62000C0117

1. Με την παρούσα προσφυγή, η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων ζητεί να διαπιστωθεί ότι η Ιρλανδία παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από τα άρθρα 3 και 4, παράγραφος 4, πρώτη περίοδος, της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ καθώς και από το άρθρο 6, παράγραφος 2, της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ . Η Επιτροπή προσάπτει στην Ιρλανδία ότι δεν έλαβε εμπροθέσμως τα αναγκαία μέτρα προκειμένου να διασφαλίσει την προστασία της χιονόκοτας (Lagopus lagopus), ενός είδους που ζει εκ φύσεως σε άγρια κατάσταση. Η Επιτροπή της προσάπτει, επιπλέον, ότι δεν εγγυήθηκε, σύμφωνα με τις οδηγίες περί πτηνών και οικοτόπων, τη διατήρηση μιας ζώνης ειδικής προστασίας - το Owenduff-Nephin Beg Complex - στην οποία υπάρχουν διάφορα είδη άγριων πτηνών και διάφοροι τύποι φυσικών οικοτόπων κοινοτικού ενδιαφέροντος.

Ι - Το νομικό πλαίσιο

Α - Η οδηγία περί πτηνών

2. Η οδηγία περί πτηνών, κατά το άρθρο της 1, παράγραφος 1, πρώτη περίοδος, «αφορά στη διατήρηση όλων των ειδών πτηνών που ζουν εκ φύσεως σε άγρια κατάσταση στο ευρωπαϊκό έδαφος των κρατών μελών στο οποίο εφαρμόζεται η Συνθήκη».

3. Κατά το άρθρο 2 της οδηγίας περί πτηνών, «[τ]α κράτη μέλη υιοθετούν όλα τα αναγκαία μέτρα με σκοπό να διατηρηθεί ή να προσαρμοσθεί ο πληθυσμός όλων των ειδών των πτηνών που αναφέρονται στο άρθρο 1 σ' ένα επίπεδο που να ανταποκρίνεται ιδιαίτερα στις οικολογικές, επιστημονικές και μορφωτικές απαιτήσεις, λαμβάνοντας ωστόσο, υπόψη τις οικονομικές και ψυχαγωγικές απαιτήσεις».

4. Το άρθρο 3 της οδηγίας περί πτηνών προβλέπει:

«1. Λαμβάνοντας υπόψη τις αναφερόμενες στο άρθρο 2 απαιτήσεις τα κράτη μέλη λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα με σκοπό να διαφυλαχθεί, διατηρηθεί ή αποκατασταθεί για όλα τα αναφερόμενα στο άρθρο 1 είδη πτηνών μία επαρκής ποικιλία και επιφάνεια οικοτόπων.

2. Η διαφύλαξη, η συντήρηση και η αποκατάσταση των βιοτόπων και των οικοτόπων περιλαμβάνουν προπάντων τα ακόλουθα μέτρα:

α) δημιουργία ζωνών προστασίας·

β) συντήρηση και διευθέτηση σύμφωνα με τις οικολογικές απαιτήσεις των οικοτόπων που βρίσκονται στο εσωτερικό και στο εξωτερικό των ζωνών προστασίας·

γ) αποκατάσταση των κατεστραμμένων βιοτόπων·

δ) δημιουργία βιοτόπων.»

5. Το άρθρο 4 της οδηγίας περί πτηνών αφορά τα μέτρα ειδικής προστασίας που ισχύουν όλως ιδιαιτέρως για τα είδη του παραρτήματος Ι και για τα αποδημητικά είδη, που δεν περιλαμβάνονται στο παράρτημα αυτό.

6. Το άρθρο αυτό προβλέπει τα εξής:

«1. Για τα είδη που αναφέρονται στο παράρτημα Ι προβλέπονται μέτρα ειδικής διατηρήσεως, που αφορούν τον οικότοπό τους, για να εξασφαλισθεί η επιβίωση και η αναπαραγωγή των ειδών αυτών στη ζώνη εξαπλώσεώς τους. Για το σκοπό αυτό λαμβάνονται υπόψη:

α) τα είδη που απειλούνται με εξαφάνιση·

β) τα είδη που είναι ευπαθή σε ορισμένες μεταβολές των οικοτόπων τους·

γ) τα είδη που θεωρούνται σπάνια διότι οι πληθυσμοί τους είναι μικροί ή η τοπική τους εξάπλωση περιορισμένη·

δ) άλλα είδη που έχουν ανάγκη ιδιαίτερης προσοχής, λόγω ιδιοτυπίας του οικοτόπου τους.

Για να πραγματοποιηθούν οι εκτιμήσεις θα ληφθούν υπόψη οι τάσεις και οι μεταβολές των επιπέδων του πληθυσμού.

Τα κράτη μέλη κατατάσσουν κυρίως σε ζώνες ειδικής προστασίας τα εδάφη τα πιο κατάλληλα, σε αριθμό και επιφάνεια, για τη διατήρηση των ειδών αυτών στη γεωγραφική θαλάσσια και χερσαία ζώνη στην οποία έχει εφαρμογή η παρούσα οδηγία.

2. Ανάλογα μέτρα υιοθετούνται από τα κράτη μέλη για τα αποδημητικά είδη που δεν μνημονεύονται στο παράρτημα Ι, των οποίων η έλευση είναι τακτική, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες προστασίας στη γεωγραφική θαλάσσια και χερσαία ζώνη στην οποία εφαρμόζεται η παρούσα οδηγία, όσον αφορά τις περιοχές αναπαραγωγής, αλλαγής φτερώματος και διαχειμάσεως, και τις ζώνες όπου βρίσκονται οι σταθμοί κατά μήκος των οδών αποδημίας. Για το σκοπό αυτό τα κράτη μέλη αποδίδουν ιδιαίτερη σημασία στην προστασία των υγροτόπων, και ιδίως όσων έχουν διεθνή σπουδαιότητα.

3. Τα κράτη μέλη διαβιβάζουν στην Επιτροπή όλες τις αναγκαίες πληροφορίες για να μπορεί αυτή να παίρνει τις κατάλληλες πρωτοβουλίες για τον αναγκαίο συντονισμό ώστε οι αναφερόμενες στις παραγράφους 1, αφενός, και 2, αφετέρου, του παρόντος άρθρου ζώνες να αποτελούν ένα συναφές δίκτυο, που θα ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις προστασίας των ειδών στη γεωγραφική θαλάσσια και χερσαία ζώνη στην οποία εφαρμόζεται η παρούσα οδηγία.

4. Τα κράτη μέλη υιοθετούν κατάλληλα μέτρα για να αποφύγουν στις ζώνες προστασίας που προβλέπονται στις παραγράφους 1 και 2 τη ρύπανση ή τη φθορά των οικοτόπων, καθώς και τις επιζήμιες για τα πτηνά διαταράξεις, όταν αυτές έχουν σημαντικές συνέπειες σε σχέση με τους αντικειμενικούς στόχους του παρόντος άρθρου. Τα κράτη μέλη θα προσπαθήσουν επίσης, να αποφύγουν τη ρύπανση ή τη φθορά των οικοτόπων και έξω από τις ζώνες προστασίας.»

7. Το άρθρο 18, παράγραφος 1, της οδηγίας περί πτηνών προβλέπει ότι τα κράτη μέλη θέτουν σε ισχύ τις αναγκαίες νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις, για να συμμορφωθούν προς την οδηγία αυτή εντός δύο ετών από της κοινοποιήσεώς της. Δεδομένου ότι η ανωτέρω οδηγία κοινοποιήθηκε τον Απρίλιο του 1979, η εν λόγω προθεσμία έληξε τον Απρίλιο του 1981.

Β - Η οδηγία περί οικοτόπων

8. Η οδηγία περί οικοτόπων σκοπεί να συμβάλει στη διατήρηση της βιοποικιλότητας μέσω της διατηρήσεως των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας στο ευρωπαϊκό έδαφος των κρατών μελών επί του οποίου εφαρμόζεται η Συνθήκη .

9. Το άρθρο 1 της οδηγίας περί οικοτόπων δίδει τον ορισμό των βασικών εννοιών που χρησιμοποιούνται.

10. Κατά το ανωτέρω άρθρο 1, στοιχείο β_, οι φυσικοί οικότοποι είναι χερσαίες περιοχές ή υγρότοποι που διακρίνονται χάριν των βιολογικών και μη βιολογικών γεωγραφικών χαρακτηριστικών τους, είτε είναι εξ ολοκλήρου φυσικές είτε κατά το ήμισυ.

11. Το άρθρο 1, στοιχείο δ_, της οδηγίας περί οικοτόπων ορίζει τους φυσικούς οικοτόπους προτεραιότητας ως τους τύπους φυσικών οικοτόπων οι οποίοι υπάρχουν στο έδαφος που ορίζεται από το άρθρο 2 και οι οποίοι διατρέχουν τον κίνδυνο να εξαφανιστούν, και για τη διατήρηση των οποίων η Κοινότητα φέρει ιδιαίτερη ευθύνη λόγω του μεγέθους του τμήματος της φυσικής κατανομής τους που περιλαμβάνεται στο οριζόμενο από το ανωτέρω άρθρο 2 έδαφος. Αυτοί οι τύποι φυσικών οικοτόπων περιλαμβάνονται στο παράρτημα Ι και σημειώνονται με αστερίσκο.

12. Κατά το άρθρο 1, στοιχείο ιβ_, της οδηγίας περί οικοτόπων, ως «ειδική ζώνη διατήρησης» νοείται ένας τόπος κοινοτικής σημασίας τον οποίο ορίζουν τα κράτη μέλη μέσω κανονιστικής, διοικητικής ή συμβατικής πράξεως, στον οποίο εφαρμόζονται τα μέτρα διατηρήσεως που απαιτούνται για τη διατήρηση ή την αποκατάσταση, σε ικανοποιητικό βαθμό, των φυσικών οικοτόπων ή των πληθυσμών των ειδών για τα οποία υποδείχθηκε ο τόπος.

13. Το άρθρο 2, παράγραφος 2, της οδηγίας περί οικοτόπων προβλέπει ότι τα μέτρα τα οποία λαμβάνονται δυνάμει της ανωτέρω οδηγίας αποσκοπούν στη διασφάλιση της διατηρήσεως ή της αποκαταστάσεως, σε ικανοποιητικό βαθμό, των φυσικών οικοτόπων και των άγριων ειδών χλωρίδας και πανίδας κοινοτικού ενδιαφέροντος.

14. Το άρθρο 3 της οδηγίας περί οικοτόπων προβλέπει προς τούτο τη δημιουργία ενός συνεκτικού οικολογικού δικτύου ΕΖΔ, το οποίο θα ονομάζεται «Natura 2000». Το δίκτυο Natura 2000 περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τις ΖΕ που έχουν ταξινομηθεί από τα κράτη μέλη δυνάμει των διατάξεων της οδηγίας περί πτηνών .

15. Το άρθρο 6, παράγραφος 2, της οδηγίας περί οικοτόπων προβλέπει:

«2. Τα κράτη μέλη θεσπίζουν τα κατάλληλα μέτρα ώστε στις ειδικές ζώνες διατήρησης να αποφεύγεται η υποβάθμιση των φυσικών οικοτόπων και των οικοτόπων ειδών, καθώς και οι ενοχλήσεις που έχουν επιπτώσεις στα είδη για τα οποία οι ζώνες έχουν ορισθεί, εφόσον οι ενοχλήσεις αυτές θα μπορούσαν να έχουν επιπτώσεις σημαντικές όσον αφορά τους στόχους της παρούσας οδηγίας.»

16. Το άρθρο 7 της οδηγίας περί οικοτόπων προβλέπει:

«Οι υποχρεώσεις που πηγάζουν από τις παραγράφους 2, 3 και 4 του άρθρου 6 της παρούσας οδηγίας αντικαθιστούν τις υποχρεώσεις που πηγάζουν από την πρώτη πρόταση της παραγράφου 4 του άρθρου 4 της οδηγίας [περί πτηνών], όσον αφορά τις ζώνες που χαρακτηρίστηκαν δυνάμει της παραγράφου 1 του άρθρου 4 ή αναγνωρίστηκαν με ανάλογο τρόπο δυνάμει της παραγράφου 2 του άρθρου 4 της εν λόγω οδηγίας, τούτο δε από την ημερομηνία θέσης σε εφαρμογή της παρούσας οδηγίας ή από την ημερομηνία της ταξινόμησης ή της αναγνώρισης εκ μέρους ενός κράτους μέλους δυνάμει της οδηγίας [περί πτηνών], εφόσον αυτή είναι μεταγενέστερη.»

17. Κατά το άρθρο 23, παράγραφος 1, της οδηγίας περί οικοτόπων, τα κράτη μέλη θέτουν σε ισχύ τις νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις που είναι αναγκαίες για να συμμορφωθούν προς την ανωτέρω οδηγία εντός δύο ετών από της κοινοποιήσεώς της. Δεδομένου ότι η οδηγία αυτή κοινοποιήθηκε τον Ιούνιο του 1992, η ανωτέρω προθεσμία έληξε τον Ιούνιο του 1994.

ΙΙ - Το διαδικαστικό πλαίσιο

Α - Η προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασία

18. Στις 9 Οκτωβρίου 1997, η Επιτροπή, αφού διαπίστωσε ότι η Ιρλανδία δεν είχε συμμορφωθεί προς τις υποχρεώσεις των άρθρων 3 και 4, παράγραφος 4, της οδηγίας περί πτηνών, καθώς και προς το άρθρο 6, παράγραφος 2, της οδηγίας περί οικοτόπων, απέστειλε στο εν λόγω κράτος μέλος έγγραφο οχλήσεως με το οποίο το καλούσε να υποβάλει τις παρατηρήσεις του συναφώς. Με το ίδιο έγγραφο, η Επιτροπή τονίζει τις αρνητικές επιπτώσεις της υπέρμετρης βοσκήσεως επί της κυριότερης ΖΕ της Ιρλανδίας, ήτοι επί του συμπλέγματος του Owenduff-Nephin Beg, καθώς επίσης και τις αρνητικές συνέπειες της υπέρμετρης βοσκήσεως επί των οικοτόπων της χιονόκοτας, ενός άγριου επιδημητικού πτηνού που εμπίπτει στο άρθρο 3 της οδηγίας περί πτηνών.

19. Δεδομένου ότι οι ιρλανδικές αρχές δεν απάντησαν, η Επιτροπή τους απηύθυνε, με έγγραφο της 8ης Απριλίου 1998, αιτιολογημένη γνώμη με την οποία επαναλάμβανε τις παρατηρήσεις του εγγράφου οχλήσεως και τις καλούσε να συμμορφωθούν προς αυτές εντός δύο μηνών.

20. Την 1η Σεπτεμβρίου 1998, οι ιρλανδικές αρχές απάντησαν στην αιτιολογημένη γνώμη παρέχοντας ενημερωτικά στοιχεία σχετικά με τα νέα μέτρα που έλαβαν προκειμένου να περιορίσουν την υπέρμετρη βόσκηση τόσο εν γένει όσο και ειδικότερα στη ΖΕ του συμπλέγματος του Owenduff-Nephing Beg.

21. Η Επιτροπή, φρονώντας ότι η δοθείσα απάντηση δεν της παρείχε τη δυνατότητα να συνάγει αν η Ιρλανδία είχε συμμορφωθεί προς τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις επίμαχες διατάξεις των οδηγιών περί πτηνών και περί οικοτόπων, αποφάσισε να ασκήσει την παρούσα προσφυγή.

Β - Τα αιτήματα των διαδίκων

22. Η προσφυγή της Επιτροπής πρωτοκολλήθηκε στη Γραμματεία του Δικαστηρίου στις 27 Μαρτίου 2000.

23. Η Επιτροπή ζητεί από το Δικαστήριο:

- να αναγνωρίσει ότι η Ιρλανδία, παραλείποντας να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα προκειμένου να συμμορφωθεί προς το άρθρο 3 της οδηγίας περί πτηνών, όσον αφορά τη χιονόκοτα, και προς το άρθρο 4, παράγραφος 4, πρώτη περίοδος, της οδηγίας περί πτηνών, καθώς και προς το άρθρο 6, παράγραφος 2, της οδηγίας περί οικοτόπων, όσον αφορά τη ΖΕ του συμπλέγματος του Owenduff-Nephin Beg, δεν συμμορφώθηκε προς τις ανωτέρω οδηγίες και παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από τη Συνθήκη ΕΚ·

- να καταδικάσει την Ιρλανδία στα δικαστικά έξοδα.

24. Η Ιρλανδία ζητεί από το Δικαστήριο:

- να αναγνωρίσει ότι η Επιτροπή δεν απέδειξε τους ισχυρισμούς της ότι η Ιρλανδία παρέβη τα άρθρα 3 και 4, παράγραφος 4, πρώτη περίοδος, της οδηγίας περί πτηνών καθώς και το άρθρο 6, παράγραφος 2, της οδηγίας περί οικοτόπων·

- να απορρίψει την προσφυγή και να καταδικάσει την Επιτροπή στα δικαστικά έξοδα.

ΙΙΙ - Οι λόγοι που προβάλλει η Επιτροπή και τα επιχειρήματα της Ιρλανδίας

Α - ρώτος λόγος: η παράλειψη της λήψεως μέτρων για την προφύλαξη, τη διατήρηση και την αποκατάσταση μιας επαρκούς ποικιλίας και επιφανείας οικοτόπων για τη χιονόκοτα (παράβαση του άρθρου 3 της οδηγίας περί πτηνών)

25. Κατά την Επιτροπή, η χιονόκοτα δεν τυγχάνει της προστασίας που προβλέπει το άρθρο 4 της οδηγίας περί πτηνών, διότι δεν περιλαμβάνεται στο παράρτημα Ι και δεν είναι αποδημητικό, αλλά επιδημητικό είδος. Ωστόσο, η Επιτροπή φρονεί ότι οι διατάξεις του άρθρου 3 της οδηγίας περί πτηνών εφαρμόζονται εν προκειμένω. Το εν λόγω άρθρο αφορά συγκεκριμένα όλα τα είδη «πτηνών που ζουν εκ φύσεως σε άγρια κατάσταση» στο έδαφός τους. Αυτή ακριβώς είναι η περίπτωση της χιονόκοτας.

26. Στηριζόμενη σε διάφορες επιστημονικές πηγές , η Επιτροπή τονίζει ότι οι λοφώδεις, τυρφώδεις και χέρσες ζώνες έχουν ιδιαίτερη σπουδαιότητα για την επιβίωση του είδους αυτού.

27. Η Επιτροπή διαπιστώνει ότι ο οικότοπος του είδους αυτού έχει υποβαθμιστεί και ότι η ζώνη αναπαραγωγής του έχει περιοριστεί κατά τρόπο πρόδηλο και βίαιο. Η κατάσταση αυτή οφείλεται στην εντατική βόσκηση από της ενάρξεως ισχύος των οδηγιών περί πτηνών και περί οικοτόπων.

28. Η Επιτροπή στηρίζεται σε μια έκθεση του 1993 που συνέταξε η Irish Wildbird Conservancy . Σύμφωνα με την έκθεση αυτή, η χιονόκοτα αποτελεί ένα από τα δώδεκα πλέον απειλούμενα είδη φωλεοποιών πτηνών της χώρας.

29. Τα πορίσματα της μελέτης αυτής επιβεβαιώθηκαν από τον κατάλογο που κατήρτισε, κατόπιν σχετικού αιτήματος των αρμόδιων ιρλανδικών αρχών, η Joint Nature Conservation Committee . Η επιτροπή αυτή επισημαίνει ότι η υπέρμετρη βόσκηση στην οποία επιδίδονται οι εκτροφείς προβάτων είναι μια από τις κυριότερες απειλές του οικοτόπου της χιονόκοτας και μια από τις βασικότερες αιτίες της συρρικνώσεως της ζώνης αναπαραγωγής της. Για την αντιμετώπιση της καταστάσεως αυτής η ανωτέρω επιτροπή προτείνει διάφορα συγκεκριμένα μέτρα, όπως είναι ο άκρως αυστηρός έλεγχος της υπέρμετρης βοσκήσεως.

30. Κατά την Επιτροπή, από τους γεωγραφικούς χάρτες που περιλαμβάνονται στους δύο μόνον άτλαντες που έχουν καταρτιστεί μέχρι σήμερα σχετικά με τα φωλεοποιά πτηνά , προκύπτει ότι επί του παρόντος η επιφάνεια της ζώνης αναπαραγωγής της χιονόκοτας έχει μειωθεί κατά 66 % σε σχέση με τις ζώνες αναπαραγωγής του είδους αυτού που απεικονίζονται στον πρώτο άτλαντα και κατά 82 % σε σχέση με τις ζώνες που προσδιορίζονται δεόντως στον δεύτερο άτλαντα.

Ομοίως, η σύγκριση του χάρτη των ζωνών που χαρακτηρίζονται ως υποβαθμισμένες με τους χάρτες που απεικονίζουν τη νυν ζώνη κατασκευής φωλεών του είδους αυτού αποκαλύπτει, αφενός, ότι η ζώνη αυτή εξακολουθεί να καλύπτει, σε μεγάλο βαθμό, τις χαρακτηριζόμενες ως υποβαθμισμένες ζώνες και ότι, αφετέρου, σε αυτές ακριβώς τις υποβαθμισμένες ζώνες σημειώθηκε η μεγαλύτερη μείωση της επιφανείας στην οποία κατασκευάζει φωλιές το είδος αυτό.

31. Η Επιτροπή διευκρινίζει ότι, στην απάντησή τους στην αιτιολογημένη γνώμη, οι ιρλανδικές αρχές αναγνώρισαν ότι οι φωλεοποιοί πληθυσμοί των χιονοκοτών πλήττονται από τις συνέπειες της υπέρμετρης βοσκήσεως και ότι η ζώνη αναπαραγωγής τους έχει περιοριστεί. Κατά τις ιρλανδικές αρχές, η κατάσταση αυτή οφείλεται στον διπλασιασμό του αριθμού των προβάτων στην Ιρλανδία από την έναρξη ισχύος της οδηγίας περί πτηνών.

32. Τα ανωτέρω στατιστικά στοιχεία υπογραμμίζουν ότι η μείωση της ζώνης αναπαραγωγής του είδους είναι ανησυχητική στον βαθμό που είναι ιδιαίτερα ευδιάκριτη και ταχεία. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή φρονεί ότι η Ιρλανδία πρέπει να λάβει το ταχύτερο δυνατόν μέτρα για τον περιορισμό της υπέρμετρης βοσκήσεως. Κατά την Επιτροπή, μόνον με ένα δρακόντειο σχέδιο διαχειρίσεως των ζωνών αυτών είναι δυνατόν να διαφυλαχθεί, να διατηρηθεί και να αποκατασταθεί επαρκώς η ποικιλία και η επιφάνεια των οικοτόπων για τη χιονόκοτα.

33. Η Επιτροπή παρατηρεί ότι μέχρι σήμερα οι αρμόδιες ιρλανδικές αρχές δεν έχουν λάβει ουσιαστικά ή αποτελεσματικά μέτρα . Τα σημεία αυτά αναλύονται διεξοδικότερα στον δεύτερο λόγο της προσφυγής. Εν πάση περιπτώσει, η Επιτροπή φρονεί ότι η μη συμμόρφωση της Ιρλανδίας προς τις υποχρεώσεις που υπέχει από το άρθρο 3 της οδηγίας περί πτηνών αποδεικνύεται καταφανώς από τη διαπίστωση της σημαντικής μειώσεως της ζώνης εξαπλώσεως της χιονόκοτας στην Ιρλανδία.

34. Η Επιτροπή καταλήγει ότι η Ιρλανδία παρέβη την υποχρέωσή της να διαφυλάσσει μια επαρκή ποικιλία και επιφάνεια οικοτόπων για το εν λόγω είδος σύμφωνα με το άρθρο 3 της οδηγίας περί πτηνών.

35. Η Ιρλανδική Κυβέρνηση αναγνωρίζει ότι ο οικότοπος της χιονόκοτας, που αποτελείται από λόφους, τυρφώνες και ερεικώνες, απειλείται σοβαρά από την υπέρμετρη βόσκηση. Ωστόσο, υποστηρίζει ότι η Επιτροπή δεν απέδειξε ότι η επιφάνεια του οικοτόπου του είδους αυτού έχει μειωθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε να είναι ανεπαρκής για τη διατήρησή του. Κατά την Ιρλανδική Κυβέρνηση, η παράβαση του άρθρου 3 της οδηγίας περί πτηνών προϋποθέτει, συγκεκριμένα, ότι προσκομίζονται στοιχεία που αποδεικνύουν τη μείωση αυτή. Κατά συνέπεια, δεν είναι δυνατόν βάσει του άρθρου αυτού να ασκηθεί λυσιτελώς προσφυγή λόγω παραβάσεως κατά κράτους μέλους το οποίο επιχειρεί να άρει τα προβλήματα που έχουν δυσμενείς συνέπειες επί της διατηρήσεως των ειδών και επί των οικοτόπων τους.

36. Η Ιρλανδία υπενθυμίζει εξάλλου ότι η εφαρμογή από το 2001 των σχεδίων-πλαισίων των κοινόχρηστων γαιών για τις πλέον υποβαθμισμένες ζώνες των έξι δυτικών κομητειών θα διασφαλίσει την ουσιαστική και αποτελεσματική προστασία της ζώνης στην οποία κατασκευάζει η χιονόκοτα τη φωλιά της.

Β - Δεύτερος λόγος: μη λήψη των κατάλληλων μέτρων για την προστασία της ΖΕ του συμπλέγματος του Owenduff-Nephin Beg (παράβαση των διατάξεων των άρθρων 4, παράγραφος 4, της οδηγίας περί πτηνών και 6, παράγραφος 2, της οδηγίας περί οικοτόπων)

37. Η Επιτροπή υπενθυμίζει ότι το σύμπλεγμα του Owenduff-Nephin Beg είναι μια τεράστια έκταση που καλύπτεται από επιφανειακούς τυρφώνες και όρη. Η ζώνη αυτή περιλαμβάνει την υδρογραφική λεκάνη του Owenduff και την οροσειρά του Nephin Beg (κομητεία του Mayo) στα δυτικά της Ιρλανδίας.

38. Οι ιρλανδικές αρχές περιγράφουν το σύμπλεγμα του Owenduff-Nephin Beg ως παράδειγμα μιας από τις πλέον εκτεταμένες και αξιοπρόσεκτες ζώνες που καλύπτονται από επιφανειακό τυρφώνα οι οποίες εξακολουθούν να είναι άθικτες στην Ιρλανδία . Οι επιφανειακοί τυρφώνες ανήκουν στους τύπους φυσικών οικοτόπων προτεραιότητας οι οποίοι περιλαμβάνονται στο παράρτημα Ι της οδηγίας περί οικοτόπων.

39. Στις 8 Οκτωβρίου 1996, η Ιρλανδία κατέταξε το σύμπλεγμα αυτό στις ΖΕ, η δε σχετική πράξη άρχισε να ισχύει από 15 Οκτωβρίου 1996. Η ζώνη αυτή που χαρακτηρίστηκε ως ΖΕ με την ανωτέρω ταξινόμηση καλύπτει επιφάνεια 25 622,2 ha και αποτελεί τη μεγαλύτερη ΖΕ της Ιρλανδίας. Επιπλέον, το 1986, βάσει της Συμβάσεως του Ramsar , ένα μεγάλο τμήμα του συμπλέγματος χαρακτηρίστηκε «υγρότοπος διεθνούς ενδιαφέροντος» .

40. Στο σύμπλεγμα αυτό βρίσκουν καταφύγιο τρία είδη άγριων πτηνών τα οποία αναφέρονται στο παράρτημα Ι της οδηγίας περί πτηνών - ήτοι ο νανογέρακας (Falco columbarius) , το βροχοπούλι (Pluvialis apricaria) και η ασπρομετωπόχηνα της Γροιλανδίας (Anser albifrons flavirostris). Σύμφωνα με το άρθρο 4, παράγραφος 1, της ανωτέρω οδηγίας, για τα είδη αυτά πρέπει να ληφθούν ιδιαίτερα μέτρα διατηρήσεως όσον αφορά τον οικότοπό τους.

41. Στην ίδια ζώνη υπάρχουν επίσης διάφορα είδη αποδημητικών πτηνών που δεν αναφέρονται στο παράρτημα Ι, τα οποία όμως εξαρτώνται από το σύμπλεγμα αυτό, το οποίο αποτελείται από οικοτόπους λόφων και τυρφώνων, σε διάφορα στάδια του ετήσιου κύκλου τους - όπως είναι η λασποσκαλίδρα (Calidris alpina), το μπεκατσίνι (Gallinago gallinago) και η τουρλίδα (Numenius arquata) .

42. Λαμβανομένων υπόψη των χαρακτηριστικών και της σημασίας του συμπλέγματος του Owenduff-Nephin Beg τόσο για τα προαναφερθέντα είδη που μνημονεύονται στο παράρτημα Ι όσο και για τα αποδημητικά είδη που δεν περιλαμβάνονται στο παράρτημα Ι, αλλά τα οποία επανέρχονται κατά κανόνα στη ζώνη αυτή, η Επιτροπή φρονεί ότι οι οδηγίες περί πτηνών και περί οικοτόπων επιβάλλουν στις ιρλανδικές αρχές τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων τα οποία, εν προκειμένω, δεν ελήφθησαν ή τα μέτρα που ελήφθησαν ήσαν ανεπαρκή και απρόσφορα.

1. Επί της παραβάσεως των υποχρεώσεων που προβλέπει το άρθρο 4, παράγραφος 4, της οδηγίας περί πτηνών, τις οποίες υποκατέστησαν οι διατάξεις του άρθρου 6, παράγραφος 2, της οδηγίας περί οικοτόπων

43. Η Επιτροπή προσάπτει στις ιρλανδικές αρχές ότι δεν έλαβαν τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα προκειμένου να αποτρέψουν τις ζημίες που προκλήθηκαν στο σύμπλεγμα του Owenduff-Nephin Beg από την υπέρμετρη βόσκηση.

44. Λόγω των προαναφερθέντων χαρακτηριστικών του εν λόγω συμπλέγματος, η Επιτροπή υποστηρίζει ότι οι ιρλανδικές αρχές καθυστέρησαν να θέσουν σε εφαρμογή τα μέτρα που προβλέπει το άρθρο 4, παράγραφοι 1 και 2, της οδηγίας περί πτηνών. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου αυτού, το εν λόγω σύμπλεγμα έπρεπε να ταξινομηθεί ως ΖΕ κατά την ημερομηνία που έτασσε το άρθρο 18 της οδηγίας περί πτηνών, ήτοι στις 6 Απριλίου 1981. Επιπλέον, από της ημερομηνίας αυτής, θα έπρεπε να ληφθούν για τη ζώνη αυτή τα προληπτικά μέτρα που προβλέπει το άρθρο 4, παράγραφος 4, πρώτη περίοδος, της οδηγίας περί πτηνών, και τούτο μέχρις ότου τεθούν σε εφαρμογή οι διατάξεις του άρθρου 6, παράγραφος 2, της οδηγίας περί οικοτόπων.

45. Δεδομένου ότι ελήφθη υπόψη καθυστερημένα η ιδιαιτερότητα του συμπλέγματος, η Ιρλανδία δεν μπόρεσε να λάβει τα προστατευτικά μέτρα τα οποία θα έπρεπε να αποτρέψουν τις σοβαρές ζημίες που προκλήθηκαν στους επιφανειακούς τυρφώνες της περιοχής από την υπέρμετρη βόσκηση. ρος στήριξη των ισχυρισμών της, η Επιτροπή επικαλείται διάφορα στοιχεία.

46. ρώτον, οι ιρλανδικές αρχές, στην αλληλογραφία τους με την Επιτροπή απέστειλαν έναν κατάλογο των κοινόκτητων γαιών που είχαν καταστεί «υποβαθμισμένες ζώνες». Οι περιοχές αυτές αποτελούνται, σε μεγάλο βαθμό, από λόφους και τυρφώνες, το δε σύμπλεγμα αποτελεί σημαντικό τμήμα της επιφανείας των ζωνών που θεωρούνται υποβαθμισμένες. Οι ιρλανδικές αρχές διευκρίνισαν ότι περίπου 75 % έως 80 % των εν λόγω ζωνών συμπίπτουν με τις ζώνες που προτάθηκαν προκειμένου να ενταχθούν στη φυσική κληρονομιά της Ιρλανδίας και στις οποίες πρόκειται να εφαρμοστούν προσεχώς μέτρα διατηρήσεως και προστασίας. Οι ιρλανδικές αρχές παραδέχθηκαν ότι οι ζημίες που προκλήθηκαν στις ζώνες αυτές οφείλονται κατά κύριο λόγο στην υπέρμετρη βόσκηση. Αναγνώρισαν ότι, λόγω των ζημιών που προκάλεσαν τα πρόβατα σε αυτές τις λοφώδεις και τυρφώδεις ζώνες, υπάρχουν είδη τα οποία απειλούνται. Ως εκ τούτου, διαπιστώθηκε μείωση του αριθμού των ασπρομετωποχηνών της Γροιλανδίας και των βροχοπουλιών , τα οποία συνηθίζουν τα τρέφονται και να αναπαράγονται σε αυτές τις υποβαθμισμένες ζώνες.

47. Διάφορες ειδικές μελέτες πιστοποιούν επίσης την ύπαρξη των ζημιών αυτών . Οι μελέτες αυτές επιβεβαιώνουν, αφενός, ότι οι ζώνες διαχειμάσεως της ασπρομετωπόχηνας της Γροιλανδίας στην κομητεία του Mayo είναι από τις πλέον απειλούμενες από τη δενδροφύτευση και από την υποβάθμιση της επιφανειακής βλαστήσεως λόγω της υπέρμετρης βοσκήσεως και ότι, αφετέρου, η καταστροφή των ελωδών ρεικιών προκάλεσε μείωση του αριθμού των λασποσκαλιδρών στην υπό εξέταση ζώνη.

48. Τέλος, η Επιτροπή παραθέτει διάφορα άλλα γενικότερα δεδομένα τα οποία ενισχύουν τα μόλις προεκτεθέντα στοιχεία, ήτοι τις άκρως καταστρεπτικές συνέπειες της υπέρμετρης βοσκήσεως στους επιφανειακούς τυρφώνες και στους λοιπούς οικοτόπους που είναι ευπαθείς όσον αφορά τη μείωση της βλαστήσεως και τη διάβρωση .

49. Η Ιρλανδική Κυβέρνηση δεν αμφισβητεί ότι το σύμπλεγμα υποβαθμίστηκε σε μεγάλο βαθμό λόγω της υπέρμετρης βοσκήσεως.

2. Επί του ανεπαρκούς και απρόσφορου χαρακτήρα των μέτρων που έλαβε η Ιρλανδία προκειμένου να αποκαταστήσει τις ζημίες που προκλήθηκαν στη ΖΕ του συμπλέγματος του Owenduff-Nephin Beg (παράβαση του άρθρου 3 της οδηγίας περί πτηνών)

50. Κατά την Επιτροπή, τα μέτρα για την επανόρθωση, την αποκατάσταση και τη σταθεροποίηση των ζημιών που προκλήθηκαν στο σύμπλεγμα λόγω της παραβάσεως των διατάξεων της οδηγίας περί πτηνών είναι ανεπαρκή για την αποτελεσματική καταπολέμηση του φαινομένου της υπέρμετρης βοσκήσεως, τόσο σε γενικό επίπεδο όσο και σε ό,τι αφορά την εν λόγω ΖΕ.

51. Οι λύσεις που επέλεξαν οι ιρλανδικές αρχές προκειμένου να αποκαταστήσουν τις ζημίες αυτές είναι δύο ειδών. ρώτον, το ιρλανδικό κράτος προτίθεται να αγοράσει σημαντικές εκτάσεις των εδαφών που βρίσκονται στο σύμπλεγμα. Δεύτερον, το πρόγραμμα προστασίας του γεωργικού περιβάλλοντος έπρεπε εντός συντόμου χρονικού διαστήματος να συμβάλει στην προστασία των επιφανειακών τυρφώνων. Το πρόγραμμα αυτό εξαρτά τη χορήγηση επιδοτήσεων στους καλλιεργητές από την οικολογική διαχείριση των τυρφώνων και των χέρσων εδαφών .

52. Μολονότι συνιστούν αξιοσημείωτη πρόοδο σε σχέση με την προγενέστερη κατάσταση, οι λύσεις αυτές εξακολουθούν να είναι ανεπαρκείς για την αποτελεσματική καταπολέμηση της βασικής αιτίας της υποβαθμίσεως του συμπλέγματος, ήτοι της εντατικής βοσκήσεως.

53. Συγκεκριμένα, η Επιτροπή τονίζει ότι δεδομένου ότι το σύμπλεγμα αποτελείται κατά το μεγαλύτερο μέρος του από ανοιχτά και μη περιφραγμένα εδάφη, η αγορά από το κράτος των εδαφών που βρίσκονται στο εσωτερικό του συμπλέγματος αυτού δεν είναι από μόνη της αρκετή για να εμποδίσει την πρόσβαση των προβάτων στις ιδιόκτητες από το κράτος ζώνες και να αποτρέψει τη βόσκησή τους σε αυτές από υπερβολικά υψηλό αριθμό προβάτων.

54. Όσον αφορά το REPS, η Επιτροπή διακρίνει ανάλογα με τις περιόδους εφαρμογής του εν λόγω προγράμματος. Η πρώτη περίοδος εκτείνεται από το 1994 έως το 1998 · η δεύτερη περίοδος ξεκινά το 1998 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Η Επιτροπή αξιολογεί την αποτελεσματικότητα του προγράμματος αυτού από το 1994 και λαμβάνοντας υπόψη το νομικό καθεστώς των γαιών στα οποία το πρόγραμμα αυτό εφαρμόζεται. Συναφώς, η Επιτροπή διαφοροποιεί τις κοινόκτητες γαίες από τις λοιπές γαίες που δεν είναι κοινόκτητες (ή ιδιωτικές) . Σε όλες τις άλλες γαίες πλην των κοινόκτητων, το πρόγραμμα είναι προαιρετικό υπό την έννοια ότι η εφαρμογή του εξαρτάται από τη σύμφωνη γνώμη των αγροτών.

55. Οι κοινόκτητες γαίες που βρίσκονται στις χαρακτηριζόμενες ως υποβαθμισμένες ζώνες καλύπτουν το 40 % του συμπλέγματος του Owenduff-Nephin Beg. Στις περιοχές αυτές, το REPS επιβάλλεται στους αγρότες. Κατά την Επιτροπή, κατά τη διάρκεια της περιόδου 1994 έως 1998, αποκλειστικός σκοπός του REPS ήταν να εξοικειωθούν όλοι οι Ιρλανδοί αγρότες με τις αρχές που διέπουν τη διαχείριση των αγροτικών περιοχών και την προστασία του περιβάλλοντος. Κατά συνέπεια, το πρόγραμμα αυτό δεν ήταν δυνατόν κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής να αποτρέψει την υποβάθμιση των εν λόγω φυσικών οικοτόπων. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται από διάφορες εκθέσεις του Ιρλανδικού Συμβουλίου Κοινής Κληρονομιάς.

56. Από το 1998 ελήφθησαν συγκεκριμένα μέτρα, όπως είναι τα προγράμματα-πλαίσιο, για τον περιορισμό της εντατικής βοσκήσεως στις χέρσες περιοχές και στους τυρφώνες. Εντούτοις, δεδομένου ότι δεν έλαβε στοιχεία σχετικά με τα αποτελέσματα των μέτρων αυτών όσον αφορά την προστασία και την αποκατάσταση των ζημιών που είχαν προκληθεί στο σύμπλεγμα του Owenduff-Nephin Beg και στους οικοτόπους της χιονόκοτας, η Επιτροπή διατηρεί επιφυλάξεις ως προς την αποτελεσματικότητά τους.

57. Επιπλέον, η Επιτροπή παρατηρεί ότι το μέτρο που ελήφθη τον χειμώνα του 1998-1999, ως προσωρινό μέτρο εν αναμονή της καταρτίσεως των προγραμμάτων-πλαίσιο σχετικά με τις κοινόκτητες γαίες, το οποίο συνίσταται στην επιβολή γενικής μειώσεως κατά 30 % του ποσοστού των ορεινών προβάτων, είναι προδήλως ανεπαρκές. Συγκεκριμένα, το μέτρο αυτό ελήφθη στο πλαίσιο ιδιαίτερα έντονης αυξήσεως της βοσκήσεως από το 1980 λόγω του διπλασιασμού του αριθμού των προβάτων σε εθνικό επίπεδο. Το μέτρο αυτό, το οποίο εφαρμόζεται αδιακρίτως στο σύνολο του προστατευτέου εδάφους, δεν λαμβάνει υπόψη τις οικολογικές ιδιαιτερότητες εκάστης εκ των κοινόκτητων γαιών και των γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Ωστόσο, ο βαθμός ευαισθησίας των οικοτόπων και η σοβαρότητα των συνεπειών από την εντατική βόσκηση ποικίλλουν από περιοχή σε περιοχή. Τέλος, οι ίδιες οι εκθέσεις των ιρλανδικών αρχών τονίζουν ότι η εν γένει μείωση κατά 30 % των μικρών ζώων δεν είναι δυνατόν ούτε να σταθεροποιήσει την υποβάθμιση των οικοτόπων ούτε να την αντιμετωπίσει.

58. Οι γαίες, πλην των κοινόκτητων γαιών, που βρίσκονται στις ζώνες που θεωρούνται υποβαθμισμένες περιλαμβάνουν ένα τμήμα του συμπλέγματος και περίπου 250 000 ha χερσότοπων, τυρφώνων και εκτάσεων που βρίσκονται σε υψόμετρο που η Ιρλανδία πρόκειται να χαρακτηρίσει ως ΕΖΔ προκειμένου να ληφθούν υπόψη, μεταξύ άλλων, οι ειδικές ανάγκες όσον αφορά τους οικοτόπους της χιονόκοτας. Ως προς την εφαρμογή του REPS στις περιοχές αυτές, η Επιτροπή υποστηρίζει ότι το πρόγραμμα είναι προαιρετικό και όλως σχετικής αποτελεσματικότητας. Ως εκ τούτου, αν οι αγρότες επιλέξουν να μη μετάσχουν στο REPS, ουδεμία διάταξη ορίζει κάποιο όριο στην εντατική βόσκηση προβάτων στις ζώνες αυτές. Με άλλα λόγια, η ένταση της βοσκήσεως των ζώων στις ζώνες αυτές επαφίεται στη διάκριση των κτηνοτρόφων. Εντούτοις, έστω και στην περίπτωση που οι αγρότες δεχθούν να μετάσχουν στο REPS, το ζήτημα της εντάσεως της βοσκήσεως επαφίεται στην εκτίμηση των αρμόδιων να εκπονήσουν κατ' ιδίαν προγράμματα για τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις τα οποία πρέπει να υποβάλουν στις αρχές όσοι μετέχουν στο REPS. Ωστόσο, οι κατευθυντήριες γραμμές για την κατάρτιση των προγραμμάτων αυτών είναι υπέρμετρα γενικές και δεν παρέχουν επακριβείς οικολογικούς προσανατολισμούς ως προς τα φυτικά και ζωικά είδη που πρέπει να προστατευθούν στους οικείους οικοτόπους.

59. Εν κατακλείδι, η Επιτροπή φρονεί ότι, μολονότι το REPS και ορισμένα συναφή μέτρα συνέβαλαν αποτελεσματικά στον έλεγχο και την επίλυση του προβλήματος της υπέρμετρης βοσκήσεως τόσο στο Owenduff-Nephin Beg Complex όσο και, όσον αφορά τους οικοτόπους της χιονόκοτας, σε άλλες ζώνες που προτάθηκαν ως ΕΖΔ, ωστόσο παρουσιάζουν ελλείψεις τόσο από την άποψη της καλύψεως της ζώνης που πρέπει να προστατευθεί και του περιεχομένου των εντολών όσο και των προϋποθέσεων εφαρμογής που τάσσουν.

60. Η Ιρλανδική Κυβέρνηση αναγνωρίζει ότι η εφαρμογή του προγράμματος διαχειρίσεως σχετικά με τη διατήρηση του συμπλέγματος του Owenduff-Nephin Beg καθυστέρησε διότι έπρεπε να προηγηθούν εις βάθος διαβουλεύσεις με τους ενδιαφερομένους. Εντούτοις, φρονεί ότι η κατάσταση αυτή θα αντιμετωπιστεί ικανοποιητικά στο εγγύς μέλλον χάρη στη συγκλίνουσα εφαρμογή των διατάξεων του REPS, των προγραμμάτων διαχειρίσεως για τη διατήρηση των ΕΖΔ και των ΖΕ, των προγραμμάτων-πλαίσιο για τις κοινόκτητες γαίες, διαφόρων άλλων προγραμμάτων για τις περιοχές που δεν εμπίπτουν στο REPS καθώς και στην από κοινού εφαρμογή των προγραμμάτων AHGI και REPS.

61. Όσον αφορά τη μείωση του αριθμού των ζώων, η Ιρλανδική Κυβέρνηση υποστηρίζει ότι εάν επιβαλλόταν πάραυτα και με αυστηρότητα μια έτι πλέον σημαντική μείωση του αριθμού των προβάτων στις υποβαθμισμένες αυτές ζώνες, οι αγροτικές κοινότητες θα απέρριπταν το πρόγραμμα αυτό και θα διέκοπταν τη συνεργασία τους στο πλαίσιο των προγραμμάτων για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων.

62. Τέλος, η Ιρλανδία υποστηρίζει ότι έχει αναλάβει συντονισμένη και ολονέν πιο θετική δράση για την αποτροπή της έτι περαιτέρω υποβαθμίσεως της περιοχής και για τη διασφάλιση της καλύτερης προστασίας των ζωικών και φυτικών ειδών που ζουν σε αυτή. Η Ιρλανδία φρονεί ότι έλαβε τα κατάλληλα μέτρα έστω και αν αυτά δεν είχαν το ζητούμενο αποτέλεσμα, ήτοι την προστασία των ζωικών και φυτικών ειδών της περιοχής. Κατά συνέπεια, η Ιρλανδία καταλήγει ότι σε ένα κράτος μέλος, το οποίο επέδειξε καλή θέληση, αλλά δεν επέτυχε τον επιδιωκόμενο σκοπό, δεν είναι δυνατόν να του προσάπτεται ότι παρέβη τις διατάξεις των άρθρων 4, παράγραφος 4, της οδηγίας περί πτηνών και 6, παράγραφος 2, της οδηγίας περί οικοτόπων.

IV - Εκτίμηση

Α - ρώτος λόγος: μη λήψη μέτρων διαφυλάξεως, διατηρήσεως και αποκαταστάσεως μιας επαρκούς ποικιλίας και επιφανείας οικοτόπων για τη χιονόκοτα (παράβαση του άρθρου 3 της οδηγίας περί πτηνών)

63. Κατά πάγια νομολογία, «η ύπαρξη παραβάσεως πρέπει να εκτιμάται σε συνάρτηση με την κατάσταση του κράτους μέλους κατά τη λήξη της ταχθείσας με την αιτιολογημένη γνώμη προθεσμίας. Οι μεταβολές που επήλθαν στη συνέχεια δεν μπορούν να ληφθούν υπόψη από το Δικαστήριο» .

64. Από τις διατάξεις του άρθρου 3 της οδηγίας περί πτηνών προκύπτει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για τη διαφύλαξη, διατήρηση ή αποκατάσταση μιας επαρκούς ποικιλίας και επιφανείας των οικοτόπων για όλα τα είδη των άγριων πτηνών.

65. Η χιονόκοτα είναι ένα είδος επιδημητικού πτηνού το οποίο από τη φύση του ζει σε άγρια κατάσταση στην Ευρώπη, ιδίως δε στην Ιρλανδία. Η χιονόκοτα περιλαμβάνεται στο παράρτημα ΙΙ/1 της οδηγίας περί πτηνών με την ονομασία «Lagopus lagopus hibernicus».

66. Κατά συνέπεια, η Ιρλανδική Κυβέρνηση υποχρεούται να λάβει τα αναγκαία προληπτικά και επανορθωτικά μέτρα προκειμένου να εξασφαλίσει στο είδος αυτό μια επαρκή ποικιλία και επιφάνεια οικοτόπων για τη διατήρησή του.

67. Η Ιρλανδική Κυβέρνηση δεν αμφισβητεί ότι η χιονόκοτα εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 3 της οδηγίας περί πτηνών. Αναγνωρίζει επίσης ότι οι λοφώδεις και τυρφώδεις ζώνες στις οποίες απαντούν φυτικά είδη όπως είναι η ερείκη η κοινή (Calluna vulgaris) είναι αναγκαίες για τη διατήρηση του πτηνού αυτού. Επίσης, αναγνωρίζει ότι η εντατική βόσκηση είναι μια από τις σημαντικότερες αιτίες της υποβαθμίσεως του οικοτόπου του προστατευομένου αυτού είδους στον βαθμό που οι συνέπειές της είναι άκρως αρνητικές για την επιβίωση της ερείκης.

68. Εντούτοις, η Ιρλανδική Κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η παράβαση του άρθρου 3 της οδηγίας περί πτηνών προϋποθέτει ότι ο σχετικός οικότοπος του είδους έχει υποβαθμιστεί σε βαθμό ώστε να μην είναι πλέον δυνατή η διατήρησή του. Ωστόσο, δεν προσκομίστηκαν αριθμητικά στοιχεία τα οποία να αποδεικνύουν τη σημαντική μείωση του αριθμού των πτηνών του είδους αυτού.

69. Η προτεινόμενη από την Ιρλανδία ερμηνεία πρέπει να απορριφθεί. ράγματι, το Δικαστήριο έχει κρίνει ότι οι υποχρεώσεις που απορρέουν από το άρθρο 3 της οδηγίας περί πτηνών συνεπάγονται ότι τα κράτη μέλη πρέπει να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα και «πριν διαπιστωθεί μείωση του αριθμού των πτηνών ή καταστεί υπαρκτός ο κίνδυνος εξαφανίσεως προστατευομένου είδους» . Ως εκ τούτου, η έλλειψη στοιχείων σχετικά με τον αριθμό των χιονοκοτών που εξακολουθούν να ζουν μέχρι σήμερα στις χαρακτηριζόμενες ως υποβαθμισμένες ζώνες των οικοτόπων του είδους δεν αίρει τις υποχρεώσεις της Ιρλανδίας.

70. Λόγω του προληπτικού χαρακτήρα της δράσεως που πρέπει να αναλάβουν τα κράτη μέλη προκειμένου να συμμορφωθούν προς τις υποχρεώσεις του άρθρου 3 της οδηγίας περί πτηνών, η παράβαση από την Ιρλανδία των υποχρεώσεων που απορρέουν από τη διάταξη αυτή αποδεικνύεται πλήρως από τη μη αμφισβητούμενη διαπίστωση ότι η ζώνη κατανομής του είδους έχει μειωθεί σε σημαντικό βαθμό και ότι ο οικότοπός του έχει υποβαθμιστεί κατά τρόπο πρόδηλο και βίαιο .

71. Από τις ανωτέρω αναπτύξεις προκύπτει ότι η Ιρλανδία, παραλείποντας να διασφαλίσει μια επαρκή ποικιλία και επιφάνεια οικοτόπων για τη χιονόκοτα, παρέβη τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το άρθρο 3 της οδηγίας περί πτηνών.

Β - Δεύτερος λόγος: η μη λήψη κατάλληλων μέτρων για την προστασία της ΖΕ του συμπλέγματος του Owenduff-Nephin Beg (παράβαση των διατάξεων των άρθρων 4, παράγραφος 4, της οδηγίας περί πτηνών και 6, παράγραφος 2, της οδηγίας περί οικοτόπων)

72. Όπως ήδη ελέχθη, κατά πάγια νομολογία του Δικαστηρίου, «η ύπαρξη παραβάσεως πρέπει να εκτιμάται σε συνάρτηση με την κατάσταση του κράτους μέλους κατά τη λήξη της ταχθείσας με την αιτιολογημένη γνώμη προθεσμίας. Οι μεταβολές που επήλθαν στη συνέχεια δεν μπορούν να ληφθούν υπόψη από το Δικαστήριο» .

73. Το άρθρο 4, παράγραφος 1, της οδηγίας περί πτηνών επιβάλλει στα κράτη μέλη να χαρακτηρίσουν ως ΖΕ τις ζώνες που είναι οι πλέον κατάλληλες από άποψη αριθμού και επιφανείας για τη διατήρηση των ειδών που μνημονεύονται στο παράρτημα Ι της ανωτέρω οδηγίας. Το άρθρο 4, παράγραφος 2, της οδηγίας περί πτηνών προβλέπει τις αυτές ακριβώς υποχρεώσεις όσον αφορά τα αποδημητικά είδη που δεν περιλαμβάνονται στο παράρτημα Ι, αλλά των οποίων η έλευση είναι τακτική. ρος τούτο, το άρθρο 4, παράγραφος 2, της οδηγίας περί πτηνών διευκρινίζει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να προσδίδουν ιδιαίτερη σημασία στην προστασία των υγροτόπων και ιδίως όσων έχουν διεθνή σπουδαιότητα.

74. Το άρθρο 4, παράγραφος 4, πρώτη περίοδος, της οδηγίας περί πτηνών προβλέπει ότι τα κράτη μέλη υποχρεούνται να υιοθετούν τα κατάλληλα μέτρα για να αποφύγουν στις ΖΕ που προβλέπει το άρθρο 4, παράγραφοι 1 και 2, τη ρύπανση ή την υποβάθμιση των οικοτόπων καθώς και τις επιζήμιες για τα πτηνά διαταράξεις εφόσον αυτές έχουν σημαντικές συνέπειες όσον αφορά την επίτευξη των στόχων του ανωτέρω άρθρου.

75. Ομοίως, όσον αφορά τις ΕΖΔ, το άρθρο 6, παράγραφος 2, της οδηγίας περί οικοτόπων προβλέπει ότι τα κράτη μέλη θεσπίζουν τα κατάλληλα μέτρα ώστε σε αυτές τις ΕΖΔ να αποφεύγεται η υποβάθμιση των φυσικών οικοτόπων και των οικοτόπων ειδών καθώς και οι ενοχλήσεις που έχουν επιπτώσεις στα είδη για τα οποία οι ζώνες έχουν οριστεί, εφόσον οι ενοχλήσεις αυτές θα μπορούσαν να έχουν σημαντικές επιπτώσεις όσον αφορά την επίτευξη των στόχων της ανωτέρω οδηγίας.

76. Το άρθρο 7 της οδηγίας περί οικοτόπων προβλέπει ότι οι υποχρεώσεις που πηγάζουν από το άρθρο 6, παράγραφος 2, αντικαθιστούν τις υποχρεώσεις που πηγάζουν από το άρθρο 4, παράγραφος 4, πρώτη περίοδος, της οδηγίας περί πτηνών όσον αφορά τις ζώνες που ταξινομήθηκαν βάσει του άρθρου 4, παράγραφος 1, ή αναγνωρίστηκαν με ανάλογο τρόπο βάσει του άρθρου 4, παράγραφος 2, της ανωτέρω οδηγίας, τούτο δε από της ημερομηνίας εφαρμογής της οδηγίας περί οικοτόπων ή της ημερομηνίας ταξινομήσεως ή αναγνωρίσεως από ένα κράτος μέλος βάσει της οδηγίας περί πτηνών, εφόσον η τελευταία αυτή ημερομηνία είναι μεταγενέστερη.

77. Αποδεικνύεται αναμφισβήτητα ότι:

- οι επιφανειακοί τυρφώνες αποτελούν τύπους φυσικών οικοτόπων προτεραιότητας που περιλαμβάνονται στο παράρτημα Ι της οδηγίας περί οικοτόπων και ότι η Ιρλανδία έχει ταξινομήσει από το 1996 το σύμπλεγμα Owenduff-Nephin Beg ως ΖΕ·

- πέραν τούτου, το σύμπλεγμα Owenduff-Nephin Beg θεωρείται ως «υγρότοπος διεθνούς ενδιαφέροντος» σύμφωνα με τη Σύμβαση του Ramsar ·

- στους εν λόγω φυσικούς οικοτόπους ζουν είδη άγριων πτηνών τα οποία περιλαμβάνονται στο παράρτημα Ι της οδηγίας περί πτηνών και διάφορα είδη αποδημητικών πτηνών τα οποία, μολονότι μνημονεύονται στο ανωτέρω παράρτημα Ι, εξαρτώνται από τους οικοτόπους αυτούς σε διάφορες φάσεις του ετήσιου κύκλου τους ·

- οι εν λόγω φυσικοί οικότοποι υποβαθμίστηκαν σοβαρά λόγω της υπέρμετρης βοσκήσεως ·

- μειώθηκε ο αριθμός των ασπρομετωποχηνών της Γροιλανδίας, των νανογεράκων και των βροχοπουλιών ·

- η Ιρλανδία δεν είχε λάβει μέχρι τις 8 Ιουνίου 1998, ημερομηνία κατά την οποία έληξε η προθεσμία που είχε τάξει η Επιτροπή με την αιτιολογημένη γνώμη της, τα κατάλληλα μέτρα προκειμένου να αποτραπεί η υποβάθμιση των φυσικών οικοτόπων και των οικοτόπων ειδών καθώς και οι ενοχλήσεις που έχουν επιπτώσεις στα είδη για τα οποία έχει οριστεί η ΖΕ του συμπλέγματος του Owenduff-Nephin Beg, όπως, επίσης, η Ιρλανδία δεν εφάρμοσε μέτρα τα οποία θα ήταν δυνατόν να αντιμετωπίσουν τις εντεύθεν προκληθείσες ζημίες .

78. Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι η Ιρλανδία παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από τα άρθρα 4, παράγραφος 4, πρώτη περίοδος, της οδηγίας περί πτηνών και 6, παράγραφος 2, της οδηγίας περί οικοτόπων.

V - Επί των δικαστικών εξόδων

79. Δυνάμει του άρθρου 69, παράγραφος 2, του Κανονισμού Διαδικασίας, ο ηττηθείς διάδικος καταδικάζεται στα έξοδα, εφόσον υπήρχε σχετικό αίτημα του νικήσαντος διαδίκου. Δεδομένου ότι η Επιτροπή υπέβαλε σχετικό αίτημα και η Ιρλανδία ηττήθηκε, πρέπει η Ιρλανδία να καταδικαστεί στα δικαστικά έξοδα.

ρόταση

80. Για τους ανωτέρω λόγους προτείνω στο Δικαστήριο:

1) να αναγνωρίσει ότι η Ιρλανδία, παραλείποντας να λάβει εμπροθέσμως όλα τα αναγκαία μέτρα προκειμένου να συμμορφωθεί προς τα άρθρα 3 της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ Συμβουλίου, της 2ας Απριλίου 1979, περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών, όσον αφορά τη χιονόκοτα, και 4, παράγραφος 4, πρώτη περίοδος, της ανωτέρω οδηγίας καθώς και προς το άρθρο 6, παράγραφος 2, της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 21ης Μα_ου 1992, για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας, όσον αφορά τη ζώνη ειδικής προστασίας του συμπλέγματος του Owenduff-Nephin Beg, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από τις ανωτέρω οδηγίες·

2) να καταδικάσει την Ιρλανδία στα δικαστικά έξοδα.