Ψήφισμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Διάσκεψη για το μέλλον της Ευρώπης»

(2021/C 300/01)

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ (ΕτΠ)

συμμερίζεται πλήρως την ανάγκη διεξαγωγής ευρείας, πραγματικά συμμετοχικής, διαφανούς, γεωγραφικά και πολιτικά ισορροπημένης και αποκεντρωμένης συζήτησης για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης·

χαιρετίζει την πολυαναμενόμενη έναρξη των εργασιών σχετικά με τη Διάσκεψη για το μέλλον της Ευρώπης, παρά τις συνεχιζόμενες δυσκολίες λόγω της πανδημίας COVID-19, και ευελπιστεί να συμβάλει στην επίτευξη φιλόδοξων, εκτεταμένων και μακρόπνοων αποτελεσμάτων με απτά οφέλη για όλους τους πολίτες της ΕΕ·

εκφράζει τη λύπη της για την καθυστερημένη έναρξη της Διάσκεψης, η οποία θα επιφέρει μείωση της χρονικής διάρκειας της διαδικασίας σε ένα έτος, αντί των δύο αρχικά προβλεπόμενων ετών· ζητεί, ωστόσο, τον πολλαπλασιασμό των προσπαθειών με στόχο να στεφθεί η Διάσκεψη με επιτυχία ως προς τη δημοκρατική συμμετοχή και τη συμμετοχή των πολιτών·

υπογραμμίζει ότι η Διάσκεψη θα πρέπει να αποτελέσει διαδικασία που θα προσφέρει βήμα έκφρασης σε όλους τους πολίτες, ανεξαρτήτως της προέλευσης, της ηλικίας, της καταγωγής ή του τόπου διαμονής τους· ενθαρρύνει όλους τους ενδιαφερομένους να διοργανώσουν εκδηλώσεις και να προωθήσουν την ψηφιακή πλατφόρμα σε ολόκληρη την κοινωνία, πέραν των ομάδων που συμμετέχουν συνήθως στις συζητήσεις σχετικά την ΕΕ, με στόχο τη διεξαγωγή μιας πραγματικά πολυσυμμετοχικής συζήτησης·

λαμβάνει υπό σημείωση την κοινή δήλωση που υπεγράφη από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και επιδοκιμάζει ιδιαίτερα τις σαφείς αναφορές της στις περιφερειακές και τις τοπικές αρχές, στα περιφερειακά κοινοβούλια και στις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας· επαναλαμβάνει το αίτημα της να καταστεί συμβαλλόμενο μέρος της κοινής δήλωσης·

επισημαίνει την ύπαρξη περίπου ενός εκατομμυρίου αιρετών εκπροσώπων σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο εντός της ΕΕ, οι οποίοι βρίσκονται στην υπηρεσία των πολιτών τους σε σχεδόν 90 000 υποεθνικές αρχές. Αποτελούν το ευρύτερο επίπεδο δημοκρατικής εκπροσώπησης στην ΕΕ, βρίσκονται πλησιέστερα στους πολίτες, είναι συλλογικά υπεύθυνοι για το ήμισυ των δημόσιων επενδύσεων στην ΕΕ και εφαρμόζουν πολύ πάνω από το ήμισυ της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, συμβάλλοντας έτσι σημαντικά στην επίτευξη των πολιτικών στόχων της ΕΕ·

επιβεβαιώνει εκ νέου τις θέσεις που εξέφρασε στο ψήφισμά της τής 12ης Φεβρουαρίου 2020 και επαναλαμβάνει ότι τα περισσότερα θέματα που επελέγησαν προς συζήτηση κατά τη διάρκεια της Διάσκεψης —μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται το κλίμα, το περιβάλλον, η υγεία, η εκπαίδευση, ο πολιτισμός, η μετανάστευση, το κράτος δικαίου, ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η ισχυροποίηση της οικονομίας και η κοινωνική δικαιοσύνη— εμπίπτουν στις αρμοδιότητες των περιφερειακών και των τοπικών αρχών· υπογραμμίζει, ως εκ τούτου, ότι η Διάσκεψη δεν θα έχει τη δυνατότητα να υποβάλει συγκεκριμένες προτάσεις, εκτός εάν σημαντικό μέρος των προτάσεων αυτών προκύψει από ενεργό διάλογο και διαβουλεύσεις με το υποεθνικό επίπεδο διακυβέρνησης·

υποστηρίζει την άποψη ότι η Διάσκεψη θα πρέπει να ακολουθήσει μια ανοικτή προσέγγιση όσον αφορά τη μεταρρύθμιση των πολιτικών και των θεσμών και να προετοιμάσει το έδαφος για βιώσιμες μεταρρυθμίσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πέραν της θητείας της Διάσκεψης·

θεωρεί ότι η Διάσκεψη αποτελεί ευκαιρία για να έρθει η Ευρώπη πιο κοντά στους πολίτες της και να ενισχυθεί η εκ μέρους τους οικειοποίηση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος μέσω του «Ευρωπαϊκού Οίκου της Δημοκρατίας» που έχει τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές ως θεμέλια, τα κράτη μέλη ως τοίχους και την ΕΕ ως στέγη· αναλαμβάνει τη δέσμευση να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στην εξέταση διαφόρων πολιτικών οδών για την ενίσχυση της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης και την προαγωγή της περαιτέρω ολοκλήρωσης στην Ευρώπη, σε τομείς στους οποίους αυτό δικαιολογείται και προσφέρει προστιθέμενη αξία·

10.

εκτιμά ότι, υπό το φως της τρέχουσας πανδημίας, καθίσταται ζωτικής σημασίας η ενίσχυση των δημοκρατικών αρχών και του κομβικού ρόλου των δήμων και των περιφερειών στην παροχή αξιόπιστων απαντήσεων προς τους πολίτες, καθώς και η ανάδειξη της σημασίας της συνεργασίας σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης και σε διασυνοριακή κλίμακα για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων. Αυτό θα πρέπει να αντικατοπτρίζεται πλήρως στη σύνθεση και τον εσωτερικό κανονισμό της Διάσκεψης·

11.

προτίθεται να επιτελέσει ενεργό ρόλο στη Διάσκεψη μέσω της συμμετοχής των μελών της στο εκτελεστικό συμβούλιο και, ως εκπροσώπων, στις συζητήσεις της Ολομέλειας της Διάσκεψης· αναλαμβάνει τη δέσμευση να παρέχει στη Διάσκεψη θεματικά στοιχεία επί θεμάτων μείζονος ενδιαφέροντος για τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές, μεταξύ άλλων μέσω σειράς τοπικών διαλόγων με τους πολίτες που θα διοργανώσει η ΕτΠ σε ολόκληρη την ΕΕ· ζητεί τη συμμετοχή των νέων και των ατόμων που αντικατοπτρίζουν την πολυμορφία των κοινωνιών μας ως προαπαιτούμενο για τη διεξαγωγή εκτεταμένων συζητήσεων·

12.

θεωρεί ότι η Ολομέλεια της Διάσκεψης θα πρέπει να διαθέτει στέρεα δημοκρατικά θεμέλια και, ως εκ τούτου, να περιλαμβάνει μεταξύ των μελών της ικανό αριθμό εκπροσώπων των περιφερειακών και των τοπικών κοινοβουλίων και συμβουλίων, από κοινού με τους ομολόγους τους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των εθνικών κοινοβουλίων· υπογραμμίζει την ανάγκη ισόρροπης τόσο γεωγραφικής και πολιτικής κατανομής όσο και εκπροσώπησης των φύλων στο πλαίσιο της Διάσκεψης·

13.

τονίζει την ανάγκη να ενταθούν οι διοικητικές προσπάθειες προκειμένου να συμπεριληφθούν στη συζήτηση της Διάσκεψης για το μέλλον της Ευρώπης και οι απόψεις των εξόχως απόκεντρων περιοχών της ΕΕ, οι οποίες διαθέτουν μοναδικά και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά εντός της ΕΕ και μπορούν να αποτελέσουν την αιχμή του δόρατος της ΕΕ σε άλλες ηπείρους·

14.

χαιρετίζει την εγκαινίαση της πολύγλωσσης ψηφιακής πλατφόρμας για τη Διάσκεψη για το μέλλον της Ευρώπης και αναλαμβάνει τη δέσμευση να την προωθήσει και να συνεισφέρει σε αυτήν με τη διοργάνωση συμμετοχικών διαλόγων και με την παροχή σχετικής ανατροφοδότησης· ενθαρρύνει τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές να προωθήσουν την πλατφόρμα μεταξύ των πολιτών τους και να επιδιώξουν τη συμμετοχή ολόκληρης της κοινωνίας, ανεξαρτήτως προέλευσης, καταγωγής ή τόπου διαμονής·

15.

θεωρεί ότι κάθε άποψη σχετικά με την ΕΕ και το μέλλον της πρέπει να εκπροσωπείται, τόσο στις εκδηλώσεις όσο και στην ψηφιακή πλατφόρμα, προκειμένου να διεξαχθεί μια Διάσκεψη η οποία να μπορεί να θεωρηθεί ως αμιγώς δημοκρατική διαδικασία. Υπογραμμίζει, ωστόσο, ότι οι ελάχιστες αξίες πρέπει να γίνονται σεβαστές και ότι, μεταξύ των εκπροσωπούμενων απόψεων, δεν θα πρέπει να επιτρέπονται εκείνες που αντίκεινται στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την ελευθερία, τη δημοκρατία, την ισότητα, το κράτος δικαίου και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά ούτε και καταχρηστικές, δυσφημιστικές, ρατσιστικές ή αντίθετες προς τη δημόσια τάξη δηλώσεις ή δηλώσεις μίσους. Οι διοργανωτές και οι συμμετέχοντες θα πρέπει να δεσμευτούν υπέρ του σεβασμού των αξιών αυτών ανά πάσα στιγμή·

16.

επισημαίνει ότι η ΕτΠ έχει ήδη αρχίσει να διοργανώνει συζητήσεις κατά τις συνόδους ολομέλειάς της και τις συνεδριάσεις των επιτροπών της και να εκδίδει γνωμοδοτήσεις επί θεμάτων σχετικών με τις εργασίες της Διάσκεψης. Επιπλέον, ορισμένες μείζονες εκδηλώσεις της ΕτΠ —όπως η Ευρωπαϊκή Εβδομάδα των Δήμων και των Περιφερειών, η ετήσια διάσκεψη EuroPCom, οι τοπικοί και οι περιφερειακοί διάλογοι και οι διαβουλεύσεις με τους πολίτες, καθώς και οι εκδηλώσεις που διοργανώνονται από τις πολιτικές ομάδες της ΕτΠ— θα επικεντρωθούν στη Διάσκεψη·

17.

υπογραμμίζει την ανάγκη να ενταθούν οι προσπάθειες σε όλα τα διοικητικά επίπεδα προκειμένου να συμπεριληφθούν στη συζήτηση της Διάσκεψης για το μέλλον της Ευρώπης και οι απόψεις των περιοχών που πλήττονται από σοβαρά και μόνιμα φυσικά ή δημογραφικά μειονεκτήματα, όπως οι αραιοκατοικημένες περιοχές, τα νησιωτικά εδάφη, οι διασυνοριακές περιοχές ή οι ορεινές περιοχές·

18.

εφιστά την προσοχή στην εν εξελίξει πρωτοβουλία της για διαβουλεύσεις με τους πολίτες μέσω τοπικών και περιφερειακών διαλόγων που φιλοξενούνται από τα μέλη της ΕτΠ, με μια σειρά επιτυχημένων εκδηλώσεων που πραγματοποιήθηκαν ήδη πριν από την έναρξη της Διάσκεψης. Οι εκδηλώσεις αυτές διευκολύνουν την αλληλεπίδραση μεταξύ των πολιτών και των πολιτικών κάθε επιπέδου διακυβέρνησης και καταδεικνύουν ότι η συζήτηση σχετικά με την κατεύθυνση προς την οποία κινείται η Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσιάζουν τεράστιο ενδιαφέρον για τους δήμους και τις περιφέρειες της Ευρώπης·

19.

υπενθυμίζει ότι η Διάσκεψη πρέπει να προσεγγίσει όλες τις περιοχές της Ευρώπης, αστικές και αγροτικές· υπογραμμίζει τον θεμελιώδη ρόλο που θα μπορούσαν να διαδραματίσουν τα υποεθνικά επίπεδα διακυβέρνησης για να διασφαλίσουν ότι οι συζητήσεις της Διάσκεψης θα φτάσουν στις αγροτικές περιοχές και ότι θα συνεκτιμηθούν επίσης οι ιδιαίτερες ανάγκες τους·

20.

τρέφει ιδιαίτερη εκτίμηση στη διοργανική συνεργασία και στις αυξημένες συνέργειες για την ανάληψη συναφών δραστηριοτήτων και προτίθεται να διευκολύνει την υλοποίηση περαιτέρω δραστηριοτήτων προβολής σε συνεργασία με τους εταίρους της, όπως: τα περιφερειακά κοινοβούλια, μέσω της Διάσκεψης των Περιφερειακών Νομοθετικών Συνελεύσεων της Ευρώπης (CALRE), της πρωτοβουλίας RLEG που έχει αναληφθεί από μια ομάδα περιφερειών με νομοθετικές αρμοδιότητες, του δικτύου RegHub και του δικτύου της Συμμαχίας για τη Συνοχή· τους νέους αιρετούς πολιτικούς, μέσω του δικού τους ειδικού προγράμματος· τους περιφερειακούς και τους τοπικούς πολιτικούς που είναι αρμόδιοι για τα κέντρα Europe Direct· καθώς και στο πλαίσιο του πιλοτικού σχεδίου «Οικοδόμηση της Ευρώπης μαζί με τις τοπικές οντότητες» (BELE)·

21.

θα εξακολουθήσει να ενισχύει τη συνεργασία της με ευρωπαϊκές και εθνικές ενώσεις τοπικών και περιφερειακών αρχών, με κοινότητες ενδιαφερομένων φορέων δήμων και περιφερειών, με τα δεύτερα σώματα των εθνικών κοινοβουλίων, καθώς και με άλλους φορείς·

22.

αναλαμβάνει τη δέσμευση να μεγιστοποιήσει τον αντίκτυπο και την προβολή της Διάσκεψης και, παράλληλα, να προωθήσει και να εφαρμόσει καινοτόμες μορφές συμμετοχικής δημοκρατίας. Οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές διαθέτουν αποδεδειγμένη πείρα όσον αφορά τη συνεκτίμηση των απόψεων των πολιτών στη διαδικασία λήψης πολιτικών αποφάσεων· καλεί τα κράτη μέλη να συμβάλουν ενεργά στη διαμόρφωση της Διάσκεψης σε εθνικό επίπεδο και να διασφαλίσουν τη συμμετοχή των τοπικών και των περιφερειακών αρχών. Είναι ζωτικής σημασίας να συμμετέχουν στο διάλογο και τον προβληματισμό, κινητοποιώντας τους πολίτες της επικράτειάς τους προκειμένου να ακούγονται οι απόψεις τους και να αποτυπώνονται οι προσδοκίες τους στη διαδικασία λήψης πολιτικών αποφάσεων·

23.

ζητεί την καθιέρωση μόνιμου ευρωπαϊκού διαλόγου με τους πολίτες για την ενίσχυση της δημοκρατίας σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης, καθώς και για την ενθάρρυνση της συμμετοχής των πολιτών και της εκ μέρους τους οικειοποίησης του εγχειρήματος της ΕΕ, όπως επισημαίνεται στη γνωμοδότησή της με θέμα «Οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές σε μόνιμο διάλογο με τους πολίτες» (1) που εγκρίθηκε στα τέλη Οκτωβρίου του 2020· θεωρεί ότι οι διάλογοι με τους πολίτες δεν θα πρέπει να αποτελούν μορφή μονόπλευρης επικοινωνίας, αλλά να εμπλουτίζουν την ενωσιακή διαδικασία χάραξης πολιτικής·

24.

υπογραμμίζει ότι η παρακολούθηση της συνέχειας που θα δοθεί στη συμβολή των πολιτών, και ιδιαίτερα στις τελικές συστάσεις της Διάσκεψης, είναι εξίσου σημαντική με τη μέθοδο της συμβολής τους· τονίζει ότι η εν λόγω παρακολούθηση θα πρέπει να πραγματοποιηθεί κατά τρόπο συντονισμένο και χωρίς αποκλεισμούς και με την πλήρη συμμετοχή της ΕτΠ· θεωρεί επίσης ότι η Διάσκεψη θα πρέπει να διαθέτει επαρκή χρόνο προκειμένου να διατυπώσει συγκεκριμένες προτάσεις για τη βελτίωση του θεσμικού πλαισίου και τη μελλοντική θωράκιση της ΕΕ· αναγνωρίζει ότι η Διάσκεψη είναι μεν πιθανό να κερδίσει την εμπιστοσύνη του κοινού, αλλά είναι επίσης πιθανό να χάσει αυτήν την εμπιστοσύνη εάν δεν τηρηθεί η υπόσχεση της υλοποίησης και της συνεκτίμησης των εκφραζόμενων απόψεων· εμμένει στην άποψη ότι η επιτυχία της Διάσκεψης θα συνίσταται, εν τέλει, στην εκ μέρους των πολιτών διαπίστωση του γεγονότος ότι οι απόψεις τους εισακούστηκαν και ότι οι ίδιοι συμμετείχαν ενεργά στη διαμόρφωση του μέλλοντος της ΕΕ·

25.

τονίζει ότι η ΕτΠ, έχοντας ως μέλημα την υποστήριξη της πολιτικής και θεσμικής αποστολής της καθ’ όλη τη διάρκεια της Διάσκεψης, προέβη στη σύσταση ομάδας υψηλού επιπέδου για την ευρωπαϊκή δημοκρατία (2), υπό την προεδρία του πρώην Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Herman Van Rompuy, η οποία θα ενθαρρύνει τη διεξαγωγή συζητήσεων σχετικά με το όραμα της ΕτΠ για την ευρωπαϊκή δημοκρατία από τη σκοπιά των υποεθνικών κυβερνήσεων και τον τρόπο ενίσχυσης του αντικτύπου και της επιρροής των τοπικών και των περιφερειακών αρχών και της ίδιας της ΕτΠ στην ευρωπαϊκή διαδικασία λήψης αποφάσεων·

26.

προσβλέπει στη συνεργασία της με τη σλοβενική Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ και στην παρουσίαση των συμβολών των τοπικών και των περιφερειακών αρχών όσον αφορά το μέλλον της ΕΕ στην 9η Ευρωπαϊκή διάσκεψη κορυφής των δήμων και των περιφερειών, η οποία θα πραγματοποιηθεί κατά τη διάρκεια της γαλλικής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ·

27.

αναθέτει στον Πρόεδρό της να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στην Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και στην Προεδρία του Συμβουλίου.

Βρυξέλλες, 7 Μαΐου 2021.

O Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών

Απόστολος ΤΖΙΤΖΙΚΩΣΤΑΣ

(1) CDR 4989/2019.

(2) Η εν λόγω ομάδα υψηλού επιπέδου, της οποίας προεδρεύει ο Herman Van Rompuy, επίτιμος Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, απαρτίζεται από άλλα έξι μέλη: τους Joaquín Almunia και Ανδρούλλα Βασιλείου, πρώην Επιτρόπους, Rebecca Harms και Maria João Rodrigues, πρώην μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Silja Markkula, πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Νεολαίας, και Tomasz Grosse, καθηγητή του πανεπιστημίου της Βαρσοβίας.