Δέσμη μέτρων για το κλίμα και την ενέργεια για το 2020

Η δέσμη μέτρων για το κλίμα και την ενέργεια περιλαμβάνει συμπληρωματική νομοθεσία η οποία έχει ως στόχο να διασφαλίζει ότι η ΕΕ συμμορφώνεται με τους φιλόδοξους στόχους της για το 2020 για το κλίμα και την ενέργεια. Η δέσμη μέτρων θέτει 3 καίριους στόχους:

Οδηγία 2009/28/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Απριλίου 2009, σχετικά με την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και την τροποποίηση και τη συνακόλουθη κατάργηση των οδηγιών 2001/77/ΕΚ και 2003/30/ΕΚ

Οι εν λόγω «στόχοι 20-20-20» στοχεύουν στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, αυξάνοντας την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ και ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητά της. Επίσης, αποτελούν πρωταρχικούς στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» της ΕΕ για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.

Αναθεωρημένο σύστημα εμπορίας εκπομπών της ΕΕ

Στο επίκεντρο της δέσμης μέτρων βρίσκεται η αναθεώρηση του συστήματος εμπορίας εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ), το οποίο καλύπτει γύρω στο 45 % των συνολικών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου της ΕΕ. Το σύστημα περιλαμβάνει όλες τις χώρες της ΕΕ συν την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία. Επιδιώκει να περικόψει τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου από τον τομέα της ηλεκτρικής ενεργείας και από τις σημαντικότερες βιομηχανίες κατά τρόπο αποδοτικό από πλευράς κόστους, ορίζοντας τιμή για τις εκπομπές μέσα από την εφαρμογή πολιτικής επιβολής ανώτατου ορίου και εμπορίας*. Το ΣΕΔΕ εφαρμόζεται σε περίπου 11 000 σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής και άλλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας. Το 2012 το ΣΕΔΕ επεκτάθηκε για να συμπεριλάβει και την αεροπορία.

Το ΣΕΔΕ στηρίζεται στην οδηγία για την εμπορία εκπομπών, η οποία αναθεωρήθηκε και ενισχύθηκε σημαντικά. Η αναθεώρηση εφαρμόζεται από το 2013, κατά την έναρξη της τρίτης περιόδου εμπορίας του ΣΕΔΕ, και εισαγάγει στο σύστημα:

Η δεύτερη νομοθετική πράξη της δέσμης μέτρων είναι η απόφαση επιμερισμού των προσπαθειών. Αυτή θεσπίζει δεσμευτικούς ετήσιους στόχους για κάθε χώρα της ΕΕ όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου στους τομείς που δεν καλύπτονται από το ΣΕΔΕ, όπως ο στεγαστικός, ο γεωργικός τομέας, ο τομέας των αποβλήτων και των μεταφορών (εκτός της αεροπορίας).

Οι εθνικοί στόχοι, που καλύπτουν την περίοδο 2013-2020, διαφοροποιούνται ανάλογα με τη σχετική ευημερία των χωρών της ΕΕ. Κυμαίνονται από μείωση των εκπομπών κατά 20 % (σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2005) για τις πλουσιότερες χώρες της ΕΕ, έως αύξηση 20 % για τις λιγότερο πλούσιες. Εντούτοις, όλες οι χώρες πρέπει να επιδιώκουν τον περιορισμό των εκπομπών τους. Επίσης, πρέπει να υποβάλλουν ετήσιες εκθέσεις για τις εκπομπές τους, βάσει του μηχανισμού παρακολούθησης της ΕΕ.

Εθνικοί στόχοι ανανεώσιμων πηγών ενέργειας

Δυνάμει της οδηγίας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, της τρίτης νομοθετικής πράξης της δέσμης μέτρων, στις χώρες της ΕΕ τίθενται δεσμευτικοί στόχοι ώστε να αυξηθεί, έως το 2020, το μερίδιο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην κατανάλωση ενέργειάς τους. Αυτοί οι στόχοι εξαρτιούνται από τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κάθε χώρας και τη δυνατότητα αύξησης της παραγωγής αυτών, η οποία κυμαίνεται από 10 % στη Μάλτα έως 49 % στη Σουηδία.

Οι εθνικοί στόχοι παρέχουν τη δυνατότητα στην ΕΕ, στο σύνολό της, να επιτύχει τον στόχο της για 20 % ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για το 2020 -περισσότερο από το διπλάσιο σε σχέση με το επίπεδο του 2010 που ήταν 9,8 %- και για 10 % μερίδιο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στον τομέα των μεταφορών. Επίσης, οι στόχοι βοηθούν στον περιορισμό των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και μειώνουν την εξάρτηση της ΕΕ από εισαγόμενη ενέργεια. Τουλάχιστον το 10 % των καυσίμων κίνησης σε κάθε χώρα πρέπει να είναι ανανεώσιμο (π.χ. βιοκαύσιμα, υδρογόνο, «πράσινη» ηλεκτρική ενέργεια). Τα βιοκαύσιμα οφείλουν να πληρούν συμφωνημένα κριτήρια αειφορίας.

Το τέταρτο μέρος της δέσμης μέτρων για την κλιματική αλλαγή είναι μια οδηγία που δημιουργεί νομικό πλαίσιο για τηνπεριβαλλοντικά ασφαλή χρήση των τεχνολογιών δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα. Η δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα συνίσταται στη δέσμευση του διοξειδίου του άνθρακα που εκπέμπεται από τις βιομηχανικές διαδικασίες και στην αποθήκευσή του σε υπόγειους γεωλογικούς σχηματισμούς, όπου δεν συμβάλλει στην υπερθέρμανση του πλανήτη.

Η οδηγία καλύπτει κάθε υπόγεια αποθήκευση CO₂ στην ΕΕ,και θεσπίζει απαιτήσεις που εφαρμόζονται καθ' όλη τη διάρκεια ζωής των εγκαταστάσεων αποθήκευσης.

* Αρχή επιβολής ανώτατων ορίων και εμπορίας: το ΣΕΔΕ λειτουργεί σύμφωνα με την αρχή επιβολής ανώτατων ορίων και εμπορίας. Τίθεται ανώτατο όριο ή περιορισμός επί της συνολικής ποσότητας ορισμένων αερίων του θερμοκηπίου που μπορούν να εκπέμπονται εντός του συστήματος από εργοστάσια, σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής και άλλες εγκαταστάσεις. Το ανώτατο όριο μειώνεται με την πάροδο του χρόνου ούτως ώστε να μειωθούν οι συνολικές εκπομπές. Το σύστημα επιτρέπει την εμπορία δικαιωμάτων εκπομπών προκειμένου οι συνολικές εκπομπές των εγκαταστάσεων και των φορέων εκμετάλλευσης αεροσκαφών να παραμένουν εντός του ανώτατου ορίου και να μπορούν να λαμβάνονται μέτρα του ελάχιστου δυνατού κόστους για τη μείωση των εκπομπών.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

Πράξη	Έναρξη ισχύος	Προθεσμία για μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των κρατών μελών	Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Οδηγία 2009/28/ΕΚ	25.6.2009	5.12.2010	ΕΕ L 140 της 5.6.2009 σ. 16-62

Απόφαση αριθ. 2009/29/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Απριλίου 2009, για τροποποίηση της οδηγίας 2003/87/ΕΚ με στόχο τη βελτίωση και την επέκταση του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου της Κοινότητας (ΕΕ L 140 της 5.6.2009, σ. 63-87)

Απόφαση αριθ. 406/2009/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Απριλίου 2009, περί των προσπαθειών των κρατών μελών να μειώσουν τις οικείες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, ώστε να τηρηθούν οι δεσμεύσεις της Κοινότητας για μείωση των εκπομπών αυτών μέχρι το 2020 (ΕΕ L 140 της 5.6.2009, σ. 136-148)

Οδηγία 2009/31/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Απριλίου 2009, σχετικά με την αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα σε γεωλογικούς σχηματισμούς και για την τροποποίηση της οδηγίας 85/337/ΕΟΚ του Συμβουλίου, των οδηγιών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 2000/60/ΕΚ, 2001/80/ΕΚ, 2004/35/ΕΚ, 2006/12/ΕΚ και 2008/1/ΕΚ, και του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1013/2006 (ΕΕ L 140 της 5.6.2009, σ. 114-135)