Παρακολούθηση του εμπορίου πρόδρομων ουσιών ναρκωτικών μεταξύ της ΕΕ και χωρών εκτός ΕΕ

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

O κανονισμός προβαίνει σε διάκριση μεταξύ των διαβαθμισμένων και των μη διαβαθμισμένων⁵ ουσιών.

• Υπάρχουν τέσσερις κατηγορίες διαβαθμισμένων ουσιών στο παράρτημα I του κανονισμού.
  • Κατηγορία 1: οι πιο ευαίσθητες ουσίες από τις οποίες είναι πιο εύκολο να παραχθούν παράνομα ναρκωτικά (για παράδειγμα 1-φαινυλο-2-προπανόνη, πιπερονάλη).
  • Κατηγορία 2: λιγότερο ευαίσθητες ουσίες (υποκατηγορία 2A: οξικός ανυδρίτης· υποκατηγορία 2B: φαινυλοξικό οξύ, ανθρανιλικό οξύ, πιπεριδίνη και υπερμαγγανικό κάλιο).
  • Κατηγορία 3: χύδην χημικά, τα οποία μπορούν να έχουν διάφορους τύπους χρήσεων στη διαδικασία παραγωγής (για παράδειγμα ακετόνη, υδροχλωρικό οξύ).
  • Κατηγορία 4: από τον Δεκέμβριο του 2013, οι ουσίες που καλύπτουν φάρμακα που προορίζονται για ανθρώπινη και κτηνιατρική χρήση, τα οποία περιέχουν εφεδρίνη ή ψευδοεφεδρίνη.

Υποχρεώσεις των επιχειρήσεων

• Η εισαγωγή, εξαγωγή και διαμετακόμιση μιας διαβαθμισμένης ουσίας τεκμηριώνονται γραπτώς από τις επιχειρήσεις κατά τρόπο ώστε να γνωστοποιείται:
  • η ονομασία της ουσίας,
  • η ποσότητα και το βάρος της, και
  • το ονοματεπώνυμο και η διεύθυνση του εξαγωγέα, του εισαγωγέα και του τελικού παραλήπτη.
• Οι επιχειρήσεις πρέπει να τηρούν αρχείο όλων των συναλλαγών για διάστημα τριών ετών.

Άδεια για ουσίες της κατηγορίας 1

• Οι επιχειρήσεις (εκτός από τους εκτελωνιστές και τους μεταφορείς) πρέπει να αποκτούν άδεια από τις αρμόδιες αρχές της χώρας στην οποία είναι εγκατεστημένες εάν συμμετέχουν στην εισαγωγή, την εξαγωγή ή τις δραστηριότητες μεσαζόντων όσον αφορά τις ουσίες της κατηγορίας 1.
• Προτού χορηγήσουν μια άδεια, οι αρμόδιες αρχές οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη την ικανότητα και την ακεραιότητα του αιτούντος.
• Οι αρχές μπορούν να αναστέλλουν ή να ανακαλούν την άδεια όταν δεν πληρούνται πλέον οι όροι για τη χορήγησή της ή όταν υπάρχουν βάσιμες υπόνοιες ότι υφίσταται κίνδυνος διοχέτευσης διαβαθμισμένων ουσιών.

Καταχώριση για ουσίες της κατηγορίας 2 και της κατηγορίας 3

• Οι εγκατεστημένες στην ΕΕ επιχειρήσεις (εκτός από τους εκτελωνιστές και τους μεταφορείς) πρέπει να καταχωρίζονται από τις αρμόδιες αρχές της χώρας της ΕΕ στην οποία είναι εγκατεστημένες εάν συμμετέχουν στην εισαγωγή, την εξαγωγή ή τις δραστηριότητες μεσαζόντων όσον αφορά τις ουσίες της κατηγορίας 2, ή στην εξαγωγή ουσιών της κατηγορίας 3.

Κοινοποίηση στις αρχές

• Οι επιχειρήσεις πρέπει:
  • να κοινοποιούν αμέσως στις αρμόδιες αρχές οποιαδήποτε περιστατικά, όπως ασυνήθεις παραγγελίες ή συναλλαγές διαβαθμισμένων ουσιών, από τα οποία διαφαίνεται ότι οι ουσίες αυτές που προορίζονται προς εισαγωγή, εξαγωγή ή δραστηριότητες μεσαζόντων ενδέχεται να διοχετευθούν στην παράνομη παρασκευή ναρκωτικών ή ψυχοτρόπων ουσιών·
  • να παρέχουν κάθε διαθέσιμη πληροφορία, δίνοντας τη δυνατότητα στις αρμόδιες αρχές να ελέγχουν τη νομιμότητα της προαναφερθείσας σχετικής παραγγελίας ή συναλλαγής·
  • να παρέχουν στις αρχές συναφείς πληροφορίες, σε συνοπτική μορφή, όσον αφορά τις συναλλαγές τους που περιλαμβάνουν διαβαθμισμένες ουσίες.

Γνωστοποίηση πριν από την εξαγωγή

• Όλες οι εξαγωγές ουσιών της κατηγορίας 1 και 4 και όλες οι εξαγωγές ουσιών της κατηγορίας 2 και 3 προς ορισμένες χώρες προορισμού απαιτούν την αποστολή γνωστοποίησης πριν από την εξαγωγή από τις αρμόδιες αρχές στην ΕΕ προς τις αρμόδιες αρχές της χώρας προορισμού, σύμφωνα με τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών.
• Η χώρα προορισμού μπορεί να απαντήσει εντός 15 εργάσιμων ημερών, μετά την παρέλευση των οποίων η πράξη εξαγωγής μπορεί να εγκριθεί από τις αρμόδιες αρχές της χώρας εξαγωγής της ΕΕ. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο εάν δεν ληφθεί από τις αρμόδιες αρχές της χώρας προορισμού πληροφορία που να αναφέρει ότι η εν λόγω πράξη εξαγωγής προορίζεται ενδεχομένως για την παράνομη παρασκευή ναρκωτικών ή ψυχοτρόπων ουσιών.
• Οι αρμόδιες αρχές μπορούν να εφαρμόζουν απλουστευμένες διαδικασίες γνωστοποίησης πριν από την εξαγωγή, εφόσον είναι πεπεισμένες ότι δεν θα υπάρξει κανένας κίνδυνος διοχέτευσης διαβαθμισμένων ουσιών.

Άδεια εξαγωγής

• Οι εξαγωγές διαβαθμισμένων ουσιών, για τις οποίες απαιτείται τελωνειακή διασάφηση, πρέπει να λαμβάνουν άδεια εξαγωγής.
• Απαιτείται άδεια σε περιπτώσεις όπου διαβαθμισμένες ουσίες επανεξάγονται σε διάστημα μικρότερο των 10 ημερών από την ημερομηνία υπαγωγής τους σε καθεστώς αναστολής ή σε ελεύθερη ζώνη ελέγχου.
• Για τις ουσίες της κατηγορίας 3 απαιτείται η εν λόγω άδεια μόνον εάν είναι απαραίτητη η γνωστοποίηση πριν από την εξαγωγή.
• Ο κανονισμός απαριθμεί τα στοιχεία που πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στην αίτηση.

Άδεια εισαγωγής

• Για τις εισαγωγές ουσιών της κατηγορίας 1 απαιτείται άδεια εισαγωγής.
• Άδεια μπορεί να χορηγείται μόνο σε επιχείρηση εγκατεστημένη στην ΕΕ.
• Η άδεια εκδίδεται από τις αρμόδιες αρχές της χώρας της ΕΕ όπου είναι εγκατεστημένος ο εισαγωγέας.
• Ο κανονισμός απαριθμεί τα στοιχεία που απαιτούνται στην αίτηση για χορήγηση άδειας.
• Η αποστολή συνοδεύεται από την άδεια από το σημείο εισόδου στο τελωνειακό έδαφος της ΕΕ μέχρι τις εγκαταστάσεις του εισαγωγέα ή του τελικού παραλήπτη.

Αρμόδιες αρχές των χωρών της ΕΕ — εξουσίες και υποχρεώσεις

Οι χώρες της ΕΕ οφείλουν:

• να απαγορεύουν την είσοδο διαβαθμισμένων ουσιών και αποστολών μη διαβαθμισμένων ουσιών στο τελωνειακό έδαφος της ΕΕ ή την έξοδό τους από αυτό, εάν υπάρχουν βάσιμες υπόνοιες ότι οι ουσίες αυτές προορίζονται για την παράνομη παρασκευή ναρκωτικών ή ψυχοτρόπων ουσιών·
• να κατακρατούν ή να αναστέλλουν την παραλαβή των διαβαθμισμένων ουσιών για το διάστημα που κρίνουν αναγκαίο, προκειμένου να επαληθεύσουν την ταυτότητα των ουσιών ή τη συμμόρφωσή τους με τον παρόντα κανονισμό·
• να θεσπίζουν μέτρα προκειμένου οι αρμόδιες αρχές να είναι ιδίως σε θέση:
  • να συλλέγουν πληροφορίες για οποιαδήποτε παραγγελία διαβαθμισμένων ουσιών ή πράξη που αφορά διαβαθμισμένες ουσίες
  • να έχουν πρόσβαση στους επαγγελματικούς χώρους των επιχειρήσεων και των χρηστών για τη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων για παρατυπίες
  • να διαπιστώνουν ότι έχει πραγματοποιηθεί διοχέτευση ή απόπειρα διοχέτευσης διαβαθμισμένων ουσιών·
• να διασφαλίζουν ότι οι αρμόδιες αρχές τους τηρούν το απόρρητο των επιχειρηματικών πληροφοριών·
• να θεσπίζουν τους κανόνες τους σχετικούς με τις κυρώσεις που εφαρμόζονται στις παραβάσεις των κανόνων και να λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλιστεί ότι οι κυρώσεις αυτές εφαρμόζονται — οι κυρώσεις πρέπει να είναι αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές.

Ευρωπαϊκή βάση δεδομένων

• Η ευρωπαϊκή βάση δεδομένων σχετικά με τις πρόδρομες ουσίες των ναρκωτικών, η οποία συστάθηκε δυνάμει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 273/2004, επιδιώκει:
  • να απλουστεύει τη διαδικασία υποβολής εκθέσεων από χώρες της ΕΕ όσον αφορά τις κατασχέσεις και ανασχέσεις αποστολών·
  • να διατηρεί έναν κατάλογο επιχειρήσεων και χρηστών που κατέχουν άδεια ή έχουν καταχωριστεί στην ΕΕ και εμπορεύονται ή χρησιμοποιούν νόμιμα πρόδρομες ουσίες ναρκωτικών·
  • να δώσει τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να παρέχουν στις αρμόδιες αρχές συνοπτικές πληροφορίες όσον αφορά τις εξαγωγές τους, τις εισαγωγές τους ή τις δραστηριότητες μεσαζόντων που διενεργούν.

Εκτελεστικές και κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις

• Ο εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2015/1013 θεσπίζει κανόνες όσον αφορά την έγκριση και την καταχώριση των επιχειρήσεων και των χρηστών και την εγγραφή τους στην ευρωπαϊκή βάση δεδομένων για τις πρόδρομες ουσίες ναρκωτικών, την παροχή από τις επιχειρήσεις πληροφοριών που απαιτούνται για την παρακολούθηση του εμπορίου και τη χορήγηση αδειών εξαγωγής και εισαγωγής στον τομέα των πρόδρομων ουσιών ναρκωτικών.
• Ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2015/1011:
  • θεσπίζει όρους για τη χορήγηση αδειών και καταχωρίσεων·
  • καθορίζει τις περιπτώσεις όπου δεν απαιτείται άδεια ή καταχώριση·
  • καθορίζει τα κριτήρια για την απόδειξη του νόμιμου/θεμιτού σκοπού της συναλλαγής και για τη θέσπιση απλουστευμένων διαδικασιών γνωστοποίησης πριν από την εξαγωγή και για τις άδειες εξαγωγής·
  • προσδιορίζει τις πληροφορίες που απαιτούνται για την παρακολούθηση του εμπορίου, και
  • προσδιορίζει τις απαιτήσεις όσον αφορά τις πληροφορίες που πρέπει να παρέχονται σχετικά με την εφαρμογή των μέτρων παρακολούθησης όσον αφορά το εμπόριο πρόδρομων ουσιών των ναρκωτικών.
• Ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2016/1443 και ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2018/729 διευρύνουν τον κατάλογο των ουσιών της κατηγορίας 1.

Κατάργηση

Ο κανονισμός καταργεί τον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 3677/90.