ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

1.ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

•Αιτιολόγηση και στόχοι της πρότασης

Η παρούσα πρόταση προβλέπει στοχευμένες αλλαγές στο νομικό πλαίσιο για την περίοδο 2014-2020, το οποίο θεσπίστηκε για τα προγράμματα συνεργασίας στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Γειτονίας (ΕΜΓ) 1 ως απάντηση, πρώτον, στην απρόκλητη και αδικαιολόγητη στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και στις συνακόλουθες επιπτώσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση και σε πολλές από τις ανατολικές περιφέρειές της ειδικότερα· και, δεύτερον, στον εκτεταμένο αντίκτυπο της πανδημίας COVID-19 στο σύνολο της ΕΕ.

Πρώτον, λόγω της απρόκλητης και αδικαιολόγητης στρατιωτικής επίθεσης της Ρωσίας, καθώς και της εμπλοκής της Λευκορωσίας στην επίθεση αυτή, η υλοποίηση δεκατριών προγραμμάτων διασυνοριακής συνεργασίας και δύο προγραμμάτων διακρατικής συνεργασίας μεταξύ εννέα κρατών μελών και της Ουκρανίας και της Δημοκρατίας της Μολδαβίας, αφενός, και της Ρωσίας και της Λευκορωσίας, αφετέρου, διαταράσσεται σημαντικά για διάφορους λόγους. Όσον αφορά τα προγράμματα με την Ουκρανία, η διατάραξη συνίσταται στον αντίκτυπο της ρωσικής εισβολής στην υλοποίηση προγραμμάτων και έργων από φορείς στην Ουκρανία. Επιπλέον, οι σημαντικές ροές εκτοπισθέντων τόσο εντός όσο και εκτός της Ουκρανίας, ιδιαίτερα προς τη Δημοκρατία της Μολδαβίας επέβαλαν στις δημόσιες αρχές και σε ιδιώτες να επικεντρωθούν σε δράσεις ανθρωπιστικής και άμεσης βοήθειας, αντί να συνεχίσουν τα έργα συνεργασίας.

Όσον αφορά τα προγράμματα στα οποία συμμετέχουν η Ρωσία και η Λευκορωσία, η διατάραξη οφείλεται στην αναγκαία αναστολή των συμφωνιών χρηματοδότησης μεταξύ της ΕΕ και της Ρωσίας και της Λευκορωσίας στις αρχές Μαρτίου ως αποτέλεσμα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αναστολή της υλοποίησης των προγραμμάτων και των έργων σε συνεργασία με τις αρχές και τους δικαιούχους των δύο αυτών χωρών. Η αναστολή συνάδει με την απαγόρευση παροχής χρηματοδοτικής στήριξης σε ρωσικές δημόσιες οντότητες, την οποία εισήγαγε το Συμβούλιο στις 8 Απριλίου 2022 2 .

Δεύτερον, η ΕΕ, και ιδίως πολλές από τις ανατολικές περιφέρειές της, εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν μια σημαντική ροή εκτοπισθέντων από την Ουκρανία. Ως εκ τούτου, είναι λογικό και αναγκαίο να επεκταθεί το φάσμα των ευέλικτων μέτρων που έχουν ήδη θεσπιστεί για τα προγράμματα της πολιτικής συνοχής, συμπεριλαμβανομένων των προγραμμάτων διασυνοριακής συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών, στα προγράμματα που συνεργάζονται απευθείας με την Ουκρανία και τη Δημοκρατία της Μολδαβίας, ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν αυτήν την έκτακτη κατάσταση.

Τρίτον, η διάρκεια της πανδημίας COVID-19 ήταν μεγαλύτερη από ό,τι θα αναμενόταν. Οι άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις της πανδημίας εξακολουθούν να γίνονται αισθητές σε όλα τα κράτη μέλη, γεγονός που απαιτεί παρατεταμένη δημόσια στήριξη για την ανάκαμψη των εδαφικών περιοχών και των οικονομικών τομέων που πλήττονται περισσότερο. Το γεγονός αυτό έχει προκαλέσει πολύ μεγάλη πίεση στους προϋπολογισμούς των κρατών μελών και, ως εκ τούτου, απαιτεί την εφαρμογή περαιτέρω έκτακτων μέτρων σε αυτές τις περιστάσεις.

Οι δύο δέσμες μέτρων στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας Επενδύσεων για την Αντιμετώπιση του Κορονοϊού (CRII) και της CRII+, που εγκρίθηκαν με τους κανονισμούς (ΕΕ) 3 2020/460 και (ΕΕ) 2020/558 4 αντίστοιχα την άνοιξη του 2020, εισήγαγαν ορισμένες σημαντικές αλλαγές που κατέστησαν δυνατή την αποτελεσματικότερη αντίδραση και παρείχαν έκτακτη πρόσθετη ευελιξία για την αντιμετώπιση της πρωτοφανούς κατάστασης. Τα μέτρα αυτά εφαρμόστηκαν επίσης στα προγράμματα συνεργασίας του ΕΜΓ μέσω στοχευμένων τροποποιήσεων του κανονισμού ΕΜΓ-ΔΣ 5 .

Κατά συνέπεια, η στήριξη από τα Ταμεία θα πρέπει να κινητοποιηθεί ταχέως για την ελάφρυνση της επιβάρυνσης των εθνικών προϋπολογισμών. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο, ως προσωρινό και έκτακτο μέτρο και με την επιφύλαξη των κανόνων που θα πρέπει να εφαρμόζονται υπό κανονικές συνθήκες, η δυνατότητα αύξησης της συγχρηματοδότησης από τον προϋπολογισμό της ΕΕ από 90 % σε 100 % να επεκταθεί στα πέντε διασυνοριακά προγράμματα του ΕΜΓ με τη Δημοκρατία της Μολδαβίας και την Ουκρανία για τις λογιστικές χρήσεις που αρχίζουν την 1η Ιουλίου 2021, την 1η Ιουλίου 2022 και την 1η Ιουλίου 2023, αντίστοιχα, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει περαιτέρω ανάγκη εθνικής συγχρηματοδότησης.

•Συνέπεια με τις ισχύουσες διατάξεις στον τομέα πολιτικής

Η πρόταση συνάδει με το συνολικό νομικό πλαίσιο που θεσπίστηκε για τον ΕΜΓ και θεσπίζει στοχευμένες διατάξεις που αντικαθιστούν ορισμένες διατάξεις του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 897/2014 της Επιτροπής 6 , ο οποίος δεν μπορεί πλέον να τροποποιηθεί, δεδομένου ότι ο υποκείμενος κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 232/2014 δεν ισχύει πλέον από τις 31 Δεκεμβρίου 2020. Η πρόταση συμπληρώνει επίσης τις προηγούμενες τροποποιήσεις του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 897/2014 δυνάμει του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2020/879 της Επιτροπής 7 . Τέλος, εισάγει διατάξεις που εμπνέονται από ορισμένες από τις διατάξεις του κανονισμού (ΕΕ) 2022/562 8 , ώστε να διασφαλίζεται η συνοχή της προσέγγισης μεταξύ των διασυνοριακών προγραμμάτων που στηρίζονται από διαφορετικά μέσα.

Η πρόταση συνάδει επίσης με το συνολικό νομικό πλαίσιο που θεσπίστηκε για τη διακρατική συνεργασία δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1299/2013 9 και περιορίζεται σε στοχευμένες και εξαιρετικές παρεκκλίσεις του.

•Συνέπεια με άλλες πολιτικές της Ένωσης

Η πρόταση περιορίζεται σε στοχευμένες και έκτακτες προσαρμογές του υφιστάμενου νομικού πλαισίου που δημιουργήθηκε με τον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 897/2014 και τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1299/2013 και διατηρεί τη συνέπεια με άλλες πολιτικές της Ένωσης.

2.ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ, ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ

•Νομική βάση

Η πρόταση βασίζεται στα άρθρα 178, 209 παράγραφος 1 και 212 παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το άρθρο 209 παράγραφος 1 και το άρθρο 212 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ αποτελούν τη νομική βάση του ΕΜΓ, ενώ το άρθρο 178 της ΣΛΕΕ αποτελεί τη νομική βάση για την ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία.

•Επικουρικότητα (σε περίπτωση μη αποκλειστικής αρμοδιότητας)

Η πρόταση έχει ως στόχο να διευκολύνει τη χρήση των πόρων του ΕΜΓ και της πολιτικής συνοχής από τα κράτη μέλη και τις περιφέρειες με σκοπό τη στήριξη μέτρων για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών προκλήσεων ως αποτέλεσμα της στρατιωτικής επίθεσης της Ρωσίας, να επιτρέψει την παρέκκλιση από τους συνήθεις κανόνες συγχρηματοδότησης που ισχύουν επί του παρόντος ώστε να παρασχεθεί η αναγκαία ευελιξία για την κινητοποίηση υφιστάμενων επενδυτικών πόρων για την αντιμετώπιση των άμεσων και έμμεσων επιπτώσεων που απορρέουν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και την πρωτοφανή κρίση στον τομέα της δημόσιας υγείας στο πλαίσιο της πανδημίας COVID-19, καθώς και να διευκολύνει την ασφάλεια δικαίου για άλλες πτυχές που έχουν να αντιμετωπίσουν οι αρχές του προγράμματος.

•Αναλογικότητα

Η πρόταση αποτελεί έκτακτη και στοχευμένη αλλαγή που δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη του στόχου της διευκόλυνσης της χρήσης των πόρων του ΕΜΓ και της πολιτικής συνοχής για τη στήριξη μέτρων για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών προκλήσεων ως αποτέλεσμα της στρατιωτικής επίθεσης της Ρωσίας και της συνακόλουθης διατάραξης στην υλοποίηση των προγραμμάτων.

•Επιλογή της νομικής πράξης

Ο κανονισμός αποτελεί το κατάλληλο μέσο για τη διευκόλυνση της χρήσης των πόρων του ΕΜΓ και της πολιτικής συνοχής με σκοπό τη στήριξη μέτρων για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών προκλήσεων ως αποτέλεσμα της στρατιωτικής επίθεσης της Ρωσίας και την επέκταση της δυνατότητας συγχρηματοδότησης κατά 100 % που απαιτείται για την αντιμετώπιση αυτών των πρωτοφανών περιστάσεων, καθώς και για να δοθεί η απαραίτητη ασφάλεια δικαίου.

3.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΚ ΤΩΝ ΥΣΤΕΡΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΕΩΝ, ΤΩΝ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΩΝ ΜΕ ΤΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΚΤΙΜΗΣΕΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

•Εκ των υστέρων αξιολογήσεις / έλεγχοι καταλληλότητας της ισχύουσας νομοθεσίας

Άνευ αντικειμένου.

•Διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη

Η πρόταση ακολουθεί ανταλλαγές υψηλού επιπέδου με κράτη μέλη και τις αρχές που είναι αρμόδιες για τα προγράμματα. Δεν απαιτείται δημόσια διαβούλευση, δεδομένου ότι δεν απαιτείται εκτίμηση των επιπτώσεων.

•Συλλογή και χρήση εμπειρογνωσίας

Άνευ αντικειμένου.

•Εκτίμηση επιπτώσεων

Εκπονήθηκε εκτίμηση επιπτώσεων με σκοπό την κατάρτιση της πρότασης για τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 232/2014. Αυτές οι τρέχουσες στοχευμένες αλλαγές για την αντιμετώπιση κρίσιμων καταστάσεων δεν απαιτούν χωριστή εκτίμηση των επιπτώσεων.

•Καταλληλότητα και απλούστευση του κανονιστικού πλαισίου

Άνευ αντικειμένου.

•Θεμελιώδη δικαιώματα

Άνευ αντικειμένου.

4.ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Η πρόταση αφορά μόνο τα προγράμματα ΕΜΓ-ΔΣ από την περίοδο 2014-2020 και δεν τροποποιεί τις υφιστάμενες δημοσιονομικές δεσμεύσεις. Θα διευκολύνει την επιτάχυνση της υλοποίησης του προγράμματος και θα ελαφρύνει την επιβάρυνση των δικαιούχων και των εθνικών προϋπολογισμών στις χώρες που πλήττονται περισσότερο από τον πόλεμο (Ουκρανία, Δημοκρατία της Μολδαβίας και κράτη μέλη που συμμετέχουν στη διασυνοριακή συνεργασία μαζί τους). Δεδομένου ότι η δημοσιονομική εκτέλεση των προγραμμάτων ΕΜΓ-ΔΣ πραγματοποιείται μέσω πληρωμών προχρηματοδότησης ύψους έως και 100 % των δεσμευμένων κονδυλίων της ΕΕ (ΕΜΓ και ΕΤΠΑ) και ότι το μεγαλύτερο μέρος της προχρηματοδότησης έχει ήδη καταβληθεί από την Επιτροπή στα προγράμματα, το προτεινόμενο μέτρο δεν θα επηρεάσει τις πιστώσεις πληρωμών ούτε το 2022 ούτε το 2023, δεδομένου ότι το 2023 είναι το τελευταίο έτος επιλεξιμότητας των δαπανών για έργα.

Η προτεινόμενη τροποποίηση δεν απαιτεί αλλαγές στα ετήσια ανώτατα όρια του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου για τις αναλήψεις υποχρεώσεων και τις πληρωμές, σύμφωνα με το παράρτημα Ι του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093 του Συμβουλίου, και δεν συνεπάγεται αλλαγές στις συνολικές ανάγκες πληρωμών κατά την περίοδο 2022-2024.

Η προτεινόμενη τροποποίηση δεν συνεπάγεται πρόσθετες διοικητικές δαπάνες για την Επιτροπή.

5.ΛΟΙΠΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

•Σχέδια εφαρμογής και ρυθμίσεις παρακολούθησης, αξιολόγησης και υποβολής εκθέσεων

Θα υπάρχει παρακολούθηση και λογοδοσία όσον αφορά την εφαρμογή των μέτρων, στο πλαίσιο των μηχανισμών γενικής υποβολής εκθέσεων που θεσπίστηκε με τους κανονισμούς (ΕΕ) αριθ. 232/2014 και (ΕΕ) αριθ. 1303/2013.

•Επεξηγηματικά έγγραφα (για οδηγίες)

Άνευ αντικειμένου.

•Αναλυτική επεξήγηση των επιμέρους διατάξεων της πρότασης

Προτείνεται η θέσπιση στοχοθετημένων διατάξεων για την αντικατάσταση ορισμένων διατάξεων του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 897/2014 και την παρέκκλιση από ορισμένες διατάξεις του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1299/2013, όταν υφίσταται νέα κατάσταση διατάραξης στην υλοποίηση προγράμματος, ως εξής:

·Καθορίζονται οι διάφοροι τύποι διατάραξης στην υλοποίηση προγράμματος (άρθρο 2).

·Προκειμένου να εφαρμοστεί συγχρηματοδότηση κατά 100 % για τα προγράμματα ΕΜΓ-ΔΣ, στα άρθρα 3 και 4 ορίζεται η δυνατότητα εξαίρεσης από κάθε ανάγκη συγχρηματοδότησης [άρθρο 12 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 897/2014] και η απλουστευμένη διαδικασία [άρθρο 16 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 897/2014].

·Προκειμένου να εφαρμοστεί αναδρομική επιλεξιμότητα για την έναρξη της ρωσικής εισβολής [άρθρο 48 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 897/2014] για έργα αντιμετώπισης μεταναστευτικών προκλήσεων στα προγράμματα ΕΜΓ-ΔΣ, η εν λόγω επιλεξιμότητα καθορίζεται από τις 24 Φεβρουαρίου 2022 στο άρθρο 5.

·Προκειμένου να επιταχυνθούν οι αναγκαίες αλλαγές σε έργα που έχουν ήδη εγκριθεί [άρθρο 26 παράγραφος 3 στοιχείο ε) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 897/2014] και εν μέσω της υλοποίησής τους, συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων έργων υποδομής [άρθρο 38 παράγραφος 4 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 897/2014], οι κατάλληλες δράσεις των διαχειριστικών αρχών των προγραμμάτων ορίζονται στο άρθρο 6.

·Προκειμένου να παρέχεται μεγαλύτερη ευελιξία στις επαληθεύσεις που πρέπει να διενεργούνται από τη διαχειριστική αρχή [άρθρο 26 παράγραφοι 5 και 6 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 897/2014], ορισμένες κανονιστικές υποχρεώσεις, ιδίως όσον αφορά τους επιτόπιους ελέγχους, μειώνονται στο άρθρο 7.

·Δεδομένου ότι ο πραγματικός διασυνοριακός αντίκτυπος των έργων [άρθρα 39 και 45 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 897/2014] αποτελεί βασική απαίτηση για τα εν λόγω προγράμματα, προβλέπεται ευελιξία στα άρθρα 8 και 9 όσον αφορά τους υπόλοιπους εταίρους των έργων στα κράτη μέλη που υλοποίησαν ορθά και καλόπιστα το δικό τους μέρος στα κοινά έργα.

·Προκειμένου να δοθεί επίσης ευελιξία στους κύριους δικαιούχους όσον αφορά τις κανονιστικές υποχρεώσεις τους έναντι των αρχών του προγράμματος εξ ονόματος ολόκληρης της εταιρικής σχέσης έργου [άρθρο 46 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 897/2014], καθορίζονται οι αναγκαίες προσαρμογές στο άρθρο 10.

·Προκειμένου να επιταχυνθεί η επιλογή και η χορήγηση αδειών για νέα έργα, η διαδικασία επιβεβαίωσης των έργων που αποτελούν αντικείμενο απευθείας ανάθεσης [άρθρο 41 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 897/2014] απλουστεύεται στο άρθρο 11.

·Προκειμένου να απλουστευθούν οι χρηματοοικονομικές μεταφορές και να καταστούν δυνατές οι άμεσες μεταφορές χωρίς καταβολή πληρωμών μέσω των κύριων δικαιούχων [άρθρο 63 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 897/2014], οι αναγκαίες προσαρμογές καθορίζονται στο άρθρο 12.

·Προκειμένου να αλλάξει η μέθοδος μετατροπής σε ευρώ, όπως επιλέχθηκε κατά την έναρξη της υλοποίησης του προγράμματος [άρθρο 67 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 897/2014] και να προσαρμοστεί στις μη προβλεπόμενες διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών, εισάγεται στο άρθρο 13 η δυνατότητα της εκ νέου επιλογής του χρονικού σημείου της μετατροπής.

·Λόγω διατάραξης στην υλοποίηση προγράμματος, το σύστημα της συνήθους αλυσίδας ανάκτησης, συμψηφισμών και επιστροφών ποσών [άρθρα 74 έως 76 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 897/2014] μπορεί να διακοπεί ή να είναι αδύνατο να εφαρμοστεί. Οι αναγκαίες προσαρμογές των κανονιστικών μέτρων που πρέπει να πραγματοποιούν οι διαχειριστικές αρχές καθορίζονται στο άρθρο 14.

·Δύο προγράμματα διακρατικής συνεργασίας που καλύπτονται με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1299/2013 αφορούν τη συνεργασία με την Ουκρανία και τη Δημοκρατία της Μολδαβίας (διακρατικό πρόγραμμα για την περιοχή του Δούναβη) και με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία (πρόγραμμα Interreg για την περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας) και απαιτούνται τροποποιήσεις στις σχετικές διατάξεις της πολιτικής συνοχής ως συνέπεια της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, ώστε να καταστεί δυνατή η αποτελεσματική λειτουργία των εν λόγω προγραμμάτων. Οι περισσότερες από τις προσαρμογές που προβλέπονται στα άρθρα 3 έως 14 μπορούν να εφαρμοστούν μόνο με παρέκκλιση από τις αντίστοιχες διατάξεις του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1299/2013. Ως εκ τούτου, οι αναγκαίες προσαρμογές για τα δύο αυτά προγράμματα καθορίζονται στο άρθρο 15.

Τα εν λόγω στοχευμένα μέτρα θα πρέπει να αρχίσουν να ισχύουν ώστε να παράγουν αποτελέσματα το συντομότερο δυνατόν (άρθρο 16).

2022/0227 (COD)

Πρόταση

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

για τον καθορισμό ειδικών διατάξεων για τα προγράμματα συνεργασίας της περιόδου 2014-2020 που στηρίζονται από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Γειτονίας και στο πλαίσιο του στόχου της ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας, ύστερα από διατάραξη στην υλοποίηση προγράμματος

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,

Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 178, το άρθρο 209 παράγραφος 1 και το άρθρο 212 παράγραφος 2,

Έχοντας υπόψη την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,

Κατόπιν διαβίβασης του σχεδίου νομοθετικής πράξης στα εθνικά κοινοβούλια,

Έχοντας υπόψη τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής 10 ,

Έχοντας υπόψη τη γνώμη της Επιτροπής των Περιφερειών 11 ,

Αποφασίζοντας σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία,

Εκτιμώντας τα ακόλουθα:

(1)Στα συμπεράσματά του της 24ης Φεβρουαρίου 2022, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδίκασε την απρόκλητη και αδικαιολόγητη στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, καθώς και την εμπλοκή της Λευκορωσίας στην επίθεση αυτή. Ως αποτέλεσμα της επίθεσης, η Επιτροπή ανέστειλε τις συμφωνίες χρηματοδότησης για προγράμματα συνεργασίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ρωσίας ή της Λευκορωσίας αντίστοιχα, και, κατά περίπτωση, του κράτους μέλους στο οποίο έχει την έδρα της η διαχειριστική αρχή του σχετικού προγράμματος. Από την έναρξη της στρατιωτικής επίθεσης της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, η ΕΕ επέβαλε σειρά νέων κυρώσεων κατά της Ρωσίας και της Λευκορωσίας 12 .

(2)Η ρωσική επίθεση έχει διαταράξει την υλοποίηση δεκατριών προγραμμάτων διασυνοριακής συνεργασίας (προγράμματα ΕΜΓ-ΔΣ) που στηρίζονται από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Γειτονίας (ΕΜΓ) που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 232/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 13 μεταξύ εννέα κρατών μελών που φιλοξενούν διαχειριστική αρχή του προγράμματος και της Ουκρανίας, της Δημοκρατίας της Μολδαβίας, της Ρωσίας και της Λευκορωσίας.

(3)Η νοθεία των προεδρικών εκλογών του Αυγούστου του 2020 στη Λευκορωσία και η βίαιη καταστολή ειρηνικών διαδηλώσεων οδήγησαν ήδη στην αναπροσαρμογή της βοήθειας της Ένωσης προς τη Λευκορωσία μετά τα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τη Λευκορωσία αριθ. 11661/20 της 12ης Οκτωβρίου 2020.

(4)Ως αποτέλεσμα της στρατιωτικής επίθεσης της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, η Ένωση και ιδίως οι ανατολικές περιφέρειές της, καθώς και τα δυτικά τμήματα της Ουκρανίας και της Δημοκρατίας της Μολδαβίας, αντιμετωπίζουν σημαντική εισροή εκτοπισθέντων. Αυτό αποτελεί πρόσθετη πρόκληση για τα κράτη μέλη και άλλες χώρες που συνορεύουν με την Ουκρανία, η οποία θα μπορούσε να επεκταθεί περαιτέρω σε άλλα κράτη μέλη, ιδίως σε μια περίοδο κατά την οποία οι οικονομίες τους εξακολουθούν να ανακάμπτουν από τις επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19.

(5)Επιπλέον, δύο προγράμματα διακρατικής συνεργασίας που στηρίζονται από τον ΕΜΓ και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), και συγκεκριμένα το πρόγραμμα για την περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας με τη συμμετοχή της Ρωσίας και το πρόγραμμα για την περιοχή του Δούναβη με τη συμμετοχή της Ουκρανίας και της Δημοκρατίας της Μολδαβίας, διαταράχθηκαν σημαντικά από τη ρωσική στρατιωτική επίθεση κατά της Ουκρανίας ή, όσον αφορά τη Δημοκρατία της Μολδαβίας, από τις ροές εκτοπισθέντων από την Ουκρανία που προέκυψαν άμεσα από την επίθεση αυτή.

(6)Μετά την αντίστοιχη κοινοποίηση της αναστολής των συμφωνιών χρηματοδότησης για προγράμματα συνεργασίας με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, αναστέλλεται κάθε υλοποίηση προγράμματος και έργου με τις χώρες αυτές. Είναι αναγκαίο να θεσπιστούν ειδικοί κανόνες σχετικά με τη συνέχιση της υλοποίησης των προγραμμάτων συνεργασίας που στηρίζονται από τον ΕΜΓ και το ΕΤΠΑ, ακόμη και σε περίπτωση καταγγελίας της αντίστοιχης συμφωνίας χρηματοδότησης.

(7)Η υλοποίηση των προγραμμάτων συνεργασίας που στηρίζονται από τον ΕΜΓ διέπεται από τον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 897/2014 της Επιτροπής 14 . Ωστόσο, ο εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 897/2014 δεν μπορεί να τροποποιηθεί ανάλογα με τις ανάγκες, διότι η νομική βάση του, ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 232/2014, δεν ισχύει πλέον από τις 31 Δεκεμβρίου 2020. Κατά συνέπεια, είναι αναγκαίο να θεσπιστούν ειδικές διατάξεις σχετικά με τη συνέχιση της υλοποίησης των σχετικών προγραμμάτων συνεργασίας σε χωριστό μέσο.

(8)Οι συμφωνίες χρηματοδότησης για προγράμματα συνεργασίας με την Ουκρανία και τη Δημοκρατία της Μολδαβίας δεν αναστέλλονται. Ωστόσο, η υλοποίηση του προγράμματος επηρεάζεται σημαντικά από την απρόκλητη και αδικαιολόγητη στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και τη σημαντική ροή εκτοπισθέντων από την Ουκρανία προς τη Δημοκρατία της Μολδαβίας. Για να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις για τους εταίρους των προγραμμάτων, τις αρχές των προγραμμάτων και τους εταίρους των έργων, είναι αναγκαίο να θεσπιστούν ειδικοί κανόνες για τη συνέχιση της υλοποίησης των σχετικών προγραμμάτων συνεργασίας.

(9)Για να μειωθεί η επιβάρυνση των δημόσιων προϋπολογισμών που προκύπτει από την ανάγκη αντιμετώπισης της απρόκλητης και αδικαιολόγητης στρατιωτικής επίθεσης της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και της σημαντικής ροής εκτοπισθέντων από την Ουκρανία, ο κανόνας συγχρηματοδότησης που ορίζεται στον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 897/2014 δεν θα πρέπει να εφαρμόζεται για τη συνεισφορά της Ένωσης.

(10)Η τροποποίηση του ποσοστού συγχρηματοδότησης θα πρέπει να απαιτεί μόνο την κοινοποίηση των αναθεωρημένων δημοσιονομικών πινάκων στην Επιτροπή και άλλες διαδικαστικές ρυθμίσεις, οι κανόνες για τις προσαρμογές και τις αναθεωρήσεις των προγραμμάτων θα πρέπει να απλουστευθούν για τα προγράμματα που επηρεάζονται άμεσα από τη στρατιωτική επίθεση κατά της Ουκρανίας ή από τη σημαντική ροή εκτοπισθέντων από την Ουκρανία. Τυχόν πιθανές επακόλουθες τροποποιήσεις, συμπεριλαμβανομένων των τιμών-στόχων των δεικτών, θα πρέπει να μπορούν να γίνουν στο πλαίσιο μεταγενέστερης τροποποίησης του προγράμματος μετά το τέλος της λογιστικής χρήσης.

(11)Οι δαπάνες για έργα αντιμετώπισης των μεταναστευτικών προκλήσεων ως αποτέλεσμα της ρωσικής στρατιωτικής επίθεσης κατά της Ουκρανίας θα πρέπει να είναι επιλέξιμες από την ημερομηνία έναρξης της εν λόγω επίθεσης, δηλαδή από τις 24 Φεβρουαρίου 2022.

(12)Μολονότι η διαχείριση των έργων που έχουν ήδη επιλεγεί από την κοινή επιτροπή παρακολούθησης εμπίπτει στην αρμοδιότητα της διαχειριστικής αρχής, στο πλαίσιο συγκεκριμένων προγραμμάτων ορισμένες τροποποιήσεις έργων πρέπει να εγκρίνονται από την κοινή επιτροπή παρακολούθησης. Για να επιταχυνθούν οι αναγκαίες αλλαγές, είναι επομένως αναγκαίο να οριστεί ότι η ευθύνη για την τροποποίηση των εγγράφων που καθορίζουν τους όρους στήριξης των έργων που επηρεάζονται από τη διατάραξη στην υλοποίηση προγράμματος σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο της διαχειριστικής αρχής ανήκει μόνο στην αντίστοιχη διαχειριστική αρχή, χωρίς προηγούμενη έγκριση από την κοινή επιτροπή παρακολούθησης. Οι τροποποιήσεις αυτές θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να καλύπτουν την αντικατάσταση του κύριου δικαιούχου και τυχόν αλλαγές στο σχέδιο χρηματοδότησης και στις προθεσμίες εκτέλεσης. Όσον αφορά τα νέα έργα, θα πρέπει να επιτρέπεται ρητά στη διαχειριστική αρχή να υπογράφει συμβάσεις πέραν των συμβάσεων για μεγάλα έργα υποδομής μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2022. Ωστόσο, όλες οι δραστηριότητες έργων που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα θα πρέπει να ολοκληρωθούν το αργότερο στις 31 Δεκεμβρίου 2023.

(13)Η ρωσική επιθετικότητα κατά της Ουκρανίας προκάλεσε υψηλότερο από το αναμενόμενο πληθωρισμό και απροσδόκητη αύξηση των τιμών προσφοράς και κατασκευής, που από κοινού επηρεάζουν την υλοποίηση μεγάλων έργων υποδομής στα σχετικά προγράμματα. Για να διορθωθεί η κατάσταση αυτή, το μερίδιο της συνεισφοράς της Ένωσης που διατίθεται σε τέτοια έργα θα πρέπει να επιτρέπεται να υπερβαίνει το ανώτατο όριο που ορίζεται στο άρθρο 38 παράγραφος 4 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 897/2014, δηλαδή το 30 % κατά το κλείσιμο του προγράμματος, υπό την προϋπόθεση ότι η υπέρβαση οφείλεται μόνο σε απροσδόκητη αύξηση των τιμών προσφοράς και κατασκευής.

(14)Οι επαληθεύσεις που διενεργεί η διαχειριστική αρχή συνίστανται σε διοικητικές και επιτόπιες επαληθεύσεις των έργων. Λόγω διατάραξης στην υλοποίηση των προγραμμάτων, δεν κατέστη πλέον δυνατή η διενέργεια επιτόπιων επαληθεύσεων έργων στην Ουκρανία. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο να προβλεφθεί η δυνατότητα διενέργειας μόνο διοικητικών επαληθεύσεων. Επιπλέον, σε περίπτωση που ένα στοιχείο υποδομής ενός έργου καταστράφηκε πριν από τη διενέργεια επαληθεύσεων, θα πρέπει να επιτρέπεται η δήλωση των σχετικών δαπανών για την εκκαθάριση των λογαριασμών βάσει υπεύθυνης δήλωσης του δικαιούχου στην οποία δηλώνεται ότι το έργο πριν από την καταστροφή του αντιστοιχούσε στο περιεχόμενο που αναγράφεται σε τιμολόγια ή έγγραφα ισοδύναμης αποδεικτικής αξίας.

(15)Σύμφωνα με το άρθρο 39 παράγραφος 1 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 897/2014, τα έργα μπορούν να λάβουν χρηματοδοτική συνεισφορά υπό την προϋπόθεση ότι πληρούν ένα σύνολο λεπτομερών κριτηρίων. Λόγω διατάραξης στην υλοποίηση ενός προγράμματος, ένα ή περισσότερα από τα εν λόγω κριτήρια, ιδίως η απαίτηση να έχει το έργο σαφή αντίκτυπο στη διασυνοριακή ή διακρατική συνεργασία, ενδέχεται να μην πληρούνται κατά την έναρξη της διατάραξης ή κατά το κλείσιμο ενός συγκεκριμένου έργου. Επιπρόσθετα, η βασική προϋπόθεση για τη συμμετοχή δικαιούχων από τουλάχιστον ένα από τα συμμετέχοντα κράτη μέλη και τουλάχιστον μία από τις συμμετέχουσες χώρες-εταίρους ενδέχεται να μην τηρείται πλέον. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο να προσδιοριστεί αν οι δαπάνες μπορούν να θεωρηθούν επιλέξιμες, παρά το γεγονός ότι ορισμένοι όροι χρηματοδότησης ενδέχεται να μην πληρούνται πλέον λόγω διατάραξης στην υλοποίηση ενός προγράμματος.

(16)Ως αποτέλεσμα διατάραξης στην υλοποίηση ενός προγράμματος, πολλά έργα δεν θα έχουν εκ των πραγμάτων εταίρο από χώρα-εταίρο. Προκειμένου να καταστεί δυνατό για τους δικαιούχους στα κράτη μέλη να ολοκληρώσουν τις δραστηριότητές τους, είναι σκόπιμο να προβλεφθεί παρέκκλιση κατ’ εξαίρεση από την υποχρέωση όλα τα έργα να έχουν τουλάχιστον έναν δικαιούχο από χώρα-εταίρο και όλες οι δραστηριότητες να έχουν πραγματικό διασυνοριακό ή διακρατικό αντίκτυπο και οφέλη.

(17)Οι υποχρεώσεις του κύριου δικαιούχου καλύπτουν όλες τις δραστηριότητες που συνδέονται με την υλοποίηση ενός έργου. Ως αποτέλεσμα διατάραξης στην υλοποίηση ενός έργου, οι κύριοι δικαιούχοι ενδέχεται να παρεμποδιστούν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους από την πλευρά μιας χώρας-εταίρου. Επομένως, οι υποχρεώσεις του κύριου δικαιούχου θα πρέπει να προσαρμόζονται και, όπου απαιτείται, να περιορίζονται στην υλοποίηση του έργου από την πλευρά των κρατών μελών. Οι κύριοι δικαιούχοι θα πρέπει επίσης να έχουν τη δυνατότητα να τροποποιούν τη γραπτή συμφωνία με τους άλλους εταίρους του έργου και να αναστέλλουν ορισμένες δραστηριότητες ή τη συμμετοχή ορισμένων εταίρων. Τέλος, η υποχρέωση των κύριων δικαιούχων να μεταφέρουν τις πληρωμές που έλαβαν από τη διαχειριστική αρχή σε άλλους εταίρους θα πρέπει να αρθεί ή τουλάχιστον να προσαρμοστεί.

(18)Για να μπορέσουν τα επηρεαζόμενα προγράμματα να αντιμετωπίσουν τις εξαιρετικές περιστάσεις, είναι αναγκαίο να προβλεφθεί ότι τα έργα αντιμετώπισης των μεταναστευτικών προκλήσεων μπορούν να επιλέγονται χωρίς προηγούμενη πρόσκληση υποβολής προτάσεων σε εξαιρετικές περιπτώσεις και με τη δέουσα αιτιολόγηση.

(19)Μετά την αναστολή των συμφωνιών χρηματοδότησης με χώρες-εταίρους, ανεστάλησαν οι πληρωμές που σχετίζονται με τη συμμετοχή της Ρωσίας ή της Λευκορωσίας. Επιπλέον, στην Ουκρανία τα έκτακτα μέτρα που έλαβε η Εθνική Τράπεζα και η κατάσταση όσον αφορά την ασφάλεια που προέκυψε από τη ρωσική στρατιωτική επίθεση εναντίον της παρεμποδίζουν τη μεταφορά χρημάτων στο εξωτερικό. Ως εκ τούτου, είναι σκόπιμο να επιτραπεί η άμεση καταβολή των επιχορηγήσεων από τη διαχειριστική αρχή στους δικαιούχους των έργων στα κράτη μέλη και στις χώρες-εταίρους των οποίων οι συμφωνίες χρηματοδότησης δεν έχουν ανασταλεί.

(20)Τα προγράμματα ΕΜΓ-ΔΣ πρέπει να καθορίζουν τη μέθοδο μετατροπής των δαπανών που πραγματοποιούνται σε νόμισμα άλλο από το ευρώ. Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος. Λόγω των δημοσιονομικών και οικονομικών συνεπειών της ρωσικής στρατιωτικής επίθεσης κατά της Ουκρανίας, υπάρχουν απρόβλεπτες διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών. Συνεπώς, είναι αναγκαίο να προβλεφθεί η δυνατότητα αλλαγής της εν λόγω μεθόδου.

(21)Λόγω διατάραξης στην υλοποίηση ενός προγράμματος, οι διαχειριστικές αρχές ενδέχεται να μην είναι σε θέση να λαμβάνουν τραπεζικά εμβάσματα από ορισμένες χώρες-εταίρους, με αποτέλεσμα την αδυναμία ανάκτησης οφειλών από δικαιούχους έργων που βρίσκονται σ’ αυτές τις χώρες. Στην περίπτωση χώρας-εταίρου που έχει μεταφέρει μέρος της εθνικής συνεισφοράς της στη διαχειριστική αρχή, τα ποσά αυτά θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για τον συμψηφισμό των εν λόγω οφειλών. Στην περίπτωση άλλων χωρών-εταίρων, τα εντάλματα είσπραξης που αφορούν μη ανακτήσιμες οφειλές θα πρέπει να αίρονται ή να διεκπεραιώνονται από την Επιτροπή.

(22)Σύμφωνα με το άρθρο 26 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1299/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 15 , οι εφαρμοστέοι όροι υλοποίησης ενός προγράμματος που διέπουν τη δημοσιονομική διαχείριση καθώς και τις πτυχές του προγραμματισμού, της παρακολούθησης, της αξιολόγησης και του ελέγχου της συμμετοχής τρίτων χωρών μέσω της συμβολής πόρων του ΕΜΓ σε προγράμματα διακρατικής συνεργασίας καθορίζονται στο σχετικό πρόγραμμα συνεργασίας και, επίσης, όπου απαιτείται, στη συμφωνία χρηματοδότησης μεταξύ της Επιτροπής, των κυβερνήσεων των σχετικών τρίτων χωρών και του κράτους μέλους στο οποίο έχει την έδρα της η διαχειριστική αρχή του σχετικού προγράμματος συνεργασίας. Μολονότι οι εφαρμοστέοι όροι υλοποίησης προγράμματος που διέπουν τις πτυχές αυτές θα μπορούσαν να προσαρμοστούν με τροποποίηση του προγράμματος συνεργασίας, είναι αναγκαίο να προβλεφθούν ορισμένες παρεκκλίσεις από συγκεκριμένες διατάξεις του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1299/2013, ώστε να καταστεί δυνατή η εφαρμογή των διατάξεων που έχουν θεσπιστεί για τα προγράμματα ΕΜΓ-ΔΣ επίσης σε δύο προγράμματα διακρατικής συνεργασίας που αναφέρονται στο μέρος 2 του παραρτήματος.

(23)Δεδομένου ότι οι στόχοι του παρόντος κανονισμού, δηλαδή η θέσπιση ειδικών διατάξεων σχετικά με την υλοποίηση των προγραμμάτων συνεργασίας που έχουν επηρεαστεί από τη στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, δεν μπορούν να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη μέλη μεμονωμένα και μπορούν, ως εκ τούτου, λόγω της κλίμακας και των αποτελεσμάτων της προτεινόμενης δράσης, να επιτευχθούν καλύτερα σε ενωσιακό επίπεδο, η Ένωση δύναται να θεσπίσει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, που διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των στόχων αυτών.

(24)Η χρηματοδότηση που παρέχεται στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού πρέπει να συμμορφώνεται με τους όρους και τις διαδικασίες που καθορίζονται με τα περιοριστικά μέτρα που θεσπίζονται σύμφωνα με το άρθρο 215 της Συνθήκης 16 .

(25)Λόγω του επείγοντος χαρακτήρα της αντιμετώπισης των μεταναστευτικών προκλήσεων ως αποτέλεσμα της ρωσικής στρατιωτικής επίθεσης κατά της Ουκρανίας και της συνεχιζόμενης κρίσης στον τομέα της δημόσιας υγείας λόγω της πανδημίας COVID-19, θεωρείται αναγκαίο να προβλεφθεί η εξαίρεση από την προθεσμία των οκτώ εβδομάδων που αναφέρεται στο άρθρο 4 του πρωτοκόλλου αριθ. 1 σχετικά με τον ρόλο των εθνικών κοινοβουλίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το οποίο προσαρτάται στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, στη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στη Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας.

(26)Για να μπορέσουν τα κράτη μέλη να τροποποιήσουν εγκαίρως τα προγράμματά τους ώστε να επωφεληθούν από την εφαρμογή της δυνατότητας της μη συγχρηματοδότησης της συνεισφοράς της Ένωσης για τη λογιστική χρήση 2021-2022, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να αρχίσει να ισχύει την επομένη της δημοσίευσής του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης,

ΕΞΕΔΩΣΑΝ ΤΟΝ ΠΑΡΟΝΤΑ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ:

Άρθρο 1

Αντικείμενο και πεδίο εφαρμογής

1.Ο παρών κανονισμός θεσπίζει ειδικές διατάξεις για δεκατρία προγράμματα διασυνοριακής συνεργασίας που διέπονται από τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 232/2014 και για δύο προγράμματα διακρατικής συνεργασίας που διέπονται από τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1299/2013, τα οποία απαριθμούνται στο παράρτημα του παρόντος κανονισμού, όσον αφορά τη διατάραξη στην υλοποίηση των προγραμμάτων μετά την απρόκλητη και αδικαιολόγητη στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και τη συμμετοχή της Λευκορωσίας στην επίθεση αυτή.

2.Τα άρθρα 3 έως 14 εφαρμόζονται στα προγράμματα διασυνοριακής συνεργασίας που διέπονται από τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 232/2014 και τα οποία απαριθμούνται στο μέρος 1 του παραρτήματος του παρόντος κανονισμού.

3.Το άρθρο 15 εφαρμόζεται στα προγράμματα διακρατικής συνεργασίας που διέπονται από τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1299/2013 και τα οποία απαριθμούνται στο μέρος 2 του παραρτήματος του παρόντος κανονισμού.

Άρθρο 2

Ορισμοί

1.Για τους σκοπούς του παρόντος κανονισμού ισχύουν οι ακόλουθοι ορισμοί:

1)«διατάραξη στην υλοποίηση προγράμματος»: τα προβλήματα υλοποίησης του προγράμματος που οφείλονται σε μία από τις ακόλουθες καταστάσεις ή σε συνδυασμό και των δύο:

α)τη μερική ή πλήρη αναστολή ή την καταγγελία συμφωνίας χρηματοδότησης που έχει συναφθεί με χώρα-εταίρο η οποία συμμετέχει σε πρόγραμμα συνεργασίας περιλαμβανόμενο στο παράρτημα ως συνέπεια περιοριστικών μέτρων που θεσπίζονται σύμφωνα με το άρθρο 215 της Συνθήκης·

β)απρόκλητη και αδικαιολόγητη στρατιωτική επίθεση κατά χώρας-εταίρου που συμμετέχει σε πρόγραμμα συνεργασίας που παρατίθεται στο παράρτημα ή σημαντικές ροές εκτοπισθέντων προς μια τέτοια χώρα·

2)«χώρα-εταίρος»: οποιαδήποτε από τις χώρες που συμμετέχουν σε πρόγραμμα συνεργασίας που παρατίθεται στο παράρτημα, εξαιρουμένων των κρατών μελών.

2.Για τους σκοπούς των άρθρων 3 έως 14, ισχύουν επίσης οι ορισμοί του άρθρου 2 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 897/2014.

Άρθρο 3

Συγχρηματοδότηση

Στην περίπτωση που αναφέρεται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 σημείο 1) στοιχείο β), δεν απαιτείται συγχρηματοδότηση της συνεισφοράς της Ένωσης από τα κράτη μέλη ή τις χώρες-εταίρους για τις δαπάνες που πραγματοποιούνται, καταβάλλονται και περιλαμβάνονται στους ετήσιους λογαριασμούς για τις λογιστικές χρήσεις που αρχίζουν την 1η Ιουλίου 2021, την 1η Ιουλίου 2022 και την 1η Ιουλίου 2023 αντίστοιχα.

Άρθρο 4

Προγραμματισμός

1.Για την εφαρμογή του άρθρου 3 δεν απαιτείται απόφαση της Επιτροπής σχετικά με την έγκριση τροποποίησης προγράμματος. Η διαχειριστική αρχή κοινοποιεί τους αναθεωρημένους δημοσιονομικούς πίνακες στην Επιτροπή πριν από την υποβολή των ετήσιων λογαριασμών για τη λογιστική χρήση 2021/2022 κατόπιν προηγούμενης έγκρισης από την κοινή επιτροπή παρακολούθησης.

2.Προσαρμογές του προγράμματος που συνίστανται σε σωρευτικές αλλαγές οι οποίες δεν υπερβαίνουν το 30 % της αρχικά διατεθείσας συνεισφοράς της Ένωσης για κάθε θεματικό στόχο ή τεχνική βοήθεια όταν πρόκειται για μεταφορά μεταξύ θεματικών στόχων ή από τεχνική βοήθεια σε θεματικούς στόχους ή μεταφορά από τους θεματικούς στόχους στην τεχνική βοήθεια θεωρούνται μη ουσιώδεις και, ως εκ τούτου, μπορούν να πραγματοποιηθούν απευθείας από τη διαχειριστική αρχή, με την προηγούμενη έγκριση της κοινής επιτροπής παρακολούθησης. Για τις προσαρμογές αυτές δεν απαιτείται απόφαση της Επιτροπής.

3.Οι σωρευτικές αλλαγές που αναφέρονται στην παράγραφο 2 δεν απαιτούν περαιτέρω αιτιολόγηση πέραν της επίκλησης της διατάραξης στην υλοποίηση προγράμματος και μπορούν, ει δυνατόν, να αντικατοπτρίζουν τον αναμενόμενο αντίκτυπο των αλλαγών στο πρόγραμμα.

Άρθρο 5

Επιλεξιμότητα δαπανών για έργα αντιμετώπισης των μεταναστευτικών προκλήσεων

Οι δαπάνες για έργα αντιμετώπισης των μεταναστευτικών προκλήσεων ως αποτέλεσμα διατάραξης στην υλοποίηση προγράμματος είναι επιλέξιμες από τις 24 Φεβρουαρίου 2022.

Άρθρο 6

Έργα

1.Ύστερα από διατάραξη στην υλοποίηση προγράμματος, η διαχειριστική αρχή μπορεί να τροποποιήσει τα έγγραφα που καθορίζουν τους όρους στήριξης των έργων τα οποία επηρεάζονται από την εν λόγω διατάραξη σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο της διαχειριστικής αρχής και χωρίς προηγούμενη έγκριση των εν λόγω τροποποιήσεων από την κοινή επιτροπή παρακολούθησης.

Οι τροποποιήσεις αυτές μπορούν επίσης να καλύπτουν την αντικατάσταση του κύριου δικαιούχου καθώς και αλλαγές στο σχέδιο χρηματοδότησης και στις προθεσμίες εκτέλεσης.

2.Η διαχειριστική αρχή μπορεί να υπογράψει συμβάσεις, εκτός από τις συμβάσεις για μεγάλα έργα υποδομής, μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2022, υπό την προϋπόθεση ότι όλες οι δραστηριότητες έργων που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα λήγουν το αργότερο στις 31 Δεκεμβρίου 2023.

3.Το μερίδιο της συνεισφοράς της Ένωσης που διατίθεται για μεγάλα έργα υποδομής μπορεί να υπερβεί το 30 % κατά το κλείσιμο του προγράμματος, υπό την προϋπόθεση ότι η υπέρβαση οφείλεται μόνο σε απροσδόκητη αύξηση των τιμών προσφοράς και κατασκευής μετά από υψηλότερο του αναμενόμενου πληθωρισμό.

Άρθρο 7

Λειτουργία της διαχειριστικής αρχής

1.Οι επαληθεύσεις που διενεργούνται από τη διαχειριστική αρχή μπορεί να περιορίζονται σε διοικητικές επαληθεύσεις, όταν δεν είναι δυνατές οι επιτόπιες επαληθεύσεις των έργων. Όταν δεν είναι δυνατή η διενέργεια επαληθεύσεων, οι σχετικές δαπάνες δεν δηλώνονται για εκκαθάριση λογαριασμών.

2.Ωστόσο, σε περίπτωση που ένα στοιχείο υποδομής ενός έργου καταστράφηκε πριν από τη διενέργεια επαληθεύσεων, οι σχετικές δαπάνες μπορούν να δηλωθούν για την εκκαθάριση των λογαριασμών βάσει υπεύθυνης δήλωσης του δικαιούχου στην οποία δηλώνεται ότι το έργο πριν από την καταστροφή του αντιστοιχούσε στο περιεχόμενο που αναγράφεται σε τιμολόγια ή έγγραφα ισοδύναμης αποδεικτικής αξίας.

Άρθρο 8

Αντίκτυπος των έργων στη διασυνοριακή συνεργασία

1.Στο πλαίσιο της υλοποίησης έργων που επηρεάζονται από διατάραξη στην υλοποίηση προγράμματος, ο αντίκτυπος στη διασυνοριακή συνεργασία και τα οφέλη των έργων αξιολογούνται σε τρεις φάσεις:

α)η πρώτη φάση έως την ημερομηνία κατά την οποία άρχισε η διατάραξη στην υλοποίηση προγράμματος·

β)η δεύτερη φάση από την ημερομηνία που αναφέρεται στο στοιχείο α)·

γ)η τρίτη φάση μετά τη λήξη της διατάραξης στην υλοποίηση του προγράμματος.

Όσον αφορά την πρώτη και την τρίτη φάση, που αναφέρονται στα στοιχεία α) και γ), αντίστοιχα, του πρώτου εδαφίου, οι δείκτες και οι σχετικές τιμές-στόχοι που χρησιμοποιούνται για την εν λόγω αξιολόγηση είναι εκείνοι που επιτεύχθηκαν από τους δικαιούχους στα κράτη μέλη και στις χώρες-εταίρους, υπό την προϋπόθεση ότι οι δικαιούχοι στις χώρες-εταίρους ήταν σε θέση να παράσχουν τις σχετικές πληροφορίες στη διαχειριστική αρχή.

Όσον αφορά τη δεύτερη φάση, που αναφέρεται στο πρώτο εδάφιο στοιχείο β), οι δείκτες και οι σχετικές τιμές-στόχοι που χρησιμοποιούνται για την εν λόγω αξιολόγηση είναι εκείνοι που επιτεύχθηκαν από τους δικαιούχους στα κράτη μέλη και στις χώρες-εταίρους των οποίων οι συμφωνίες χρηματοδότησης δεν αναστέλλονται και οι οποίοι δεν βρίσκονται σε κατάσταση σύμφωνα με το άρθρο 2 παράγραφος 1 σημείο 1) στοιχείο β).

2.Η επιλεξιμότητα των δαπανών σε έργα αξιολογείται σύμφωνα με την παράγραφο 1, όσον αφορά τον αντίκτυπο στη διασυνοριακή συνεργασία και τα οφέλη τους.

3.Στην περίπτωση που αναφέρεται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 σημείο 1) στοιχείο β), τα έργα που περιλαμβάνουν στοιχείο υποδομής που βρίσκεται σε χώρα-εταίρο δεν υποχρεούνται να επιστρέψουν τη συνεισφορά της Ένωσης όταν δεν είναι δυνατόν να εκπληρωθεί η υποχρέωση να μην υποστούν ουσιαστικές αλλαγές εντός πέντε ετών από το κλείσιμο του έργου ή εντός της χρονικής περιόδου που ορίζεται στους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις.

Άρθρο 9

Συμμετοχή σε έργα

1.Από την ημερομηνία κατά την οποία ένα πρόγραμμα συνεργασίας αντιμετωπίζει διατάραξη στην υλοποίηση του προγράμματος, τα υπό εξέλιξη έργα μπορούν να συνεχιστούν ακόμη και όταν κανένας από τους δικαιούχους χώρας-εταίρου που αντιμετωπίζει κατάσταση που αναφέρεται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 σημείο 1) στοιχείο α) ή β) δεν μπορεί να συμμετάσχει πλέον.

2.Από την ημερομηνία κατά την οποία ένα πρόγραμμα συνεργασίας αντιμετωπίζει διατάραξη στην υλοποίηση του προγράμματος, η κοινή επιτροπή παρακολούθησης μπορεί να επιλέγει νέα έργα ακόμη και όταν κανένας δικαιούχος χώρας-εταίρου που βρίσκεται σε κατάσταση που αναφέρεται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 σημείο 1) στοιχείο α) ή β) δεν είναι σε θέση να συμμετάσχει κατά τη στιγμή της επιλογής.

3.Από την ημερομηνία λήξης της διατάραξης στην υλοποίηση του προγράμματος, η διαχειριστική αρχή μπορεί να τροποποιήσει το έγγραφο που καθορίζει τους όρους στήριξης των έργων, ώστε να καλύπτονται επίσης οι δικαιούχοι χώρας-εταίρου που περιλαμβάνονται στην αίτηση έργου χωρίς προηγούμενη έγκριση από την κοινή επιτροπή παρακολούθησης.

Άρθρο 10

Υποχρεώσεις των κύριων δικαιούχων

1.Μετά τη διατάραξη στην υλοποίηση προγράμματος και για όσο διάστημα συνεχίζεται η εν λόγω διατάραξη, ο κύριος δικαιούχος σε ένα κράτος μέλος δεν υποχρεούται:

α)να αναλαμβάνει την ευθύνη για τη μη υλοποίηση του μέρους του έργου που επηρεάζεται από τη διατάραξη·

β)να διασφαλίζει ότι οι δαπάνες που υποβλήθηκαν από τους δικαιούχους που επλήγησαν από τη διατάραξη έχουν πραγματοποιηθεί με σκοπό την υλοποίηση του έργου και αντιστοιχούν σε δραστηριότητες που καθορίζονται στη σύμβαση και για τις οποίες έχει υπάρξει συμφωνία μεταξύ όλων των δικαιούχων·

γ)να επαληθεύει ότι οι δαπάνες που υποβλήθηκαν από τους δικαιούχους που επλήγησαν από τη διατάραξη έχουν εξεταστεί από ελεγκτή ή αρμόδιο δημόσιο υπάλληλο.

2.Μετά τη διατάραξη στην υλοποίηση προγράμματος, ο κύριος δικαιούχος σε ένα κράτος μέλος έχει το δικαίωμα να τροποποιήσει και να προσαρμόσει μονομερώς τη συμφωνία εταιρικής σχέσης με τους άλλους δικαιούχους.

Το δικαίωμα αυτό περιλαμβάνει επίσης τη δυνατότητα αναστολής των δραστηριοτήτων δικαιούχου από χώρα-εταίρο, εν όλω ή εν μέρει, για όσο διάστημα συνεχίζεται η διατάραξη στην υλοποίηση προγράμματος.

3.Ο κύριος δικαιούχος σε ένα κράτος μέλος μπορεί να προτείνει στη διαχειριστική αρχή τις αναγκαίες αλλαγές που πρέπει να γίνουν στο έργο, συμπεριλαμβανομένης της ανακατανομής των δραστηριοτήτων του έργου μεταξύ των υπόλοιπων δικαιούχων.

4.Μετά τη διατάραξη στην υλοποίηση προγράμματος, ο κύριος δικαιούχος σε ένα κράτος μέλος μπορεί να ζητήσει από τη διαχειριστική αρχή να μη λάβει τη χρηματοδοτική συνεισφορά για την υλοποίηση των δραστηριοτήτων του έργου εν όλω ή εν μέρει.

Ο κύριος δικαιούχος σε ένα κράτος μέλος δεν υποχρεούται να εξασφαλίσει ότι οι δικαιούχοι στις χώρες-εταίρους λαμβάνουν το συνολικό ποσό της επιχορήγησης το συντομότερο δυνατόν και στο ακέραιο.

5.Στην περίπτωση που αναφέρεται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 σημείο 1) στοιχείο β), ο κύριος δικαιούχος σε ένα κράτος μέλος και η διαχειριστική αρχή, σε συμφωνία με την ελεγκτική αρχή, μπορούν να επαληθεύουν και να αποδέχονται αίτηση πληρωμής χωρίς προηγούμενη επαλήθευση από ελεγκτή ή από αρμόδιο δημόσιο υπάλληλο των δαπανών που δηλώνονται από δικαιούχο εγκατεστημένο σε χώρα-εταίρο.

6.Οι παράγραφοι 1 έως 4 εφαρμόζονται επίσης στους κύριους δικαιούχους σε χώρα-εταίρο η οποία δεν βρίσκεται στην κατάσταση που αναφέρεται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 σημείο 1) στοιχείο α).

Επιπλέον, και καθ’ όλη τη διάρκεια της διατάραξης υλοποίησης προγράμματος, ο σχετικός κύριος δικαιούχος μπορεί επίσης να ζητήσει από τη διαχειριστική αρχή να προσδιορίσει άλλον δικαιούχο ως κύριο δικαιούχο και να καταβάλει άμεσες πληρωμές σε άλλους δικαιούχους του σχετικού έργου.

Άρθρο 11

Απευθείας ανάθεση

Κατόπιν διατάραξης στην υλοποίηση προγράμματος και κατά τη διάρκεια της διατάραξης, τα έργα για την αντιμετώπιση μεταναστευτικών προκλήσεων ως αποτέλεσμα στρατιωτικής επίθεσης κατά συμμετέχουσας χώρας μπορούν να επιλεγούν από την κοινή επιτροπή παρακολούθησης χωρίς προηγούμενη πρόσκληση υποβολής προτάσεων σε εξαιρετικές περιπτώσεις και με τη δέουσα αιτιολόγηση.

Άρθρο 12

Πληρωμές

Κατόπιν διατάραξης στην υλοποίηση προγράμματος και με την επιφύλαξη του άρθρου 6 παράγραφος 1, η διαχειριστική αρχή μπορεί να μεταφέρει τη χρηματοδοτική συνεισφορά για την υλοποίηση των δραστηριοτήτων του έργου απευθείας σε άλλους δικαιούχους του έργου εκτός του κύριου δικαιούχου.

Άρθρο 13

Χρήση του ευρώ

Η επιλεγείσα μέθοδος για τη μετατροπή σε ευρώ των δαπανών που πραγματοποιήθηκαν σε άλλο νόμισμα εκτός του ευρώ, όπως ορίζεται στο πρόγραμμα, μπορεί να τροποποιηθεί αναδρομικά από την ημερομηνία έναρξης της διατάραξης υλοποίησης προγράμματος, με χρήση της μηνιαίας λογιστικής ισοτιμίας της Επιτροπής για έναν από τους επόμενους μήνες:

α)τον μήνα κατά τον οποίο πραγματοποιήθηκαν οι δαπάνες·

β)τον μήνα κατά τον οποίο οι δαπάνες υποβλήθηκαν σε έλεγχο από ελεγκτή ή αρμόδιο δημόσιο υπάλληλο·

γ)τον μήνα κατά τον οποίο οι δαπάνες δηλώθηκαν στον κύριο δικαιούχο.

Άρθρο 14

Δημοσιονομικές αρμοδιότητες, ανακτήσεις και επιστροφές ποσών στη διαχειριστική αρχή

1.Κατόπιν διατάραξης στην υλοποίηση προγράμματος και καθ’ όλη τη διάρκεια της διατάραξης, η διαχειριστική αρχή οφείλει να ακολουθεί όλα τα αναγκαία μέτρα για την επιδίωξη της ανάκτησης των αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών από δικαιούχους σε χώρες-εταίρους ή από κύριους δικαιούχους σε κράτη μέλη ή χώρες-εταίρους σύμφωνα με τη διαδικασία που ορίζεται στις παραγράφους 2 έως 5.

2.Η διαχειριστική αρχή μπορεί να αποφασίσει να ανακτήσει αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά απευθείας από δικαιούχο σε κράτος μέλος χωρίς προηγούμενη ανάκτηση μέσω του κύριου δικαιούχου σε χώρα-εταίρο.

3.Η διαχειριστική αρχή συντάσσει και αποστέλλει επιστολές ανάκτησης για την ανάκτηση αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών.

Ωστόσο, σε περίπτωση αρνητικής απάντησης ή απουσίας αντίδρασης από τους δικαιούχους στις χώρες-εταίρους ή από τη χώρα-εταίρο στην οποία είναι εγκατεστημένος ο δικαιούχος, η διαχειριστική αρχή δεν υποχρεούται να κινήσει διοικητική διαδικασία ή να επιχειρήσει ανάκτηση από την αντίστοιχη χώρα-εταίρο ή να κινήσει διαδικασία δικαστικής προσφυγής στη σχετική χώρα-εταίρο.

Η διαχειριστική αρχή τεκμηριώνει την απόφασή της να μη συνεχίσει μια πρώτη προσπάθεια ανάκτησης. Το εν λόγω έγγραφο θεωρείται επαρκής απόδειξη της δέουσας επιμέλειας που επιδεικνύει η διαχειριστική αρχή.

4.Όταν η ανάκτηση αφορά απαίτηση κατά δικαιούχου εγκατεστημένου σε χώρα-εταίρο στην κατάσταση που αναφέρεται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 σημείο 1) στοιχείο α), και του οποίου η συγχρηματοδότηση μεταφέρεται στη διαχειριστική αρχή, η διαχειριστική αρχή μπορεί να συμψηφίσει την απαίτηση προς ανάκτηση με τα μη χρησιμοποιηθέντα κεφάλαια που είχαν προηγουμένως μεταφερθεί από τη χώρα-εταίρο στη διαχειριστική αρχή.

5.Όταν η ανάκτηση αφορά απαίτηση κατά δικαιούχου εγκατεστημένου σε χώρα-εταίρο στην κατάσταση που αναφέρεται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 σημείο 1) στοιχείο α), και όταν η διαχειριστική αρχή δεν είναι σε θέση να τη συμψηφίσει σύμφωνα με την παράγραφο 4, η διαχειριστική αρχή μπορεί να ζητήσει από την Επιτροπή να αναλάβει το καθήκον της ανάκτησης των ποσών.

Όταν ο δικαιούχος υπόκειται σε δέσμευση περιουσιακών στοιχείων ή σε απαγόρευση διάθεσης κεφαλαίων ή οικονομικών πόρων σε αυτόν, ή προς όφελός του, άμεσα ή έμμεσα, δυνάμει περιοριστικών μέτρων που θεσπίζονται σύμφωνα με το άρθρο 215 της Συνθήκης, η διαχειριστική αρχή υποχρεούται να ζητήσει από την Επιτροπή να αναλάβει το καθήκον της ανάκτησης των ποσών. Για τον σκοπό αυτό, η διαχειριστική αρχή μεταβιβάζει τα δικαιώματά της έναντι του δικαιούχου στην Επιτροπή.

Η διαχειριστική αρχή ενημερώνει την κοινή επιτροπή παρακολούθησης για κάθε διαδικασία ανάκτησης που έχει αναλάβει η Επιτροπή.

Άρθρο 15

Παρεκκλίσεις από τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1299/2013 που εφαρμόζονται σε διακρατικά προγράμματα

1.Κατά παρέκκλιση από το άρθρο 12 παράγραφοι 1 και 2 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1299/2013, η επιτροπή παρακολούθησης ή η διευθύνουσα επιτροπή που έχει συσταθεί από την επιτροπή παρακολούθησης και ενεργεί υπό την ευθύνη της μπορεί να επιλέγει νέες πράξεις ακόμη και χωρίς κανένα δικαιούχο από χώρα-εταίρο που αντιμετωπίζει κατάσταση που αναφέρεται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 σημείο 1) στοιχείο α) ή β), υπό την προϋπόθεση ότι εντοπίζονται διακρατικές επιπτώσεις και οφέλη.

Η επιτροπή παρακολούθησης ή η διευθύνουσα επιτροπή μπορεί επίσης να επιλέγει νέα έργα ακόμη και όταν κανένας δικαιούχος χώρας-εταίρου που βρίσκεται σε κατάσταση που αναφέρεται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 σημείο 1) στοιχείο α) ή β) δεν είναι σε θέση να συμμετάσχει κατά τη στιγμή της επιλογής.

2.Κατά παρέκκλιση από το άρθρο 12 παράγραφοι 2 και 4 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1299/2013, τα υπό εξέλιξη έργα μπορούν να συνεχιστούν ακόμη και όταν κανένας από τους δικαιούχους χώρας-εταίρου που αντιμετωπίζει κατάσταση που αναφέρεται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 σημείο 1) στοιχείο α) ή β) δεν μπορεί να συμμετάσχει πλέον στην υλοποίηση των έργων.

Στο πλαίσιο της υλοποίησης πράξεων που επηρεάζονται από διατάραξη της υλοποίησης προγράμματος, ο αντίκτυπος στη διακρατική συνεργασία και τα οφέλη των πράξεων αυτών αξιολογούνται σύμφωνα με το άρθρο 8 παράγραφοι 1 και 3 του παρόντος κανονισμού.

3.Κατά παρέκκλιση από το άρθρο 12 παράγραφος 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1299/2013, η διαχειριστική αρχή μπορεί να τροποποιήσει τα έγγραφα που καθορίζουν τους όρους για τη στήριξη των πράξεων που επηρεάζονται από διατάραξη στην υλοποίηση προγράμματος σύμφωνα με το οικείο εθνικό δίκαιο.

Οι τροποποιήσεις αυτές μπορούν επίσης να καλύπτουν την αντικατάσταση του κύριου δικαιούχου, καθώς και αλλαγές στο σχέδιο χρηματοδότησης και στις προθεσμίες εκτέλεσης.

Από την ημερομηνία λήξης της διατάραξης στην υλοποίηση προγράμματος, η διαχειριστική αρχή μπορεί να τροποποιήσει το έγγραφο που καθορίζει τους όρους στήριξης των πράξεων, ώστε να καλύπτονται επίσης οι δικαιούχοι χώρας-εταίρου που αντιμετωπίζει κατάσταση που αναφέρεται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 σημείο 1) στοιχείο α) ή β) και περιλαμβάνεται στο έγγραφο αίτησης.

4.Κατά παρέκκλιση από το άρθρο 13 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1299/2013, το άρθρο 10 του παρόντος κανονισμού εφαρμόζεται στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των κύριων δικαιούχων.

5.Κατά παρέκκλιση από το άρθρο 21 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1299/2013 και με την επιφύλαξη της παραγράφου 3 του παρόντος άρθρου, η αρχή πιστοποίησης μπορεί να πραγματοποιεί πληρωμές απευθείας σε δικαιούχους άλλους από τον κύριο δικαιούχο.

6.Κατά παρέκκλιση από το άρθρο 23 παράγραφος 4 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1299/2013, το άρθρο 7 του παρόντος κανονισμού εφαρμόζεται στις διαχειριστικές επαληθεύσεις που διενεργούνται από τη διαχειριστική αρχή και τους ελεγκτές.

7.Κατά παρέκκλιση από το άρθρο 27 παράγραφοι 2 και 3 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1299/2013, το άρθρο 14 του παρόντος κανονισμού εφαρμόζεται όσον αφορά την ανάκτηση αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών και τις επιστροφές ποσών στη διαχειριστική αρχή.

8.Κατά παρέκκλιση από το άρθρο 28 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1299/2013, το άρθρο 13 του παρόντος κανονισμού εφαρμόζεται όσον αφορά τη μέθοδο που επιλέγεται για τη μετατροπή σε ευρώ των δαπανών που πραγματοποιήθηκαν σε νόμισμα άλλο από το ευρώ.

9.Οι παρεκκλίσεις που προβλέπονται στις παραγράφους 1 έως 8 εφαρμόζονται από την ημερομηνία κατά την οποία τα σχετικά διακρατικά προγράμματα αντιμετωπίζουν διατάραξη στην υλοποίηση προγράμματος και για όσο διάστημα συνεχίζεται η εν λόγω διατάραξη.

Άρθρο 16

Έναρξη ισχύος

Ο παρών κανονισμός αρχίζει να ισχύει την επομένη της δημοσίευσής του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ο παρών κανονισμός είναι δεσμευτικός ως προς όλα τα μέρη του και ισχύει άμεσα σε κάθε κράτος μέλος.

Βρυξέλλες,

Για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Για το Συμβούλιο

Η Πρόεδρος O Πρόεδρος

(1) Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 232/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Μαρτίου 2014, για τη θέσπιση Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Γειτονίας (ΕΕ L 77 της 15.3.2014, σ. 27), και εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 897/2014 της Επιτροπής, της 18ης Αυγούστου 2014, για τον καθορισμό των ειδικών διατάξεων εφαρμογής των προγραμμάτων διασυνοριακής συνεργασίας που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 232/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Γειτονίας (ΕΕ L 244 της 19.8.2014, σ. 12).

(2) Κανονισμός (ΕΕ) 2022/576 του Συμβουλίου, της 8ης Απριλίου 2022, για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 833/2014 σχετικά με περιοριστικά μέτρα λόγω ενεργειών της Ρωσίας που αποσταθεροποιούν την κατάσταση στην Ουκρανία (ΕΕ L 111 της 8.4.2022, σ. 1).

(3) Κανονισμός (ΕΕ) 2020/460 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Μαρτίου 2020, για την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΕ) αριθ. 1301/2013, (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 και (ΕΕ) αριθ. 508/2014 όσον αφορά ειδικά μέτρα για την κινητοποίηση επενδύσεων στα συστήματα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης των κρατών μελών και σε άλλους τομείς των οικονομιών τους για την αντιμετώπιση της επιδημικής έκρηξης της COVID-19 (Πρωτοβουλία Επενδύσεων για την Αντιμετώπιση του Κορωνοϊού) (ΕΕ L 99 της 31.3.2020, σ. 5).

(4) Κανονισμός (ΕΕ) 2020/558 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Απριλίου 2020, για την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΕ) αριθ. 1301/2013 και (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 όσον αφορά ειδικά μέτρα για την παροχή έκτακτης ευελιξίας στη χρήση των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων για την αντιμετώπιση της επιδημικής έκρηξης της COVID-19 (ΕΕ L 130 της 24.4.2020, σ. 1).

(5) Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2020/879 της Επιτροπής, της 23ης Ιουνίου 2020, για την τροποποίηση του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 897/2014 όσον αφορά ειδικές διατάξεις για την ευθυγράμμιση των διατάξεων εφαρμογής των προγραμμάτων διασυνοριακής συνεργασίας που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Γειτονίας με συγκεκριμένα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19 (ΕΕ L 203 της 26.6.2020, σ. 59).

(6) Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 897/2014 της Επιτροπής, της 18ης Αυγούστου 2014, για τον καθορισμό των ειδικών διατάξεων εφαρμογής των προγραμμάτων διασυνοριακής συνεργασίας που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 232/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Γειτονίας (ΕΕ L 244 της 19.8.2014, σ. 12).

(7) Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2020/879 της Επιτροπής, της 23ης Ιουνίου 2020, για την τροποποίηση του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 897/2014 όσον αφορά ειδικές διατάξεις για την ευθυγράμμιση των διατάξεων εφαρμογής των προγραμμάτων διασυνοριακής συνεργασίας που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Γειτονίας με συγκεκριμένα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19 (ΕΕ L 203 της 26.6.2020, σ. 59).

(8) Κανονισμός (ΕΕ) 2022/562 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 6ης Απριλίου 2022, για την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 και (ΕΕ) αριθ. 223/2014 όσον αφορά τη δράση συνοχής για τους πρόσφυγες στην Ευρώπη (CARE) (EE L 109 της 8.4.2022, σ. 1).

(9) Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1299/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2013, περί καθορισμού ειδικών διατάξεων για την υποστήριξη του στόχου της Ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΕ L 347 της 20.12.2013, σ. 259).

(10) ΕΕ C της , σ. .

(11) ΕΕ C της , σ. .

(12) Κανονισμός (ΕΕ) 2022/576 του Συμβουλίου, της 8ης Απριλίου 2022, για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 833/2014 σχετικά με περιοριστικά μέτρα λόγω ενεργειών της Ρωσίας που αποσταθεροποιούν την κατάσταση στην Ουκρανία (ΕΕ L 111 της 8.4.2022, σ. 1).

(13) Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 232/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Μαρτίου 2014, για τη θέσπιση Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Γειτονίας (ΕΕ L 77 της 15.3.2014, σ. 27).

(14) Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 897/2014 της Επιτροπής, της 18ης Αυγούστου 2014, για τον καθορισμό των ειδικών διατάξεων εφαρμογής των προγραμμάτων διασυνοριακής συνεργασίας που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 232/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Γειτονίας (ΕΕ L 244 της 19.8.2014, σ. 12).

(15) Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1299/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2013, περί καθορισμού ειδικών διατάξεων για την υποστήριξη του στόχου της Ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΕ L 347 της 20.12.2013, σ. 259).

(16) www.sanctionsmap.eu . Ο χάρτης κυρώσεων αποτελεί εργαλείο ΤΠ για τον προσδιορισμό των καθεστώτων κυρώσεων. Οι κυρώσεις πηγάζουν από νομικές πράξεις που έχουν δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα (ΕΕ). Σε περίπτωση ασυμφωνίας, υπερισχύει η Επίσημη Εφημερίδα.