Βρυξέλλες, 30.6.2022

COM(2022) 316 final

2022/0206(NLE)

Πρόταση

ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

σχετικά με δρόμους προς τη σχολική επιτυχία

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

{SWD(2022) 176 final}


ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

1.ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

«Θέλω η Ευρώπη να επιδιώκει υψηλότερους στόχους όσον αφορά την κοινωνική δικαιοσύνη και την ευημερία.  
Αυτή η υπόσχεση είναι ο θεμέλιος λίθος της Ένωσής μας.» 
Πολιτικές κατευθύνσεις της προέδρου κ. von der Leyen

Τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης μπορούν και οφείλουν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια να αυξηθούν ο δίκαιος και συμμετοχικός χαρακτήρας και η ευημερία των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Η εκπαίδευση μπορεί να ενισχύσει την κοινωνική συνοχή και να αυξήσει την ανθεκτικότητα της οικονομίας της ΕΕ: όπως προκύπτει από την έρευνα η πρόσβαση των παιδιών και των νέων που ανήκουν σε ομάδες χαμηλού εισοδήματος σε ποιοτική εκπαίδευση συμβάλλει στην αντιμετώπιση της ανεργίας και στη διακοπή της διαγενεακής μεταβίβασης της φτώχειας. Ωστόσο, οι στόχοι αυτοί μπορούν να επιτευχθούν μόνον εάν τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης είναι πραγματικά ισότιμα και χωρίς αποκλεισμούς. Τα σχολεία πρέπει να διασφαλίζουν ότι όλοι οι εκπαιδευόμενοι έχουν την ευκαιρία να επιτύχουν και να αξιοποιήσουν τις δυνατότητές τους, ανεξάρτητα από τα προσωπικά χαρακτηριστικά 1 , το οικογενειακό, πολιτισμικό και κοινωνικοοικονομικό τους υπόβαθρο. Αυτό αντικατοπτρίζεται στις αρχές 1 και 11 του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων 2 .

Τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα, από την άποψη των γνώσεων, των δεξιοτήτων και των συμπεριφορών που αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια της σχολικής φοίτησης, αποτελούν ισχυρούς δείκτες πρόβλεψης μιας ισορροπημένης, υγιούς και επιτυχημένης ενήλικης ζωής. Μετρώνται με βάση τις «εκπαιδευτικές επιδόσεις» 3 και το «μορφωτικό επίπεδο» 4 και θέτουν τα θεμέλια για περαιτέρω μάθηση, μελλοντική απασχόληση και μια ολοκληρωμένη ζωή. Η απόκτηση βασικών δεξιοτήτων (γραμματισμός, μαθηματικά και φυσικές επιστήμες) 5 είναι απαραίτητη για την ακαδημαϊκή και προσωπική ανάπτυξη των εκπαιδευομένων, ενώ οι δεξιότητες και οι ικανότητες που αποκτώνται στην ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση θεωρούνται όλο και περισσότερο ως τα ελάχιστα διαπιστευτήρια για την είσοδο στην απασχόληση ή ως βάση για περαιτέρω μάθηση και για μια ολοκληρωμένη ζωή. Ωστόσο, τα κοινωνικοοικονομικά μοντέλα και η διαστρωμάτωση ασκούν ισχυρή επιρροή στις εκπαιδευτικές εμπειρίες και στα εκπαιδευτικά αποτελέσματα των ατόμων· οι εκπαιδευόμενοι από μειονεκτικά περιβάλλοντα υπερεκπροσωπούνται μεταξύ των ατόμων που παρουσιάζουν χαμηλές επιδόσεις και είναι πιθανότερο να εγκαταλείψουν την εκπαίδευση και την κατάρτιση χωρίς να αποκτήσουν τίτλο ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Για τον λόγο αυτόν, η μείωση του ποσοστού των ατόμων που παρουσιάζουν χαμηλές επιδόσεις στις βασικές δεξιότητες και η αντιμετώπιση της πρόωρης εγκατάλειψης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης 6 αποτελούν βασικούς στόχους της ευρωπαϊκής συνεργασίας στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. Η ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την επίτευξη του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης έως το 2025 7 εξαγγέλλει τους «δρόμους προς τη σχολική επιτυχία» ως εμβληματική πρωτοβουλία για την ενίσχυση της χωρίς αποκλεισμούς διάστασης της εκπαίδευσης, στόχος τον οποίο συμμερίζεται και η Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης στην τελική της έκθεση του Μαΐου 2022, ζητώντας έναν «Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης χωρίς αποκλεισμούς εντός του οποίου όλοι οι πολίτες θα έχουν ισότιμη πρόσβαση σε ποιοτική εκπαίδευση...». Η πρωτοβουλία «Δρόμοι προς τη σχολική επιτυχία» δίνει έμφαση στη μείωση των χαμηλών επιδόσεων στις βασικές δεξιότητες και στην αύξηση του επιπέδου δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Το ψήφισμα του Συμβουλίου περί στρατηγικού πλαισίου για την ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης με στόχο τον Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης και πέραν αυτού (2021-2030) 8  υποστηρίζει αυτήν τη δράση και θέτει στόχους σε επίπεδο ΕΕ για το 2030: το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 15 ετών με χαμηλές επιδόσεις στην ανάγνωση, τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες θα πρέπει να είναι κάτω του 15 % 9 και το ποσοστό των ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση και την κατάρτιση κάτω του 9 % 10 .

Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή υποβάλλει πρόταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με δρόμους προς τη σχολική επιτυχία. Η προτεινόμενη σύσταση θα καταργήσει και θα αντικαταστήσει τη σύσταση του Συμβουλίου, του 2011, σχετικά με πολιτικές για τη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου 11 , αξιοποιώντας παράλληλα την πείρα που αποκτήθηκε από την εφαρμογή της. Από την έκδοση της σύστασης του Συμβουλίου του 2011 και έπειτα, οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν έρθει αντιμέτωπες με νέες καταστάσεις, προκλήσεις και ευκαιρίες οι οποίες επηρεάζουν βαθιά τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης, μεταξύ των οποίων ο αυξανόμενος αριθμός μεταναστών από τρίτες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των προσφύγων 12 που φθάνουν στην ΕΕ σε ηλικία σχολικής φοίτησης, και η πανδημία COVID-19. Στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου έχουν διατυπωθεί έντονες ανησυχίες σχετικά με την τάση επιδείνωσης όσον αφορά τις επιδόσεις στις βασικές δεξιότητες (όπως αποκαλύφθηκε από τα αποτελέσματα του PISA 2018). Η έρευνα στον τομέα της εκπαίδευσης έχει συνεισφέρει νέα στοιχεία και η συνεργασία σε θέματα πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ έχει αναδείξει κενά και τομείς στους οποίους απαιτούνται περαιτέρω εργασίες, γεγονός που καθιστά σκόπιμη την επανεξέταση, επικαιροποίηση και βελτίωση της σύστασης του Συμβουλίου του 2011. Το πεδίο εφαρμογής της νέας πρότασης είναι ευρύτερο, καθώς καλύπτει ταυτόχρονα τους δύο στόχους σε επίπεδο ΕΕ όσον αφορά τις βασικές δεξιότητες και την πρόωρη εγκατάλειψη της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. Με αυτόν τον τρόπο εκφράζεται η συμπληρωματικότητα αυτών των δύο προκλήσεων, των αιτιών και των μέτρων για την αντιμετώπισή τους. Επιπλέον, η πρόταση διευρύνει την προοπτική για την αντιμετώπιση άλλων πτυχών που δεν έχουν καλυφθεί έως τώρα και έχουν ισχυρό αντίκτυπο στα εκπαιδευτικά αποτελέσματα, όπως η ευημερία στο σχολείο.

Προκλήσεις που θα αντιμετωπιστούν με την προτεινόμενη σύσταση του Συμβουλίου

Έχουν πραγματοποιηθεί εκτεταμένες εργασίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο και στα κράτη μέλη έπειτα από την έκδοση, το 2011, της σύστασης του Συμβουλίου σχετικά με πολιτικές για τη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου. Από ανεξάρτητη αξιολόγηση της εφαρμογής της σύστασης 13 προκύπτει μια συνολικά θετική εικόνα όσον αφορά τον αντίκτυπο της εν λόγω σύστασης και των συναφών μέσων πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ (μηχανισμοί παρακολούθησης και υποβολής εκθέσεων στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου· αμοιβαία μάθηση και συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών εντός του πλαισίου «ΕΚ 2020»· χρηματοδότηση, ιδίως μέσω του Erasmus+ και των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων· επενδύσεις στον τομέα της έρευνας και της επικοινωνίας). Η αξιολόγηση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η εφαρμογή της σύστασης του Συμβουλίου έχει συμβάλει στη μείωση του ποσοστού των ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση και την κατάρτιση σε επίπεδο ΕΕ (από 13,4 % 14 το 2011 σε 9,7 % το 2021) και έχει προωθήσει αλλαγές στο πλαίσιο εκπαιδευτικών θεσμών και πολιτικών.

Ωστόσο, παρά τη σημαντική αυτή πρόοδο, η πρόωρη εγκατάλειψη της εκπαίδευσης και της κατάρτισης εξακολουθεί να αποτελεί πολιτική πρόκληση στην Ευρώπη, η οποία είναι ιδιαιτέρως σοβαρή σε αρκετές χώρες και περιφέρειες και για συγκεκριμένες ομάδες-στόχους. Σήμερα, περισσότεροι από 3,2 εκατομμύρια νέοι στην ΕΕ (ηλικίας 18-24 ετών) εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση και την κατάρτιση και μόνο το 84,3 % (των ατόμων ηλικίας 20-24 ετών) έχουν ολοκληρώσει την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ και εντός των χωρών και ανισότητες μεταξύ συγκεκριμένων πληθυσμιακών ομάδων: το μέσο ποσοστό των ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση και την κατάρτιση είναι 3,5 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο στους νέους άνδρες (11,4 %) από ό,τι στις νέες γυναίκες (7,9 %) 15 και υπάρχουν σημαντικά μειονεκτήματα για τους νέους και τους εκπαιδευόμενους που έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό και ζουν σε συγκεκριμένα προάστια, αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές 16 . Γενικά, το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο των εκπαιδευομένων έχει ισχυρό αντίκτυπο στην πρόωρη εγκατάλειψη της εκπαίδευσης και της κατάρτισης 17 .

Ωστόσο, η αξιολόγηση ανέδειξε επίσης ορισμένα κενά και τομείς στους οποίους απαιτούνται περαιτέρω εργασίες:

Τα μέτρα και οι δράσεις συχνά βασίζονται σε έργα και έχουν βραχεία διάρκεια, καθώς αντιμετωπίζουν ένα μόνο ζήτημα ή δεν λαμβάνουν υπόψη όλες τις διαστάσεις του σχολείου, με αποτέλεσμα να έχουν περιορισμένο αντίκτυπο· απαιτούνται περισσότερο συστηματικές προσεγγίσεις τόσο σε επίπεδο σχολείου όσο και σε επίπεδο συστήματος, καθώς οι τρέχουσες προσεγγίσεις δεν έχουν ακόμη αναπτυχθεί επαρκώς.

Σε πολλές χώρες, τα μέτρα πολιτικής που έχουν εφαρμοστεί δεν παρακολουθούνται ούτε αξιολογούνται επαρκώς.

Η συνεργασία μεταξύ διαφόρων τομέων πολιτικής (όπως η εκπαίδευση και η κατάρτιση, η υγεία, οι κοινωνικές υπηρεσίες, η απασχόληση, η στέγαση, η δικαιοσύνη, η ένταξη των μεταναστών, συμπεριλαμβανομένων των προσφύγων, η απαγόρευση των διακρίσεων) και επιπέδων διακυβέρνησης (εθνικό, περιφερειακό, τοπικό), καθώς και ο διάλογος με τα ενδιαφερόμενα μέρη, εξακολουθούν να είναι πολύ περιορισμένα και αποσπασματικά.

Μολονότι έχουν καθιερωθεί αντισταθμιστικά μέτρα, σε πολλές χώρες οι δράσεις πρόληψης και έγκαιρης παρέμβασης δεν έχουν αναπτυχθεί επαρκώς ή υστερούν ως προς την εφαρμογή/επιβολή τους.

Οι ανάγκες συγκεκριμένων ομάδων πολύ συχνά δεν αντιμετωπίζονται με τον κατάλληλο τρόπο (ομάδες όπως εκπαιδευόμενοι με ορατές και μη ορατές αναπηρίες, εκπαιδευόμενοι με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή προβλήματα ψυχικής υγείας, εκπαιδευόμενοι που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών, συμπεριλαμβανομένων των προσφύγων, εκπαιδευόμενοι που ανήκουν σε εθνοτικές μειονότητες, όπως οι Ρομά, θύματα εκφοβισμού)· το ζήτημα αυτό είναι ιδιαιτέρως σοβαρό στην περίπτωση εκπαιδευομένων με σύνθετες ανάγκες (όπως παιδιά με γονέα στη φυλακή, θύματα ενδοοικογενειακής βίας, παιδιά που βρίσκονται σε δομές φροντίδας κ.λπ.).

Τα μέτρα που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση των μαθησιακών δυσκολιών δεν συμπληρώνονται επαρκώς με μέτρα για την προώθηση της ευημερίας στο σχολείο ή την αντιμετώπιση του εκφοβισμού και την ψυχική υγεία.

Οι εκπαιδευόμενοι, οι οικογένειες και τα βασικά ενδιαφερόμενα μέρη (συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικά αποκλεισμένων γονέων, των κοινοτήτων μεταναστών και των ΜΚΟ) συχνά δεν συμμετέχουν επαρκώς στον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την αξιολόγηση των πολιτικών.

Οι διευθυντές σχολείων, οι εκπαιδευτικοί, οι εκπαιδευτές και το λοιπό εκπαιδευτικό προσωπικό συχνά δεν είναι επαρκώς προετοιμασμένοι για να αντιμετωπίσουν τις χαμηλές επιδόσεις και την πρόωρη εγκατάλειψη της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, να αποδεχτούν την πολυμορφία, να παράσχουν κατάλληλη στήριξη σε παιδιά που αντιμετωπίζουν δυσκολίες ή βρίσκονται σε κίνδυνο ή σε εκπαιδευόμενους με ανάγκες όσον αφορά την ευημερία και την ψυχική υγεία.

Κατά την τελευταία δεκαετία έχουν καταβληθεί σημαντικές προσπάθειες για τη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, ιδίως μετά την έκδοση της σύστασης του Συμβουλίου του 2011. Πιο πρόσφατα, δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στις χαμηλές επιδόσεις σε βασικές δεξιότητες στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου σε επίπεδο ΕΕ, ειδικότερα έπειτα από την έκδοση των ευρημάτων του Προγράμματος Διεθνούς Αξιολόγησης Μαθητών (PISA) του ΟΟΣΑ για το 2018 18 , το οποίο αποκαλύπτει μια τάση επιδείνωσης σε επίπεδο ΕΕ κατά την περίοδο 2009-2018 19 . Ειδικότερα, από το πρόγραμμα PISA 2018 καταδεικνύεται ότι:

Σήμερα, ένας στους πέντε Ευρωπαίους ηλικίας 15 ετών παρουσιάζει χαμηλές επιδόσεις (το 22,5 % δεν μπορεί να εκτελέσει βασικά καθήκοντα στην ανάγνωση, το 22,9 % στα μαθηματικά και το 22,3 % στις φυσικές επιστήμες). Ο μέσος όρος της ΕΕ δεν έχει βελτιωθεί και οι διαφορές μεταξύ των κρατών μελών είναι μεγάλες, μολονότι ορισμένες χώρες κατόρθωσαν να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους με την πάροδο του χρόνου.

Το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο επηρεάζει σημαντικά τις επιδόσεις των μαθητών και τις ακαδημαϊκές προσδοκίες τους στις περισσότερες χώρες της ΕΕ. Επιπλέον, στις χώρες με μεγάλο ποσοστό ατόμων που παρουσιάζουν χαμηλές επιδόσεις παρατηρείται επίσης η τάση να υπάρχουν σημαντικές διαφορές στις επιδόσεις μεταξύ μαθητών από προνομιούχα και μαθητών από μειονεκτικά κοινωνικοοικονομικά περιβάλλοντα.

Το ποσοστό των ατόμων που παρουσιάζουν χαμηλές επιδόσεις στην ανάγνωση είναι πολύ υψηλότερο στους μαθητές που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών (όπως ορίζονται από το πρόγραμμα PISA του ΟΟΣΑ) 20 απ’ ό,τι σε εκείνους που δεν προέρχονται από οικογένειες μεταναστών σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ 21 .

Γενικά, στις χώρες με μικρά ποσοστά μαθητών που παρουσιάζουν χαμηλές επιδόσεις παρατηρούνται επίσης υψηλά ποσοστά μαθητών με κορυφαίες επιδόσεις, στοιχείο που υποδηλώνει ότι η αριστεία και η ισότητα στα συστήματα σχολικής εκπαίδευσης μπορούν να συμβαδίζουν 22 .

Τα κορίτσια σημειώνουν πολύ καλύτερες επιδόσεις σε σχέση με τα αγόρια στην ικανότητα ανάγνωσης και παρατηρείται σταθερή διαφορά μεταξύ των φύλων, υπέρ των κοριτσιών στις φυσικές επιστήμες 23 . Αυτό επιβεβαιώνεται από εθνικά στοιχεία, από τα οποία προκύπτει επίσης ότι τα αγόρια είναι πιθανότερο να κάνουν απουσίες στο σχολείο σε σχέση με τα κορίτσια 24 .

Επίσης, από τα αποτελέσματα της διεθνούς μελέτης του 2018 για τον γραμματισμό σε θέματα υπολογιστών και πληροφοριών (ICILS) 25 προκύπτει ότι το ένα πέμπτο των νέων στην ΕΕ δεν διαθέτουν βασικές ψηφιακές δεξιότητες, ενώ καταδεικνύεται παράλληλα ο αντίκτυπος της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης στον ψηφιακό γραμματισμό: κατά μέσο όρο, οι μαθητές από περιβάλλοντα με καλύτερη κοινωνικοοικονομική κατάσταση σημειώνουν σημαντικά υψηλότερες βαθμολογίες όσον αφορά τις γνώσεις σε θέματα υπολογιστών και πληροφοριών και οι μαθητές με γονέα που είναι κάτοχος πανεπιστημιακού πτυχίου ή ανώτερου τίτλου σημειώνουν επίσης υψηλότερες βαθμολογίες σε σχέση με τους μαθητές των οποίων οι γονείς δεν κατέχουν πτυχίο.

Στην ευρωπαϊκή στρατηγική για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία 2021-2030, για τη στήριξη των κρατών μελών κατά την εφαρμογή της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, συμβαλλόμενα μέρη της οποίας είναι όλα τα κράτη μέλη 26 , η Επιτροπή επισημαίνει τη διαφορά στο μορφωτικό επίπεδο μεταξύ των νέων με αναπηρία και εκείνων χωρίς αναπηρία, λόγω της έλλειψης ένταξης χωρίς αποκλεισμούς και προσβασιμότητας στο εκπαιδευτικό σύστημα. Πολλά παιδιά και νέοι με αναπηρίες εγγράφονται σε ειδικά σχολεία τα οποία συχνά δεν παρέχουν αποτελεσματική σύνδεση με το γενικό εκπαιδευτικό σύστημα.

Τα τελευταία αποτελέσματα του PISA ανέδειξαν επίσης πρόσθετες και εξίσου ανησυχητικές ελλείψεις στα εκπαιδευτικά συστήματα, οι οποίες ενδέχεται να επηρεάζουν τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα: η ευημερία των μαθητών στο σχολείο 27 (που μετράται ως το αίσθημα των μαθητών ότι ανήκουν στο σχολείο) υποβαθμίζεται και ο εκφοβισμός/κυβερνοεκφοβισμός είναι διαδεδομένος με αυξητικές τάσεις 28 . Η έρευνα επισημαίνει ότι ο σχολικός εκφοβισμός έχει καταστροφικές συνέπειες για την ευημερία και τις σχολικές επιδόσεις των εκπαιδευομένων και αυξάνει τον κίνδυνο πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου 29 . Η έρευνα επιβεβαιώνει επίσης ότι η βελτίωση της ευημερίας των εκπαιδευομένων, μεταξύ άλλων, μέσω της κοινωνικής και συναισθηματικής εκπαίδευσης 30 και της πρόληψης του εκφοβισμού, έχει καίρια σημασία για τη βελτίωση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων 31 . Η συναισθηματική ευημερία και η ψυχική υγεία των παιδιών και των νέων έχουν επίσης μετατραπεί σε μείζον ζήτημα στην Ευρώπη, καθώς περίπου το 10 έως 20 % των παιδιών σχολικής ηλικίας αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας κατά τη διάρκεια του σχολικού βίου, ενώ το ήμισυ αυτών αναπτύσσει προβλήματα πριν από την ηλικία των 14 ετών, κυρίως άγχος και κατάθλιψη. Πρόκειται για μείζον πρόβλημα που επηρεάζει αρνητικά τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα. Εάν τα σχολεία από μόνα τους δεν μπορούν να επιλύσουν αυτά τα προβλήματα, μπορούν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση ζητημάτων ευημερίας και ψυχικής υγείας σε συνεργασία με την τοπική κοινότητα και εξωτερικούς επαγγελματίες και οργανισμούς 32 .

Η φτώχεια και οι κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες αποτελούν τον συνδετικό κρίκο αυτών των προκλήσεων: το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο των εκπαιδευομένων και των οικογενειών τους εξακολουθεί να αποτελεί τον σημαντικότερο καθοριστικό παράγοντα όσον αφορά τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα, στοιχείο που καταδεικνύει την ύπαρξη συνεχούς κινδύνου για διαγενεακή μεταβίβαση μειονεκτημάτων και μειωμένη κοινωνική κινητικότητα προς τα πάνω για τους εκπαιδευόμενους από περισσότερο μειονεκτικά περιβάλλοντα.

Τα πορίσματα της διεθνούς έρευνας και οι παρατηρήσεις που προέκυψαν από τη διαδικασία διαβούλευσης που προηγήθηκε της παρούσας πρότασης επιβεβαιώνουν την ανάγκη να εξεταστούν από κοινού οι εκπαιδευτικές επιδόσεις και το μορφωτικό επίπεδο. Οι χαμηλές επιδόσεις σε βασικές και ψηφιακές δεξιότητες και η πρόωρη εγκατάλειψη της εκπαίδευσης και της κατάρτισης αποτελούν αλληλένδετα ζητήματα, τα οποία πυροδοτούνται από συνδυασμό παραγόντων (ατομικών, οικογενειακών, κοινωνικοοικονομικών κ.λπ.). Οι παράγοντες που τα πυροδοτούν δεν έχουν αμιγώς εκπαιδευτικό χαρακτήρα· ωστόσο, ορισμένα χαρακτηριστικά των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης (όπως η περιορισμένη πρόσβαση σε ποιοτική προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα, η πρόωρη ένταξη σε διάφορους εκπαιδευτικούς κύκλους, ο διαχωρισμός, η επανάληψη τάξεων, η φοίτηση σε ειδικά σχολεία κ.λπ.) 33 μπορούν να επιδεινώσουν περαιτέρω τη συχνότητα εμφάνισής τους, με ιδιαίτερα αρνητικό αντίκτυπο στα άτομα που ανήκουν σε πιο μειονεκτούσες ομάδες.

Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 έχει καταστήσει τις εν λόγω προκλήσεις ακόμη πιο σημαντικές. Παρότι θα απαιτηθούν περισσότερος χρόνος και εργασίες για την αξιολόγηση των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων των παρατεταμένων διακοπών της σχολικής φοίτησης στη μάθηση και τη σχολική πρόοδο, αρκετές προκαταρκτικές μελέτες δείχνουν ότι η κρίση μπορεί να έχει παρεμποδίσει την εξέλιξη των εκπαιδευομένων και να έχει αυξήσει την πιθανότητα για όσους κινδυνεύουν να απομακρυνθούν από το σχολείο να το εγκαταλείψουν πραγματικά. Δείχνουν επίσης ότι η κρίση είχε αρνητικές συνέπειες για την ευημερία των εκπαιδευομένων, μεταξύ άλλων, λόγω της αυξημένης καταπόνησης και του άγχους που προκάλεσε η απομόνωση και η έλλειψη επαφής με συνομηλίκους, η αυξημένη έκθεση στην ενδοοικογενειακή βία και η μειωμένη πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες. Τα περιθωριοποιημένα από κοινωνικοοικονομική άποψη παιδιά, τα οποία ήδη σημείωναν χαμηλότερες κατά μέσο όρο επιδόσεις πριν από την πανδημία, είναι εκείνα που ήταν πιθανόν να πληγούν περισσότερο κατά τη διάρκεια των μέτρων απαγόρευσης της κυκλοφορίας 34 , μεταξύ άλλων, λόγω της έλλειψης πρόσβασης στο διαδίκτυο και/ή στις ηλεκτρονικές συσκευές που απαιτούνται για την εικονική μάθηση 35 . Ως εκ τούτου, το ποσοστό των εκπαιδευομένων που παρουσιάζουν χαμηλές επιδόσεις στην Ευρώπη ενδέχεται να έχει αυξηθεί σημαντικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ομοίως, το ποσοστό των ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση και την κατάρτιση αναμένεται να αυξηθεί τα επόμενα έτη, παρότι το στοιχείο αυτό θα αποτυπωθεί στις στατιστικές σε μερικά χρόνια.

Η κατάσταση αυτή απαιτεί ανανεωμένη προσπάθεια για την προώθηση καλύτερων εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων και ενός σχολικού περιβάλλοντος χωρίς αποκλεισμούς για όλους τους εκπαιδευόμενους, ανεξάρτητα από τα προσωπικά χαρακτηριστικά, το οικογενειακό, πολιτισμικό και κοινωνικοοικονομικό τους υπόβαθρο, με μεγαλύτερη έμφαση στη βελτίωση των επιδόσεων σε βασικές δεξιότητες.

Πρέπει να δοθεί περισσότερη προσοχή στην ευημερία στο σχολείο, λαμβανομένων υπόψη των διδαγμάτων που αντλήθηκαν από την εφαρμογή της σύστασης του Συμβουλίου, του 2011, για τη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου, των πρόσφατων γνώσεων που προέκυψαν από την έρευνα και τη διαδικασία διαβούλευσης και των νέων προκλήσεων που ανέδειξε η κρίση λόγω της νόσου COVID-19.

Με βάση τα διδάγματα που αντλήθηκαν από τη σύσταση του Συμβουλίου του 2011, η πρόταση της Επιτροπής για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με δρόμους προς τη σχολική επιτυχία καθορίζει ένα ανανεωμένο πλαίσιο δράσης ώστε τα κράτη μέλη να αναπτύξουν τη δική τους ολοκληρωμένη στρατηγική για την ενίσχυση της επιτυχίας στα σχολεία, στο κατάλληλο επίπεδο, σύμφωνα με τη δομή κάθε συστήματος εκπαίδευσης και κατάρτισης, η οποία θα υποστηρίζεται από αποτελεσματική συλλογή δεδομένων και παρακολούθηση. Το επικαιροποιημένο πλαίσιο περιγράφει ένα σύνολο μέτρων πολιτικής που περιλαμβάνουν την παρακολούθηση, την πρόληψη, την παρέμβαση και την αντιστάθμιση 36 , αλλά με μεγαλύτερη έμφαση στην πρόληψη και την έγκαιρη παρέμβαση. Τα κράτη μέλη μπορούν να εφαρμόζουν και να συνδυάζουν τα μέτρα πολιτικής ανάλογα με τις ιδιαίτερες περιστάσεις και ανάγκες τους.

Οι στόχοι της προτεινόμενης σύστασης του Συμβουλίου

Η πρόταση της Επιτροπής για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με δρόμους προς τη σχολική επιτυχία έχει ως στόχο:

την αποσύνδεση του μορφωτικού επιπέδου και των εκπαιδευτικών επιδόσεων από την κοινωνική, οικονομική και πολιτισμική κατάσταση·

τη μείωση του ποσοστού των ατόμων που παρουσιάζουν χαμηλές επιδόσεις και των ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση και την κατάρτιση σε επίπεδο ΕΕ για την επίτευξη των στόχων του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης σε επίπεδο ΕΕ για το 2030·

την προώθηση της χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευσης και κατάρτισης, η οποία περιλαμβάνει την ισότητα, την ποιότητα, τις ακαδημαϊκές επιδόσεις, τη συμμετοχή, την ευημερία στο σχολείο, την ψυχική και σωματική υγεία και τον σεβασμό της διαφορετικότητας·

την περαιτέρω ανάπτυξη, μέσω της αμοιβαίας μάθησης, μιας κοινής αντίληψης ως προς τους παράγοντες που διευκολύνουν την προώθηση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων και της ευημερίας, με ιδιαίτερη έμφαση στους εκπαιδευόμενους από μειονεκτικά περιβάλλοντα.

Διεθνής διάσταση

Η πρόταση συμπληρώνει το έργο που πραγματοποιείται σε διεθνές επίπεδο. Συμβάλλει σε δράσεις που στηρίζουν τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών για το 2030 37 , ιδίως τον ΣΒΑ 4, Ποιοτική εκπαίδευση. Η πρόταση συνάδει με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία 38 , το άρθρο 24 της οποίας προβλέπει δεκτικά εκπαιδευτικά συστήματα. Συνάδει επίσης με την παγκόσμια έκθεση του ΟΗΕ για την παρακολούθηση της εκπαίδευσης (2020) σχετικά με την ένταξη. Στηρίζει τις ενέργειες της UNESCO για την αντιμετώπιση της σχολικής βίας και του εκφοβισμού 39 . Η πρωτοβουλία «Δρόμοι προς τη σχολική επιτυχία» συνάδει με το πλαίσιο «Learning Compass 2030» (Πυξίδα Μάθησης 2030) του ΟΟΣΑ 40 .

Τα αποτελέσματα του Προγράμματος Διεθνούς Αξιολόγησης Μαθητών (PISA) του ΟΟΣΑ παρέχουν στοιχεία στην πρόταση και επιτρέπουν την πραγματοποίηση συγκρίσεων σε διεθνές επίπεδο, οι οποίες μπορούν να διερευνηθούν περαιτέρω στο πλαίσιο της ομάδας εργασίας για τα σχολεία του στρατηγικού πλαισίου για τον Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης.

 Εργαλεία προς στήριξη της εφαρμογής 

Η προτεινόμενη σύσταση του Συμβουλίου θα λάβει στήριξη από διάφορα μέσα:

υποβολή εκθέσεων και παρακολούθηση, ιδίως στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, του κοινωνικού πίνακα αποτελεσμάτων και του στρατηγικού πλαισίου για τον Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης·

μάθηση από ομότιμους, ανταλλαγές πληροφοριών και εμπειριών μεταξύ των κρατών μελών, ιδίως μέσω της ομάδας εργασίας για τα σχολεία του στρατηγικού πλαισίου για τον Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης·

χρηματοδότηση από την ΕΕ (κυρίως μέσω του Erasmus+, του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου+, του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη», του προγράμματος-πλαισίου «Ορίζων Ευρώπη», του Μέσου Τεχνικής Υποστήριξης, του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης κ.λπ.) μέσω εγκεκριμένων προγραμμάτων/σχεδίων·

επικαιροποιημένη πρακτική ευρωπαϊκή εργαλειοθήκη για τα σχολεία για την ανταλλαγή πόρων και πρακτικών 41 ·

ομάδα εμπειρογνωμόνων για τις στρατηγικές με σκοπό τη δημιουργία υποστηρικτικών περιβαλλόντων μάθησης για ομάδες που αντιμετωπίζουν κίνδυνο να παρουσιάσουν χαμηλές επιδόσεις και για τη στήριξη της ευημερίας στο σχολείο·

έρευνα μέσω του προγράμματος-πλαισίου «Ορίζων Ευρώπη»·

δημιουργία (από τον Δεκέμβριο του 2022) του εκπαιδευτικού εργαστηρίου για τις επενδύσεις σε ποιοτική εκπαίδευση και κατάρτιση, το οποίο θα ενισχύσει την αξιολόγηση και την παρακολούθηση των εκπαιδευτικών πολιτικών και επενδύσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Συμπληρωματικότητα με άλλες πρωτοβουλίες

Η σύσταση συμπληρώνει άλλες δράσεις της Επιτροπής που παρουσιάζονται στο πλαίσιο της ανακοίνωσης για τον Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης και του σχεδίου δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση. Στις εν λόγω δράσεις περιλαμβάνονται οι εξής:

σύσταση του Συμβουλίου του 2019 για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση σχετικά με τη διδασκαλία και την εκμάθηση γλωσσών 42 ·

σύσταση του Συμβουλίου του 2019 σχετικά με συστήματα προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας υψηλής ποιότητας 43 ·

σύσταση του Συμβουλίου του 2018 για την προώθηση των κοινών αξιών, της εκπαίδευσης χωρίς αποκλεισμούς και της ευρωπαϊκής διάστασης της διδασκαλίας 44 ·

σύσταση του Συμβουλίου του 2021 σχετικά με τη μικτή μάθηση για πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση υψηλής ποιότητας και χωρίς αποκλεισμούς 45 ·

διαρθρωμένος διάλογος σχετικά με τους παράγοντες που διευκολύνουν την επιτυχή ψηφιακή εκπαίδευση και την ανάπτυξη κοινών κατευθυντήριων γραμμών για τους εκπαιδευτικούς και το εκπαιδευτικό προσωπικό με σκοπό την προώθηση του ψηφιακού γραμματισμού και την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης·

ευρωπαϊκό θεματολόγιο δεξιοτήτων 46 ·

σύσταση του Συμβουλίου του 2020 σχετικά με την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ΕΕΚ) για βιώσιμη ανταγωνιστικότητα, κοινωνική δικαιοσύνη και ανθεκτικότητα 47 , στην οποία προτείνεται ένα εκσυγχρονισμένο πολιτικό όραμα της ΕΕ για την ΕΕΚ, συμπεριλαμβανομένης της ψηφιοποίησής της και της χρήσης της μικτής μάθησης·

σύσταση του Συμβουλίου του 2020 για «μια γέφυρα προς την απασχόληση — ενίσχυση των εγγυήσεων για τη νεολαία» και για την κατάργηση της σύστασης του Συμβουλίου του 2013 για τη θέσπιση εγγυήσεων για τη νεολαία 48 .

Η προτεινόμενη σύσταση του Συμβουλίου θα συμβάλει επίσης ώστε να υλοποιηθούν ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων και το σχέδιο δράσης του, η στρατηγική της ΕΕ για την ισότητα των φύλων 2020-2025 (2020) 49 , το στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για την ισότητα, την ένταξη και τη συμμετοχή των Ρομά 2020-2030 (2020) 50 και η σχετική σύσταση του Συμβουλίου (2021) 51 · η στρατηγική για την ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ 2020-2025 (2020) 52 · το σχέδιο δράσης για την ενσωμάτωση και την ένταξη για την περίοδο 2021-2027 (2020) 53 · η στρατηγική για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία 2021-2030 (2021) 54 · το σχέδιο δράσης της ΕΕ για την καταπολέμηση του ρατσισμού 2020-2025 (2020) 55 · η στρατηγική για την καταπολέμηση του αντισημιτισμού και τη διαφύλαξη της εβραϊκής ζωής (2021) 56 · η στρατηγική της ΕΕ για τα δικαιώματα του παιδιού (2021) 57 · η εγγύηση για τα παιδιά (2021) 58 · το ευρωπαϊκό έτος Νεολαίας (2022) 59 · η νέα ευρωπαϊκή στρατηγική για διαδίκτυο καλύτερα προσαρμοσμένο στα παιδιά (2022) 60 · και το HealthyLifeStyle4All (2021) 61 .

Το πρόγραμμα Erasmus+ στηρίζει την παρούσα πρωτοβουλία: οι οργανισμοί και οι συμμετέχοντες με λιγότερες ευκαιρίες βρίσκονται στο επίκεντρο της πρωταρχικής προτεραιότητας «Ένταξη και πολυμορφία» του προγράμματος, ενώ τίθενται στη διάθεσή τους ειδικοί μηχανισμοί και πόροι. Το πρόγραμμα Erasmus+ στηρίζει επίσης τους εκπαιδευτικούς και όλο το προσωπικό των σχολείων στην απόκτηση νέων ικανοτήτων και στην ανάπτυξη στρατηγικών και προγραμμάτων σπουδών χωρίς αποκλεισμούς με δράσεις όπως οι νέες Ακαδημίες Εκπαιδευτικών Erasmus+.

2.ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ, ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ

Νομική βάση

Η προτεινόμενη σύσταση του Συμβουλίου συνάδει με το άρθρο 165 παράγραφος 4 και το άρθρο 166 παράγραφος 4 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το άρθρο 165 παράγραφος 1 ορίζει ότι η Ένωση «συμβάλλει στην ανάπτυξη παιδείας υψηλού επιπέδου, ενθαρρύνοντας τη συνεργασία μεταξύ κρατών μελών και, αν αυτό απαιτείται, υποστηρίζοντας και συμπληρώνοντας τη δράση τους, σεβόμενη ταυτόχρονα πλήρως την αρμοδιότητα των κρατών μελών για το περιεχόμενο της διδασκαλίας και την οργάνωση των εκπαιδευτικών συστημάτων τους». Το άρθρο 165 παράγραφος 2 διευκρινίζει περαιτέρω ότι η δράση της Ένωσης στην εκπαίδευση έχει ως στόχο, εν μέρει, να ενθαρρύνει την ανάπτυξη της εκπαίδευσης εξ αποστάσεως. Το άρθρο 166 παράγραφος 1 προβλέπει ότι η Ένωση εφαρμόζει πολιτική επαγγελματικής εκπαίδευσης, με σκοπό να στηρίξει και συμπληρώσει τις δράσεις των κρατών μελών, σεβόμενη ταυτόχρονα πλήρως την αρμοδιότητα των κρατών μελών για το περιεχόμενο και την οργάνωση της επαγγελματικής εκπαίδευσης.

Η πρωτοβουλία δεν προτείνει επέκταση της κανονιστικής εξουσίας της ΕΕ ή δεσμευτικές υποχρεώσεις στα κράτη μέλη. Τα κράτη μέλη θα αποφασίσουν, σύμφωνα με τις εθνικές τους περιστάσεις, τον τρόπο εφαρμογής της παρούσας σύστασης του Συμβουλίου.

Επικουρικότητα (σε περίπτωση μη αποκλειστικής αρμοδιότητας)

Η παρούσα πρόταση συνάδει με την αρχή της επικουρικότητας, όπως προβλέπεται στο άρθρο 5 παράγραφος 3 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ).

Τα κράτη μέλη έχουν την ευθύνη για το περιεχόμενο της διδασκαλίας και την οργάνωση των οικείων συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης. Ταυτόχρονα, από τα στοιχεία προκύπτει ότι τα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν σειρά κοινών ζητημάτων που σχετίζονται με τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα και την ευημερία στο σχολείο.

Η παρούσα πρόταση του Συμβουλίου θα σεβαστεί πλήρως την αρμοδιότητα των κρατών μελών για το περιεχόμενο της διδασκαλίας και την οργάνωση του εκπαιδευτικού συστήματος, καθώς και την πολιτιστική και γλωσσική τους πολυμορφία, εκφράζοντας παράλληλα τον συμπληρωματικό και υποστηρικτικό ρόλο της ΕΕ και τον εθελοντικό χαρακτήρα της ευρωπαϊκής συνεργασίας στην εκπαίδευση και την κατάρτιση. Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης, η πρωτοβουλία θα στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών για ανάπτυξη και εφαρμογή πολιτικών και μηχανισμών, ανάλογα με τα εθνικά τους συστήματα και τις δομές.

Η πρωτοβουλία δεν προτείνει επέκταση της κανονιστικής εξουσίας της ΕΕ ή δεσμευτικές υποχρεώσεις στα κράτη μέλη. Η ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία της έγκειται κυρίως στην ικανότητα της ΕΕ να κινητοποιήσει πολιτικές δεσμεύσεις σε εθνικό επίπεδο και να στηρίξει τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης μέσω κατευθυντήριων γραμμών πολιτικής, κοινών εργαλείων και μέσων (Erasmus+, Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+, Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, πρόγραμμα «Ψηφιακή Ευρώπη», πρόγραμμα-πλαίσιο «Ορίζων Ευρώπη», Μέσο Τεχνικής Υποστήριξης, Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης κ.λπ.), σεβόμενη πλήρως την αρχή της επικουρικότητας.

Αναλογικότητα

Η παρούσα πρόταση συνάδει με την αρχή της αναλογικότητας, όπως αυτή διατυπώνεται στο άρθρο 5 παράγραφος 4 της ΣΕΕ.

Ούτε το περιεχόμενο ούτε η μορφή της παρούσας προτεινόμενης σύστασης του Συμβουλίου υπερβαίνει ό,τι είναι απαραίτητο για την επίτευξη των στόχων της. Οι δεσμεύσεις που θα αναλάβουν τα κράτη μέλη είναι εθελοντικής φύσης και κάθε κράτος μέλος παραμένει ελεύθερο να αποφασίσει ποια προσέγγιση θα ακολουθήσει.

Επιλογή της νομικής πράξης

Προκειμένου να συμβάλει στην επίτευξη των στόχων που αναφέρονται στα άρθρα 165 και 166 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η εν λόγω Συνθήκη προβλέπει την έγκριση συστάσεων από το Συμβούλιο, κατόπιν σχετικής πρότασης της Επιτροπής.

Η σύσταση του Συμβουλίου αποτελεί την κατάλληλη νομική πράξη στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, όπου η ΕΕ έχει υποστηρικτική αρμοδιότητα, και χρησιμοποιείται συχνά για την ευρωπαϊκή δράση στους εν λόγω τομείς. Ως νομική πράξη, αντικατοπτρίζει τη δέσμευση των κρατών μελών να εφαρμόσουν τα μέτρα που παρουσιάζονται και παρέχει ισχυρότερη πολιτική βάση για συνεργασία στον εν λόγω τομέα, ενώ παράλληλα σέβεται πλήρως την εξουσία των κρατών μελών στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης.

3.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΚ ΤΩΝ ΥΣΤΕΡΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΕΩΝ, ΤΩΝ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΩΝ ΜΕ ΤΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΚΤΙΜΗΣΕΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

Εκ των υστέρων αξιολογήσεις / έλεγχοι καταλληλότητας της ισχύουσας νομοθεσίας

Το 2019 δημοσιεύτηκε ανεξάρτητη αξιολόγηση της εφαρμογής της σύστασης του Συμβουλίου, του 2011, σχετικά με πολιτικές για τη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου 62 . Η μελέτη κάλυψε 37 χώρες της ΕΕ και τρίτες χώρες. Εξέτασε τα εξής θέματα:

την κατάσταση και τις τάσεις σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο και τις εθνικές ρυθμίσεις για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση της πρόωρης εγκατάλειψης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης·

επισκόπηση και παραδείγματα των μέτρων που εφαρμόζονται σε εθνικό επίπεδο για την πρόληψη, την παρέμβαση και την αντιστάθμιση, καθώς και αποδεικτικά στοιχεία για την αποτελεσματικότητά τους·

ανάλυση του ρόλου και της επιρροής της σύστασης του 2011 και των σχετικών εργαλείων πολιτικής της ΕΕ όσον αφορά τη συνάφεια, την αποτελεσματικότητα, την αποδοτικότητα και τη βιωσιμότητά τους·

την ανάγκη για μελλοντική στήριξη σε επίπεδο ΕΕ για την αντιμετώπιση της πρόωρης εγκατάλειψης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, καθώς και το είδος της στήριξης αυτής.

Διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη

Η πρόταση βασίζεται σε στοιχεία που συγκεντρώθηκαν κατά τη διάρκεια εκτεταμένης διαδικασίας διαβούλευσης 63 . Η διαδικασία περιλάμβανε:

ανοικτή δημόσια διαβούλευση διάρκειας 14 εβδομάδων σχετικά με τη νέα πρωτοβουλία, η οποία διήρκεσε από τις 24 Ιουνίου έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2021·

συζητήσεις στο πλαίσιο των συνεδριάσεων των Γενικών Διευθυντών που είναι αρμόδιοι για τα σχολεία·

σειρά ειδικών διαδικτυακών εργαστηρίων μεταξύ Μαΐου και Σεπτεμβρίου 2021 με εκπροσώπους υπουργείων και οργανώσεις ενδιαφερόμενων μερών (συμπεριλαμβανομένων εκπροσώπων εκπαιδευτικών και εκπαιδευτών, εκπαιδευομένων, γονέων και νέων, κοινωνικών εταίρων και ΜΚΟ που εκπροσωπούν διάφορα ενδιαφερόμενα μέρη), καθώς και με εμπειρογνώμονες του τομέα.

Συλλογή και χρήση εμπειρογνωσίας

Η πρόταση βασίζεται στα εξής:

διδάγματα που αντλήθηκαν από την εφαρμογή του στρατηγικού πλαισίου για τη συνεργασία σε θέματα πολιτικής «Εκπαίδευση και κατάρτιση 2020» (εκθέσεις ομάδων εργασίας, πρακτικές που συγκεντρώθηκαν και κοινοποιήθηκαν μέσω της ευρωπαϊκής εργαλειοθήκης για τα σχολεία κ.λπ.)·

ανεξάρτητη αξιολόγηση της εφαρμογής της σύστασης του Συμβουλίου, του 2011, σχετικά με πολιτικές για τη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου (βλ. ανωτέρω)·    

ευρύ φάσμα υφιστάμενων και πρόσφατων εκθέσεων και μελετών που ανατέθηκαν εξωτερικά σχετικά με: τον αναμενόμενο αντίκτυπο της κρίσης λόγω της νόσου COVID-19 στα εκπαιδευτικά αποτελέσματα, την ισότητα στην εκπαίδευση, τα συστήματα χωρίς αποκλεισμούς, τον σχολικό εκφοβισμό, την κοινωνική και συναισθηματική εκπαίδευση, την ευημερία στο σχολείο, τη συμμετοχή των γονέων, την ποιότητα της σχολικής ζωής, τις μεταρρυθμίσεις πολιτικής που εξηγούν τις επιτυχίες του προγράμματος PISA κ.λπ.·

χαρτογράφηση έργων Erasmus+ που σχετίζονται με την προώθηση καλύτερων εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων, την καταπολέμηση των χαμηλών επιδόσεων και της πρόωρης εγκατάλειψης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης και τη στήριξη της ευημερίας στο σχολείο·

εμπειρογνωσία ακαδημαϊκών και άλλων εξωτερικών εμπειρογνωμόνων που έχουν προσφέρει τεκμηριωμένες γνώσεις και συμβουλές μέσω του δικτύου εμπειρογνωμόνων που ασχολείται με την κοινωνική διάσταση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης (NESET) 64 και της συντακτικής επιτροπής της ευρωπαϊκής εργαλειοθήκης για τα σχολεία.

την ανάλυση εκθέσεων και μελετών του ΟΟΣΑ, της UNESCO και του Συμβουλίου της Ευρώπης, καθώς και του έργου του Κοινού Κέντρου Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Cedefop και του δικτύου Eurydice.

Οι πληροφορίες αυτές περιλαμβάνονται στο συνοδευτικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής.

Εκτίμηση επιπτώσεων

Λόγω της συμπληρωματικής προσέγγισης των δραστηριοτήτων αυτών ως προς τις πρωτοβουλίες των κρατών μελών, του εθελοντικού χαρακτήρα των προτεινόμενων δραστηριοτήτων και του εύρους των αναμενόμενων επιπτώσεων, δεν διενεργήθηκε εκτίμηση των επιπτώσεων. Η πρόταση καταρτίστηκε βάσει προηγούμενων μελετών 65 , διαβούλευσης με τα κράτη μέλη και δημόσιας διαβούλευσης.

Καταλληλότητα και απλούστευση του κανονιστικού πλαισίου

Άνευ αντικειμένου.

Θεμελιώδη δικαιώματα

Η παρούσα πρόταση σύστασης του Συμβουλίου συνάδει με τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις αρχές που αναγνωρίζονται στο πλαίσιο του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ειδικότερα το δικαίωμα στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που προβλέπεται στο άρθρο 8, η ακαδημαϊκή ελευθερία που κατοχυρώνεται στο άρθρο 13, το δικαίωμα εκπαίδευσης που προβλέπεται στο άρθρο 14, και η απαγόρευση των διακρίσεων που προβλέπεται στο άρθρο 21.

Τα μέτρα λαμβάνονται σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ για την προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, και ιδίως με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 66 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών (Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων).

4.ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Γι’ αυτήν την πρωτοβουλία δεν θα απαιτηθούν πρόσθετοι πόροι από τον προϋπολογισμό της ΕΕ.

5.ΛΟΙΠΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Σχέδια εφαρμογής και ρυθμίσεις παρακολούθησης, αξιολόγησης και υποβολής εκθέσεων

Για τη στήριξη της εφαρμογής, η Επιτροπή προτείνει να αναπτυχθούν, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, δραστηριότητες μάθησης από ομότιμους και να προσδιορισμού ορθών πρακτικών, καθώς και έρευνα, υλικό καθοδήγησης, εγχειρίδια και άλλα συγκεκριμένα παραδοτέα βάσει αποδεικτικών στοιχείων. Η Επιτροπή σχεδιάζει να αναπτύξει περαιτέρω την ευρωπαϊκή εργαλειοθήκη για τα σχολεία στο πλαίσιο της νέας ευρωπαϊκής πλατφόρμας για τη σχολική εκπαίδευση με σκοπό την κοινοποίηση των πορισμάτων, των επιτυχημένων παραδειγμάτων και τυχόν άλλων σχετικών πόρων.

Η Επιτροπή προτίθεται να υποβάλει έκθεση σχετικά με τη χρήση της σύστασης του Συμβουλίου κατά τις εργασίες για την εφαρμογή του στρατηγικού πλαισίου για την ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης με στόχο τον Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης και πέραν αυτού.

Επεξηγηματικά έγγραφα (για οδηγίες)

Άνευ αντικειμένου.

Περιγραφή της πρότασης για σύσταση του Συμβουλίου και έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής

Με βάση την πείρα από τη σύσταση του Συμβουλίου του 2011, η προτεινόμενη σύσταση του Συμβουλίου συνδυάζει την καινοτομία με τη συνέχεια, προσφέροντας νέες λύσεις και διευρύνοντας και επικαιροποιώντας ορισμένα στοιχεία του κειμένου που θα καταργήσει.

Σε συνέχεια της σύστασης του 2011, η πρόταση υπογραμμίζει την ανάγκη συνδυασμού μέτρων πρόληψης, παρέμβασης και αντιστάθμισης. Ωστόσο, δίνει μεγαλύτερη έμφαση στα μέτρα πρόληψης και αναγνωρίζει ότι οι διαφορετικές ανάγκες/τα διαφορετικά κοινά απαιτούν διαφορετικά είδη δράσεων. Ενσωματώνει πτυχές που δεν εξετάζονταν (ή δεν εξετάζονταν επαρκώς) στο κείμενο του 2011, όπως η διακυβέρνηση των σχολείων και οι μηχανισμοί διασφάλισης της ποιότητας· η έννοια της ολιστικής σχολικής προσέγγισης και της συνεργασίας και της σύμπραξης εντός και στο γενικότερο πλαίσιο των σχολείων· ο βασικός ρόλος της διασφάλισης της ευημερίας, της κοινωνικής και συναισθηματικής μάθησης· και περισσότερο ασφαλή, υγιή και υποστηρικτικά μαθησιακά περιβάλλοντα.

Προτείνει καθοδήγηση και δράση που μπορούν να αναλάβουν τα κράτη μέλη για την προώθηση καλύτερων εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων για τους νέους Ευρωπαίους, και καθορίζει τη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να στηρίξει και να συμπληρώσει τις δράσεις των κρατών μελών στον τομέα αυτόν.

Το συνοδευτικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής παρουσιάζει ερευνητικά στοιχεία, γνώμες των ενδιαφερόμενων μερών και εμπειρίες που συγκεντρώθηκαν κατά το στάδιο της διαβούλευσης, και παρέχει παραδείγματα από υφιστάμενες πολιτικές και έργα που υποστηρίζουν την πολιτική που προωθείται στην προτεινόμενη σύσταση του Συμβουλίου.

2022/0206 (NLE)

Πρόταση

ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

σχετικά με δρόμους προς τη σχολική επιτυχία

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,

Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 165 παράγραφος 4 και το άρθρο 166 παράγραφος 4,

Έχοντας υπόψη την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,

Εκτιμώντας τα ακόλουθα:

(1)Ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων 67 τονίζει, στην πρώτη και την ενδέκατη αρχή του, τη σημασία της εξασφάλισης ποιοτικής και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευσης για όλους, από μικρή ηλικία. Η αποτελεσματική εφαρμογή των εν λόγω αρχών εξαρτάται από την αποφασιστικότητα και τη δράση των κρατών μελών. Οι δράσεις σε επίπεδο ΕΕ μπορούν να συμπληρώσουν τις εθνικές δράσεις και η Επιτροπή παρουσίασε τη δική της συμβολή στο σχέδιο δράσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων 68 .

(2)Στις 30 Σεπτεμβρίου 2020 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης έως το 2025, περιλαμβάνοντας τη συμμετοχικότητα ως μία από τις έξι διαστάσεις του 69 . Στις 18 Φεβρουαρίου 2021 το Συμβούλιο εξέδωσε το ψήφισμα του Συμβουλίου περί στρατηγικού πλαισίου για την ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης με στόχο τον Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης και πέραν αυτού (2021-2030) 70 .

(3)Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στην ομιλία της το 2021 σχετικά με την κατάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρότεινε να ανακηρυχθεί το 2022 Ευρωπαϊκό Έτος Νεολαίας, ώστε να δοθούν στους νέους περισσότερες ευκαιρίες να διαμορφώσουν το μέλλον της Ευρώπης και να συμμετάσχουν σε αποφάσεις που επηρεάζουν τη ζωή τους.

(4)Στην τελική έκθεση της Διάσκεψης για το μέλλον της Ευρώπης, οι πολίτες καλούν την Ένωση να δημιουργήσει έως το 2025 έναν Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης χωρίς αποκλεισμούς, εντός του οποίου όλοι οι πολίτες θα έχουν ισότιμη πρόσβαση σε ποιοτική εκπαίδευση και δια βίου μάθηση, συμπεριλαμβανομένων των πολιτών σε αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές 71 . Στην ανακοίνωση της Επιτροπής του 2020 η ένταξη και η ισότητα των φύλων προσδιορίζονται ως βασική διάσταση του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης που πρέπει να επιτευχθεί έως το 2025, και ζητεί την αποσύνδεση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων από την κοινωνικοοικονομική κατάσταση. Το Συμβούλιο συμφώνησε ότι έως το 2030 το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 15 ετών που παρουσιάζουν χαμηλές επιδόσεις στην ανάγνωση, τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες θα πρέπει να είναι κάτω του 15 % και δεσμεύτηκε για μείωση του ποσοστού των ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση και την κατάρτιση σε κάτω από 9 %.

(5)Μολονότι το ποσοστό των ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση έχει βελτιωθεί σημαντικά σε επίπεδο ΕΕ, με μείωση κατά 3,9 ποσοστιαίες μονάδες κατά την περίοδο 2010-2021, πολλοί εκπαιδευόμενοι εξακολουθούν να εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση. Το ποσοστό των ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση και την κατάρτιση ανήλθε σε 9,7 % το 2021 σε ολόκληρη την ΕΕ κατά μέσο όρο, λίγο κάτω από τον στόχο του 10 % του στρατηγικού πλαισίου «ΕΚ 2020» που είχε τεθεί για το 2020 σε επίπεδο ΕΕ. Ωστόσο, περισσότεροι από 3,2 εκατομμύρια νέοι στην ΕΕ (ηλικίας 18-24 ετών) εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση και την κατάρτιση με αποτέλεσμα να στερούνται μια δίκαιη ευκαιρία σε μια επιτυχημένη επαγγελματική σταδιοδρομία. Εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ και εντός των χωρών, με συνεχιζόμενες ανισότητες μεταξύ συγκεκριμένων ομάδων (π.χ. μετανάστες, νέοι άνδρες, εθνοτικές μειονότητες, όπως οι Ρομά, νέοι σε αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές παρουσιάζουν λιγότερο καλές επιδόσεις).

(6)Τα αποτελέσματα του Προγράμματος Διεθνούς Αξιολόγησης Μαθητών (PISA) του ΟΟΣΑ για το 2018 αποκαλύπτουν μια τάση επιδείνωσης όσον αφορά τον αριθμό των ατόμων που παρουσιάζουν χαμηλές επιδόσεις σε βασικές δεξιότητες κατά την περίοδο 2009-2018. Σήμερα, ένας στους πέντε Ευρωπαίους ηλικίας 15 ετών εξακολουθεί να μη διαθέτει επαρκείς ικανότητες στην ανάγνωση, στα μαθηματικά ή στις φυσικές επιστήμες. Επίσης, τα αποτελέσματα της διεθνούς μελέτης του 2018 για τον γραμματισμό σε θέματα υπολογιστών και πληροφοριών (ICILS) δείχνουν ότι το ένα πέμπτο των νέων στην ΕΕ δεν διαθέτουν βασικές ψηφιακές δεξιότητες, ενώ παράλληλα αποκαλύπτουν σημαντικές αποκλίσεις επιδόσεων όσον αφορά την κοινωνικοοικονομική κατάσταση, στοιχείο που ενέχει τον κίνδυνο διεύρυνσης του ψηφιακού χάσματος 72 .

(7)Τα στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο είναι ο ισχυρότερος παράγοντας πρόβλεψης των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων. Οι εκπαιδευόμενοι που προέρχονται από μειονεκτικά περιβάλλοντα υπερεκπροσωπούνται μεταξύ εκείνων που εγκαταλείπουν την εκπαίδευση και την κατάρτιση χωρίς να αποκτήσουν τίτλο ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στις περισσότερες χώρες της ΕΕ. Το πρόγραμμα PISA το 2018 αποκάλυψε ότι το ποσοστό των μαθητών που παρουσιάζουν χαμηλές επιδόσεις στην ανάγνωση στις περισσότερες χώρες της ΕΕ είναι πολύ μεγαλύτερο στο κατώτερο τεταρτημόριο του δείκτη οικονομικής, κοινωνικής και πολιτισμικής κατάστασης (ESCS) σε σύγκριση με τους μαθητές στο ανώτερο τεταρτημόριο του ESCS, κατά έως και περισσότερες από 40 ποσοστιαίες μονάδες σε ορισμένες χώρες της ΕΕ. Η ακαδημαϊκή βιβλιογραφία επιβεβαιώνει ότι οι μαθητές με χαμηλό κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο τείνουν να αντιμετωπίζουν περισσότερες δυσκολίες στην ανάπτυξη ακαδημαϊκών και γλωσσικών δεξιοτήτων. Παρουσιάζουν συχνότερα προβλήματα συμπεριφοράς που σχετίζονται με τη μάθηση, έχουν λιγότερα κίνητρα για μάθηση, εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση και την κατάρτιση και με χαμηλότερα προσόντα και ανεπαρκείς ικανότητες για την πλήρη συμμετοχή τους στην κοινωνία.

(8)Τα τελευταία έτη τα κράτη μέλη έχουν εντάξει στα εκπαιδευτικά τους συστήματα μεγάλο αριθμό μεταναστών από τρίτες χώρες (συμπεριλαμβανομένων προσφύγων 73 ) σε ηλικία σχολικής φοίτησης. Περαιτέρω προκλήσεις προκύπτουν σε σχέση με τα άτομα που εγκαταλείπουν την εμπόλεμη ζώνη στην Ουκρανία, μεγάλο ποσοστό των οποίων είναι παιδιά σε ηλικία σχολικής φοίτησης τα οποία χρειάζονται στοχευμένη μαθησιακή υποστήριξη (συμπεριλαμβανομένης της εκμάθησης της γλώσσας σχολικής φοίτησης) και ψυχοκοινωνική υποστήριξη.

(9)Τα PISA 2015 και PISA 2018 αποκάλυψαν επίσης το μειωμένο αίσθημα των μαθητών ότι ανήκουν στο σχολείο και τον εκτεταμένο και ολοένα αυξανόμενο εκφοβισμό/κυβερνοεκφοβισμό. Η έρευνα αναδεικνύει τη σημασία της συναισθηματικής, κοινωνικής και σωματικής ευημερίας στα σχολεία για την ενίσχυση των ευκαιριών των παιδιών και των νέων να επιτύχουν στην εκπαίδευση και στη ζωή. Επιβεβαιώνει ότι τα προβλήματα ψυχικής υγείας, καθώς και η βία και ο εκφοβισμός, ο ρατσισμός, η ξενοφοβία και άλλες μορφές μισαλλοδοξίας έχουν καταστροφικές επιπτώσεις στη συναισθηματική ευημερία και στα εκπαιδευτικά αποτελέσματα των παιδιών και των νέων. Η έρευνα δείχνει επίσης ότι οι μειονεκτούσες ομάδες αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστούν εκφοβισμό και ότι το αίσθημα του ανήκειν των εκπαιδευομένων που φοιτούν σε μειονεκτικά από κοινωνικοοικονομική άποψη σχολεία είναι μειωμένο σε σύγκριση με τους πιο εύπορους συνομηλίκους τους.

(10)Η πανδημία COVID-19 ανέδειξε ακόμη περισσότερο τη σημασία της αντιμετώπισης των προκλήσεων αυτών. Αρκετές μελέτες δείχνουν ότι η κρίση ενδέχεται να αυξήσει την πιθανότητα να εγκαταλείψουν πραγματικά το σχολείο οι εκπαιδευόμενοι που κινδυνεύουν να απομακρυνθούν από αυτό και ότι είχε καταστροφικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία και ευημερία των εκπαιδευομένων γενικά.

(11)Το 2011 το Συμβούλιο εξέδωσε σύσταση σχετικά με πολιτικές για τη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου 74 . Έχουν πραγματοποιηθεί εκτεταμένες εργασίες σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο για την εφαρμογή της σύστασης, ιδίως μέσω της μάθησης από ομότιμους και της ανταλλαγής ορθών πρακτικών μεταξύ των κρατών μελών εντός του πλαισίου «ΕΚ 2020» για τη συνεργασία σε θέματα πολιτικής 75 . Ένα ευρύ φάσμα πόρων, παραδείγματα επιτυχημένων μέτρων και υλικό τεκμηρίωσης είναι διαθέσιμα στο διαδίκτυο μέσω της ευρωπαϊκής εργαλειοθήκης για τα σχολεία 76 και της δέσμης εργαλείων ΕΕΚ του Cedefop για την αντιμετώπιση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου. Ανεξάρτητη αξιολόγηση της εφαρμογής της σύστασης που δημοσιεύτηκε το 2019 77 παρέχει ισχυρές ενδείξεις ότι η εν λόγω σύσταση του Συμβουλίου και η συνοδευτική δέσμη εργαλείων πολιτικής της ΕΕ έχουν ενθαρρύνει τους μετασχηματισμούς στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών θεσμών και πολιτικών και έχουν συμβάλει στη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. Επισημαίνει επίσης τους τομείς στους οποίους απαιτούνται περαιτέρω εργασίες.

(12)Το πρόγραμμα Erasmus+ έχει στηρίξει σειρά διακρατικών έργων για την ένταξη σε διάφορους εκπαιδευτικούς τομείς, στο πλαίσιο των οποίων αντιμετωπίζονται τα ζητήματα των χαμηλών επιδόσεων και της πρόωρης εγκατάλειψης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. Για την περίοδο 2021-2027 η ένταξη αποτελεί μία από τις πρωταρχικές προτεραιότητες του Erasmus+. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει επίσης ειδική προτεραιότητα πολιτικής για την αντιμετώπιση του μαθησιακού μειονεκτήματος, της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου και της χαμηλής επάρκειας σε βασικές δεξιότητες, η οποία παρέχει τη δυνατότητα στα ενδιαφερόμενα μέρη να χρησιμοποιήσουν χρηματοδότηση από το Erasmus+ για την εφαρμογή συστάσεων πολιτικής.

(13)Τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ) για τα έτη 2014-2020 έχουν κινητοποιήσει σημαντικές επενδύσεις για την αντιμετώπιση της πρόωρης εγκατάλειψης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, παρέχοντας στήριξη σε πολυάριθμα έργα μεγάλης κλίμακας σύμφωνα με τη σύσταση του Συμβουλίου του 2011. Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+ στηρίζει πρόσωπα, περιφέρειες και κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες προκλήσεις —από την ανάκαμψη από την πανδημία COVID-19 έως την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για την απασχόληση, την κοινωνική ένταξη, την εκπαίδευση και το κλίμα. Η χρήση για τον προγραμματισμό των παρεμβάσεων στο πλαίσιο των ΕΔΕΤ και των κονδυλίων της πολιτικής συνοχής για την περίοδο 2021-2027 βασίζεται, μεταξύ άλλων, σε στοιχεία από τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που εκδίδονται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.

(14)Το Μέσο Τεχνικής Υποστήριξης παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να λαμβάνουν στήριξη, κατόπιν αιτήματος, για προσαρμοσμένες μεταρρυθμίσεις σε διάφορους τομείς, όπως, για παράδειγμα, η βελτίωση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων για τα παιδιά, η βελτίωση της προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας, ο καθορισμός εθνικών στρατηγικών και σχεδίων δράσης για την αντιμετώπιση και την πρόληψη της πρόωρης εγκατάλειψης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, η ανάπτυξη εργαλείων για τη στήριξη της πρόσληψης και της επαγγελματικής εξέλιξης εκπαιδευτικών ή η προετοιμασία και η υλοποίηση της μεταρρυθμίσεων στο πρόγραμμα σπουδών. Το Μέσο Τεχνικής Υποστήριξης και το Πρόγραμμα Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων, ο προκάτοχός του, έχουν χρησιμοποιηθεί από αρκετά κράτη μέλη για τη στήριξη μεταρρυθμίσεων με σκοπό την πρόληψη της πρόωρης εγκατάλειψης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, ιδιαίτερα όσον αφορά παιδιά που προέρχονται από ευάλωτα περιβάλλοντα.

(15)Τα παιδιά και οι έφηβοι χρειάζονται ένα ισορροπημένο σύνολο γνωστικών, κοινωνικών και συναισθηματικών ικανοτήτων για να εξασφαλίσουν θετικά αποτελέσματα στο σχολείο και στη ζωή. Η σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με τις βασικές ικανότητες της δια βίου μάθησης 78 ορίζει τις προσωπικές, κοινωνικές και μεταγνωστικές ικανότητες. Σε αυτές περιλαμβάνονται η ικανότητα του ατόμου να αντιμετωπίζει την αβεβαιότητα και πολυπλοκότητα, να υποστηρίζει τη σωματική και συναισθηματική ακεραιότητά του, να διατηρεί τη σωματική και ψυχική του υγεία, να αναπτύσσει συνεργατικές και θετικές σχέσεις και να μπορεί να διαγάγει μια συνειδητοποιημένη σε θέματα υγείας, προσανατολισμένη στο μέλλον ζωή, να συναισθάνεται και να διαχειρίζεται συγκρουσιακές καταστάσεις σε ένα υποστηρικτικό πλαίσιο χωρίς αποκλεισμούς.

(16)Στα συμπεράσματα του Συμβουλίου για τους Ευρωπαίους εκπαιδευτικούς και εκπαιδευτές για το μέλλον 79 αναγνωρίζεται ότι οι εκπαιδευτικοί, οι εκπαιδευτές και οι διευθυντές σχολείων αποτελούν την απαραίτητη κινητήρια δύναμη στην εκπαίδευση και κατάρτιση και τονίζεται η ανάγκη περαιτέρω ανάπτυξης και επικαιροποίησης των ικανοτήτων τους. Στην ανακοίνωση για τον Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης και το ψήφισμα του Συμβουλίου αναγνωρίστηκε ο κρίσιμος ρόλος των εκπαιδευτικών και των εκπαιδευτών.

(17)Στη σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με συστήματα προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας υψηλής ποιότητας 80 υπογραμμίζεται ότι η πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας για όλα τα παιδιά στηρίζει την υγιή ανάπτυξη και την εκπαιδευτική επιτυχία τους, συμβάλλει στον περιορισμό των κοινωνικών ανισοτήτων και στη μείωση του χάσματος ικανοτήτων μεταξύ παιδιών που προέρχονται από διαφορετικό κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο.

(18)Η σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με τη μικτή μάθηση για πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση υψηλής ποιότητας και χωρίς αποκλεισμούς 81 προωθεί προσεγγίσεις μικτής μάθησης, συνδυάζοντας περιβάλλοντα μάθησης εντός του χώρου του σχολείου και εξ αποστάσεως, καθώς και ψηφιακά και μη ψηφιακά εργαλεία μάθησης, με σκοπό την οικοδόμηση πιο ανθεκτικών και χωρίς αποκλεισμούς συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης. Οι πρακτικές αυτές καθιστούν δυνατή την εφαρμογή διαφοροποιημένων προσεγγίσεων και εργαλείων για την καλύτερη υποστήριξη μαθητών με συγκεκριμένες ανάγκες ή μαθητών που προέρχονται από μειονεκτούσες ομάδες και για την ενίσχυση των κινήτρων για μάθηση.

(19)Το ευρωπαϊκό θεματολόγιο δεξιοτήτων 82 καθορίζει δράσεις που αποσκοπούν στην ενίσχυση της βιώσιμης ανταγωνιστικότητας και την οικοδόμηση ανθεκτικότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων και την παροχή βοήθειας σε άτομα και επιχειρήσεις ώστε να αναπτύξουν περισσότερες και καλύτερες δεξιότητες, με βάση τα διδάγματα που αντλήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19. Η σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ΕΕΚ) για βιώσιμη ανταγωνιστικότητα, κοινωνική δικαιοσύνη και ανθεκτικότητα 83 προτείνει ένα ανανεωμένο όραμα πολιτικής της ΕΕ για την ΕΕΚ, το οποίο διαδραματίζει καίριο ρόλο στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της πρόωρης εγκατάλειψης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης και στην προώθηση της ισότητας των ευκαιριών.

(20)Το σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση 84 καθορίζει δράσεις για την ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων και ικανοτήτων για τον ψηφιακό μετασχηματισμό, ώστε να διασφαλιστεί ότι κανένας εκπαιδευόμενος δεν θα μείνει στο περιθώριο και ότι οι απόφοιτοι διαθέτουν τις ικανότητες που απαιτούνται στην αγορά εργασίας. Προβλέπει την ανάπτυξη κοινών κατευθυντήριων γραμμών για τους εκπαιδευτικούς και το εκπαιδευτικό προσωπικό με σκοπό την προώθηση του ψηφιακού γραμματισμού και την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης, την επικαιροποίηση του ευρωπαϊκού πλαισίου ψηφιακών ικανοτήτων και την προγραμματισμένη πρόταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με τη βελτίωση της παροχής ψηφιακών δεξιοτήτων στην εκπαίδευση και την κατάρτιση. Το σχέδιο δράσης ενθαρρύνει επίσης τη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ των φύλων στους τομείς STEM.

(21)Η σύσταση του Συμβουλίου για τη θέσπιση ευρωπαϊκής εγγύησης για τα παιδιά καλεί τα κράτη μέλη να εγγυηθούν ουσιαστική και δωρεάν πρόσβαση στην εκπαίδευση και σε σχολικές δραστηριότητες για παιδιά που έχουν ανάγκη (δηλαδή αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, ειδικότερα Ρομά). Η στρατηγική της ΕΕ για τα δικαιώματα του παιδιού απαιτεί την οικοδόμηση ποιοτικής εκπαίδευσης χωρίς αποκλεισμούς. Η νέα στρατηγική της ΕΕ για ένα διαδίκτυο καλύτερα προσαρμοσμένο στα παιδιά απαιτεί την οικοδόμηση ενός ψηφιακού περιβάλλοντος στο οποίο τα παιδιά προστατεύονται, ενδυναμώνονται και αντιμετωπίζονται με σεβασμό και τονίζει ότι τα παιδιά που βρίσκονται σε ευάλωτη κατάσταση θα πρέπει να έχουν ίσες ευκαιρίες προκειμένου να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες της ψηφιακής δεκαετίας.

(22)Μια νέα γενιά στρατηγικών της ΕΕ για την ισότητα και πλαισίων πολιτικής για την ένταξη που εγκρίθηκαν το 2020 και το 2021 85 δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στην προώθηση της ισότητας και της ένταξης και στην καταπολέμηση των διακρίσεων στην εκπαίδευση, με στοχευμένη στήριξη των πλέον μειονεκτούντων ατόμων και των ατόμων που υφίστανται δυσμενείς διακρίσεις.

(23)Η σύσταση του Συμβουλίου για «μια γέφυρα προς την απασχόληση — ενίσχυση των εγγυήσεων για τη νεολαία» 86 συνιστά να διευκολυνθεί η επιστροφή των νέων στην εκπαίδευση και την κατάρτιση μέσω της διαφοροποίησης της προσφοράς συνεχούς εκπαίδευσης, διασφαλίζοντας, κατά περίπτωση, την επικύρωση της μη τυπικής και της άτυπης μάθησης. Επιπλέον, η πρωτοβουλία ALMA 87 (Aim, Learn, Master, Achieve, δηλαδή στοχεύω, μαθαίνω, κατακτώ, επιτυγχάνω) βοηθά μειονεκτούντες νέους ηλικίας 18-30 ετών που βρίσκονται εκτός εκπαίδευσης, απασχόλησης ή κατάρτισης (ΕΕΑΚ) να βρουν τον δρόμο τους προς την αγορά εργασίας στη χώρα καταγωγής τους, συνδυάζοντας τη στήριξη για εκπαίδευση, επαγγελματική κατάρτιση ή απασχόληση με μια θέση εργασίας σε άλλο κράτος μέλος της ΕΕ, προκειμένου να ενισχύσουν τις δεξιότητες, τις γνώσεις και την πείρα τους.

(24)Τα διδάγματα που αντλήθηκαν από την εφαρμογή της σύστασης του Συμβουλίου του 2011, τα νέα στοιχεία που προέκυψαν από την έρευνα και τις διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη απαιτούν μια ευρύτερη, περισσότερο συμμετοχική και συστημική προσέγγιση της σχολικής επιτυχίας, η οποία θα αντιμετωπίζει ταυτόχρονα τον στόχο σε επίπεδο ΕΕ όσον αφορά τις βασικές δεξιότητες και τον στόχο όσον αφορά την πρόωρη εγκατάλειψη της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, και θα ενσωματώνει πλήρως τη διάσταση της ευημερίας. Μια τέτοιου είδους προσέγγιση θα πρέπει να διασφαλίζει την ανάπτυξη των ικανοτήτων που απαιτούνται για την πρόοδο στην εκπαίδευση και τη ζωή, και να οδηγεί σε ουσιαστικές εμπειρίες μάθησης, δέσμευση, ευρύτερη συμμετοχή στην κοινότητα και μετάβαση σε μια σταθερή ενηλικίωση.

(25)Ο στόχος για μείωση των χαμηλών επιδόσεων και της πρόωρης εγκατάλειψης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, καθώς και για προώθηση της σχολικής επιτυχίας πρέπει να αντιμετωπιστεί με συστηματικό τρόπο μέσω της εκπαίδευσης και της κατάρτισης σε ολόκληρη την ΕΕ. Σε επίπεδο συστήματος, απαιτείται συνοχή των μέτρων πολιτικής, συντονισμός με άλλους συναφείς τομείς πολιτικής (όπως υγεία, κοινωνικές υπηρεσίες, απασχόληση, στέγαση, δικαιοσύνη, μετανάστευση και ένταξη) και αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ των διαφόρων φορέων σε όλα τα επίπεδα (εθνικό, περιφερειακό, τοπικό, σχολικό) για τη συντονισμένη στήριξη των παιδιών, των νέων και των οικογενειών τους. Παράλληλα, σε σχολικό επίπεδο, θα πρέπει να προωθηθούν ολιστικές σχολικές προσεγγίσεις, που ενσωματώνουν όλους τους τομείς δραστηριότητας (διδασκαλία και μάθηση· σχεδιασμός και διακυβέρνηση κ.λπ.) και εξασφαλίζουν τη συμμετοχή όλων των βασικών παραγόντων: εκπαιδευομένων, διευθυντών σχολείων, διδακτικού και μη διδακτικού προσωπικού, γονέων και οικογενειών, τοπικών και ευρύτερων κοινοτήτων 88 .

(26)Η παρούσα σύσταση του Συμβουλίου σέβεται πλήρως τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας,

ΣΥΝΙΣΤΑ ΣΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ

1.Να αναπτύξουν ή να ενισχύσουν περαιτέρω έως το 2025 μια ενοποιημένη και ολοκληρωμένη στρατηγική για τη σχολική επιτυχία, στο κατάλληλο επίπεδο, σύμφωνα με τη δομή του οικείου συστήματος εκπαίδευσης και κατάρτισης, με σκοπό την αποσύνδεση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων από την κοινωνικοοικονομική κατάσταση, την προώθηση της ένταξης στην εκπαίδευση (μεταξύ άλλων, μέσω της αντιμετώπισης του διαχωρισμού στην εκπαίδευση) και την περαιτέρω μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης και των χαμηλών επιδόσεων σε βασικές δεξιότητες, όπως προτείνεται στο πλαίσιο πολιτικής του παραρτήματος. Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην ευημερία στο σχολείο ως βασική συνιστώσα της σχολικής επιτυχίας. Η εν λόγω στρατηγική θα πρέπει να περιλαμβάνει μέτρα πρόληψης, παρέμβασης και αντιστάθμισης (συμπεριλαμβανομένων μέτρων που προσφέρονται στο πλαίσιο των εγγυήσεων για τη νεολαία), να βασίζεται σε αποδεικτικά στοιχεία και να συνδυάζει καθολικά μέτρα με στοχευμένες και/ή εξατομικευμένες διατάξεις για εκπαιδευομένους που χρειάζονται πρόσθετη προσοχή και στήριξη σε περιβάλλοντα χωρίς αποκλεισμούς (όπως εκπαιδευόμενοι που προέρχονται από κοινωνικοοικονομικά μειονεκτικά περιβάλλοντα, από οικογένειες μεταναστών —συμπεριλαμβανομένων των προσφύγων— ή Ρομά, εκπαιδευόμενοι με ορατές και μη ορατές αναπηρίες, άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή προβλήματα ψυχικής υγείας). Η εν λόγω στρατηγική θα πρέπει επίσης να βασίζεται σε δομημένη συνεργασία μεταξύ φορέων που εκπροσωπούν διαφόρους τομείς πολιτικής, επίπεδα διακυβέρνησης και εκπαιδευτικές βαθμίδες, να επωφελείται από επαρκή χρηματοδότηση και να συνοδεύεται από σαφές σχέδιο εφαρμογής και αξιολόγησης.

2.Να αναπτύξουν και να ενισχύσουν περαιτέρω συστήματα συλλογής δεδομένων και παρακολούθησης σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, τα οποία καθιστούν δυνατή τη συστηματική συλλογή ποσοτικών και ποιοτικών πληροφοριών σχετικά με τους εκπαιδευομένους, καθώς και σχετικά με τους παράγοντες που επηρεάζουν τα μαθησιακά αποτελέσματα, ιδίως το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο. Τα συστήματα αυτά πρέπει να συμμορφώνονται με την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και την εθνική νομοθεσία. Θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι διατίθενται αναλυτικά δεδομένα και πληροφορίες για ευρύ φάσμα πτυχών σε διάφορα επίπεδα πολιτικής και χρησιμοποιούνται για την πρόληψη και την έγκαιρη παρέμβαση, την ανάλυση και τον σχεδιασμό πολιτικής, την καθοδήγηση, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των ανωτέρω στρατηγικών.

3.Στο πλαίσιο μιας ενοποιημένης και ολοκληρωμένης στρατηγικής, να συνδυάζουν μέτρα πρόληψης, παρέμβασης και αντιστάθμισης, όπως αυτά που ορίζονται στο πλαίσιο πολιτικής του παραρτήματος με σκοπό τη στήριξη:

3.1.των εκπαιδευομένων, συνδυάζοντας με συστηματικό τρόπο διαφορετικά μέτρα που θέτουν τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες των εκπαιδευομένων στο επίκεντρο.

3.2.διευθυντών σχολείων, εκπαιδευτικών, εκπαιδευτών και λοιπού προσωπικού, διασφαλίζοντας ότι διαθέτουν τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις ικανότητες, καθώς και χρόνο, χώρο και επαρκή στήριξη για να εργάζονται αποτελεσματικά με εκπαιδευομένους που αντιμετωπίζουν κίνδυνο αποκλεισμού, χαμηλών επιδόσεων και πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου.

3.3.των σχολείων με την ανάπτυξη «ολιστικής σχολικής προσέγγισης» για τη σχολική επιτυχία, στην οποία όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας (διευθυντές σχολείων, εκπαιδευτικοί, εκπαιδευτές και λοιπό εκπαιδευτικό προσωπικό, εκπαιδευόμενοι, γονείς και οικογένειες και η τοπική κοινότητα), καθώς και εξωτερικά ενδιαφερόμενα μέρη, συμμετέχουν ενεργά και με συνεργατικό τρόπο για την προώθηση της εκπαιδευτικής επιτυχίας για όλους τους εκπαιδευομένους.

3.4.μέτρων σε επίπεδο συστήματος για τη βελτίωση της ισότητας και της ένταξης στην εκπαίδευση και την κατάρτιση και την εκπαιδευτική επιτυχία όλων των εκπαιδευομένων, μεταξύ άλλων, με την αντιμετώπιση δομών και μηχανισμών που ενδέχεται να έχουν ιδιαίτερα αρνητικό αντίκτυπο στους εκπαιδευομένους που ανήκουν σε πιο μειονεκτούσες ομάδες.

4.Να βελτιστοποιήσουν τη χρήση των εθνικών και ενωσιακών πόρων για επενδύσεις σε υποδομές, κατάρτιση, εργαλεία και πόρους για την ενίσχυση της ένταξης, της ισότητας και της ευημερίας στην εκπαίδευση, συμπεριλαμβανομένων των κονδυλίων και της εμπειρογνωσίας της ΕΕ για μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις σε υποδομές, εργαλεία, παιδαγωγικές μεθόδους και για τη δημιουργία υγιών περιβαλλόντων μάθησης, και ειδικότερα του Erasmus+, του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου+, του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη», του προγράμματος-πλαισίου «Ορίζων Ευρώπη», του Μέσου Τεχνικής Υποστήριξης, του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης κ.λπ., και να διασφαλίσουν ότι η χρήση των κονδυλίων εναρμονίζεται με τη συνολική στρατηγική.

5.Να υποβάλλουν εκθέσεις σχετικά με τη στρατηγική τους, τα μέτρα που λαμβάνουν, τις σχετικές ρυθμίσεις παρακολούθησης και αξιολόγησης και τον διατιθέμενο προϋπολογισμό στο πλαίσιο των ρυθμίσεων υποβολής εκθέσεων του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης και του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.

ΚΑΛΕΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ:

1.Να στηρίξει την εφαρμογή της σύστασης του Συμβουλίου, καθώς και συναφών πρωτοβουλιών, όπως η ευρωπαϊκή εγγύηση για τα παιδιά, με τη διευκόλυνση της αμοιβαίας μάθησης και των ανταλλαγών μεταξύ των κρατών μελών και όλων των σχετικών ενδιαφερόμενων μερών όσον αφορά την εκπαιδευτική επιτυχία για όλους μέσω:

1.1.του στρατηγικού πλαισίου για την ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης με στόχο τον Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης και πέραν αυτού (2021-2030), στο πλαίσιο του οποίου η μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, η ενίσχυση της επάρκειας σε βασικές δεξιότητες και η προώθηση της ευημερίας των εκπαιδευομένων, των εκπαιδευτικών και των εκπαιδευτών αποτελούν βασικούς τομείς προτεραιότητας·

1.2.της σύστασης και της προώθησης των δραστηριοτήτων της ομάδας εμπειρογνωμόνων για υποστηρικτικά μαθησιακά περιβάλλοντα για ομάδες που αντιμετωπίζουν κίνδυνο να παρουσιάσουν χαμηλές επιδόσεις και για τη στήριξη της ευημερίας στο σχολείο, η οποία θα προωθήσει τις εργασίες για τον προσδιορισμό ορθών πρακτικών όσον αφορά την ανάπτυξη υποστηρικτικών και υγιών μαθησιακών περιβαλλόντων, την προώθηση της ψυχικής υγείας, του υγιεινού τρόπου ζωής και της σωματικής και συναισθηματικής ευημερίας (μεταξύ άλλων, με την αντιμετώπιση του μετατραυματικού άγχους), και για την πρόληψη του εκφοβισμού και της βίας στο σχολείο, καθώς και προτάσεις για την αποτελεσματική υιοθέτηση επιτυχημένων πρακτικών στα σχολεία και συστάσεις για δραστηριότητες ευαισθητοποίησης σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο·

1.3.της εξασφάλισης της ενεργής συμμετοχής των νέων στην εφαρμογή της σύστασης του Συμβουλίου, μεταξύ άλλων, μέσω του ευρωπαϊκού διαλόγου για τη νεολαία, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι λαμβάνονται πλήρως υπόψη οι γνώμες, οι απόψεις και οι ανάγκες των νέων, συμπεριλαμβανομένων όσων προέρχονται από μειονεκτικά περιβάλλοντα·

1.4.της ανταλλαγής επιτυχημένων πρακτικών (συμπεριλαμβανομένης της μάθησης από ομοτίμους και της καθοδήγησης από ομοτίμους), κατευθυντήριων γραμμών και πρακτικών εργαλείων για τη στήριξη του σχεδιασμού, της εφαρμογής και της αξιολόγησης των εθνικών, περιφερειακών και τοπικών πολιτικών και πρακτικών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που απευθύνονται σε εκπαιδευομένους από μειονεκτικά περιβάλλοντα, μέσω της χρήσης των διαδικτυακών πλατφορμών και κοινοτήτων της ΕΕ για την εκπαίδευση και την κατάρτιση, στα οποία περιλαμβάνονται το δίκτυο ηλεκτρονικής αδελφοποίησης (eTwinning), η νέα ευρωπαϊκή πλατφόρμα για τη σχολική εκπαίδευση, οι απόφοιτοι του προγράμματος Erasmus+, οι πρεσβευτές του Cedefop για την αντιμετώπιση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου, η γωνιά μάθησης για πολυγλωσσικό εκπαιδευτικό υλικό στην ΕΕ·

1.5.της διάδοσης και της ενθάρρυνσης της αξιοποίησης ευκαιριών για την προώθηση, τη στήριξη και τη διευκόλυνση της ένταξης, της ισότητας και της ευημερίας στην εκπαίδευση στο πλαίσιο των μέσων της ΕΕ, όπως το Erasmus+, ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το πρόγραμμα «Ψηφιακή Ευρώπη», το πρόγραμμα-πλαίσιο «Ορίζων Ευρώπη», το Μέσο Τεχνικής Υποστήριξης, το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης κ.λπ.·

1.6.της παροχής στήριξης για έρευνα και μελέτες σε ολόκληρη την ΕΕ· της ενθάρρυνσης της δημιουργίας ερευνητικών δικτύων και της υποστήριξης του διαλόγου μεταξύ έρευνας και πολιτικής, καθώς και μεταξύ έρευνας και επαγγελματιών·

1.7.της συνεκτίμησης του διαρθρωμένου διαλόγου για την ψηφιακή εκπαίδευση και τις ψηφιακές δεξιότητες, συμπεριλαμβανομένων των προτάσεων για συστάσεις του Συμβουλίου που προκύπτουν από αυτόν.

2.Να στηρίξει την ανάπτυξη και τη διάδοση υλικού καθοδήγησης και πόρων σχετικά με την εκπαιδευτική επιτυχία όλων των εκπαιδευομένων (μεταξύ άλλων, όσον αφορά την ένταξη των μεταναστών και την εκμάθηση γλωσσών), σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, μεταξύ άλλων, με την περαιτέρω ανάπτυξη και προώθηση της ευρωπαϊκής εργαλειοθήκης για τα σχολεία «Προώθηση της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης και αντιμετώπιση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου», τη συλλογή εμπνευσμένων πρακτικών για την ενταξιακή εκπαίδευση και την αγωγή του πολίτη, και τη δέσμη εργαλείων ΕΕΚ του Cedefop για την αντιμετώπιση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου.

3.Να στηρίξει ευκαιρίες επαγγελματικής ανάπτυξης για το εκπαιδευτικό προσωπικό και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη με:

3.1.ανταλλαγή ορθών πρακτικών από ανταλλαγές προσωπικού, έργα και δίκτυα του Erasmus+, μεταξύ άλλων, μέσω της διαδικτυακής κοινότητας του eTwinning, της Ακαδημίας Εκπαιδευτικών του Erasmus+, καθώς και των κέντρων επαγγελματικής αριστείας·

3.2.διάθεση ανοικτών μαζικών διαδικτυακών μαθημάτων (MOOC) και μικροδιαπιστευτηρίων για εκπαιδευτικούς, εκπαιδευτές, διευθυντές σχολείων και εκπαιδευτές εκπαιδευτικών, τα οποία φιλοξενούνται στη νέα ευρωπαϊκή πλατφόρμα για τη σχολική εκπαίδευση και προώθηση της ευρείας χρήσης αυτών των μαθημάτων.

4.Να προβαίνει σε παρακολούθηση και υποβολή εκθέσεων σχετικά με την εφαρμογή της σύστασης του Συμβουλίου στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου (μεταξύ άλλων, μέσω του αναθεωρημένου κοινωνικού πίνακα αποτελεσμάτων) και του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης.

5.Να προβαίνει σε παρακολούθηση και υποβολή περιοδικών εκθέσεων σχετικά με την πρόοδο σε σχέση με τους στόχους σε επίπεδο ΕΕ στο πλαίσιο των εκθέσεων για τον Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης· να εξετάσει τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να ενισχυθεί η παρακολούθηση σε επίπεδο ΕΕ, ιδίως με την αξιολόγηση υφιστάμενων δεικτών σε επίπεδο ΕΕ και την υποβολή προτάσεων για νέους δείκτες, ιδιαίτερα όσον αφορά την ένταξη και την ισότητα, κατά περίπτωση και εφόσον κρίνεται αναγκαίο.

6.Η σύσταση του Συμβουλίου, της 28ης Ιουνίου 2011, σχετικά με πολιτικές για τη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου καταργείται. [Η παρούσα σύσταση καταργεί και αντικαθιστά τη σύσταση του Συμβουλίου, της 28ης Ιουνίου 2011, σχετικά με πολιτικές για τη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου (ΕΕ C 191 της 1.7.2011)].

Βρυξέλλες,

   Για το Συμβούλιο

   Ο Πρόεδρος

(1)    Βλ. πλήρη ανάλυση στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής.
(2)     https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/economy-works-people/jobs-growth-and-investment/european-pillar-social-rights/european-pillar-social-rights-20-principles_el  
(3)    Οι εκπαιδευτικές επιδόσεις επικεντρώνονται στη μαθησιακή πρόοδο των εκπαιδευομένων και στον πραγματικό λειτουργικό γραμματισμό τους, όπως στις ικανότητες ανάγνωσης, γραφής, αριθμητικής και στις ικανότητες στις φυσικές επιστήμες (βασικές δεξιότητες). 
(4)    Το μορφωτικό επίπεδο αναφέρεται στην επιτυχή ολοκλήρωση συγκεκριμένων βαθμίδων εκπαίδευσης, για παράδειγμα πρωτοβάθμιας, κατώτερης ή ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
(5)    Οι βασικές δεξιότητες πρέπει να εννοούνται σύμφωνα με το Πρόγραμμα Διεθνούς Αξιολόγησης Μαθητών (PISA) του ΟΟΣΑ, στο πλαίσιο του οποίου μετράται η ικανότητα των ατόμων ηλικίας 15 ετών να χρησιμοποιούν τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους στην ανάγνωση, στα μαθηματικά και στις φυσικές επιστήμες για να αντιμετωπίσουν προκλήσεις στην πραγματική ζωή. Ως εκ τούτου, χαμηλές επιδόσεις παρουσιάζουν οι μαθητές ηλικίας 15 ετών που εξακολουθούν να φοιτούν και δεν επιτυγχάνουν το επίπεδο επάρκειας 2 του προγράμματος PISA του ΟΟΣΑ, το οποίο θεωρείται το ελάχιστο απαιτούμενο επίπεδο για επιτυχή συμμετοχή στην κοινωνία. Μολονότι οι ψηφιακές δεξιότητες πρέπει να συγκαταλέγονται στις βασικές δεξιότητες, δεν καλύπτονται άμεσα από την πρωτοβουλία «Δρόμοι προς τη σχολική επιτυχία», καθώς βρίσκονται ήδη στο επίκεντρο άλλων πρωτοβουλιών, όπως το σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση.
(6)    Ο δείκτης της ΕΕ για την πρόωρη εγκατάλειψη της εκπαίδευσης και κατάρτισης (ELET) μετρά το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 18-24 ετών με ανώτατο μορφωτικό επίπεδο κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (δηλαδή επίπεδο ISCED 0-2), τα οποία δεν παρακολουθούν πλέον προγράμματα τυπικής ή μη τυπικής εκπαίδευσης και κατάρτισης.
(7)    COM(2020) 625 final.
(8)    ΕΕ C 66 της 26.2.2021.
(9)    Πηγή δεδομένων είναι το Πρόγραμμα Διεθνούς Αξιολόγησης Μαθητών (PISA) του ΟΟΣΑ.
(10)    Πηγή δεδομένων είναι η έρευνα για το εργατικό δυναμικό της ΕΕ της Eurostat. Ο βασικός αυτός δείκτης θα συμπληρωθεί από έναν συμπληρωματικό δείκτη για την ολοκλήρωση της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ο οποίος θα μετρά το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 20-24 ετών τα οποία διαθέτουν τουλάχιστον τίτλο ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, μέσω δεδομένων που διατίθενται από την έρευνα για το εργατικό δυναμικό της ΕΕ της Eurostat.
(11)    ΕΕ C 191 της 1.7.2011, σ. 1. 
(12)

   Ο όρος «πρόσφυγας» χρησιμοποιείται στο παρόν κείμενο υπό την ευρεία πολιτική του έννοια και όχι όπως ορίζεται στη Σύμβαση της Γενεύης και στο κεκτημένο της ΕΕ στον τομέα του ασύλου.

(13)    Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Γενική Διεύθυνση Εκπαίδευσης, Νεολαίας, Αθλητισμού και Πολιτισμού (2019), Donlevy, V., Day, L., Andriescu, M., Downes, P., Assessment of the implementation of the 2011 Council recommendation on policies to reduce early school leaving: τελική έκθεση), Υπηρεσία Εκδόσεων.
(14)    EU28. Η τιμή EU27 είναι 13,2 %.
(15)    Στοιχεία του 2021.
(16)    Οι εκπαιδευόμενοι που γεννήθηκαν εκτός της χώρας αναφοράς αντιμετωπίζουν ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο να εγκαταλείψουν πρόωρα την εκπαίδευση και την κατάρτιση (22,4 %), ιδίως εάν η εν λόγω χώρα δεν ανήκει στην ΕΕ των 27 (23,2 %). Κατά μέσο όρο, η πιθανότητα πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου είναι υψηλότερη για τους νέους άνδρες που γεννήθηκαν εκτός της ΕΕ των 27 (25,2 %) σε σύγκριση με τις νέες γυναίκες που γεννήθηκαν εκτός της ΕΕ των 27 (20,9 %). Ο βαθμός αστικοποίησης διαδραματίζει επίσης κάποιον ρόλο, καθώς τα χαμηλότερα ποσοστά ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο (8,6 %) κατά μέσο όρο καταγράφονται στις πόλεις. Ενώ οι νέοι άνδρες είναι πιθανότερο να εγκαταλείψουν πρόωρα την εκπαίδευση και την κατάρτιση στις πόλεις και στα προάστια (13,5 %) απ’ ό,τι στις αγροτικές περιοχές (11,7 %), οι νέες γυναίκες αντιμετωπίζουν στην πραγματικότητα μεγαλύτερο κίνδυνο στις αγροτικές περιοχές (9,2 %) από ό,τι στις πόλεις και στα προάστια (8,7 %). Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εν λόγω μέσοι όροι σε επίπεδο ΕΕ αποκρύπτουν μια ιδιαιτέρως ανομοιογενή εικόνα μεταξύ των κρατών μελών. Τα στοιχεία αυτά αφορούν το 2020.
(17)    Διεξοδική ανάλυση των τάσεων περιλαμβάνεται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής και στην έκθεση παρακολούθησης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης του 2021.
(18)    Κάθε 3 έτη στο πλαίσιο του PISA μετράται η ικανότητα των ατόμων ηλικίας 15 ετών να χρησιμοποιούν τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους στην ανάγνωση, τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες για να αντιμετωπίσουν προκλήσεις στην πραγματική ζωή.
(19)    Διεξοδική ανάλυση των τάσεων περιλαμβάνεται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής και στην έκθεση παρακολούθησης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης του 2021.
(20)    Η έννοια των «ατόμων που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών» περιλαμβάνει τόσο τους μετανάστες όσο και τα παιδιά αλλοδαπής καταγωγής που έχουν γεννηθεί στη χώρα μετανάστευσης των γονιών τους (η λεγόμενη «δεύτερη γενιά»). Παρότι η Επιτροπή θεωρεί ότι μετανάστες είναι μόνον οι υπήκοοι τρίτων χωρών, ο ορισμός που χρησιμοποιείται στο πρόγραμμα PISA του ΟΟΣΑ για τους μαθητές που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών περιλαμβάνει όλους τους μαθητές που έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό (τόσο στην ΕΕ όσο και σε τρίτες χώρες), καθώς και τους γηγενείς μαθητές που προέρχονται από γονείς που έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό.
(21)    Η κατάσταση είναι συνήθως χειρότερη για τους μαθητές που γεννήθηκαν στο εξωτερικό απ’ ό,τι για τους γηγενείς μαθητές που προέρχονται από γονείς που γεννήθηκαν στο εξωτερικό. Η μειονεκτική κοινωνικοοικονομική κατάσταση συχνά συνδυάζεται με το μεταναστευτικό υπόβαθρο.
(22)    Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Γενική Διεύθυνση Εκπαίδευσης, Νεολαίας, Αθλητισμού και Πολιτισμού (2019), PISA 2018 and the EU: striving for social fairness through education (PISA 2018 και ΕΕ: Επιδίωξη κοινωνικής δικαιοσύνης μέσω της εκπαίδευσης), Υπηρεσία Εκδόσεων, https://data.europa.eu/doi/10.2766/964797 . Για λεπτομερή ανάλυση, βλ. το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής.
(23)

   Όσον αφορά τα μαθηματικά, η εικόνα είναι πιο σύνθετη, καθώς τα στοιχεία του PISA 2018 δείχνουν ότι, κατά μέσο όρο, τα αγόρια σημειώνουν οριακά καλύτερες επιδόσεις σε σχέση με τα κορίτσια, αλλά ότι τη διαφορά μειώνεται σταθερά: τα κορίτσια σημειώνουν καλύτερες επιδόσεις από τα αγόρια σε όλο και περισσότερες χώρες. Βλ. ΟΟΣΑ (2019) PISA 2018 results (volume II) – Where all students can succeed. PISA, εκδόσεις ΟΟΣΑ. Διατίθεται στη διεύθυνση: https://www.oecd-ilibrary.org/education/pisa-2018-results-volume-ii_b5fd1b8f-en .

(24)    ΟΟΣΑ (2015). The ABC of Gender Equality in Education. Aptitude, Behaviour, Confidence. PISA, εκδόσεις ΟΟΣΑ. Διατίθεται στη διεύθυνση: https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/9789264229945-en.pdf?expires=1610634769&id=id&accname=guest&checksum=66B1763A84CB2A7C21B3829FBC7B8E3B  
(25)    https://www.iea.nl/news-events/news/icils-2018-results
(26)    COM(2021) 101 final: Ένωση ισότητας: στρατηγική για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία 2021-2030.
(27)    Η έννοια της «ευημερίας» στο σχολείο είναι σύνθετη και περιλαμβάνει πολλές διαστάσεις (συμπεριλαμβανομένης της σωματικής, της συναισθηματικής και της ψυχικής υγείας). Ορισμοί παρέχονται στο γλωσσάριο του εγγράφου εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής.
(28)    Σύμφωνα με το PISA 2018, σε 19 κράτη μέλη της ΕΕ περισσότεροι από 1 στους 5 μαθητές ανέφεραν ότι υφίστανται εκφοβισμό τουλάχιστον μερικές φορές τον μήνα. Επιπλέον, το ποσοστό των μαθητών που υφίστανται εκφοβισμό αυξήθηκε σημαντικά στις περισσότερες χώρες μεταξύ του 2015 και του 2018.
(29)    Βλ. https://www.oecd-forum.org/posts/can-children-believe-in-us-to-invest-in-mental-health
(30)    Η κοινωνική και συναισθηματική μάθηση αποτελεί μέρος μίας από τις οκτώ ικανότητες της δια βίου μάθησης («προσωπική, κοινωνική και μεταγνωστική ικανότητα») που ορίζονται στο πλαίσιο της σύστασης του Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2018, σχετικά με τις βασικές ικανότητες της δια βίου μάθησης (ΕΕ C 189 της 4.6.2018, σ. 1).
(31)    Τα στοιχεία από τη μελέτη για τις τάσεις στα διεθνή αποτελέσματα στα μαθηματικά και τις επιστήμες (TIMSS) για το 2019 (Trends in International Mathematics and Science Study — TIMSS) και το PISA 2018 επιβεβαιώνουν ότι τα υψηλότερα επίπεδα ευημερίας (που υπολογίζονται ως το αίσθημα των μαθητών ότι ανήκουν στο σχολείο) συνδέονται γενικά με υψηλότερες εκπαιδευτικές φιλοδοξίες, χαμηλότερο ποσοστό απουσιών και καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα στα μαθηματικά.
(32)    Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Γενική Διεύθυνση Εκπαίδευσης, Νεολαίας, Αθλητισμού και Πολιτισμού, Simões, C., Caravita, S., Cefai, C., A systemic, whole-school approach to mental health and well-being in schools in the EU: analytical report (Μια συστημική, ολιστική σχολική προσέγγιση της ψυχικής υγείας και ευημερίας στα σχολεία της ΕΕ: αναλυτική έκθεση), Υπηρεσία Εκδόσεων, 2021, https://data.europa.eu/doi/10.2766/50546 .
(33)    Ευρωπαϊκή Επιτροπή/EACEA/Eurydice (2020), Equity in school education in Europe: structures, policies and student performance (Ισότητα στη σχολική εκπαίδευση στην Ευρώπη: δομές, πολιτικές και επιδόσεις των μαθητών), Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
(34)    Λεπτομερής ανάλυση και παραπομπές περιλαμβάνονται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής.
(35)    Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της κρίσης λόγω της νόσου COVID-19, οι αποκλεισμένες και μειονεκτούσες κοινότητες Ρομά εκτέθηκαν σε σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία και κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις. Η σύσταση του Συμβουλίου του 2021 για την ισότητα, την ένταξη και τη συμμετοχή των Ρομά υποδεικνύει να μειωθούν δομικές ανισότητες που πλήττουν τους Ρομά, και ειδικότερα, να αντιμετωπιστεί, όπου υπάρχει, η έλλειψη εγκαταστάσεων και ψηφιακών δεξιοτήτων που θα έδιναν τη δυνατότητα στους Ρομά να συμμετέχουν ενεργά στην κοινωνία, μεταξύ άλλων και στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, καθώς και να εξαλειφθούν τα υψηλά επίπεδα οικονομικής επισφάλειας, συνωστισμένων νοικοκυριών, διαχωρισμένων οικισμών ή καταυλισμών.
(36)

   Τα μέτρα πρόληψης αποσκοπούν στη δημιουργία των συνθηκών για την αποφυγή ζητημάτων αποσύνδεσης, χαμηλών επιδόσεων και πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου, ζητημάτων ψυχικής υγείας κ.λπ. πριν από την εμφάνισή τους, μεταξύ άλλων, μέσω της ενεργής προώθησης και στήριξης της ευημερίας και της ψυχικής υγείας στο σχολείο. Τα μέτρα παρέμβασης αντιμετωπίζουν σε αρχικό στάδιο τις δυσκολίες που προκύπτουν, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο της προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας, με αποτελεσματικά υποστηρικτικά μέτρα για ομάδες ή άτομα. Τα αντισταθμιστικά μέτρα προσφέρουν ευκαιρίες για τη στήριξη ατόμων που παρουσιάζουν χαμηλές επιδόσεις ή αποσύνδεση από το σχολείο ή που έχουν εγκαταλείψει το σχολείο.

(37)     https://sdgs.un.org/goals
(38)     https://www.un.org/development/desa/disabilities/convention-on-the-rights-of-persons-with-disabilities/convention-on-the-rights-of-persons-with-disabilities-2.html
(39)     https://en.unesco.org/themes/school-violence-and-bullying/action · https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000374794?posInSet=4&queryId=N-EXPLORE-c62a920d-2b9e-49c7-92cd-fb700d28f564  
(40)    Η Πυξίδα Μάθησης 2030 του ΟΟΣΑ αποτελεί ένα εξελισσόμενο πλαίσιο μάθησης που καθορίζει ένα φιλόδοξο όραμα για το μέλλον της εκπαίδευσης. Προσφέρει σφαιρική θεώρηση όσον αφορά τα είδη των ικανοτήτων που θα χρειάζονται οι νέοι για να προοδεύσουν από το 2030 και έπειτα. Αναπτύσσει επίσης μια κοινή γλώσσα και κατανόηση με παγκόσμια σημασία και θεμελίωση (https://www.oecd.org/education/2030-project/teaching-and-learning/learning/learning-compass-2030/).
(41)    https://www.schooleducationgateway.eu/el/pub/resources/toolkitsforschools.htm
(42)    ΕΕ C 189 της 5.6.2019, σ. 15.
(43)    ΕΕ C 189 της 5.6.2019, σ. 4.
(44)    ΕΕ C 195 της 7.6.2018, σ. 1.
(45)    COM(2021) 455 final.
(46)    COM(2020) 274 final.
(47)    ΕΕ C 417 της 2.12.2020, σ. 1.
(48)    ΕΕ C 372 της 4.11.2020, σ. 1.
(49)    COM(2020) 152 final.
(50)    COM(2020) 620 final.
(51)    COM(2020) 620 final.
(52)    COM(2020) 698 final.
(53)    COM(2020) 758 final.
(54)    COM(2021) 101 final.
(55)    COM(2020) 565 final.
(56)    COM(2021) 615 final.
(57)

   COM(2021) 142 final.

(58)    COM(2021) 137 final.
(59)    Απόφαση (ΕΕ) 2021/2316 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Δεκεμβρίου 2021, σχετικά με το ευρωπαϊκό έτος Νεολαίας (2022) (ΕΕ L 462 της 28.12.2021, σ. 1).
(60)     https://www.betterinternetforkids.eu/en/home  και COM (2012) 196 final.
(61)    Tartu Call for a Healthy Lifestyle, https://sport.ec.europa.eu/sites/default/files/ewos-tartu-call_en.pdf  
(62)    Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Γενική Διεύθυνση Εκπαίδευσης, Νεολαίας, Αθλητισμού και Πολιτισμού (2019), Donlevy, V., Day, L., Andriescu, M., Downes, P., Assessment of the implementation of the 2011 Council recommendation on policies to reduce early school leaving: final report, Υπηρεσία Εκδόσεων.
(63)    Σύντομη σύνοψη επισυνάπτεται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής· η πλήρης συνοπτική έκθεση είναι διαθέσιμη στον ακόλουθο ιστότοπο: https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/13019-Pathways-to-school-success-tackling-underachievement-in-basic-skills-and-early-leaving-from-education-and-training/F_el
(64)    https://nesetweb.eu/en/
(65)    Τα πλήρη στοιχεία αναφοράς διατίθενται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής.
(66)    ΕΕ L 119 της 4.5.2016, σ. 1.
(67)    COM(2017) 250.
(68)    COM(2021) 102.
(69)    COM(2020) 625 final.
(70)    ΕΕ C 66 της 26.2.2021, σ. 1.
(71)    Διάσκεψη για το μέλλον της Ευρώπης, Έκθεση επί του τελικού αποτελέσματος, Μάιος 2022, πρόταση 46, σ. 88.
(72)    Μολονότι οι ψηφιακές δεξιότητες πρέπει να συγκαταλέγονται στις βασικές δεξιότητες, δεν καλύπτονται άμεσα από την πρωτοβουλία «Δρόμοι προς τη σχολική επιτυχία», καθώς βρίσκονται ήδη στο επίκεντρο άλλων πρωτοβουλιών, όπως το σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση.
(73)    Ο όρος «πρόσφυγας» χρησιμοποιείται στο παρόν κείμενο υπό την ευρεία πολιτική του έννοια και όχι όπως ορίζεται στη Σύμβαση της Γενεύης και στο κεκτημένο της ΕΕ στον τομέα του ασύλου.
(74)    ΕΕ C 191 της 1.7.2011, σ. 1.
(75)    Βλ. https://education.ec.europa.eu/el/education-levels/school-education/school-education-initiatives/early-school-leaving
(76)    https://www.schooleducationgateway.eu/el/pub/resources/toolkitsforschools.htm
(77)    Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Γενική Διεύθυνση Εκπαίδευσης, Νεολαίας, Αθλητισμού και Πολιτισμού (2019), Donlevy, V., Day, L., Andriescu, M., Downes, P., Assessment of the implementation of the 2011 Council recommendation on policies to reduce early school leaving: final report, Υπηρεσία Εκδόσεων.
(78)    ΕΕ C 189 της 4.6.2018, σ. 1.
(79)    ΕΕ C 193 της 9.6.2020, σ. 11.
(80)    ΕΕ C 189 της 5.6.2019, σ. 4.
(81)    COM(2021) 455 final.
(82)    COM (2020) 274 final
(83)    ΕΕ C 417 της 2.12.2020, σ. 1.
(84)    COM (2020) 624 final
(85)    Στρατηγική για την ισότητα των φύλων 2020-2025 (2020), σχέδιο δράσης της ΕΕ για την καταπολέμηση του ρατσισμού 2020-2025 (2020), στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για την ισότητα, την ένταξη και τη συμμετοχή των Ρομά 2020-2030 (2020) και η σχετική σύσταση του Συμβουλίου (2021), στρατηγική για την ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ 2020-2025 (2020), σχέδιο δράσης για την ενσωμάτωση και την ένταξη 2021-2027 (2021), στρατηγική για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία 2021-2030 (2021), στρατηγική της ΕΕ για την καταπολέμηση του αντισημιτισμού και τη διαφύλαξη της εβραϊκής ζωής (2021).
(86)    ΕΕ C 372 της 4.11.2020, σ. 1.
(87)    Βλ. https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1549&langId=el
(88)    Βλ. ορισμό στο συνοδευτικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής.

Βρυξέλλες, 30.6.2022

COM(2022) 316 final

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

της

πρότασης σύστασης του Συμβουλίου

σχετικά με δρόμους προς τη σχολική επιτυχία

{SWD(2022) 176 final}


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Πλαίσιο πολιτικής για τη σχολική επιτυχία

Το παρόν πλαίσιο πολιτικής αφορά τη βελτίωση της επιτυχίας όλων των εκπαιδευομένων στα σχολεία, ανεξάρτητα από τα προσωπικά χαρακτηριστικά, το οικογενειακό, πολιτισμικό και κοινωνικοοικονομικό τους υπόβαθρο. Καθορίζει βασικές προϋποθέσεις και μέτρα που αποσκοπούν στη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου και των χαμηλών επιδόσεων σε βασικές δεξιότητες. Βασίζεται σε μια ευρεία και χωρίς αποκλεισμούς προσέγγιση της σχολικής επιτυχίας, η οποία δεν αφορά μόνο τα ακαδημαϊκά αποτελέσματα, αλλά λαμβάνει επίσης υπόψη στοιχεία όπως η προσωπική, κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη και ευημερία των εκπαιδευομένων στο σχολείο. Περιλαμβάνει ορισμένες γενικές προϋποθέσεις (σημεία 1 και 2) και ένα σύνολο δράσεων προς υλοποίηση σε επίπεδο σχολείου και συστήματος.

(1)Για την επιδίωξη της επιτυχίας όλων των εκπαιδευομένων στο σχολείο, ανεξάρτητα από τα προσωπικά χαρακτηριστικά, το οικογενειακό, πολιτισμικό και κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο, απαιτείται μια ενοποιημένη και ολοκληρωμένη στρατηγική για τη σχολική επιτυχία στο κατάλληλο επίπεδο πολιτικής (εθνικό, περιφερειακό, τοπικό), σύμφωνα με τη δομή του συστήματος εκπαίδευσης και κατάρτισης. Η στρατηγική αυτή περιλαμβάνει κυρίως:

α)Διασφάλιση του συντονισμού με διάφορους τομείς πολιτικής (όπως υγεία, κοινωνικές υπηρεσίες, απασχόληση, στέγαση, δικαιοσύνη, ένταξη προσφύγων και άλλων μεταναστών, απαγόρευση των διακρίσεων) και δημιουργία σταθερής συνεργασίας μεταξύ των διαφόρων επιπέδων διακυβέρνησης του συστήματος εκπαίδευσης και κατάρτισης, καθώς και συστηματικού διαλόγου με όλα τα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη (συμπεριλαμβανομένων των εκπαιδευομένων, των γονέων και των οικογενειών και όσων εκπροσωπούν τις απόψεις πιο περιθωριοποιημένων ομάδων) από τη φάση του σχεδιασμού έως την εφαρμογή και την αξιολόγηση.

β)Μια ισορροπημένη, συνεκτική και συντονισμένη δέσμη μέτρων πολιτικής, που θα συνδυάζουν την πρόληψη, την παρέμβαση και την αντιστάθμιση, με ιδιαίτερη έμφαση σε δράσεις πρόληψης και παρέμβασης.

γ)Ενοποίηση εθνικών, περιφερειακών και τοπικών στρατηγικών προσεγγίσεων (κατά περίπτωση) για την πρόληψη της πρόωρης εγκατάλειψης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης με στρατηγικές που αποσκοπούν στην προώθηση βασικών δεξιοτήτων, στην αντιμετώπιση του εκφοβισμού και του κυβερνοεκφοβισμού (συμπεριλαμβανομένου του εκφοβισμού λόγω φύλου και της σεξουαλικής παρενόχλησης) και στην ενίσχυση της ευημερίας.

δ)Συστηματικό συνδυασμό, σε περιβάλλοντα χωρίς αποκλεισμούς, καθολικών μέτρων σε επίπεδο σχολείου για όλους τους εκπαιδευόμενους, με στοχευμένα μέτρα για ορισμένους εκπαιδευόμενους ή ομάδες εκπαιδευομένων που έχουν παρόμοιες ανάγκες ή αντιμετωπίζουν μέτριο κίνδυνο, και με πιο εξατομικευμένα μέτρα για άτομα με σύνθετες ή χρόνιες ανάγκες τα οποία αντιμετωπίζουν τον υψηλότερο κίνδυνο.

ε)Απόδοση ιδιαίτερης προσοχής στα παιδιά και στους νέους που αντιμετωπίζουν κίνδυνο να βρεθούν σε μειονεκτική θέση ή να υποστούν δυσμενείς διακρίσεις, με τη διασφάλιση διατομεακής προσέγγισης και λήψης κατάλληλων μέτρων για τις ομάδες που διατρέχουν κίνδυνο, όπως παιδιά που προέρχονται από κοινωνικοοικονομικά μειονεκτικά περιβάλλοντα, από οικογένειες μεταναστών ή Ρομά, πρόσφυγες, εκπαιδευόμενοι με ορατές και μη ορατές αναπηρίες, συμπεριλαμβανομένων μακροχρόνιων σωματικών, ψυχικών, πνευματικών ή αισθητηριακών βλαβών, παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή παιδιά που αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας.

στ)Απόδοση προσοχής στον εντοπισμό ανισοτήτων μεταξύ των φύλων στην εκπαίδευση και την κατάρτιση, μεταξύ άλλων, μέσω ενισχυμένης παρακολούθησης των επιδόσεων των αγοριών και των κοριτσιών, και υλοποίηση ειδικών δράσεων, κατά περίπτωση.

ζ)Ανάπτυξη βάσει αποδεικτικών στοιχείων, με χρήση αξιόπιστων συστημάτων συλλογής δεδομένων και παρακολούθησης (βλ. σημείο 2 κατωτέρω) και με στήριξη από την πλέον πρόσφατη ποσοτική και ποιοτική έρευνα, λαμβανομένων υπόψη των πρακτικών και των εργαλείων που αποδεδειγμένα συμβάλλουν στην κατάκτηση εκπαιδευτικής επιτυχίας για όλους τους εκπαιδευόμενους. Στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνεται η αξιοποίηση πόρων που παρέχονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως η ευρωπαϊκή εργαλειοθήκη για τα σχολεία 1 , η συλλογή εμπνευσμένων πρακτικών για την ενταξιακή εκπαίδευση και την αγωγή του πολίτη 2 και η δέσμη εργαλείων ΕΕΚ του Cedefop για την αντιμετώπιση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου 3 και το αποθετήριο συστημάτων και πρακτικών δια βίου προσανατολισμού 4 .

η)Διάθεση αναλογικών πόρων, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης εθνικών και ενωσιακών κονδυλίων, καθώς και άλλων μέσων στήριξης για μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις σε εκπαιδευτικά εργαλεία, υποδομές και παιδαγωγικές μεθόδους [ειδικότερα του Erasmus+, του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου+, το Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη», του προγράμματος-πλαισίου «Ορίζων Ευρώπη», του Μέσου Τεχνικής Υποστήριξης, του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, του μηχανισμού χρηματοδότησης «Συνδέοντας την Ευρώπη» (CEF2)].

θ)Πρόβλεψη σχεδίου εφαρμογής με σαφείς στόχους και ορόσημα, σχεδίου παρακολούθησης και αξιολόγησης και της δημιουργίας μηχανισμού ή δομής συντονισμού, στο κατάλληλο ως προς τις εθνικές περιστάσεις επίπεδο, προκειμένου να διευκολυνθεί η συνεργασία, να υποστηριχθεί η εφαρμογή και να καταστεί δυνατή η παρακολούθηση, η αξιολόγηση και η επανεξέταση της πολιτικής.

(2)Για να είναι αποτελεσματική, η ενοποιημένη στρατηγική θα πρέπει να βασιστεί σε ισχυρά συστήματα συλλογής δεδομένων και παρακολούθησης, τα οποία θα πρέπει:

α)Να καθιστούν δυνατή την ανάλυση, σε όλα τα επίπεδα πολιτικής (εθνικό, περιφερειακό και τοπικό) του εύρους, της συχνότητας εμφάνισης και των πιθανών αιτιών των χαμηλών επιδόσεων και της πρόωρης εγκατάλειψης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, μεταξύ άλλων, με τη συλλογή των απόψεων περιθωριοποιημένων εκπαιδευομένων και οικογενειών.

β)Να χρησιμοποιούνται για τον σχεδιασμό και την καθοδήγηση της χάραξης πολιτικής, την παρακολούθηση της εφαρμογής και την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας των μέτρων που λαμβάνονται.

γ)Να καθιστούν δυνατό τον έγκαιρο εντοπισμό και την ταυτοποίηση των εκπαιδευομένων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο ή εκείνων που έχουν εγκαταλείψει πρόωρα την εκπαίδευση και την κατάρτιση, ώστε να τους παρέχεται έγκαιρη και κατάλληλη στήριξη, χωρίς οι εν λόγω εκπαιδευόμενοι να χαρακτηρίζονται και να στιγματίζονται.

δ)Να παρέχουν τη βάση για την ανάπτυξη αποτελεσματικής καθοδήγησης και στήριξης για τα σχολεία.

Τα δεδομένα και οι πληροφορίες θα πρέπει ιδανικά να καλύπτουν όλες τις βαθμίδες (προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα, πρωτοβάθμια, κατώτερη δευτεροβάθμια, ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση) και όλους τους τύπους εκπαίδευσης και κατάρτισης, να είναι διαθέσιμα σε διάφορα επίπεδα πολιτικής, ενώ πρέπει να συμμορφώνονται με τη νομοθεσία για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Θα πρέπει να συλλέγονται ποσοτικές και ποιοτικές πληροφορίες, κατά περίπτωση, με υψηλό επίπεδο ανάλυσης (για παράδειγμα, με βάση το φύλο, το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο, το μεταναστευτικό υπόβαθρο, τους Ρομά και τις περιφερειακές διαφορές), καθώς και για ευρύ φάσμα παραγόντων που έχουν αρνητικό ή θετικό αντίκτυπο στα μαθησιακά αποτελέσματα (όπως συμμετοχή στην προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα, φοίτηση, συμμετοχή σε διαδικασίες μάθησης, κατάκτηση βασικών δεξιοτήτων, ευημερία στο σχολείο, ψυχική υγεία, αίσθημα του ανήκειν, ζητήματα συμπεριφοράς, εμπειρία αντιμετώπισης δυσμενούς διάκρισης κ.λπ.).

(3)Για τη στήριξη των εκπαιδευομένων, έχουν προσδιοριστεί οι ακόλουθες ορθές πρακτικές, η επιτυχής εφαρμογή των οποίων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη δέσμευση όλων των σχετικών παραγόντων (διευθυντών σχολείων, εκπαιδευτικών, εκπαιδευτών ή λοιπού σχετικού προσωπικού), σε εθνικό, περιφερειακό, τοπικό και σχολικό επίπεδο, σύμφωνα με τη δομή του συστήματος εκπαίδευσης και κατάρτισης:

Μέτρα πρόληψης

α)Διασφάλιση της έγκαιρης αναγνώρισης αναπτυξιακών προβλημάτων, γλωσσικών ικανοτήτων και ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών και συναισθηματικών δυσκολιών, καθώς και του έγκαιρου εντοπισμού εκπαιδευομένων που κινδυνεύουν να παρουσιάσουν χαμηλές επιδόσεις και να εγκαταλείψουν το σχολείο, με παράλληλη αποφυγή του χαρακτηρισμού και του στιγματισμού.

β)Ανάπτυξη προγραμμάτων σπουδών επικεντρωμένων στον εκπαιδευόμενο και βασισμένων σε συμπεριληπτικές και σχεσιακές παιδαγωγικές προσεγγίσεις, και παροχή δυνατότητας για διαφοροποιημένες και εξατομικευμένες μορφές διδασκαλίας και μάθησης. Θα πρέπει να εξετάζεται το ενδεχόμενο συνδημιουργίας διδακτικού υλικού με παιδιά και νέους κατά περίπτωση, ιδίως όσον αφορά τους πόρους για την πρόληψη του εκφοβισμού, την κοινωνική και συναισθηματική εκπαίδευση, την επίλυση συγκρούσεων και την αντιμετώπιση προκαταλήψεων.

γ)Ενσωμάτωση της κοινωνικής και συναισθηματικής εκπαίδευσης, της πρόληψης του εκφοβισμού και της ψυχικής και σωματικής υγείας στα προγράμματα σπουδών, από την προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα έως την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και κατάρτιση.

δ)Ενίσχυση των ικανοτήτων στη γλώσσα ή στις γλώσσες της σχολικής εκπαίδευσης, με παράλληλη αναγνώριση της αξίας και υποστήριξη της γλωσσικής πολυμορφίας των εκπαιδευομένων ως παιδαγωγικού πόρου για περαιτέρω μάθηση και εκπαιδευτικές επιδόσεις. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει, για παράδειγμα, αξιολόγηση των υφιστάμενων γλωσσικών γνώσεων· παροχή σημαντικής υποστήριξης στη μητρική γλώσσα του μαθητή και στη γλώσσα σχολικής φοίτησης· πρόσβαση σε διδασκαλία της γλώσσας της χώρας καταγωγής· μηχανισμούς για τη στήριξη της μετάβασης από τις τάξεις υποδοχής στις κανονικές τάξεις σε διάφορες βαθμίδες της εκπαίδευσης.

ε)Ειδικότερα, στήριξη της εκμάθησης της γλώσσας σχολικής φοίτησης από πρόσφυγες και νεοαφιχθέντες μετανάστες μέσω της έγκαιρης ένταξης σε κανονικές τάξεις και προγράμματα σπουδών, με την παροχή πρόσθετης εξατομικευμένης στήριξης σε κατάλληλο επίπεδο για την επιτάχυνση της κοινωνικής και ακαδημαϊκής μάθησης. Η συνεχής πρόσβαση σε γλωσσική και ακαδημαϊκή υποστήριξη και επαγγελματικό προσανατολισμό, σε συνδυασμό με τη συμμετοχή των γονέων και τη διαπολιτισμική εκπαίδευση, μπορούν επίσης να διαδραματίσουν καίριο ρόλο.

στ)Προώθηση διαδραστικών και βιωματικών παιδαγωγικών προσεγγίσεων με σκοπό την οικοδόμηση της αυτονομίας και της υπευθυνότητας των εκπαιδευομένων κατά τη διαδικασία μάθησης και την ενδυνάμωσή τους ώστε να συμμετέχουν ενεργά στην ανάπτυξη των ικανοτήτων τους. Οι προσεγγίσεις αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν ευκαιρίες μικτής μάθησης (συμπεριλαμβανομένων ψηφιακών πόρων, πρόσβασης σε βιβλιοθήκες, εργαστήρια, μουσεία, κοινοτικά κέντρα και στη φύση), λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες των εκπαιδευομένων με αναπηρία, την ευέλικτη και ανομοιογενή οργάνωση του χρόνου και των περιβαλλόντων μάθησης, τη διεπιστημονική διδασκαλία και μάθηση, τη συνεργατική μάθηση και τη στήριξη από ομότιμους, καθώς και τη χρήση υποστηρικτικών τεχνολογιών για εκπαιδευόμενους με αναπηρία.

ζ)Προώθηση πρακτικών αξιολόγησης που αντικατοπτρίζουν και υποστηρίζουν προσωπικές μαθησιακές ανάγκες και διαδρομές, ιδίως με την εκτεταμένη χρήση της διαμορφωτικής και συνεχούς αξιολόγησης, και με τον συνδυασμό πολλαπλών ψηφιακών και μη ψηφιακών μέσων και εργαλείων (π.χ. χαρτοφυλάκια, αξιολόγηση από ομότιμους και αυτοαξιολόγηση) που δεν συνεπάγονται αποκλεισμούς, ανταποκρίνονται στις πολιτισμικές ανάγκες και είναι συμμετοχικά.

Μέτρα παρέμβασης

α)Παροχή πλαισίων εντός των σχολείων τα οποία προσφέρουν στοχευμένη στήριξη σε όλους τους εκπαιδευόμενους που αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες ή κίνδυνο να παρουσιάσουν χαμηλές επιδόσεις, μέσω μιας διεπιστημονικής και ομαδικής προσέγγισης (π.χ. προγράμματα καθοδήγησης, συμπεριλαμβανομένης της καθοδήγησης από ομότιμους· κινητοποίηση προσωπικού υποστήριξης, πρόσθετος χρόνος μάθησης κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους και/ή της περιόδου των διακοπών· πρόσβαση σε πρόσθετα μαθησιακά περιβάλλοντα).

β)Στο πλαίσιο προσβάσιμων περιβαλλόντων χωρίς αποκλεισμούς, παροχή ενισχυμένης, εξατομικευμένης στήριξης σε εκπαιδευόμενους με πολύπλευρες και σύνθετες ανάγκες, συμπεριλαμβανομένων κοινωνικών και συναισθηματικών αναγκών και αναγκών ψυχικής υγείας (π.χ. προσωπική καθοδήγηση, εξατομικευμένα σχέδια μάθησης, παρεμβάσεις από ειδικούς ψυχικής υγείας, ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις, διεπιστημονικές ομάδες, οικογενειακή υποστήριξη).

γ)Παροχή λύσεων σε επίπεδο σχολείου ή σε συνεργασία με άλλους φορείς για εκπαιδευόμενους που αντιμετωπίζουν δυσκολίες ως προς την ικανοποίηση βασικών αναγκών λόγω του κοινωνικοοικονομικού τους υποβάθρου (π.χ. έλλειψη εκπαιδευτικού υλικού, δυσκολίες μεταφοράς, πείνα, διατροφικό έλλειμμα και έλλειμμα ύπνου).

δ)Παροχή στοχευμένων προγραμμάτων χρηματοδοτικής στήριξης σε μειονεκτούντες εκπαιδευόμενους με σκοπό τη διευκόλυνση της μετάβασής τους στη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση και κατάρτιση και την επιτυχή ολοκλήρωση σπουδών ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που οδηγούν στην απόκτηση των σχετικών τίτλων.

ε)Παροχή χρηματοδοτικών ρυθμίσεων για πρόσφυγες και νεοαφιχθέντες μετανάστες εκπαιδευόμενους, ώστε να διασφαλίζεται η πρόσβαση σε ενισχυτική διδασκαλία ή τμήματα προετοιμασίας, κατά περίπτωση, και η ομαλή είσοδος στο σύστημα εκπαίδευσης και κατάρτισης σε όλες τις βαθμίδες.

Συνδυαστικά μέτρα παρέμβασης/αντιστάθμισης:

στ)Παροχή κοινωνικής και συναισθηματικής στήριξης στους εκπαιδευόμενους, ειδικότερα σε όσους βιώνουν αρνητικές εμπειρίες παιδικής ηλικίας, έχουν υποστεί τραύμα και σοβαρή κοινωνική ή συναισθηματική πίεση που εμποδίζει τη συμμετοχή τους στο σχολείο. Στο πλαίσιο αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνεται η ενίσχυση του ρόλου των συμβούλων και των καθοδηγητών μεταξύ του προσωπικού, η διευκόλυνση της πρόσβασης των μαθητών σε επαγγελματίες και υπηρεσίες ψυχικής υγείας εντός και εκτός σχολείου, καθώς και η έγκαιρη παρέμβαση σε θύματα και θύτες εκφοβισμού. Δημιουργία στήριξης από ομότιμους και από την κοινότητα για την πρόληψη του εκφοβισμού/του κυβερνοεκφοβισμού και καταπολέμηση κάθε μορφής διακρίσεων.

ζ)Διασφάλιση πρόσβασης σε ισότιμη, ευέλικτη και επαρκή στήριξη σε πρόσφυγες και νεοαφιχθέντες μετανάστες, συμπεριλαμβανομένης κοινωνικής και συναισθηματικής στήριξης, με παροχή βοήθειας ώστε να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που σχετίζονται με το μετατραυματικό άγχος, τη μετανάστευση ή την εμπειρία της ένταξης. Ειδικότερα, η κοινωνική και συναισθηματική στήριξη θα πρέπει να ενσωματωθεί σε ένα ευρύτερο και διατομεακό σύστημα που θα λαμβάνει υπόψη όλες τις ιδιαίτερες ανάγκες τους, σε συνεργασία με κοινωνικές υπηρεσίες και υπηρεσίες υγείας, φορείς ψυχικής υγείας και κάθε άλλη σχετική υπηρεσία ή οργανισμό, και με την άμεση συμμετοχή των εκπαιδευομένων και των οικογενειών.

η)Διευκόλυνση της πρόσβασης σε εξωσχολικές δραστηριότητες (αθλητισμός, τέχνες, εθελοντισμός ή εργασία στον τομέα της νεολαίας κ.λπ.) και βελτίωση της τεκμηρίωσης και της επικύρωσης των μαθησιακών αποτελεσμάτων.

θ)Ενίσχυση του εκπαιδευτικού προσανατολισμού, του επαγγελματικού προσανατολισμού και της συμβουλευτικής, καθώς και της εκπαίδευσης όσον αφορά τη σταδιοδρομία για τη στήριξη της απόκτησης δεξιοτήτων και ικανοτήτων διαχείρισης της σταδιοδρομίας. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνονται ενδοσχολικές και εξωσχολικές δραστηριότητες, όπως μάθηση στον χώρο εργασίας, επισκέψεις σε χώρους εργασίας, παρακολούθηση εργασίας, παιχνίδια σταδιοδρομίας ή δοκιμαστικά μαθήματα.

(4)Οι διευθυντές σχολείων, οι εκπαιδευτικοί, οι εκπαιδευτές και το λοιπό προσωπικό διαδραματίζουν καίριο ρόλο στο πλαίσιο της στρατηγικής. Για την απαιτητική αυτή ευθύνη, χρειάζονται στήριξη και εφόδια για να κατανοούν και να αντιμετωπίζουν την εκπαιδευτική ανισότητα, τις χαμηλές επιδόσεις και την αποσύνδεση από το σχολείο. Πέραν της παροχής των αναγκαίων γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων, απαιτείται επίσης η εξασφάλιση κατάλληλων συνθηκών εργασίας, όσον αφορά τον χρόνο, τον χώρο και τα μέσα. Έχουν προσδιοριστεί οι ακόλουθες ορθές πρακτικές:

Μέτρα πρόληψης:

α)Ενσωμάτωση της ένταξης, της ισότητας και της πολυμορφίας, κατανόηση των χαμηλών επιδόσεων και της αποσύνδεσης από το σχολείο, καθώς και αντιμετώπιση ζητημάτων ευημερίας, ψυχικής υγείας και εκφοβισμού, στο πλαίσιο όλων των θεσμοθετημένων προγραμμάτων αρχικής εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών.

β)Διασφάλιση ότι η υψηλής ποιότητας και βασισμένη στην έρευνα αρχική εκπαίδευση των εκπαιδευτικών και η συνεχής επαγγελματική εξέλιξη προετοιμάζουν τους διευθυντές σχολείων, τους εκπαιδευτικούς, τους εκπαιδευτές και το λοιπό εκπαιδευτικό προσωπικό ώστε:

·να κατανοούν τους παράγοντες κινδύνου και προστασίας που ενδέχεται να έχουν αντίκτυπο στις ακαδημαϊκές επιδόσεις, στην αποσύνδεση ή την πρόωρη εγκατάλειψη της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, καθώς και τις κοινωνικές, συναισθηματικές και συμπεριφορικές δυσκολίες·

·να κατανοούν ζητήματα ευημερίας, αναπηρίας και ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένου του μετατραυματικού άγχους, και να στηρίζουν την ανάπτυξη των κοινωνικών και συναισθηματικών ικανοτήτων των εκπαιδευομένων·

·να αναπτύσσουν ικανότητες διδασκαλίας σε πολύγλωσσα και πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα·

·να αναγνωρίζουν και να αμφισβητούν έμφυλα στερεότυπα στη διδασκαλία και τη μάθηση (συμπεριλαμβανομένων των χαμηλών προσδοκιών όσον αφορά τις επιδόσεις των αγοριών) και να αναπτύσσουν διδακτικές πρακτικές που λαμβάνουν υπόψη τη διάσταση του φύλου και ευνοούν περισσότερο την παροχή κινήτρων και τη συμμετοχή αγοριών και κοριτσιών·

·να αναγνωρίζουν και να αντιμετωπίζουν τους διάφορους τύπους μαθησιακών δυσκολιών·

·να χρησιμοποιούν συνεργατικές πρακτικές και να εργάζονται σε διεπιστημονικές ομάδες εντός του σχολείου, καθώς και με εξωτερικούς συνεργάτες·

·να χρησιμοποιούν διάφορες μαθησιακές προσεγγίσεις, εργαλεία και περιβάλλοντα, κατά περίπτωση, και να εφαρμόζουν ενεργά μικτή μάθηση, συνδυάζοντας εσωτερικές και εξωτερικές δραστηριότητες, εξατομικευμένη και ομαδική διδασκαλία και μάθηση, ψηφιακούς και μη ψηφιακούς πόρους κ.λπ.·

·να χρησιμοποιούν μεθόδους και εργαλεία διαμορφωτικής αξιολόγησης στη διδασκαλία και τη μάθηση·

·να προάγουν θετικό κλίμα μάθησης, μέσω στρατηγικών διαχείρισης της τάξης, πρόληψης του εκφοβισμού και επίλυσης συγκρούσεων, και να οικοδομούν σχέσεις εμπιστοσύνης με τους εκπαιδευόμενους, τους γονείς, τις οικογένειες και τους φροντιστές, ιδίως αυτούς που προέρχονται από περισσότερο μειονεκτικά περιβάλλοντα.

γ)Παροχή κινήτρων σε εκπαιδευτικούς, εκπαιδευτές, διευθυντές σχολείων και λοιπό εκπαιδευτικό προσωπικό ώστε να εργαστούν σε σχολεία με υψηλό ποσοστό μαθητών που βρίσκονται σε μειονεκτική από κοινωνικοοικονομική άποψη θέση. Ενθάρρυνση των εκπαιδευόμενων εκπαιδευτικών να πραγματοποιούν πρακτική άσκηση σε τέτοιου είδους σχολεία.

δ)Διασφάλιση ότι όλο το προσωπικό που ασχολείται με την εκπαίδευση όσον αφορά τη σταδιοδρομία και τον εκπαιδευτικό και επαγγελματικό προσανατολισμό είναι καταρτισμένο, διαθέτει τα κατάλληλα προσόντα και έχει πρόσβαση σε αρχική και συνεχή εκπαίδευση.

ε)Στήριξη της ευημερίας των εκπαιδευτικών, των εκπαιδευτών, των διευθυντών σχολείων και του λοιπού σχολικού προσωπικού, μεταξύ άλλων, μέσω της εξασφάλισης κατάλληλων συνθηκών εργασίας, υψηλής ποιότητας αρχικής εκπαίδευσης και συνεχούς επαγγελματικής εξέλιξης, πρόσβασης σε επαγγελματίες και υπηρεσίες υποστήριξης και ψυχικής υγείας, συνεργασίας και υποστήριξης από ομότιμους.

Μέτρα παρέμβασης:

στ)Διευκόλυνση των ανταλλαγών προσωπικού, της μάθησης από ομότιμους και της στήριξης από ομότιμους μεταξύ εκπαιδευτικών, εκπαιδευτών και λοιπού εκπαιδευτικού προσωπικού και επαγγελματιών, μέσω δικτύωσης, σεμιναρίων και κοινοτήτων μάθησης πολλών επαγγελματικών ομάδων, καθώς και πρόσβασης σε κέντρα εμπειρογνωσίας και σε κατάλληλους πόρους που μπορούν να συμβάλουν στην προσαρμογή της διδασκαλίας και της μάθησης στις ιδιαίτερες ανάγκες όλων των εκπαιδευομένων. Ειδικότερα, διασφάλιση πρόσβασης σε εξειδικευμένα κέντρα πόρων ή συμβουλευτικές ομάδες, που μπορούν να παράσχουν τα απαραίτητα εργαλεία και τις παιδαγωγικές μεθόδους για τη στήριξη προσφύγων και νεοαφιχθέντων μεταναστών εκπαιδευομένων και για την εργασία σε πολλαπλές κοινότητες και σχολεία.

ζ)Διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο οι εναλλακτικές διαδρομές προς το επάγγελμα του εκπαιδευτικού μπορούν να αυξήσουν την πολυμορφία του εκπαιδευτικού προσωπικού και να ανοίξουν το επάγγελμα του εκπαιδευτικού σε άτομα διαφορετικού υποβάθρου, συμπεριλαμβανομένων υποψηφίων που έχουν οι ίδιοι βρεθεί σε κοινωνικοοικονομικά μειονεκτική θέση.

(5)Για την προώθηση της εκπαιδευτικής επιτυχίας όλων των εκπαιδευομένων, οι «ολιστικές σχολικές προσεγγίσεις», στο πλαίσιο των οποίων όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας (διευθυντές σχολείων, εκπαιδευτικοί, εκπαιδευτές και λοιπό εκπαιδευτικό προσωπικό, εκπαιδευόμενοι, γονείς και οικογένειες), καθώς και ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερόμενων μερών (κοινωνικές υπηρεσίες και υπηρεσίες υγείας, υπηρεσίες νεολαίας, εργαζόμενοι στον τομέα της φροντίδας, ψυχολόγοι, ειδικοί σύμβουλοι ψυχικής υγείας/θεραπευτές, νοσηλευτές, λογοθεραπευτές, ειδικοί σε θέματα καθοδήγησης, τοπικές αρχές, ΜΚΟ, επιχειρήσεις, ενώσεις, εθελοντές κ.λπ.) και η κοινότητα γενικότερα, συμμετέχουν ενεργά και με συνεργατικό τρόπο, έχουν αποδειχθεί ιδιαιτέρως αποτελεσματικές. Οι επιτυχημένες πολιτικές μπορεί να περιλαμβάνουν:

Μέτρα πρόληψης:

α)Εξασφάλιση επαρκούς επιπέδου αυτονομίας για τη λήψη αποφάσεων από τους διευθυντές των σχολείων και τα διοικητικά συμβούλια, σε συνδυασμό με ισχυρή υποχρέωση λογοδοσίας.

β)Διασφάλιση της ενσωμάτωσης της σχολικής επιτυχίας για όλους και της ευημερίας (συμπεριλαμβανομένης της πρόληψης του εκφοβισμού, της καταπολέμησης των διακρίσεων, της ευαισθητοποίησης ως προς τη διάσταση του φύλου και ζητημάτων υγείας) στις διαδικασίες σχολικού σχεδιασμού και διακυβέρνησης (σχέδια σχολικής ανάπτυξης, δηλώσεις αποστολής, ετήσια ή πολυετή παιδαγωγικά σχέδια κ.λπ.) και ενθάρρυνση των σχολείων ώστε να σχεδιάζουν, να παρακολουθούν και να αξιολογούν ειδικά σχέδια ένταξης.

γ)Διασφάλιση ότι οι εσωτερικοί και εξωτερικοί μηχανισμοί διασφάλισης της ποιότητας ασχολούνται με τη σχολική επιτυχία όλων των εκπαιδευομένων και την ευημερία στο σχολείο και περιλαμβάνουν επίσης στόχους και δείκτες για θέματα όπως το κλίμα μάθησης, ο εκφοβισμός και η ευημερία. Διασφάλιση της παροχής συμβουλών και υποστήριξης από την εξωτερική αξιολόγηση/επιθεώρηση στα υπό αξιολόγηση/επιθεώρηση σχολεία, υποστήριξη της αυτοαξιολόγησης των σχολείων και προώθηση νοοτροπίας αναστοχασμού και βελτίωσης των στρατηγικών και πρακτικών για την ένταξη και την ευημερία.

δ)Παροχή ευκαιριών επαγγελματικής εξέλιξης και καθοδήγησης για τη στήριξη των διευθυντών σχολείων στη διαχείριση οργανωτικών αλλαγών και την προώθηση πρακτικών που δεν ενέχουν αποκλεισμούς.

ε)Ενθάρρυνση ενός συμμετοχικού και δημοκρατικού σχολικού περιβάλλοντος στο οποίο οι εκπαιδευόμενοι συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων του σχολείου και της τάξης και το οποίο χρησιμοποιεί συμμετοχικές μεθόδους προσαρμοσμένες στα παιδιά και στους νέους, συμπεριλαμβανομένων αυτών που προέρχονται από περιθωριοποιημένα περιβάλλοντα.

στ)Προώθηση σχολικής νοοτροπίας που δίνει αξία στην πολυμορφία, προάγει την ευημερία των εκπαιδευομένων, προωθεί το αίσθημα του ανήκειν και δημιουργεί ένα ασφαλές περιβάλλον για διάλογο σχετικά με αμφιλεγόμενα ζητήματα.

Συνδυαστικά μέτρα πρόληψης και παρέμβασης:

ζ)Ενθάρρυνση συνεργατικών και διεπιστημονικών πρακτικών στο σχολείο και συμπράξεων με τοπικές υπηρεσίες, κοινωνικούς λειτουργούς και επαγγελματίες του τομέα της υγείας, επιχειρήσεις και την ευρύτερη κοινότητα.

η)Ανάδειξη των σχολείων ως κοινοτικών κέντρων δια βίου μάθησης, όπου η εκπαίδευση και η κοινωνική ζωή συνδέονται στενά με τη γειτονιά και όπου η κοινότητα αναλαμβάνει από κοινού την ευθύνη για το σχολείο ως χώρο μάθησης.

θ)Προώθηση της δικτύωσης μεταξύ σχολείων, καθώς και κοινοτήτων μάθησης πολλών επαγγελματικών ομάδων σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και διεθνές επίπεδο για την προώθηση της αμοιβαίας μάθησης. Ενθάρρυνση των σχολείων να χρησιμοποιούν τους πόρους που διατίθενται στην ευρωπαϊκή εργαλειοθήκη για τα σχολεία, στη συλλογή εμπνευσμένων πρακτικών για την ενταξιακή εκπαίδευση και την αγωγή του πολίτη και στη δέσμη εργαλείων ΕΕΚ του Cedefop για την αντιμετώπιση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου.

ι)Προώθηση της «γλωσσικής ευαισθητοποίησης» εντός και εκτός του σχολείου, μέσω της ενθάρρυνσης των σχολείων να εξετάσουν τους κανόνες, τις αξίες και τις συμπεριφορές απέναντι στη γλώσσα και την πολιτισμική πολυμορφία, μεταξύ άλλων, με τον εντοπισμό όλων γλωσσών που ομιλούνται εντός της σχολικής κοινότητας, με την εξασφάλιση της συμμετοχής γονέων και οικογενειών, φροντιστών και της ευρύτερης κοινότητας στη γλωσσική εκπαίδευση, με τη δημιουργία βιβλιοθηκών με πόρους σε διάφορες γλώσσες ή με τη διευκόλυνση εξωσχολικών γλωσσικών δραστηριοτήτων.

ια)Στήριξη των σχολείων ώστε να ενσωματώσουν αποτελεσματικές πρακτικές σε κάθε στάδιο της «διαδικασίας εκμάθησης γλωσσών» των νεοαφιχθέντων μεταναστών (συμπεριλαμβανομένων των προσφύγων), συμπεριλαμβανομένης της υποδοχής και της αξιολόγησης (π.χ. μέσω μιας ολοκληρωμένης και πολυδιάστατης αξιολόγησης του γραμματισμού, των γλωσσικών και άλλων βασικών ικανοτήτων), της τοποθέτησης και της εισαγωγής (π.χ. με τη διασφάλιση αρχικών προπαρασκευαστικών μαθημάτων ορισμένης διάρκειας, όπου είναι αναγκαίο, και με τη θέσπιση μέσων κοινωνικής πρόνοιας και ακαδημαϊκής υποστήριξης για τη διευκόλυνση της ομαλής μετάβασης στην κανονική εκπαίδευση) και της παρακολούθησης (για την πρόληψη του γεωγραφικού διαχωρισμού των μεταναστών μέσω των κριτηρίων εισόδου και εισαγωγής στο σχολείο).

ιβ)Ενθάρρυνση της αποτελεσματικής επικοινωνίας και συνεργασίας με τους γονείς, τους νόμιμους επιτρόπους και τις οικογένειες όσον αφορά την εκπαιδευτική πρόοδο και την ευημερία των παιδιών τους, μεταξύ άλλων, με τη βοήθεια πολιτιστικών διαμεσολαβητών από την τοπική κοινότητα. Εξασφάλιση της συμμετοχής γονέων, οικογενειών και νόμιμων επιτρόπων σε ενδοσχολικές και εξωσχολικές δραστηριότητες (όπως εθελοντισμός στην τάξη, ομάδες ανάγνωσης και μελέτης, σχολικά προγράμματα ενισχυτικής διδασκαλίας σε βιβλιοθήκες και προγράμματα μετά το σχολείο, καθώς και ομάδες απασχόλησης, εκδηλώσεις επαγγελματικής ενημέρωσης, επαφή με χώρους εργασίας, επισκέψεις σε κέντρα επαγγελματικού προσανατολισμού κ.λπ.).

ιγ)Προώθηση της ενεργής συμμετοχής των γονέων και των οικογενειών στη λήψη αποφάσεων στο πλαίσιο του σχολείου, μεταξύ άλλων, όσον αφορά το πρόγραμμα σπουδών, τον σχεδιασμό και την αξιολόγηση, τα προγράμματα για την ευημερία και την ψυχική υγεία, την κοινωνική και συναισθηματική εκπαίδευση, τον επαγγελματικό προσανατολισμό, προώθηση και στήριξη της συμμετοχής γονέων από περιθωριοποιημένα κοινωνικοοικονομικά περιβάλλοντα.

ιδ)Στήριξη της συμμετοχής των γονέων στην ανάπτυξη των αρχικών δεξιοτήτων των παιδιών τους στην ανάγνωση και στα μαθηματικά, όπως μέσω της παροχής βιβλίων για το σπίτι, πρωτοβουλιών οικογενειακού γραμματισμού κ.λπ. Αύξηση των ευκαιριών για οικογενειακή μάθηση και εκπαίδευση των γονέων, ιδίως για όσους έχουν χαμηλό μορφωτικό επίπεδο και αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας, σε σύμπραξη με τοπικές υπηρεσίες και ΜΚΟ.

ιε)Παροχή πρόσθετης στήριξης σε σχολεία σε κοινωνικοοικονομικά μειονεκτούσες περιοχές, με υψηλό αριθμό μαθητών από περιθωριοποιημένα περιβάλλοντα. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει μείωση της αναλογίας μαθητών–εκπαιδευτικών για τα εν λόγω σχολεία, κατά περίπτωση, καθώς και στοχευμένη διάθεση υλικού, εξοπλισμού και υποδομών.

(6)Για την προώθηση της εκπαιδευτικής επιτυχίας όλων των εκπαιδευομένων, είναι απαραίτητη η παρέμβαση σε συστημικού επιπέδου χαρακτηριστικά που μπορούν να επηρεάσουν την ισότητα και την ένταξη στην εκπαίδευση και την κατάρτιση με διάφορους τρόπους. Τα ακόλουθα διαρθρωτικά μέτρα μπορούν να ληφθούν υπόψη κατά την ανάπτυξη μιας ενοποιημένης και ολοκληρωμένης στρατηγικής:

α)Διασφάλιση γενικής, ισότιμης πρόσβασης σε οικονομικά προσιτή, υψηλής ποιότητας και επαρκώς στελεχωμένη προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα, η οποία μπορεί να ενισχύσει την ευημερία των παιδιών και τη γνωστική και ευρύτερη κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη και να παρέχει στα παιδιά τα απαραίτητα εφόδια για να προοδεύσουν στην εκπαίδευση και στη ζωή.

β)Ενίσχυση της υψηλής ποιότητας, ελκυστικής και ευέλικτης επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, η οποία συνδυάζει την απόκτηση επαγγελματικών και βασικών δεξιοτήτων.

γ)Προώθηση ενεργητικών πολιτικών για την καταπολέμηση του διαχωρισμού, ιδίως με τη θέσπιση κανόνων εισαγωγής που θα καθιστούν δυνατή την ανομοιογενή σύνθεση του σχολείου και πολιτικών που επικεντρώνονται στην ποιότητα της μάθησης, και ενίσχυση της ευαισθητοποίησης σχετικά με τα οφέλη της πολυμορφίας στην τάξη για την ενίσχυση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων όλων των εκπαιδευομένων.

δ)Στήριξη της ένταξης των εκπαιδευομένων με αναπηρία σε κανονικά σχολεία, με αποτελεσματική στήριξη που παρέχεται από καταρτισμένους εκπαιδευτές και λοιπό εκπαιδευτικό προσωπικό/συμβούλους ή επαγγελματίες του τομέα της υγείας. Αυτό θα πρέπει να συνοδεύεται από την άρση φυσικών εμποδίων στο σχολικό περιβάλλον, τη διασφάλιση της παροχής διδακτικού υλικού σε κατάλληλες μορφές και την προσφορά διαφοροποιημένων προσεγγίσεων διδασκαλίας και μάθησης.

ε)Αποφυγή της επανάληψης τάξεων στον μέγιστο δυνατό βαθμό και αντικατάστασή της με μέσα παρακολούθησης και επισήμανσης, σε πρώιμο στάδιο, των μαθησιακών αναγκών και δυσκολιών που αντιμετωπίζουν τα παιδιά και οι νέοι και με την παροχή στοχευμένης και περισσότερο εξατομικευμένης στήριξης, κατά περίπτωση.

στ)Εξεύρεση εναλλακτικών μεθόδων με σκοπό την έγκαιρη παρακολούθηση, προκειμένου να προωθηθούν θετικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ εκπαιδευομένων διαφορετικών επιπέδων ικανότητας σε ανομοιογενείς ομάδες και να μειωθεί ο αντίκτυπος του κοινωνικοοικονομικού υποβάθρου στις επιδόσεις των εκπαιδευομένων μέσω του ακαδημαϊκού διαχωρισμού.

ζ)Ενίσχυση της ευελιξίας και της διαπερατότητας των εκπαιδευτικών διαδρομών, για παράδειγμα με την προσφορά ανεξάρτητων ενοτήτων μαθημάτων, την προσφορά μαθημάτων επαγγελματικής κατάρτισης ή την προώθηση της ευελιξίας όσον αφορά τη διάρκεια και τα σημεία εισόδου. Διευκόλυνση της μετάβασης μεταξύ βαθμίδων και τύπων εκπαίδευσης και μεταξύ σχολείου και μελλοντικής απασχόλησης, μεταξύ άλλων, μέσω ρυθμίσεων αναγνώρισης και επικύρωσης, επαγγελματικού προσανατολισμού που παρέχεται από καταρτισμένους επαγγελματίες και ενεργής συνεργασίας με ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων.

η)Παροχή διαδρομών επιστροφής στην κανονική εκπαίδευση και κατάρτιση και διασφάλιση δωρεάν πρόσβασης σε ποιοτικά προγράμματα δεύτερης ευκαιρίας για όλους όσοι έχουν εγκαταλείψει πρόωρα την εκπαίδευση και την κατάρτιση, κάτι που θα μπορούσε επίσης να προταθεί στο πλαίσιο των εγγυήσεων για τη νεολαία.

(1)     https://www.schooleducationgateway.eu/el/pub/resources/toolkitsforschools.htm
(2)     https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/2edab132-7fbe-11eb-9ac9-01aa75ed71a1
(3)     https://www.cedefop.europa.eu/en/toolkits/vet-toolkit-tackling-early-leaving
(4)     https://www.cedefop.europa.eu/en/publications-and-resources/country-reports/inventory-lifelong-guidance-systems-and-practices