ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (τρίτο τμήμα)
της 10ης Απριλίου 2008 ( *1 )
«Παράβαση κράτους μέλους — Ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων — Άρθρα 28 EΚ και 30 EΚ — Άρθρα 11 και 13 της Συμφωνίας ΕΟΧ — Ποσοτικοί περιορισμοί της εισαγωγής — Μέτρα ισοδυνάμου αποτελέσματος — Αυτοκίνητα οχήματα — Εφαρμογή εγχρώμων ταινιών στους υαλοπίνακες»
Στην υπόθεση C-265/06,
με αντικείμενο προσφυγή του άρθρου 226 ΕΚ λόγω παραβάσεως, η οποία ασκήθηκε στις 16 Ιουνίου 2006,
Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, εκπροσωπούμενη από τους A. Caeiros και P. Guerra e Andrade, καθώς και από τη Μ. Πατακιά, με τόπο επιδόσεων στο Λουξεμβούργο,
προσφεύγουσα,
κατά
Πορτογαλικής Δημοκρατίας, εκπροσωπούμενης από τον L. Fernandes, επικουρούμενο από τον A. Duarte de Almeida, advogado,
καθής,
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (τρίτο τμήμα),
συγκείμενο από τους A. Rosas, πρόεδρο τμήματος, U. Lõhmus, J. Klučka, P. Lindh (εισηγήτρια) και A. Arabadjiev, δικαστές,
γενική εισαγγελέας: V. Trstenjak
γραμματέας: M. Ferreira, κύρια υπάλληλος διοικήσεως,
έχοντας υπόψη την έγγραφη διαδικασία και κατόπιν της επ’ ακροατηρίου συζητήσεως της 7ης Νοεμβρίου 2007,
αφού άκουσε τη γενική εισαγγελέα που ανέπτυξε τις προτάσεις της κατά τη συνεδρίαση της 13ης Δεκεμβρίου 2007,
εκδίδει την ακόλουθη
Απόφαση
1 |
Με το δικόγραφο της προσφυγής της, η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων ζητεί από το Δικαστήριο να διαπιστώσει ότι η Πορτογαλική Δημοκρατία, απαγορεύοντας, με το άρθρο 2, παράγραφος 1, του νομοθετικού διατάγματος 40/2003 της 11ης Μαρτίου 2003 (Diário da República I, σειρά A, αριθ. 59, της 11ης Μαρτίου 2003), την εφαρμογή εγχρώμων ταινιών στους υαλοπίνακες αυτοκινήτων οχημάτων, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από τα άρθρα 28 ΕΚ, 30 ΕΚ, καθώς και από τα άρθρα 11 και 13 της Συμφωνίας για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο, της 2ας Μαΐου 1992 (ΕΕ 1994, L 1, σ. 3, στο εξής: Συμφωνία ΕΟΧ). |
Το νομικό πλαίσιο
Η κοινοτική νομοθεσία
2 |
Ο κοινοτικός νομοθέτης δεν έχει θεσπίσει κανονιστική ρύθμιση όσον αφορά τις έγχρωμες ταινίες που προορίζονται για εφαρμογή στους υαλοπίνακες αυτοκινήτων οχημάτων. |
3 |
Αντιθέτως, υφίσταται κοινοτική κανονιστική ρύθμιση σχετική με την έγκριση των υαλοπινάκων ασφαλείας των αυτοκινήτων οχημάτων που έχουν τοποθετηθεί εξαρχής, ήτοι πριν από τη θέση των εν λόγω οχημάτων σε κυκλοφορία, όσον αφορά ιδίως τον χρωματισμό του υαλοπίνακα. Η ρύθμιση αυτή περιλαμβάνει την οδηγία 92/22/EΟΚ του Συμβουλίου, της 31ης Μαρτίου 1992, σχετικά με τους υαλοπίνακες ασφαλείας και τα υλικά υαλοπινάκων για μηχανοκίνητα οχήματα και τα ρυμουλκούμενά τους (ΕΕ L 129, σ. 11), όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 2001/92/EΚ της Επιτροπής, της 30ής Οκτωβρίου 2001 (ΕΕ L 291, σ. 24, στο εξής: οδηγία 92/22). |
4 |
Η τρίτη αιτιολογική σκέψη και το παράρτημα II B της οδηγίας 2001/92 παραπέμπουν στον κανονισμό 43 της Οικονομικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη, που τιτλοφορείται «Ομοιόμορφοι όροι για την έγκριση των υλικών υαλοπινάκων ασφαλείας και της τοποθέτησής τους στα οχήματα» (E/ECE/324-E/ECE/TRANS/505/Rev.1/Add 42/Rev.2, στο εξής: κανονισμός 43). |
5 |
Το άρθρο 4 του κανονισμού αυτού προβλέπει ότι, όσον αφορά το αλεξήνεμο, ο φυσιολογικός συντελεστής μεταδόσεως του φωτός δεν πρέπει να υπολείπεται του 75 %. Όσον αφορά τους άλλους υαλοπίνακες ασφαλείας, πλην των αλεξήνεμων, που είναι τοποθετημένοι στο εμπρόσθιο τμήμα του οπτικού πεδίου του οδηγού, ο συντελεστής αυτός πρέπει να είναι τουλάχιστον 70 %. Όσον αφορά τον υαλοπίνακα ασφαλείας που βρίσκεται στο οπίσθιο τμήμα του οχήματος, ο συντελεστής μεταδόσεως του φωτός μπορεί να υπολείπεται του 70 %, αν το όχημα διαθέτει δύο εξωτερικούς οπισθοσκοπικούς καθρέπτες. |
Η εθνική νομοθεσία
6 |
Το άρθρο 2, παράγραφος 1, του νομοθετικού διατάγματος 40/2003 ορίζει τα εξής: «Απαγορεύεται η εφαρμογή εγχρώμων ταινιών στους υαλοπίνακες αυτοκινήτων οχημάτων μεταφοράς επιβατών ή εμπορευμάτων, εξαιρουμένων των σύμφωνων με τις προδιαγραφές αυτοκόλλητων και των αδιαφανών ταινιών που δεν αντανακλούν το φως στις καρότσες των οχημάτων μεταφοράς εμπορευμάτων.» |
Η προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασία
7 |
Την 1η Απριλίου 2004 η Επιτροπή απηύθυνε στην Πορτογαλική Δημοκρατία έγγραφο οχλήσεως με το οποίο διαπίστωσε ότι το εν λόγω κράτος μέλος, απαγορεύοντας, με το άρθρο 2, παράγραφος 1, του νομοθετικού διατάγματος 40/2003, την εφαρμογή εγχρώμων ταινιών στους υαλοπίνακες αυτοκινήτων οχημάτων μεταφοράς επιβατών ή εμπορευμάτων, εξαιρουμένων των σύμφωνων με τις προδιαγραφές αυτοκόλλητων και των αδιαφανών ταινιών που δεν αντανακλούν το φως στις καρότσες των οχημάτων μεταφοράς εμπορευμάτων, και παραλείποντας να κοινοποιήσει στην Επιτροπή τις διατάξεις του οικείου σχεδίου νομοθετικού διατάγματος, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από τα άρθρα 28 ΕΚ, 30 ΕΚ, 11 και 13 της Συμφωνίας ΕΟΧ, καθώς και από το άρθρο 8 της οδηγίας 98/34/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Ιουνίου 1998, για την καθιέρωση μιας διαδικασίας πληροφόρησης στον τομέα των τεχνικών προτύπων και κανονισμών (ΕΕ L 204, σ. 37). |
8 |
Η Πορτογαλική Δημοκρατία απάντησε στο εν λόγω έγγραφο οχλήσεως με έγγραφο της 28ης Ιουνίου 2004. |
9 |
Η Επιτροπή, μη έχοντας πειστεί από την απάντηση αυτή, απηύθυνε στις 22 Δεκεμβρίου 2004 στην Πορτογαλική Δημοκρατία αιτιολογημένη γνώμη με την οποία την κάλεσε να συμμορφωθεί προς αυτήν εντός προθεσμίας δύο μηνών από της παραλαβής της. |
10 |
Προς απάντηση στην αιτιολογημένη γνώμη, η Πορτογαλική Δημοκρατία ανακοίνωσε, με έγγραφο της 22ας Ιουλίου 2005, ότι επρόκειτο να καταργήσει τη διάταξη με την οποία απαγορεύεται η εφαρμογή εγχρώμων ταινιών στους υαλοπίνακες αυτοκινήτων οχημάτων, ήτοι το άρθρο 2, παράγραφος 1, του νομοθετικού διατάγματος 40/2003. |
11 |
Η Πορτογαλική Δημοκρατία γνωστοποίησε επίσης στην Επιτροπή ότι, όσον αφορά την εφαρμογή εγχρώμων ταινιών στους εν λόγω υαλοπίνακες, βρισκόταν σε στάδιο επεξεργασίας ένα σχέδιο τεχνικών κανόνων το οποίο επρόκειτο να περιληφθεί σε νομοθετική ρύθμιση. Τον Δεκέμβριο του 2005 κοινοποιήθηκε στην Επιτροπή, βάσει της οδηγίας 98/34, σχέδιο νομοθετικού διατάγματος για τη θέσπιση των εν λόγω κανόνων. |
12 |
Κατόπιν της κοινοποιήσεως αυτής, η Επιτροπή αποφάσισε να αποσύρει την αιτίαση περί παραλείψεως κοινοποιήσεως του άρθρου 2, παράγραφος 1, του σχεδίου νομοθετικού διατάγματος 40/2003. |
13 |
Αντιθέτως, η Επιτροπή διατήρησε στο δικόγραφο της προσφυγής της την αιτίαση περί ασυμβιβάστου της διατάξεως αυτής προς τα άρθρα 28 ΕΚ και 30 ΕΚ, καθώς και προς τα άρθρα 11 και 13 της Συμφωνίας ΕΟΧ, και στις 16 Ιουνίου 2006 άσκησε την υπό κρίση προσφυγή. |
Επί της προσφυγής
Επιχειρήματα των διαδίκων
14 |
Η Επιτροπή φρονεί ότι το άρθρο 2, παράγραφος 1, του νομοθετικού διατάγματος 40/2003, που απαγορεύει την εφαρμογή κάθε είδους εγχρώμων ταινιών οι οποίες απορροφούν εν μέρει το φως επί του αλεξήνεμου και επί των υαλοπινάκων που αντιστοιχούν στις θέσεις των επιβατών των αυτοκινήτων οχημάτων εμποδίζει, στην πράξη, την εμπορία στην Πορτογαλία εγχρώμων ταινιών οι οποίες κατασκευάζονται και/ή διατίθενται νομίμως στο εμπόριο άλλου κράτους μέλους ή κράτους που έχει υπογράψει τη Συμφωνία ΕΟΧ, κατά παράβαση των άρθρων 28 ΕΚ, 30 ΕΚ, καθώς και 11 και 13 της Συμφωνίας ΕΟΧ. |
15 |
Συγκεκριμένα, κατά την Επιτροπή, οι ενδεχομένως ενδιαφερόμενοι, έμποροι ή ιδιώτες, γνωρίζοντας ότι δεν επιτρέπεται να εφαρμόσουν τις ταινίες αυτές στους υαλοπίνακες αυτοκινήτων οχημάτων, δεν πρόκειται να τις αγοράσουν. |
16 |
Η Επιτροπή υπενθυμίζει ότι, σύμφωνα με τον κανονισμό 43 που έχει εφαρμοστεί δυνάμει της οδηγίας 92/22, το αλεξήνεμο και οι λοιποί υαλοπίνακες που είναι τοποθετημένοι στο εμπρόσθιο τμήμα του οπτικού πεδίου του οδηγού, μπροστά από ένα σημείο που προσδιορίζει ως «σημείο B», πρέπει να έχουν συντελεστή φυσιολογικής μεταδόσεως του φωτός τουλάχιστον 75 % και 70 %, αντιστοίχως. Συνεπώς, οι υαλοπίνακες αυτοί είναι δυνατόν να είναι έγχρωμοι, εφόσον τηρούν τις εν λόγω επιταγές. |
17 |
Εξάλλου, η Επιτροπή υποστηρίζει ότι, όσον αφορά τους υαλοπίνακες που είναι τοποθετημένοι πίσω από το σημείο B, δεν προβλέπεται κανένας ελάχιστος συντελεστής φυσιολογικής μεταδόσεως του φωτός, όταν οι εν λόγω υαλοπίνακες δεν επηρεάζουν σημαντικά την ορατότητα του οδηγού. Στην πράξη, τούτο σημαίνει ότι ένα αυτοκίνητο όχημα μπορεί να είναι εξοπλισμένο, πίσω από το σημείο αυτό, με έγχρωμους υαλοπίνακες των οποίων ο συντελεστής μεταδόσεως του φωτός είναι πολύ χαμηλός, εφόσον το όχημα αυτό διαθέτει δύο εξωτερικούς οπισθοσκοπικούς καθρέπτες. |
18 |
Η Επιτροπή προσάπτει, επομένως, στην Πορτογαλική Δημοκρατία ότι απαγορεύει την εφαρμογή κάθε είδους έγχρωμης ταινίας στο αλεξήνεμο και στους υαλοπίνακες που αντιστοιχούν στις θέσεις επιβατών των αυτοκινήτων οχημάτων μεταφοράς επιβατών και εμπορευμάτων, ακόμη και όταν, παρά τις ταινίες αυτές, ο συντελεστής φυσιολογικής μεταδόσεως του φωτός εμπίπτει στις ελάχιστες τιμές που προβλέπει ο κανονισμός 43. |
19 |
Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι, ελλείψει διατάξεων εναρμονίσεως σε κοινοτικό επίπεδο, τα κράτη μέλη μπορούν, βεβαίως, να καθορίζουν το επίπεδο προστασίας της οδικής ασφάλειας που κρίνουν κατάλληλο εντός του εδάφους τους και να θεσπίζουν μέτρα για την προστασία της δημόσιας ασφάλειας. Η Επιτροπή κρίνει, ωστόσο, ότι η Πορτογαλική Δημοκρατία δεν προσκόμισε στοιχεία από τα οποία να προκύπτει ότι η χρήση οποιασδήποτε έγχρωμης ταινίας, ανεξαρτήτως του χρώματος και των ιδιοτήτων της, ιδίως όσον αφορά τη φωτεινή διαπερατότητα, αποτελεί κίνδυνο για τη δημόσια και/ή την οδική ασφάλεια. Η επίμαχη διάταξη δεν είναι ούτε αναγκαία ούτε ανάλογη έναντι των επιδιωκόμενων σκοπών. |
20 |
Η Πορτογαλική Κυβέρνηση δεν αμφισβητεί τα πραγματικά περιστατικά που εκτίθενται στην προσφυγή. Αντιθέτως, εκφράζει τη διαφωνία της ως προς την ερμηνεία, την αξία και τη σημασία ορισμένων πραγματικών περιστατικών. |
21 |
Καταρχάς, η Πορτογαλική Δημοκρατία υποστηρίζει ότι η Επιτροπή δεν έπρεπε να ασκήσει προσφυγή σε βάρος της, στο μέτρο που το εν λόγω κράτος μέλος είχε γνωστοποιήσει, κατά την προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασία, την πρόθεσή του να τροποποιήσει τη νομοθεσία του προκειμένου να συμμορφωθεί προς το πνεύμα της Επιτροπής. Το σχέδιο τροποποιήσεως που κοινοποιήθηκε στην Επιτροπή σημαίνει, κατά την Πορτογαλική Δημοκρατία, ότι το κράτος αυτός ήρε την απαγόρευση του άρθρου 2, παράγραφος 1, του νομοθετικού διατάγματος 40/2003. |
22 |
Ακολούθως, η Πορτογαλική Δημοκρατία, ενώ αναγνωρίζει ότι η διάταξη αυτή αποτελεί περιορισμό της ελεύθερης κυκλοφορίας εμπορευμάτων, υποστηρίζει ότι, εν πάση περιπτώσει, δικαιολογείται από σκοπούς προστασίας της οδικής και δημόσιας ασφάλειας. |
23 |
Η Πορτογαλική Δημοκρατία επισημαίνει ότι σκοπός της απαγορεύσεως είναι να παρασχεθεί στις αρμόδιες αρχές η δυνατότητα ταχείας έξωθεν παρατηρήσεως του εσωτερικού των αυτοκινήτων οχημάτων, χωρίς να είναι αναγκαία η ακινητοποίησή τους, προκειμένου οι αρχές αυτές, αφενός, να εξακριβώνουν την τήρηση της υποχρεώσεως εφαρμογής της ζώνης ασφαλείας και, αφετέρου, να αναγνωρίζουν οπτικώς ενδεχόμενους παραβάτες, στο πλαίσιο της προσπάθειας καταπολεμήσεως της εγκληματικότητας. |
24 |
Τέλος, η Πορτογαλική Δημοκρατία φρονεί ότι δεν υφίστανται λιγότερο περιοριστικά μέσα εκπληρώσεως των σκοπών προστασίας της οδικής και δημόσιας ασφάλειας τους οποίους επιδιώκει. Επισημαίνει, συναφώς, ότι η απαγόρευση τοποθετήσεως εγχρώμων ταινιών στους υαλοπίνακες οχημάτων δεν είναι ολική αλλά μερική, υπό την έννοια ότι δεν εφαρμόζεται ούτε στις καρότσες αυτοκινήτων μεταφοράς εμπορευμάτων ούτε σε μη αυτοκίνητα οχήματα, όπως π.χ. σε πλοία. |
Εκτίμηση του Δικαστηρίου
25 |
Υπενθυμίζεται, συναφώς, ότι, κατά πάγια νομολογία, στο πλαίσιο προσφυγής ασκηθείσας βάσει του άρθρου 226 ΕΚ, η ύπαρξη παραβάσεως πρέπει να εκτιμάται σε συνάρτηση με την κατάσταση του κράτους μέλους ως είχε κατά την εκπνοή της ταχθείσας με την αιτιολογημένη γνώμη προθεσμίας και ότι οι εν συνεχεία επελθούσες μεταβολές δεν μπορούν να ληφθούν υπόψη από το Δικαστήριο (βλ. αποφάσεις της 17ης Ιανουαρίου 2002, C-423/00, Επιτροπή κατά Βελγίου, Συλλογή 2002, σ. I-593, σκέψη 14, και της 7ης Ιουνίου 2007, C-254/05, Επιτροπή κατά Βελγίου, Συλλογή 2007, σ. I-4269, σκέψη 39). |
26 |
Εν προκειμένω, δεν αμφισβητείται ότι, κατά την εκπνοή της ταχθείσας με την αιτιολογημένη γνώμη δίμηνης προθεσμίας, η Πορτογαλική Δημοκρατία δεν είχε καταργήσει το άρθρο 2, παράγραφος 1, του νομοθετικού διατάγματος 40/2003 περί απαγορεύσεως της εφαρμογής εγχρώμων ταινιών στους υαλοπίνακες των αυτοκινήτων οχημάτων. Το γεγονός ότι το εν λόγω κράτος μέλος κοινοποίησε, εν συνεχεία, σχέδιο κανονιστικής ρυθμίσεως το οποίο δεν περιελάμβανε την επίδικη διάταξη ουδόλως επηρεάζει τη διαπίστωση της υπάρξεως, κατά τον κρίσιμο χρόνο, της οικείας διατάξεως. |
27 |
Συνεπώς, πρέπει να εξεταστεί η συμβατότητα της διατάξεως αυτής, όπως μνημονεύθηκε στη σκέψη 6 της παρούσας αποφάσεως, με τις διατάξεις του κοινοτικού δικαίου και του δικαίου του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου στις οποίες αναφέρεται η Επιτροπή. |
28 |
Επισημαίνεται ότι η οδηγία 92/22 δεν ρυθμίζει τις έγχρωμες ταινίες που προορίζονται για εφαρμογή επί των υαλοπινάκων των αυτοκινήτων οχημάτων, αλλά μόνον τους υαλοπίνακες με τους οποίους είναι εξαρχής εξοπλισμένα τα εν λόγω οχήματα, ήτοι τους έγχρωμους υαλοπίνακες. |
29 |
Ελλείψει κοινοτικής εναρμονίσεως, το άρθρο 2, παράγραφος 1, του νομοθετικού διατάγματος 40/2003 πρέπει, συνεπώς, να εξεταστεί υπό το πρίσμα των διατάξεων της Συνθήκης ΕΚ περί ελεύθερης κυκλοφορίας εμπορευμάτων και των αντίστοιχων διατάξεων της Συμφωνίας ΕΟΧ. |
30 |
Δεδομένου ότι οι τελευταίες αυτές διατάξεις είναι διατυπωμένες κατά τρόπο ταυτόσημο με τον των διατάξεων της Συνθήκης, οι εκτιμήσεις που ακολουθούν όσον αφορά τα άρθρα 28 ΕΚ και 30 ΕΚ πρέπει να ερμηνευθούν υπό την έννοια ότι εφαρμόζονται στις αντίστοιχες διατάξεις της Συμφωνίας ΕΟΧ, ήτοι στα άρθρα 11 και 13 της συμφωνίας αυτής. |
— Επί του περιορισμού της ελεύθερης κυκλοφορίας εμπορευμάτων
31 |
Κατά πάγια νομολογία, κάθε εμπορική ρύθμιση των κρατών μελών ικανή να παρεμποδίσει, άμεσα ή έμμεσα, πραγματικά ή δυνητικά, το ενδοκοινοτικό εμπόριο πρέπει να θεωρείται μέτρο ισοδυνάμου αποτελέσματος προς ποσοτικούς περιορισμούς και, ως τέτοια, απαγορεύεται από το άρθρο 28 ΕΚ (βλ., μεταξύ άλλων, αποφάσεις της 11ης Ιουλίου 1974, 8/74, Dassonville, Συλλογή τόμος 1974, σ. 411, σκέψη 5, της 19ης Ιουνίου 2003, C-420/01, Επιτροπή κατά Ιταλίας, Συλλογή 2003, σ. I-6445, σκέψη 25, και της 8ης Νοεμβρίου 2007, C-143/06, Ludwigs-Apotheke, σκέψη 25). |
32 |
Eν προκειμένω, η Πορτογαλική Δημοκρατία δέχεται ότι η απαγόρευση του άρθρου 2, παράγραφος 1, του νομοθετικού διατάγματος 40/2003, η οποία αφορά την εφαρμογή εγχρώμων ταινιών στο αλεξήνεμο και στους υαλοπίνακες που αντιστοιχούν στις θέσεις επιβατών των αυτοκινήτων οχημάτων, περιορίζει τη διάθεση στο εμπόριο των προϊόντων αυτών εντός της Πορτογαλίας. |
33 |
Διαπιστώνεται, πράγματι, ότι οι ενδεχομένως ενδιαφερόμενοι, έμποροι ή ιδιώτες, γνωρίζοντας ότι απαγορεύεται να εφαρμόζουν τις εν λόγω ταινίες στο αλεξήνεμο και στους υαλοπίνακες που αντιστοιχούν στις θέσεις επιβατών των αυτοκινήτων οχημάτων, δεν έχουν σχεδόν κανένα συμφέρον να τις αγοράσουν. |
34 |
Η μοναδική απόκλιση από την απαγόρευση του άρθρου 2, παράγραφος 1, του νομοθετικού διατάγματος 40/2003 αφορά την εφαρμογή εγχρώμων ταινιών στις καρότσες αυτοκινήτων οχημάτων μεταφοράς εμπορευμάτων και στα μη αυτοκίνητα οχήματα. |
35 |
Η επίδικη διάταξη θίγει, συνεπώς, την εμπορία στην Πορτογαλία του συνόλου σχεδόν των εγχρώμων ταινιών που κατασκευάζονται και διατίθενται νομίμως στο εμπόριο εντός άλλων κρατών μελών ή άλλων κρατών που έχουν συνάψει τη Συμφωνία ΕΟΧ με σκοπό να εφαρμοστούν στους υαλοπίνακες αυτοκινήτων οχημάτων. |
36 |
Κατά συνέπεια, η απαγόρευση του άρθρου 2, παράγραφος 1, του νομοθετικού διατάγματος 40/2003 αποτελεί μέτρο ισοδυνάμου αποτελέσματος προς ποσοτικούς περιορισμούς κατά την έννοια των άρθρων 28 ΕΚ και 11 της Συμφωνίας ΕΟΧ. Το μέτρο αυτό είναι ασυμβίβαστο προς τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις εν λόγω διατάξεις, εκτός εάν μπορεί να δικαιολογηθεί αντικειμενικώς. |
— Επί της δικαιολογήσεως
37 |
Κατά πάγια νομολογία, ένα μέτρο ισοδυνάμου αποτελέσματος προς ποσοτικούς περιορισμούς μπορεί να δικαιολογηθεί μόνο για κάποιον από τους λόγους γενικού συμφέροντος που απαριθμεί το άρθρο 30 ΕΚ ή για κάποια από τις επιτακτικές ανάγκες που έχει δεχθεί η νομολογία του Δικαστηρίου (βλ., μεταξύ άλλων, απόφαση της 20ής Φεβρουαρίου 1979, 120/78, Rewe-Zentral, καλούμενη «Cassis de Dijon», Συλλογή τόμος 1978, σ. 321, σκέψη 8), υπό τον όρον ότι, σε αμφότερες τις περιπτώσεις, το μέτρο αυτό είναι κατάλληλο να εξασφαλίσει την επίτευξη του επιδιωκομένου σκοπού και δεν βαίνει πέραν του αναγκαίου προς τούτο μέτρου (αποφάσεις της 8ης Μαΐου 2003, C-14/02, ATRAL, Συλλογή 2003, σ. I-4431, σκέψη 64, της 10ης Νοεμβρίου 2005, C-432/03, Επιτροπή κατά Πορτογαλίας, Συλλογή 2005, σ. I-9665, σκέψη 42, και προαναφερθείσα απόφαση της 7ης Ιουνίου 2007, Επιτροπή κατά Βελγίου, σκέψη 33). |
38 |
Eν προκειμένω, οι δικαιολογίες που προέβαλε η Πορτογαλική Δημοκρατία αφορούν, αφενός, την καταπολέμηση της εγκληματικότητας στο πλαίσιο της προστασίας της δημόσιας ασφάλειας και, αφετέρου, τον έλεγχο της τηρήσεως της υποχρεώσεως χρήσεως ζώνης ασφαλείας, που εμπίπτει στον τομέα της οδικής ασφάλειας. Η καταπολέμηση της εγκληματικότητας και η οδική ασφάλεια μπορούν να αποτελέσουν επιτακτικούς λόγους γενικού συμφέροντος ικανούς να δικαιολογήσουν εμπόδιο στην ελεύθερη κυκλοφορία εμπορευμάτων (βλ., όσον αφορά την οδική ασφάλεια, απόφαση της 15ης Μαρτίου 2007, C-54/05, Επιτροπή κατά Φινλανδίας, Συλλογή 2007, σ. I-2473, σκέψη 40 και την εκεί παρατιθέμενη νομολογία). |
39 |
Ωστόσο, στα κράτη μέλη απόκειται να αποδείξουν ότι η ρύθμισή τους μπορεί να εξασφαλίσει την επίτευξη των σκοπών αυτών και ότι συνάδει με την αρχή της αναλογικότητας (βλ., υπό την έννοια αυτή, απόφαση της 20ής Σεπτεμβρίου 2007, C-297/05, Επιτροπή κατά Κάτω Χωρών, Συλλογή 2007, σ. I-7467, σκέψη 76 και την εκεί παρατιθέμενη νομολογία). |
40 |
Συναφώς, η Πορτογαλική Δημοκρατία δεν προσκόμισε κανένα στοιχείο προς στήριξη του επίδικου μέτρου, το οποίο δηλαδή να της παρέχει τη δυνατότητα να προβεί σε άμεσο έλεγχο του θαλάμου επιβατών των αυτοκινήτων οχημάτων με απλή έξωθεν παρατήρηση. |
41 |
Μολονότι η απαγόρευση του άρθρου 2, παράγραφος 1, του νομοθετικού διατάγματος 40/2003 είναι, βεβαίως, ικανή να διευκολύνει την εν λόγω παρατήρηση και, κατά συνέπεια, την επίτευξη των σκοπών καταπολεμήσεως της εγκληματικότητας και οδικής ασφάλειας, πλην όμως δεν συνάγεται ότι είναι αναγκαία για την επίτευξη των σκοπών αυτών και ότι δεν υφίστανται άλλα, πιο περιοριστικά, μέσα επιτεύξεώς τους. |
42 |
Πράγματι, ο επίμαχος οπτικός έλεγχος είναι ένα από τα διάφορα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους οι αρμόδιες αρχές για να καταπολεμήσουν την εγκληματικότητα και τις παραβιάσεις της υποχρεώσεως χρήσεως της ζώνης ασφαλείας. |
43 |
Ο προβαλλόμενος ως αναγκαίος χαρακτήρας του επίδικου μέτρου δεν αποδεικνύεται για τον πρόσθετο λόγο ότι, κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση, η Πορτογαλική Δημοκρατία δέχθηκε ότι επέτρεπε την εντός των ορίων της οδηγίας 92/22 εμπορία, στο έδαφός της, αυτοκινήτων οχημάτων εξοπλισμένων εξαρχής με έγχρωμους υαλοπίνακες. Αυτοί οι έγχρωμοι υαλοπίνακες, όπως και οι επίμαχες έγχρωμες ταινίες, μπορούν να εμποδίσουν κάθε οπτική έξωθεν εξέταση του εσωτερικού των οχημάτων. |
44 |
Συνεπώς, όσον αφορά αυτοκίνητα οχήματα που είναι εξαρχής εξοπλισμένα με έγχρωμους υαλοπίνακες, αν γίνει δεκτό ότι οι αρμόδιες αρχές δεν εξασφάλισαν την αποτελεσματική καταπολέμηση της εγκληματικότητας και την οδική ασφάλεια, διαπιστώνεται ότι οι αρχές αυτές πρέπει να προσφύγουν σε άλλες μεθόδους εντοπισμού των δραστών και των ενδεχόμενων παραβατών της υποχρεώσεως χρήσεως της ζώνης ασφαλείας. |
45 |
Εξάλλου, η Πορτογαλική Δημοκρατία δεν απέδειξε ότι η απαγόρευση του συνόλου των εγχρώμων ταινιών είναι αναγκαία για την οδική ασφάλεια και την καταπολέμηση της εγκληματικότητας. |
46 |
Πράγματι, όπως τόνισε η Επιτροπή κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση, οι έγχρωμες ταινίες περιλαμβάνουν ευρύ φάσμα προϊόντων, από διαφανείς μέχρι σχεδόν αδιαφανείς ταινίες. Το στοιχείο αυτό, που δεν αμφισβητήθηκε από την Πορτογαλική Δημοκρατία, συνεπάγεται ότι ορισμένες τουλάχιστον ταινίες, ήτοι όσες έχουν επαρκή βαθμό διαφάνειας, καθιστούν δυνατή την επιθυμητή οπτική εξέταση του θαλάμου επιβατών των αυτοκινήτων οχημάτων. |
47 |
Συνεπώς, η απαγόρευση αυτή δεν μπορεί να θεωρηθεί υπερβολική και, ως εκ τούτου, δυσανάλογη προς τους επιδιωκόμενους σκοπούς. |
48 |
Κατόπιν των προεκτεθέντων, διαπιστώνεται ότι η Πορτογαλική Δημοκρατία, απαγορεύοντας, με το άρθρο 2, παράγραφος 1, του νομοθετικού διατάγματος 40/2003, την εφαρμογή εγχρώμων ταινιών στους υαλοπίνακες αυτοκινήτων οχημάτων, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από τα άρθρα 28 ΕΚ, 30 ΕΚ καθώς και από τα άρθρα 11 και 13 της Συμφωνίας ΕΟΧ. |
Επί των δικαστικών εξόδων
49 |
Κατά το άρθρο 69, παράγραφος 2, του Κανονισμού Διαδικασίας, ο ηττηθείς διάδικος καταδικάζεται στα δικαστικά έξοδα κατόπιν σχετικού αιτήματος του νικήσαντος διαδίκου. Δεδομένου ότι η Επιτροπή ζήτησε την καταδίκη της Πορτογαλικής Δημοκρατίας, η οποία και ηττήθηκε, η τελευταία πρέπει να καταδικαστεί στα δικαστικά έξοδα. |
Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (τρίτο τμήμα) αποφασίζει: |
|
|
(υπογραφές) |
( *1 ) Γλώσσα διαδικασίας: η πορτογαλική.