12.6.2020 |
EL |
Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης |
CI 197/1 |
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ
Καθοδήγηση για σταδιακή και συντονισμένη επανέναρξη των δραστηριοτήτων έκδοσης θεωρήσεων
(2020/C 197 I/01)
I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Οι υπήκοοι 105 χωρών υποχρεούνται να λαμβάνουν θεώρηση πριν ταξιδέψουν στον χώρο EΕ+ (1). Οι αιτήσεις θεώρησης μπορούν συνήθως να υποβάλλονται στα προξενεία των κρατών μελών σε όλες σχεδόν τις τρίτες χώρες ανά τον κόσμο. Η εναρμονισμένη πολιτική της ΕΕ για τις θεωρήσεις βραχείας διαμονής εφαρμόζεται πλήρως από 26 κράτη μέλη του χώρου Σένγκεν (2) και, σε κανονικές περιόδους, έχει ως αποτέλεσμα την έκδοση 15 εκατομμυρίων θεωρήσεων ετησίως.
Στο πλαίσιο των μέτρων για τον περιορισμό της εξάπλωσης της πανδημίας COVID-19, τα περισσότερα κράτη μέλη επέλεξαν να αναστείλουν την επεξεργασία των αιτήσεων θεώρησης για μη αναγκαία ταξίδια, σε πολλές περιπτώσεις για αόριστο χρονικό διάστημα. Ορισμένα κράτη μέλη επίσης αποφάσισαν να μην εφαρμόζουν πλέον συμφωνίες εκπροσώπησης για έκδοση θεωρήσεων εξ ονόματος άλλων κρατών μελών. Δεδομένου ότι ορισμένες κατηγορίες (3) ταξιδιωτών με ουσιώδη καθήκοντα ή ανάγκες εξαιρούνταν από τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς που ισχύουν σε ολόκληρη την ΕΕ, η Επιτροπή κάλεσε τα κράτη μέλη να συνεχίσουν την «ελάχιστη υπηρεσία» για τη διεκπεραίωση των αιτήσεων θεώρησης για τις εν λόγω κατηγορίες προσώπων, μεταξύ άλλων, μέσω εκπροσώπησης (4). Τα κράτη μέλη έχουν εξασφαλίσει την ελάχιστη υπηρεσία στο μέτρο του δυνατού, αλλά τα τοπικά μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας συχνά παρεμπόδιζαν την αδιάλειπτη παροχή υπηρεσιών και η πρόσβαση στις υπηρεσίες θεωρήσεων των κρατών μελών έγινε δύσκολη, αν όχι αδύνατη, σε πολλά μέρη του κόσμου. Ως αποτέλεσμα των παγκόσμιων ταξιδιωτικών περιορισμών, τον Μάιο του 2020 τα κράτη μέλη εξέδωσαν λιγότερο από το 2 % του αριθμού των θεωρήσεων που εκδίδουν συνήθως σε έναν μέσο μήνα.
Μόλις αρχίσουν να αίρονται σταδιακά οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, η επανέναρξη των δραστηριοτήτων έκδοσης θεωρήσεων θα πρέπει να είναι συγχρονισμένη με τις εν λόγω εξελίξεις. Οι κατευθυντήριες αρχές για τη διαδικασία αυτή παρατίθενται στην ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την τρίτη αξιολόγηση της εφαρμογής προσωρινών περιορισμών στα μη αναγκαία ταξίδια στην ΕΕ (5).
Με τη χαλάρωση των περιορισμών στα εξωτερικά σύνορα, τη σταδιακή επανέναρξη των διεθνών ταξιδιωτικών συνδέσεων και τη χαλάρωση των μέτρων περιορισμού της κυκλοφορίας σε τρίτες χώρες, οι ταξιδιώτες πρέπει να μπορούν και πάλι να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες θεωρήσεων σε τρίτες χώρες. Για να επιτύχει η διαδικασία αυτή με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, είναι εξαιρετικά σημαντική η επανέναρξη των δραστηριοτήτων από τα κράτη μέλη με συντονισμένο και εναρμονισμένο τρόπο σε μεμονωμένες τρίτες χώρες με πλήρη διαφάνεια. Οι γενικές νομικές διατάξεις για την εναρμονισμένη πολιτική θεωρήσεων, όπως ορίζονται στον κώδικα θεωρήσεων, θα εξακολουθήσουν να ισχύουν. Επιπλέον, σε τοπικό επίπεδο, οι διαδικασίες θα πρέπει να εναρμονιστούν περαιτέρω και οι βέλτιστες πρακτικές να ανταλλάσσονται συνεχώς όσον αφορά τα πρωτόκολλα υγιεινής και τις νέες μεθόδους εργασίας. Εν προκειμένω, οι τακτικές ανταλλαγές μεταξύ των κρατών μελών μέσω των συνεδριάσεων της επιτόπιας συνεργασίας Σένγκεν, στο πλαίσιο του συντονισμού των αντιπροσωπειών της ΕΕ, θα έχουν σημαντικό ρόλο.
Στα αρχικά στάδια, τα τοπικά μέτρα περιορισμού θα έχουν αντίκτυπο στην ικανότητα των εξωτερικών παρόχων υπηρεσιών και των υπηρεσιών έκδοσης θεωρήσεων να υποδέχονται τους αιτούντες και να διεκπεραιώνουν τις αιτήσεις θεώρησης. Ωστόσο, εάν τέτοια τοπικά μέτρα περιορισμού παραμείνουν σε ισχύ σε ορισμένες τοποθεσίες, θα υπάρχει επίσης χαμηλή ζήτηση για θεωρήσεις και ταξίδια στην ΕΕ. Ομοίως, δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι ο ρυθμός της επανέναρξης των διεθνών μετακινήσεων θα είναι αργός, ενώ οι πιθανές ανησυχίες σχετικά με τις διεθνείς μετακινήσεις στο πλαίσιο της τρέχουσας παγκόσμιας πανδημίας θα σήμαιναν ότι ο συνολικός όγκος των αιτήσεων για έκδοση θεώρησης μπορεί να αυξηθεί με πολύ αργό ρυθμό κατά τους προσεχείς μήνες. Η ζήτηση για θεωρήσεις θα παραμείνει κατά πάσα πιθανότητα σημαντικά κάτω από τα συνήθη επίπεδα μέχρι το τέλος του έτους, ακόμη και σε τρίτες χώρες όπου ο όγκος είναι παραδοσιακά υψηλός (6).
Τον Μάιο η Επιτροπή διοργάνωσε δύο ανεπίσημες ανταλλαγές με εμπειρογνώμονες των κρατών μελών στον τομέα των θεωρήσεων, με σκοπό την προετοιμασία της επανέναρξης των δραστηριοτήτων έκδοσης θεωρήσεων. Στις εν λόγω συνεδριάσεις, όλα τα κράτη μέλη συμφώνησαν ότι η επανέναρξη των δραστηριοτήτων έκδοσης θεωρήσεων θα πρέπει να είναι πλήρως συγχρονισμένη με την άρση των περιορισμών στα εξωτερικά σύνορα και να συντονίζεται μεταξύ των προξενείων σε κάθε τόπο.
Με βάση τις εν λόγω ανταλλαγές, η παρούσα καθοδήγηση έχει σκοπό να στηρίξει τα κράτη μέλη κατά την εφαρμογή αυτής της διαδικασίας με εναρμονισμένο τρόπο.
II. ΕΠΑΝΕΝΑΡΞΗ ΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΚΔΟΣΗΣ ΘΕΩΡΗΣΕΩΝ
Εφόσον ληφθεί απόφαση σχετικά με την άρση των ταξιδιωτικών περιορισμών για μη αναγκαία ταξίδια στην ΕΕ, όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να αρχίσουν εκ νέου τις δραστηριότητες έκδοσης θεωρήσεων, το συντομότερο δυνατό, σε σχέση με τις οικείες τρίτες χώρες. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να εξακολουθήσουν να παρέχονται ελάχιστες υπηρεσίες έκδοσης θεωρήσεων για πρόσωπα που έχουν ταξινομηθεί ως «ταξιδιώτες με ουσιώδη καθήκοντα ή ανάγκες» παντού, ακόμη και αν οι γενικοί ταξιδιωτικοί περιορισμοί θα παραμείνουν σε ισχύ για μια δεδομένη τρίτη χώρα.
Όσο η ικανότητα διεκπεραίωσης των αιτήσεων έκδοσης θεώρησης παραμένει περιορισμένη, θα πρέπει να δίνεται προτεραιότητα στις αιτήσεις που υποβάλλονται από ταξιδιώτες με ουσιώδη καθήκοντα ή ανάγκες και από βασικούς εργαζομένους. Εάν η δυναμικότητα των προξενείων στη χώρα προέλευσής τους παραμένει ανεπαρκής, τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεχίσουν να χορηγούν θεωρήσεις σε αυτή την κατηγορία ταξιδιωτών, συμπεριλαμβανομένων, ιδίως, των ναυτικών, στα εξωτερικά σύνορα.
Ωστόσο, μόλις καταστούν δυνατά τα μη αναγκαία ταξίδια από μια συγκεκριμένη τρίτη χώρα, οι προσπάθειες για χαρακτηρισμό πρόσθετων κατηγοριών ως «ταξιδιωτών προτεραιότητας» φαίνονται περιττές και αντιπαραγωγικές. Η περαιτέρω διαφοροποίηση μεταξύ των ταξιδιωτικών σκοπών θα μπορούσε να θεωρηθεί δυσανάλογη και μεροληπτική, δεδομένου ότι δεν μπορεί να συνδεθεί με απειλή για τη δημόσια υγεία στο στάδιο της αίτησης για έκδοση θεώρησης. Επιπροσθέτως, ελλείψει συμφωνίας ως προς τον σκοπό του ταξιδιού που θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα, θα υπονομευόταν σοβαρά ο στόχος της εναρμονισμένης επανέναρξης των δραστηριοτήτων έκδοσης θεώρησης.
Όπου είναι δυνατόν, τα κράτη μέλη θα πρέπει να αναλαμβάνουν δέσμευση για ταυτόχρονη επανέναρξη των δραστηριοτήτων σε κάθε τόπο και για επανέναρξη της πλήρους εκπροσώπησης άλλων κρατών μελών σε θέματα θεωρήσεων, κατά περίπτωση. Ομοίως, τα κράτη μέλη πρέπει να συνεχίσουν να εφαρμόζουν τους γενικούς κανόνες του κώδικα θεωρήσεων κατά τη διεκπεραίωση των αιτήσεων και τη χορήγηση θεωρήσεων. Με τον τρόπο αυτό θα μεταδοθεί επίσης ένα ενιαίο μήνυμα στο κοινό, ενώ θα προληφθεί η άγρα θεωρήσεων (visa shopping) ή άλλες πιθανές καταχρήσεις.
Λαμβανομένου υπόψη ότι, κατά μέσον όρο, το 90 % όλων των αιτήσεων έκδοσης θεώρησης υποβάλλονται μέσω εξωτερικών παρόχων υπηρεσιών, η επανέναρξη των δραστηριοτήτων συνεπάγεται κατ’ ανάγκη στενό συντονισμό μεταξύ των κρατών μελών και των εν λόγω ιδιωτικών φορέων. Παρά το γεγονός ότι οι εξωτερικοί πάροχοι υπηρεσιών θα είναι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη κατάλληλων μέτρων υγιεινής σύμφωνα με τις τοπικές πρακτικές, τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρακολουθούν στενά όλες τις πτυχές της επανέναρξης δραστηριοτήτων των παρόχων υπηρεσιών.
Ενώ η αξιολόγηση των απειλών για τη δημόσια υγεία αποτελεί στοιχείο της διαδικασίας έκδοσης θεωρήσεων, η πολιτική θεωρήσεων δεν αποτελεί κατά κύριο λόγο εργαλείο της πολιτικής για την υγεία. Δεν θα πρέπει να απαιτούνται έλεγχοι υγείας κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης για έκδοση θεώρησης, η οποία υποβάλλεται τουλάχιστον 15 ημέρες πριν από το προβλεπόμενο ταξίδι, ενώ μπορεί να υποβληθεί έως 6 μήνες πριν από το ταξίδι (9 μήνες για τους ναυτικούς).
1. Προετοιμασία και εφαρμογή εναρμονισμένης επανέναρξης των δραστηριοτήτων
Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να αρχίσουν αμέσως τις προετοιμασίες για την ανάπτυξη νέων πρωτοκόλλων πρόσβασης για την υποδοχή των αιτούντων και την υποβολή αιτήσεων, τα οποία θα καλύπτουν τόσο τους εξωτερικούς παρόχους υπηρεσιών όσο και τα προξενεία. Τα σχετικά μέτρα θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν τα εξής:
— |
Θέσπιση πρωτοκόλλων για μέτρα υγιεινής:
|
— |
Υποχρεωτική προηγούμενη προκαθορισμένη συνάντηση για την πρόσβαση στις εγκαταστάσεις· |
— |
Περιορισμός της φυσικής επαφής στον μέγιστο δυνατό βαθμό:
|
2. Διεκπεραίωση των αιτήσεων
Η εφαρμογή της κοινής πολιτικής θεωρήσεων πρέπει να παραμείνει ομοιόμορφη. Στην παρούσα κατάσταση, η απόκλιση από τους γενικούς κανόνες μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις. Για παράδειγμα, οι περιορισμοί της εδαφικής ισχύος ή της διάρκειας ισχύος της θεώρησης θα περιορίσουν την ικανότητα των κατόχων θεωρήσεων να προσαρμόζονται σε αιφνίδιες αλλαγές των ταξιδιωτικών περιορισμών. Ο συστηματικός περιορισμός της εδαφικής ισχύος των θεωρήσεων θα μπορούσε να είναι επιζήμιος για τα κράτη μέλη που δεν διαθέτουν κόμβους αερολιμένων στο έδαφός τους, καθώς και για τους τακτικούς ταξιδιώτες. Επιπλέον, θα ενείχε τον κίνδυνο δημιουργίας νέων εμποδίων στον τομέα των μεταφορών στο μέλλον, καθώς οι ταξιδιώτες με ουσιώδη καθήκοντα ή ανάγκες (π.χ. οδηγοί φορτηγών και τρένων, μέλη πληρωμάτων της αεροπορίας και του εμπορικού ναυτικού) δεν θα είναι σε θέση να μετακινούνται ελεύθερα. Θα μπορούσε επίσης να ασκήσει νέα πίεση στην περιορισμένη ικανότητα έκδοσης θεωρήσεων των κρατών μελών κατά τη χρονική στιγμή επανέναρξης των δραστηριοτήτων.
Κατά την επανέναρξη των δραστηριοτήτων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ακολουθούν τις εξής αρχές:
α) |
Εφαρμογή του κώδικα θεωρήσεων: Εξακολουθούν να ισχύουν οι γενικές διατάξεις του κώδικα θεωρήσεων. Συγκεκριμένα:
|
β) |
Ενημέρωση του κοινού:
|
γ) |
Συμφωνίες εκπροσώπησης:
|
δ) |
Συντονισμός και ανταλλαγή πληροφοριών σε τοπικό επίπεδο: Σε πολλές τρίτες χώρες, τα μέτρα απαγόρευσης και περιορισμού της κυκλοφορίας τέθηκαν σε εφαρμογή με πολύ μικρή προειδοποίηση. Αυτό οδήγησε στην άμεση παύση λειτουργίας των προξενείων και των εξωτερικών παρόχων υπηρεσιών και στον επαναπατρισμό των εκπατρισμένων υπαλλήλων. Σε τέτοιες περιπτώσεις, συχνά δεν υπήρχε επαρκής χρόνος για την κατάλληλη ενημέρωση των άλλων κρατών μελών. Αντίθετα, για την επανέναρξη των δραστηριοτήτων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιδιώκουν τον βέλτιστο συντονισμό και τη βέλτιστη ροή πληροφοριών και να ανταλλάσσουν ορθές πρακτικές σχετικά με προσαρμοσμένες μεθόδους εργασίας, συμπεριλαμβανομένων των μεθόδων που εφαρμόζουν οι εξωτερικοί πάροχοι υπηρεσιών με τους οποίους συνεργάζονται. Ο συντονισμός και η αμοιβαία ενημέρωση είναι επίσης ουσιώδεις σε περίπτωση που χρειαστεί να επιβληθούν εκ νέου ορισμένοι ταξιδιωτικοί περιορισμοί στο μέλλον. |
3. Ο ρόλος της επιτόπιας συνεργασίας Σένγκεν
Η επιτόπια συνεργασία Σένγκεν διαδραματίζει καίριο ρόλο στη διασφάλιση της εναρμονισμένης εφαρμογής της κοινής πολιτικής θεωρήσεων ανά πάσα στιγμή. Στις πρόσφατες ανταλλαγές, τα κράτη μέλη έχουν επανειλημμένα τονίσει τη βασική λειτουργία της επιτόπιας συνεργασίας Σένγκεν, όπως συντονίζεται από τις αντιπροσωπείες της ΕΕ, όσον αφορά την ανταλλαγή γνώσεων σχετικά με τοπικές καταστάσεις (όπως η επιδημιολογική κατάσταση, τα τοπικά μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας και καραντίνας), και τη διασφάλιση της εναρμόνισης των πρακτικών και της ενημέρωσης του κοινού. Η Επιτροπή υπενθυμίζει ότι η εύρυθμη λειτουργία της επιτόπιας συνεργασίας Σένγκεν αποτελεί κοινή ευθύνη των κρατών μελών και των αντιπροσωπειών της ΕΕ. Οι κεντρικές αρχές των κρατών μελών θα πρέπει να παρέχουν στα προξενεία τους την απαραίτητη ευελιξία για προσαρμογή στην προσέγγιση που έχει συμφωνηθεί στο πλαίσιο της επιτόπιας συνεργασίας Σένγκεν για την εναρμονισμένη επανέναρξη των δραστηριοτήτων.
III. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Η σταδιακή συντονισμένη επανέναρξη των δραστηριοτήτων έκδοσης θεωρήσεων σε παγκόσμιο επίπεδο αποτελεί πρόκληση την οποία μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τα κράτη μέλη μέσω της συνεργασίας και του συντονισμού. Είναι υψίστης σημασίας για τη συνοχή του χώρου Σένγκεν και τη λειτουργία της κοινής πολιτικής θεωρήσεων, να αποφευχθούν μονομερείς ενέργειες και να διαδραματίσει πλήρως τον συντονιστικό της ρόλο η επιτόπια συνεργασία Σένγκεν. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να στηρίξει τα κράτη μέλη στην προσπάθεια αυτή, η οποία, με τη σωστή διαχείριση, θα καταστήσει δυνατή την ομαλή επανέναρξη των διεθνών μετακινήσεων, της επιχειρηματικής δραστηριότητας, του τουρισμού και των διαπροσωπικών επαφών που έχουν ουσιαστική σημασία για τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής μας, ενώ παράλληλα θα ελέγχονται οι κίνδυνοι για την υγεία στον μέγιστο δυνατό βαθμό.
Δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι ένα δεύτερο κύμα της πανδημίας COVID-19 ή άλλη κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της παγκόσμιας υγείας θα καταστήσει αναγκαία την εκ νέου επιβολή ταξιδιωτικών περιορισμών στο μέλλον. Βραχυπρόθεσμα, η εφαρμογή των γενικών κανόνων για την έκδοση θεωρήσεων πολλαπλών εισόδων με μακρά διάρκεια ισχύος για όλους τους επιλέξιμους αιτούντες, και ιδίως για τους βασικούς εργαζομένους, όπως οι οδηγοί φορτηγών και τρένων και τα μέλη πληρωμάτων της αεροπορίας και του εμπορικού ναυτικού, θα χρησιμεύσει επίσης ως μέτρο έκτακτης ανάγκης. Αυτό θα συμβάλει στην αποφυγή επανεμφάνισης των διοικητικών εμποδίων για πολλούς ταξιδιώτες με ουσιώδη καθήκοντα ή ανάγκες, τα οποία παρουσιάστηκαν κατά τις τελευταίες εβδομάδες. Ο στόχος θα πρέπει να είναι να καταστεί η κοινή πολιτική θεωρήσεων πιο ανθεκτική σε διαταραχές μεγάλης κλίμακας, όπως αυτή που σημειώθηκε τους τελευταίους μήνες.
(1) Ο «χώρος ΕΕ+» περιλαμβάνει όλα τα κράτη μέλη του χώρου Σένγκεν (συμπεριλαμβανομένης της Βουλγαρίας, της Κροατίας, της Κύπρου και της Ρουμανίας), καθώς και τα τέσσερα κράτη που είναι συνδεδεμένα με τον χώρο Σένγκεν. Περιλαμβάνει επίσης την Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο, σε περίπτωση που αποφασίσουν να ευθυγραμμιστούν
(2) 22 κράτη μέλη της ΕΕ και 4 κράτη συνδεδεμένα με τον χώρο Σένγκεν.
(3) COM(2020) 115 final.
(4) Βλ. κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής της 18ης Μαρτίου 2020.
(5) COM(2020) 399.
(6) Όπως η Ρωσία, η Κίνα ή η Ινδία.