Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ταμείο Συνοχής (2021–2027)

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Κανονισμός (ΕE) 2021/1058 για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Ταμείο Συνοχής

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ;

Καθορίζει το πεδίο εφαρμογής και τους στόχους των δύο Ταμείων για την Πολιτική Συνοχής: του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και του Ταμείου Συνοχής.

Τα εν λόγω Ταμεία συνδράμουν τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) στην εκπλήρωση των στόχων όσον αφορά τις επενδύσεις στην απασχόληση και την ανάπτυξη και την ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία, οι οποίοι περιγράφονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1060 (βλέπε σύνοψη).

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Καθήκοντα του ΕΤΠΑ και του Ταμείου Συνοχής

Το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής συμβάλλουν στον γενικό στόχο της ενίσχυσης της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής της ΕΕ.

• Το ΕΤΠΑ συμβάλλει στη μείωση των ανισοτήτων μεταξύ των επιπέδων ανάπτυξης των διαφόρων περιοχών της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της βιώσιμης ανάπτυξης και της αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών προκλήσεων.
• Το Ταμείο Συνοχής συνεισφέρει σε έργα υποδομής στον τομέα του περιβάλλοντος και του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών (ΔΕΔ-Μ). Παρέχει στήριξη στα κράτη μέλη με κατά κεφαλήν ακαθάριστο εθνικό εισόδημα κάτω του 90 % του μέσου όρου των 27 κρατών μελών της ΕΕ.

Στόχοι του ΕΤΠΑ και του Ταμείου Συνοχής είναι:

• μια πιο ανταγωνιστική και εξυπνότερη Ευρώπη μέσω της προώθησης του καινοτόμου και έξυπνου οικονομικού μετασχηματισμού και των περιφερειακών διασυνδέσεων στον τομέα των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας·
• μια πιο πράσινη και ανθεκτική Ευρώπη με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και καθ’ οδόν προς μια οικονομία καθαρών μηδενικών εκπομπών, μέσω της προώθησης:
  • της δίκαιης μετάβασης σε καθαρές μορφές ενέργειας,
  • των πράσινων και γαλάζιων επενδύσεων,
  • της κυκλικής οικονομίας,
  • του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής και της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή,
  • της πρόληψης και της διαχείρισης των κινδύνων,
  • της βιώσιμης αστικής κινητικότητας·
• μια πιο διασυνδεδεμένη Ευρώπη μέσω της ενίσχυσης της κινητικότητας·
• μια πιο κοινωνική Ευρώπη χωρίς αποκλεισμούς μέσω της υλοποίησης του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων·
• μια Ευρώπη πιο κοντά στους πολίτες της μέσω της προώθησης της βιώσιμης και ολοκληρωμένης ανάπτυξης όλων των τύπων περιοχών και τοπικών πρωτοβουλιών.

Το ΕΤΠΑ στηρίζει τις επενδύσεις:

• στις υποδομές·
• στην εφαρμοσμένη έρευνα και την καινοτομία·
• για την πρόσβαση σε υπηρεσίες·
• σε δραστηριότητες των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, ιδίως για τη διασφάλιση και τη δημιουργία θέσεων εργασίας·
• σε εξοπλισμό, λογισμικό και άυλα περιουσιακά στοιχεία·
• για δικτύωση, συνεργασία, ανταλλαγή εμπειριών και πόλους καινοτομίας·
• για ενημέρωση, επικοινωνία και μελέτες·
• για τεχνική βοήθεια.

Το σύνολο των πόρων του ΕΤΠΑ σε κάθε κράτος μέλος, με εξαίρεση τους πόρους που αφορούν την τεχνική βοήθεια, συγκεντρώνεται σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο. Τα επίπεδα θεματικής συγκέντρωσης βασίζονται σε τρεις κατηγορίες περιοχών και κρατών μελών και εστιάζουν στους δύο πρώτους στόχους πολιτικής.

Το Ταμείο Συνοχής στηρίζει επενδύσεις:

• που αφορούν το περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένης της βιώσιμης ανάπτυξης και ενέργειας με περιβαλλοντικά οφέλη, ιδίως στον τομέα της ανανεώσιμης ενέργειας·
• στο ΔΕΔ-Μ·
• για τεχνική βοήθεια·
• για ενημέρωση, επικοινωνία και μελέτες.

Εξαιρέσεις

Το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής δεν στηρίζουν:

• τον παροπλισμό ή την κατασκευή πυρηνικών σταθμών ηλεκτρικής ενέργειας·
• επενδύσεις για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από δραστηριότητες όπως η διύλιση πετρελαίου, η χαλυβουργία, η υαλουργία και άλλες βιομηχανικές διεργασίες·
• προϊόντα καπνού·
• προβληματικές επιχειρήσεις, εκτός εξαιρετικών περιπτώσεων·
• τις αερολιμενικές υποδομές, με εξαίρεση τις επενδύσεις για τον μετριασμό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ή για συστήματα ασφάλειας, προστασίας και διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας·
• χώρους υγειονομικής ταφής αποβλήτων, με εξαίρεση:
  • τις εξόχως απόκεντρες περιοχές, μόνο σε αιτιολογημένες περιπτώσεις,
  • τον παροπλισμό, τη μετατροπή ή την ασφάλεια των υφιστάμενων χώρων υγειονομικής ταφής·
• την αύξηση της δυναμικότητας της επεξεργασίας υπολειμματικών αποβλήτων, εξαιρουμένων:
  • όσων αφορούν εξόχως απόκεντρες περιοχές,
  • όσων αφορούν τεχνολογίες για την ανάκτηση υλικών από υπολειμματικά απόβλητα για σκοπούς κυκλικής οικονομίας·
• ορυκτά καύσιμα.

Αντ’ αυτού υποστηρίζουν:

• τις επενδύσεις στην αντικατάσταση συστημάτων θέρμανσης με καύση στερεών ορυκτών καυσίμων με συστήματα θέρμανσης με αέριο για την αναβάθμιση των συστημάτων τηλεθέρμανσης και ψύξης ή των εγκαταστάσεων συνδυασμένης θέρμανσης και ηλεκτρικής ενέργειας,
• τις επενδύσεις σε συστήματα με καύση φυσικού αερίου σε κατοικίες και κτίρια για την αντικατάσταση εγκαταστάσεων με καύση άνθρακα ή παρόμοιων εγκαταστάσεων,
• τις επενδύσεις σε επέκταση και επαναχρησιμοποίηση, μετατροπή ή μετασκευή δικτύων μεταφοράς και διανομής φυσικού αερίου, υπό την προϋπόθεση ότι αυτά προετοιμάζονται για ανανεώσιμες πηγές και αέρια χαμηλών εκπομπών άνθρακα, όπως υδρογόνο, βιομεθάνιο και αέριο σύνθεσης, ώστε να αντικαταστήσουν εγκαταστάσεις στερεών ορυκτών καυσίμων,
• τις επενδύσεις σε καθαρά οχήματα για δημόσιους σκοπούς και οχήματα, αεροσκάφη και πλοία που χρησιμοποιούνται από υπηρεσίες πολιτικής προστασίας και πυροσβεστικής.

Στήριξη του ΕΤΠΑ σε εδαφικές και διαπεριφερειακές επενδύσεις καινοτομίας

Αυτές περιλαμβάνουν:

• ολοκληρωμένη εδαφική ανάπτυξη·
• στήριξη για τις μειονεκτικές περιοχές, και ιδίως για:
  • τις αγροτικές περιοχές,
  • τις περιοχές που πλήττονται από σοβαρά φυσικά ή δημογραφικά μειονεκτήματα·
• τουλάχιστον το 8 % των πόρων του ΕΤΠΑ σε εθνικό επίπεδο στο πλαίσιο του στόχου «Επενδύσεις στην απασχόληση και την ανάπτυξη», με εξαίρεση τους πόρους που αφορούν την τεχνική βοήθεια, διατίθεται για τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή:
  • στην αντιμετώπιση περιβαλλοντικών και κλιματικών προκλήσεων,
  • στη μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία έως το 2050,
  • στην αξιοποίηση του δυναμικού των ψηφιακών τεχνολογιών για σκοπούς καινοτομίας,
  • στη στήριξη της ανάπτυξης σε λειτουργικές αστικές περιοχές·
• την Ευρωπαϊκή Αστική Πρωτοβουλία που εφαρμόζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τη στήριξη της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης μέσω:
  • καινοτόμων δράσεων,
  • της ανάπτυξης ικανοτήτων και γνώσεων,
  • των εκτιμήσεων των εδαφικών επιπτώσεων,
  • της ανάπτυξης της πολιτικής και της επικοινωνίας·
• την πρωτοβουλία για τις διαπεριφερειακές επενδύσεις καινοτομίας, η οποία αποτελείται από χρηματοδοτική και συμβουλευτική στήριξη για:
  • επενδύσεις σε διαπεριφερειακά έργα καινοτομίας σε κοινούς τομείς έξυπνης εξειδίκευσης·
  • δημιουργία ικανοτήτων για την ανάπτυξη αλυσίδων αξίας σε λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές·
• τις εξόχως απόκεντρες περιοχές, για την αντιστάθμιση του πρόσθετου κόστους που προκύπτει από:
  • τη μεγάλη απόσταση, τον νησιωτικό χαρακτήρα, τη μικρή έκταση,
  • τη δύσκολη μορφολογία και το κλίμα,
  • την οικονομική εξάρτηση από μικρό αριθμό προϊόντων.

Εκτελεστικές πράξεις

Τον Ιούλιο του 2021 η Επιτροπή ενέκρινε δύο εκτελεστικές αποφάσεις.

• Την εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2021/1130 για την κατάρτιση του καταλόγου των περιφερειών που είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+, καθώς και των κρατών μελών που είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση από το Ταμείο Συνοχής για την περίοδο 2021–2027.
• Την εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2021/1131 που ορίζει την ετήσια κατανομή:
  • των συνολικών πόρων ανά κράτος μέλος για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+ και το Ταμείο Συνοχής στο πλαίσιο των στόχων «Επενδύσεις στην απασχόληση και την ανάπτυξη» και «Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία»·
  • ανά κράτος μέλος ανά κατηγορία περιφέρειας·
  • ανά κράτος μέλος των πόρων που διατίθενται για την πρόσθετη χρηματοδότηση των εξόχως απόκεντρων περιφερειών·
  • των προς μεταφορά ποσών από τα κονδύλια που διατίθενται σε κάθε κράτος μέλος από το Ταμείο Συνοχής στον μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη»·
  • των συνολικών πόρων για την Ευρωπαϊκή Αστική Πρωτοβουλία·
  • των συνολικών πόρων για τη διακρατική συνεργασία προς στήριξη καινοτόμων λύσεων·
  • των συνολικών πόρων για τις διαπεριφερειακές επενδύσεις στην καινοτομία·
  • των συνολικών πόρων για το σκέλος της διασυνοριακής συνεργασίας του στόχου «Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία»·
  • των συνολικών πόρων ανά κράτος μέλος για το σκέλος της διακρατικής συνεργασίας του στόχου «Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία»·
  • των συνολικών πόρων για το σκέλος της διαπεριφερειακής συνεργασίας του στόχου «Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία»·
  • των συνολικών πόρων για το σκέλος της συνεργασίας μεταξύ των εξόχως απόκεντρων περιφερειών του στόχου «Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία» για την περίοδο 2021–2027.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ;

Ο κανονισμός εφαρμόζεται από την 1η Ιουλίου 2021.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε:

• Πολιτική Συνοχής για την περίοδο 2021–2027 (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
• Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
• Ταμείο Συνοχής (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Κανονισμός (ΕΕ) 2021/1058 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 24ης Ιουνίου 2021, για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Ταμείο Συνοχής (ΕΕ L 231 της 30.6.2021, σ. 60–93).

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Εκτελεστική απόφαση (EE) 2021/1130 της Επιτροπής, της 5ης Ιουλίου 2021, για την κατάρτιση του καταλόγου των περιφερειών που είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+, καθώς και των κρατών μελών που είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση από το Ταμείο Συνοχής για την περίοδο 2021-2027 (ΕΕ L 244 της 9.7.2021, σ. 10–20).

Εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2021/1131 της Επιτροπής, της 5ης Ιουλίου 2021, που ορίζει την ετήσια κατανομή των συνολικών πόρων ανά κράτος μέλος για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+ και το Ταμείο Συνοχής στο πλαίσιο του στόχου «Επενδύσεις στην απασχόληση και την ανάπτυξη» και του στόχου «Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία», την ετήσια κατανομή ανά κράτος μέλος ανά κατηγορία περιφέρειας, την ετήσια κατανομή ανά κράτος μέλος των πόρων που διατίθενται για την πρόσθετη χρηματοδότηση των εξόχως απόκεντρων περιφερειών, τα προς μεταφορά ποσά από τα κονδύλια που διατίθενται σε κάθε κράτος μέλος από το Ταμείο Συνοχής στον μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη», την ετήσια κατανομή των συνολικών πόρων για την Ευρωπαϊκή Αστική Πρωτοβουλία, την ετήσια κατανομή των συνολικών πόρων για τη διακρατική συνεργασία προς στήριξη καινοτόμων λύσεων, την ετήσια κατανομή των συνολικών πόρων για τις διαπεριφερειακές επενδύσεις στην καινοτομία, την ετήσια κατανομή των συνολικών πόρων για το σκέλος της διασυνοριακής συνεργασίας του στόχου «Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία», την ετήσια κατανομή των συνολικών πόρων ανά κράτος μέλος για το σκέλος της διακρατικής συνεργασίας του στόχου «Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία», την ετήσια κατανομή των συνολικών πόρων για το σκέλος της διαπεριφερειακής συνεργασίας του στόχου «Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία» και την ετήσια κατανομή των συνολικών πόρων για το σκέλος της συνεργασίας μεταξύ των εξόχως απόκεντρων περιφερειών του στόχου «Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία» για την περίοδο 2021-2027 (ΕΕ L 244 της 9.7.2021, σ. 21–50).

Κανονισμός (ΕΕ) 2021/1060 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 24ης Ιουνίου 2021, για τον καθορισμό κοινών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+, το Ταμείο Συνοχής, το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας, και δημοσιονομικών κανόνων για τα εν λόγω Ταμεία και για το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας και το Μέσο για τη Χρηματοδοτική Στήριξη της Διαχείρισης των Συνόρων και την Πολιτική των Θεωρήσεων (ΕΕ L 231 της 30.6.2021, σ.159–706).

Κανονισμός (ΕΕ) 2021/1059 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 24ης Ιουνίου 2021, για τις ειδικές διατάξεις που διέπουν τον στόχο «Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία» (Interreg) ο οποίος υποστηρίζεται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και τους μηχανισμούς εξωτερικής χρηματοδότησης (ΕΕ L 231 της 30.6.2021, σ. 94–158).

Κανονισμός (ΕΕ) 2020/852 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 18ης Ιουνίου 2020, σχετικά με τη θέσπιση πλαισίου για τη διευκόλυνση των βιώσιμων επενδύσεων και για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) 2019/2088 (ΕΕ L 198 της 22.6.2020, σ. 13–43).

τελευταία ενημέρωση 25.08.2021