Ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής για γονείς και φροντιστές

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Οδηγία (ΕΕ) 2019/1158 σχετικά με την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής για τους γονείς και τους φροντιστές

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ;

• Σκοπός της οδηγίας είναι να εξασφαλίσει την ισότητα των φύλων όσον αφορά τις ευκαιρίες στην αγορά εργασίας και τη μεταχείριση στην εργασία σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), διευκολύνοντας την επίτευξη ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής για τους εργαζόμενους οι οποίοι είναι γονείς ή φροντιστές.
• Καθορίζει ελάχιστες απαιτήσεις όσον αφορά τις άδειες για οικογενειακούς λόγους (άδεια πατρότητας, γονική άδεια και άδεια φροντίδας) και τις ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας.
• Επιδιώκει την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας και την καλύτερη κατανομή των ευθυνών φροντίδας μεταξύ ανδρών και γυναικών.
• Παρέχει κίνητρα στους άνδρες ώστε να αναλάβουν ίσο μερίδιο ευθυνών φροντίδας μέσω της θέσπισης αμειβόμενης άδειας πατρότητας και γονικής άδειας. Η έλλειψη της δυνατότητας αυτής συνέβαλλε στα χαμηλά ποσοστά λήψης άδειας από τους πατέρες.
• Η ανισομέρεια ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες στον σχεδιασμό των πολιτικών που στοχεύουν στην ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής ενισχύει τα έμφυλα στερεότυπα και τις διαφορές σε ό,τι αφορά την εργασία και τη φροντίδα. Οι πολιτικές για την ίση μεταχείριση θα πρέπει να στοχεύουν στην αντιμετώπιση του ζητήματος των στερεοτύπων στα επαγγέλματα και στους ρόλους ανδρών και γυναικών.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Πεδίο εφαρμογής

• Η οδηγία αφορά όλους τους άνδρες και όλες τις γυναίκες που έχουν σύμβαση ή σχέση εργασίας σύμφωνα με τα οριζόμενα στον νόμο, στις συλλογικές συμβάσεις ή με την πρακτική που επικρατεί σε κάθε χώρα της ΕΕ, λαμβάνοντας υπόψη τη νομολογία του Δικαστηρίου της ΕΕ.

Ελάχιστα δικαιώματα

Η οδηγία θεσπίζει ελάχιστα ατομικά δικαιώματα για:

• άδεια πατρότητας, γονική άδεια και άδεια φροντίδας·
• ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας για εργαζόμενους γονείς ή φροντιστές και
• νομική προστασία για όσους κάνουν χρήση αδειών για οικογενειακούς λόγους και ευέλικτων ρυθμίσεων εργασίας ή για όσους υποβάλλουν αίτηση για να τις λάβουν.

Οι χώρες της ΕΕ έχουν τη δυνατότητα θέσπισης ή διατήρησης κανόνων ευνοϊκότερων για τους εργαζόμενους.

Άδεια πατρότητας

• Κάθε πατέρας ή αντίστοιχος δεύτερος γονέας δικαιούται άδεια πατρότητας 10 εργάσιμων ημερών από τη γέννηση ενός παιδιού.
• H πληρωμή ή το επίδομα που καταβάλλεται με την άδεια πατρότητας πρέπει να είναι αντίστοιχη του εθνικού επιδόματος ασθενείας.
• Το δικαίωμα για άδεια πατρότητας δεν πρέπει να εξαρτάται από τη διάρκεια προηγούμενων περιόδων απασχόλησης ή από απαίτηση συγκεκριμένου χρόνου προϋπηρεσίας.
• Οι χώρες της ΕΕ μπορούν να εξαρτούν το δικαίωμα για πληρωμή ή επίδομα από περιόδους προηγούμενης απασχόλησης όχι μεγαλύτερες των 6 μηνών προ της αναμενόμενης γέννησης του παιδιού.

Γονική άδεια

• Κάθε εργαζόμενος ατομικώς δικαιούται αμειβόμενη γονική άδεια 4 μηνών, από τους οποίους οι 2 μήνες είναι μη μεταβιβάσιμοι μεταξύ των γονέων.
• Πρέπει η πληρωμή τουλάχιστον 2 μηνών γονικής άδειας ανά γονέα να καθοριστεί σε ένα επαρκές επίπεδο.
• Οι χώρες της ΕΕ μπορούν να εξαρτούν το δικαίωμα γονικής άδειας από περιόδους προηγούμενης απασχόλησης ή από απαίτηση συγκεκριμένου χρόνου προϋπηρεσίας που δεν υπερβαίνει το 1 έτος.
• Οι χώρες της ΕΕ πρέπει να διασφαλίζουν το δικαίωμα των εργαζομένων να λάβουν γονική άδεια με ευέλικτους τρόπους, για παράδειγμα με καθεστώς μερικής απασχόλησης, ή για εναλλασσόμενες περιόδους μεταξύ άδειας και εργασίας.

Άδεια φροντίδας

• Η οδηγία θεσπίζει κανόνες για τους φροντιστές, και συγκεκριμένα για τους εργαζόμενους που παρέχουν φροντίδα σε συγγενείς που χρήζουν υποστήριξης για σοβαρό ιατρικό λόγο. Οι κανόνες αυτοί αφορούν επίσης τη φροντίδα προσώπου που κατοικεί στο ίδιο νοικοκυριό με τον εργαζόμενο.
• Κάθε φροντιστής δικαιούται άδεια 5 εργάσιμων ημερών ανά έτος.

Ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας

• Οι εργαζόμενοι με παιδιά έως μια ορισμένη ηλικία, τουλάχιστον 8 ετών, και οι φροντιστές δικαιούνται να ζητούν ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας για λόγους φροντίδας.
• Οι ρυθμίσεις αυτές περιλαμβάνουν τη χρήση ρυθμίσεων τηλεργασίας, ευέλικτου ωραρίου εργασίας ή τη μείωση του ωραρίου εργασίας.
• Οι εργοδότες οφείλουν να εξετάζουν τα αιτήματα αυτά μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα και να αιτιολογούν κάθε απόρριψη ή κάθε αναβολή των σχετικών ρυθμίσεων.
• Οι χώρες της ΕΕ μπορούν να εξαρτούν το δικαίωμα αίτησης ευέλικτων ρυθμίσεων εργασίας από περιόδους προηγούμενης απασχόλησης ή από απαίτηση χρόνου προϋπηρεσίας. Οι περίοδοι αυτοί δεν πρέπει να υπερβαίνουν τους 6 μήνες.

Έννομη προστασία

Κάθε χώρα της ΕΕ πρέπει να θεσπίσει κανόνες προκειμένου να διασφαλιστεί ότι:

• οι εργαζόμενοι προστατεύονται από διακρίσεις και απολύσεις επειδή έχουν ζητήσει ή λάβει άδεια για οικογενειακούς λόγους ή ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας·
• οι εργαζόμενοι που θεωρούν ότι απολύθηκαν επειδή άσκησαν τα δικαιώματα αυτά θα πρέπει να μπορούν να ζητήσουν από τον εργοδότη να προβάλει δεόντως τεκμηριωμένους λόγους για την απόλυση·
• η προηγούμενη εργασία και τα κεκτημένα ή τα υπό κτήση δικαιώματα του εργαζόμενου πριν από τη λήψη της άδειας διατηρούνται και μετά το τέλος της.

Κατάργηση

Η οδηγία καταργεί την οδηγία 2010/18/ΕΕ σχετικά με τη γονική άδεια από τις 2 Αυγούστου 2022.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Η ΟΔΗΓΙΑ;

Εφαρμόζεται από την 1η Αυγούστου 2019, και πρέπει να θεσπιστεί νομοθετικά στις χώρες της ΕΕ έως τις 2 Αυγούστου 2022 (με εξαίρεση την αμοιβή των τελευταίων 2 εβδομάδων της γονικής άδειας, για την οποία η προθεσμία ορίζεται στις 2 Αυγούστου 2024).

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε:

• Ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Κανονισμός (ΕΕ) 2019/1158 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Ιουνίου 2019, σχετικά με την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής για τους γονείς και τους φροντιστές και την κατάργηση της οδηγίας 2010/18/ΕΕ του Συμβουλίου (ΕΕ L 188 της 12.7.2019, σ. 79-93)

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Οδηγία 2010/18/EE του Συμβουλίου, της 8ης Μαρτίου 2010, σχετικά με την εφαρμογή της αναθεωρημένης συμφωνίας-πλαισίου για τη γονική άδεια που συνήφθη από τις οργανώσεις BUSINESSEUROPE, UEAPME, CEEP και ETUC και με την κατάργηση της οδηγίας 96/34/EK (ΕΕ L 68 της 18.3.2010, σ. 13-20)

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις της οδηγίας 2010/18/ΕΕ έχουν ενσωματωθεί στο πρωτότυπο κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη έκδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

Οδηγία 92/85/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 19ης Οκτωβρίου 1992, σχετικά με την εφαρμογή μέτρων που αποβλέπουν στη βελτίωση της υγείας και της ασφάλειας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων (δέκατη ειδική οδηγία κατά την έννοια του άρθρου 16 παράγραφος 1 της οδηγίας 89/391/ΕΟΚ) (ΕΕ L 348 της 28.11.1992, σ. 1-7)

Βλέπε ενοποιημένη έκδοση.

τελευταία ενημέρωση 24.02.2020