Εισηγητής:

ο κ. Andrés BARCELÓ DELGADO

Συνεισηγήτρια:

η κ. Monika SITÁROVÁ

1.1.

1.2.

1.3.

1.4.

1.5.

1.6.

1.7.

1.8.

2.1.

2.2.

2.3.

3.1.

3.2.

3.3.

3.4.

3.5.

3.6.

4.1.

4.2.

4.3.

4.4.

4.5.

Η πρόκληση για την παραδοσιακή χαλυβουργία (καθετοποιημένη μέθοδος, που απαιτεί αναγωγή σιδηρομεταλλεύματος) έχει ήδη οδηγήσει στην εισαγωγή διάφορων νέων τεχνολογικών προσεγγίσεων, που εστιάζουν τώρα στην αντικατάσταση των υψικαμίνων με ηλεκτρικές καμίνους τόξου οι οποίες τροφοδοτούνται με σίδηρο άμεσης αναγωγής (DRI) που παράγεται με χρήση πράσινου υδρογόνου. Άλλες εναλλακτικές που έχουν ήδη διερευνηθεί βασίζονται στις τεχνολογίες CCS, αλλά δεν μπορούν να εκπληρώσουν τον στόχο μείωσης των αερίων του θερμοκηπίου. Η ηλεκτρόλυση σιδηρομεταλλεύματος μπορεί να εκπέμψει έως και 87 % λιγότερο CO2 από την τρέχουσα καθετοποιημένη μέθοδο (εάν η ηλεκτροδότηση είναι πλήρως απαλλαγμένη από ανθρακούχες εκπομπές). Η αναγωγή με χρήση πλάσματος υδρογόνου είχε ως στόχο μηδενικές εκπομπές CO2. Στην πραγματικότητα, η παραγωγή χάλυβα με χρήση υδρογόνου θα μπορούσε να εκπέμψει έως και 95 % λιγότερο CO2 από την τρέχουσα καθετοποιημένη μέθοδο (εάν χρησιμοποιείται ηλεκτρική ενέργεια πλήρως απαλλαγμένη από ανθρακούχες εκπομπές), αλλά λόγω της απώλειας ενέργειας κατά την παραγωγή υδρογόνου αυτό θα αύξανε την ενεργειακή κατανάλωση της βιομηχανίας.

Η παραγωγή χάλυβα σε ηλεκτρικές καμίνους τόξου εκπέμπει μόλις 14 % των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της καθετοποιημένης μεθόδου, και η βασική της πρόκληση είναι να αντικαταστήσει το φυσικό αέριο στις καμίνους έλασης με πράσινο υδρογόνο ή επαγωγική ηλεκτρική ενέργεια.

Η CCU (χρήση απαερίων των υψικαμίνων) μπορεί να μειώσει τις εκπομπές έως και κατά 65 % εάν αναπτυχθεί πλήρως (η μείωση του CO2 εξαρτάται επίσης από τον πλήρη κύκλο ζωής των παραγόμενων χημικών προϊόντων). Αρκετές βρίσκονται σε πιο προχωρημένο στάδιο ανάπτυξης –η μονάδα επίδειξης Steelanol (υπό κατασκευή –TRL 9) χρησιμοποιεί απαέρια για παραγωγή βιοαιθανόλης και το έργο Carbon2Chem (TRL 7-8) έχει ως στόχο τη χρήση απαερίων ως πρώτης ύλης για χημικά προϊόντα.

4.6.

Μόνο το 37 % των εκπομπών στην τσιμεντοβιομηχανία προέρχονται από τα καύσιμα, ενώ το υπόλοιπο 63 % των εκπομπών είναι αποτέλεσμα χημικής αντίδρασης των πρώτων υλών (εκπομπές διεργασίας). Συνεπώς, η χρήση καυσίμων που προέρχονται από ανανεώσιμες πηγές (βιομάζα ή υδρογόνο) θα μειώσει τον συντελεστή εκπομπής κατά 35 % το ανώτατο. Επί του παρόντος δοκιμάζονται τεχνολογίες που μπορεί να επιτρέψουν τη μελλοντική δέσμευση και διαχείριση ή αποθήκευση του CO2 (μέθοδος των αμινών και βρόχος ασβεστίου). Ένας άλλος τρόπος μείωσης των εκπομπών είναι να αναπτυχθούν τα γνωστά ως τσιμέντα χαμηλής σκωρίας, που επί του παρόντος έχουν TRL 5-7. Αυτού του είδους τα τσιμέντα έχουν συντελεστή εκπομπής έως και 30 % χαμηλότερο από τα καθαρά τσιμέντα Portland.

4.7.

Στη χημική βιομηχανία, ο εξηλεκτρισμός των διαδικασιών παραγωγής, όπως ο εξηλεκτρισμός της ατμοπυρόλυσης, στοχεύει στη μείωση των εκπομπών CO2 ανά μονάδα πυρόλυσης κατά 90 %. Ο χημικός τομέας συμβάλλει σημαντικά στην αποκατάσταση των βιώσιμων κύκλων του άνθρακα. Τα χημικά προϊόντα αποτελούν μια τεράστια δεξαμενή αποθήκευσης άνθρακα που μπορεί να ρυθμίσει τον άνθρακα για 10-40 έτη. Σήμερα, ο όγκος του άνθρακα που είναι ενσωματωμένος στα χημικά προϊόντα είναι συγκρίσιμος με τις συνολικές εκπομπές της βιομηχανίας για την παραγωγή αυτών των προϊόντων. Ακόμα και αν το μεγαλύτερο μέρος αυτής της ποσότητας άνθρακα καταλήξει στην ατμόσφαιρα με την αποτέφρωση αυτών των προϊόντων στο τέλος της χρήσης τους, ο καθορισμός μιας φιλόδοξης στρατηγικής κυκλικής οικονομίας αποτελεί προϋπόθεση για την επίτευξη βιώσιμων και ανθεκτικών στην κλιματική αλλαγή κύκλων άνθρακα με διατήρηση της «ενημερότητας» του άνθρακα. Ο χημικός τομέας μπορεί να συμβάλει στη μείωση των εκπομπών σε άλλους τομείς «απορροφώντας» τον άνθρακα και αποθηκεύοντάς τον στα προϊόντα.

4.8.

Στη βιομηχανία χαρτοπολτού και χαρτιού, ένας συνδυασμός βελτιώσεων των διαδικασιών, όπως η μετάβαση στη Βιομηχανία 4.0, μαζί με επενδύσεις σε υπερσύγχρονες τεχνολογίες παραγωγής, αναμένεται να οδηγήσει σε μείωση του CO2 κατά 7 εκατομμύρια τόνους έως το 2050. Αξιοποιώντας τα μέσα ΣΥΘ στις μονάδες της, η βιομηχανία έχει τη δυνατότητα να συμμετέχει στην αγορά ενέργειας χρησιμοποιώντας πλεονάσματα διαλείπουσας ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Τα σχετικά οφέλη ως προς την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές θα μπορούσαν να ανέλθουν σε 2 εκατομμύρια τόνους. Η περαιτέρω μεταστροφή των βιομηχανικών εγκαταστάσεων σε ενεργειακές πηγές χαμηλών έως μηδενικών εκπομπών άνθρακα, αναμένεται να αποδώσει μείωση των εκπομπών κατά 8 εκατομμύρια τόνους CO2. Παράλληλα με ορισμένες καινοτόμες ιδέες που εντοπίστηκαν στο πλαίσιο του Two Team Project (4) (σχέδιο των δύο ομάδων), όπως η τεχνολογία των βαθέων ευτηκτικών διαλυτών που είναι υπό ανάπτυξη, άλλες καινοτόμες και ανατρεπτικές λύσεις θα μπορούσαν να αυξήσουν τη μείωση των εκπομπών κατά περίπου 5 εκατομμύρια τόνους CO2.

4.9.

Τα διυλιστήρια πετρελαίου έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην ενεργειακή και κλιματική μετάβαση της οικονομίας της ΕΕ με δύο τρόπους: α) μειώνοντας σημαντικά το αποτύπωμα άνθρακα της διαδικασίας παραγωγής τους, και β) αντικαθιστώντας προοδευτικά τα καύσιμα και άλλα προϊόντα ορυκτής προέλευσης με καύσιμα και άλλα προϊόντα που βασίζονται σε βιογενές ή ανακυκλωμένο CO2. Η σταδιακή αντικατάσταση των ορυκτών πηγών ενέργειας με βιοενέργεια, σε συνδυασμό με τις τεχνολογίες CCU και CCS, θα οδηγήσει ακόμα και σε αρνητικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Οι καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που παράγονται κατά τη χρήση καυσίμων και άλλων προϊόντων διύλισης μπορούν να μειωθούν ριζικά με προοδευτική αντικατάσταση της πρώτης ύλης από αργό πετρέλαιο σε βιώσιμη βιομάζα και ανακυκλωμένο CO2. Η καύση των παραγόμενων καυσίμων θα προσθέτει μηδενικές ή πολύ χαμηλές καθαρές εκπομπές CO2 στην ατμόσφαιρα, συμβάλλοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο στην απαλλαγή των μεταφορών από τις ανθρακούχες εκπομπές, ειδικά για τους τρόπους μεταφοράς που είναι δυσκολότερο να εξηλεκτριστούν. Επενδύσεις και νέα έργα σε αυτούς τους τομείς είναι σε εξέλιξη. Για παράδειγμα, τρία από τα περίπου 80 μείζονα διυλιστήρια στην ΕΕ έχουν μετατραπεί σε βιοδιυλιστήρια, αντικαθιστώντας πλήρως το αργό πετρέλαιο με βιώσιμη βιομάζα (5). Αυτή η στρατηγική κλιματικής μετάβασης απαιτεί χαμηλότερους οικονομικούς πόρους από άλλες λύσεις, καθώς τα ίδια τα διυλιστήρια και το σύστημα εφοδιαστικής για τη διανομή των προϊόντων μπορούν σε μεγάλο βαθμό να προσαρμοστούν και να επαναχρησιμοποιηθούν.

4.10.

Η βιομηχανία λιπασμάτων ερευνά τώρα την αντικατάσταση του φυσικού αερίου ως πρώτης ύλης με πράσινο υδρογόνο. Διάφορα πιλοτικά έργα (6) αναπτύσσονται σε όλη την ΕΕ, και μόλις το πράσινο υδρογόνο καταστεί διαθέσιμο και το κόστος του ρυθμιστεί, η βιομηχανία θα προχωρήσει στην πλήρη απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές.

4.11.

5.1.

5.2.

5.3.

5.4.

6.1.

6.2.

6.3.

6.4.

6.5.

6.6.

6.7.

6.8.

6.9.

6.10.

6.11.

6.12.

Οι καινοτομίες σε πρώιμη φάση και η επιθυμία χρήσης και πώλησής τους διαφέρουν ανάλογα με το μέγεθος των εταιρειών, καθώς οι πολύ μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι έχουν πλεονέκτημα όσον αφορά το πρώτο, ενώ οι ΜΜΕ όσον αφορά το δεύτερο. Ως εκ τούτου, τόσο η διατομεακή όσο και η κάθετη μεταφορά γνώσης θα πρέπει να ενθαρρυνθεί και να διευκολυνθεί με τη δημιουργία ευνοϊκού επιχειρηματικού περιβάλλοντος.