ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Συνέργειες μεταξύ του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» και των προγραμμάτων του ΕΤΠΑ

(2022/C 421/03)

Πίνακας περιεχομένων

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΕΙΔΗ ΣΥΝΕΡΓΕΙΩΝ

Σφραγίδα αριστείας

Μεταφορές από το ΕΤΠΑ στο πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη»

Σωρευτική χρηματοδότηση

Ευρωπαϊκές συμπράξεις

Συνδυασμένη χρηματοδότηση (ομαδικές επιχειρησιακές δράσεις)

Ανάντη και κατάντη συνέργειες

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το κανονιστικό πλαίσιο για την περίοδο 2021-2027 που διέπει τα ταμεία της πολιτικής συνοχής υπό επιμερισμένη διαχείριση και τα ταμεία υπό άμεση διαχείριση παρέχει τη δυνατότητα ενισχυμένων συνεργειών μεταξύ αυτών των δύο τύπων χρηματοδότησης της ΕΕ (1).

Οι σχετικοί μηχανισμοί περιλαμβάνουν τις σφραγίδες αριστείας, τις μεταφορές, τη σωρευτική χρηματοδότηση (η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί επίσης για τη στήριξη συγχρηματοδοτούμενων και θεσμοθετημένων ευρωπαϊκών συμπράξεων του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη») και τη στήριξη ομαδικών επιχειρησιακών δράσεων (Teaming). Το παρόν έγγραφο καθοδήγησης καλύπτει τους μηχανισμούς αυτούς και τις «ανάντη/κατάντη συνέργειες» («upstream/downstream synergies»).

Σκοπός του παρόντος εγγράφου είναι να περιγράψει τις νέες ευκαιρίες που έχουν στη διάθεσή τους οι διαχειριστικές αρχές (ΔΑ) των προγραμμάτων της πολιτικής συνοχής, τα εθνικά σημεία επαφής του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» και οι φορείς υλοποίησης έργων / προτείνοντες έργα στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη». Το έγγραφο αποσκοπεί επίσης στη διευκόλυνση της χρήσης των σχετικών μηχανισμών που αναφέρονται στην προηγούμενη παράγραφο. Επικεντρώνεται στις συνέργειες μεταξύ του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» και των προγραμμάτων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) (2).

Η επιχειρησιακή διάσταση των συνεργειών, όπου έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος στη νομοθεσία για την περίοδο 2021-2027, είναι εξίσου σημαντική και συμπληρώνει τη στρατηγική διάσταση. Η τακτική ανταλλαγή απόψεων σχετικά με τις συνέργειες μεταξύ των αρχών των κρατών μελών που συμμετέχουν στα προγράμματα της πολιτικής συνοχής και την υλοποίηση του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» θα συμβάλει στην ενημέρωση σχετικά με τις δυνατότητες που προσφέρουν οι συνέργειες στα κράτη μέλη.

Στρατηγικό πλαίσιο σε επίπεδο ΕΕ

Προτεραιότητα της πολιτικής της ΕΕ αποτελεί η προώθηση του καινοτόμου, έξυπνου και βιώσιμου οικονομικού μετασχηματισμού και η προαγωγή της αριστείας στον τομέα της έρευνας και καινοτομίας (Ε&Κ), με τον μετριασμό και τη γεφύρωση παράλληλα του συνεχιζόμενου χάσματος στον τομέα της καινοτομίας (του χάσματος μεταξύ του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα των κρατών μελών όσον αφορά την ικανότητα καινοτομίας). Το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» και το ΕΤΠΑ αποτελούν βασικά μέσα της ΕΕ για την επίτευξη αποτελεσμάτων ως προς τους εν λόγω αλληλένδετους στόχους.

Το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» επικεντρώνεται στην υποστήριξη της Ε&Κ αριστείας, σύμφωνα με το άρθρο 179 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). Η πολιτική συνοχής αποσκοπεί στην προώθηση και την υποστήριξη της συνολικής αρμονικής ανάπτυξης των κρατών μελών και των περιφερειών τους, σύμφωνα με το άρθρο 174 της ΣΛΕΕ, ιδίως με τη μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων. Στο διάγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζονται τα κύρια διαρθρωτικά στοιχεία της στήριξης του τομέα της Ε&Κ στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» και της πολιτικής συνοχής.

Επομένως, η σύγκλιση μεταξύ της πολιτικής συνοχής και του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» αποτελεί σημαντική προτεραιότητα για την Επιτροπή κατά τα τελευταία έτη, ιδίως κατά τις προπαρασκευαστικές εργασίες για την περίοδο 2021-2027. Στόχος είναι να ενισχυθεί ο αντίκτυπος και των δύο πολιτικών με τη δημιουργία συμπληρωματικοτήτων, ειδικότερα στις λιγότερο ανεπτυγμένες και περιφερειακές περιοχές. Η προώθηση μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης και η ενίσχυση των συνεργειών μεταξύ αυτών των βασικών μέσων της ΕΕ (και των αντίστοιχων πυλώνων και στόχων πολιτικής τους) μπορούν να προσφέρουν νέες αμοιβαία επωφελείς καταστάσεις στις οποίες ευνοούνται όλοι. Για παράδειγμα, μπορεί να προωθηθεί η βιώσιμη και έξυπνη περιφερειακή οικονομική ανάπτυξη, με τη βελτίωση ταυτόχρονα του ενωσιακού οικοσυστήματος καινοτομίας συνολικά και την καλύτερη αντιμετώπιση βασικών κοινωνικών προκλήσεων και την ανάπτυξη βασικών στρατηγικών αξιακών αλυσίδων.

Η προσέγγιση αυτή δημιουργεί νέες ευκαιρίες για τη διευκόλυνση της προώθησης της καινοτομίας σε όλες τις περιφέρειες και για την καλύτερη ενσωμάτωση των λιγότερο ανεπτυγμένων και περιφερειακών περιοχών στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας (ΕΧΕ) και στο ευρωπαϊκό οικοσύστημα καινοτομίας (EIE).

Η ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με έναν νέο ΕΧΕ για την Ε&Κ (3) αποτέλεσε σημαντικό βήμα για τη δημιουργία του ΕΧΕ. Σκοπός του ΕΧΕ είναι η ανάπτυξη αριστείας, διασυνοριακής συνεργασίας μεταξύ των ερευνητών, κρίσιμης μάζας σε βασικούς στρατηγικούς τομείς, καθώς και ευκαιριών για τη μετεγκατάσταση ερευνητών, και εντέλει η δημιουργία μιας ανοικτής ενιαίας αγοράς για την Ε&Κ. Το νέο μελλοντοστρεφές σχέδιο που παρουσιάζεται στην ανακοίνωση έχει θέσει ένα φιλόδοξο σύνολο τεσσάρων στόχων πολιτικής: απόδοση προτεραιότητας στις επενδύσεις και τις μεταρρυθμίσεις· βελτίωση της πρόσβασης στην αριστεία και ενίσχυση των συστημάτων Ε&Κ σε ολόκληρη την ΕΕ· βελτίωση της μεταφοράς της νέας Ε&Κ στις επιχειρήσεις· και εμβάθυνση της ολοκλήρωσης των εθνικών πολιτικών.

Επιπλέον, στις 16 Ιουλίου 2021 η Επιτροπή εξέδωσε πρόταση σύστασης του Συμβουλίου σχετικά με ένα Σύμφωνο για την Έρευνα και την Καινοτομία στην Ευρώπη (4). Στη σύσταση καθορίζονται ορισμένοι τομείς προτεραιότητας για κοινή δράση προς στήριξη του ΕΧΕ. Στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνεται η συνεργασία για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της ψηφιακής και της πράσινης μετάβασης (για παράδειγμα, κατά την υλοποίηση των αποστολών και των ευρωπαϊκών συμπράξεων στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη»).

Οι συνέργειες βασίζονται στις διαχειριστικές αρχές των προγραμμάτων που αφορούν τον τομέα της Ε&Κ, οι οποίες γνωρίζουν τόσο η μία την άλλη όσο και τα προγράμματά τους. Βασίζονται επίσης σε εθνικούς εκπροσώπους Ε&Κ, οι οποίοι γνωρίζουν τις προτεραιότητες και τις δράσεις του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» (όπως νέες αποστολές και συμπράξεις), καθώς και τις περιφερειακές προτεραιότητες έξυπνης εξειδίκευσης. Οι εν λόγω προτεραιότητες και δράσεις αποτελούν εξαίρετο σημείο αναφοράς για την ανάπτυξη συμπληρωματικοτήτων. Οι συνέργειες μεταξύ του πλαισίου Ε&Κ και των προγραμμάτων συνοχής μπορούν να μεγιστοποιήσουν το ποσό, την ποιότητα και τον αντίκτυπο των επενδύσεων στον τομέα της Ε&Κ, με τον σχεδιασμό στρατηγικών σχεδίων που αλληλοσυμπληρώνονται και με τη χρήση διαφορετικών χρηματοδοτικών ροών (σύμφωνα με τους ειδικούς στόχους κάθε προγράμματος/ταμείου).

Οι στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης (S3) έχουν καίρια σημασία για τις συνέργειες με μέσα που συνδέονται με την έξυπνη ανάπτυξη σε επίπεδο ΕΕ (ιδίως με το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη»). Ο καθορισμός προτεραιοτήτων από τη βάση προς την κορυφή στο πλαίσιο των στρατηγικών έξυπνης εξειδίκευσης αναμένεται να διευκολύνει την εξεύρεση εταίρων σε άλλα κράτη μέλη με σκοπό τη συνεργασία σε σχετικά θέματα και αξιακές αλυσίδες.

Όσον αφορά το ΕΤΠΑ, σύμφωνα με το άρθρο 11 παράγραφος 1 στοιχείο β) σημείο iii) του κανονισμού περί κοινών διατάξεων (ΚΚΔ) (5), τα κράτη μέλη υποχρεούνται να προσδιορίζουν στις οικείες συμφωνίες στρατηγικής εταιρικής σχέσης: «συμπληρωματικότητες και συνέργειες μεταξύ των ταμείων που καλύπτονται από τη συμφωνία εταιρικής σχέσης [...] και άλλων ενωσιακών μέσων [...] και, κατά περίπτωση, των έργων που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του προγράμματος “Ορίζων Ευρώπη”». Ομοίως, για κάθε πρόγραμμα της πολιτικής συνοχής, σύμφωνα με το άρθρο 22 παράγραφος 3 στοιχείο α) σημείο iii) του ΚΚΔ, απαιτείται συνοπτική παρουσίαση των κύριων προκλήσεων, λαμβανομένων υπόψη «των επενδυτικών αναγκών και της συμπληρωματικότητας και συνεργειών με άλλες μορφές στήριξης».

Σε όλες τις περιπτώσεις, απόκειται στις ΔΑ να αποφασίσουν αν θα χρησιμοποιήσουν ή όχι μηχανισμούς συνέργειας.

ΕΙΔΗ ΣΥΝΕΡΓΕΙΩΝ

1. Σφραγίδα αριστείας

Η σφραγίδα αριστείας είναι ένα σήμα ποιότητας που απονέμεται από την Επιτροπή σε πρόταση η οποία έχει υποβληθεί σε ανταγωνιστική πρόσκληση υποβολής προτάσεων στο πλαίσιο κάποιου μέσου της ΕΕ και έχει κριθεί ότι συμμορφώνεται με τις ελάχιστες απαιτήσεις ποιότητας του εν λόγω μέσου της ΕΕ, αλλά η οποία δεν ήταν δυνατόν να χρηματοδοτηθεί λόγω δημοσιονομικών περιορισμών. Η σφραγίδα αριστείας δηλώνει ότι ένα έργο μπορεί να αποτελεί αξιόλογη υποψηφιότητα για την παροχή στήριξης από άλλες ενωσιακές ή εθνικές πηγές χρηματοδότησης.

Η σφραγίδα αριστείας στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» αναγνωρίζει την αξία της πρότασης και βοηθά άλλους φορείς χρηματοδότησης να αξιοποιήσουν τη διαδικασία αξιολόγησης του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη». Μπορεί, για παράδειγμα, να χορηγείται σε προτάσεις που υποβάλλονται στο πλαίσιο του μέσου Accelerator του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας (ΕΣΚ) (πρώην μέσο για τις ΜΜΕ), της μετάβασης του ΕΣΚ, των δράσεων Marie Skłodowska-Curie (MSCA), των ομαδικών επιχειρησιακών δράσεων και της απόδειξης της ορθότητας της ιδέας (Proof of Concept) του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (ΕΣΕ).

Οι διαχειριστικές αρχές για την πολιτική συνοχής στα κράτη μέλη μπορούν να ακολουθούν απλουστευμένη διαδικασία επιλογής κατά τη λήψη αποφάσεων σχετικά με χρηματοδοτικές πράξεις με σφραγίδα αριστείας (6) από τα προγράμματα του ΕΤΠΑ. Οι εν λόγω πράξεις πρέπει να πληρούν τρία κριτήρια:

—	Πρώτον, πρέπει να συμμορφώνονται με το πρόγραμμα (και με τις σχετικές στρατηγικές στις οποίες βασίζεται το πρόγραμμα) και να συμβάλλουν αποτελεσματικά στην επίτευξη των ειδικών στόχων του προγράμματος.

—	Δεύτερον, σε περίπτωση που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής ενός αναγκαίου πρόσφορου όρου, πρέπει να συνάδουν με τις αντίστοιχες στρατηγικές και έγγραφα προγραμματισμού που έχουν καθοριστεί με στόχο την πλήρωση του εν λόγω αναγκαίου πρόσφορου όρου.

—

Τρίτον, πρέπει να εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του συγκεκριμένου ταμείου και να εντάσσονται σε έναν τύπο παρέμβασης (7).

Σχετική νομοθεσία	ΚΚΔ	Άρθρο 2 σημείο 45, άρθρο 73 παράγραφος 4 και αιτιολογική σκέψη 61
Σχετική νομοθεσία	Πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη»	Άρθρο 2 σημείο 23, άρθρο 15 παράγραφος 2, άρθρο 24 παράγραφος 4 και άρθρο 48 παράγραφος 7
Σχετική νομοθεσία	Γενικός κανονισμός απαλλαγής κατά κατηγορία (ΓΚΑΚ)	Άρθρα 25α και 25β (κρατικές ενισχύσεις)

Παράμετροι πολιτικής

Η σφραγίδα αριστείας είναι ένα σήμα ποιότητας το οποίο απονέμεται σε προτάσεις έργων που υποβάλλονται στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» (το πρόγραμμα χρηματοδότησης της ΕΕ στον τομέα της Ε&Κ έως το 2027) και του προηγούμενου προγράμματος «Ορίζων 2020». Η σφραγίδα αριστείας πιστοποιεί ότι οι εν λόγω προτάσεις αποτελούν προτάσεις αριστείας και αυξάνει την προβολή τους στους πιθανούς φορείς χρηματοδότησης (από τον ιδιωτικό ή τον δημόσιο τομέα· σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο· συμπεριλαμβανομένων των διαχειριστικών αρχών των ταμείων της πολιτικής συνοχής) που ενδιαφέρονται να επενδύσουν σε ελπιδοφόρα έργα Ε&Κ. Επομένως, η σφραγίδα αριστείας συμβάλλει στην εξεύρεση εναλλακτικής χρηματοδότησης για τις εν λόγω προτάσεις.

Οι φορείς χρηματοδότησης μπορούν επίσης να αξιοποιήσουν την καθιερωμένη και υψηλής ποιότητας διαδικασία αξιολόγησης του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» για την προώθηση της εδαφικής ανάπτυξης. Με τον τρόπο αυτό παρέχεται η δυνατότητα στα κράτη μέλη και στις περιφέρειες να προσδιορίζουν και να αποκομίζουν οφέλη από μια σειρά προτάσεων έργων Ε&Κ αριστείας στο έδαφός τους, τα οποία θα μπορούσαν να βελτιώσουν τις επιδόσεις και τις ικανότητές τους στον τομέα της Ε&Κ.

Οι αιτούντες έργα που λαμβάνουν θετική αξιολόγηση σε πρόσκληση στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» και σφραγίδα αριστείας δύνανται να υποβάλουν αίτηση για πιθανή χρηματοδότηση από το ΕΤΠΑ, εάν το έργο εναρμονίζεται με τις προτεραιότητες των προγραμμάτων της πολιτικής συνοχής του κράτους μέλους ή της περιφέρειας των φορέων υλοποίησης του έργου.

Το πιστοποιητικό σφραγίδας αριστείας περιέχει όλες τις βασικές πληροφορίες σχετικά με την πρόταση που απαιτούνται από φορέα χρηματοδότησης, ο οποίος επιθυμεί να ταυτοποιήσει την πρόταση και να κατανοήσει τα βασικά χαρακτηριστικά και την αξία της (τίτλος της πρότασης, παραπομπή στην πρόσκληση/θέμα, καθώς και όνομα και διεύθυνση της νομικής οντότητας του προτείνοντος). Φέρει ψηφιακή σφραγίδα κατά της απάτης, όπως και η πρόταση έργου και η συνοπτική έκθεση αξιολόγησης (αυτό αναφέρεται στα έγγραφα). Τέλος, οι υπογραφές του επιτρόπου Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων και του επιτρόπου Καινοτομίας, Έρευνας, Πολιτισμού, Εκπαίδευσης και Νεολαίας καταδεικνύουν την πολιτική τους δέσμευση για την κινητοποίηση εναλλακτικής χρηματοδότησης για τα έργα αυτά.

Η σφραγίδα αριστείας είναι ιδιαίτερα κατάλληλη για συνιστώσες του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» με έναν μόνο δικαιούχο (όπως το μέσο Accelerator του ΕΣΚ και η μετάβαση του ΕΣΚ, οι δράσεις MSCA, η απόδειξη της ορθότητας της ιδέας του ΕΣΕ, οι ομαδικές επιχειρησιακές δράσεις). Παρότι στο μέλλον θα μπορούσε επίσης να εξεταστεί το ενδεχόμενο σφραγίδων αριστείας πολλαπλών δικαιούχων, η πρόθεση επί του παρόντος είναι η απονομή της σφραγίδας αριστείας μόνο σε συνιστώσες με έναν δικαιούχο κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη». Ο όρος αυτός θα πρέπει να προσδιορίζεται στη σχετική πρόσκληση. Οι συνιστώσες που χορηγούν τη σφραγίδα αριστείας θα αναφέρονται στο σχετικό πρόγραμμα εργασιών.

Η Επιτροπή μπορεί επίσης να απονέμει σφραγίδες αριστείας σε προτάσεις έργων που προέρχονται από τρίτες χώρες (ιδίως από συνδεδεμένες χώρες του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη»), οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιούν άλλες πηγές χρηματοδότησης που δεν συνδέονται με την πολιτική συνοχής.

Η παροχή στήριξης για τη χρηματοδότηση έργων με σφραγίδα αριστείας από πρόγραμμα του ΕΤΠΑ είναι προαιρετική, ανάλογα με την απόφαση της διαχειριστικής αρχής και σύμφωνα με το πρόγραμμα. Επομένως, το πιστοποιητικό δεν παρέχει αυτομάτως το δικαίωμα λήψης εναλλακτικής χρηματοδότησης. Προβλέπεται η δυνατότητα να λαμβάνεται απόφαση διερεύνησης από το κράτος μέλος ή την περιφέρεια , αλλά η τελική απόφαση εναπόκειται στη σχετική διαχειριστική αρχή.

Οι απλουστεύσεις που παρατίθενται κατωτέρω έχουν επέλθει με σκοπό την αποφυγή περιττής αλληλεπικάλυψης των εργασιών από τους δικαιούχους και τις διαχειριστικές αρχές κατά την υποβολή, την αξιολόγηση και την επιλογή πράξεων για την παροχή στήριξης από το ΕΤΠΑ.

—

Τα κράτη μέλη, οι περιφέρειες και οι δικαιούχοι μπορούν να εφαρμόζουν τις κατηγορίες, τα ανώτατα ποσά και τις μεθόδους υπολογισμού των επιλέξιμων δαπανών στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» που επωφελούνται από τις απλουστεύσεις των εφαρμοστέων κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις (ΓΚΑΚ).

—

Η τεχνική αξιολόγηση / αξιολόγηση περιεχομένου του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» θεωρείται έγκυρη. Αυτό σημαίνει ότι η διαχειριστική αρχή ενός προγράμματος του ΕΤΠΑ δεν χρειάζεται να προβεί σε νέα αξιολόγηση. Ωστόσο, πριν από την υπογραφή του εγγράφου που καθορίζει τους όρους στήριξης με τους δικαιούχους, οι διαχειριστικές αρχές πρέπει να ελέγχουν αν τα εν λόγω έργα πληρούν τις ειδικές απαιτήσεις του ΚΚΔ και του ΕΤΠΑ που δεν καλύπτονται από την αξιολόγηση του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη». Και τούτο διότι τα εν λόγω έργα πρέπει να επιλέγονται επισήμως σύμφωνα με τον ΚΚΔ —δηλαδή ειδική επιλεξιμότητα (προβληματικές ΜΜΕ), συμβολή στην επίτευξη των στόχων του προγράμματος για εναλλακτική χρηματοδότηση, εφαρμοστέοι αναγκαίοι πρόσφοροι όροι και πεδίο εφαρμογής του ταμείου [βλ. άρθρο 73 παράγραφος 2 στοιχεία α), β) και ζ) του ΚΚΔ].

Κύρια στάδια της διαδικασίας

Προετοιμασία / προγραμματισμός

—

Τα ετήσια ή εξαμηνιαία προγράμματα εργασιών του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» προσδιορίζουν τις προσκλήσεις για τις οποίες μπορούν να απονεμηθούν σφραγίδες αριστείας. Η προβολή και η τηλεφόρτωση των εν λόγω προγραμμάτων εργασιών είναι δυνατή από τη διαδικτυακή πύλη για τις χρηματοδοτήσεις και τους διαγωνισμούς. (https://ec.europa.eu/info/funding-tenders/opportunities/portal/screen/programmes/horizon)

—

Τα κράτη μέλη και οι περιφέρειες θα πρέπει να ενημερώνουν την Επιτροπή αν προθυμοποιούνται ή όχι να επιτρέψουν την παροχή στήριξης από προγράμματα του ΕΤΠΑ σε έργα με σφραγίδα αριστείας στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη». Τα κράτη μέλη ή οι περιφέρειες μπορούν να συμπεριλαμβάνουν τις πληροφορίες αυτές στο τμήμα της συμφωνίας εταιρικής σχέσης σχετικά με τις συμπληρωματικότητες και τις συνέργειες, καθώς και στην περιγραφή του ειδικού στόχου στο σχετικό πρόγραμμα του ΕΤΠΑ. Η διαχειριστική αρχή μπορεί να αποφασίσει να στηρίξει προτάσεις έργων με σφραγίδα αριστείας, ακόμη και αν οι προτάσεις αυτές δεν αναφέρονται ρητά στη συμφωνία εταιρικής σχέσης ή στο πρόγραμμα. Η διαχειριστική αρχή πρέπει σε κάθε περίπτωση να διασφαλίζει ότι τα επιλεγμένα έργα συμμορφώνονται με το πρόγραμμα.

Απονομή σφραγίδων αριστείας από την Επιτροπή

—

Το πιστοποιητικό σφραγίδας αριστείας χορηγείται σε επιλέξιμες προτάσεις και διαβιβάζεται μαζί με επιστολή, με την οποία οι προτείνοντες ενημερώνονται για τα αποτελέσματα της αξιολόγησης. Τα προγράμματα εργασιών του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» παρέχουν περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία απονομής σφραγίδας αριστείας.

Κατανομή της στήριξης

—	Ο κάτοχος της σφραγίδας αριστείας υποβάλλει αίτηση απευθείας στο συγκεκριμένο πρόγραμμα του ΕΤΠΑ.

—

Τα έργα με σφραγίδα αριστείας δεν χρειάζεται να υποβάλλονται σε τακτική διαδικασία επιλογής έργων του ΕΤΠΑ. Ωστόσο, πρέπει να υποβάλλονται τουλάχιστον σε απλουστευμένη αξιολόγηση βάσει των κριτηρίων επιλογής που έχουν εγκριθεί από την επιτροπή παρακολούθησης (συμμόρφωση με τους ισχύοντες αναγκαίους πρόσφορους όρους, πεδίο εφαρμογής του ταμείου και στόχοι του προγράμματος, σε συνδυασμό με τους εφαρμοστέους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις), ώστε να διασφαλίζεται ότι οι πράξεις πληρούν τις απαιτήσεις που καθορίζονται στο άρθρο 73 παράγραφος 2 στοιχεία α), β) και ζ) του ΚΚΔ, όπως προβλέπονται στο άρθρο 73 παράγραφος 4 του ΚΚΔ.

—

Η αξιολόγηση των έργων με σφραγίδα αριστείας για την παροχή χρηματοδότησης από το ΕΤΠΑ θα πρέπει να είναι απλουστευμένη αξιολόγηση (έλεγχος συμμόρφωσης), αλλά οι εθνικές διαδικασίες μπορεί να παρουσιάζουν διαφοροποιήσεις. Οι διαχειριστικές αρχές μπορούν να επιλέξουν τη διαδικασία που θεωρούν ότι αποτελεί τη βέλτιστη επιλογή (προκήρυξη ανοικτής πρόσκλησης· «εξυπηρέτηση κατά χρονική σειρά προτεραιότητας» κ.λπ.· ή απευθείας επιλογή έργων όταν το πρόγραμμα παρέχει αυτή τη δυνατότητα, υπό την προϋπόθεση ότι τηρούνται οι αρχές της διαφάνειας και της κατάργησης των διακρίσεων).

—

Όσον αφορά τη στήριξη στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής, οι διαχειριστικές αρχές μπορούν, κάνοντας χρήση των κριτηρίων επιλογής, να καθορίζουν κατώτατα όρια τα οποία είναι υψηλότερα από τις ελάχιστες βαθμολογίες που απαιτούνται για την παροχή χρηματοδότησης στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη».

—	Στον ιστότοπο της σφραγίδας αριστείας παρέχονται διάφορα παραδείγματα. (https://ec.europa.eu/info/research-and-innovation/funding/funding-opportunities/seal-excellence_en#how)

—	Το πρόγραμμα του ΕΤΠΑ ενθαρρύνεται να ενημερώνει τη ΓΔ REGIO (σχετική γεωγραφική μονάδα) και την ειδική κοινότητα πρακτικής της σφραγίδας αριστείας (RTD-SEAL-OF-EXCELLENCE@ec.europa.eu) για τη στήριξη που παρέχει σε έργα με σφραγίδα αριστείας.

Υλοποίηση, παρακολούθηση και έλεγχος

—

Οι δικαιούχοι υλοποιούν τα έργα σύμφωνα με τους κανόνες και τις διαδικασίες της πολιτικής συνοχής. Οι προτάσεις με σφραγίδα αριστείας συγχρηματοδοτούνται σύμφωνα με τους κανόνες του ΚΚΔ και τους ειδικούς κανόνες του ΕΤΠΑ. Η διαχειριστική αρχή έχει τη δυνατότητα να εφαρμόζει ορισμένες κατηγορίες κανόνων του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» (π.χ. όσον αφορά τις κατηγορίες, τα ανώτατα ποσά και τις μεθόδους υπολογισμού των επιλέξιμων δαπανών), υπό την προϋπόθεση ότι συμμορφώνεται με τους κανόνες του προγράμματος. Η διαχειριστική αρχή πρέπει να δηλώνει τα στοιχεία αυτά στο έγγραφο που καθορίζει τους όρους στήριξης.

—

Το εφαρμοζόμενο ποσοστό συγχρηματοδότησης που ισχύει για τη συνολική δημόσια χρηματοδότηση του έργου δεν υπερβαίνει το ποσοστό χρηματοδότησης βάσει των κανόνων του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», εάν η στήριξη χορηγείται με τη μορφή κρατικής ενίσχυσης σύμφωνα με το άρθρο 25α ή 25β του ΓΚΑΚ (βλ. ενότητα σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις κατωτέρω).

—	Για την παρακολούθηση και τον έλεγχο ισχύουν οι ίδιοι κανόνες που ισχύουν και για άλλες πράξεις στο πλαίσιο του σχετικού προγράμματος του ΕΤΠΑ.

—	Ο δημόσιος πίνακας δεικτών του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» παρέχει συγκεντρωτικά δεδομένα σχετικά με τη σφραγίδα αριστείας, με απεικόνιση της σφραγίδας ανά χώρα και περιφέρεια.

Σημαντικές πληροφορίες

Τι ισχύει για τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις;

Η χρηματοδότηση από προγράμματα του ΕΤΠΑ μπορεί να εμπίπτει στους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις εάν οι δικαιούχοι είναι επιχειρήσεις. Στις περιπτώσεις αυτές, η χρηματοδότηση πρέπει να είναι συμβατή με την εσωτερική αγορά, βάσει των εφαρμοστέων κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις. Για τα έργα που έχουν λάβει τη σφραγίδα αριστείας, τα άρθρα 25α και 25β του ΓΚΑΚ (8) αποτελούν επιλογή των κρατών μελών για τη διασφάλιση της συμβατότητας με την εσωτερική αγορά. Επιπλέον, ο ΓΚΑΚ καθορίζει μια σειρά γενικών προϋποθέσεων τις οποίες πρέπει να πληρούν όλα τα μέτρα ενίσχυσης που εφαρμόζονται βάσει του ΓΚΑΚ, ανεξάρτητα από τον στόχο τους. Οι ειδικές προϋποθέσεις που καθορίζονται στα άρθρα 25α και 25β του ΓΚΑΚ επιτρέπουν τη χρηματοδότηση από το ΕΤΠΑ έργων που έχουν λάβει σφραγίδα αριστείας —με το ίδιο ποσοστό χρηματοδότησης και με τις ίδιες επιλέξιμες δαπάνες στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη»— χωρίς προηγούμενη επίσημη κοινοποίηση στην Επιτροπή και χωρίς να απαιτείται η διενέργεια άλλης τεχνικής αξιολόγησης. Η αρχή που χορηγεί την ενίσχυση υποχρεούται να συμμορφώνεται με τις εφαρμοστέες γενικές και ειδικές προϋποθέσεις του ΓΚΑΚ κατά τη χορήγηση της χρηματοδότησης. Επιπλέον της αρχικής αίτησης στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», ο κάτοχος της σφραγίδας αριστείας πρέπει να πληροί τα κριτήρια επιλογής που ισχύουν για έργα με σφραγίδα αριστείας και έχουν θεσπιστεί από τη διαχειριστική αρχή, ενώ πρέπει επίσης να διασφαλίζει ότι συμμορφώνεται με τους εφαρμοστέους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις.

Ως διαχειριστική αρχή / άλλος φορέας χρηματοδότησης, πώς μπορούμε να ενημερωνόμαστε για τις εξελίξεις και τις βέλτιστες πρακτικές στο πλαίσιο της στήριξης των προτάσεων σφραγίδας αριστείας;

Η ειδική κοινότητα πρακτικής της σφραγίδας αριστείας θα συνεχίσει να επιτρέπει στις ενδιαφερόμενες διαχειριστικές αρχές του ΕΤΠΑ και σε άλλους φορείς χρηματοδότησης να ανταλλάσσουν βέλτιστες πρακτικές σχετικά με τον τρόπο στήριξης προτάσεων σφραγίδας αριστείας, να ενημερώνονται για τις τελευταίες εξελίξεις και να έχουν πρόσβαση σε όλες τις σχετικές πληροφορίες και τα σχετικά δεδομένα που αφορούν προτάσεις σφραγίδας αριστείας στις περιφέρειές τους (αριθμός, ζητηθείσα χρηματοδότηση κ.λπ.). Με τον τρόπο αυτόν αναμένεται να καταστεί πιο εύκολος ο σχεδιασμός μηχανισμών εναλλακτικής χρηματοδότησης.

Ως διαχειριστική αρχή / άλλος φορέας χρηματοδότησης, πώς μπορούμε να ενημερωνόμαστε για τις προτάσεις στη χώρα/περιφέρειά μας που έχουν λάβει τη σφραγίδα αριστείας;

Οι κάτοχοι σφραγίδας αριστείας καλούνται να δώσουν τη συγκατάθεσή τους για περιορισμένο σύνολο πληροφοριών (π.χ. στοιχεία επικοινωνίας, όπως η εταιρική επωνυμία, η εταιρική διεύθυνση και η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του αρμόδιου επικοινωνίας, περίληψη της πρότασης, το ποσό της ζητούμενης χρηματοδοτικής στήριξης, καθώς και λέξεις-κλειδιά που χρησιμοποιούνται) που πρέπει να κοινοποιούνται τόσο στις διαχειριστικές αρχές για την πολιτική συνοχής όσο και σε άλλες δημόσιες ή ιδιωτικές οντότητες που ενδέχεται να ενδιαφέρονται για τη χρηματοδότηση ή τη στήριξη της εταιρείας τους. Οι διαχειριστικές αρχές θα μπορούν να έχουν πρόσβαση στις πληροφορίες αυτές και να επικοινωνούν με τον κάτοχο της σφραγίδας αριστείας. Στον ειδικό ιστότοπο για τη σφραγίδα αριστείας παρέχονται περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο χρήσης της σφραγίδας αριστείας και τον τρόπο αναζήτησης των στοιχείων επικοινωνίας των διαχειριστικών αρχών ανά χώρα.

Υπό ποιες προϋποθέσεις μπορούν οι διαχειριστικές αρχές να χρηματοδοτούν έργα που υπέβαλαν αίτηση στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», αλλά δεν επιλέχθηκαν για χρηματοδότηση στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» και δεν έλαβαν σφραγίδα αριστείας;

Για τη στήριξη ενός έργου που δεν διαθέτει σφραγίδα αριστείας από την πολιτική συνοχής, το εν λόγω έργο πρέπει να υποβάλλεται στην τυποποιημένη πλήρη αξιολόγηση που απαιτείται στο πλαίσιο ενός προγράμματος της πολιτικής συνοχής (η απλουστευμένη αξιολόγηση εφαρμόζεται μόνο σε έργα με σφραγίδα αριστείας και σε πράξεις που επιλέγονται στο πλαίσιο ενός προγράμματος που συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη»).

Πρακτικό παράδειγμα

Έργο με σφραγίδα αριστείας από το μέσο Accelerator του ΕΣΚ του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» (πρόγραμμα εργασιών του ΕΣΚ για το 2022, σ. 74, συμπεριλαμβανομένων των υποσημειώσεων 63 και 64):

Μια ΜΜΕ υποβάλλει αίτηση στο πλαίσιο πρόσκλησης του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» και περνά επιτυχώς τα στάδια της προκριματικής αξιολόγησης από κριτική επιτροπή («GO») που καθορίζονται στο ετήσιο πρόγραμμα εργασιών του ΕΣΚ. Παρά την υψηλή ποιότητα της πρότασης έργου, η κριτική επιτροπή του ΕΣΚ διαπιστώνει ότι η πρόταση έργου δεν μπορεί να χρηματοδοτηθεί λόγω έλλειψης επαρκών διαθέσιμων κονδυλίων. Η ΜΜΕ θα λάμβανε κανονικά σφραγίδα αριστείας (εκτός από ειδικές περιπτώσεις που καθορίζονται στο πρόγραμμα εργασιών του ΕΣΚ —π.χ. σε περίπτωση που η ΜΜΕ δεν δίνει τη συγκατάθεσή της για την κοινοποίηση πληροφοριών σχετικά με την πρότασή της).

Μια ΜΜΕ που είναι κάτοχος σφραγίδας αριστείας μπορεί στη συνέχεια να προσεγγίσει άλλους φορείς χρηματοδότησης —π.χ. τις διαχειριστικές αρχές προγραμμάτων της πολιτικής συνοχής. Κατόπιν προηγούμενης έγκρισης από τον αιτούντα, η Επιτροπή μπορεί επίσης να κοινοποιεί βασικές πληροφορίες, ιδίως στοιχεία επικοινωνίας, σχετικά με την αίτηση που έγινε δεκτή. Όσον αφορά τα αποτελέσματα της αξιολόγησης και άλλα ευαίσθητα δεδομένα, η γνωστοποίησή τους σε ενδιαφερόμενες αρχές χρηματοδότησης πραγματοποιείται με την επιφύλαξη σύναψης ειδικών συμφωνιών περί τήρησης του απορρήτου. Επιπλέον, και κατόπιν συγκατάθεσης του αιτούντος, η Επιτροπή δύναται να ανταλλάσσει πληροφορίες με άλλους οργανισμούς που μπορούν να στηρίξουν τις ΜΜΕ —π.χ. το Enterprise Europe Network (EEN). Το EEN μπορεί να παρέχει εξατομικευμένες υπηρεσίες υποστήριξης σε ΜΜΕ που διαθέτουν σφραγίδα αριστείας, με σκοπό να τις βοηθήσει να εντοπίσουν σχετικές εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης (συμπεριλαμβανομένων προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από το ΕΤΠΑ), να τις συνδράμει σε οποιαδήποτε διαδικασία υποβολής αιτήσεων (συμπεριλαμβανομένης πιθανής προσαρμογής της πρότασης έργου), στην ανάπτυξη ικανοτήτων για τις διαδικασίες υποβολής αιτήσεων και τις δεξιότητες παρουσίασης και να τους παράσχει συνδέσμους προς άλλες σχετικές υπηρεσίες υποστήριξης, όπως η αντιστοίχιση και ο εντοπισμός κατάλληλων επιχειρηματικών εταίρων. Οι υπηρεσίες του EEN, οι οποίες είναι ειδικά προσαρμοσμένες στις ανάγκες κάθε κατόχου σφραγίδας αριστείας, λαμβάνουν τη μορφή τριήμερων έως πενθήμερων πακέτων υπηρεσιών που παρέχονται δωρεάν στην ενδιαφερόμενη ΜΜΕ.

Για τη στήριξη έργων με σφραγίδα αριστείας, οι διαχειριστικές αρχές δύνανται να αποφασίσουν ότι οι κατηγορίες, τα ανώτατα ποσά και οι μέθοδοι υπολογισμού των επιλέξιμων δαπανών θα τηρούν τους κανόνες του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», υπό τον όρο ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις συμβατότητας που καθορίζονται βάσει του άρθρου 25α και του κεφαλαίου 1 του ΓΚΑΚ. Στην περίπτωση αυτή, δύνανται να εφαρμόζουν τους κανόνες για το μέσο Accelerator που καθορίζονται στο πρόγραμμα-πλαίσιο «Ορίζων» («Η συνιστώσα “επιχορήγηση” ή “επιστρεπτέα προκαταβολή” της στήριξης του μέσου Accelerator δεν υπερβαίνει το 70 % των συνολικών επιλέξιμων δαπανών της επιλεχθείσας δράσης καινοτομίας» —άρθρο 48 παράγραφος 9 του κανονισμού για το πρόγραμμα-πλαίσιο «Ορίζων») (9). Επιπλέον, όπως διευκρινίζεται στο ειδικό πρόγραμμα υλοποίησης του προγράμματος «Ορίζων» (σημείο 1.1.2), «ο συνδυασμός και ο όγκος της χρηματοδότησης» στο πλαίσιο του Accelerator «θα προσαρμόζονται στις ανάγκες της εταιρείας, στο μέγεθός της και στο στάδιο στο οποίο βρίσκεται, στη φύση της τεχνολογίας ή της καινοτομίας και στο μήκος του κύκλου της καινοτομίας» (10).

Εάν προβλέπεται στο πρόγραμμα εργασιών, οι κάτοχοι σφραγίδας αριστείας του ΕΣΚ στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» μπορούν να επωφελούνται από εκδηλώσεις αντιστοίχισης που διοργανώνονται από τις υπηρεσίες επιχειρηματικής επιτάχυνσης του ΕΣΚ για τη σύνδεση της κοινότητας δημιουργών καινοτομίας του ΕΣΚ —συμπεριλαμβανομένων των κατόχων σφραγίδας αριστείας— με επενδυτές, εταίρους και αγοραστές του δημόσιου τομέα. Οι υπηρεσίες επιχειρηματικής επιτάχυνσης του ΕΣΚ παρέχουν επίσης φάσμα υπηρεσιών καθοδήγησης και πλαισίωσης, ενώ παρέχουν επίσης στους δημιουργούς καινοτομίας πρόσβαση σε διεθνή δίκτυα δυνητικών εταίρων, μεταξύ άλλων από τη βιομηχανία, με στόχο τη συμπλήρωση μιας αξιακής αλυσίδας, την ανάπτυξη ευκαιριών στην αγορά και/ή την εύρεση επενδυτών ή άλλων πηγών ιδιωτικής χρηματοδότησης ή χρηματοδότησης επιχειρήσεων (11).

Οι προτάσεις σφραγίδας αριστείας στο πλαίσιο του μέσου Accelerator του ΕΣΚ προωθούνται όχι μόνο σε διαχειριστικές αρχές του ΕΤΠΑ, αλλά και σε ιδιωτικές πηγές χρηματοδότησης [π.χ. μέσω ειδικών εκδηλώσεων ηλεκτρονικής προσέλκυσης ενδιαφερομένων (e-pitching) και αντιστοίχισης που διοργανώνονται από ειδικά για τον σκοπό αυτόν δίκτυα και κοινότητες «σφραγίδας αριστείας» και με επισήμανση της σφραγίδας αριστείας στην πύλη InvestEU].

2. Μεταφορές από το ΕΤΠΑ στο πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη»

Σύμφωνα με το άρθρο 26 παράγραφος 1 του ΚΚΔ, τα κράτη μέλη μπορούν να ζητούν τη μεταφορά έως και 5 % των πόρων τους υπό επιμερισμένη διαχείριση σε οποιοδήποτε άλλο ταμείο ή μέσο της ΕΕ υπό άμεση ή έμμεση διαχείριση. Το όριο του 5 % ισχύει για το αρχικό εθνικό κονδύλιο ενός συγκεκριμένου ταμείου και όχι για συγκεκριμένο πρόγραμμα ή συγκεκριμένη περιφέρεια (ή κατηγορία περιφέρειας). Οι μεταφερθέντες πόροι μπορούν να χρησιμοποιούνται μόνο για μελλοντικές δημοσιονομικές δεσμεύσεις (δηλαδή για τα επόμενα έτη). Οι εν λόγω πόροι πρέπει να χρησιμοποιούνται προς όφελος του οικείου κράτους μέλους (12).

Τα εν λόγω μεταφερθέντα ποσά δεν υπολογίζονται στη θεματική συγκέντρωση για το ΕΤΠΑ.

Το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» παρέχει σε όλα τα μέρη του τη δυνατότητα να λαμβάνουν μεταφορές πόρων από προγράμματα επιμερισμένης διαχείρισης.

Σχετική νομοθεσία	ΚΚΔ	Άρθρο 26 του ΚΚΔ «Μεταφορά πόρων» και αιτιολογική σκέψη 19
Σχετική νομοθεσία	Πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη»	Άρθρο 15 παράγραφοι 5 και 6
Σχετική νομοθεσία	ΚΚΔ	Άρθρο 24 (Τροποποίηση των προγραμμάτων)

Παράμετροι πολιτικής

Οι διαχειριστικές αρχές δύνανται να χρησιμοποιούν μεταφορές για να εξασφαλίζουν τη συμμετοχή προτάσεων αριστείας, στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», από τα κράτη μέλη / τις περιφέρειές τους στο πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», σε περίπτωση που δημοσιονομικοί περιορισμοί δεν θα επέτρεπαν διαφορετικά την επιλογή τους για την παροχή στήριξης από το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη».

Οι μεταφορές μπορούν να προσδώσουν πρόσθετη αξία όταν προορίζονται για τομείς Ε&Κ οι οποίοι έχουν προσδιοριστεί ως προτεραιότητες σε εθνικές και/ή περιφερειακές στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης και οι οποίοι χαρακτηρίζονται συνήθως από υπερκάλυψη κονδυλίων σε προτάσεις στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη». Ωστόσο, η αντιστοίχιση των επενδύσεων που καλύπτονται από τα μεταφερθέντα κονδύλια με προτεραιότητες έξυπνης εξειδίκευσης δεν συνιστά νομική απαίτηση.

Οι μεταφορές παρέχουν, μεταξύ άλλων, ευκαιρίες:

—	ενίσχυσης της συμμετοχής στο πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» δικαιούχων από περιφέρειες/κράτη μέλη με παραδοσιακά χαμηλό ποσοστό συμμετοχής και επιτυχίας στο πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη»·

—	προώθησης έργων σε τομείς που προσδιορίζονται ως προτεραιότητες μέσω της έξυπνης εξειδίκευσης·

—

διατήρησης της διοικητικής ικανότητας σε εθνικό/περιφερειακό επίπεδο κατά την επιλογή και την παρακολούθηση έργων Ε&Κ, διότι η διατήρηση της ικανότητας αυτής δεν εξασφαλίζεται από τη διαχειριστική αρχή, σύμφωνα με τους κανόνες του ΚΚΔ, αλλά από τον αντίστοιχο οργανισμό βάσει των κανόνων του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» (ιδίως όταν δεν υπάρχουν αρκετά έργα αριστείας τα οποία να δικαιολογούν την προκήρυξη πλήρους πρόσκλησης σε εθνικό/περιφερειακό επίπεδο στο πλαίσιο του προγράμματος ΚΚΔ· όταν ο αριθμός αυτών των προτάσεων αριστείας στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» είναι μεγάλος· ή όταν η διαχειριστική αρχή του προγράμματος ΚΚΔ επιθυμεί να διαφοροποιήσει το είδος της στήριξης που παρέχει).

Οι μεταφορές είναι ιδιαίτερα κατάλληλες για συνιστώσες με έναν δικαιούχο. Η πρώτη φάση του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» θα επιτρέπει μεταφορές μόνο για τις εν λόγω συνιστώσες.

Οι μεταφερθέντες πόροι πρέπει να χρησιμοποιούνται προς όφελος του οικείου κράτους μέλους. Ένα κράτος μέλος μπορεί να περιορίσει το εδαφικό πεδίο εφαρμογής της μεταφοράς σε συγκεκριμένη περιφέρεια (δηλαδή στην περιφέρεια που καλύπτεται από πρόγραμμα της πολιτικής συνοχής από το οποίο μεταφέρονται οι πόροι).

Οι μεταφορές μπορούν να εξασφαλίζουν σε κράτη μέλη ή περιφέρειες με χαμηλά ποσοστά συμμετοχής στο πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» τη δυνατότητα ανάπτυξης των ικανοτήτων τους στον τομέα της Ε&Κ με την αύξηση της συμμετοχής των δικών τους νομικών οντοτήτων στο πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη». Και τούτο διότι μια μεταφορά μπορεί να είναι επωφελής μόνο για τους δικαιούχους από το συγκεκριμένο κράτος μέλος/τη συγκεκριμένη περιφέρεια.

Η μεταφορά στο πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» μπορεί επίσης να παρέχει ευκαιρίες μάθησης σε φορείς υλοποίησης έργων, όπως ΜΜΕ ή πανεπιστήμια, διότι θα έχουν τη δυνατότητα συμμετοχής στη διαδικασία του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» χάρη στους πρόσθετους πόρους που τίθενται στη διάθεση του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» με τη μεταφορά από το οικείο κράτος μέλος ή την οικεία περιφέρεια. Το έργο θα εισέρχεται στη διαδικασία προετοιμασίας της επιχορήγησης και θα υπόκειται πλήρως στους κανόνες του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», συμπεριλαμβανομένων των ποσοστών χρηματοδότησης. Ο αρμόδιος οργανισμός της Επιτροπής θα παρακολουθεί το έργο καθ’ όλη τη διάρκειά του.

Κύρια στάδια της διαδικασίας

Προετοιμασία

—

Οι μεταφορές πρέπει να προσδιορίζονται ρητά στη συμφωνία εταιρικής σχέσης (ή σε αίτημα τροποποίησης προγράμματος, εάν η επιτροπή παρακολούθησης έχει δώσει τη σύμφωνη γνώμη της) (13). Εάν οι μεταφορές δεν αναφέρονται αρχικά στη συμφωνία εταιρικής σχέσης, μπορούν να ζητηθούν ανά πάσα στιγμή σε μεταγενέστερο χρόνο, μέσω αιτήματος τροποποίησης του συγκεκριμένου προγράμματος επιμερισμένης διαχείρισης (συμπεριλαμβανομένου του σχεδίου χρηματοδότησής του).

—

Για τις μεταφορές μέσω τροποποίησης προγράμματος απαιτείται προηγούμενη έγκριση της επιτροπής παρακολούθησης. Επιπλέον, «[ό]ταν η αίτηση αφορά τροποποίηση προγράμματος, μπορούν να μεταφέρονται μόνο οι πόροι μελλοντικών ημερολογιακών ετών». Για περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τις απαιτήσεις, βλ. άρθρα 24 και 26 του ΚΚΔ.

—

Όταν ζητείται μεταφορά, το κράτος μέλος/η διαχειριστική αρχή πρέπει να διευκρινίζει τον τρόπο με τον οποίο η μεταφορά θα είναι επωφελής για το κράτος μέλος που προβαίνει στη μεταφορά ή (στην περίπτωση περιφερειακού προγράμματος) για συγκεκριμένες περιφέρειες, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο θα συμβάλει στην επίτευξη των στόχων του μέσου στο οποίο θα μεταφερθούν οι πόροι. Για λόγους διευκόλυνσης της υλοποίησης, στην αίτηση θα μπορούσε να προσδιορίζεται η συνιστώσα του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» (π.χ. μέσο Accelerator του ΕΣΚ) στο οποίο στοχεύει η μεταφορά.

—

Για τον καθορισμό της συνιστώσας και του ποσού προς μεταφορά, οι υπηρεσίες της Επιτροπής δύνανται να παρέχουν εκτίμηση του ποσού που είναι πιθανό να απορροφηθεί κατά την υπό εξέταση περίοδο, με βάση το ιστορικό του συγκεκριμένου κράτους μέλους/της συγκεκριμένης περιφέρειας στην επιλεχθείσα συνιστώσα.

Αξιολόγηση των αιτήσεων από την Επιτροπή

—	Η Επιτροπή πρέπει να αντιτίθεται σε αίτηση μεταφοράς όταν η εν λόγω μεταφορά θα υπονόμευε την επίτευξη των στόχων του προγράμματος από το οποίο θα μεταφέρονταν οι πόροι.

—	Εάν η Επιτροπή εγκρίνει τη μεταφορά, αυτό επιβεβαιώνεται επισήμως στην απόφαση έγκρισης της συμφωνίας εταιρικής σχέσης ή της τροποποίησης του προγράμματος.

—	Το χρονοδιάγραμμα έγκρισης της αίτησης μεταφοράς παρουσιάζεται κατωτέρω στον παρόντα πίνακα.

Κατανομή της στήριξης

—

Αφού εγκριθεί η μεταφορά, τίθεται στη διάθεση του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» το επόμενο ημερολογιακό έτος για προσκλήσεις του εν λόγω έτους. Από εκείνη τη χρονική στιγμή και μετά, η μεταφορά μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη συνέχεια προς όφελος του οικείου κράτους μέλους/της οικείας περιφέρειας. Μπορεί να στηρίξει προτάσεις οι οποίες βρίσκονται στις περιφέρειες/στη χώρα που έχουν προβεί στη μεταφορά και οι οποίες έχουν λάβει θετική αξιολόγηση από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες, αλλά δεν μπορούσαν να γίνουν δεκτές λόγω δημοσιονομικών περιορισμών. Η μεταφορά συμπληρώνει —και δεν αντικαθιστά— τη στήριξη που παρέχεται από τον αρχικό προϋπολογισμό του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη».

—

Τα έργα επιλέγονται με βάση τον κατάλογο κατάταξης που προκύπτει από την αξιολόγηση του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» ή από ειδικούς κανόνες (με την τήρηση παράλληλα της εθνικής/περιφερειακής οριοθέτησης του μεταφερθέντος ποσού). Στην περίπτωση του μέσου Accelerator του ΕΣΚ, ο μεταφερθείς προϋπολογισμός θα κατανέμεται με βάση την αρχή της «εξυπηρέτησης κατά χρονική σειρά προτεραιότητας», σύμφωνα με τον προγραμματισμό των καταληκτικών προθεσμιών (οι διαδικασίες επιλογής ξεκινούν κάθε 3 μήνες), έως ότου εξαντληθεί.

—	Οι κανόνες του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» εφαρμόζονται στα μεταφερθέντα ποσά, τα οποία υπόκεινται στους ίδιους όρους υλοποίησης έργων στους οποίους υπόκειται και οποιοδήποτε άλλο έργο στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη».

—

Για τον καθορισμό της περιφέρειας θα χρησιμοποιείται το επίπεδο κωδικών NUTS2. Τα δεδομένα σχετικά με τα χρηματοδοτούμενα έργα (τα οποία αναλύονται ανά περιφέρεια) δημοσιοποιούνται στον πίνακα δεικτών του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη». Στον πίνακα δεικτών θα αναφέρεται ότι το έργο υποστηρίχθηκε με μεταφερθέντα χρήματα.

Υλοποίηση, παρακολούθηση και έλεγχος

—

Μετά τη μεταφορά, η υλοποίηση (συμπεριλαμβανομένης της παρακολούθησης) πραγματοποιείται αποκλειστικά από την Επιτροπή, σύμφωνα με τους κανόνες του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», και όχι πλέον από τις διαχειριστικές αρχές των προγραμμάτων επιμερισμένης διαχείρισης. Ωστόσο, οι διαχειριστικές αρχές μπορούν να διαδραματίσουν κάποιον ρόλο στην περίπτωση επιστρεπτέων μεταφορών στην πολιτική συνοχής και της υποβολής τροποποίησης προγράμματος.

—	Η μεταφορά δεν έχει άμεσες συνέπειες για τους φορείς υλοποίησης έργων ή τους δικαιούχους, οι οποίοι τηρούν τους κανόνες και τις διαδικασίες του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη».

Χρονοδιάγραμμα αιτήσεων μεταφοράς

Φάση 1: Αίτηση μεταφοράς κονδυλίων από μέσο της πολιτικής συνοχής

1.1 Αίτηση μεταφοράς μέσω συμφωνίας εταιρικής σχέσης.

1.2 Αίτηση μεταφοράς που περιλαμβάνεται σε τροποποίηση προγράμματος.

Φάση 2: Εκτέλεση των μεταφερθέντων κονδυλίων μέσω του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη»

Σημαντικές πληροφορίες

Μπορούν οι μεταφερθέντες πόροι να επιστραφούν στο αρχικό τους ταμείο;

Εάν η Επιτροπή δεν έχει δεσμεύσει νομικά τα μεταφερθέντα κονδύλια στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» έως τις 31 Αυγούστου του έτους ν+ 1, οι αντίστοιχοι αδέσμευτοι πόροι μπορούν να επιστραφούν στο ταμείο από το οποίο είχαν μεταφερθεί αρχικά. Στη συνέχεια μπορούν να ανακατανεμηθούν σε ένα ή περισσότερα προγράμματα (άρθρο 26 παράγραφος 7 του ΚΚΔ, άρθρο 15 παράγραφος 6 του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη»), κατόπιν αιτήματος του κράτους μέλους.

Εφαρμόζεται η ίδια διαδικασία αιτήματος τροποποίησης προγράμματος (άρθρο 24 του ΚΚΔ) και η αίτηση πρέπει να υποβληθεί στην Επιτροπή τουλάχιστον 4 μήνες πριν από τη λήξη της προθεσμίας για τις (δημοσιονομικές) δεσμεύσεις (δηλαδή έως τις 31 Αυγούστου του έτους ν+ 1).

Οι επιστρεπτέοι μεταφερθέντες πόροι θα ανακατανεμηθούν στη συνέχεια στο πρόγραμμα ή στα προγράμματα στα οποία θα μεταφερθούν οι πόροι και θα υπόκεινται στους κανόνες του ΚΚΔ.

Εάν η Επιτροπή χρειαστεί να ανακτήσει κονδύλια από δικαιούχους του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» οι οποίοι είναι αποδέκτες μεταφοράς από το ΕΤΠΑ, τα κονδύλια αυτά θα επιστραφούν στο πρόγραμμα του ΕΤΠΑ;

Όχι. Οι πιστώσεις δεν θα επιστραφούν στην αρχική γραμμή του προϋπολογισμού (ΕΤΠΑ), αλλά θα παραμείνουν στο σχετικό πρόγραμμα. Σε αυτήν τη συγκεκριμένη περίπτωση, θα παραμείνουν στο πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» (στο οποίο είχαν μεταφερθεί από το ΕΤΠΑ).

Πρακτικό παράδειγμα:

Ένα κράτος μέλος αποφασίζει να μεταφέρει μέρος των πόρων ενός συγκεκριμένου προγράμματος του ΕΤΠΑ για τα μελλοντικά ημερολογιακά έτη στο πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» (14) με τροποποίηση του προγράμματος σύμφωνα με το άρθρο 24 του ΚΚΔ.

Η Επιτροπή συμφωνεί ότι η μεταφορά είναι δεόντως αιτιολογημένη και συνάδει με τους στόχους του προγράμματος από το οποίο θα μεταφερθούν οι πόροι. Η Επιτροπή εγκρίνει την τροποποίηση του προγράμματος, κατόπιν της σύμφωνης γνώμης της επιτροπής παρακολούθησης. Τα κράτη μέλη και η Επιτροπή συζητούν επίσης το γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής (το οποίο καθορίζεται από την επικράτεια του προγράμματος από το οποίο θα μεταφερθούν οι πόροι), την προβλεπόμενη χρήση των μεταφερθέντων πόρων στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» (στο επίπεδο της συνιστώσας του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη») και το ποσό που πρέπει να μεταφερθεί με βάση την εκτιμώμενη «ικανότητα απορρόφησης» (π.χ. με τη χρήση ιστορικών στατιστικών στοιχείων σχετικά με τη συμμετοχή για παρόμοιες προσκλήσεις της εν λόγω χώρας/περιφέρειας).

Το κράτος μέλος σκοπεύει να χρησιμοποιήσει τους μεταφερθέντες πόρους για τη χρηματοδότηση προτάσεων ΜΜΕ στο πλαίσιο πρόσκλησης του μέσου Accelerator του ΕΣΚ του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη». Αυτό σκοπεύει να το πράξει μέσω συμφωνιών επιχορήγησης που πρόκειται να συναφθούν το αργότερο έως το τέλος του έτους ν+ 1 (δηλαδή του έτος που έπεται του έτους μεταφοράς των πόρων στο πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη»).

Οι πόροι χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση προτάσεων ΜΜΕ που υποβάλλονται στο πλαίσιο του μέσου Accelerator του ΕΣΚ και οι οποίες έχουν αξιολογηθεί μετά την απόφαση του κράτους μέλους να μεταφέρει τα χρήματα.

Το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» καλύπτει (επί του παρόντος) τυχόν πρόσθετες διοικητικές δαπάνες για την εκτέλεση της μεταφοράς. Στο πλαίσιο της ενδιάμεσης επανεξέτασης του προγράμματος θα διενεργηθεί αξιολόγηση του κατά πόσον μπορεί να διατηρηθεί η προσέγγιση αυτή.

Το κράτος μέλος μπορεί να ζητήσει την επιστροφή των αδέσμευτων πόρων στο ΕΤΠΑ έως και 4 μήνες πριν από το τέλος του έτους ν+ 1 (δηλαδή έως τις 31 Αυγούστου). Αυτό μπορεί να το πράξει με αίτημα τροποποίησης του προγράμματος ή των προγραμμάτων στα οποία θα συμπεριληφθούν οι εν λόγω πόροι. Το αίτημα υπόκειται στην έγκριση της Επιτροπής. Ο κανόνας αποδέσμευσης θα αρχίσει να εφαρμόζεται από το έτος ανάληψης των δημοσιονομικών δεσμεύσεων.

3. Σωρευτική χρηματοδότηση

Σωρευτική χρηματοδότηση σημαίνει ότι μια πράξη/έργο λαμβάνει στήριξη από περισσότερα του ενός ταμεία, προγράμματα ή μέσα (συμπεριλαμβανομένων των κονδυλίων επιμερισμένης και άμεσης διαχείρισης) για το ίδιο στοιχείο κόστους/δαπανών. Όπως και στην περίπτωση των άλλων μηχανισμών συνέργειας, η σωρευτική χρηματοδότηση δεν είναι αυτόματη. Αντιθέτως, πρόκειται για επιλογή την οποία μπορούν να διερευνούν τόσο οι διαχειριστικές αρχές για την πολιτική συνοχής όσο και η χορηγούσα αρχή για ενωσιακά προγράμματα άμεσης διαχείρισης. Σωρευτική χρηματοδότηση μπορεί να εφαρμόζεται μόνο με τη σύμφωνη γνώμη όλων των εμπλεκόμενων μερών (δηλαδή των διαχειριστικών αρχών και της χορηγούσας αρχής για ενωσιακά προγράμματα άμεσης διαχείρισης).

Σχετική νομοθεσία	ΚΚΔ	Άρθρο 63 παράγραφος 9
Σχετική νομοθεσία	Πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη»	Άρθρο 15 παράγραφος 4
Σχετική νομοθεσία	Πρόγραμμα «Ψηφιακή Ευρώπη»	Άρθρο 23 παράγραφος 1 (15)

Παράμετροι πολιτικής / δυνητικά οφέλη

Η σωρευτική χρηματοδότηση καθιστά δυνατή την κατανομή της χρηματοδοτικής επιβάρυνσης μιας πράξης και την αντιμετώπιση πιθανών δημοσιονομικών περιορισμών (π.χ. εκείνων που απορρέουν από τα χαμηλότερα ποσοστά χρηματοδότησης ενός μέσου), διότι μπορεί να εξασφαλίσει τη δυνατότητα χρηματοδότησης ενός έργου συνέργειας σε ποσοστό έως και 100 % από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, υπό την προϋπόθεση ότι τηρούνται οι σχετικοί κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις. Καθιστά επίσης δυνατή τη στήριξη των εθνικών συνεισφορών, ιδίως στα λιγότερο ανεπτυγμένα κράτη μέλη και στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες.

Η σωρευτική χρηματοδότηση μπορεί επίσης να συγκεντρώσει πόρους από διάφορα ενωσιακά μέσα, τόσο άμεσης όσο και επιμερισμένης διαχείρισης, και καθιστά δυνατή τη χρηματοδότηση από ενωσιακούς πόρους σε ποσοστό έως και 100 %. Ως εκ τούτου, η σωρευτική χρηματοδότηση παρέχει τη δυνατότητα ενίσχυσης των δεσμών μεταξύ των συμπληρωματικών προτεραιοτήτων Ε&Κ των προσκλήσεων στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» και των προγραμμάτων του ΕΤΠΑ (και των σχετικών στρατηγικών έξυπνης εξειδίκευσης).

Κύρια στάδια της διαδικασίας

Προετοιμασία / προγραμματισμός

—

Η σωρευτική χρηματοδότηση μεταξύ άμεσης και επιμερισμένης διαχείρισης είναι δυνατή για τις ίδιες δαπάνες μιας πράξης, υπό την προϋπόθεση ότι προβλέπονται ειδικές ρυθμίσεις για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με το άρθρο 63 παράγραφος 9 του ΚΚΔ και το άρθρο 191 παράγραφος 3 του δημοσιονομικού κανονισμού. Οι αρχές του προγράμματος θα πρέπει να δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στην ακόλουθη ερμηνεία του άρθρου 63 παράγραφος 9 του ΚΚΔ και του άρθρου 191 παράγραφος 3 του δημοσιονομικού κανονισμού και να εκτελούν τη σωρευτική χρηματοδότηση σύμφωνα με τα πρακτικά στάδια που παρατίθενται κατωτέρω.

—

Το άρθρο 63 παράγραφος 9 πρώτο εδάφιο του ΚΚΔ προβλέπει απαγόρευση της διπλής δήλωσης δαπανών βάσει του ΚΚΔ, ορίζοντας ότι η ίδια δαπάνη μπορεί να επιστραφεί μόνο στο πλαίσιο ενός μόνο χρηματοδοτικού μέσου της Ένωσης και ότι δεν μπορεί να υπάρχει διπλή ενωσιακή χρηματοδότηση που συνδέεται με την ίδια δαπάνη. Η εν λόγω απαγόρευση διπλής δήλωσης εφαρμόζεται σε σχέση με τις δαπάνες που δηλώνονται σε αίτηση πληρωμής από διαχειριστική αρχή στην Επιτροπή και όχι σε σχέση με αίτηση πληρωμής που υποβάλλεται στις εθνικές αρχές από δικαιούχο για συγκεκριμένη πράξη.

—

Η διάταξη αυτή αντιστοιχεί στο άρθρο 191 παράγραφος 3 του δημοσιονομικού κανονισμού. Ωστόσο, ο δημοσιονομικός κανονισμός επιτρέπει τη σωρευτική χορήγηση επιχορήγησης από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, εάν επιτρέπεται από τις βασικές πράξεις. Για το ΠΔΠ 2021-2027, οι περισσότερες βασικές πράξεις, συμπεριλαμβανομένου του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», επιτρέπουν τη σώρευση επιχορηγήσεων, υπό την προϋπόθεση ότι δεν επιστρέφουν ποσοστό άνω του 100 % των επιλέξιμων δαπανών.

—

Η διαχειριστική αρχή μπορεί να δηλώσει στο πρόγραμμα της πολιτικής συνοχής τόσο την πρόθεσή της να επιτρέπει τη σωρευτική χρηματοδότηση όσο και τους τομείς στους οποίους η χρηματοδότηση αυτή θα προσέφερε οφέλη. Ακόμη και αν το πρόγραμμα δεν αναφέρεται στον εν λόγω μηχανισμό, εξακολουθεί να είναι δυνατή η εφαρμογή της σωρευτικής χρηματοδότησης εάν οι πράξεις συνάδουν με τις προτεραιότητες του προγράμματος.

—

Οι διαχειριστικές αρχές και οι υπηρεσίες της Επιτροπής/η χορηγούσα αρχή (για το εν λόγω πρόγραμμα της ΕΕ υπό άμεση διαχείριση) μπορούν στη συνέχεια να συμφωνήσουν να προκηρύξουν συντονισμένες προσκλήσεις.

Οι προσκλήσεις αυτές θα πρέπει:

—	να συντονίζονται μεταξύ των διαχειριστικών αρχών και των υπηρεσιών της Επιτροπής/της χορηγούσας αρχής και, ιδανικά, να προκηρύσσονται ταυτόχρονα·

—	να αναφέρουν ότι, εάν ο αιτών επιλέξει να υποβάλει αίτηση για τις προσκλήσεις και των δύο μέσων και εάν γίνουν δεκτές και οι δύο αιτήσεις, το έργο μπορεί να λάβει σωρευτική χρηματοδότηση (δηλαδή στήριξη και από τα δύο μέσα)·

—	να διευκρινίζουν ρητά ότι, για κάθε επιχορήγηση, πρέπει να τηρούνται οι εφαρμοστέες διαδικασίες και οι εφαρμοστέοι κανόνες επιλεξιμότητας·

—

να καθορίζουν τα ποσοστά χρηματοδότησης και τους όρους που θα ισχύουν στα ακόλουθα τρία σενάρια:

i)	εάν ο αιτών επιλέξει να υποβάλει αίτηση για τις προσκλήσεις και των δύο μέσων και γίνουν δεκτές και οι δύο αιτήσεις·

ii)	εάν ο αιτών επιλέξει να υποβάλει αίτηση για τις προσκλήσεις και των δύο μέσων, αλλά γίνει δεκτή μόνο μία από τις αιτήσεις·

iii)	εάν ο αιτών επιλέξει να υποβάλει αίτηση για την πρόσκληση ενός μόνο από τα δύο μέσα.

Επιπλέον, οι προσκλήσεις θα πρέπει να αναφέρουν:

—

τους κανόνες επιλεξιμότητας (ανάλογα με την πηγή χρηματοδότησης, μπορεί να υπάρχουν δύο χωριστές δέσμες κανόνων επιλεξιμότητας), την περίοδο επιλεξιμότητας των δαπανών, τη διάρκεια του έργου, τις περιόδους υποβολής εκθέσεων, τις προθεσμίες έγκρισης των δύο επιχορηγήσεων (οι σχετικές διαχειριστικές αρχές και η χορηγούσα αρχή για το ενωσιακό πρόγραμμα υπό άμεση διαχείριση θα πρέπει να συντονίζουν εκ των προτέρων τις προθεσμίες)·

—	τα ποσοστά χρηματοδότησης που θα εφαρμοστούν στο πλαίσιο και των δύο μέσων (βάσει των αντίστοιχων νομικών κανόνων). Τα ποσοστά συνδυασμένης χρηματοδότησης δεν πρέπει να υπερβαίνουν το 100 % των επιλέξιμων δαπανών και πρέπει να συμμορφώνονται με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις·

—	το περιεχόμενο που θα πρέπει να παρουσιάζουν οι αιτούντες στις προτάσεις τους (περισσότερες πληροφορίες παρέχονται στην ενότητα «Κατανομή της στήριξης» κατωτέρω).

Κατανομή της στήριξης

—	Οι προτάσεις θα πρέπει να περιλαμβάνουν όλα τα στοιχεία που θα αξιολογηθούν από τη διαχειριστική αρχή και τη χορηγούσα αρχή για το ενωσιακό πρόγραμμα υπό άμεση διαχείριση κατά τις αντίστοιχες διαδικασίες επιλογής που εφαρμόζουν.

—	Η επιλογή και η αξιολόγηση των προτάσεων θα διενεργούνται χωριστά για κάθε πρόσκληση, σύμφωνα με τους μηχανισμούς και τους κανόνες κάθε μέσου.

—	Η επιλογή στο πλαίσιο της μίας πρόσκλησης δεν αποτελεί εγγύηση επιλογής στο πλαίσιο της άλλης.

—

Στις προτάσεις πρέπει να αναφέρεται αν ο αιτών θα υποβάλει αίτηση ανταποκρινόμενος στην πρόσκληση του άλλου μέσου.

Εάν η απάντηση είναι «ναι», η ανάγκη αποτελεσματικού συντονισμού των χρηματοδοτικών μέσων σημαίνει ότι στην αίτηση πρέπει να αναφέρεται επίσης αν ο αιτών προτίθεται να προχωρήσει στο δυνητικά συγχρηματοδοτούμενο έργο, εάν το έργο i) επιλέγεται μόνο από τη διαχειριστική αρχή ή ii) επιλέγεται μόνο από τη χορηγούσα αρχή στο πλαίσιο του ενωσιακού προγράμματος υπό άμεση διαχείριση.

—

Εάν μόνο μία από τις αιτήσεις είναι επιτυχής, η αρμόδια αρχή (η διαχειριστική αρχή ή η χορηγούσα αρχή άμεσης διαχείρισης) συνάπτει συμφωνία επιχορήγησης με τον δικαιούχο σύμφωνα με τους κανόνες του αντίστοιχου ταμείου/μέσου. Για παράδειγμα, εάν η συμφωνία συνάπτεται με τη διαχειριστική αρχή (για την παροχή στήριξης στο πλαίσιο προγράμματος της πολιτικής συνοχής), εφαρμόζονται οι διατάξεις του ΚΚΔ και των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις και εκδίδεται το έγγραφο που καθορίζει τους όρους στήριξης.

—

Σε περίπτωση υποβολής αίτησης και επιλογής στο πλαίσιο και των δύο προσκλήσεων, ο δικαιούχος θα πρέπει να συνάψει δύο χωριστές συμφωνίες επιχορήγησης — μία με τη διαχειριστική αρχή, το λεγόμενο έγγραφο που καθορίζει τους όρους στήριξης, και μία με τη χορηγούσα αρχή για το ενωσιακό πρόγραμμα άμεσης διαχείρισης. Σε κάθε συμφωνία επιχορήγησης θα πρέπει i) να αναγράφονται οι εφαρμοστέοι κανόνες του αντίστοιχου ταμείου/μέσου και ii) να αναφέρεται η σύνδεση με την άλλη επιχορήγηση. Μια συμφωνία επιχορήγησης στο πλαίσιο ενωσιακού προγράμματος υπό άμεση διαχείριση επισημαίνεται ως «δράση συνέργειας» στο δελτίο δεδομένων (είτε κατά τη διάρκεια προετοιμασίας της επιχορήγησης είτε κατά τη διάρκεια τροποποίησης της επιχορήγησης) και θα ενεργοποιηθούν οι αντίστοιχες προαιρετικές διατάξεις.

—	Οι αντίστοιχες αρχές (διαχειριστικές αρχές και χορηγούσες αρχές για προγράμματα υπό άμεση διαχείριση) πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα ποσοστά συνδυασμένης χρηματοδότησης που εφαρμόζονται σε επίπεδο πράξης δεν υπερβαίνουν το 100 % των επιλέξιμων δαπανών.

—

Στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης, το ποσοστό χρηματοδότησης που εφαρμόζεται στο επίπεδο πράξης και το ποσοστό συγχρηματοδότησης στο επίπεδο της σχετικής προτεραιότητας είναι πιθανό να διαφέρουν. Στις δράσεις συνέργειας πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το ποσοστό συγχρηματοδότησης σε επίπεδο προτεραιότητας, αλλά θα χρησιμοποιείται εντέλει το ποσοστό χρηματοδότησης σε επίπεδο πράξης, όπως ορίζεται στο έγγραφο που καθορίζει τους όρους στήριξης, για τους σκοπούς της αντιστοιχίας με το ποσοστό χρηματοδότησης στο πρόγραμμα άμεσης διαχείρισης, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι το ποσοστό που καλύπτεται από τον προϋπολογισμό της Ένωσης δεν υπερβαίνει το 100 %.

Υλοποίηση, παρακολούθηση και έλεγχος

Υλοποίηση

—

Για να καταστεί δυνατή η χρηματοδότηση κατά 100 % από τον προϋπολογισμό της Ένωσης, σύμφωνα με την πρόθεση για δράσεις συνέργειας, θα πρέπει να υποβληθεί ενιαία δήλωση δαπανών στην Επιτροπή για το συγκεκριμένο έργο συνέργειας. Αυτή η ενιαία δήλωση θα πρέπει να υποβάλλεται από τις αρχές επιμερισμένης διαχείρισης στην Επιτροπή με αίτηση πληρωμής (και να καλύπτει τις επιλέξιμες δαπάνες που δηλώνονται από τον δικαιούχο στη διαχειριστική αρχή, οι οποίες προστίθενται ως συμπληρωματικές πληροφορίες από τη διαχειριστική αρχή στην εν λόγω αίτηση πληρωμής προς την Επιτροπή). Με τον τρόπο αυτόν δεν παραβιάζεται η απαγόρευση της διπλής δήλωσης δαπανών στην Επιτροπή, βάσει του άρθρου 63 παράγραφος 9 του ΚΚΔ, για τους σκοπούς των πληρωμών στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης.

—	Επομένως, ο δικαιούχος πρέπει να δηλώσει πρώτα όλες τις επιλέξιμες δαπάνες στη διαχειριστική αρχή, σύμφωνα με τους όρους της επιχορήγησης.

—

Η διαχειριστική αρχή ενημερώνει τον δικαιούχο όταν οι δαπάνες έχουν συμπεριληφθεί σε αίτηση πληρωμής προς την Επιτροπή στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης. Αυτό ισχύει για οποιαδήποτε αίτηση πληρωμής που υποβάλλεται σύμφωνα με το άρθρο 91 του ΚΚΔ: Για προγράμματα του ΕΤΠΑ, το κράτος μέλος υποβάλλει κατ’ ανώτατο όριο έξι αιτήσεις πληρωμής ανά πρόγραμμα, ανά ταμείο και ανά λογιστική χρήση. Κάθε χρόνο μπορεί να υποβάλλεται μία αίτηση πληρωμής ανά πάσα στιγμή σε κάθε χρονική περίοδο μεταξύ των ακόλουθων ημερομηνιών: 28 Φεβρουαρίου, 31 Μαΐου, 31 Ιουλίου, 31 Οκτωβρίου, 30 Νοεμβρίου και 31 Δεκεμβρίου.

—

Στη συνέχεια, αντίγραφο της δήλωσης του δικαιούχου προς τη διαχειριστική αρχή (μαζί με αντίγραφο των πληροφοριών της διαχειριστικής αρχής προς τον δικαιούχο που επιβεβαιώνουν ότι η δαπάνη έχει συμπεριληφθεί σε αίτηση πληρωμής προς την Επιτροπή) θα επισυναφθεί ως δικαιολογητικό έγγραφο στην αίτηση πληρωμής που εισάγεται στο σύστημα eGrants από τον δικαιούχο.

—	Σε καμία περίπτωση οι δαπάνες δεν θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται πρώτα σε αίτηση πληρωμής στο πλαίσιο της επιχορήγησης άμεσης διαχείρισης, διότι κάτι τέτοιο θα τις καθιστούσε μη επιλέξιμες για επιμερισμένη διαχείριση.

—

Όσον αφορά την αίτηση πληρωμής που υποβάλλεται από τη διαχειριστική αρχή στην Επιτροπή, η συνεισφορά από το ΕΤΠΑ τηρεί τους κανόνες σχετικά με το ποσοστό συγχρηματοδότησης και το ανώτατο ποσό στήριξης από τα ταμεία για καθεμία από τις προτεραιότητες που ορίζονται στο άρθρο 112 του ΚΚΔ (συγχρηματοδότηση σε επίπεδο προτεραιότητας). Η συνεισφορά από το πρόγραμμα υπό άμεση διαχείριση δεν συνυπολογίζεται σε αυτό το ποσοστό συγχρηματοδότησης και πρέπει να παρουσιάζεται ως εθνική (δημόσια) συνεισφορά.

—	Επισημαίνεται ότι οι αιτήσεις πληρωμής στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης υποβάλλονται σε επίπεδο προτεραιοτήτων και όχι ανά πράξη. Η διαχειριστική αρχή θα πρέπει να προσδιορίζει για κάθε αίτηση πληρωμής τα ποσά που συνδέονται με τα έργα συνέργειας στο πλαίσιο κάθε προτεραιότητας.

—

Αφού οι δαπάνες συμπεριληφθούν σε αίτηση πληρωμής προς την Επιτροπή από τη διαχειριστική αρχή, ο δικαιούχος/συντονιστής τηλεφορτώνει στο σύστημα eGrants αντίγραφο της δήλωσης που υποβλήθηκε στη διαχειριστική αρχή (μαζί με αντίγραφο των πληροφοριών της διαχειριστικής αρχής προς τον δικαιούχο που επιβεβαιώνουν ότι οι δαπάνες έχουν συμπεριληφθεί σε αίτηση πληρωμής προς την Επιτροπή) και παρέχει πληροφορίες σχετικά με το ποσοστό συγχρηματοδότησης που εφαρμόστηκε/θα εφαρμοστεί σε επίπεδο πράξης και σε επίπεδο άξονα προτεραιοτήτων από τη διαχειριστική αρχή, εισάγοντας ταυτόχρονα όλες τις πληροφορίες σχετικά με την υλοποίηση της δράσης, όπως απαιτείται βάσει των κανόνων του προγράμματος υπό άμεση διαχείριση (με τη χρήση της διαδικτυακής πύλης για τις χρηματοδοτήσεις και τους διαγωνισμούς για την ηλεκτρονική διαχείριση των επιχορηγήσεων της ΕΕ).

—	Αυτό σημαίνει ότι ο δικαιούχος δεν θα μπορεί να πληρωθεί στο πλαίσιο της άμεσης διαχείρισης εάν δεν υποβληθεί προηγουμένως το εν λόγω αντίγραφο της δήλωσης στη διαχειριστική αρχή, δηλαδή πρέπει να περιμένει κατ’ ανώτατο όριο 2 μήνες.

—

Αμφότερες οι χορηγούσες αρχές θα πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους επαρκείς πληροφορίες και αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με την άλλη, υφιστάμενη ή προγραμματιζόμενη, χρηματοδότηση της ΕΕ, ώστε να αποφεύγεται η διπλή χρηματοδότηση καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής μιας δράσης συνέργειας. Εφόσον οι συνεισφορές δεν υπερβαίνουν ένα ορισμένο ποσό βάσει συντονισμένου ποσοστού επιλέξιμων δαπανών, η συνολική συνδυασμένη στήριξη της ΕΕ δεν θα υπερβαίνει το συνολικό κόστος.

—	Η ευθύνη για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις επαληθεύεται.

—	Για την εφαρμογή της προσέγγισης αυτής δεν θα απαιτείται η λήψη πρόσθετων μέτρων από τις αρχές του προγράμματος υπό επιμερισμένη διαχείριση, εκτός από την ενημέρωση του δικαιούχου για την ημερομηνία δήλωσης των σχετικών δαπανών στην Επιτροπή.

Παρακολούθηση

—	Δεν προβλέπονται εξαιρέσεις από τους κανόνες για τη σωρευτική χρηματοδότηση για τους σκοπούς της υποβολής εκθέσεων στο πλαίσιο του ΕΤΠΑ. Πρέπει να συμπληρώνεται το παράρτημα VII του ΚΚΔ και να λαμβάνονται υπόψη οι συνεισφορές του ΕΤΠΑ.

—	Για τους σκοπούς των αιτήσεων πληρωμής σύμφωνα με το παράρτημα XXIII του ΚΚΔ, οι συνεισφορές του ΕΤΠΑ ταξινομούνται ως χρηματοδότηση της ΕΕ. Αντιθέτως, οι συνεισφορές από τα μέσα άμεσης διαχείρισης πρέπει να παρουσιάζονται στην καρτέλα δημόσιας (εθνικής) χρηματοδότησης.

—

Η διαχειριστική αρχή και η χορηγούσα αρχή άμεσης διαχείρισης ορίζουν τις προθεσμίες για την υποβολή εκθέσεων και την πληρωμή σύμφωνα με τους εφαρμοστέους κανόνες, ώστε να είναι δυνατή η διαδοχική προσέγγιση που περιγράφεται ανωτέρω [δηλαδή πρώτα η δήλωση στη διαχειριστική αρχή (και από τη διαχειριστική αρχή στην Επιτροπή) και στη συνέχεια αντίγραφο στο μέσο υπό άμεση διαχείριση].

—

Οι δικαιούχοι πρέπει να τηρούν τους κανόνες για την υλοποίηση, την παρακολούθηση και τον έλεγχο όλων των μέσων/ταμείων που εμπλέκονται. Εάν η χορηγούσα αρχή του προγράμματος/ταμείου υπό άμεση διαχείριση απαιτεί πιστοποιητικό οικονομικών καταστάσεων στο πλαίσιο της επιχορήγησης άμεσης διαχείρισης, ο ελεγκτής του πιστοποιητικού οικονομικών καταστάσεων μπορεί επίσης να βασιστεί σε πιστοποιητικά ελέγχου σχετικά με τις δαπάνες επιμερισμένης διαχείρισης (υπό την προϋπόθεση ότι καλύπτουν τις ίδιες δαπάνες και πανομοιότυπους όρους επιλεξιμότητας).

—	Τα έργα μπορούν να λαμβάνουν προχρηματοδότηση ή προκαταβολές σύμφωνα με τους εφαρμοστέους νομικούς κανόνες και το προσυμφωνημένο ποσοστό χρηματοδότησης.

Σημαντικές πληροφορίες

Τι ισχύει για τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις;

Οι κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις εφαρμόζονται στο τμήμα του έργου που χρηματοδοτείται από το ΕΤΠΑ. Οι κανόνες σώρευσης δημόσιας χρηματοδότησης που καθορίζονται στους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις, οι οποίοι καθορίζουν τη συνολική δημόσια χρηματοδότηση που μπορεί να χορηγηθεί για το έργο/τη δραστηριότητα, πρέπει επίσης να επαληθεύονται και να εφαρμόζονται με ορθό τρόπο.

Σε περίπτωση σωρευτικής χρηματοδότησης, εξακολουθεί να απαιτείται από τον εθνικό φορέα χρηματοδότησης ή τους δικαιούχους να συνεισφέρουν μέρος της χρηματοδότησης;

Αυτό εξαρτάται από τα ποσοστά χρηματοδότησης που καθορίζονται σε επίπεδο έργου και για τις δύο πηγές χρηματοδότησης. Στην περίπτωση του ΕΤΠΑ, εφαρμόζονται οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις και καθορίζεται το ανώτατο επιτρεπόμενο ποσοστό χρηματοδότησης σε επιχειρησιακό επίπεδο. Για την επαλήθευση της συμμόρφωσης με το ανώτατο επιτρεπόμενο ποσοστό χρηματοδότησης, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το σύνολο της δημόσιας χρηματοδότησης σε επίπεδο έργου, συμπεριλαμβανομένης της στήριξης που λαμβάνεται, για παράδειγμα, από το ΕΤΠΑ και το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» και υπό οποιαδήποτε μορφή.

4. Ευρωπαϊκές συμπράξεις

Η χρήση του ΕΤΠΑ ως εθνικής συνεισφοράς σε συγχρηματοδοτούμενες και θεσμοθετημένες ευρωπαϊκές συμπράξεις

Ως «ευρωπαϊκή σύμπραξη» νοείται πρωτοβουλία στην οποία η ΕΕ και εταίροι του ιδιωτικού και/ή του δημόσιου τομέα (όπως ο σχετικός κλάδος, δημόσιοι φορείς ή ιδρύματα) δεσμεύονται να στηρίξουν από κοινού την ανάπτυξη και την υλοποίηση ενός προγράμματος δραστηριοτήτων Ε&Κ. Κάθε ευρωπαϊκή σύμπραξη βασίζεται σε στρατηγικό θεματολόγιο έρευνας και καινοτομίας —το οποίο μοιράζονται όλοι οι εταίροι και είναι προσηλωμένοι σε αυτό. Αυτό το μακροπρόθεσμο όραμα μεταφράζεται σε συγκεκριμένες δραστηριότητες μέσω ετήσιων προγραμμάτων εργασιών. Οι ευρωπαϊκές συμπράξεις πρέπει να αναφέρουν τους συγκεκριμένους στόχους και επιδιώξεις τους, μαζί με ένα σύνολο αντίστοιχων βασικών δεικτών επιδόσεων.

Σύμφωνα με το άρθρο 73 παράγραφος 4 του ΚΚΔ, οι διαχειριστικές αρχές μπορούν να αποφασίσουν να παράσχουν απευθείας στήριξη από το ΕΤΠΑ σε πράξεις που επιλέγονται στο πλαίσιο προγράμματος που συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» (όπως συγχρηματοδοτούμενη ή θεσμοθετημένη ευρωπαϊκή σύμπραξη).

Το άρθρο 15 παράγραφος 3 του κανονισμού για το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» ορίζει ότι οι χρηματοδοτικές συνεισφορές από προγράμματα του ΕΤΠΑ (16) μπορούν να θεωρούνται συνεισφορές του συμμετέχοντος κράτους μέλους σε συγχρηματοδοτούμενες ή θεσμοθετημένες ευρωπαϊκές συμπράξεις, υπό την προϋπόθεση ότι τηρούνται οι κανόνες του ΚΚΔ. Οι φορείς υλοποίησης προγραμμάτων που συγχρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» πρέπει να ορίζονται ως ενδιάμεσοι φορείς του σχετικού προγράμματος του ΕΤΠΑ (άρθρο 71 παράγραφος 5 του ΚΚΔ). Με τον τρόπο αυτό διευκολύνεται ο συντονισμός και ο συγχρονισμός του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», του σχετικού προγράμματος του ΕΤΠΑ και της εθνικής στήριξης. Τα προγράμματα του ΕΤΠΑ μπορούν να καλύπτουν (εν μέρει) την εθνική συνεισφορά για τη συμμετοχή σε ευρωπαϊκές συμπράξεις αυτού του είδους. Η απόφαση συνεισφοράς σε σύμπραξη πρέπει να προκύπτει από διαδικασία επιλογής που συμμορφώνεται με τους κανόνες της πολιτικής συνοχής.

Επιπλέον, όπως και στην περίπτωση της σφραγίδας αριστείας, οι διαχειριστικές αρχές μπορούν να παρέχουν την εν λόγω συνεισφορά απευθείας (χωρίς να απαιτείται προκήρυξη ανταγωνιστικής πρόσκλησης και χωριστής διαδικασίας επιλογής) σε πράξεις οι οποίες έχουν επιλεχθεί στο πλαίσιο προγράμματος που συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» σύμφωνα με το άρθρο 73 παράγραφος 4 του ΚΚΔ. Ωστόσο, όπως και στην περίπτωση της σφραγίδας αριστείας, οι διαχειριστικές αρχές θα πρέπει να συνεχίσουν να διενεργούν απλουστευμένη αξιολόγηση, προκειμένου να ελέγχουν αν τα εν λόγω έργα συμμορφώνονται με τις διατάξεις του άρθρου 73 παράγραφος 2 στοιχεία α), β) και ζ) του ΚΚΔ. Οι εν λόγω πράξεις πρέπει i) να συμμορφώνονται με το πρόγραμμα, συμπεριλαμβανομένης της συνέπειάς τους με τις σχετικές στρατηγικές στις οποίες βασίζεται το πρόγραμμα, και να συμβάλλουν αποτελεσματικά στην επίτευξη των ειδικών στόχων του προγράμματος, ii) να εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής ενός αναγκαίου πρόσφορου όρου και να συνάδουν με τις αντίστοιχες στρατηγικές και έγγραφα προγραμματισμού που έχουν καθοριστεί με στόχο την πλήρωση του εν λόγω αναγκαίου πρόσφορου όρου και iii) να εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του συγκεκριμένου ταμείου και να εντάσσονται σε έναν τύπο παρέμβασης.

Οι διαχειριστικές αρχές δύνανται, ομοίως, να εφαρμόζουν στις εν λόγω πράξεις τις κατηγορίες, τα ανώτατα ποσά και τις μεθόδους υπολογισμού των επιλέξιμων δαπανών που καθορίζονται στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη».

Η συμμόρφωση με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις μπορεί να διασφαλιστεί με την τήρηση των προϋποθέσεων συμβατότητας του άρθρου 25γ του ΓΚΑΚ, το οποίο παρέχει τις δυνατότητες εφαρμογής των επιλέξιμων δαπανών και των ποσοστών χρηματοδότησης του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» στα έργα έρευνας και ανάπτυξης τα οποία επιλέγονται στο πλαίσιο προγράμματος που συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα «Ορίζων» και πληροί τους όρους που καθορίζονται στο παρόν άρθρο.

Οι συνεισφορές από προγράμματα του ΕΤΠΑ σε ευρωπαϊκές συμπράξεις πρέπει να συμμορφώνονται με τους κανόνες για την απαγόρευση της διπλής δήλωσης δαπανών που καθορίζονται στο άρθρο 63 παράγραφος 9 του ΚΚΔ. Οι ίδιες δαπάνες δεν πρέπει να δηλώνονται δύο φορές στην Επιτροπή. Δύο είδη ευρωπαϊκών συμπράξεων αφορούν την εφαρμογή του άρθρου 15 παράγραφος 3 του κανονισμού για το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη».

—

Οι συγχρηματοδοτούμενες ευρωπαϊκές συμπράξεις (που υποστηρίζονται μέσω «δράσης συγχρηματοδότησης προγράμματος») βασίζονται σε συμφωνία επιχορήγησης μεταξύ της Επιτροπής και μιας κοινοπραξίας εταίρων (συνήθως εθνικών υπουργείων ή οργανισμών χρηματοδότησης της Ε&Κ). Οι εταίροι δεσμεύονται να καταβάλλουν χρηματοδοτικές συνεισφορές και συνεισφορές σε είδος. Πρόκειται για συμπράξεις στις οποίες συμμετέχουν χώρες της ΕΕ με εθνικούς/περιφερειακούς χρηματοδότες έρευνας και άλλες δημόσιες αρχές που βρίσκονται στο επίκεντρο της κοινοπραξίας. Η ΕΕ παρέχει συγχρηματοδότηση για πρόγραμμα που υλοποιείται από οντότητες οι οποίες διαχειρίζονται και χρηματοδοτούν δραστηριότητες Ε&Κ. Οι κύριες δραστηριότητες που αναπτύσσονται από συγχρηματοδοτούμενες ευρωπαϊκές συμπράξεις περιλαμβάνουν κοινές προσκλήσεις μέσω των οποίων χρηματοδοτούνται διακρατικά έργα Ε&Κ και στις οποίες κάθε εταίρος παρέχει τον προϋπολογισμό για τις οντότητές του που συμμετέχουν στα έργα, ενώ η ΕΕ παρέχει συμπληρωματική χρηματοδότηση.

—

Οι θεσμοθετημένες ευρωπαϊκές συμπράξεις είναι προγράμματα Ε&Κ. Μπορούν να αναλαμβάνονται από i) διάφορα κράτη μέλη (βάσει απόφασης του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σύμφωνα με το άρθρο 185 της ΣΛΕΕ), ii) όργανα που έχουν συσταθεί με απόφαση του Συμβουλίου δυνάμει του άρθρου 187 της ΣΛΕΕ (π.χ. κοινές επιχειρήσεις) ή iii) κοινότητες γνώσης και καινοτομίας του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας (ΕΙΤ) σύμφωνα με τον κανονισμό ΕΙΤ και το στρατηγικό θεματολόγιο καινοτομίας του ΕΙΤ. Αναμένεται να έχουν μακροπρόθεσμη προοπτική και να συνεπάγονται ορισμένου βαθμού ολοκλήρωση.

Στο διάγραμμα 1 κατωτέρω παρουσιάζεται επισκόπηση όλων των συγχρηματοδοτούμενων, θεσμοθετημένων ευρωπαϊκών συμπράξεων και ευρωπαϊκών συμπράξεων κοινού προγραμματισμού στο πλαίσιο του πρώτου στρατηγικού σχεδίου του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» για την περίοδο 2019-2024. Οι 20 συγχρηματοδοτούμενες και θεσμοθετημένες ευρωπαϊκές συμπράξεις με τη συμμετοχή των κρατών μελών αφορούν την εφαρμογή του άρθρου 15 παράγραφος 3 του κανονισμού για το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη».

Διάγραμμα 1.

Επισκόπηση των τεσσάρων ομάδων ευρωπαϊκών συμπράξεων

Χρήσιμη πληροφορία

Οι ευρωπαϊκές συμπράξεις κοινού προγραμματισμού βασίζονται σε μνημόνιο συνεννόησης μεταξύ της Επιτροπής και άλλων εταίρων εκτός της ΕΕ. Οι συμπράξεις αυτές δεν είναι επιλέξιμες για τη χρήση του ΕΤΠΑ ως εθνικής συνεισφοράς, διότι δεν υπάρχει δυνατότητα συνδυασμένης χρηματοδότησης (είναι δυνατή μόνο η παράλληλη ή διαδοχική χρηματοδότηση). Για τα εν λόγω είδη συμπράξεων είναι δυνατή η χρήση του ΕΤΠΑ ως εθνικής συνεισφοράς στις πρόσθετες δραστηριότητες των συμπράξεων, εάν αυτές προσδιορίζονται στο σχέδιο συμπληρωματικών δραστηριοτήτων. Το «Ευρωπαϊκό νέφος ανοικτής επιστήμης» αποτελεί επί του παρόντος τη μοναδική ευρωπαϊκή σύμπραξη κοινού προγραμματισμού με τη συμμετοχή κρατών μελών.

Σχετική νομοθεσία	ΚΚΔ	Άρθρο 63 παράγραφος 9, άρθρο 71 παράγραφος 5, άρθρο 73 παράγραφος 4 και αιτιολογική σκέψη 61
Σχετική νομοθεσία	Πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη»	Άρθρο 15 παράγραφος 3
Σχετική νομοθεσία	ΓΚΑΚ	Άρθρα 25γ και 25δ (κρατικές ενισχύσεις)

Παράμετροι πολιτικής / δυνητικά οφέλη

Οι ευρωπαϊκές συμπράξεις δημιουργούνται για την υλοποίηση των προτεραιοτήτων της ΕΕ. Μέσω της συνεργασίας τους τόσο με τον δημόσιο όσο και με τον ιδιωτικό τομέα, καθιστούν δυνατή την αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων που απαιτούν κρίσιμη μάζα και μακροπρόθεσμο όραμα για το οποίο συμφωνούν και δεσμεύονται οι εταίροι. Οι συμπράξεις όχι μόνο προκηρύσσουν κοινές προσκλήσεις, αλλά υλοποιούν και διάφορες πρόσθετες δραστηριότητες για την υποστήριξη της υιοθέτησης των αποτελεσμάτων της Ε&Κ σε επίπεδο κοινωνίας, αγοράς και κανονιστικών ρυθμίσεων.

Οι ευρωπαϊκές συμπράξεις αποτελούν βασική κινητήρια δύναμη για τη δημιουργία συνεργειών, διότι καθιστούν δυνατή τη συγκέντρωση και τον συντονισμό της χρήσης των πόρων που διατίθενται από διάφορα ενωσιακά και εθνικά μέσα, προγράμματα και ταμεία. Συμβάλλουν επίσης στην ενίσχυση του ΕΧΕ με την τόνωση της διασυνοριακής συνεργασίας, την εναρμόνιση των σχεδίων Ε&Κ, τη βελτίωση των δεξιοτήτων και την αύξηση της ικανότητας απορρόφησης των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Ο ιδιαίτερος στόχος μιας ευρωπαϊκής σύμπραξης με τη συμμετοχή των κρατών μελών είναι η επίτευξη επιστημονικής, διαχειριστικής και οικονομικής ενοποίησης των εθνικών ερευνητικών προγραμμάτων στον συγκεκριμένο τομέα στον οποίο υλοποιείται. Η συμμετοχή των κρατών μελών της «Διεύρυνσης» στις συμπράξεις Ε&Κ της ΕΕ ήταν περιορισμένη στο παρελθόν λόγω έλλειψης πείρας ή διαθέσιμης χρηματοδότησης για διακρατική συνεργασία. Οι ευρωπαϊκές συμπράξεις αποσκοπούν στην αντιμετώπιση των προτεραιοτήτων της ΕΕ και, ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να ενισχυθεί η συμμετοχή των υποεκπροσωπούμενων χωρών, να βελτιωθούν οι συμπληρωματικότητες σε ολόκληρη την ΕΕ και να διαδοθούν τα οφέλη που προκύπτουν. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, διότι ορισμένες προτεραιότητες του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» καλύπτονται μόνο από ευρωπαϊκές συμπράξεις. Αυτό σημαίνει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να συμμετέχουν εάν οι οντότητές τους μπορούν να συμμετέχουν στις προσκλήσεις και σε άλλες δραστηριότητες που δρομολογούνται από τις συμπράξεις.

Η δυνατότητα αναγνώρισης των συνεισφορών από τα προγράμματα του ΕΤΠΑ ως εθνικών συνεισφορών στις συμπράξεις στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» παρέχει σημαντικό κίνητρο για διακρατική συνεργασία. Αυξάνει επίσης τον αντίκτυπο των επενδύσεων Ε&Κ από διάφορα ταμεία της ΕΕ με την εναρμόνιση των επενδύσεων με κοινές προτεραιότητες της ΕΕ.

Οι νέοι κανόνες διευκολύνουν τη συγκέντρωση κονδυλίων από το ΕΤΠΑ και το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» σε συγχρηματοδοτούμενες συμπράξεις του προγράμματος «Ορίζων», δημιουργώντας με τον τρόπο αυτόν ευκαιρίες συνεργασίας των περιφερειών με άλλες χώρες και περιφέρειες της ΕΕ για την αντιμετώπιση των σχετικών προτεραιοτήτων έξυπνης εξειδίκευσης. Το κύριο όφελος είναι η ευκαιρία αύξησης της συμμετοχής των λιγότερο ανεπτυγμένων περιφερειών και κρατών μελών στη διακρατική συνεργασία εντός του πλαισίου των συμπράξεων.

Επομένως, η συγχρηματοδότηση που παρέχεται από την ΕΕ μέσω των συμπράξεων μπορεί να δημιουργήσει ιδιαίτερη προστιθέμενη αξία όταν οι προτεραιότητες που προσδιορίζονται στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» και μέσω των στρατηγικών έξυπνης εξειδίκευσης αντιστοιχούν ή αλληλοσυμπληρώνονται.

Κύρια στάδια της διαδικασίας — Συγχρηματοδοτούμενες ευρωπαϊκές συμπράξεις

Προετοιμασία / προγραμματισμός

—	Οι εθνικές αρχές/τα ενδιαφερόμενα μέρη θα πρέπει να ξεκινούν διάλογο με την οικεία διαχειριστική αρχή πολύ πριν από την επίσημη διαπραγμάτευση του προγράμματος με την Επιτροπή.

—

Η διαχειριστική αρχή και τα εθνικά/περιφερειακά ενδιαφερόμενα μέρη θα πρέπει να προσδιορίζουν τις προτεραιότητες Ε&Κ στα προγράμματα, σύμφωνα με τις προτεραιότητες των στρατηγικών έξυπνης εξειδίκευσης, να προγραμματίζουν κατάλληλα μέτρα από τα ταμεία της πολιτικής συνοχής και να ξεκινούν διάλογο με τους συντονιστές/τα σημεία επαφής της συγχρηματοδοτούμενης ευρωπαϊκής σύμπραξης, ώστε να είναι εφικτή η καλύτερη κατανόηση των τύπων των δραστηριοτήτων και των πόρων που πρέπει να προγραμματιστούν.

—

Για τις συγχρηματοδοτούμενες ευρωπαϊκές συμπράξεις, όλα συμφωνούνται στο πλαίσιο συμφωνίας επιχορήγησης —συμπεριλαμβανομένου του ποσοστού επιστροφής από την ΕΕ των επιλέξιμων δαπανών και του συνολικού προϋπολογισμού για όλη τη διάρκεια της σύμπραξης. Στο ετήσιο πρόγραμμα εργασιών, το οποίο πρέπει να εγκριθεί από την Επιτροπή, περιγράφονται οι δραστηριότητες της σύμπραξης. Η ίδια η κοινοπραξία αποφασίζει τον τρόπο κατανομής της χρηματοδότησης της ΕΕ, τηρουμένων των κανόνων που ορίζονται στο έγγραφο καθορισμού των όρων στήριξης.

—

Η συνολική συνεισφορά της ΕΕ υπολογίζεται ως ποσοστό των συνολικών επιλέξιμων δαπανών. Το ποσοστό χρηματοδότησης στο πλαίσιο των συγχρηματοδοτούμενων ευρωπαϊκών συμπράξεων του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» είναι συνήθως 30 % (50 % σε εξαιρετικές περιπτώσεις). Μια κοινοπραξία διαθέτει πλήρη διακριτική ευχέρεια όταν αποφασίζει τον τρόπο κατανομής της συνεισφοράς της ΕΕ στην προγραμματιζόμενη σύμπραξη μεταξύ των δικαιούχων που είναι συμβαλλόμενα μέρη της συμφωνίας επιχορήγησης στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» —και η ευχέρεια αυτή μπορεί να συνεπάγεται υψηλότερα ή χαμηλότερα ποσοστά χρηματοδότησης για συγκεκριμένες δραστηριότητες και/ή συγκεκριμένους δικαιούχους. Εάν ένα πρόγραμμα του ΕΤΠΑ παρέχει, σύμφωνα με τους στόχους του, στήριξη από το ΕΤΠΑ σε πρόγραμμα που συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», οι φορείς υλοποίησης των δραστηριοτήτων που απορρέουν από το πρόγραμμα το οποίο συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» (π.χ. εθνικοί φορείς χρηματοδότησης) θα πρέπει να οριστούν ως ενδιάμεσοι φορείς στο πλαίσιο των σχετικών προγραμμάτων. Σύμφωνα με το άρθρο 71 παράγραφος 3 του ΚΚΔ, οι ρυθμίσεις μεταξύ της διαχειριστικής αρχής και του ενδιάμεσου ή των ενδιάμεσων φορέων καταγράφονται γραπτώς.

—	Η συνεισφορά από πρόγραμμα του ΕΤΠΑ θα αφορά συγκεκριμένο έργο που χρηματοδοτείται σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο, και ο αποδέκτης της συνεισφοράς αυτής θα είναι ο δικαιούχος του εν λόγω έργου (ο όρος «πράξη» χρησιμοποιείται στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής).

—	Τα σχέδια συνεισφοράς στα έργα που επιλέγονται στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών συμπράξεων με ορισμένο ποσοστό εθνικής συνεισφοράς θα πρέπει να αναφέρονται με σχετική επεξήγηση στο πρόγραμμα του ΕΤΠΑ.

—

Η συνεισφορά ενός προγράμματος του ΕΤΠΑ σε ευρωπαϊκή σύμπραξη πρέπει να εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ισχύοντος αναγκαίου πρόσφορου όρου (δηλαδή των στρατηγικών έξυπνης εξειδίκευσης) και να συνάδει με τους αντίστοιχους ειδικούς για το πρόγραμμα στόχους και το πεδίο εφαρμογής του προγράμματος. Η συνεισφορά σε ευρωπαϊκή σύμπραξη μπορεί επίσης να προσδιοριστεί σε πρώιμο στάδιο, στις σχετικές στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης, ως μέτρο για την ενίσχυση της συνεργασίας σε τομείς προτεραιότητας με εταίρους εκτός ενός συγκεκριμένου κράτους μέλους.

Κατανομή της στήριξης

—

Για πράξεις που επιλέγονται στο πλαίσιο ενός προγράμματος δραστηριοτήτων που συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», η διαχειριστική αρχή δύναται να αποφασίσει να χορηγήσει στήριξη απευθείας από το πρόγραμμα του ΕΤΠΑ, υπό την προϋπόθεση ότι οι εν λόγω πράξεις συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις που ορίζονται στο άρθρο 73 παράγραφος 4 του ΚΚΔ (όσον αφορά τη συμμόρφωση με τους στόχους του προγράμματος, το πεδίο εφαρμογής του ταμείου και τους ισχύοντες αναγκαίους πρόσφορους όρους). Οι διαχειριστικές αρχές δύνανται επίσης να εφαρμόζουν τις κατηγορίες, τα ανώτατα ποσά και τις μεθόδους υπολογισμού των επιλέξιμων δαπανών που καθορίζονται στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» (τα στοιχεία αυτά πρέπει να ορίζονται στο έγγραφο που καθορίζει τους όρους στήριξης).

—	Η οικονομική διαχείριση μιας συγχρηματοδοτούμενης ευρωπαϊκής σύμπραξης είναι η ίδια όπως και για οποιοδήποτε άλλο έργο στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» (δηλαδή οι δικαιούχοι από τη συμφωνία επιχορήγησης υλοποιούν δραστηριότητες και δηλώνουν τις δαπάνες τους στην Επιτροπή).

—

Οι δηλωθείσες δαπάνες πρέπει να συμμορφώνονται με τους κανόνες για την επιλεξιμότητα των δαπανών του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» και με τους ειδικούς κανόνες για τις συγχρηματοδοτούμενες δράσεις του προγράμματος, όπως ορίζονται στο υπόδειγμα συμφωνίας επιχορήγησης (π.χ. πρέπει να τηρούνται οι κανόνες για την επιλογή διακρατικών έργων). Παρέχεται η δυνατότητα τόσο συνεισφορών σε είδος όσο και χρηματοδοτικών συνεισφορών, υπό την προϋπόθεση ότι είναι επιλέξιμες στο πλαίσιο των ταμείων της πολιτικής συνοχής και του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη».

—

Για το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», οι επιλέξιμες δαπάνες επιστρέφονται σύμφωνα με το εφαρμοστέο ποσοστό χρηματοδότησης (το ποσοστό αυτό ανέρχεται συνήθως στο 30 % του συνολικού ποσού που συγκεντρώνει η κοινοπραξία, το οποίο μπορεί να περιλαμβάνει «χρηματοδοτικές συνεισφορές στο πλαίσιο προγραμμάτων που συγχρηματοδοτούνται από το ΕΤΠΑ» σύμφωνα με το άρθρο 15 παράγραφος 3 του κανονισμού για το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη»).

—	Η συνεισφορά από το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» μεταφέρεται μέσω του συντονιστή στον εθνικό φορέα χρηματοδότησης και χρησιμοποιείται ως πρόσθετη χρηματοδότηση για το πρόγραμμα δραστηριοτήτων.

—

Η κοινοπραξία που υλοποιεί τις συγχρηματοδοτούμενες δράσεις του προγράμματος διαχειρίζεται αυτόνομα τη συνεισφορά της ΕΕ και αποφασίζει (π.χ. στη συμφωνία κοινοπραξίας) τον τρόπο διάθεσης και κατανομής των κονδυλίων σε δραστηριότητες και δικαιούχους. Οι δικαιούχοι της συγχρηματοδοτούμενης δράσης του προγράμματος (οι εθνικοί φορείς χρηματοδότησης) δηλώνουν τις επιλέξιμες δαπάνες τους στη διαχειριστική αρχή. Αντίγραφο της δήλωσης κοινοποιείται στη χορηγούσα αρχή του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη».

—	Σε περίπτωση συνεισφοράς από πρόγραμμα του ΕΤΠΑ, εφαρμόζεται η ίδια διαδικασία που ισχύει και για τη σωρευτική χρηματοδότηση (βλ. ανωτέρω).

Πρακτικό παράδειγμα

—	Ένα κράτος μέλος ή μια περιφέρεια συμμετέχει σε κοινοπραξία εθνικών φορέων χρηματοδότησης στο πλαίσιο συγχρηματοδοτούμενης ευρωπαϊκής σύμπραξης.

—	Το κράτος μέλος ή η περιφέρεια σκοπεύει να χρησιμοποιήσει ένα πρόγραμμα του ΕΤΠΑ για την κάλυψη μέρους της εθνικής συνεισφοράς στη συγχρηματοδοτούμενη ευρωπαϊκή σύμπραξη.

—

Ο εθνικός φορέας χρηματοδότησης (δηλαδή ο ενδιάμεσος φορέας του προγράμματος του ΕΤΠΑ) δηλώνει στο πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» ότι παρέχει στους δικαιούχους του χρηματοδοτική στήριξη/χρηματοδότηση ύψους 100 εκατ. EUR. Ο εθνικός φορέας χρηματοδότησης λαμβάνει επιστροφή ύψους 30 % από το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» (30 εκατ. EUR).

—	Τα υπόλοιπα 70 εκατ. EUR μπορούν να συγχρηματοδοτηθούν από το πρόγραμμα του ΕΤΠΑ (π.χ. με ποσοστό συγχρηματοδότησης 50 %· πρέπει να τηρείται το ποσοστό συγχρηματοδότησης της προτεραιότητας του προγράμματος — άρθρο 112 του ΚΚΔ).

—	Συνεπώς, οι συνολικές δαπάνες ύψους 100 εκατ. EUR θα καλυφθούν ως εξής: 30 εκατ. EUR από το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», 35 εκατ. EUR από το ΕΤΠΑ και 35 εκατ. EUR από τον εθνικό προϋπολογισμό.

—	Οι δαπάνες θα πρέπει να δηλώνονται και να υποβάλλονται σύμφωνα με τους κανόνες για τη σωρευτική χρηματοδότηση που καθορίζονται ανωτέρω.

Διάγραμμα 2.

Πώς λειτουργεί μια συγχρηματοδοτούμενη ευρωπαϊκή σύμπραξη;

Πρακτικά παραδείγματα διακρατικής κοινής πρόσκλησης — επιλογή δικαιούχου σε εθνικό επίπεδο από εθνικό οργανισμό χρηματοδότησης.

Τα παραδείγματα που ακολουθούν είναι υποθετικά. Η τελική απόφαση εναπόκειται στο οικείο κράτος μέλος.

Κάθε κράτος μέλος που συμμετέχει σε συγχρηματοδοτούμενη ευρωπαϊκή σύμπραξη χρηματοδοτεί κατά κανόνα τους συμμετέχοντες σε εθνικό επίπεδο μέσω των δικών του εθνικών διαδικασιών και σύμφωνα με τους δικούς του εθνικούς κανόνες.

Από τη σκοπιά του υποδείγματος συμφωνίας επιχορήγησης στο πλαίσιο συγχρηματοδοτούμενης σύμπραξης από το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», θα θεωρείται αποδέκτης «χρηματοδοτικής στήριξης σε τρίτο μέρος».

Από εθνική σκοπιά, ο εν λόγω εθνικός δικαιούχος μπορεί να είναι ένα από τα ακόλουθα:

Εξ ολοκλήρου χρηματοδότηση από πρόγραμμα που συγχρηματοδοτείται από το ΕΤΠΑ.

—	Ο εθνικός δικαιούχος υπογράφει μόνο μία εθνική συμφωνία επιχορήγησης με τον εθνικό οργανισμό χρηματοδότησης. Στη συμφωνία αυτή καθορίζονται οι όροι και οι προϋποθέσεις βάσει των οποίων ο εθνικός οργανισμός χρηματοδότησης θα εκταμιεύσει τα χρήματα από το ΕΤΠΑ.

—

Ο εθνικός οργανισμός χρηματοδότησης θεωρείται ενδιάμεσος φορέας (από τη σκοπιά του ΚΚΔ) και δηλώνει τις δαπάνες του (δηλαδή τη χρηματοδότηση από το ΕΤΠΑ που έχει χορηγήσει στον εθνικό δικαιούχο) τόσο στη χορηγούσα αρχή του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη»[1] όσο και στην αρμόδια διαχειριστική αρχή του. Στη συνέχεια, αμφότερες οι εν λόγω αρχές υποβάλλουν τα σχετικά στοιχεία στην Επιτροπή.

Συγχρηματοδότηση από το ΕΤΠΑ και άλλη ή άλλες εθνικές πηγές υπό τη διαχείριση του ίδιου εθνικού οργανισμού χρηματοδότησης.

—

Ο εθνικός δικαιούχος υπογράφει μία εθνική συμφωνία επιχορήγησης, στην οποία καθορίζονται οι όροι και οι προϋποθέσεις βάσει των οποίων ο εθνικός οργανισμός χρηματοδότησης θα εκταμιεύσει τα χρήματα από το ΕΤΠΑ. Ο εθνικός δικαιούχος υπογράφει στη συνέχεια μία ακόμη εθνική συμφωνία επιχορήγησης, στην οποία καθορίζονται οι όροι και οι προϋποθέσεις βάσει των οποίων ο εθνικός οργανισμός χρηματοδότησης θα εκταμιεύσει το υπόλοιπο ποσό των χρημάτων που προέρχονται από εθνικές πηγές χρηματοδότησης.

—

Ο εθνικός οργανισμός χρηματοδότησης θεωρείται ενδιάμεσος φορέας (από τη σκοπιά του ΚΚΔ) και δηλώνει:

—	τόσο το κόστος χορήγησης της χρηματοδότησης από το ΕΤΠΑ στον εθνικό δικαιούχο (το δηλώνει στην αρμόδια διαχειριστική αρχή),

—	όσο και το συνολικό κόστος[2] χορήγησης της χρηματοδότησης από το ΕΤΠΑ και της άλλης εθνικής χρηματοδότησης που χορήγησε ο εθνικός οργανισμός χρηματοδότησης στον εθνικό δικαιούχο (το δηλώνει στη χορηγούσα αρχή του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη»[3]).

Και για τις δύο ανωτέρω περιπτώσεις, ο εθνικός οργανισμός χρηματοδότησης πρέπει να ακολουθήσει τη διαδικασία σωρευτικής χρηματοδότησης (βλ. ενότητα 3 ανωτέρω σχετικά με τη σωρευτική χρηματοδότηση) και να τηλεφορτώσει στο σύστημα eGrants αντίγραφο δήλωσης του δικαιούχου προς τη διαχειριστική αρχή (μαζί με αντίγραφο των πληροφοριών της διαχειριστικής αρχής προς τον δικαιούχο που επιβεβαιώνουν ότι η δαπάνη έχει συμπεριληφθεί σε αίτηση πληρωμής προς την Επιτροπή) ως δικαιολογητικό έγγραφο της υποβληθείσας αίτησης πληρωμής.

[1]	Στην κατηγορία δαπανών «Χρηματοδοτική στήριξη σε τρίτο μέρος» του υποδείγματος συμφωνίας επιχορήγησης συγχρηματοδοτούμενης ευρωπαϊκής σύμπραξης στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη».

[2]	Στην κατηγορία δαπανών «Χρηματοδοτική στήριξη σε τρίτο μέρος» του υποδείγματος συμφωνίας επιχορήγησης συγχρηματοδοτούμενης ευρωπαϊκής σύμπραξης στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη».

[3]	Στην κατηγορία δαπανών «Χρηματοδοτική στήριξη σε τρίτο μέρος» του υποδείγματος συμφωνίας επιχορήγησης συγχρηματοδοτούμενης ευρωπαϊκής σύμπραξης στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη».

Σημαντικές πληροφορίες

Πώς πραγματοποιούνται οι συνεισφορές και οι δεσμεύσεις στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη»;

Οι δεσμεύσεις και οι συνεισφορές για τις συγχρηματοδοτούμενες ευρωπαϊκές συμπράξεις πραγματοποιούνται σε πέντε στάδια:

1.	ενδεικτική αρχική δέσμευση·

2.	συνολική δέσμευση κατά την υπογραφή της συμφωνίας επιχορήγησης·

3.	ετήσια δέσμευση κατά τον καθορισμό του ετήσιου προγράμματος εργασιών (π.χ. καθορισμός της συνεισφοράς στην πρόσκληση από τον προϋπολογισμό)·

4.	τελική δέσμευση κατά τη συμφωνία του καταλόγου κατάταξης/επιλογής και την υπογραφή των συμφωνιών επιχορήγησης·

5.	συνεισφορά (δηλαδή καταβολή της χρηματοδότησης).

Εάν η σύμπραξη καταστεί ενδιάμεσος φορέας στο πρόγραμμα του ΕΤΠΑ σύμφωνα με το άρθρο 71 παράγραφος 5 του ΚΚΔ, στη γραπτή ρύθμιση (η σύμπραξη) μεταξύ της διαχειριστικής αρχής και του εν λόγω ενδιάμεσου φορέα πρέπει να αναφέρονται με σαφήνεια οι αρμοδιότητες κάθε μέρους όσον αφορά την εκτέλεση των καθηκόντων που έχει αναθέσει η διαχειριστική αρχή στον εν λόγω ενδιάμεσο φορέα.

Κύρια στάδια της διαδικασίας — Θεσμοθετημένες ευρωπαϊκές συμπράξεις (άρθρα 185 και 187 της ΣΛΕΕ)

Προετοιμασία / προγραμματισμός

—	Οι συνεισφορές και οι δραστηριότητες ορίζονται σε απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (άρθρο 185 της ΣΛΕΕ) ή σε κανονισμό του Συμβουλίου (άρθρο 187 της ΣΛΕΕ). Στη συνεισφορά της ΕΕ πρέπει να αντιστοιχεί κατ’ ελάχιστον η συνεισφορά του εταίρου τρίτης χώρας.

—

Σε περίπτωση που ένα πρόγραμμα του ΕΤΠΑ παρέχει, σύμφωνα με τους στόχους του, στήριξη σε σύμπραξη η οποία συγχρηματοδοτείται επίσης από το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», η διαχειριστική αρχή του σχετικού προγράμματος ορίζει την κοινή επιχείρηση (άρθρο 187 της ΣΛΕΕ) ή την αποκεντρωμένη εκτελεστική δομή (άρθρο 185 της ΣΛΕΕ) (17) ως ενδιάμεσο φορέα σύμφωνα με το άρθρο 71 παράγραφος 5 του ΚΚΔ. Σύμφωνα με το άρθρο 71 παράγραφος 3 του ΚΚΔ, οι ρυθμίσεις μεταξύ της διαχειριστικής αρχής και του ενδιάμεσου ή των ενδιάμεσων φορέων πρέπει να καταγράφονται γραπτώς.

—	Η συνεισφορά από πρόγραμμα του ΕΤΠΑ πραγματοποιείται σε συγκεκριμένο έργο. Ο αποδέκτης της εν λόγω συνεισφοράς από το ΕΤΠΑ είναι ο δικαιούχος του έργου (το έργο είναι γνωστό ως πράξη στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής).

—	Η συνεισφορά σε θεσμοθετημένη ευρωπαϊκή σύμπραξη θα πρέπει να καθορίζεται με αιτιολόγηση στην ενότητα σχετικά με τις συνέργειες και τις συμπληρωματικότητες του προγράμματος.

—

Η συνεισφορά σε θεσμοθετημένη ευρωπαϊκή σύμπραξη πρέπει να πληροί τα κριτήρια του ισχύοντος αναγκαίου πρόσφορου όρου (δηλαδή των στρατηγικών έξυπνης εξειδίκευσης) και να συνάδει με τον αντίστοιχο στόχο και το πεδίο εφαρμογής του προγράμματος, σύμφωνα με το άρθρο 73 παράγραφος 4 του ΚΚΔ. Η συνεισφορά σε θεσμοθετημένη ευρωπαϊκή σύμπραξη μπορεί επίσης να προσδιοριστεί σε πρώιμο στάδιο, στις σχετικές στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης, ως μέτρο για την ενίσχυση της συνεργασίας σε τομείς προτεραιότητας με εταίρους εκτός ενός συγκεκριμένου κράτους μέλους. Οι αρμοδιότητες για την εκτέλεση των εν λόγω καθηκόντων θα πρέπει να αναφέρονται με σαφήνεια σε γραπτή ρύθμιση μεταξύ μιας διαχειριστικής αρχής και ενός ενδιάμεσου φορέα (της σύμπραξης).

Κατανομή της στήριξης

—

Η διαχειριστική αρχή δύναται να αποφασίσει να χορηγήσει στήριξη απευθείας από το πρόγραμμα του ΕΤΠΑ, υπό την προϋπόθεση ότι συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις που ορίζονται στο άρθρο 73 παράγραφος 4 του ΚΚΔ. Οι διαχειριστικές αρχές δύνανται επίσης να εφαρμόζουν τις κατηγορίες, τα ανώτατα ποσά και τις μεθόδους υπολογισμού των επιλέξιμων δαπανών που καθορίζονται στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» (τα στοιχεία αυτά πρέπει να ορίζονται στο έγγραφο καθορισμού των όρων στήριξης).

—

Η χρηματοδότηση που παρέχουν τα συμμετέχοντα κράτη στις εθνικές τους οντότητες στο πλαίσιο έργων κοινής επιχείρησης υπολογίζεται ως χρηματοδοτική συνεισφορά στην κοινή επιχείρηση. Σύμφωνα με τους σχετικούς κανόνες για τη διαχείριση των συνεισφορών των συμμετεχόντων κρατών (18), τα συμμετέχοντα κράτη πρέπει να υποβάλουν στη διοικητική επιτροπή, έως τις 31 Ιανουαρίου κάθε έτους, στοιχεία σχετικά με τις ενδεικτικές χρηματοδοτικές συνεισφορές που πρόκειται να καταβληθούν κατά το εν λόγω οικονομικό έτος. Στο πλαίσιο αυτό, τα συμμετέχοντα κράτη θα πρέπει να προσδιορίζουν το ποσοστό των εν λόγω συνεισφορών που προέρχεται από τα ταμεία της πολιτικής συνοχής.

—

Στην περίπτωση της κεντρικής διαχείρισης των χρηματοδοτικών συνεισφορών (όταν ο δικαιούχος υπογράφει μία ενιαία συμφωνία επιχορήγησης με την κοινή επιχείρηση η οποία εκτελεί τις συνεισφορές της ΕΕ και τις εθνικές συνεισφορές), οι πόροι του προγράμματος του ΕΤΠΑ καταβάλλονται στην εκτελεστική δομή μετά την επιλογή των προτάσεων και τον προσδιορισμό των εθνικών/περιφερειακών συνεισφορών. Οι κανόνες του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» εφαρμόζονται αποκλειστικά στην περίπτωση αυτή —τόσο στο στάδιο της αξιολόγησης και επιλογής των προσκλήσεων όσο και στο στάδιο της πληρωμής.

—

Στην περίπτωση του συντονισμού των πληρωμών, η εθνική αρχή δεν μεταφέρει κονδύλια στην εκτελεστική δομή, αλλά επιστρέφει απευθείας τις δαπάνες στους δικαιούχους βάσει εθνικής συμφωνίας επιχορήγησης. Οι εθνικοί κανόνες χρηματοδότησης ή οι κανόνες χρηματοδότησης του ΕΤΠΑ εφαρμόζονται στο σύνολο της εθνικής συνεισφοράς. Ωστόσο, η πρόσκληση, η αξιολόγηση και η επιλογή υπόκεινται αποκλειστικά στους κανόνες του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη».

Ανεξάρτητα από τον τύπο εκτέλεσης της συνεισφοράς, στο πλαίσιο της ίδιας πρόσκλησης μπορούν να υπάρχουν δράσεις που χρηματοδοτούνται από κονδύλια του ΕΤΠΑ μαζί με κονδύλια από το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» και το πρόγραμμα «Ψηφιακή Ευρώπη».

Κύρια στάδια της διαδικασίας — ισχύουν τόσο για τις συγχρηματοδοτούμενες όσο και για τις θεσμοθετημένες ευρωπαϊκές συμπράξεις (άρθρο 185 ή 187 της ΣΛΕΕ)

Προετοιμασία / προγραμματισμός

—

Οι νέες ευρωπαϊκές συμπράξεις προσδιορίζονται στο πλαίσιο του στρατηγικού προγραμματισμού του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» και της σχετικής διαδικασίας στρατηγικού συντονισμού. Τα κράτη μέλη συμμετέχουν πλήρως σύμφωνα με το άρθρο 6 παράγραφος 5 του ειδικού προγράμματος υλοποίησης του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη».

Υλοποίηση, παρακολούθηση και έλεγχος

—

Οι συμπράξεις πρέπει να θεσπίσουν σύστημα παρακολούθησης σύμφωνα με τις απαιτήσεις που ορίζονται στο άρθρο 45, στο παράρτημα III και στο παράρτημα V του κανονισμού για το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη». Το σύστημα αυτό θα πρέπει να τροφοδοτεί την ίδια βάση δεδομένων που τροφοδοτούν και οι άλλες συνιστώσες του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη». Επομένως, τα συγκεντρωτικά δεδομένα σχετικά με τις προτάσεις και τα έργα που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών συμπράξεων θα είναι διαθέσιμα μέσω του συστήματος eCORDA και του πίνακα δεικτών του προγράμματος «Ορίζων». Επιπλέον των βασικών κατευθύνσεων αντικτύπου του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», έχει αναπτυχθεί ένα σύνολο κοινών δεικτών για τις ευρωπαϊκές συμπράξεις με σκοπό την παρακολούθηση των επιδόσεών τους με βάση τα κριτήρια που ορίζονται στη νομική βάση, όπως η προσθετικότητα, ο ανοικτός χαρακτήρας και οι συνέργειες. Η παρακολούθηση θα πρέπει να παρέχει τη δυνατότητα διαχρονικής αξιολόγησης των επιτευγμάτων και της προόδου όσον αφορά τις επιπτώσεις, καθώς και τη δυνατότητα προσδιορισμού των πιθανών αναγκών για τη λήψη διορθωτικών μέτρων. Τα αποτελέσματα αυτής της παρακολούθησης θα τροφοδοτούν τη διετή παρακολούθηση όλων των κύκλων αξιολόγησης των ευρωπαϊκών συμπράξεων και του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη».

—	Σύμφωνα με το άρθρο 72 παράγραφος 1 του ΚΚΔ, η διαχειριστική αρχή συλλέγει δεδομένα σχετικά με τις πράξεις, συμπεριλαμβανομένων των υποστηρικτικών έργων που επιλέγονται στο πλαίσιο των συμπράξεων.

Σημαντικές πληροφορίες

Ποιο είναι το ύψος των εθνικών συνεισφορών που μπορεί να καλύψει το πρόγραμμα του ΕΤΠΑ;

Η συνεισφορά από πρόγραμμα του ΕΤΠΑ μπορεί να καλύπτει τις εθνικές συνεισφορές σύμφωνα με τους κανόνες συγχρηματοδότησης και με το ανώτατο ποσό στήριξης από τα ταμεία για κάθε προτεραιότητα που καθορίζεται στο άρθρο 112 του ΚΚΔ και στο άρθρο 190 του δημοσιονομικού κανονισμού, υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται οι απαιτήσεις του άρθρου 63 παράγραφος 9 του ΚΚΔ.

Το άρθρο 25γ του ΓΚΑΚ προβλέπει προϋποθέσεις συμβατότητας με τις κρατικές ενισχύσεις για την εφαρμογή επιλέξιμων δαπανών και ποσοστών χρηματοδότησης του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» σε έργα έρευνας και ανάπτυξης που λαμβάνουν στήριξη μέσω ευρωπαϊκής σύμπραξης.

Μπορεί ένα πρόγραμμα του ΕΤΠΑ να καλύπτει το σύνολο των εθνικών συνεισφορών στο έργο —δεδομένου ότι προγραμματίζουμε την εθνική συγχρηματοδότηση με βάση την προτεραιότητα και όχι το έργο;

Ναι. Η συνεισφορά προέρχεται από το σχετικό πρόγραμμα, το οποίο υπόκειται με τη σειρά του σε κανόνες συγχρηματοδότησης. Ωστόσο, δεδομένου ότι η συγχρηματοδότηση καθορίζεται σε επίπεδο προτεραιότητας και όχι σε επιχειρησιακό επίπεδο, ο προϋπολογισμός της ΕΕ μπορεί να καλύψει το σύνολο των εθνικών συνεισφορών σε συγκεκριμένη πράξη.

Είναι δυνατή η χρήση προγραμμάτων του ΕΤΠΑ όχι για τη χρηματοδότηση έργων, αλλά για συνεισφορά «σε είδος»;

Τα προγράμματα του ΕΤΠΑ μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη των εθνικών συνεισφορών των κρατών μελών που συμμετέχουν σε ευρωπαϊκές συμπράξεις. Δεν έχει σημασία εάν οι συνεισφορές αυτές είναι χρηματοδοτικές ή σε είδος. Δεν υπάρχουν συνεισφορές σε είδος από τα συμμετέχοντα κράτη μέλη για θεσμοθετημένες ευρωπαϊκές συμπράξεις.

Πώς μπορεί να διασφαλίσει η διαχειριστική αρχή ενός προγράμματος του ΕΤΠΑ ότι μια συγχρηματοδοτούμενη πράξη συμβάλλει στους δείκτες που καθορίζονται στο πρόγραμμα;

Τα έργα που επιλέγονται στο πλαίσιο ευρωπαϊκών συμπράξεων μπορούν να υποστηριχθούν υπό την προϋπόθεση ότι πληρούν τις απαιτήσεις που ορίζονται στο άρθρο 73 παράγραφος 2 στοιχεία α), β) και ζ) του ΚΚΔ. Κατά συνέπεια, πρέπει να συμβάλλουν στην επίτευξη των δεικτών του προγράμματος.

Είναι δυνατή η χρήση των κονδυλίων για άλλους σκοπούς εάν δεν δαπανώνται για τη χρηματοδότηση έργων συμπράξεων;

Οι συνεισφορές αυτές θα διοχετευθούν σε συγκεκριμένα έργα που προσδιορίζονται κατόπιν αξιολόγησης και επιλογής τους από τη διοικητική επιτροπή της ευρωπαϊκής σύμπραξης. Επομένως, δεν θα ήταν δυνατή η επιστροφή τους.

Τι ισχύει για τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις;

Οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις εφαρμόζονται εάν ο δικαιούχος δημόσιας χρηματοδότησης που χορηγείται από κρατικούς πόρους, συμπεριλαμβανομένου του ΕΤΠΑ, είναι επιχείρηση (και εάν πληρούνται όλες οι άλλες σωρευτικές προϋποθέσεις για την ύπαρξη κρατικής ενίσχυσης, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 107 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ). Υπό τους όρους που καθορίζονται στο άρθρο 25γ του ΓΚΑΚ, τα συγχρηματοδοτούμενα έργα έρευνας και ανάπτυξης μπορούν να επωφελούνται από επιλέξιμες δαπάνες και ποσοστά χρηματοδότησης στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη». Το ίδιο ισχύει και για προσκλήσεις που προκηρύσσονται στο πλαίσιο συμπράξεων βάσει του άρθρου 185 ή του άρθρου 187 της ΣΛΕΕ ή για προσκλήσεις που προκηρύσσονται στο πλαίσιο δράσεων συγχρηματοδότησης προγράμματος. Τα έργα πρέπει να είναι διακρατικά έργα (που υλοποιούνται από τουλάχιστον τρία κράτη μέλη ή, εναλλακτικά, δύο κράτη μέλη και τουλάχιστον μία συνδεδεμένη χώρα) και πρέπει να προκύπτουν από προσκλήσεις υποβολής προτάσεων οι οποίες διοργανώνονται σε κεντρικό επίπεδο και στις οποίες εφαρμόζονται οι κανόνες χρηματοδότησης του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» (άρθρο 25γ παράγραφος 3 του ΓΚΑΚ σχετικά με τις κατηγορίες, τα μέγιστα ποσά και τις μεθόδους υπολογισμού των επιλέξιμων δαπανών). Εάν πληρούνται όλοι οι εφαρμοστέοι όροι που καθορίζονται στον ΓΚΑΚ, η χορηγούσα την ενίσχυση αρχή δεν υποχρεούται να διενεργήσει χωριστή αξιολόγηση των κρατικών ενισχύσεων ούτε οφείλει να κοινοποιήσει την ενίσχυση στην Επιτροπή. Όταν η χρηματοδότηση υπόκειται στους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις και δεν συνάδει με όλους τους όρους του άρθρου 25γ του ΓΚΑΚ, δεν εφαρμόζεται η απλουστευμένη εξέταση των εν λόγω έργων βάσει των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις.

Τι είναι το δικαίωμα αρνησικυρίας στο πλαίσιο των θεσμοθετημένων ευρωπαϊκών συμπράξεων;

Σύμφωνα με το άρθρο 10 παράγραφος 1 στοιχείο γ) του κανονισμού για το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», οι συνεισφορές ενός συμμετέχοντος κράτους μέλους πρέπει να χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση της συμμετοχής οντοτήτων οι οποίες είναι εγκατεστημένες στο συμμετέχον αυτό κράτος. Επομένως, τα συμμετέχοντα κράτη μέλη εξακολουθούν να έχουν τον έλεγχο των εθνικών συνεισφορών τους, διότι μπορούν να ασκήσουν δικαίωμα αρνησικυρίας στη διάθεση εθνικών κονδυλίων σε συγκεκριμένο δικαιούχο (κατ’ εξαίρεση και για δεόντως αιτιολογημένους λόγους), χωρίς καμία επίπτωση στην επιλεξιμότητα της πρότασης για χρηματοδότηση από την ΕΕ.

Μπορούν τα προγράμματα του ΕΤΠΑ να στηρίξουν συνδρομές μελών / τέλη συμμετοχής για άλλους οργανισμούς ή δίκτυα της ΕΕ (π.χ. συμπράξεις ΕΙΤ);

Μια πράξη που συγχρηματοδοτείται από το ΕΤΠΑ πρέπει να εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού ΕΤΠΑ. Σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 1 στοιχείο στ) του κανονισμού ΕΤΠΑ, το ΕΤΠΑ δύναται να στηρίζει τη δικτύωση, συνεργασία και ανταλλαγή εμπειριών και δραστηριοτήτων που περιλαμβάνουν συμπλέγματα καινοτομίας (συμπεριλαμβανομένων εκείνων που φέρουν σε επαφή επιχειρήσεις, ερευνητικούς οργανισμούς και δημόσιες αρχές). Η συνεργασία αυτή μπορεί να προαχθεί μέσω διεθνούς οργανισμού.

Σύμφωνα με το άρθρο 63 παράγραφος 4 του ΚΚΔ, το σύνολο ή μέρος πράξης μπορεί να εκτελείται εκτός κράτους μέλους, μεταξύ άλλων και εκτός της Ένωσης, υπό τον όρο ότι η πράξη συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων του αντίστοιχου προγράμματος.

Κατά συνέπεια, οι συνδρομές μελών διεθνών οργανισμών δεν πληρούν τους προαναφερόμενους όρους και δεν είναι επιλέξιμες για στήριξη από το ΕΤΠΑ, διότι οι στόχοι που επιδιώκονται από διεθνείς οργανισμούς είναι κατά γενικό κανόνα υπερβολικά ευρείς ώστε να αντιστοιχούν σε συγκεκριμένη πράξη η οποία επιδιώκει τους στόχους του προγράμματος χρηματοδότησης.

Αντιθέτως, τα τέλη συμμετοχής αντιστοιχούν συνήθως σε πιο συγκεκριμένες και απτές δραστηριότητες και, ως εκ τούτου, μπορούν να είναι επιλέξιμες για στήριξη από το ΕΤΠΑ —εάν αντιστοιχούν σε συγκεκριμένη δράση που υλοποιείται από διεθνή οργανισμό η οποία εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού ΕΤΠΑ και συμβάλλει στην επίτευξη του στόχου ή των στόχων του προγράμματος χρηματοδότησης.

5. Συνδυασμένη χρηματοδότηση (ομαδικές επιχειρησιακές δράσεις)

Είναι σημαντικό να βελτιστοποιηθούν και να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη που μπορεί να προσφέρει ο τομέας της Ε&Κ στην κοινωνία, το περιβάλλον και την ευρύτερη οικονομία, μαζί με τη συμβολή του στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ. Επομένως, η χρηματοδότηση της ΕΕ πρέπει να είναι συνεκτική και να αξιοποιεί πιθανές συνέργειες. Αυτό ισχύει ιδίως στην περίπτωση ομαδικής επιχειρησιακής δράσης η οποία στηρίζει τη δημιουργία ή τον εκσυγχρονισμό ενός κέντρου αριστείας σε μια χώρα διεύρυνσης μέσω της συνεργασίας του με κορυφαίο ερευνητικό ίδρυμα (προηγμένο εταίρο) σε διαφορετική χώρα. Για τον σκοπό αυτό απαιτείται συμπληρωματική χρηματοδότηση από εθνική, περιφερειακή, ενωσιακή ή ιδιωτική πηγή. Ως εκ τούτου, μια τέτοια δράση ορίζεται ως δράση «συνέργειας» στο πρόγραμμα εργασιών του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη». Οι ομαδικές επιχειρησιακές δράσεις αναμένεται να αποτελέσουν ουσιαστική και επιδραστική γέφυρα, ιδίως μεταξύ των στρατηγικών έξυπνης εξειδίκευσης και της αριστείας στον τομέα της Ε&Κ, ενισχύοντας με τον τρόπο αυτόν και τον ΕΧΕ.

Σχετική νομοθεσία

Άρθρο 25δ του ΓΚΑΚ (κρατικές ενισχύσεις)

Κύρια στάδια της διαδικασίας

Προετοιμασία/προγραμματισμός	Το πρόγραμμα εργασιών του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» ορίζει τις ομαδικές επιχειρησιακές δράσεις ως δράσεις «συνέργειας». Τα προγράμματα της πολιτικής συνοχής μπορούν να παρέχουν συμπληρωματική χρηματοδότηση σε έργο ομαδικών επιχειρησιακών δράσεων για ένα σύνολο επιλέξιμων δαπανών που είναι χωριστές από τις δαπάνες που καλύπτονται από το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται οι απαιτήσεις του άρθρου 73 παράγραφος 4 του ΚΚΔ.
Κατανομή της στήριξης	Ανοίγονται δύο χωριστές προσκλήσεις υποβολής προτάσεων (ΕΤΠΑ και πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη»). Η πρόταση στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» πρέπει να περιλαμβάνει σαφή περιγραφή του συμπληρωματικού έργου που υποστηρίζεται από το ΕΤΠΑ ή από άλλες πηγές χρηματοδότησης. Κατά περίπτωση, η περιγραφή θα πρέπει να περιλαμβάνει τις κατηγορίες δαπανών, τις τεχνικές προδιαγραφές υποδομής, τον προκαταρκτικό σχεδιασμό για τα κτίρια και τις εγκαταστάσεις, την ανάλυση κόστους-οφέλους κ.λπ. Η περιγραφή αυτή θα υπόκειται επίσης στην αξιολόγηση που θα διενεργηθεί από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες σύμφωνα με τους κανόνες και τα κριτήρια επιλογής του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη».
Υλοποίηση	Το πρόγραμμα του ΕΤΠΑ στηρίζει έργα Ε&Α που συμπληρώνουν το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», αν και με διαφορετικό σύνολο επιλέξιμων δαπανών. Το τροποποιημένο άρθρο 25δ του ΓΚΑΚ θεσπίζει προϋποθέσεις συμβατότητας για τη χορήγηση κρατικών ενισχύσεων (μεταξύ άλλων από πόρους του ΕΤΠΑ) σε συγχρηματοδοτούμενα έργα Ε&Α που συμπληρώνουν ομαδικές επιχειρησιακές δράσεις (στις περιπτώσεις αυτές εφαρμόζονται οι επιλέξιμες δαπάνες και τα ποσοστά χρηματοδότησης του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη»). Επιπλέον, σύμφωνα με το τροποποιημένο άρθρο 25δ του ΓΚΑΚ, οι κρατικές επενδυτικές ενισχύσεις δύνανται να καλύπτουν έως και το 70 % των επενδύσεων σε υποδομές που υλοποιούνται στο πλαίσιο ομαδικής επιχειρησιακής δράσης (επίσης υπό ορισμένες προϋποθέσεις). Η πρόταση έργου υποβάλλεται σε ενιαία αξιολόγηση, η οποία καλύπτει και τα δύο σκέλη του έργου (δηλαδή το σκέλος του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» και το σκέλος που αφορά επιλεχθείσα πηγή συμπληρωματικής χρηματοδότησης, όπως ένα πρόγραμμα της πολιτικής συνοχής). Η αξιολόγηση αυτή απαιτείται για να είναι δυνατή η εφαρμογή του τροποποιημένου άρθρου 25δ του ΓΚΑΚ, σύμφωνα με το οποίο επιτρέπεται στους διαχειριστές της πηγής συμπληρωματικής χρηματοδότησης να εφαρμόζουν τις κατηγορίες, τα μέγιστα ποσά και τις μεθόδους υπολογισμού των επιλέξιμων δαπανών που καθορίζονται στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» στη συγκεκριμένη πράξη.

6. Ανάντη και κατάντη συνέργειες

Ανάντη/κατάντη συνέργειες προκύπτουν όταν η στήριξη της ΕΕ παρέχει (πρωτίστως μέσω του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» και προγραμμάτων του ΕΤΠΑ) ένα συντονισμένο και αδιάλειπτο πλαίσιο για όλα τα στάδια της διαδικασίας καινοτομίας Ε&Κ (από την ανάπτυξη ικανοτήτων και τη βασική έρευνα έως την εμπορευματοποίηση και την υιοθέτηση καινοτόμων λύσεων από ιδιωτικές επιχειρήσεις). Οι συνέργειες αυτές προσδίδουν ιδιαίτερη προστιθέμενη αξία όταν εμφανίζονται σε τομείς που συνδέονται με βασικούς στόχους πολιτικής της ΕΕ και προσφέρουν την προοπτική ουσιαστικών βελτιώσεων στην ευρύτερη οικονομία.

Η ανάπτυξη συνεργειών αυτού του είδους απαιτεί στενή συνεργασία μεταξύ των σχετικών φορέων —ιδίως της ΕΕ και των εθνικών αρχών που συμμετέχουν στον προγραμματισμό και την υλοποίηση της στήριξης από το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» και το ΕΤΠΑ.

Για παράδειγμα, οι αποστολές στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» (19) παρέχουν νέους τρόπους για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που εντοπίζονται στις αποστολές, καθώς και μετασχηματιστικές λύσεις που μπορούν να συμβάλουν στην ταχύτερη υιοθέτηση των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνολογιών. Πρακτικά παραδείγματα πιθανών συνεργειών μεταξύ των πέντε αποστολών της ΕΕ και του ΕΤΠΑ περιγράφονται στο παράρτημα της παρούσας ανακοίνωσης.

Για να δοθεί ώθηση στην εν λόγω υιοθέτηση, η νέα στρατηγική διάδοσης και εκμετάλλευσης του προγράμματος «Ορίζων» θα προωθήσει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση με τη δημιουργία και τη διατήρηση χαρτοφυλακίων αποτελεσμάτων των αποστολών και με τον συνδυασμό τους με ένα ολοκληρωμένο οικοσύστημα υπηρεσιών (π.χ. πλατφόρμα αποτελεσμάτων του προγράμματος «Ορίζων» και πρωτοβουλία «Horizon Results Booster») και πρωτοβουλιών (π.χ. εκδηλώσεις και εργαστήρια). Με τον τρόπο αυτό θα επισημανθούν σαφή σύνολα αποτελεσμάτων Ε&Κ στους επενδυτές και στους φορείς χάραξης πολιτικής σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Η νέα στρατηγική διάδοσης και εκμετάλλευσης του προγράμματος «Ορίζων» δίνει επίσης έμφαση σε θέματα του προγράμματος εργασιών του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», ώστε οι αιτούντες στο πλαίσιο προσκλήσεων να εξετάζουν αν μπορούν να αξιοποιήσουν πιθανές συνέργειες με άλλα προγράμματα της ΕΕ.

Σύμφωνα με τα διδάγματα που αντλήθηκαν από το τέταρτο Interreg Κεντρικής Ευρώπης, απαιτείται η συνεκτίμηση της αξιοποίησης των αποτελεσμάτων των υφιστάμενων έργων στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020» (και άλλων προγραμμάτων της ΕΕ) κατά τη λήψη απόφασης σχετικά με τον τρόπο εκμετάλλευσης των αποτελεσμάτων Ε&Κ στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», με τη χρήση των προγραμμάτων Interreg (ως πρόσθετο μέσο για την αύξηση της πρόσβασης των περιφερειών σε αποτελέσματα Ε&Κ υψηλής ποιότητας). Κατά τις μελλοντικές προσπάθειες προς την κατεύθυνση αυτή θα αξιοποιηθεί η γνώση και η πείρα που έχει αποκτηθεί από πρωτοβουλίες αντιστοίχισης (π.χ. το νέο εργαλείο χαρτογράφησης συνεργειών μεταξύ του προγράμματος «Ορίζων» και του Interreg, το οποίο συνδυάζει θεματικές και περιφερειακές πληροφορίες για τον προσδιορισμό πιθανών συνεργειών μεταξύ αυτών των δύο χρηματοδοτικών ροών).

Οι εν λόγω προσεγγίσεις και λύσεις μπορούν επίσης να συνδράμουν τις δημόσιες διοικήσεις ώστε να αναπτύξουν νέες ικανότητες και να παράσχουν νέες υπηρεσίες. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις λιγότερο ανεπτυγμένες και τις περιφερειακές περιοχές, οι οποίες είναι λιγότερο ικανές να απορροφήσουν νέες τεχνολογίες και να διαχειριστούν τον συστημικό μετασχηματισμό.

Ως εκ τούτου, πολλές από τις περιοχές αυτές μπορούν να επεκτείνουν τα έργα επίδειξης, καθώς και τα μέτρα καινοτομίας και μεταφοράς τεχνολογίας, με τη χρήση πόρων της πολιτικής συνοχής, προκειμένου να συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων του προγράμματος. Οι περιφέρειες που έχουν προσδιορίσει προτεραιότητες στις στρατηγικές που αφορούν συγκεκριμένο τομέα αποστολής μπορούν να αναπτύξουν συνέργειες με την εν λόγω αποστολή (20) για τη στήριξη της ανάπτυξης και/ή της κατάντη εφαρμογής νέων προσεγγίσεων όσον αφορά την ανάπτυξη μετασχηματιστικών οδών. Για παράδειγμα, οι αποστολές στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» μπορούν να παράσχουν κατευθυντικότητα· να δώσουν ώθηση στην περιφερειακή ανάπτυξη· να προωθήσουν τη διεπιστημονική και πολυεπίπεδη διακυβέρνηση· να εξασφαλίσουν τη συμμετοχή του ευρύτερου κοινού και των τοπικών/περιφερειακών ενδιαφερόμενων μερών· και να προβάλουν τις επενδύσεις της πολιτικής συνοχής και την πρόσβαση σε νέα δίκτυα, πλατφόρμες άντλησης διδαγμάτων πολιτικής και χρηματοδοτικά μέσα.

Οι περιφέρειες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της οικονομίας υδρογόνου, ιδίως μέσω των κοιλάδων υδρογόνου (21). Διασφαλίζουν την παραγωγή, τη μεταφορά, την αποθήκευση και τη χρήση υδρογόνου σε περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο και έχουν καίρια σημασία για την επίτευξη των στόχων του REPowerEU (22). Η κοινή επιχείρηση «Καθαρό υδρογόνο» διαθέτει μακρόχρονη πείρα στη στήριξη της δημιουργίας κοιλάδων υδρογόνου στην ΕΕ. Για την περαιτέρω ανάπτυξη αυτής της επιτυχημένης ιδέας σε όλα τα κράτη μέλη θα απαιτηθεί σημαντική συγκέντρωση πόρων.

Για παράδειγμα, το ανανεώσιμο υδρογόνο θα έχει καθοριστικό ρόλο στην αντικατάσταση του φυσικού αερίου, του γαιάνθρακα και του πετρελαίου σε δύσκολα απανθρακοποιήσιμες βιομηχανίες και στις μεταφορές. Στο πλαίσιο του σχεδίου REPowerEU τίθεται στόχος εγχώριας παραγωγής 10 εκατ. τόνων ανανεώσιμου υδρογόνου και εισαγωγών 10 εκατ. τόνων ανανεώσιμου υδρογόνου έως το 2030. Οι περιφέρειες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της οικονομίας υδρογόνου, ιδίως μέσω των κοιλάδων υδρογόνου. Οι κοιλάδες υδρογόνου διασφαλίζουν την παραγωγή, τη μεταφορά, την αποθήκευση και τη χρήση υδρογόνου σε περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο και έχουν καίρια σημασία για την επίτευξη των στόχων του REPowerEU. Τόσο η κοινή επιχείρηση «Καθαρό υδρογόνο» όσο και οι προκάτοχοί της διαθέτουν μακρόχρονη πείρα στη στήριξη της δημιουργίας κοιλάδων υδρογόνου στην ΕΕ. Επί του παρόντος, υπάρχουν 23 κοιλάδες υδρογόνου στην ΕΕ σε δέκα κράτη μέλη. Για την περαιτέρω ανάπτυξη αυτής της επιτυχημένης ιδέας σε όλα τα κράτη μέλη θα απαιτηθεί σημαντική συγκέντρωση πόρων.

Παράδειγμα: Συνέργειες στο πλαίσιο του νέου ευρωπαϊκού θεματολογίου καινοτομίας

Οι συνέργειες μπορούν να στηρίξουν την υλοποίηση του νέου ευρωπαϊκού θεματολογίου καινοτομίας, και ιδίως της εμβληματικής πρωτοβουλίας 3, σκοπός της οποίας είναι η ενίσχυση και η διασύνδεση των περιφερειακών οικοσυστημάτων καινοτομίας και η μείωση του χάσματος καινοτομίας.

(1) Το ίδιο μπορεί να ισχύει και για τα κονδύλια της ΕΕ που τελούν υπό έμμεση διαχείριση.

(2) Ενόψει της εναρμόνισης των διατάξεων των ενωσιακών προγραμμάτων που τελούν υπό άμεση διαχείριση, π.χ. πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», πρόγραμμα «Ψηφιακή Ευρώπη», μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη» (CEF) σχετικά με τις συνέργειες με προγράμματα υπό επιμερισμένη διαχείριση, στοιχεία του παρόντος εγγράφου μπορούν να εκληφθούν ως καθοδήγηση για τη θέση σε λειτουργία συνεργειών μεταξύ των εν λόγω ενωσιακών προγραμμάτων που τελούν υπό άμεση διαχείριση και των προγραμμάτων του ΕΤΠΑ —ενώ εξετάζονται παράλληλα επιμελώς οι ιδιαιτερότητες κάθε εφαρμοστέας νομικής βάσης και οι παράμετροι πολιτικής που αφορούν ειδικά καθένα από τα εν λόγω προγράμματα.

(3) COM(2020) 628 final της 30 Σεπτεμβρίου 2020.

(4) COM(2021) 407 final.

(5) Κανονισμός (ΕΕ) 2021/1060 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 24ης Ιουνίου 2021, για τον καθορισμό κοινών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+, το Ταμείο Συνοχής, το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας, και δημοσιονομικών κανόνων για τα εν λόγω Ταμεία και για το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας και το Μέσο για τη Χρηματοδοτική Στήριξη της Διαχείρισης των Συνόρων και την Πολιτική των Θεωρήσεων (ΕΕ L 231 της 30.6.2021, σ. 159).

(6) Ενώ το παρόν έγγραφο επικεντρώνεται στις σφραγίδες αριστείας που προβλέπονται στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», η δυνατότητα χορήγησης σφραγίδων αριστείας προβλέπεται επίσης στις βασικές πράξεις 14 άλλων προγραμμάτων εντός του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου της ΕΕ («Ψηφιακή Ευρώπη», «Πρόγραμμα για την ενιαία αγορά», LIFE, «Δημιουργική Ευρώπη», Erasmus+, «Διαστημικό πρόγραμμα», Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης, μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη», πρόγραμμα «Δικαιοσύνη», πρόγραμμα «Πολίτες, ισότητα, δικαιώματα και αξίες», Ευρατόμ, Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, Ταμείο για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Συνόρων και Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας).

(7) Βλ. άρθρο 73 παράγραφος 2 στοιχεία α), β) και ζ) και άρθρο 73 παράγραφος 4 του ΚΚΔ.

(8) Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 651/2014 της Επιτροπή της 17ης Ιουνίου 2014 για την κήρυξη ορισμένων κατηγοριών ενισχύσεων ως συμβατών με την εσωτερική αγορά κατ’ εφαρμογή των άρθρων 107 και 108 της Συνθήκης (ΕΕ L 187 της 26.6.2014, σ. 1, όπως τροποποιήθηκε). Ενοποιημένη έκδοση του τροποποιημένου κανονισμού είναι διαθέσιμη στον ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μόνο για ενημερωτικούς σκοπούς: https://ec.europa.eu/competition-policy/state-aid/legislation/regulations_en

(9) Κανονισμός (ΕΕ) 2021/695 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 28ης Απριλίου 2021, για τη θέσπιση του προγράμματος-πλαισίου έρευνας και καινοτομίας «Ορίζων Ευρώπη», τον καθορισμό των κανόνων συμμετοχής και διάδοσής του, και για την κατάργηση των κανονισμών (ΕΕ) αριθ. 1290/2013 και (ΕΕ) αριθ. 1291/2013.

(10) Απόφαση (ΕΕ) 2021/764 του Συμβουλίου, της 10ης Μαΐου 2021, για τη θέσπιση του ειδικού προγράμματος υλοποίησης του προγράμματος-πλαισίου έρευνας και καινοτομίας «Ορίζων Ευρώπη» και την κατάργηση της απόφασης 2013/743/ΕΕ.

(11) Πρόγραμμα εργασιών του ΕΣΚ για το 2022.

(12) Προβλέπεται επίσης η δυνατότητα μεταφορών και σε άλλα προγράμματα άμεσης διαχείρισης (βλ., για παράδειγμα, άρθρο 4 παράγραφος 14 του κανονισμού CEF, που εφαρμόζεται στον ψηφιακό τομέα, και άρθρο 9 παράγραφος 5 του κανονισμού για το πρόγραμμα «Ψηφιακή Ευρώπη»).

(13) Στον πίνακα 4.2. του υποδείγματος συμφωνίας εταιρικής σχέσης (παράρτημα II του ΚΚΔ) με τίτλο «Μεταφορές προς μέσα υπό άμεση ή έμμεση διαχείριση» προβλέπεται ο προσδιορισμός του συγκεκριμένου μέσου στο οποίο μεταφέρονται τα ποσά του ΕΤΠΑ.

(14) Εντός των ορίων του άρθρου 26 παράγραφος 1 του ΚΚΔ.

(15) Είναι σκόπιμο να επισημανθεί ότι τόσο το άρθρο 23 παράγραφος 1 του κανονισμού για το πρόγραμμα «Ψηφιακή Ευρώπη» όσο και, π.χ., το άρθρο 19 παράγραφος 1 του κανονισμού CEF.2 περιέχουν πανομοιότυπες διατάξεις με τις διατάξεις του άρθρου 15 παράγραφος 4 του κανονισμού για το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη». Αυτό, με τη σειρά του, δίνει τη δυνατότητα εναρμόνισης των ρυθμίσεων υλοποίησης όσον αφορά τη σωρευτική χρηματοδότηση μεταξύ των εν λόγω προγραμμάτων.

(16) Το παρόν έγγραφο καθοδήγησης επικεντρώνεται στις συνέργειες μεταξύ του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» και των προγραμμάτων του ΕΤΠΑ, αλλά παρόμοιο σκεπτικό διέπει και τα άλλα προγράμματα που αναφέρονται στο άρθρο 15 παράγραφος 3.

(17) Στο πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» υπάρχει μόνο μία πρωτοβουλία βάσει του άρθρου 185 της ΣΛΕΕ: η ευρωπαϊκή σύμπραξη για τη μετρολογία, υπό τη διαχείριση της Ευρωπαϊκής Ένωσης Εθνικών Ινστιτούτων Μετρολογίας (EURAMET).

(18) Βλ. άρθρο 12 του κανονισμού (ΕΕ) 2021/2085 του Συμβουλίου σχετικά με τη σύσταση των κοινών επιχειρήσεων στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη».

(19) Για περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τις αποστολές της ΕΕ στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη»: https://ec.europa.eu/info/research-and-innovation/funding/funding-opportunities/funding-programmes-and-open-calls/horizon-europe/eu-missions-horizon-europe_en#what.

(20) Οι αποστολές της ΕΕ συνιστούν καινοτομία του προγράμματος έρευνας και καινοτομίας «Ορίζων Ευρώπη» για την περίοδο 2021-2027. Οι αποστολές της ΕΕ αποτελούν μια συντονισμένη προσπάθεια της Επιτροπής για συγκέντρωση των αναγκαίων πόρων όσον αφορά τα προγράμματα, τις πολιτικές και τους κανονισμούς χρηματοδότησης, καθώς και άλλες δραστηριότητες. Αποσκοπούν επίσης στην κινητοποίηση και την ενεργοποίηση δημόσιων και ιδιωτικών φορέων, όπως τα κράτη μέλη της ΕΕ, οι περιφερειακές και τοπικές αρχές, τα ερευνητικά ιδρύματα, οι γεωργοί και οι διαχειριστές γης, οι επιχειρηματίες και οι επενδυτές, ώστε να επιτευχθούν πραγματικά και διαρκή αποτελέσματα. Οι αποστολές θα εξασφαλίσουν τη συμμετοχή του ευρύτερου κοινού για την προώθηση της υιοθέτησης νέων λύσεων και προσεγγίσεων από την κοινωνία. Υπάρχουν πέντε αποστολές της ΕΕ (προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή· καρκίνος· αποκατάσταση των ωκεανών και των υδάτων μας έως το 2030· 100 κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις έως το 2030· μια ευρωπαϊκή συμφωνία για το έδαφος).

(21) Σύμπραξη έξυπνης εξειδίκευσης για τις κοιλάδες υδρογόνου και πιλοτική δράση για το υδρογόνο (Hydrogen valleys – Smart Specialisation Platform (europa.eu).

(22) Στο πλαίσιο του σχεδίου REPowerEU [COM(2022) 230 final] τίθεται στόχος εγχώριας παραγωγής 10 εκατ. τόνων ανανεώσιμου υδρογόνου και εισαγωγών 10 εκατ. τόνων ανανεώσιμου υδρογόνου έως το 2030.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3

Κείμενο των σχετικών νομικών διατάξεων (ΚΚΔ· πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη»· ΓΚΑΚ)

ΣΦΡΑΓΙΔΑ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ

ΚΚΔ

Αιτιολογική σκέψη 61

«(61)

Θα πρέπει να βελτιστοποιούνται οι συνέργειες μεταξύ των Ταμείων και των μέσων που τελούν υπό άμεση διαχείριση. Θα πρέπει να διευκολύνεται η παροχή στήριξης για πράξεις που έχουν ήδη λάβει “Σφραγίδα Αριστείας” ή συγχρηματοδοτήθηκαν από το πρόγραμμα “Ορίζων Ευρώπη” με συνεισφορά από τα Ταμεία. Όροι που έχουν ήδη αξιολογηθεί σε ενωσιακό επίπεδο πριν από την απονομή του σήματος ποιότητας “Σφραγίδα Αριστείας” ή τη συγχρηματοδότηση από το πρόγραμμα “Ορίζων Ευρώπη”, δεν θα πρέπει να υποβάλλονται σε εκ νέου αξιολόγηση, υπό την προϋπόθεση ότι οι πράξεις συμμορφώνονται με ένα περιορισμένο σύνολο απαιτήσεων που ορίζεται στον παρόντα κανονισμό. Αυτό αναμένεται επίσης να διευκολύνει την τήρηση των κατάλληλων κανόνων που ορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 651/2014 της Επιτροπής (1).»

Άρθρο 2 σημείο 45

«Άρθρο 2

Ορισμοί

Για τους σκοπούς του παρόντος κανονισμού, ισχύουν οι ακόλουθοι ορισμοί:

[…]

45)

“Σφραγίδα Αριστείας”: το σήμα ποιότητας που απονέμεται από την Επιτροπή όσον αφορά μία πρόταση, εκ του οποίου φαίνεται ότι η πρόταση που έχει αξιολογηθεί σε πρόσκληση υποβολής προτάσεων στο πλαίσιο ενωσιακού μέσου θεωρείται ότι συμμορφώνεται προς τις ελάχιστες απαιτήσεις ποιότητας του συγκεκριμένου ενωσιακού μέσου, αλλά δεν μπορούσε να χρηματοδοτηθεί λόγω έλλειψης διαθέσιμων κονδυλίων για την εν λόγω πρόσκληση υποβολής προτάσεων, και ενδέχεται να λάβει στήριξη από άλλες ενωσιακές ή εθνικές πηγές χρηματοδότησης.»

Άρθρο 73 παράγραφοι 2 έως 4

«Άρθρο 73

Επιλογή πράξεων από τη διαχειριστική αρχή

[…]

2. Κατά την επιλογή των πράξεων, η διαχειριστική αρχή:

α)	εξασφαλίζει ότι οι επιλεγείσες πράξεις συμμορφώνονται με το πρόγραμμα, συμπεριλαμβανομένης της συνέπειάς τους με τις σχετικές στρατηγικές στις οποίες βασίζεται το πρόγραμμα, και ότι συμβάλλουν αποτελεσματικά στην επίτευξη των ειδικών στόχων του προγράμματος·

β)	διασφαλίζει ότι οι επιλεγείσες πράξεις, οι οποίες εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής ενός αναγκαίου πρόσφορου όρου, συνάδουν με τις αντίστοιχες στρατηγικές και έγγραφα προγραμματισμού που έχουν καθοριστεί με στόχο την πλήρωση του εν λόγω αναγκαίου πρόσφορου όρου·

[…]

ζ)	διασφαλίζει ότι οι επιλεγείσες πράξεις εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του συγκεκριμένου Ταμείου και ότι εντάσσονται σε έναν τύπο παρέμβασης· […]

Όσον αφορά το στοιχείο β) της παρούσας παραγράφου, στην περίπτωση του στόχου πολιτικής 1, όπως ορίζεται στο άρθρο 3 παράγραφος 1 στοιχείο α) του κανονισμού ΕΤΠΑ και ΤΣ, μόνο οι πράξεις που αντιστοιχούν στους ειδικούς στόχους που αναφέρονται στα σημεία i) και iv) του εν λόγω στοιχείου συνάδουν με τις αντίστοιχες στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης. […]

3. Η διαχειριστική αρχή διασφαλίζει την παροχή στον δικαιούχο εγγράφου, όπου καθορίζονται όλοι οι όροι για τη στήριξη κάθε πράξης, συμπεριλαμβανομένων των ειδικών απαιτήσεων που αφορούν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που πρέπει να παρασχεθούν, του σχεδίου χρηματοδότησής της, της προθεσμίας για την υλοποίησή της και, ανάλογα με την περίπτωση, της εφαρμοστέας μεθόδου για τον καθορισμό των δαπανών της πράξης και των όρων για την καταβολή της στήριξης.

4. Για πράξεις που έχουν λάβει “Σφραγίδα Αριστείας” ή έχουν επιλεγεί στο πλαίσιο προγράμματος συγχρηματοδοτούμενου από το πρόγραμμα “Ορίζων Ευρώπη”, η διαχειριστική αρχή δύναται να αποφασίσει τη χορήγηση στήριξης απευθείας από το ΕΤΠΑ ή το ΕΚΤ+, υπό την προϋπόθεση ότι οι εν λόγω πράξεις συνάδουν με τις απαιτήσεις που ορίζονται στην παράγραφο 2 στοιχεία α), β) και ζ).

Επιπλέον, οι διαχειριστικές αρχές μπορούν να εφαρμόζουν στις πράξεις που αναφέρονται στο πρώτο εδάφιο, τις κατηγορίες, τα ανώτατα ποσά και τις μεθόδους υπολογισμού των επιλέξιμων δαπανών που καθορίζονται δυνάμει του σχετικού ενωσιακού μέσου. Τα στοιχεία αυτά περιλαμβάνονται στο έγγραφο που αναφέρεται στην παράγραφο 3.»

Πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη»

«Άρθρο 2

Ορισμοί

23)

“σφραγίδα αριστείας”: σήμανση ποιότητας η οποία υποδεικνύει ότι πρόταση υποβληθείσα στο πλαίσιο πρόσκλησης υποβολής προτάσεων υπερέβαινε μεν όλα τα κατώτατα όρια αξιολόγησης που ορίζονται στο πρόγραμμα εργασιών, αλλά δεν ήταν δυνατό να χρηματοδοτηθεί λόγω έλλειψης διαθέσιμων κονδυλίων για την εν λόγω πρόσκληση υποβολής προτάσεων στο πρόγραμμα εργασιών και θα μπορούσε να λάβει στήριξη από άλλες ενωσιακές ή εθνικές πηγές χρηματοδότησης· »

«Άρθρο 15

Εναλλακτική, συνδυασμένη και σωρευτική χρηματοδότηση και μεταφορές πόρων

1. Το πρόγραμμα υλοποιείται σε συνέργεια με άλλα ενωσιακά προγράμματα, σύμφωνα με την αρχή του άρθρου 7 παράγραφος 7.

2. Η σφραγίδα αριστείας απονέμεται για προσκλήσεις υποβολής προτάσεων που προσδιορίζονται στο πρόγραμμα εργασιών. Σύμφωνα με την οικεία διάταξη του κανονισμού περί κοινών διατάξεων για το 2021-2027 και της οικείας διάταξης του κανονισμού για τα στρατηγικά σχέδια της ΚΓΠ, το ΕΤΠΑ, το ΕΚΤ+ ή το ΕΓΤΑΑ μπορούν να υποστηρίζουν:

α)	συγχρηματοδοτούμενες δράσεις που επιλέγονται στο πλαίσιο του προγράμματος, και

β)

δράσεις στις οποίες έχει απονεμηθεί πιστοποίηση σφραγίδας αριστείας εφόσον πληρούν όλες τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

i)	έχουν αξιολογηθεί σε πρόσκληση υποβολής προτάσεων στο πλαίσιο του προγράμματος·

ii)	πληρούν τις ελάχιστες απαιτήσεις ποιότητας της εν λόγω πρόσκλησης υποβολής προτάσεων· και

iii)	δεν έχουν χρηματοδοτηθεί στο πλαίσιο της εν λόγω πρόσκλησης υποβολής προτάσεων μόνο λόγω δημοσιονομικών περιορισμών.

3. Οι χρηματοδοτικές συνεισφορές στο πλαίσιο προγραμμάτων που συγχρηματοδοτούνται από το ΕΤΠΑ, το ΕΚΤ+, το ΕΤΘΑ και το ΕΓΤΑΑ μπορούν να θεωρούνται συνεισφορές του συμμετέχοντος κράτους μέλους σε ευρωπαϊκές συμπράξεις βάσει του άρθρου 10 παράγραφος 1 στοιχεία β) και γ) του παρόντος κανονισμού, υπό την προϋπόθεση ότι τηρούνται οι οικείες διατάξεις του κανονισμού περί κοινών διατάξεων για το 2021-2027 και των κανονισμών που αφορούν το κάθε ταμείο.

4. Δράση που έχει λάβει συνεισφορά από άλλο πρόγραμμα της Ένωσης μπορεί επίσης να λάβει συνεισφορά από το πρόγραμμα, υπό την προϋπόθεση ότι οι εν λόγω συνεισφορές δεν καλύπτουν τις ίδιες δαπάνες. Οι κανόνες του οικείου προγράμματος της Ένωσης εφαρμόζονται στην αντίστοιχη συνεισφορά του στη δράση. Η σωρευτική χρηματοδότηση δεν υπερβαίνει τις συνολικές επιλέξιμες δαπάνες της δράσης. Η υποστήριξη από τα διάφορα ενωσιακά προγράμματα μπορεί να υπολογίζεται κατ’ αναλογία, σύμφωνα με τα έγγραφα όπου καθορίζονται οι προϋποθέσεις για την υποστήριξη.

5. Πόροι που διατίθενται στα κράτη μέλη υπό καθεστώς επιμερισμένης διαχείρισης μπορούν, κατόπιν αιτήματος του ενδιαφερόμενου κράτους μέλους, να μεταφέρονται στο πρόγραμμα με την επιφύλαξη των οικείων διατάξεων του κανονισμού περί κοινών διατάξεων για το 2021-2027. Η Επιτροπή εκτελεί τους εν λόγω πόρους άμεσα, σύμφωνα με το άρθρο 62 παράγραφος 1 πρώτο εδάφιο στοιχείο α) του δημοσιονομικού κανονισμού, ή έμμεσα, σύμφωνα με το στοιχείο γ) του εν λόγω εδαφίου. Οι πόροι αυτοί χρησιμοποιούνται προς όφελος του οικείου κράτους μέλους.

6. Όταν η Επιτροπή δεν έχει αναλάβει νομική δέσμευση στο πλαίσιο άμεσης ή έμμεσης διαχείρισης για τους πόρους που μεταφέρονται σύμφωνα με την παράγραφο 5, οι αντίστοιχοι αδέσμευτοι πόροι μπορούν να μεταφερθούν σε ένα ή περισσότερα αντίστοιχα προγράμματα πηγή, κατόπιν αιτήματος του κράτους μέλους, σύμφωνα με τις οικείες διατάξεις του κανονισμού περί κοινών διατάξεων για το 2021-2027. »

«Άρθρο 24

Προσκλήσεις υποβολής προτάσεων

4. Στο πρόγραμμα εργασιών καθορίζονται προσκλήσεις υποβολής προτάσεων στις οποίες δύνανται να χορηγηθούν σφραγίδες αριστείας. Οι πληροφορίες σχετικά με την αίτηση και την αξιολόγηση επιτρέπεται να κοινοποιούνται σε ενδιαφερόμενες αρχές χρηματοδότησης, κατόπιν προηγούμενης έγκρισης από τον αιτούντα, με την επιφύλαξη σύναψης συμφωνιών περί τήρησης του απορρήτου. »

«Άρθρο 48

Το μέσο Accelerator

1. Το μέσο Accelerator αποσκοπεί στη στήριξη της καινοτομίας που κυρίως δημιουργεί αγορές. Στηρίζει αποκλειστικά μεμονωμένους δικαιούχους και παρέχει κυρίως μεικτή χρηματοδότηση. Υπό ορισμένες συνθήκες, μπορεί επίσης να παρέχει στήριξη μόνο υπό τη μορφή επιχορηγήσεων και μόνο υπό τη μορφή ιδίων κεφαλαίων.

Το μέσο Accelerator παρέχει τα ακόλουθα είδη στήριξης:

α)	μεικτή χρηματοδοτική στήριξη για ΜΜΕ, συμπεριλαμβανομένων των νεοφυών επιχειρήσεων, και, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, για μικρές επιχειρήσεις μεσαίας κεφαλαιοποίησης οι οποίες ασχολούνται με ρηξικέλευθες και ανατρεπτικές καινοτομίες που δεν είναι τραπεζικά ελκυστικές·

β)	στήριξη αποκλειστικά με τη μορφή επιχορηγήσεων για ΜΜΕ, συμπεριλαμβανομένων των νεοφυών επιχειρήσεων, οι οποίες ασχολούνται με οποιοδήποτε είδος καινοτομίας, από την επαυξητική έως τη ρηξικέλευθη και ανατρεπτική καινοτομία, και αποσκοπούν στη μεταγενέστερη επέκταση·

γ)	ενδέχεται επίσης να παρασχεθεί στήριξη αποκλειστικά με τη μορφή ιδίων κεφαλαίων για ΜΜΕ οι οποίες δεν είναι τραπεζικά ελκυστικές, συμπεριλαμβανομένων των νεοφυών επιχειρήσεων, και οι οποίες έχουν ήδη λάβει στήριξη αποκλειστικά με τη μορφή επιχορηγήσεων.

Η στήριξη μόνο υπό τη μορφή επιχορηγήσεων στο πλαίσιο του μέσου Accelerator παρέχεται μόνο υπό τις ακόλουθες σωρευτικές προϋποθέσεις:

α)	το έργο περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με τις ικανότητες και την προθυμία του αιτούντος επέκταση·

β)	ο δικαιούχος είναι μόνον νεοφυής επιχείρηση ή ΜΜΕ·

γ)	η στήριξη μόνο υπό τη μορφή επιχορηγήσεων στο πλαίσιο του μέσου Accelerator παρέχεται μόνο μία φορά σε δικαιούχο κατά τη διάρκεια της περιόδου υλοποίησης του προγράμματος για μέγιστο ποσό 2,5 εκατομμύρια EUR.

2. Ο δικαιούχος του μέσου Accelerator είναι νομική οντότητα που μπορεί να θεωρείται νεοφυής επιχείρηση, ΜΜΕ ή, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, μικρή εταιρεία μεσαίας κεφαλαιοποίησης που σκοπεύει να επεκταθεί και είναι εγκατεστημένη σε κράτος μέλος ή συνδεδεμένη χώρα. Η πρόταση μπορεί να υποβάλλεται είτε από τον δικαιούχο είτε, κατόπιν εκ των προτέρων συμφωνίας του δικαιούχου, από ένα ή περισσότερα φυσικά πρόσωπα ή νομικές οντότητες που προτίθενται να προχωρήσουν σε σύσταση ή στήριξη του εν λόγω δικαιούχου. Στην τελευταία περίπτωση, η συμφωνία χρηματοδότησης υπογράφεται με τον δικαιούχο και μόνον.

3. Με μια μόνο απόφαση χορήγησης καλύπτονται και χρηματοδοτούνται όλες οι μορφές συνεισφοράς της Ένωσης που παρέχεται στο πλαίσιο μεικτής χρηματοδότησης του ΕΣΚ.

4. Οι προτάσεις αξιολογούνται με βάση τις αξίες καθεμιάς από αυτές από ανεξάρτητους εξωτερικούς εμπειρογνώμονες και επιλέγονται για χρηματοδότηση μέσω ανοικτής πρόσκλησης υποβολής προτάσεων με καταληκτικές ημερομηνίες, σύμφωνα με τα άρθρα 27, 28 και 29, με την επιφύλαξη της παραγράφου 5 του παρόντος άρθρου.

5. Οι υποβαλλόμενες προτάσεις αξιολογούνται με βάση τα ακόλουθα κριτήρια χορήγησης:

α)

αριστεία·

β)	αντίκτυπος·

γ)	το επίπεδο κινδύνου της δράσης που θα εμπόδιζε επενδύσεις, η ποιότητα και η αποτελεσματικότητα της υλοποίησης, καθώς και η ανάγκη στήριξης από την Ένωση.

6. Κατόπιν συναίνεσης των ενδιαφερόμενων δικαιούχων, η Επιτροπή ή οι φορείς χρηματοδότησης που υλοποιούν το πρόγραμμα (συμπεριλαμβανομένων των ΚΓΚ του ΕΙΤ) δύνανται να υποβάλουν απευθείας προς αξιολόγηση, σύμφωνα με το κριτήριο χορήγησης που αναφέρεται στην παράγραφο 5 στοιχείο γ), πρόταση για δράση καινοτομίας και διείσδυσης στην αγορά, η οποία ήδη πληροί τα κριτήρια χορήγησης που αναφέρονται στην παράγραφο 5 στοιχεία α) και β), υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται οι ακόλουθες σωρευτικές προϋποθέσεις:

α)

η πρόταση απορρέει από οποιαδήποτε άλλη δράση χρηματοδοτούμενη στο πλαίσιο του προγράμματος “Ορίζων 2020”, από το πρόγραμμα ή, με την επιφύλαξη διενέργειας ερευνητικής πιλοτικής εφαρμογής στο πρώτο πρόγραμμα εργασιών “Ορίζων Ευρώπη”, από εθνικά και/ή περιφερειακά προγράμματα, ξεκινώντας με τη χαρτογράφηση της ζήτησης για ένα τέτοιο πρόγραμμα. Οι λεπτομερείς διατάξεις καθορίζονται στο ειδικό πρόγραμμα που αναφέρεται στο άρθρο 1 παράγραφος 2 στοιχείο α)·

β)	η πρόταση βασίζεται σε αξιολόγηση έργου, διενεργηθείσα μέσα στο διάστημα των προηγούμενων δύο ετών, για την εκτίμηση της αριστείας και του αντικτύπου της πρότασης και υπάγεται σε όρους και διαδικασίες που αναλύονται περαιτέρω στο πρόγραμμα εργασιών.

7. Μπορεί να χορηγείται σφραγίδα αριστείας, υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται οι ακόλουθες σωρευτικές προϋποθέσεις:

α)	ο δικαιούχος είναι νεοφυής επιχείρηση, ΜΜΕ ή μικρή εταιρεία μεσαίας κεφαλαιοποίησης·

β)	η πρόταση ήταν επιλέξιμη και υπερέβαινε τα εφαρμοστέα κατώτατα όρια για τα κριτήρια χορήγησης που αναφέρονται στην παράγραφο 5 στοιχεία α) και β)·

γ)	η δραστηριότητα θα ήταν επιλέξιμη στο πλαίσιο δράσης καινοτομίας.

8. Στην περίπτωση πρότασης που έχει εκπληρώσει τα κριτήρια της αξιολόγησης, ανεξάρτητοι εξωτερικοί εμπειρογνώμονες προτείνουν αντίστοιχη στήριξη του μέσου Accelerator, με βάση τον συνεπαγόμενο κίνδυνο, τους πόρους και τον χρόνο που απαιτούνται για την κυκλοφορία και τη διείσδυση της καινοτομίας στην αγορά.

Η Επιτροπή δύναται να απορρίψει, εάν αυτό δικαιολογείται, πρόταση που έχει γίνει δεκτή από τους ανεξάρτητους εξωτερικούς εμπειρογνώμονες, μεταξύ άλλων, για λόγους μη συμμόρφωσης με τους στόχους πολιτικών της Ένωσης. Η επιτροπή του προγράμματος ενημερώνεται σχετικά με τους λόγους μιας τέτοιας απόρριψης.

9. Η συνιστώσα “επιχορήγηση” ή “επιστρεπτέα προκαταβολή” της στήριξης του μέσου Accelerator δεν υπερβαίνει το 70 % των συνολικών επιλέξιμων δαπανών της επιλεχθείσας δράσης καινοτομίας.

10. Οι προϋποθέσεις εκτέλεσης των συνιστωσών “ίδια κεφάλαια” και “επιστρεπτέα στήριξη” της στήριξης του μέσου Accelerator ορίζονται στην απόφαση (ΕΕ) 2021/764.

11. Στη σύμβαση για την επιλεχθείσα δράση καθορίζονται ειδικά μετρήσιμα ορόσημα και οι αντίστοιχες προχρηματοδοτήσεις και πληρωμές σε δόσεις της στήριξης του μέσου Accelerator.

Στην περίπτωση της μεικτής χρηματοδότησης του ΕΣΚ, μπορούν να δρομολογούνται δραστηριότητες που αντιστοιχούν σε δράση καινοτομίας και να καταβάλλεται η πρώτη προχρηματοδότηση της επιχορήγησης ή της επιστρεπτέας προκαταβολής πριν από την εκτέλεση άλλων συνιστωσών της χορηγηθείσας μεικτής χρηματοδότησης του ΕΣΚ. Η εκτέλεση των εν λόγω συνιστωσών εξαρτάται από την επίτευξη των ειδικών οροσήμων που καθορίζονται στη σύμβαση.

12. Σύμφωνα με τη σύμβαση, η δράση αναστέλλεται, τροποποιείται ή, με τη δέουσα αιτιολόγηση, διακόπτεται εάν δεν επιτευχθούν τα μετρήσιμα ορόσημα. Μπορεί επίσης να διακοπεί, εάν δεν είναι εφικτή η προσδοκώμενη διείσδυση στην αγορά, ιδίως στην Ένωση.

Σε εξαιρετικές περιπτώσεις και κατόπιν γνωμοδοσίας του ΕΣΚ, η Επιτροπή δύναται να αποφασίσει να αυξήσει τη στήριξη του μέσου Accelerator κατόπιν επανεξέτασης του έργου από ανεξάρτητους εξωτερικούς εμπειρογνώμονες. Η επιτροπή του προγράμματος ενημερώνεται σχετικά με τέτοιες περιπτώσεις. »

«Άρθρο 50

Παρακολούθηση και υποβολή εκθέσεων

Η Επιτροπή παρακολουθεί συνεχώς τη διαχείριση και την υλοποίηση του προγράμματος, του ειδικού προγράμματος που αναφέρεται στο άρθρο 1 παράγραφος 2 στοιχείο α) και των δραστηριοτήτων του ΕΙΤ. Προκειμένου να ενισχυθεί η διαφάνεια, τα δεδομένα δημοσιοποιούνται επίσης με προσβάσιμο τρόπο στην ιστοσελίδα της Επιτροπής, σύμφωνα με την τελευταία επικαιροποίηση. Ειδικότερα, στην ίδια βάση δεδομένων περιλαμβάνονται τα δεδομένα για τα έργα που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του ΕΣΕ, των ευρωπαϊκών συμπράξεων, των αποστολών, του ΕΣΚ και του ΕΙΤ.

Στη βάση δεδομένων περιλαμβάνονται:

…

β)

πληροφορίες σχετικά με το επίπεδο ενσωμάτωσης των κοινωνικών και ανθρώπινων επιστημών, τη σχέση μεταξύ χαμηλότερων και υψηλότερων επιπέδων τεχνολογικής ετοιμότητας στη συνεργατική έρευνα, την πρόοδο όσον αφορά τη συμμετοχή των χωρών της διεύρυνσης, τη γεωγραφική σύνθεση των κοινοπραξιών (consortia) στα συνεργατικά έργα, την εξέλιξη των αμοιβών των ερευνητών, τη χρήση μιας διαδικασίας υποβολής και αξιολόγησης σε δύο στάδια, τα μέτρα που αποσκοπούν στη διευκόλυνση των συνεργατικών δεσμών στον ευρωπαϊκό τομέα Ε&Κ, τη χρήση της επανεξέτασης της αξιολόγησης και τον αριθμό και τα είδη των καταγγελιών, το επίπεδο της ενσωμάτωσης της διάστασης του κλίματος και των συναφών δαπανών, τη συμμετοχή των ΜΜΕ, τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, τη συμμετοχή των φύλων στις χρηματοδοτούμενες δράσεις, στις ομάδες αξιολόγησης, στα συμβούλια και στις συμβουλευτικές ομάδες, τις “σφραγίδες αριστείας”, τις ευρωπαϊκές συμπράξεις, καθώς και το ποσοστό συγχρηματοδότησης, τη συμπληρωματική και σωρευτική χρηματοδότηση από άλλα ενωσιακά προγράμματα, τις ερευνητικές υποδομές, τον χρόνο έως την έγκριση της επιχορήγησης, το επίπεδο της διεθνούς συνεργασίας και τη συμμετοχή των πολιτών και της κοινωνίας των πολιτών·

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τη θέσπιση του ειδικού προγράμματος υλοποίησης του προγράμματος “Ορίζων Ευρώπη” — Πρόγραμμα-πλαίσιο έρευνας και καινοτομίας

1.1.3.

Πρόσθετες δραστηριότητες του ΕΣΚ

Επιπλέον, το ΕΣΚ θα υλοποιήσει επίσης υπηρεσίες επιχειρηματικής επιτάχυνσης του ΕΣΚ για την υποστήριξη των δραστηριοτήτων και των δράσεων του Pathfinder και του Accelerator, οι οποίες συνιστώνται ιδιαίτερα σε όλες τις επιλεχθείσες νεοφυείς επιχειρήσεις και ΜΜΕ και, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, στις μικρές επιχειρήσεις μεσαίας κεφαλαιοποίησης, αν και αυτές οι υπηρεσίες δεν είναι υποχρεωτικές. Ο στόχος θα είναι η σύνδεση της κοινότητας χρηματοδοτούμενων δημιουργών καινοτομίας του ΕΣΚ, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδοτούμενης “σφραγίδας αριστείας”, με επενδυτές, εταίρους και δημόσιους αγοραστές. Θα παρέχει ένα φάσμα υπηρεσιών καθοδήγησης και πλαισίωσης για δράσεις του ΕΣΚ. Θα παρέχει στους δημιουργούς καινοτομίας πρόσβαση σε διεθνή δίκτυα δυνητικών εταίρων, μεταξύ άλλων από τη βιομηχανία, με στόχο τη συμπλήρωση μιας αλυσίδας αξίας ή την ανάπτυξη ευκαιριών στην αγορά και την εύρεση επενδυτών και άλλων πηγών ιδιωτικής χρηματοδότησης ή χρηματοδότησης επιχειρήσεων. Οι δραστηριότητες θα περιλαμβάνουν ζωντανές εκδηλώσεις [π.χ. εκδηλώσεις διαμεσολάβησης και συνεδρίες προσέλκυσης ενδιαφερομένων (“pitching”)], αλλά και την ανάπτυξη αντίστοιχων πλατφορμών ή τη χρήση υφιστάμενων πλατφορμών, σε στενή συνεργασία με χρηματοπιστωτικούς διαμεσολαβητές που λαμβάνουν στήριξη από το InvestEU, καθώς και με τον Όμιλο της ΕΤΕπ. Στο πλαίσιο αυτών των δραστηριοτήτων θα ενθαρρυνθούν επίσης οι ανταλλαγές μεταξύ ομοτίμων ως πηγή μάθησης στο οικοσύστημα καινοτομίας, ιδίως με την ορθή αξιοποίηση των μελών του διοικητικού συμβουλίου του ΕΣΚ και των υπότροφων του ΕΣΚ. »

ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ

ΚΚΔ

Αιτιολογική σκέψη 19

«19)

Προκειμένου να παρέχεται στα κράτη μέλη επαρκής ευελιξία κατά την εκτέλεση των κονδυλίων τους στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης, θα πρέπει να είναι δυνατή η μεταφορά ορισμένων επιπέδων χρηματοδότησης μεταξύ των Ταμείων και μεταξύ των μέσων επιμερισμένης διαχείρισης και άμεσης και έμμεσης διαχείρισης. Όταν τεκμηριώνεται από τις ειδικές οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες ενός κράτους μέλους, το εν λόγω επίπεδο μεταφοράς θα πρέπει να είναι υψηλότερο.»

«Άρθρο 26

Μεταφορά πόρων

1. Τα κράτη μέλη μπορούν να ζητούν, στη συμφωνία εταιρικής σχέσης ή σε αίτημα τροποποίησης προγράμματος, εφόσον έχει συμφωνηθεί από την επιτροπή παρακολούθησης του προγράμματος σύμφωνα με το άρθρο 40 παράγραφος 2 στοιχείο δ), τη μεταφορά έως και 5 % του αρχικού εθνικού κονδυλίου κάθε Ταμείου σε οποιοδήποτε άλλο μέσο υπό άμεση ή έμμεση διαχείριση, εφόσον η δυνατότητα αυτή προβλέπεται στη βασική πράξη του εν λόγω μέσου.

Το άθροισμα των μεταφορών που αναφέρονται στο πρώτο εδάφιο της παρούσας παραγράφου και των συνεισφορών, σύμφωνα με το άρθρο 14 παράγραφος 1 πρώτο εδάφιο, δεν υπερβαίνει το 5 % του αρχικού εθνικού κονδυλίου κάθε Ταμείου.

Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να ζητούν στη συμφωνία εταιρικής σχέσης ή στο αίτημα τροποποίησης προγράμματος τη μεταφορά έως και 5 % του αρχικού εθνικού κονδυλίου κάθε Ταμείου σε άλλο Ταμείο ή Ταμεία, εκτός από τις μεταφορές που προβλέπονται στο τέταρτο εδάφιο.

Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να ζητούν στη συμφωνία εταιρικής σχέσης ή στο αίτημα τροποποίησης προγράμματος πρόσθετη μεταφορά έως και 20 % του αρχικού εθνικού κονδυλίου ανά Ταμείο μεταξύ του ΕΤΠΑ, του ΕΚΤ+ ή του Ταμείου Συνοχής εντός των συνολικών πόρων του κράτους μέλους στο πλαίσιο του στόχου “Επενδύσεις στην απασχόληση και την ανάπτυξη”. Τα κράτη μέλη των οποίων το μέσο συνολικό ποσοστό ανεργίας για την περίοδο 2017-2019 είναι κάτω του 3 % μπορούν να ζητούν πρόσθετη μεταφορά έως και 25 % του αρχικού εθνικού κονδυλίου.

2. Οι μεταφερθέντες πόροι εκτελούνται σύμφωνα με τους κανόνες του Ταμείου ή του μέσου στο οποίο μεταφέρονται οι πόροι και, στην περίπτωση μεταφορών προς μέσα υπό άμεση ή έμμεση διαχείριση, προς όφελος του οικείου κράτους μέλους.

3. Τα αιτήματα τροποποίησης προγράμματος ορίζουν το συνολικό ποσό που μεταφέρεται για κάθε έτος ανά Ταμείο και ανά κατηγορία περιφέρειας, κατά περίπτωση, είναι δεόντως αιτιολογημένα όσον αφορά τις συμπληρωματικότητες και τον αντίκτυπο που πρέπει να επιτευχθεί και συνοδεύονται από το ή τα τροποποιημένα προγράμματα, σύμφωνα με το άρθρο 24.

4. Κατόπιν διαβούλευσης με το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος, η Επιτροπή αντιτίθεται σε αίτηση μεταφοράς που περιέχεται στη σχετική τροποποίηση του προγράμματος, όταν η εν λόγω μεταφορά θα υπονόμευε την επίτευξη των στόχων του προγράμματος από το οποίο πρόκειται να μεταφερθούν οι πόροι.

Η Επιτροπή αντιτίθεται επίσης στο αίτημα εάν θεωρεί ότι το κράτος μέλος δεν έχει αιτιολογήσει επαρκώς τη μεταφορά όσον αφορά τα αποτελέσματα που πρέπει να επιτευχθούν ή τη συνεισφορά στους στόχους του Ταμείου ή του μέσου υπό άμεση ή έμμεση διαχείριση στο οποίο θα μεταφερθούν οι πόροι.

5. Όταν το αίτημα μεταφοράς αφορά τροποποίηση προγράμματος, μπορούν να μεταφερθούν μόνο οι πόροι μελλοντικών ημερολογιακών ετών.

6. Οι πόροι του ΤΔΜ, συμπεριλαμβανομένων τυχόν πόρων που μεταφέρονται από το ΕΤΠΑ και το ΕΚΤ+ σύμφωνα με το άρθρο 27, δεν μπορούν να μεταφερθούν σε άλλα Ταμεία ή μέσα σύμφωνα με τις παραγράφους 1 έως 5 του παρόντος άρθρου.

Το ΤΔΜ δεν λαμβάνει μεταφορές σύμφωνα με τις παραγράφους 1 έως 5.

7. Όταν η Επιτροπή δεν έχει αναλάβει νομική δέσμευση στο πλαίσιο άμεσης ή έμμεσης διαχείρισης για πόρους που μεταφέρονται σύμφωνα με την παράγραφο 1, οι αντίστοιχοι μη δεσμευμένοι πόροι μπορούν να επιστραφούν στο Ταμείο από το οποίο αρχικά μεταφέρθηκαν και διατέθηκαν σε ένα ή περισσότερα προγράμματα.

Για τον σκοπό αυτόν, το κράτος μέλος υποβάλλει αίτημα τροποποίησης του προγράμματος σύμφωνα με το άρθρο 24 παράγραφος 1, το αργότερο 4 μήνες πριν από την προθεσμία για την ανάληψη δεσμεύσεων που ορίζεται στο άρθρο 114 παράγραφος 2 πρώτο εδάφιο του δημοσιονομικού κανονισμού.

8. Οι πόροι που επιστρέφονται στο Ταμείο από το οποίο αρχικά μεταφέρθηκαν και διατέθηκαν σε ένα ή περισσότερα προγράμματα εκτελούνται σύμφωνα με τους κανόνες που ορίζονται στον παρόντα κανονισμό και στους ειδικούς για κάθε Ταμείο κανονισμούς από την ημερομηνία υποβολής του αιτήματος τροποποίησης του προγράμματος.

9. Για τους πόρους που επιστρέφονται στο Ταμείο από το οποίο αρχικά μεταφέρθηκαν και διατέθηκαν σε πρόγραμμα σύμφωνα με την παράγραφο 7 του παρόντος άρθρου, η προθεσμία αποδέσμευσης, όπως ορίζεται στο άρθρο 105 παράγραφος 1, αρχίζει το έτος κατά το οποίο αναλαμβάνονται οι αντίστοιχες δημοσιονομικές δεσμεύσεις. »

Πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη»

«Άρθρο 15

Εναλλακτική, συνδυασμένη και σωρευτική χρηματοδότηση και μεταφορές πόρων

...

Σωρευτική χρηματοδότηση

ΚΚΔ

«Άρθρο 63

Επιλεξιμότητα

[…]

9. Μια πράξη μπορεί να λαμβάνει στήριξη από ένα ή περισσότερα Ταμεία ή από ένα ή περισσότερα προγράμματα και από άλλα μέσα της Ένωσης. Στις περιπτώσεις αυτές, οι δαπάνες που δηλώνονται σε μια αίτηση πληρωμής για ένα από τα Ταμεία δεν δηλώνονται για κανένα από τα παρακάτω:

α)	στήριξη από άλλο Ταμείο ή μέσο της Ένωσης·

β)	στήριξη από το ίδιο Ταμείο στο πλαίσιο άλλου προγράμματος.

Το ποσό των δαπανών που περιέχεται σε αίτηση πληρωμής ενός Ταμείου μπορεί να υπολογίζεται κατ’ αναλογία για κάθε Ταμείο και για το ή τα σχετικά προγράμματα, σύμφωνα με το έγγραφο που ορίζει τους όρους στήριξης.»

Πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη»

«Άρθρο 15

Εναλλακτική, συνδυασμένη και σωρευτική χρηματοδότηση και μεταφορές πόρων

...

Συνδυασμένη χρηματοδότηση / Συγχρηματοδοτούμενες ευρωπαϊκές συμπράξεις

ΚΚΔ

«Άρθρο 71

Αρμόδιες για το πρόγραμμα αρχές

[…]

5. Όταν ένα πρόγραμμα προβλέπει, σύμφωνα με τους στόχους του, στήριξη από το ΕΤΠΑ ή το ΕΚΤ+ προς πρόγραμμα που συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα “Ορίζων Ευρώπη”, όπως αναφέρεται στο άρθρο 10 παράγραφος 1 στοιχείο β) του κανονισμού Ορίζων Ευρώπη, ο φορέας υλοποίησης του προγράμματος που συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα “Ορίζων Ευρώπη” ορίζεται ως ενδιάμεσος φορέας από τη διαχειριστική αρχή του σχετικού προγράμματος, σύμφωνα με την παράγραφο 3 του παρόντος άρθρου.»

«Άρθρο 73

Επιλογή πράξεων από τη διαχειριστική αρχή

[…]

Πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη»

«Άρθρο 15

Εναλλακτική, συνδυασμένη και σωρευτική χρηματοδότηση και μεταφορές πόρων

…

1. Οι χρηματοδοτικές συνεισφορές στο πλαίσιο προγραμμάτων που συγχρηματοδοτούνται από το ΕΤΠΑ, το ΕΚΤ+, το ΕΤΘΑ και το ΕΓΤΑΑ μπορούν να θεωρούνται συνεισφορές του συμμετέχοντος κράτους μέλους σε ευρωπαϊκές συμπράξεις βάσει του άρθρου 10 παράγραφος 1 στοιχεία β) και γ) του παρόντος κανονισμού, υπό την προϋπόθεση ότι τηρούνται οι οικείες διατάξεις του κανονισμού περί κοινών διατάξεων για το 2021-2027 και των κανονισμών που αφορούν το κάθε ταμείο. »

Κανονισμος (ΕΕ) 2021/1237 της επιτροπης, της 23ης Ιουλίου 2021, για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 651/2014 για την κήρυξη ορισμένων κατηγοριών ενισχύσεων ως συμβατών με την εσωτερική αγορά κατ’ εφαρμογή των άρθρων 107 και 108 της Συνθήκης

«Άρθρο 25α

Ενισχύσεις για έργα στα οποία έχει απονεμηθεί το σήμα ποιότητας “Σφραγίδα Αριστείας”

1. Οι ενισχύσεις προς ΜΜΕ για έργα έρευνας και ανάπτυξης καθώς και για μελέτες σκοπιμότητας που έχουν λάβει σήμα ποιότητας “Σφραγίδα Αριστείας” στο πλαίσιο του προγράμματος “Ορίζων 2020” ή του προγράμματος “Ορίζων Ευρώπη” συμβιβάζονται με την εσωτερική αγορά κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 3 της Συνθήκης και απαλλάσσονται από την υποχρέωση κοινοποίησης που προβλέπεται στο άρθρο 108 παράγραφος 3 της Συνθήκης, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις του παρόντος άρθρου και του κεφαλαίου I.

2. Οι επιλέξιμες δραστηριότητες του ενισχυόμενου έργου έρευνας και ανάπτυξης ή της ενισχυόμενης μελέτης σκοπιμότητας είναι εκείνες που ορίζονται ως επιλέξιμες βάσει των κανόνων των προγραμμάτων “Ορίζων 2020” ή “Ορίζων Ευρώπη”, εξαιρουμένων των δραστηριοτήτων που υπερβαίνουν τις δραστηριότητες πειραματικής ανάπτυξης.

3. Οι κατηγορίες, τα μέγιστα ποσά και οι μέθοδοι υπολογισμού των επιλέξιμων δαπανών του ενισχυόμενου έργου έρευνας και ανάπτυξης ή της ενισχυόμενης μελέτης σκοπιμότητας είναι εκείνες που ορίζονται ως επιλέξιμες βάσει των κανόνων των προγραμμάτων “Ορίζων 2020” ή “Ορίζων Ευρώπη”.

4. Το μέγιστο ποσό της ενίσχυσης δεν υπερβαίνει τα 2,5 εκατ. EUR ανά ΜΜΕ και ανά έργο έρευνας και ανάπτυξης ή μελέτη σκοπιμότητας.

5. Η συνολική δημόσια χρηματοδότηση που παρέχεται για κάθε έργο έρευνας και ανάπτυξης ή μελέτη σκοπιμότητας δεν υπερβαίνει το ποσοστό χρηματοδότησης που καθορίζεται για το εν λόγω έργο έρευνας και ανάπτυξης ή την εν λόγω μελέτη σκοπιμότητας βάσει των κανόνων των προγραμμάτων “Ορίζων 2020” ή “Ορίζων Ευρώπη”.

Άρθρο 25β

Ενισχύσεις για δράσεις Marie Skłodowska-Curie και δράσεις “Απόδειξη της ορθότητας της ιδέας” του ΕΣΕ

1. Οι ενισχύσεις για δράσεις Marie Skłodowska-Curie και δράσεις “Απόδειξη της ορθότητας της ιδέας” του ΕΣΕ που έχουν λάβει σήμα ποιότητας “Σφραγίδα Αριστείας” στο πλαίσιο του προγράμματος “Ορίζων 2020” ή του προγράμματος “Ορίζων Ευρώπη” συμβιβάζονται με την εσωτερική αγορά κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 3 της Συνθήκης και απαλλάσσονται από την υποχρέωση κοινοποίησης που προβλέπεται στο άρθρο 108 παράγραφος 3 της Συνθήκης, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις του παρόντος άρθρου και του κεφαλαίου I.

2. Οι επιλέξιμες δραστηριότητες της ενισχυόμενης δράσης είναι εκείνες που ορίζονται ως επιλέξιμες βάσει των κανόνων των προγραμμάτων “Ορίζων 2020” ή “Ορίζων Ευρώπη”.

3. Οι κατηγορίες, τα μέγιστα ποσά και οι μέθοδοι υπολογισμού των επιλέξιμων δαπανών της ενισχυόμενης δράσης είναι εκείνες που ορίζονται ως επιλέξιμες βάσει των κανόνων των προγραμμάτων “Ορίζων 2020” ή “Ορίζων Ευρώπη”.

4. Η συνολική δημόσια χρηματοδότηση που παρέχεται για κάθε ενισχυόμενη δράση δεν υπερβαίνει το μέγιστο επίπεδο στήριξης που προβλέπεται στο πρόγραμμα “Ορίζων 2020” ή στο πρόγραμμα “Ορίζων Ευρώπη”.

Άρθρο 25γ

Ενισχύσεις που περιλαμβάνονται σε συγχρηματοδοτούμενα έργα έρευνας και ανάπτυξης

1. Οι ενισχύσεις που χορηγούνται σε συγχρηματοδοτούμενο έργο έρευνας και ανάπτυξης ή σε συγχρηματοδοτούμενη μελέτη σκοπιμότητας (συμπεριλαμβανομένων των έργων έρευνας και ανάπτυξης που υλοποιούνται στο πλαίσιο ευρωπαϊκής θεσμοθετημένης εταιρικής σχέσης βάσει του άρθρου 185 ή του άρθρου 187 της Συνθήκης ή δράσης συγχρηματοδότησης προγράμματος όπως ορίζεται στους κανόνες του προγράμματος “Ορίζων Ευρώπη”), που υλοποιείται από τουλάχιστον τρία κράτη μέλη ή, εναλλακτικά, δύο κράτη μέλη και τουλάχιστον μία συνδεδεμένη χώρα και έχει επιλεγεί βάσει αξιολόγησης και κατάταξης από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες μετά από διακρατικές προσκλήσεις υποβολής προτάσεων, σύμφωνα με τους κανόνες των προγραμμάτων “Ορίζων 2020” ή “Ορίζων Ευρώπη”, συμβιβάζονται με την εσωτερική αγορά κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 3 της Συνθήκης και απαλλάσσονται από την υποχρέωση κοινοποίησης που προβλέπεται στο άρθρο 108 παράγραφος 3 της Συνθήκης, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις του παρόντος άρθρου και του κεφαλαίου I.

4. Η συνολική δημόσια χρηματοδότηση που παρέχεται δεν υπερβαίνει το ποσοστό χρηματοδότησης που έχει καθοριστεί για το έργο έρευνας και ανάπτυξης ή τη μελέτη σκοπιμότητας μετά την επιλογή, την κατάταξη και την αξιολόγηση βάσει των κανόνων των προγραμμάτων “Ορίζων 2020” ή “Ορίζων Ευρώπη”.

5. Η χρηματοδότηση που παρέχεται από το πρόγραμμα “Ορίζων 2020” ή το πρόγραμμα “Ορίζων Ευρώπη” καλύπτει τουλάχιστον το 30 % των συνολικών επιλέξιμων δαπανών μιας δράσης έρευνας και καινοτομίας ή μιας δράσης καινοτομίας, όπως ορίζονται στο πλαίσιο του προγράμματος “Ορίζων 2020” ή του προγράμματος “Ορίζων Ευρώπη”.

Άρθρο 25δ

Ενισχύσεις για ομαδικές επιχειρησιακές δράσεις

1. Οι ενισχύσεις που χορηγούνται σε συγχρηματοδοτούμενες ομαδικές επιχειρησιακές δράσεις στις οποίες εμπλέκονται τουλάχιστον δύο κράτη μέλη και έχουν επιλεγεί βάσει αξιολόγησης και κατάταξης από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες μετά από διακρατικές προσκλήσεις υποβολής προτάσεων, σύμφωνα με τους κανόνες των προγραμμάτων “Ορίζων 2020” ή “Ορίζων Ευρώπη”, συμβιβάζονται με την εσωτερική αγορά κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 3 της Συνθήκης και απαλλάσσονται από την υποχρέωση κοινοποίησης που προβλέπεται στο άρθρο 108 παράγραφος 3 της Συνθήκης, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις του παρόντος άρθρου και του κεφαλαίου I.

2. Οι επιλέξιμες δραστηριότητες της συγχρηματοδοτούμενης ομαδικής επιχειρησιακής δράσης είναι εκείνες που ορίζονται ως επιλέξιμες βάσει των κανόνων των προγραμμάτων “Ορίζων 2020” ή “Ορίζων Ευρώπη”. Εξαιρούνται οι δραστηριότητες που υπερβαίνουν τις δραστηριότητες πειραματικής ανάπτυξης.

3. Οι κατηγορίες, τα μέγιστα ποσά και οι μέθοδοι υπολογισμού των επιλέξιμων δαπανών είναι εκείνες που ορίζονται ως επιλέξιμες βάσει των κανόνων των προγραμμάτων “Ορίζων 2020” ή “Ορίζων Ευρώπη”. Επιπλέον, είναι επιλέξιμες οι δαπάνες για επενδύσεις σε ενσώματα και άυλα στοιχεία ενεργητικού που σχετίζονται με το έργο.

4. Η συνολική δημόσια χρηματοδότηση που παρέχεται δεν υπερβαίνει το ποσοστό χρηματοδότησης που έχει καθοριστεί για την ομαδική επιχειρησιακή δράση μετά την επιλογή, την κατάταξη και την αξιολόγηση βάσει των κανόνων των προγραμμάτων “Ορίζων 2020” ή “Ορίζων Ευρώπη”. Επιπλέον, για επενδύσεις σε ενσώματα και άυλα στοιχεία ενεργητικού που σχετίζονται με το έργο, η ενίσχυση δεν υπερβαίνει το 70 % των επενδυτικών δαπανών.

5. Για τις επενδυτικές ενισχύσεις για υποδομές στο πλαίσιο ομαδικής επιχειρησιακής δράσης ισχύουν οι ακόλουθες πρόσθετες προϋποθέσεις:

α)	όταν η υποδομή ασκεί τόσο οικονομικές όσο και μη οικονομικές δραστηριότητες, η χρηματοδότηση, οι δαπάνες και τα έσοδα κάθε τύπου δραστηριότητας δηλώνονται χωριστά, με βάση αρχές αναλυτικής λογιστικής που εφαρμόζονται με συνέπεια και δικαιολογούνται αντικειμενικά·

β)	η τιμή που χρεώνεται για τη λειτουργία ή τη χρήση της υποδομής αντιστοιχεί στην τιμή της αγοράς·

γ)

η πρόσβαση στην υποδομή είναι ανοικτή σε διάφορους χρήστες και παρέχεται με διαφάνεια και άνευ διακρίσεων. Επιχειρήσεις που έχουν χρηματοδοτήσει τουλάχιστον το 10 % των επενδυτικών δαπανών της υποδομής μπορούν να έχουν προτιμησιακή πρόσβαση με ευνοϊκότερους όρους. Για να αποφεύγεται η υπεραντιστάθμιση, αυτή η πρόσβαση είναι ανάλογη προς τη συμβολή της επιχείρησης στις επενδυτικές δαπάνες και οι σχετικοί όροι δημοσιοποιούνται·

δ)

όταν η υποδομή λαμβάνει δημόσια χρηματοδότηση τόσο για οικονομικές όσο και για μη οικονομικές δραστηριότητες, τα κράτη μέλη θέτουν σε εφαρμογή μηχανισμό παρακολούθησης και ανάκτησης, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν υπάρχει υπέρβαση της ισχύουσας έντασης ενίσχυσης ως αποτέλεσμα αύξησης του μεριδίου των οικονομικών δραστηριοτήτων σε σύγκριση με την κατάσταση που προβλεπόταν κατά τον χρόνο χορήγησης της ενίσχυσης.»

(1) Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 651/2014 της Επιτροπής, της 17ης Ιουνίου 2014, για την κήρυξη ορισμένων κατηγοριών ενισχύσεων ως συμβατών με την εσωτερική αγορά κατ’ εφαρμογή των άρθρων 107 και 108 της Συνθήκης (ΕΕ L 187 της 26.6.2014, σ. 1).