Έπειτα από επιστολή του Ηνωμένου Βασιλείου (1), στις 29 Μαρτίου 2017, με την οποία γνωστοποιεί την απόφασή του να αποχωρήσει από την ΕΕ («Brexit»), το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (άρθρο 50), το οποίο συγκροτείται από τους ηγέτες όλων των κρατών μελών της ΕΕ εκτός του Ηνωμένου Βασιλείου (1), καθόρισε τους προσανατολισμούς του για τις διαπραγματεύσεις με τις θέσεις και τις αρχές της ΕΕ.
Στις 22 Μαΐου 2017, το Συμβούλιο (άρθρο 50) ενέκρινε απόφαση με την οποία εγκρίθηκε η έναρξη των διαπραγματεύσεων με το Ηνωμένο Βασίλειο (1) και ορίστηκε επίσημα η Επιτροπή ως διαπραγματευτής της ΕΕ. Επιπλέον, ενέκρινε την πρώτη δέσμη οδηγιών διαπραγμάτευσης. Αυτές οι οδηγίες προβλέπουν μια σαφή δομή και μια ενιαία προσέγγιση σε επίπεδο ΕΕ για τις διαπραγματεύσεις.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θέσπισε, επίσης, τις βασικές αρχές και προϋποθέσεις («κόκκινες γραμμές») του για την έγκριση της συμφωνίας αποχώρησης.
Βασικές αρχές
Οι κατευθυντήριες γραμμές εκθέτουν τις βασικές αρχές της ΕΕ. Εφαρμόζονταν κατά τον ίδιο τρόπο στις διαπραγματεύσεις για μια εύτακτη αποχώρηση, σε όλες τις προκαταρκτικές και προπαρασκευαστικές συζητήσεις σχετικά με το πλαίσιο των μελλοντικών σχέσεων, καθώς και στις μεταβατικές ρυθμίσεις. Οι αρχές όριζαν τα εξής:
Προσέγγιση δύο σταδίων
Το πρώτο στάδιο των διαπραγματεύσεων άρχισε στις 19 Ιουνίου 2017, λίγο μετά τις βουλευτικές εκλογές του Ηνωμένου Βασιλείου (1). Μετά από έξι γύρους διαπραγματεύσεων, στις 8 Δεκεμβρίου 2017, οι διαπραγματευτές της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου (1) έφτασαν σε ένα σημαντικό σημείο καμπής, με την επίτευξη επαρκούς προόδου σε αυτό το στάδιο των διαπραγματεύσεων. Η κοινή έκθεση, η οποία εγκρίθηκε από την πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου (1) Τερέζα Μέι και τον πρόεδρο της Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, περιέχει ρητές δεσμεύσεις για:
Επιπλέον, στις 8 Δεκεμβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε συστάσεις προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (άρθρο 50) καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι έχει σημειωθεί επαρκής πρόοδος κατά το πρώτο στάδιο των διαπραγματεύσεων.
Εν συνεχεία, στις 15 Δεκεμβρίου 2017, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (άρθρο 50) επιβεβαίωσε ότι έχει επιτευχθεί επαρκής πρόοδος και οι ηγέτες της ΕΕ ενέκριναν κατευθυντήριες γραμμές για τη μετάβαση στο δεύτερο στάδιο των διαπραγματεύσεων το οποίο αφορά ενδεχόμενες μεταβατικές ρυθμίσεις καθώς και τις μελλοντικές σχέσεις.
Στις 29 Ιανουαρίου 2018 το Συμβούλιο (Άρθρο 50) εξέδωσε μια απόφαση η οποία ενέκρινε τις διαπραγματεύσεις για τις μεταβατικές ρυθμίσεις και τις οδηγίες διαπραγμάτευσης. Στις 6 Φεβρουαρίου 2018 η Επιτροπή δημοσίευσε την πρότασή της για τις μεταβατικές ρυθμίσεις.
Στις 19 Μαρτίου 2018 οι διαπραγματευτές της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου (1) έκαναν ένα ακόμα αποφασιστικό βήμα καταλήγοντας σε συμφωνία για το σχέδιο της συμφωνίας αποχώρησης, το οποίο παρουσίαζε την πρόοδο που είχε σημειωθεί κατά το πρώτο στάδιο των διαπραγματεύσεων με νομικούς όρους και συμπεριελάμβανε ένα νομικό κείμενο για τη μεταβατική περίοδο.
Στις 23 Μαρτίου 2018 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καθόρισε προσανατολισμούς σχετικά με το πλαίσιο των μελλοντικών σχέσεων ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου (1).
Στις 19 Ιουνίου 2018 οι διαπραγματευτές της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου (1) δημοσίευσαν κοινή δήλωση, εκθέτοντας την περαιτέρω πρόοδο στις διαπραγματεύσεις για το σχέδιο της συμφωνίας αποχώρησης.
Στις 29 Ιουνίου και στις 17 Οκτωβρίου 2018 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (άρθρο 50) εξέτασε την πορεία των διαπραγματεύσεων και επιβεβαίωσε την ενότητα των 27 χωρών της ΕΕ και την ενιαία διαπραγματευτική δομή που είχε εφαρμοστεί.
Μετά από 17 μήνες διαπραγματεύσεων, στις 25 Νοεμβρίου 2018, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έκανε ένα σημαντικό βήμα στις διαπραγματεύσεις για το Brexit προσυπογράφοντας τη συμφωνία αποχώρησης σύμφωνα με τους όρους της εύτακτης αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου (1) από την ΕΕ και εγκρίνοντας την πολιτική δήλωση, καθορίζοντας έτσι το πλαίσιο για τις μελλοντικές σχέσεις ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου (1).
Ωστόσο, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου (1) δεν κατάφερε να συγκεντρώσει την απαραίτητη στήριξη από το κοινοβούλιο για να προχωρήσει στην υπογραφή και επικύρωση της συμφωνίας αποχώρησης και ζήτησε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (άρθρο 50) να παρατείνει τη χρονική περίοδο που προβλέπεται στο άρθρο 50 παράγραφος 3 της ΣΕΕ. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (άρθρο 50) χορήγησε αρχική παράταση έως τις 12 Απριλίου 2019, και ακολούθως περαιτέρω παράταση έως τις 31 Οκτωβρίου 2019.
Έπειτα από την παραίτηση της Τερέζα Μέι από το πρωθυπουργικό αξίωμα, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου (1) πρότεινε τροποποίηση του πρωτοκόλλου για την Ιρλανδία και τη Βόρεια Ιρλανδία που προσαρτάται στη συμφωνία αποχώρησης και εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 25 Νοεμβρίου 2018. Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου (1) πρότεινε επίσης τροποποίηση της πολιτικής δήλωσης που εγκρίθηκε στις 25 Νοεμβρίου 2018 προκειμένου να αποτυπωθεί η διαφορετική άποψη της νέας κυβέρνησης για τις μελλοντικές σχέσεις με την ΕΕ.
Οι συζητήσεις μεταξύ των διαπραγματευτών της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου (1) συνεχίστηκαν το Σεπτέμβριο του 2019. Στις 17 Οκτωβρίου 2019 οι διαπραγματευτές κατέληξαν σε συμφωνία που περιελάμβανε τροποποίηση του κειμένου του πρωτοκόλλου για την Ιρλανδία και τη Βόρεια Ιρλανδία και τροποποίηση του κειμένου της πολιτικής δήλωσης. Παράλληλα, στις 17 Οκτωβρίου 2019, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (άρθρο 50) επικύρωσε την τροποποιημένη συμφωνία αποχώρησης και το τροποποιημένο κείμενο της πολιτικής δήλωσης.
Στις 19 Οκτωβρίου 2019 το Ηνωμένο Βασίλειο (1) ζήτησε να παραταθεί η προθεσμία της 31ης Οκτωβρίου 2019. Προκειμένου να δοθεί περισσότερος χρόνος για να ολοκληρωθεί η επικύρωση της συμφωνίας αποχώρησης, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (άρθρο 50) ενέκρινε απόφαση, σε συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο (1), για παράταση της περιόδου που προέβλεπε το άρθρο 50 έως τις 31 Ιανουαρίου 2020.
Η συμφωνία αποχώρησης και η πολιτική δήλωση για το πλαίσιο της μελλοντικής σχέσης
Η συμφωνία αποχώρησης συμμορφώνεται πλήρως με τις βασικές αρχές που ορίσθηκαν από τις κατευθυντήριες γραμμές του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (Άρθρο 50), οι οποίες αποσκοπούν στη δημιουργία ασφάλειας δικαίου και στη διασφάλιση των συμφερόντων της ΕΕ όσον αφορά ζητήματα όπου το Brexit δημιουργεί αβεβαιότητα. Αυτό αφορά κυρίως τα δικαιώματα των πολιτών, την χρηματοοικονομική διευθέτηση, την αποφυγή αυστηρά ελεγχόμενων συνόρων στο νησί της Ιρλανδίας, και ένα ισχυρό σύστημα διακυβέρνησης διατηρώντας τον ρόλο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για την ερμηνεία του δικαίου της ΕΕ.
Για πληροφορίες σχετικά με τη συμφωνία αποχώρησης και την πολιτική δήλωση, βλέπε:
Διαδικασία επικύρωσης
Στις 24 Ιανουαρίου 2020, η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο (1) υπέγραψαν τη συμφωνία αποχώρησης. Μετά την ψήφο έγκρισης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 29 Ιανουαρίου 2020 και την απόφαση του Συμβουλίου σχετικά με τη σύναψη της συμφωνίας αποχώρησης στις 30 Ιανουαρίου 2020, η συμφωνία αποχώρησης τέθηκε σε ισχύ την 1η Φεβρουαρίου 2020.
Μεταβατική περίοδος
Η συμφωνία αποχώρησης προβλέπει μεταβατική περίοδο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2020. Η εν λόγω περίοδος μπορεί να παραταθεί μία μόνο φορά κατά ένα έως δύο έτη το πολύ, αλλά αυτό πρέπει να αποφασιστεί με κοινή συμφωνία ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου (1) πριν την 1η Ιουλίου 2020. Κατά τη μεταβατική περίοδο, το δίκαιο της ΕΕ θα εξακολουθεί να ισχύει και στο Ηνωμένο Βασίλειο (1). Η ΕΕ θα αντιμετωπίζει το Ηνωμένο Βασίλειο (1) ως κράτος μέλος, με εξαίρεση ότι αφορά τη συμμετοχή του σε θεσμικά όργανα και δομές διακυβέρνησης της ΕΕ.
Διαπραγματεύσεις για μελλοντική εταιρική σχέση
Η μεταβατική περίοδος παρέχει στο Ηνωμένο Βασίλειο (1) το χρόνο να διαπραγματευτεί τις μελλοντικές του σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις διαπραγματεύσεις που αφορούν τη μελλοντική εταιρική σχέση, βλέπε:
Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε:
Ενοποιημένη έκδοση της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση — Τίτλος VI — Τελικές διατάξεις — Άρθρο 50 (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 43-44)
τελευταία ενημέρωση 03.02.2020
(1) Το Ηνωμένο Βασίλειο αποχώρησε από την Ευρωπαϊκή Ένωση και κατέστη τρίτη χώρα (χώρα εκτός ΕΕ) την 1η Φεβρουαρίου 2020.