) 2023/436 του Συμβουλίου, της 14ης Φεβρουαρίου 2023, με την οποία επιτρέπεται στα κράτη μέλη να κυρώσουν, προς το συμφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το δεύτερο πρόσθετο πρωτόκολλο της σύμβασης για το έγκλημα στον κυβερνοχώρο σχετικά με την ενισχυμένη συνεργασία και τη γνωστοποίηση ηλεκτρονικών αποδεικτικών στοιχείων (ΕΕ L 63 της 28.2.2023, σ. 48-53).

Απόφαση (ΕΕ) 2022/722 του Συμβουλίου, της 5ης Απριλίου 2022, με την οποία επιτρέπεται στα κράτη μέλη να υπογράψουν, προς το συμφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το δεύτερο πρόσθετο πρωτόκολλο της σύμβασης για το έγκλημα στον κυβερνοχώρο σχετικά με την ενισχυμένη συνεργασία και τη γνωστοποίηση ηλεκτρονικών αποδεικτικών στοιχείων (ΕΕ L 134 της 11.5.2022, σ. 15-20).

Κανονισμός (ΕΕ) 2018/1727 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 14ης Νοεμβρίου 2018, σχετικά με τον οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη συνεργασία στον τομέα της ποινικής δικαιοσύνης (Eurojust) και για την αντικατάσταση και κατάργηση της απόφασης 2002/187/ΔΕΥ του Συμβουλίου (ΕΕ L 295 της 21.11.2018, σ. 138-183).

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1727 έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη έκδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

Κανονισμός (ΕΕ) 2016/794 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Μαΐου 2016, για τον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Συνεργασία στον Τομέα της Επιβολής του Νόμου (Ευρωπόλ) και την αντικατάσταση και κατάργηση των αποφάσεων του Συμβουλίου 2009/371/ΔΕΥ, 2009/934/ΔΕΥ, 2009/935/ΔΕΥ, 2009/936/ΔΕΥ και 2009/968/ΔΕΥ (ΕΕ L 135 της 24.5.2016, σ. 53-114).

Βλέπε την ενοποιημένη έκδοση.

Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Μέρος Τρίτο — Οι εσωτερικές πολιτικές και δράσεις της Ένωσης — Τίτλος V — Ο χώρος ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης — Κεφάλαιο 4 — Δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις — Άρθρο 82 (πρώην άρθρο 31 της ΣΕΕ) (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 79-80).

Κανονισμός (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Απριλίου 2016, για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών και την κατάργηση της οδηγίας 95/46/ΕΚ (Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων) (ΕΕ L 119 της 4.5.2016, σ. 1-88).

Βλέπε την ενοποιημένη έκδοση.

Οδηγία (EΕ) 2016/680 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Απριλίου 2016, για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από αρμόδιες αρχές για τους σκοπούς της πρόληψης, διερεύνησης, ανίχνευσης ή δίωξης ποινικών αδικημάτων ή της εκτέλεσης ποινικών κυρώσεων και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών και την κατάργηση της απόφασης-πλαίσιο 2008/977/ΔΕΥ του Συμβουλίου (ΕΕ L 119 της 4.5.2016, σ. 89-131).

Βλέπε την ενοποιημένη έκδοση.

Οδηγία 2014/41/EE του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 3ης Απριλίου 2014, περί της ευρωπαϊκής εντολής έρευνας σε ποινικές υποθέσεις (ΕΕ L 130 της 1.5.2014, σ. 1-36)

Βλέπε την ενοποιημένη έκδοση.

Απόφαση πλαίσιο 2002/465/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 13ης Ιουνίου 2002, σχετικά με τις κοινές ομάδες έρευνας (ΕΕ L 162 της 20.6.2002, σ. 1-3).

Βλέπε την ενοποιημένη έκδοση.

Πράξη του Συμβουλίου, της 29ης Μαΐου 2000, για την κατάρτιση, σύμφωνα με το άρθρο 34 της συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, της σύμβασης για την αμοιβαία δικαστική συνδρομή επί ποινικών υποθέσεων μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ C 197 της 12.7.2000, σ. 1-2).

Σύσταση για απόφαση του Συμβουλίου που εγκρίνει την έναρξη διαπραγματεύσεων με σκοπό τη σύναψη συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής σχετικά με τη διασυνοριακή πρόσβαση σε ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία στο πλαίσιο της δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις [COM(2019) 70 final].

τελευταία ενημέρωση 30.05.2023