|
2.2.2021 |
EL |
Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης |
C 37/33 |
Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Ευκαιρίες και συνέργειες της προληπτικής προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή για την προώθηση της βιωσιμότητας και της ποιότητας ζωής στις περιφέρειες και τους δήμους: ποιο είναι το απαιτούμενο πλαίσιο προϋποθέσεων;»
(2021/C 37/06)
|
ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ
Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ
Η επίσπευση της δράσης λόγω της παγκόσμιας κατάστασης έκτακτης ανάγκης
|
1. |
τονίζει ότι η πολιτική ηγεσία πρέπει να προσεγγίσει την κλιματική αλλαγή ως κατάσταση έκτακτης ανάγκης και παγκόσμια απειλή που χρήζει συλλογικής αντιμετώπισης με κοινές δραστηριότητες και πρότυπα, αίροντας τα στεγανά και τα εμπόδια. Η ΕΕ πρέπει να πρωτοστατήσει ενεργά στην προσπάθεια μετάβασης προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία και μια ανθεκτικότερη κοινωνία, έτσι ώστε να διασφαλιστούν ευνοϊκές συνθήκες διαβίωσης και η εφαρμογή σαφών, αξιόπιστων και ισοδύναμων διαδικασιών για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και τους δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς σε παγκόσμιο επίπεδο· |
|
2. |
υπογραμμίζει ότι είναι σημαντικό οι δήμοι και οι περιφέρειες να διαδραματίζουν ενεργό ρόλο, ενώνοντας τις δυνάμεις τους με την τοπική και διεθνή βιομηχανία με σκοπό την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τον μετριασμό της μέσω της επιδίωξης ολοένα και πιο φιλόδοξων και ρεαλιστικών στόχων. Επίσης, τονίζει ότι είναι σημαντικό να επιταχυνθεί η δράση σε όλες τις σχετικές πολιτικές της ΕΕ, να αυξηθεί η χρηματοδότηση της προσαρμογής στην αλλαγή, να αναπτυχθούν από κοινού κατάλληλες μέθοδοι και μέσα προσαρμογής, να ενισχυθεί η διασυνοριακή συνεργασία και οι ανταλλαγές εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών, καθώς και να ενισχυθούν οι ικανότητες ανθεκτικότητας και προσαρμογής, οι λύσεις που βασίζονται στη φύση και οι ευκαιρίες καινοτομίας· |
|
3. |
αναγνωρίζει ότι περίπου 800 περιφερειακές κυβερνήσεις σε 17 κράτη μέλη έχουν κηρύξει κλιματική κατάσταση έκτακτης ανάγκης, δηλαδή οι πολιτικοί ηγέτες των τοπικών και περιφερειακών αρχών σε περιοχές όπου ζει περίπου το 40 % των κατοίκων της ΕΕ έχουν υπογραμμίσει, έχουν επισήμως αποδεχθεί και έχουν κηρύξει τη σοβαρή κατάσταση παγκόσμιας κλιματικής έκτακτης ανάγκης. Αυτό αποτελεί σημαντικό στήριγμα στην προσπάθεια ανάληψης ενεργού ηγεσίας με σκοπό μια κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη τονίζοντας μια προοπτική από τη βάση προς την κορυφή (1)· |
|
4. |
τονίζει ότι η πανδημία COVID-19 έχει καταστήσει το ζήτημα της έγκαιρης και συντονισμένης δράσης ακόμη πιο επείγον. Η σημερινή εμπειρία της πανδημίας έχει αναδείξει την ανάγκη καλύτερης θωράκισης των κοινωνικών και οικονομικών συστημάτων με σκοπό την επίλυση διαταραχών μεγάλης κλίμακας, καθώς απρόβλεπτες κρίσεις προκαλούν σύνθετους κινδύνους ιδίως στις λιγότερο διαφοροποιημένες οικονομίες· |
|
5. |
τονίζει ότι οι πολιτικές της ΕΕ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τον μετριασμό της πρέπει να ενσωματωθούν καλύτερα τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, καθώς και στις δραστηριότητες των πολιτών στα διάφορα πεδία πολιτικής της ΕΕ για το κλίμα, δηλαδή: το σύστημα εμπορίας εκπομπών (ΣΕΔΕ), την απόφαση επιμερισμού των προσπαθειών (ESD) και τη χρήση γης, την αλλαγή στη χρήση γης και τις δασοκομικές δραστηριότητες (LULUCF). Για να επιτευχθεί κλιματική ουδετερότητα έως το 2050, η ΕΕ πρέπει να επιταχύνει την απαλλαγή των δραστηριοτήτων από τις ανθρακούχες εκπομπές σε όλους τους τομείς. Οι δήμοι και οι περιφέρειες, σε συνεργασία με τη βιομηχανία, έχουν την πρωταρχική ευθύνη στη λήψη απόφασης επιμερισμού των προσπαθειών, ιδίως όσον αφορά τη θέρμανση, την ψύξη, τη χρήση γης και τις μεταφορές· |
Η σύνδεση των υποεθνικών αρχών με τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης και τη σύμβαση-πλαίσιο του ΟΗΕ για την αλλαγή του κλίματος
|
6. |
θεωρεί ότι οι υποεθνικές αρχές πρέπει να συμμετάσχουν καίρια στην επίδειξη παγκοσμίως μεγαλύτερης φιλοδοξίας ως προς το κλίμα και ότι οι πολιτικές προσαρμογής θα πρέπει να συντείνουν καθοριστικά στην τοπική αναγωγή των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ. Επίσης, η ΕΕ πρέπει να παρέχει κίνητρα στους δήμους για την επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης· |
|
7. |
ζητεί να αναγνωριστεί επίσημα στη σύμβαση-πλαίσιο του ΟΗΕ για την αλλαγή του κλίματος η σημασία του υποεθνικού επιπέδου, να προαχθεί ενεργά η συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών στις πολιτικές προσαρμογής και μετριασμού και να προταθεί στα συμβαλλόμενα μέρη να θέσουν φιλόδοξους στόχους. Επισημαίνει την τοπική συνεισφορά με τη μορφή υποβαλλόμενων εθελοντικών τοπικών αξιολογήσεων, στις οποίες επισημαίνεται ότι οι πόλεις είναι το επίπεδο στο οποίο συντελείται σημαντικό έργο και στο οποίο διερευνώνται καλύτερα οι συνέργειες και οι διασυνδέσεις μεταξύ των διαφόρων στόχων βιώσιμης ανάπτυξης· |
|
8. |
θεωρεί ότι η διάσκεψη του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή (COP-26) αποτελεί κρίσιμο ορόσημο για την εδραίωση της ΕΕ στην πρώτη γραμμή της παγκόσμιας δράσης για το κλίμα και τονίζει ότι οι τρέχουσες δραστηριότητες και δεσμεύσεις των δήμων και των περιφερειών πρέπει να τύχουν προσοχής και προβολής στην COP-26. Η ΕτΠ δηλώνει πρόθυμη να υποστηρίξει τα θεσμικά όργανα της ΕΕ στη συνεργασία τους με τη σύμβαση-πλαίσιο του ΟΗΕ για την αλλαγή του κλίματος με σκοπό την περαιτέρω προβολή και την αναγνώριση των υποεθνικών αρχών στη διεθνή διπλωματία και τις αντίστοιχες δραστηριότητες υπέρ του κλίματος. Εν προκειμένω, υπογραμμίζει τη σημασία της συνεργασίας με διεθνείς κοινότητες και οργανώσεις δικτύων όπως οι Τοπικές Αρχές για την Αειφορία (ICLEI), η Under2Coalition, η Regions4, η Συμμαχία για το Κλίμα (Climate Alliance) και οι Ηνωμένες Πόλεις και Τοπικές Αρχές (UCLG)· |
Προς μια στρατηγική προσαρμογής της ΕΕ με μεγαλύτερη επιρροή, βασισμένη σε νέες γνώσεις, μάθηση και καινοτομίες
|
9. |
επικροτεί το σχέδιο για μια νέα, πιο φιλόδοξη στρατηγική της ΕΕ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, βάσει του οποίου η προσαρμογή αυτή ανάγεται σε μία πιο υψηλή φιλοδοξία της ΕΕ για το κλίμα ενόψει του 2030 και του 2050· τούτο δε μέσω της βελτίωσης των γνώσεων, του καλύτερου σχεδιασμού, της επίσπευσης της δράσης και της αναγνώρισης της ανάγκης άσκησης πολιτικών προσαρμογής σε τοπική και περιφερειακή κλίμακα. Τονίζει, στο πλαίσιο αυτό, την ανάγκη αποτελεσματικής ενσωμάτωσης των ζητημάτων που άπτονται της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή σε όλους τους τομείς πολιτικής. Συν τοις άλλοις, παροτρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναπτύξει τη νέα στρατηγική προσαρμογής της ΕΕ με σαφείς στόχους και δείκτες σύμφωνα με τις αρχές της ενεργού επικουρικότητας και της αναλογικότητας· |
|
10. |
θεωρεί ότι, για την υποστήριξη των μέτρων που λαμβάνουν παγκοσμίως οι υποεθνικές αρχές υπέρ των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης, πρέπει πρώτη η ΕΕ να δώσει το παράδειγμα. Αυτό συνίσταται και στη συνεργασία με δυνητικούς εταίρους εκτός της ΕΕ με βάση τις ενωσιακές αξίες· |
|
11. |
επισημαίνει την ανάγκη ύπαρξης ενός πανευρωπαϊκού συστήματος προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και μιας λειτουργικής δομής πολυεπίπεδης διαχείρισης με σαφείς αρμοδιότητες, έτσι ώστε να καθίσταται δυνατή η ανάληψη δράσης. Είναι σημαντικό να δημιουργηθούν αποτελεσματικοί τοπικοί και περιφερειακοί μηχανισμοί προσαρμογής και μετριασμού με τη χρήση κοινών δικτύων μεταξύ του δημόσιου, του ιδιωτικού τομέα και τρίτων και την ενίσχυση των γνώσεων, των ικανοτήτων και των χρηματοδοτικών πόρων· |
|
12. |
υπογραμμίζει τη σημασία των λύσεων που βασίζονται στη φύση για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, καθότι η εφαρμογή τους προσφέρει ευκαιρίες για την αντιμετώπιση αλληλένδετων κρίσεων για το κλίμα, τη φύση και την υγεία, προσπορίζοντας τόσο κοινωνικά όσο και οικολογικά οφέλη και προάγοντας παράλληλα τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα. Οι λύσεις που βασίζονται στη φύση μπορούν επίσης να αποτελέσουν σημαντικό μέσο για την επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης και των φιλοδοξιών της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή, ιδίως όσον αφορά την αξιοποίηση των συνεργειών μεταξύ των διαφόρων στόχων βιώσιμης ανάπτυξης και της δράσης για το κλίμα· |
|
13. |
τονίζει ότι η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή θα απαιτήσει σημαντικό μετασχηματισμό και ότι θα πρέπει να ενσωματωθεί ως διατομεακή προτεραιότητα στον χωροταξικό σχεδιασμό και την αντίστοιχη διαχείριση — οι πολιτικές προσαρμογής έχουν σημαντική επίδραση στον τομέα της υγείας και στην κοινωνική δικαιοσύνη· |
|
14. |
σημειώνει ότι η ετοιμότητα σε τοπικό επίπεδο που αφορά την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή διαφέρει τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι κλιματικοί κίνδυνοι δεν περιλαμβάνονται επί του παρόντος εκτενώς στον συνολικό σχεδιασμό διαχείρισης κινδύνων και ετοιμότητας των δήμων· |
|
15. |
υπογραμμίζει ότι, για την ευόδωσή της, κάθε δράση για το κλίμα —συμπεριλαμβανομένης της προσαρμογής στην αλλαγή του— πρέπει να βασίζεται στις βέλτιστες διαθέσιμες γνώσεις και καινοτομίες και να εξαρτάται πλήρως από την αποδοχή των πολιτών. Οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές αποτελούν τα διοικητικά επίπεδα που τυγχάνουν της μεγαλύτερης εμπιστοσύνης, καθότι γνωρίζουν καλύτερα τι χρειάζεται και πώς να ικανοποιούν αποτελεσματικά τις ανάγκες και τις προσδοκίες των Ευρωπαίων πολιτών· |
|
16. |
προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη να στηρίξουν την προαγωγή των εξής:
|
|
17. |
τάσσεται υπέρ της μείωσης του αποτυπώματος άνθρακα μέσω της ελαχιστοποίησης των οικολογικών επιπτώσεων των προϊόντων, των υπηρεσιών και των οργανισμών. Ζητεί επίσης να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στο θετικό ανθρακικό αποτύπωμα με την ανάδειξη της θετικής επίδρασης στη βιωσιμότητα που μπορούν να έχουν στο μέλλον τα προϊόντα, οι υπηρεσίες ή οι οργανισμοί· |
|
18. |
υποστηρίζει την ανάπτυξη τοπικών επιστημονικών πλατφορμών για την κλιματική αλλαγή (που υφίστανται ήδη σε διάφορες περιοχές και διαδραματίζουν τον ρόλο «τοπικής Διακυβερνητικής επιτροπής για την κλιματική αλλαγή») με στόχο την ενθάρρυνση της συνεργασίας με επιστήμονες και τη στήριξη των αποφάσεων των τοπικά εκλεγμένων αξιωματούχων· |
|
19. |
υπογραμμίζει ότι η προσωπική, κοινοτική και περιφερειακή θωράκιση αποτελεί βασικό παράγοντα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Επίσης, τονίζει τη σημασία της ευαισθητοποίησης των ατόμων, της μάθησης, της ανάπτυξης ικανοτήτων και προσεγγίσεων με σκοπό την προαγωγή μιας νοοτροπίας της διαπεριφερειακής και διεθνικής συνεργασίας και, κατ’ επέκταση, της δυνατότητας λειτουργίας ουσιαστικά σε παγκόσμιο επίπεδο· |
|
20. |
καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εισαγάγει ή και να ενισχύσει τη χρήση πανευρωπαϊκών μέσων συνεργασίας με σκοπό την από κοινού εξεύρεση νέων λύσεων στα ζητήματα του κλίματος. Επίσης, εισηγείται να συγκροτηθούν ψηφιακές εικονικές ομάδες καθοδήγησης και εποπτείας μεταξύ ομοτίμων με σκοπό την προαγωγή μιας νέας, καινοτόμου, περιφερειακής και τοπικής βιώσιμης ανάπτυξης. Οι δήμοι και οι περιφέρειες είναι πρόθυμοι να χρησιμεύσουν ως εργαστήρια για την ανάπτυξη νέων λύσεων στις ποικίλες ανάγκες του κάθε τόπου ανά την ΕΕ· |
|
21. |
τονίζει τη χρησιμότητα του δικτύου των ζωντανών εργαστηρίων τόσο για τη γεφύρωση του «χάσματος προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και του μετριασμού της» όσο και για την ενίσχυση της καινοτομίας υπέρ της βιώσιμης ανάπτυξης· |
|
22. |
υπογραμμίζει τη σημασία της γεωργίας και της δασοκομίας (ΚΓΠ) για την παγκόσμια πολιτική για το κλίμα, καθότι συμβάλλουν σημαντικά στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της βιωσιμότητας και στην πρόκριση ρηξικέλευθων λύσεων στις αγροτικές περιοχές. Στο πλαίσιο αυτό, οι στόχοι της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, ιδίως η στρατηγική για τη βιοποικιλότητα και η στρατηγική «από το αγρόκτημα στο πιάτο», πρέπει να ενσωματωθούν στην ΚΓΠ, τερματίζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τη σύνδεση μεταξύ των επιδοτήσεων και του μεγέθους της γεωργικής έκτασης και αντ’ αυτού συνδεόντάς τες με την τήρηση υψηλών και δεσμευτικών προτύπων για την προστασία του κλίματος, τη βιοποικιλότητα, τη χρήση φυτοφαρμάκων και την καλή διαβίωση των ζώων, τη σύντμηση των αλυσίδων εφοδιασμού και την προαγωγή της τοπικής παραγωγής· |
|
23. |
επισημαίνει τις θετικές συνέργειες μεταξύ των πολιτικών για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και των πολιτικών μετριασμού της κλιματικής αλλαγής και προσαρμογής σε αυτήν ως θεμελιώδεις πυλώνες στους οποίους βασίζεται ο παγκόσμιος αγώνας κατά της κλιματικής αλλαγής· |
|
24. |
επισημαίνει τη σημασία της χρήσης προληπτικών συστημάτων πληροφοριών, όπως το Galileo και το Copernicus, σε εκτιμήσεις κινδύνων και επικινδυνότητας που βασίζονται στην κοινότητα. Τούτο απαιτεί πιο συστηματικές και ολοκληρωμένες λύσεις τοπικού και περιφερειακού χαρακτήρα για την εξόρυξη και επεξεργασία δεδομένων, όπως η χρήση δορυφόρων και αισθητήρων με εργαλεία υποβοηθούμενα από το σύστημα γεωγραφικών πληροφοριών (GIS) με σκοπό τον εντοπισμό των τρωτών σημείων που ενέχουν διάφορους κινδύνους σχετικούς με το κλίμα· ενθαρρύνει τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές να χρησιμοποιούν και να αξιοποιούν τα διαθέσιμα δεδομένα και τις υπηρεσίες, ιδίως εκείνα που προσφέρει η υπηρεσία κλιματικής αλλαγής Copernicus (C3S)· |
|
25. |
επισημαίνει την ανάγκη για περαιτέρω επενδύσεις στον τομέα της διαστημικής τεχνολογίας, δεδομένου ότι αποτελεί ζωτικής σημασίας συνιστώσα της βιώσιμης και ανθεκτικής ανάπτυξης, για την παροχή σχετικών πληροφοριών σχετικά με τους κλιματικούς κινδύνους και τα σχετικά μέτρα προσαρμογής: δηλώνει έτοιμη να συνεργαστεί στον τομέα αυτόν με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Κοινό Κέντρο Ερευνών και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) για τη διερεύνηση δράσεων με στόχο την προσέγγιση αυτών των τεχνολογιών με τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές· |
|
26. |
επισημαίνει ότι πρέπει να αναγνωριστεί η προσαρμογή ως σημαντικός πυλώνας της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, καθότι αυτή αποτελεί τη νέα αναπτυξιακή στρατηγική της ΕΕ. Επιπροσθέτως, επικροτεί τον προταθέντα ευρωπαϊκό νόμο για το κλίμα ως έναν τρόπο διαμόρφωσης ενός γενικού πλαισίου τόσο για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής όσο και για την προσαρμογή σε αυτήν· |
Μεγαλύτερη συμμετοχή των δήμων και των περιφερειών στις πολιτικές προσαρμογής
|
27. |
επισημαίνει ότι οι δήμοι και οι περιφέρειες είναι φορείς καινοτομίας και πρωτοπόροι στη δράση για το κλίμα και την προσαρμογή, και συχνά συμμετέχουν σε έργα έρευνας και καινοτομίας, όπως αυτά υπό τον «Ορίζοντα 2020» και τον «Ορίζοντα Ευρώπη», έχοντας έτσι τη δυνατότητα να ενεργούν ως πρεσβευτές σε θέματα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή σε ολόκληρη την Ευρώπη και να προωθούν τη διακρατική συνεργασία μεταξύ υποεθνικών επιπέδων στα της αντιμετώπισης των κλιματικών ζητημάτων· |
|
28. |
σημειώνει ότι οι αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης είναι αρμόδιες για περισσότερο από το 70 % των μέτρων περιορισμού της κλιματικής αλλαγής και έως το 90 % των μέτρων προσαρμογής σε αυτήν. Παρατηρεί δε ότι καμία πολιτική προσαρμογής δεν θα αποφέρει αποτελέσματα, εάν δεν συνεκτιμηθούν σε αυτήν οι ανάγκες, οι απόψεις και η ειδημοσύνη των δήμων και των περιφερειών. Επίσης, επισημαίνει ότι, ανά την ΕΕ, εκτιμάται ότι περίπου το 40 % των πόλεων με περισσότερους από 150 000 κατοίκους έχουν υιοθετήσει σχέδια προσαρμογής (2)· |
|
29. |
οι ψηφιακές εφαρμογές μπορούν να διαδραματίσουν καίριο ρόλο στη συνδρομή των τοπικών και των περιφερειακών αρχών ούτως ώστε να υλοποιήσουν τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης και τους στόχους για το κλίμα, ή να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή. Ως εκ τούτου, πρέπει πάντα να εξετάζονται βιώσιμες ψηφιακές λύσεις όσον αφορά την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τον μετριασμό αυτής και να ανταλλάσσονται παραδείγματα βέλτιστων πρακτικών, με παράλληλο έλεγχο της πραγματικής αποτελεσματικότητας των ψηφιακών λύσεων· |
|
30. |
παρατηρεί ότι, καθώς το κλίμα μεταβάλλεται, οι πιο ορατές επιπτώσεις στην Ευρώπη και παγκοσμίως προξενούνται από ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι καύσωνες, οι πλημμύρες, η λειψυδρία, οι δασικές πυρκαγιές και οι ασθένειες με σημαντικές ανθρώπινες απώλειες, οικονομικές ζημίες καθώς και υποβάθμιση της ποιότητας ζωής στην Ευρώπη. Επίσης, παρατηρεί ότι η εγκατάλειψη της υπαίθρου, η αδυναμία χρήσης γόνιμων εδαφών και η απώλεια της βιοποικιλότητας προξενούν κοινωνικοοικονομικές δυσχέρειες και εξελίσσονται σε ολοένα και μεγαλύτερο πρόβλημα με τεράστιες συνέπειες στην Ευρώπη (3)· |
|
31. |
τονίζει την καίρια σημασία των δύο αποστολών με επίκεντρο το κλίμα, της «Κλιματικά ανθεκτικής Ευρώπης» και των «Εκατό κλιματικά ουδέτερων πόλεων έως το 2030». Επιθυμεί να συνεργαστεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την ενθάρρυνση της υποβολής αιτήσεων και υποψηφιοτήτων από κοινότητες, δήμους και περιφέρειες απ’ όλο το γεωγραφικό, κοινωνικό και οικονομικό φάσμα της ΕΕ και είναι έτοιμη να αναπτύξει μέσω των αποστολών, του συμφώνου των Δημάρχων και άλλων δράσεων, ένα πλαίσιο εφαρμογής για την επίτευξη του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας· |
|
32. |
συνιστά ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος —από κοινού με διάφορες οργανώσεις ειδημόνων όπως το Κοινό Κέντρο Ερευνών, η σύμπραξη για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή του Αστικού θεματολογίου (4) και το σύμφωνο των Δημάρχων για το Κλίμα και την Ενέργεια (5)— να παρέχει τακτική ενημέρωση ως προς τις επιστημονικές γνώσεις και να προβάλλει συγκεκριμένα έργα σχετικά με την κλιματική αλλαγή, τις επιπτώσεις της και την τρωτότητα των κύριων βιογεωγραφικών περιοχών της Ευρώπης· |
|
33. |
υπογραμμίζει ότι ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής είναι ανομοιογενής και ότι οι τοπικοί παράγοντες επηρεάζουν καθοριστικά στην επιλογή της εκάστοτε ορθής πολιτικής. Τα σωστά μέτρα προσαρμογής εξαρτώνται από συγκεκριμένα τρωτά σημεία, για παράδειγμα στις εξόχως απόκεντρες περιοχές, στα νησιά, στις ορεινές περιοχές, στις παράκτιες περιοχές της ΕΕ ή στην Αρκτική· |
|
34. |
ζητεί τη λήψη επειγόντων μέτρων για την Αρκτική, όπου οι χειμερινές θερμοκρασίες είναι ήδη κατά 2,5 oC υψηλότερες από τις θερμοκρασίες που είχαν καταγραφεί την προβιομηχανική εποχή, γεγονός που σημαίνει ότι ο θαλάσσιος πάγος και το χιόνι λιώνουν με πρωτοφανείς ρυθμούς όπως αποδείχθηκε πιο πρόσφατα π.χ. από την αποστολή MOSAiC. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην αυξημένη ευαισθησία της Αρκτικής, η οποία αναφέρεται ως «πολική ενίσχυση»· |
|
35. |
επισημαίνει τον εξαιρετικό πλούτο της μεσογειακής φύσης και την ιδιαίτερη ευαισθησία της στις φυσικές καταστροφές, την κλιματική αλλαγή και την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη. Απαιτούνται συγκεκριμένες δράσεις για την αύξηση της βιωσιμότητας των φυσικών πόρων, ιδίως για την προστασία της βιοποικιλότητας· |
|
36. |
τονίζει ότι η κλιματική αλλαγή συνδέεται στενά με κοινωνικοοικονομικές αλλαγές όπως η αστικοποίηση. Επισημαίνει δε ότι οι αστικές περιοχές της Ευρώπης, όπου ζουν τα τρία τέταρτα του πληθυσμού, αντιμετωπίζουν κλιματικές προκλήσεις που χρήζουν ειδικών λύσεων και της συνδρομής της ΕΕ και των κρατών μελών (6). Επίσης, επισημαίνει τη σημασία των αγροτικών και των περιαστικών περιοχών, όπου ορισμένες φορές είναι ακόμη πιο δύσκολο να μειωθούν οι εκπομπές ρύπων, και άρα ζητεί να βρεθούν και εκεί κατάλληλες λύσεις· |
|
37. |
επισημαίνει ότι ο πολυεπίπεδος διάλογος για την ενέργεια και το κλίμα μπορεί να καταστεί σημαντικό βοήθημα επίτευξης της αποτελεσματικής κάθετης σύζευξης και ευρείας συνεκτίμησης των πολιτικών προσαρμογής, κάτι που θα μπορούσε να διευρυνθεί ώστε να αφορά το σύνολο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας· |
|
38. |
τονίζει τη μεγάλη σημασία τόσο του συμφώνου των Δημάρχων για το Κλίμα και την Ενέργεια και παρόμοιων πρωτοβουλιών στην προσέγγιση των πολιτικών προσαρμογής με τους δήμους και τις περιφέρειες όσο και των συμβαλλομένων του εν λόγω συμφώνου στην εφαρμογή των σχεδίων δράσης για τη βιώσιμη ενέργεια και το κλίμα· |
|
39. |
επισημαίνει τη σημασία της ενίσχυσης της χρήσης, της επέκτασης και της υιοθέτησης ρηξικέλευθων ψηφιακών τεχνολογιών που ωφελούν τις ικανότητες ενσωμάτωσης και τη συνοχή με στόχο μια στρατηγική «έξυπνης περιοχής». Η τεχνολογία πέμπτης γενιάς (5G), το Διαδίκτυο των αντικειμένων και η ανάλυση δεδομένων, ως παραδείγματα αυτών των τεχνολογιών, θα πρέπει να θεωρούνται καταλύτες του ψηφιακού και οικολογικού μετασχηματισμού των περιφερειών και των δήμων, και ιδίως θα πρέπει να θεωρούνται ανατρεπτική τεχνολογία στην παροχή ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών, την ενεργειακή απόδοση, την προαγωγή του πολιτισμού και του τουρισμού και την κοινωνική και εδαφική συνοχή· |
|
40. |
υπογραμμίζει τη συμβολή των ενεργειακών συστημάτων στην προσαρμογή και τους μεταξύ τους δεσμούς, όπως ορίζεται στην ανακοίνωση με θέμα τη στρατηγική της ΕΕ για την ενοποίηση του ενεργειακού συστήματος (7), και καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διερευνήσει περαιτέρω τους δεσμούς αυτούς στη συνέχεια που θα δοθεί στην εν λόγω ανακοίνωση· |
|
41. |
τονίζει τη σημασία της επέκτασης των ευρωπαϊκών συμπράξεων μεταξύ των δήμων και των περιφερειών βάσει των εννοιών της «έξυπνης εξειδίκευσης». Επίσης, η ΕτΠ συνιστά την ενίσχυση του ρόλου των δήμων και των περιφερειών στην Πλατφόρμα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή (8) και επιθυμεί να εμβαθύνει τη συνεργασία της ιδίως με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, την Κοινότητα γνώσης και καινοτομίας για το κλίμα του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας, καθώς και το Κοινό Κέντρο Ερευνών· |
|
42. |
τονίζει την ανάγκη βελτίωσης των ικανοτήτων υλοποίησης των δήμων και των περιφερειών και τη σημασία της ύπαρξης επαρκούς και καταρτισμένου προσωπικού. Ιδίως σε δημοτικό επίπεδο, πρέπει να παρέχεται συστηματικά το απαραίτητο εργατικό δυναμικό για τον συντονισμό των πολυάριθμων τομέων εργασίας και αρμοδιοτήτων που συνδέονται με την υλοποίηση των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης και των στόχων της δράσης για το κλίμα· |
Χρηματοδότηση και γενικοί κανόνες
|
43. |
προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στο σύστημα τιμολόγησης του διοξειδίου του άνθρακα. Η μεταβολή του κλίματος απαιτεί νέες επενδύσεις — ιδίως στον ιδιωτικό τομέα — για λόγους προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και μετριασμού της. Στην προσπάθεια να προσελκυστούν οι απαιτούμενες επενδύσεις, πρέπει η τιμή του διοξειδίου του άνθρακα να καθορίζεται σε προβλέψιμο και κατάλληλο επίπεδο. Το σύστημα αυτό θα πρέπει να σχεδιαστεί κατά τρόπο που να ενθαρρύνει τον ενεργειακό τομέα και άλλες εταιρείες να διαδραματίσουν ισχυρό ρόλο στην επίτευξη των κλιματικών στόχων και στη δημιουργία νέων λύσεων με ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα· |
|
44. |
τονίζει ότι θα απαιτηθεί ένα πιο αποτελεσματικό σύστημα τιμολόγησης του διοξειδίου του άνθρακα, συμπεριλαμβανομένου ενός μηχανισμού συνοριακής προσαρμογής άνθρακα, προκειμένου το διοξείδιο του άνθρακα να καταστεί διαφανές μέρος του οικονομικού συστήματος και να προωθηθεί η μετάβαση προς την ουδετερότητα ως προς τις ανθρακούχες εκπομπές. Αυτό θα δημιουργήσει νέους ισότιμους όρους ανταγωνισμού για βιώσιμη δράση και αποτελεί βασικό εργαλείο για να καταστεί το σύστημα διοξειδίου του άνθρακα διαφανές σε όλα τα επίπεδα και σε όλους τους κλάδους· |
|
45. |
συμφωνεί με το αίτημα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη θέσπιση ενός καθαρού προϋπολογισμού για τα αέρια θερμοκηπίου της ΕΕ των 27 με βάση τους πλέον πρόσφατους επιστημονικούς υπολογισμούς που χρησιμοποιεί η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC), ο οποίος θα αντιστοιχεί στο δίκαιο μερίδιο της ΕΕ στις εναπομένουσες παγκόσμιες εκπομπές σύμφωνα με τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού και θα καθοδηγεί την πορεία της προς τον εκμηδενισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050· |
|
46. |
προτρέπει την ΕΕ να ηγηθεί εμφατικά παγκοσμίως της προσπάθειας ανάπτυξης των αναγκαίων συστημάτων τιμολόγησης και κατάρτισης προϋπολογισμού για το διοξείδιο του άνθρακα έως το 2030 και να διαπραγματευτεί επί συναφών στοιχείων με τους διεθνείς εμπορικούς εταίρους της· |
|
47. |
προτείνει να προωθηθούν μακροπρόθεσμες χρηματοδοτούμενες από την ΕΕ επενδύσεις σε υποδομές σχετικές με την προσαρμογή. Υπογραμμίζει δε ότι είναι σημαντικό να υπάρχουν κατάλληλες ευκαιρίες χρηματοδότησης για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή σε όλα τα διοικητικά επίπεδα, να διερευνηθούν πιθανές νέες επιλογές για τις υφιστάμενες υποδομές, καθώς και να αναζητηθούν νέες και ρηξικέλευθες λύσεις· |
|
48. |
συνιστά στις ενωσιακές αρχές και τις κυβερνήσεις των κρατών μελών να εξασφαλίσουν σταθερή και συστηματική δημόσια χρηματοδότηση για την προσαρμογή (π.χ. για τις υπηρεσίες κοινής ωφελείας, τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης και διάσωσης και την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη). Η προληπτική προσαρμογή προϋποθέτει γενναίες επενδύσεις σε υποδομές και μέσα διάσωσης που ενσωματώνουν την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τον μετριασμό της σε γενικά μέτρα βιωσιμότητας· |
|
49. |
επικροτεί την εξαγγελία των πράσινων ομολόγων για τη χρηματοδότηση της δράσης για το κλίμα. Ωστόσο, προειδοποιεί ότι οι δημόσιοι πόροι ενδέχεται να μην επαρκούν για την αντιμετώπιση όλων των αναγκών προσαρμογής και ότι θα πρέπει να ενθαρρυνθεί η ιδιωτική χρηματοδότηση των προσπαθειών προσαρμογής. Είναι σημαντικό τα κριτήρια ταξινόμησης για αυτό που θεωρείται βιώσιμο και ασφαλές και η διαχείριση αυτού να σχεδιάζονται κατά τρόπο που να μην δημιουργούν διοικητικό φόρτο για όσους επιθυμούν να πραγματοποιήσουν βιώσιμες επενδύσεις. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν οι πτυχές αυτές υπερβαίνουν την ισχύουσα ενωσιακή και εθνική νομοθεσία· |
|
50. |
αναγνωρίζει ότι το νέο πλαίσιο 2021-2027 θα επικεντρωθεί σε μεγάλο βαθμό σε μια εξυπνότερη Ευρώπη μέσω της καινοτομίας και σε μια πιο πράσινη Ευρώπη απαλλαγμένη από τις ανθρακούχες εκπομπές. Ζητεί να ενισχυθεί ο ρόλος της ΕτΠ στην καθοδήγηση της χρήσης του συνδυασμού μέσων για περιφερειακές επενδύσεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τον μετριασμό της. Τούτο περιλαμβάνει την υποστήριξη στρατηγικών υπό τοπική καθοδήγηση και την παροχή ισχύος στις τοπικές αρχές να διαχειρίζονται ενωσιακά, εθνικά, περιφερειακά και τοπικά κονδύλια. Τονίζει ότι τα ευρωπαϊκά προγράμματα πρέπει να προωθούν τη δημιουργία και την ανταλλαγή καλών λύσεων για το κλίμα προς όφελος των δήμων διαφόρων μεγεθών· |
|
51. |
υπογραμμίζει ότι οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές γνωρίζουν καλύτερα τις ανάγκες και τα προβλήματα των πολιτών και είναι υπεύθυνες για την εφαρμογή των πολιτικών της ΕΕ σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο τα κράτη μέλη να εξασφαλίσουν τη συμμετοχή των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων σχετικών με την ενωσιακή και την εθνική νομοθεσία. Η ΕτΠ ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να αναθέτουν επίσης στις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές τη διαχείριση των διαφόρων κονδυλίων και χρηματοδοτικών μέσων, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας· |
|
52. |
επισημαίνει το νέο επίπεδο δέσμευσης της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) για την αύξηση του μεριδίου της στη χρηματοδότηση της δράσης για το κλίμα και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα έως το 2025 και την ανάπτυξη του χάρτη πορείας της για το κλίμα (9). Επιπλέον, επιδοκιμάζει τη θέσπιση του Συστήματος εκτίμησης των κινδύνων λόγω κλίματος (CRA) της ΕΤΕπ με σκοπό τη συστηματική στάθμιση των φυσικών κλιματικών κινδύνων· |
|
53. |
επισημαίνει την ανάγκη να συνδεθεί στενά η ανάπτυξη της νέας στρατηγικής της ΕΕ για την προσαρμογή με τις αρχές που περιγράφονται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Παροτρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναγνωρίσει τους δήμους και τις περιφέρειες ως ισότιμους εταίρους στο πλαίσιο αυτό και να αντιμετωπίσει καλύτερα το χάσμα μεταξύ των τοπικών στρατηγικών προσαρμογής από τη βάση προς την κορυφή και των εθνικών στρατηγικών προσαρμογής· |
Καλύτερη συνεκτικότητα και δράση σε ολόκληρη την Ευρώπη
|
54. |
επισημαίνει ότι οι στόχοι του συμφώνου για το κλίμα βασίζονται στην ενεργό επικουρικότητα και την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση: η ΕτΠ είναι έτοιμη να παράσχει την πολιτική της στήριξη στην εφαρμογή του εν λόγω συμφώνου (10) και να το προωθήσει σε όλους τους δήμους και τις περιφέρειες της Ευρώπης. Εν προκειμένω, καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συμπεριλάβει τα μέτρα προσαρμογής ως μία από τις παρεμβάσεις για την επίτευξη αυτής της σημαντικής πρωτοβουλίας· |
|
55. |
τονίζει τις δυνατότητες του Ευρωπαϊκού συμφώνου για το κλίμα, αφενός, ως καινοτόμου εργαλείου για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των τοπικών και των περιφερειακών αρχών και των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και, αφετέρου, ως μιας πρωτοβουλίας «επιστέγασμα» για την τόνωση της θέσπισης τοπικών συμφώνων για το κλίμα σε ολόκληρη της ΕΕ και για τη διευκόλυνση της χρήσης βέλτιστων πρακτικών, μεταξύ άλλων για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή· |
|
56. |
επαναλαμβάνει τη σημασία της σύζευξης των πολιτικών προσαρμογής με τις υποδομές κάθε τόπου και τον σχεδιασμό και τη διαχείριση του τοπίου (11) — εν προκειμένω θα πρέπει οι δήμοι και οι περιφέρειες να καταβάλουν σύντονη προσπάθεια· |
|
57. |
επικροτεί την πρόταση για ένα φιλόδοξο σχέδιο κλιματικών στόχων για το 2030 και καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συμπεριλάβει και σε αυτό μέτρα και στόχους προσαρμογής· |
|
58. |
επισημαίνει ότι διάφορες πρωτοβουλίες, όπως οι διάλογοι με τους πολίτες, οι αξιολογήσεις εδαφικού αντικτύπου, οι πολυεπίπεδοι διάλογοι για την ενέργεια και το κλίμα και το δίκτυο RegHub, καθώς και η Ευρωπαϊκή αστική πρωτοβουλία για την πολιτική συνοχής μετά το 2020, μπορούν να υποστηρίξουν τόσο την αξιολόγηση του έργου της προσαρμογής όσο και τον καθορισμό στρατηγικού θεματολογίου, με τη συμμετοχή όσων επηρεάζονται άμεσα από την κλιματική αλλαγή και τα μέτρα προσαρμογής· |
|
59. |
εκφράζει την ικανοποίησή της για το κύμα ανακαινίσεων, ως μακρόπνοης πρωτοβουλίας που εντείνει τις προσπάθειες της ΕΕ σε έναν από τους βασικούς τομείς για την επίτευξη των στόχων για το κλίμα. Στο πλαίσιο αυτό, καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναπτύξει περαιτέρω τον ρόλο της ανακαίνισης των κτιρίων για την ενίσχυση των στόχων προσαρμογής και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του δομημένου περιβάλλοντος· |
|
60. |
επισημαίνει ότι ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής στους πολίτες ποικίλλει ανάλογα με την κοινωνική και οικονομική τους ευπάθεια, την ηλικία και το φύλο τους. Συνεπώς, η κοινωνική πτυχή των πολιτικών προσαρμογής θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη στη νέα στρατηγική της ΕΕ, βάσει του επιτόπιου έργου του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (12)· |
|
61. |
επισημαίνει ότι τα κράτη μέλη καταρτίζουν επί του παρόντος διάφορα επικαλυπτόμενα σχέδια και στρατηγικές, όπως οι στρατηγικές προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, τα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα, οι εθνικές μακροπρόθεσμες στρατηγικές και οι στρατηγικές βιώσιμης ανάπτυξης, καθώς και άλλες τομεακές πολιτικές όπως η βιοποικιλότητα, η δασοκομία, η γεωργία και η διαχείριση της γης. Τούτο ενδέχεται να προκαλέσει σύγχυση στους δήμους και τις περιφέρειες και καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επανεξετάσει το συνολικό πλαίσιο, προτιμώντας μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση· |
|
62. |
καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συστήσει θερμά στα κράτη μέλη τη συμμετοχή των υποεθνικών κυβερνήσεων στην κατάρτιση των στρατηγικών προσαρμογής τους και στην προώθηση της εκπόνησης των τοπικών και περιφερειακών στρατηγικών, καθώς και μιας περιφερειακής κατανομής των στρατηγικών αυτών. Για τον σκοπό αυτό, η ΕτΠ δηλώνει έτοιμη να διοργανώσει πολυεπίπεδους διαλόγους για την ενέργεια και το κλίμα. |
Βρυξέλλες, 10 Δεκεμβρίου 2020.
Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών
Απόστολος ΤΖΙΤΖΙΚΩΣΤΑΣ
(1) https://climateemergencydeclaration.org/climate-emergency-declarations-cover-15-million-citizens/
(2) Έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της στρατηγικής της ΕΕ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, [COM(2018) 738 final].
(3) https://www.eea.europa.eu/themes/climate-change-adaptation
(4) https://ec.europa.eu/futurium/en/climate-adaptation
(5) https://www.simfonodimarxon.eu/
(6) https://www.simfonodimarxon.eu/el/
(7) COM(2020) 299 final.
(8) https://climate-adapt.eea.europa.eu/
(9) https://www.eib.org/en/about/partners/cso/consultations/item/cb-roadmap-stakeholder-engagement.htm
(10) Βλέπε τη γνωμοδότηση 1360/2020 με θέμα «Το ευρωπαϊκό σύμφωνο για το κλίμα» (ΕΕ C 440 της 18.12.2020, σ. 99) του Rafał Trzaskowski (PL/EPP), διαθέσιμη εδώ: https://cor.europa.eu/EL/our-work/Pages/OpinionTimeline.aspx?opId=CDR-1360-2020
(11) https://ec.europa.eu/clima/sites/clima/files/adaptation/what/docs/swd_2013_137_en.pdf
(12) https://www.eea.europa.eu/publications/unequal-exposure-and-unequal-impacts