ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την άσκηση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων κατά τη διάρκεια της έξαρσης της νόσου COVID-19

(2020/C 102 I/03)

Η κρίση της νόσου Covid-19 έχει οδηγήσει στη θέσπιση πρωτόγνωρων μέτρων σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, μεταξύ των οποίων και η επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορά τους.

Οι Κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με τα μέτρα διαχείρισης των συνόρων για την προστασία της υγείας και τη διασφάλιση της διαθεσιμότητας εμπορευμάτων και βασικών υπηρεσιών (1) καθόρισαν τις αρχές για μια κοινή προσέγγιση μιας αποτελεσματικής διαχείρισης των συνόρων, προκειμένου να προστατεύεται η υγεία και παράλληλα να διατηρείται η ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς. Σύμφωνα με το σημείο 23 των κατευθυντήριων οδηγιών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιτρέπουν και να διευκολύνουν τη διέλευση μεθοριακών εργαζομένων, κυρίως αλλά όχι μόνο εκείνων που εργάζονται στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και των τροφίμων, και σε άλλες βασικές υπηρεσίες (π.χ. φροντίδα παιδιών, φροντίδα ηλικιωμένων, βασικό προσωπικό υπηρεσιών κοινής ωφελείας) ώστε να διασφαλιστεί η συνέχεια της επαγγελματικής δραστηριότητας.

Μολονότι περιορισμοί του δικαιώματος ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων μπορούν να δικαιολογούνται από λόγους δημόσιας τάξης, δημόσιας ασφάλειας ή δημόσιας υγείας, πρέπει, εντούτοις, να είναι αναγκαίοι, αναλογικοί και να βασίζονται σε κριτήρια αντικειμενικά και μη εισάγοντα διακρίσεις.

Μεθοριακοί εργαζόμενοι, αποσπασμένοι εργαζόμενοι (2) καθώς και εποχιακοί εργαζόμενοι ζουν σε μία χώρα αλλά εργάζονται σε άλλη. Πολλοί από αυτούς εκτελούν καθήκοντα νευραλγικής σημασίας για τα κράτη μέλη υποδοχής τους, για παράδειγμα για το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, την παροχή άλλων βασικών υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένης της εγκατάστασης και συντήρησης ιατρικού εξοπλισμού και ιατρικών υποδομών, ή για την εξασφάλιση του εφοδιασμού με εμπορεύματα. Ως εκ τούτου, μια συντονισμένη προσέγγιση σε επίπεδο ΕΕ η οποία θα συμβάλει ώστε οι εν λόγω εργαζόμενοι να μπορούν να εξακολουθήσουν να διασχίζουν τα εσωτερικά σύνορα είναι καίριας σημασίας.

Μετά την έκκληση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (3) προς την Επιτροπή για την αντιμετώπιση της κατάστασης των διασυνοριακών και εποχιακών εργαζομένων που πρέπει να είναι σε θέση να συνεχίσουν τις βασικές δραστηριότητές τους, αποφεύγοντας παράλληλα την περαιτέρω εξάπλωση του ιού και σε συνέχεια των Κατευθυντήριων οδηγιών σχετικά με τα μέτρα διαχείρισης των συνόρων για την προστασία της υγείας και τη διασφάλιση της διαθεσιμότητας εμπορευμάτων και βασικών υπηρεσιών, ιδίως του σημείου 23, οι κατευθυντήριες οδηγίες που παρατίθενται κατωτέρω καλούν τα κράτη μέλη να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα για την εξασφάλιση συντονισμένης προσέγγισης σε επίπεδο ΕΕ (4). Η επιδίωξη αυτή αφορά τους εργαζομένους που αναφέρονται ανωτέρω, ιδίως τους εργαζομένους που χρειάζεται να διασχίζουν σύνορα για να φτάσουν στον τόπο εργασίας τους επειδή ασκούν επαγγέλματα νευραλγικής σημασίας, με καθήκοντα που συναρτώνται με βασικές υπηρεσίες. Αυτό θα πρέπει να ισχύει και στην περίπτωση που οι προαναφερόμενοι εργαζόμενοι χρησιμοποιούν ένα κράτος μέλος μόνο ως χώρα διέλευσης για να φτάσουν σε άλλο κράτος μέλος. Οι παρούσες κατευθυντήριες οδηγίες εκδίδονται υπό την επιφύλαξη των ειδικών μέτρων που περιγράφονται στην Ανακοίνωση όσον αφορά την εφαρμογή των πράσινων λωρίδων (5) ή στις Κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με τη διευκόλυνση των εμπορευματικών αερομεταφορών κατά τη διάρκεια της έξαρσης της νόσου COVID-19 (6).

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αντιμετωπίζουν με τον ίδιο τρόπο τους αυτοαπασχολουμένους που ασκούν τα νευραλγικής σημασίας επαγγέλματα που περιέχονται στις παρούσες κατευθυντήριες οδηγίες.

Εργαζόμενοι που ασκούν επαγγέλματα νευραλγικής σημασίας

1.

Σε ορισμένα σημεία της ΕΕ, ιδίως στις παραμεθόριες περιοχές, μεθοριακοί εργαζόμενοι ασκούν επαγγέλματα νευραλγικής σημασίας για τα οποία η διασυνοριακή μετακίνηση είναι απαραίτητη. Οι περιορισμοί που θέσπισαν τα κράτη μέλη ως προς τη διέλευση των συνόρων τους μπορούν να οδηγήσουν σε πρόσθετες δυσκολίες ή ακόμη και να παρεμποδίσουν τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κρίσης που προκαλεί η νόσος Covid-19.

2.

Η συνέχιση της ελεύθερης κυκλοφορίας όλων των εργαζομένων σε επαγγέλματα νευραλγικής σημασίας, συμπεριλαμβανομένων τόσο των μεθοριακών εργαζομένων όσο και των αποσπασμένων εργαζομένων, είναι απαραίτητη. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιτρέπουν στους εργαζομένους να εισέρχονται στο έδαφος του κράτους μέλους υποδοχής και να έχουν ανεμπόδιστη πρόσβαση στον τόπο εργασίας τους, ιδίως αν αυτοί ασκούν κάποιο από τα ακόλουθα επαγγέλματα (7): — επαγγελματίες του τομέα της υγείας, συμπεριλαμβανομένων των ασκούντων παραϊατρικά επαγγέλματα· — απασχολούμενοι στην παροχή ατομικής φροντίδας στον τομέα των υπηρεσιών υγείας, συμπεριλαμβανομένων των υπαλλήλων φροντίδας παιδιών, ατόμων με αναπηρία και ηλικιωμένων· — επιστήμονες σε τομείς συναφείς με την υγεία· — εργαζόμενοι στον κλάδο των φαρμακευτικών και των ιατροτεχνολογικών προϊόντων· — εργαζόμενοι που συμμετέχουν στην τροφοδοσία με εμπορεύματα, ιδίως στην αλυσίδα τροφοδοσίας με φάρμακα, ιατρικά εφόδια, ιατροτεχνολογικά προϊόντα και εξοπλισμό ατομικής προστασίας, συμπεριλαμβανομένης της εγκατάστασης και συντήρησής τους· — επαγγελματίες του τομέα των τεχνολογιών πληροφόρησης και επικοινωνίας· — τεχνικοί του τομέα της πληροφόρησης και επικοινωνίας και άλλοι τεχνικοί για τη βασική συντήρηση του εξοπλισμού· — επαγγελματίες του τομέα της μηχανικής, όπως τεχνικοί ενεργειακής τεχνολογίας, μηχανικοί και βοηθοί ηλεκτρολόγου μηχανικού· — πρόσωπα που εργάζονται για υποδομές ζωτικής σημασίας ή άλλες απαραίτητες υποδομές· — τεχνικοί θετικών επιστημών και μηχανικής (περιλαμβάνονται οι τεχνικοί μονάδων νερού)· — απασχολούμενοι στην παροχή υπηρεσιών προστασίας· — πυροσβέστες / αστυνομικοί υπάλληλοι / δεσμοφύλακες / φύλακες ασφαλείας χώρων / προσωπικό πολιτικής προστασίας· — τεχνίτες επεξεργασίας τροφίμων και ασκούντες συναφή επαγγέλματα και εργάτες συντήρησης· — χειριστές μηχανών παραγωγής ειδών διατροφής και συναφών προϊόντων (περιλαμβάνονται οι εργαζόμενοι μονάδας παραγωγής τροφίμων)· — εργαζόμενοι στον τομέα των μεταφορών (8), ιδίως: — οδηγοί αυτοκινήτων, μικρών φορτηγών και μοτοσυκλετών (9), οδηγοί φορτηγών και λεωφορείων (περιλαμβάνονται οι οδηγοί λεωφορείων και τραμ) και οδηγοί ασθενοφόρων, συμπεριλαμβανομένων των οδηγών που μεταφέρουν βοήθεια στο πλαίσιο του ενωσιακού μηχανισμού πολιτικής προστασίας και των οδηγών που μεταφέρουν επαναπατριζόμενους πολίτες της ΕΕ από άλλο κράτος μέλος στον τόπο καταγωγής τους· — πιλότοι αεροσκαφών· — μηχανοδηγοί· επιθεωρητές φορταμαξών, προσωπικό συνεργείων συντήρησης, καθώς και προσωπικό διαχειριστών υποδομής που συμμετέχει στη διαχείριση της κυκλοφορίας και την κατανομή δυναμικότητας· — εργαζόμενοι στις θαλάσσιες και οι εσωτερικές πλωτές μεταφορές· — αλιείς· — προσωπικό δημόσιων οργανισμών, συμπεριλαμβανομένων των διεθνών οργανισμών, με καθήκοντα νευραλγικής σημασίας.

3.

Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να θεσπίσουν ειδικές απρόσκοπτες και ταχείες διαδικασίες για τα σημεία συνοριακής διέλευσης με τακτική ροή μεθοριακών και αποσπασμένων εργαζομένων, ώστε να εξασφαλίζεται η ομαλή διέλευσή τους. Για παράδειγμα, σε ορισμένες περιπτώσεις αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί με την καθιέρωση ειδικών λωρίδων στα σύνορα για τους εν λόγω εργαζομένους ή ειδικών αυτοκόλλητων σημάτων που θα αναγνωρίζονται από τα γειτονικά κράτη μέλη για τη διευκόλυνση της πρόσβασής τους στο έδαφος του κράτους μέλους απασχόλησής τους. Επιπλέον, η Επιτροπή θα διαβουλευθεί επειγόντως με την τεχνική επιτροπή για την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων προκειμένου να εντοπίσει τις βέλτιστες πρακτικές που μπορούν να επεκταθούν σε όλα τα κράτη μέλη ώστε οι εργαζόμενοι αυτοί να μπορούν να ασκούν τα νευραλγικής σημασίας επαγγέλματά τους χωρίς περιττά εμπόδια.

Έλεγχοι υγείας

4.

Οι έλεγχοι υγείας των μεθοριακών και αποσπασμένων εργαζομένων πρέπει να διενεργούνται υπό τους ίδιους όρους με αυτούς που ισχύουν για τους υπηκόους της χώρας υποδοχής που ασκούν τα ίδια επαγγέλματα.

5.

Οι έλεγχοι υγείας μπορούν να πραγματοποιούνται πριν ή μετά τη διέλευση των συνόρων, ανάλογα με τις διαθέσιμες υποδομές, προκειμένου να διασφαλίζεται η ομαλή ροή της κυκλοφορίας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συντονίζονται μεταξύ τους για τη διεξαγωγή ελέγχων υγείας μόνο στη μία πλευρά των συνόρων, ώστε να αποφεύγονται οι αλληλεπικαλύψεις και να περιορίζεται ο χρόνος αναμονής. Οι ιατρικοί και άλλοι έλεγχοι δεν θα πρέπει να αναγκάζουν τους εργαζομένους να εξέλθουν από τα οχήματά τους και θα πρέπει καταρχήν να βασίζονται σε ηλεκτρονικές μετρήσεις της θερμοκρασίας του σώματος. Έλεγχοι της θερμοκρασίας των εργαζομένων δεν θα πρέπει κανονικά να διενεργούνται πάνω από τρεις φορές ημερησίως. Σε περίπτωση που ο εργαζόμενος έχει πυρετό και οι συνοριακές αρχές κρίνουν ότι δεν θα πρέπει να του επιτραπεί να συνεχίσει τη διαδρομή του, θα πρέπει να του παρέχεται κατάλληλη υγειονομική περίθαλψη, υπό τους ίδιους όρους με τους υπηκόους του κράτους μέλους απασχόλησής του. Οι πληροφορίες σχετικά με το εν λόγω πρόσωπο θα πρέπει να κοινοποιούνται στο οικείο γειτονικό κράτος μέλος.

6.

Για τους εργαζομένους στον τομέα των μεταφορών που αναφέρονται στο σημείο 19 της Ανακοίνωσης όσον αφορά την εφαρμογή των πράσινων λωρίδων, ισχύουν τα ειδικά μέτρα ελέγχου της υγείας που αναφέρονται στις εν λόγω κατευθυντήριες οδηγίες.

Άλλοι εργαζόμενοι

7.

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιτρέπουν στους μεθοριακούς και αποσπασμένους εργαζομένους να συνεχίσουν να διέρχονται τα σύνορά τους για να φτάσουν στον τόπο εργασίας τους, αν οι εργασίες στον οικείο τομέα εξακολουθούν να επιτρέπονται στο κράτος μέλος υποδοχής.

8.

Στις περιπτώσεις που θα μπορούσε να επέλθει μεταβολή στο κράτος μέλος ασφάλισης του εργαζομένου (10), τα κράτη μέλη θα πρέπει να κάνουν χρήση της εξαίρεσης που προβλέπεται στο άρθρο 16 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 883/2004 (11), με σκοπό τη διατήρηση αμετάβλητης της κοινωνικοασφαλιστικής κάλυψης του οικείου εργαζομένου. Για ζητήσει τέτοια εξαίρεση, ο εργοδότης πρέπει να υποβάλει αίτηση στο κράτος μέλος στου οποίου τη νομοθεσία ο εργαζόμενος επιθυμεί να υπάγεται.

Εποχιακοί εργαζόμενοι

9.

Ορισμένοι τομείς της οικονομίας, ιδίως ο γεωργικός τομέας, εξαρτώνται σε αρκετά κράτη μέλη σε μεγάλο βαθμό από εποχιακούς εργαζομένους από άλλα κράτη μέλη. Προκειμένου να ανταποκριθούν στις ελλείψεις εργατικού δυναμικού στους τομείς αυτούς που προκαλεί η κρίση, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ανταλλάσσουν πληροφορίες για τις διάφορες ανάγκες τους, για παράδειγμα μέσω των καθιερωμένων διαύλων της τεχνικής επιτροπής για την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων. Υπενθυμίζεται ότι, σε ορισμένες περιπτώσεις, οι εποχιακοί εργαζόμενοι στη γεωργία εκτελούν νευραλγικής σημασίας εργασίες συγκομιδής, φύτευσης ή φροντίδας. Στις περιπτώσεις αυτές, τα κράτη μέλη θα πρέπει να αντιμετωπίζουν τους εν λόγω εργαζομένους όπως τους εργαζομένους που ασκούν τα προαναφερόμενα επαγγέλματα νευραλγικής σημασίας. Ομοίως, τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιτρέπουν στους εν λόγω εργαζομένους να συνεχίσουν να διέρχονται τα σύνορά τους για να εργαστούν, αν οι εργασίες στον οικείο τομέα εξακολουθούν να επιτρέπονται στο κράτος μέλος υποδοχής. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να ενημερώνουν τους εργοδότες για την ανάγκη να εξασφαλίζουν επαρκή προστασία της υγείας και της ασφάλειας.

10.

Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να καθιερώσουν ειδικές διαδικασίες για να εξασφαλιστεί η ομαλή διέλευση των εν λόγω εργαζομένων, ενώ θα αξιοποιήσει επίσης την τεχνική επιτροπή για την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων προκειμένου να εντοπίσει τις βέλτιστες πρακτικές που μπορούν να επεκταθούν σε όλα τα κράτη μέλη ώστε οι εργαζόμενοι αυτοί να μπορούν να ασκούν τα επαγγέλματά τους χωρίς περιττά εμπόδια.

---

(1)  C(2020) 1753 final.

(2)  Εργαζόμενοι που αποστέλλονται προσωρινά από τον εργοδότη τους (ο οποίος είναι εγκατεστημένος σε ένα κράτος μέλος) για να εργαστούν σε άλλο κράτος μέλος, προκειμένου να παράσχουν ορισμένη υπηρεσία.

(3)  Παράγραφος 3 της κοινής δήλωσης των μελών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 26ης Μαρτίου 2020.

(4)  Οι οδηγίες σχετικά με την εφαρμογή του προσωρινού περιορισμού των μη ουσιωδών μετακινήσεων προς την ΕΕ, με τη διευκόλυνση των ρυθμίσεων διέλευσης για τον επαναπατρισμό των πολιτών της ΕΕ και με τις συνέπειες στην πολιτική θεωρήσεων [C(2020) 2050 final] περιλαμβάνουν μέτρα για τους μεθοριακούς και τους εποχιακούς εργαζομένους από τρίτες χώρες.

(5)  C(2020) 1897 final.

(6)  C(2020) 2010 final.

(7)  Οι κατηγορίες ακολουθούν την ταξινόμηση ESCO (ευρωπαϊκή ταξινόμηση δεξιοτήτων, ικανοτήτων, προσόντων και επαγγελμάτων), η οποία είναι η ευρωπαϊκή πολύγλωσση ταξινόμηση δεξιοτήτων, ικανοτήτων, προσόντων και επαγγελμάτων. Βλ. https://ec.europa.eu/esco/portal/howtouse/21da6a9a-02d1-4533-8057-dea0a824a17a

(8)  Βλ. περαιτέρω ειδικές οδηγίες σχετικά με τους εργαζομένους στον τομέα των μεταφορών στο έγγραφο C(2020) 1897 final — Ανακοίνωση της Επιτροπής όσον αφορά την εφαρμογή των πράσινων λωρίδων σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με τα μέτρα διαχείρισης των συνόρων για την προστασία της υγείας και τη διασφάλιση της διαθεσιμότητας εμπορευμάτων και βασικών υπηρεσιών.

(9)  Οι οδηγοί μοτοσικλετών μόνον όταν μεταφέρουν ιατρικά εφόδια, ιατροτεχνολογικά προϊόντα ή εξοπλισμό ατομικής προστασίας.

(10)  Σε περίπτωση πολλαπλής δραστηριότητας σε δύο κράτη μέλη κατά την οποία μεθοριακός εργαζόμενος ο οποίος εργάζεται επί του παρόντος τόσο στο κράτος μέλος απασχόλησης όσο και στο κράτος μέλος κατοικίας και είναι ασφαλισμένος στο κράτος μέλος απασχόλησης επειδή η δραστηριότητά του στο κράτος μέλος κατοικίας δεν είναι σημαντική, υπερβαίνει το όριο του 25 % του χρόνου εργασίας ως αποτέλεσμα των μέτρων περιορισμού που έχουν ληφθεί από ορισμένα κράτη μέλη.

(11)  Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 883/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2004, για το συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλειας.