Δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικά δικαιώματα στην ψηφιακή ενιαία αγορά

ΣΥΝΟΨΗ ΤΩΝ ΑΚΟΛΟΥΘΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ:

Οδηγία (ΕΕ) 2019/790 για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στην ψηφιακή ενιαία αγορά

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ;

Η οδηγία έχει τρεις κύριους στόχους:

• την προσαρμογή ορισμένων βασικών εξαιρέσεων επί των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας σε ψηφιακά και διασυνοριακά περιβάλλοντα·
• τη βελτίωση των πρακτικών χορήγησης αδειών και τη διασφάλιση της ευρύτερης πρόσβασης σε περιεχόμενο, καθώς και
• την επίτευξη της εύρυθμης λειτουργίας της αγοράς για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Η οδηγία ενημερώνει αλλά δεν αντικαθιστά τις 11 οδηγίες που αποτελούν συνολικά τη νομοθεσία της ΕΕ για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι παρακάτω:

• η οδηγία 2001/29/ΕΚ για την εναρμόνιση του δικαιώματος του δημιουργού στην κοινωνία της πληροφορίας και
• οι οδηγίες για:
  • την επιβολή των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας (οδηγία 2004/48/ΕΚ)·
  • τα ορφανά έργα (οδηγία 2012/28/ΕΕ) και
  • τη συλλογική διαχείριση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων (οδηγία 2014/26/ΕΕ).

Εξαιρέσεις στα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για την παροχή ευρύτερης πρόσβασης

Η οδηγία διευκολύνει τη χρήση υλικού που προστατεύεται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για διαφορετικούς σκοπούς, κυρίως σε σχέση με την πρόσβαση στη γνώση, μέσω της εισαγωγής υποχρεωτικών εξαιρέσεων στα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, με σκοπό την ενθάρρυνση:

• της εξόρυξης κειμένων και δεδομένων*·
• των ψηφιακών χρήσεων έργων χάριν μόνο παραδείγματος κατά τη διδασκαλία και
• της διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Διευκολύνει την αδειοδότηση για την παροχή ευρύτερης πρόσβασης σε περιεχόμενο, ιδίως μέσω της παροχής:

• ενός νέου συστήματος που διευκολύνει τα ιδρύματα πολιτιστικής κληρονομιάς, όπως βιβλιοθήκες, μουσεία και αρχεία, να ψηφιοποιούν και να διαδίδουν, μεταξύ άλλων επιγραμμικά και μεταξύ των κρατών της ΕΕ, μη διαθέσιμα στο εμπόριο που έχουν μόνιμα στις συλλογές τους·
• ενός συγκεκριμένου κανόνα σχετικά με τη χορήγηση συλλογικών αδειών με διευρυμένη ισχύ και παρόμοιους μηχανισμούς·
• ενός μηχανισμού διαπραγμάτευσης που βοηθά τα ενδιαφερόμενα μέρη να καταλήγουν σε συμφωνίες για τη διαθεσιμότητα οπτικοακουστικών έργων σε πλατφόρμες διάθεσης βίντεο κατά παραγγελία.

Η οδηγία διασαφηνίζει επίσης ότι οποιοσδήποτε μπορεί να χρησιμοποιεί και να μοιράζεται χωρίς περιορισμούς αντίγραφα έργων τέχνης που έχουν καταστεί κοινό κτήμα (για παράδειγμα, την εικόνα ενός γλυπτού που δεν καλύπτεται πλέον από δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας), υπό ορισμένες προϋποθέσεις.

Προστασία εκδόσεων τύπου για επιγραμμική χρήση

• Υπάρχουν νέα δικαιώματα που χορηγούνται σε εκδότες τύπου που είναι εγκατεστημένοι στην ΕΕ για την ψηφιακή χρήση των εκδόσεων τύπου τους, παρόλο που αυτά τα δικαιώματα εφαρμόζονται μόνο σε χρήσεις από παρόχους επιγραμμικών υπηρεσιών και όχι σε ιδιωτικές ή μη εμπορικές χρήσεις από μεμονωμένους χρήστες. Οι πράξεις τοποθέτησης υπερσυνδέσμων και τα πολύ σύντομα αποσπάσματα εκδόσεων τύπου δεν υπόκεινται σε αυτά τα νέα δικαιώματα.
• Οι δημιουργοί έργων που περιλαμβάνονται σε έκδοση τύπου θα πρέπει να λαμβάνουν κατάλληλο μερίδιο των εσόδων που αποκομίζονται από τη χρήση τους.

Χρήση προστατευόμενου περιεχομένου από επιγραμμικές πλατφόρμες ανταλλαγής περιεχομένου

• Οι πάροχοι επιγραμμικών υπηρεσιών ανταλλαγής περιεχομένου θα πρέπει να λαμβάνουν άδεια από τους κατόχους δικαιωμάτων για να δημοσιοποιούν τα έργα που αναφορτώνονται από τους χρήστες τους, για παράδειγμα μέσω μια συμφωνίας αδειοδότησης. Εάν δεν συναφθεί συμφωνία αδειοδότησης, οι οικείες πλατφόρμες επωφελούνται από έναν μηχανισμό μετριασμού της ευθύνης, αλλά πρέπει να καταβάλουν «κάθε δυνατή προσπάθεια», ώστε να διασφαλίσουν ότι δεν υπάρχει διαθέσιμο στους δικτυακούς τόπους τους μη αδειοδοτημένο περιεχόμενο. Πρέπει να καταβάλουν την εν λόγω προσπάθεια με βάση σχετικές και απαραίτητες πληροφορίες παρεχόμενες από τους κατόχους των δικαιωμάτων.
• Οι χρήστες επιτρέπεται να αναρτούν περιεχόμενο συγκεκριμένα για παράθεση αποσπασμάτων, κριτική, σχολιασμό, γελοιογραφία, παρωδία ή μίμηση και μπορούν να χρησιμοποιούν μηχανισμούς υποβολής καταγγελιών και επανόρθωσης στην περίπτωση διαφωνίας σχετικά με περιεχόμενο που λανθασμένα αποκλείεται ή απομακρύνεται από τις πλατφόρμες.

Εύλογη αμοιβή δημιουργών και ερμηνευτών

Οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει να εξασφαλίζουν την εφαρμογή μιας αρχής δέουσας και αναλογικής αμοιβής όταν ένας δημιουργός ή ερμηνευτής έχει μεταβιβάσει ή εκχωρήσει τα δικαιώματά του για εκμετάλλευση από άλλους (π.χ. εκδότη ή παραγωγό).

Διαφάνεια και ανάκληση

Οι δημιουργοί και οι ερμηνευτές θα πρέπει να λαμβάνουν τακτικά —τουλάχιστον σε ετήσια βάση— ενημερωμένες, σχετικές και ολοκληρωμένες πληροφορίες για την εκμετάλλευση των έργων και των ερμηνειών τους. Έχουν δικαίωμα ανάκλησης, μετά από εύλογο χρονικό διάστημα, στην περίπτωση που το έργο ή η ερμηνεία δεν χρησιμοποιείται.

Τροποποίηση συμβάσεων

Τα δικαιώματα διαπραγμάτευσης των δημιουργών και των ερμηνευτών ενισχύονται. Έχουν το δικαίωμα να αξιώνουν από το μέρος με το οποίο έχουν συνάψει σύμβαση για την εκμετάλλευση δικαιωμάτων δέουσα και εύλογη επιπρόσθετη αμοιβή στις περιπτώσεις που η αμοιβή που συμφωνήθηκε αρχικά είναι παράλογα χαμηλή σε σχέση με όλα τα επακόλουθα εισοδήματα που προέρχονται από την εκμετάλλευση των έργων.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Η ΟΔΗΓΙΑ;

Η οδηγία εφαρμόζεται από τις 6 Ιουνίου 2019 και πρέπει να θεσπιστεί νομοθετικά στις χώρες της ΕΕ έως τις 7 Ιουνίου 2021.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, ανατρέξτε στα εξής:

• Δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
• Ψηφιακή ενιαία αγορά — ενημερωτικό δελτίο (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Οδηγία (ΕΕ) 2019/790 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Απριλίου 2019, για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τα συγγενικά δικαιώματα στην ψηφιακή ενιαία αγορά και την τροποποίηση των οδηγιών 96/9/ΕΚ και 2001/29/ΕΚ (ΕΕ L 130 της 17.5.2019, σ. 92-125)

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Οδηγία 2001/29/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2001, για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας (ΕΕ L 167 της 22.6.2001, σ. 10-19)

Διαδοχικές τροποποιήσεις της οδηγίας 2001/29/ΕΚ έχουν ενσωματωθεί στο πρωτότυπο έγγραφο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση έχει μόνο αξία τεκμηρίωσης.

τελευταία ενημέρωση 12.07.2019