Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ;

Όπως και η Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), η Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ) είναι μία από τις ιδρυτικές συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Αποτελεί τη βάση του δικαίου της ΕΕ ενώ, παράλληλα, καθορίζει τον σκοπό της ΕΕ και τη διακυβέρνηση των κεντρικών θεσμικών οργάνων της.
Η ΣΕΕ έχει ως βάση τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, η οποία σηματοδότησε μια νέα φάση προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση υπερβαίνοντας τον αρχικό οικονομικό στόχο (μιας κοινής αγοράς). Άνοιξε τον δρόμο για την πολιτική ολοκλήρωση με τη μετάβαση από την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ).
Η Συνθήκη του Μάαστριχτ εισήγαγε ορισμένες σημαντικές μεταβολές στη δομή, στα θεσμικά όργανα και στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, σε τομείς πολιτικής αλλά και στο πεδίο δράσης αυτής της νέας ΕΕ.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Κύρια σημεία της Συνθήκης του Μάαστριχτ

Μια Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελούμενη από τρεις «πυλώνες»:
- τις υφιστάμενες Ευρωπαϊκές Κοινότητες —την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ), την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) και την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας (ΕΥΡΑΤΟΜ) και
- δύο νέους τομείς συνεργασίας με διακυβερνητικές μεθόδους λήψης αποφάσεων αντί της «κοινοτικής μεθόδου»:
  - την κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ) και
  - την αστυνομική και δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις (στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων).
Πιο δημοκρατικά νομιμοποιημένα θεσμικά όργανα:
- μεγαλύτερη επιρροή στη διαδικασία λήψης αποφάσεων από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο:
- εκτεταμένη εφαρμογή των διαδικασιών συνεργασίας και συναίνεσης·
- θέσπιση της διαδικασίας της συναπόφασης (πλέον ονομάζεται συνήθης νομοθετική διαδικασία)·
- αναγνώριση του ρόλου των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων·
- εναρμόνιση της θητείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τη θητεία του Κοινοβουλίου (στα πέντε έτη)·
- εκτεταμένη εφαρμογή της ψηφοφορίας με ειδική πλειοψηφία στο Συμβούλιο·
- δημιουργία της Επιτροπής των Περιφερειών, η οποία απαρτίζεται από εκπροσώπους των περιφερειακών αρχών και διαδραματίζει συμβουλευτικό ρόλο.
Η σύσταση της οικονομικής και νομισματικής ένωσης (ΟΝΕ) με σκοπό την ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς.
Η ανάπτυξη της κοινωνικής διάστασης της ΕΚ, μέσω της προσάρτησης του κοινωνικού πρωτοκόλλου στη Συνθήκη, διευρύνει τις αρμοδιότητες της Κοινότητας στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής.
Η θέσπιση κοινοτικών πολιτικών σε έξι νέους τομείς: στα διευρωπαϊκά δίκτυα (ΔΕΔ)· στη βιομηχανική πολιτική· στην προστασία του καταναλωτή στην εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση· στη νεολαία, και στον πολιτισμό.
Η σύσταση των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται όσο το δυνατόν εγγύτερα στους πολίτες και δεν υπερβαίνουν τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των επιδιωκόμενων στόχων.
Η θέσπιση της έννοιας της ιθαγένειας της ΕΕ πέραν και πάνω από την εθνική ιθαγένεια.

Τροποποιήσεις που επήλθαν στη συνθήκη

Η Συνθήκη του Μάαστριχτ τροποποιήθηκε στη συνέχεια με τις ακόλουθες συνθήκες:

Η Συνθήκη του Άμστερνταμ (1997) αύξησε τις αρμοδιότητες της ΕΕ δημιουργώντας κοινοτική πολιτική για την απασχόληση, μεταβιβάζοντας στις κοινότητες ορισμένα από τα ζητήματα που προηγουμένως αποτελούσαν αντικείμενο διακυβερνητικής συνεργασίας στους τομείς της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων, θεσπίζοντας μέτρα με στόχο να έρθει η ΕΕ πιο κοντά στους πολίτες της και να διευκολυνθεί η στενότερη συνεργασία μεταξύ ορισμένων χωρών της ΕΕ (ενισχυμένη συνεργασία). Επιπλέον, επέκτεινε το πεδίο εφαρμογής της διαδικασίας της συναπόφασης, καθώς και το πεδίο εφαρμογής της ψηφοφορίας με ειδική πλειοψηφία ενώ, παράλληλα, προχώρησε σε απλοποίηση και σε προσαρμογές στην αρίθμηση των άρθρων των Συνθηκών.
Η Συνθήκη της Νίκαιας (2001), ουσιαστικά, ασχολήθηκε με τα θεσμικά προβλήματα που συνδέονταν με τη διεύρυνση της ΕΕ και τα οποία δεν είχαν διευθετηθεί το 1997: με τη σύνθεση της Επιτροπής, με τη στάθμιση των ψήφων στο Συμβούλιο και με την επέκταση της ψηφοφορίας με ειδική πλειοψηφία και σε άλλους τομείς. Απλοποίησε τους κανόνες για την εφαρμογή της διαδικασίας ενισχυμένης συνεργασίας και συντέλεσε στη δημιουργία ενός πιο αποτελεσματικού δικαστικού συστήματος.
Η Συνθήκη της Λισαβόνας (2007) επέφερε σαρωτικές μεταρρυθμίσεις. Σήμανε το τέλος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας —η Συνθήκη περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας μετονομάζεται σε «Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Κατάργησε την υπάρχουσα δομή των τριών πυλώνων της ΕΕ και προχώρησε σε ανακατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ της ΕΕ και των χωρών μελών της ΕΕ. Αναθεώρησε, επίσης, τον τρόπο λειτουργίας των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και τη διαδικασία λήψης αποφάσεων προκειμένου να προσαρμοστούν στη διευρυμένη ΕΕ των 28 χωρών μελών της ΕΕ. Επιπλέον, αρκετές από τις εσωτερικές και εξωτερικές πολιτικές της ΕΕ μεταρρυθμίστηκαν και στα θεσμικά όργανα δόθηκε η δυνατότητα για ανάληψη δράσης σε νέους τομείς πολιτικής. Η δημοκρατική διάσταση της ΕΕ ενισχύθηκε ακόμα περισσότερο.
Μετά το 1992 η ΣΕΕ τροποποιήθηκε από διάφορες συνθήκες προσχώρησης, γεγονός που οδήγησε στη σταδιακή αύξηση του αριθμού των κρατών μελών από 12 σε 28.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Η ΤΡΕΧΟΥΣΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ;

Η Συνθήκη της Λισαβόνας που υπογράφηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2007 — και η οποία περιλαμβάνει τη ΣΕΕ και τη ΣΛΕΕ — τέθηκε σε ισχύ την 1η Δεκεμβρίου 2009.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Η Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ) έχει τις ρίζες της στη Συνθήκη του Μάαστριχτ και υπογράφηκε στις 7 Φεβρουαρίου 1992, και η τρέχουσα έκδοσή της διαμορφώθηκε από τη Συνθήκη της Λισαβόνας (2007), κατόπιν διαφόρων τροποποιήσεων.
Για περισσότερες πληροφορίες, ανατρέξτε στα εξής:
- Οι Αρχικές Συνθήκες (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο)
- Ιστορικό της ΕΕ (Συμβούλιο της ΕΕ)
- Συνθήκες της ΕΕ (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
- Επισκόπηση των συνθηκών (EUR-Lex)

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση της 13ης Δεκεμβρίου 2007 — ενοποιημένη απόδοση (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 13–46)

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ C 191 της 29.7.1992, σ. 1-112)

Πράξη περί των όρων προσχωρήσεως του Βασιλείου της Νορβηγίας, της Δημοκρατίας της Αυστρίας, της Δημοκρατίας της Φινλανδίας και του Βασιλείου της Σουηδίας και των προσαρμογών των συνθηκών επί των οποίων βασίζεται η Ένωση, Περιεχόμενα (ΕΕ C 241 της 29.8.1994, σ. 9-404)

Συνθήκη του Άμστερνταμ που τροποποιεί τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις Συνθήκες περί ιδρύσεως των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και ορισμένες συναφείς πράξεις (ΕΕ C 340 της 10.11.1997, σ. 1-144)

Συνθήκη της Νίκαιας που τροποποιεί τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις Συνθήκες περί ιδρύσεως των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και ορισμένες συναφείς πράξεις (ΕΕ C 80 της 10.3.2001, σ. 1–87)

Συνθήκη της Λισαβόνας για την τροποποίηση της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, υπογράφηκε στη Λισαβόνα στις 13 Δεκεμβρίου 2007 (ΕΕ C 306 της 17.12.2007, σ. 1–271)

τελευταία ενημέρωση 04.04.2018