ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Βρυξέλλες, 4.9.2020
COM(2020) 499 final
2020/0256(NLE)
Πρόταση
ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
σχετικά με την εφαρμογή συντονισμένης προσέγγισης όσον αφορά τον περιορισμό της ελεύθερης κυκλοφορίας για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19
(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
1.ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ
•Αιτιολόγηση και στόχοι της πρότασης
Το δικαίωμα των πολιτών της ΕΕ να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένα από τα πιο πολύτιμα επιτεύγματα της Ένωσης και σημαντικός μοχλός της οικονομίας της.
Για να περιοριστεί η εξάπλωση της νόσου COVID-19, τα κράτη μέλη 1 έλαβαν διάφορα μέτρα, ορισμένα από τα οποία είχαν αντίκτυπο στο δικαίωμα των πολιτών να κυκλοφορούν ελεύθερα σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Συχνά στα μέτρα αυτά συγκαταλέγονταν περιορισμοί εισόδου σε άλλο κράτος μέλος ή άλλες ειδικές απαιτήσεις (όπως η υποβολή σε καραντίνα) για τους διασυνοριακούς ταξιδιώτες, συμπεριλαμβανομένων όσων μετακινούνται για οικονομικούς λόγους, όπως οι εργαζόμενοι και οι επιχειρηματίες.
Μολονότι τα μέτρα αποσκοπούσαν στη διασφάλιση της υγείας και της ευημερίας των πολιτών, είχαν σοβαρές συνέπειες για την ελεύθερη κυκλοφορία εντός της Ένωσης, με αλυσιδωτές επιπτώσεις στην εσωτερική αγορά. Η αποκατάσταση της ελεύθερης κυκλοφορίας είτε για επαγγελματικούς ή οικογενειακούς λόγους είτε για αναψυχή, με παράλληλη προστασία της δημόσιας υγείας, αποτελεί προτεραιότητα. Η άσκηση των δικαιωμάτων ελεύθερης κυκλοφορίας, τα οποία παρέχονται απευθείας από τις Συνθήκες στους πολίτες της Ένωσης, θα πρέπει να παραμείνει εφικτή, με παράλληλο περιορισμό της επανεισόδου του ιού σε περιοχές στις οποίες έχει τεθεί υπό έλεγχο.
Από τότε που ξέσπασε η πανδημία, η Επιτροπή συνεργάστηκε στενά με τα κράτη μέλη για να εξασφαλίσει τη σταδιακή επιστροφή στην ελεύθερη κυκλοφορία. Τον Μάρτιο του 2020 η Επιτροπή εξέδωσε κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με τα μέτρα διαχείρισης των συνόρων για την προστασία της υγείας και τη διασφάλιση της διαθεσιμότητας εμπορευμάτων και βασικών υπηρεσιών 2 , καθώς και κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την άσκηση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων κατά τη διάρκεια της έξαρσης της νόσου COVID-19 3 , οι οποίες περιέχουν οδηγίες για την ελεύθερη κυκλοφορία των μεθοριακών εργαζομένων, των εποχιακών εργαζομένων και των αυτοαπασχολούμενων που ασκούν επαγγέλματα νευραλγικής σημασίας.
Στις 13 Μαΐου 2020 η Επιτροπή, στο πλαίσιο δέσμης κατευθυντήριων γραμμών και συστάσεων σκοπός των οποίων ήταν να βοηθηθούν τα κράτη μέλη να άρουν σταδιακά τους περιορισμούς στην ελεύθερη κυκλοφορία, εξέδωσε ανακοίνωση με τίτλο «Προς μια σταδιακή και συντονισμένη προσέγγιση για την αποκατάσταση της ελεύθερης κυκλοφορίας και την άρση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα» 4 , στην οποία αναφέρεται επίσης η δυνατότητα επαναφοράς ορισμένων μέτρων, αν αυτό απαιτηθεί από την επιδημιολογική κατάσταση.
Στις 11 Ιουνίου 2020 η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την τρίτη αξιολόγηση της εφαρμογής του προσωρινού περιορισμού των μη ουσιωδών ταξιδιών προς την ΕΕ 5 , στην οποία ενθάρρυνε ένθερμα τα κράτη μέλη να ολοκληρώσουν τη διαδικασία άρσης των περιορισμών στην ελεύθερη κυκλοφορία εντός της ΕΕ μόλις το επιτρέψει η επιδημιολογική κατάσταση.
Στις 15 Ιουλίου 2020 η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών με τίτλο «Ετοιμότητα της ΕΕ στον τομέα της υγείας για ταχεία αντίδραση σε περίπτωση περαιτέρω επιδημικών εξάρσεων της νόσου COVID-19» 6 .
Στις 7 Αυγούστου 2020 οι υπηρεσίες της Επιτροπής απέστειλαν διοικητική επιστολή στα κράτη μέλη, στην οποία υπενθύμισαν τις αρχές που ισχύουν για τους περιορισμούς της ελεύθερης κυκλοφορίας, με σκοπό τη συνεκτίμηση των εν λόγω αρχών στις πιθανές αποφάσεις για επιβολή περιορισμών στην ελεύθερη κυκλοφορία λόγω της πανδημίας. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, οι τυχόν περιορισμοί του δικαιώματος αυτού πρέπει να είναι αναγκαίοι και να ανταποκρίνονται πραγματικά σε στόχους γενικού συμφέροντος τους οποίους αναγνωρίζει η Ένωση ή στην ανάγκη προστασίας των δικαιωμάτων και ελευθεριών τρίτων. Η επιστολή αποσκοπούσε επίσης στην προώθηση του συντονισμού και στην εξασφάλιση σαφήνειας και προβλεψιμότητας για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις.
Εξακολουθεί να χρειάζεται περαιτέρω πρόοδος και πρέπει να γίνουν πρόσθετες προσπάθειες συντονισμού μεταξύ των κρατών μελών. Λαμβάνοντας υπόψη την εξέλιξη της πανδημίας, μερικά κράτη μέλη έχουν διατηρήσει ή επανεισαγάγει ορισμένους περιορισμούς στην ελεύθερη κυκλοφορία εντός της ΕΕ. Τα μονομερή μέτρα είχαν ως αποτέλεσμα σημαντικές διαταραχές. Ενώ οι απαγορεύσεις εισόδου έχουν εν τω μεταξύ αρθεί σε μεγάλο βαθμό, οι επιχειρήσεις και οι πολίτες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν ευρύ φάσμα διαφορετικών μεταξύ τους μέτρων, τα οποία συχνά θεσπίζονται σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, βασίζονται σε πολύ διαφορετικά κριτήρια ή δεν συντονίζονται επαρκώς με άλλα κράτη μέλη. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα υψηλό επίπεδο αβεβαιότητας τόσο για τους πολίτες όσο και για τις επιχειρήσεις.
Δεδομένων των διδαγμάτων που αντλήθηκαν από τα πρώτα στάδια της πανδημίας, απαιτείται μια καλά συντονισμένη, προβλέψιμη και διαφανής προσέγγιση για τη θέσπιση περιορισμών στην ελεύθερη κυκλοφορία. Η πρόληψη της διασποράς του ιού, η διαφύλαξη της υγείας των πολιτών, καθώς και η διατήρηση της ελεύθερης κυκλοφορίας εντός της Ένωσης υπό ασφαλείς συνθήκες έχουν ζωτική σημασία για τις προσπάθειες έναρξης της ασφαλούς ανασυγκρότησης της οικονομίας της ΕΕ και για τη διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς. Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή για να εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη διασυνοριακή οικονομική δραστηριότητα.
•Συνέπεια με τις ισχύουσες διατάξεις στον τομέα πολιτικής
Η παρούσα σύσταση αποσκοπεί στην εφαρμογή των υφιστάμενων διατάξεων σχετικά με τους περιορισμούς της ελεύθερης κυκλοφορίας για λόγους δημόσιας υγείας.
•Συνέπεια με άλλες πολιτικές της Ένωσης
Η παρούσα σύσταση συνάδει με άλλες πολιτικές της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν τη δημόσια υγεία και τους ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα.
2.ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ, ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ
•Νομική βάση
Η Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), και ιδίως το άρθρο 21 παράγραφος 2, το άρθρο 46, το άρθρο 52 παράγραφος 2, το άρθρο 168 παράγραφος 6 και το άρθρο 292.
•Επικουρικότητα (σε περίπτωση μη αποκλειστικής αρμοδιότητας)
Το άρθρο 292 της ΣΛΕΕ παρέχει στο Συμβούλιο το δικαίωμα να διατυπώνει συστάσεις. Σύμφωνα με την εν λόγω διάταξη, το Συμβούλιο αποφασίζει μετά από πρόταση της Επιτροπής σε όλες τις περιπτώσεις στις οποίες οι Συνθήκες προβλέπουν την έκδοση πράξεων μετά από πρόταση της Επιτροπής.
Αυτό ισχύει στην παρούσα περίπτωση, δεδομένου ότι χρειάζεται συνεκτική προσέγγιση για την αποφυγή περαιτέρω διαταραχών από μονομερή και μη επαρκώς συντονισμένα μέτρα που περιορίζουν την ελεύθερη κυκλοφορία εντός της Ένωσης. Το άρθρο 21 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ ορίζει ότι κάθε πολίτης της Ένωσης έχει το δικαίωμα να κυκλοφορεί και να διαμένει ελεύθερα στο έδαφος των κρατών μελών, υπό την επιφύλαξη των περιορισμών και με τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στις Συνθήκες και στις διατάξεις που θεσπίζονται για την εφαρμογή τους. Αν η δράση της Ένωσης αποδειχθεί αναγκαία για την επίτευξη του στόχου αυτού, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, αποφασίζοντας σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία, μπορούν να θεσπίζουν διατάξεις για τη διευκόλυνση της άσκησης αυτών των δικαιωμάτων.
Σύμφωνα με το άρθρο 46 της ΣΛΕΕ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, αποφασίζοντας σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία και μετά από διαβούλευση με την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, λαμβάνουν, με οδηγίες ή κανονισμούς, τα αναγκαία μέτρα για να πραγματοποιηθεί η ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων, όπως ορίζεται στο άρθρο 45.
Σύμφωνα με το άρθρο 49 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ, οι περιορισμοί της ελευθερίας εγκατάστασης απαγορεύονται. Σύμφωνα με το άρθρο 56 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ, απαγορεύονται επίσης οι περιορισμοί της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών στο εσωτερικό της Ένωσης. Η απαγόρευση αυτή περιλαμβάνει τους περιορισμούς στην ελευθερία λήψης υπηρεσιών σε άλλο κράτος μέλος.
Σύμφωνα με το άρθρο 52 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, αποφασίζοντας σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία και μετά από διαβούλευση με την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, εκδίδουν οδηγίες για τον συντονισμό των διατάξεων που αποσκοπούν στην πρόβλεψη ειδικών μέτρων για την άσκηση της ελευθερίας εγκατάστασης, τα οποία θεσπίζονται για λόγους δημόσιας τάξης, δημόσιας ασφάλειας και δημόσιας υγείας. Σύμφωνα με το άρθρο 62 της ΣΛΕΕ, η διάταξη αυτή ισχύει και για τις υπηρεσίες.
Σύμφωνα με το άρθρο 168 παράγραφος 6 της ΣΛΕΕ, το Συμβούλιο, μετά από πρόταση της Επιτροπής, μπορεί επίσης να διατυπώνει συστάσεις για την εξασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας της ανθρώπινης υγείας κατά τον καθορισμό και την εφαρμογή όλων των πολιτικών και δράσεων της Ένωσης.
•Αναλογικότητα
Η λήψη μονομερών ή μη συντονισμένων μέτρων ενδέχεται να οδηγήσει σε ασυνεπείς και κατακερματισμένους περιορισμούς της ελεύθερης κυκλοφορίας, με αποτέλεσμα οι πολίτες της Ένωσης να αισθάνονται αβεβαιότητα κατά την άσκηση των ενωσιακών τους δικαιωμάτων. Η πρόταση δεν υπερβαίνει ό,τι είναι αναγκαίο και αναλογικό για την επίτευξη του επιδιωκόμενου στόχου.
3.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΚ ΤΩΝ ΥΣΤΕΡΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΕΩΝ, ΤΩΝ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΩΝ ΜΕ ΤΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΚΤΙΜΗΣΕΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ
•Εκ των υστέρων αξιολογήσεις / έλεγχοι καταλληλότητας της ισχύουσας νομοθεσίας
ά.α.
•Διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη
Η πρόταση λαμβάνει υπόψη τις συζητήσεις που διεξάγονταν σε τακτική βάση με τα κράτη μέλη μετά την εφαρμογή των πρώτων προσωρινών περιορισμών, τις διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με την εξέλιξη της επιδημιολογικής κατάστασης, τα σχετικά διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία και τις απόψεις που διατυπώθηκαν απευθείας από τους πολίτες της Ένωσης, μεταξύ άλλων μέσω των πολυάριθμων επιστολών που εστάλησαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
•Εκτίμηση επιπτώσεων
ά.α.
•Θεμελιώδη δικαιώματα
Η ελεύθερη κυκλοφορία αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα που κατοχυρώνεται στο άρθρο 45 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τηρουμένης της αρχής της αναλογικότητας, περιορισμοί επιτρέπεται να επιβάλλονται μόνο αν είναι αναγκαίοι και ανταποκρίνονται πραγματικά σε στόχους γενικού συμφέροντος τους οποίους αναγνωρίζει η Ένωση ή στην ανάγκη προστασίας των δικαιωμάτων και ελευθεριών τρίτων. Το άρθρο 21 του Χάρτη απαγορεύει τους περιορισμούς λόγω ιθαγένειας εντός του πεδίου εφαρμογής των Συνθηκών.
Σύμφωνα με την οδηγία 2004/38/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 7 , τα δικαιώματα ελεύθερης κυκλοφορίας μπορούν να περιοριστούν για την προστασία ορισμένων δημόσιων συμφερόντων, και συγκεκριμένα της δημόσιας υγείας, της δημόσιας τάξης και της δημόσιας ασφάλειας. Οι περιορισμοί αυτοί πρέπει να εφαρμόζονται σύμφωνα με τις γενικές αρχές του ενωσιακού δικαίου, και ιδίως τις αρχές της αναλογικότητας, της απαγόρευσης των διακρίσεων και του σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Τα μέτρα θα πρέπει να βασίζονται σε λόγους δημόσιας υγείας και, ως εκ τούτου, δεν μπορούν να υπερβαίνουν τα απολύτως αναγκαία για τη διασφάλιση του δημόσιου συμφέροντος που δικαιολογεί τη θέσπισή τους.
Οι τυχόν περιορισμοί του δικαιώματος ελεύθερης κυκλοφορίας στην Ένωση οι οποίοι δικαιολογούνται από λόγους δημόσιας τάξης, δημόσιας ασφάλειας ή δημόσιας υγείας πρέπει να είναι αναγκαίοι, αναλογικοί και να βασίζονται σε αντικειμενικά κριτήρια που δεν εισάγουν διακρίσεις. Πρέπει να είναι κατάλληλοι για την επίτευξη του σκοπού που επιδιώκουν· και να μην υπερβαίνουν τα αναγκαία όρια για την επίτευξη του σκοπού αυτού.
Η παρούσα σύσταση δεν θα πρέπει να νοείται ως διευκόλυνση ή ενθάρρυνση της θέσπισης περιορισμών της ελεύθερης κυκλοφορίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Αντίθετα, σκοπός της είναι να καθορίσει συντονισμένη προσέγγιση που πρέπει να ακολουθείται στην περίπτωση κατά την οποία ένα κράτος μέλος αποφασίσει να θεσπίσει τέτοιους περιορισμούς. Η απόφαση για τη θέσπιση περιορισμών στην ελεύθερη κυκλοφορία παραμένει αρμοδιότητα των κρατών μελών, τα οποία πρέπει να ενεργούν σύμφωνα με το δίκαιο της Ένωσης. Ομοίως, τα κράτη μέλη διατηρούν την ευελιξία να μην εισάγουν περιορισμούς, ακόμη και αν πληρούνται τα κριτήρια και τα κατώτατα όρια που περιγράφονται στην παρούσα σύσταση.
4.ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Καμία.
5.ΛΟΙΠΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
•Αναλυτική επεξήγηση των επιμέρους διατάξεων της πρότασης
Μια συντονισμένη προσέγγιση μεταξύ των κρατών μελών απαιτεί κοινές προσπάθειες σε τέσσερα βασικά σημεία: την εφαρμογή κοινών κριτηρίων και κατώτατων ορίων για τη λήψη απόφασης σχετικά με τη θέσπιση περιορισμών στην ελεύθερη κυκλοφορία, την αποτύπωση των κοινών κριτηρίων σε χάρτη με τη χρήση συμφωνημένου χρωματικού κώδικα, την υιοθέτηση κοινής προσέγγισης όσον αφορά τα μέτρα που εφαρμόζονται στα άτομα που μετακινούνται προς και από περιοχές που έχουν χαρακτηριστεί ως περιοχές υψηλότερου κινδύνου και την παροχή στο κοινό σαφούς, πλήρους και έγκαιρης ενημέρωσης σχετικά με τους τυχόν περιορισμούς και τις συναφείς συνοδευτικές απαιτήσεις.
Για να διασφαλιστεί ότι η διαδικασία είναι διαχειρίσιμη και διαφανής, η πρόταση επικεντρώνεται σε τρία κριτήρια, και συγκεκριμένα στο 14ήμερο σωρευτικό ποσοστό ανακοίνωσης κρουσμάτων COVID-19, στο ποσοστό θετικότητας των διαγνωστικών εξετάσεων (τεστ) και στο ποσοστό διαγνωστικών εξετάσεων. Τα κριτήρια αυτά θα πρέπει στη συνέχεια να εφαρμόζονται στις διάφορους επιμέρους περιοχές, ιδανικά στις περιφέρειες των κρατών μελών. Μόνο οι περιοχές με ποσοστό διαγνωστικών εξετάσεων υψηλότερο των 250 διαγνωστικών εξετάσεων COVID-19 ανά 100 000 άτομα θα πρέπει να αξιολογούνται σύμφωνα με τα εν λόγω κριτήρια, ώστε να διασφαλίζεται η διαθεσιμότητα επαρκώς αξιόπιστων στοιχείων.
Με βάση τα κριτήρια αυτά, θα ήταν δυνατή η επιβολή περιορισμών (αν κριθεί σκόπιμη η επιβολή τους) σε περιοχές με 14ήμερο σωρευτικό ποσοστό ανακοίνωσης τουλάχιστον 50 κρουσμάτων COVID-19 και ποσοστό θετικότητας των διαγνωστικών εξετάσεων τουλάχιστον 3 %. Θα ήταν επίσης δυνατή η επιβολή περιορισμών σε περιοχές στις οποίες το 14ήμερο σωρευτικό ποσοστό ανακοίνωσης κρουσμάτων COVID-19 είναι υψηλότερο του 150 ανά 100 000 κατοίκους, ακόμη και αν το ποσοστό θετικότητας των διαγνωστικών εξετάσεων είναι χαμηλότερο του 3 %. Τα περιγραφόμενα κριτήρια και κατώτατα όρια βασίζονται σε εκτενείς συζητήσεις με τα κράτη μέλη και σε στοιχεία που παρέχονται από αυτά.
Με βάση τα δεδομένα που παρέχουν τα κράτη μέλη, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) θα εκπονεί τακτικά επικαιροποιούμενους χάρτες, με ανάλυση κατά περιφέρεια, οι οποίοι θα δείχνουν κατά πόσον μια συγκεκριμένη περιοχή φτάνει τα προαναφερθέντα κατώτατα όρια.
Όταν δεν πληρούται ούτε το κατώτατο όριο για τη 14ήμερη σωρευτική ανακοίνωση κρουσμάτων COVID-19 ούτε το κατώτατο όριο για το ποσοστό θετικότητας των διαγνωστικών εξετάσεων, η περιοχή θα πρέπει να χαρακτηρίζεται «πράσινη». Όταν πληρούται μόνο ένα από τα κατώτατα όρια, οι περιφέρειες θα πρέπει να επισημαίνονται με την ένδειξη «πορτοκαλί». Όταν πληρούνται και τα δύο κατώτατα όρια, η περιοχή θα πρέπει να φέρει την ένδειξη «κόκκινη». Όταν τα διαθέσιμα δεδομένα είναι ανεπαρκή ή δεν επιτυγχάνεται το ποσοστό διαγνωστικών δοκιμασιών, η περιοχή θα πρέπει να επισημαίνεται ως «γκρίζα».
Οι χάρτες που θα καταρτίζει το ECDC αναμένεται να διευκολύνουν την υιοθέτηση συντονισμένης προσέγγισης όσον αφορά τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων από τα κράτη μέλη και να διασφαλίσουν ότι όλες οι αποφάσεις που λαμβάνονται από τα κράτη μέλη είναι συνεπείς και καλά συντονισμένες.
Για παράδειγμα, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν, χρησιμοποιώντας τα εν λόγω κριτήρια και κατώτατα όρια, να επιβάλλουν περιορισμούς στις μετακινήσεις από περιοχή
α)στην οποία το 14ήμερο σωρευτικό ποσοστό ανακοίνωσης κρουσμάτων COVID-19 είναι 70 κρούσματα ανά 100 000 άτομα και το ποσοστό θετικότητας των διαγνωστικών εξετάσεων είναι 5,5 % («κόκκινη περιοχή»)· ή
β)στην οποία το 14ήμερο σωρευτικό ποσοστό ανακοίνωσης κρουσμάτων COVID-19 είναι 175 κρούσματα ανά 100 000 άτομα, ανεξάρτητα από το ποσοστό θετικότητας των διαγνωστικών εξετάσεων («κόκκινη περιοχή»).
Αντίθετα, τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να επιβάλλουν περιορισμούς στις μετακινήσεις από περιοχή
α)στην οποία το 14ήμερο σωρευτικό ποσοστό ανακοίνωσης κρουσμάτων COVID-19 είναι 20 κρούσματα ανά 100 000 άτομα και το ποσοστό θετικότητας των διαγνωστικών εξετάσεων είναι 2,5 % («πράσινη περιοχή»)·
β)στην οποία το 14ήμερο σωρευτικό ποσοστό ανακοίνωσης κρουσμάτων COVID-19 είναι 55 κρούσματα ανά 100 000 άτομα και το ποσοστό θετικότητας των διαγνωστικών εξετάσεων είναι 1,5 % («πορτοκαλί περιοχή»· στην περίπτωση αυτή μπορεί να προβλεφθεί η συμπλήρωση εντύπου εντοπισμού επιβατών ή η υποβολή σε διαγνωστική εξέταση)·
γ)στην οποία το 14ήμερο σωρευτικό ποσοστό ανακοίνωσης κρουσμάτων COVID-19 είναι 20 κρούσματα ανά 100 000 άτομα και το ποσοστό θετικότητας των διαγνωστικών εξετάσεων είναι 4,5 % («πορτοκαλί περιοχή»· στην περίπτωση αυτή μπορεί να προβλεφθεί η συμπλήρωση εντύπου εντοπισμού επιβατών ή η υποβολή σε διαγνωστική εξέταση).
Ο χάρτης αυτός θα πρέπει στη συνέχεια να χρησιμεύει ως βάση για τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων από τα κράτη μέλη, που θα συντονίζονται, στο μέτρο του δυνατού, σύμφωνα με συμφωνημένο χρονοδιάγραμμα:
α)Κάθε εβδομάδα: το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων δημοσιεύει επικαιροποιημένη έκδοση του έγχρωμου χάρτη.
β)Πέμπτη: Τα κράτη μέλη που προτίθενται να επιβάλλουν περιορισμούς σε άτομα που ταξιδεύουν από περιοχή χαρακτηρισμένη ως «κόκκινη» ή «γκρίζα» ενημερώνουν τα άλλα κράτη μέλη και την Επιτροπή για την πρόθεσή τους αυτή.
γ)Δευτέρα: Τα μέτρα που κοινοποιούνται από τα κράτη μέλη θα πρέπει να τεθούν σε ισχύ, εκτός εξαιρετικών περιστάσεων.
Η τήρηση αυτού του συμφωνημένου χρονοδιαγράμματος θα εξασφαλίσει τον συντονισμό μεταξύ των κρατών μελών και θα αυξήσει την προβλεψιμότητα, την ασφάλεια δικαίου και τη συμμόρφωση, προς όφελος των πολιτών και των επιχειρήσεων.
2020/0256 (NLE)
Πρόταση
ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
σχετικά με την εφαρμογή συντονισμένης προσέγγισης όσον αφορά τον περιορισμό της ελεύθερης κυκλοφορίας για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19
(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,
Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 21 παράγραφος 2, το άρθρο 46, το άρθρο 52 παράγραφος 2, το άρθρο 168 παράγραφος 6 και το άρθρο 292 πρώτη και δεύτερη περίοδος,
Έχοντας υπόψη την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,
Εκτιμώντας τα ακόλουθα:
(1)Η ιθαγένεια της Ένωσης παρέχει σε κάθε πολίτη της Ένωσης το δικαίωμα της ελεύθερης κυκλοφορίας.
(2)Σύμφωνα με το άρθρο 21 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), κάθε πολίτης της Ένωσης έχει το δικαίωμα να κυκλοφορεί και να διαμένει ελεύθερα στο έδαφος των κρατών μελών, υπό την επιφύλαξη των περιορισμών και με τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στις Συνθήκες και στις διατάξεις που θεσπίζονται για την εφαρμογή τους. Η οδηγία 2004/38/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 8 πραγματώνει το δικαίωμα αυτό. Το άρθρο 45 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (στο εξής: Χάρτης) επίσης προβλέπει την ελευθερία κυκλοφορίας και διαμονής.
(3)Σύμφωνα με το άρθρο 45 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ, εξασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων εντός της Ένωσης. Η επίτευξη του στόχου αυτού συνεπάγεται το δικαίωμα των εργαζομένων των κρατών μελών να κυκλοφορούν ελεύθερα στο εσωτερικό της Ένωσης για να ασκήσουν μισθωτή δραστηριότητα, υπό την επιφύλαξη τυχόν περιορισμών που δικαιολογούνται για λόγους δημόσιας τάξης, δημόσιας ασφάλειας ή δημόσιας υγείας.
(4)Σύμφωνα με το άρθρο 49 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ, οι περιορισμοί της ελευθερίας εγκατάστασης υπηκόων κράτους μέλους σε άλλο κράτος μέλος απαγορεύονται.
(5)Σύμφωνα με το άρθρο 56 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ, απαγορεύονται επίσης οι περιορισμοί της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών στο εσωτερικό της Ένωσης. Η διάταξη αυτή περιλαμβάνει το δικαίωμα των παρόχων υπηρεσιών να διασχίζουν τα σύνορα για να παράσχουν υπηρεσίες και το δικαίωμα των αποδεκτών των υπηρεσιών να ταξιδεύουν στη χώρα του παρόχου υπηρεσιών προκειμένου να λάβουν την υπηρεσία. Η επίτευξη των στόχων αυτών δικαιολογεί τον συντονισμό των μέτρων που ενδέχεται να προτίθενται να λάβουν τα κράτη μέλη έναντι μη υπηκόων τους για λόγους δημόσιας υγείας.
(6)Σύμφωνα με το άρθρο 168 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ, κατά τον καθορισμό και την εφαρμογή όλων των πολιτικών και δράσεων της Ένωσης, εξασφαλίζεται υψηλού επιπέδου προστασία της υγείας του ανθρώπου.
(7)Στις 30 Ιανουαρίου 2020 ο γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (στο εξής: ΠΟΥ) κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία σε διεθνές επίπεδο λόγω της παγκόσμιας έξαρσης του νέου κορονοϊού, ο οποίος προκαλεί τη νόσο του κορονοϊού 2019 (COVID-19). Στις 11 Μαρτίου 2020 ο ΠΟΥ εκτίμησε ότι η νόσος COVID-19 μπορεί να χαρακτηριστεί πανδημία.
(8)Για να περιοριστεί η διασπορά του ιού, τα κράτη μέλη έλαβαν διάφορα μέτρα, μερικά από τα οποία είχαν αντίκτυπο στο δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών, όπως περιορισμούς εισόδου ή απαιτήσεις υποβολής των διασυνοριακών ταξιδιωτών σε καραντίνα.
(9)Στις 13 Φεβρουαρίου 2020 το Συμβούλιο ενέκρινε συμπεράσματα για τη νόσο COVID-19 9 , στα οποία καλεί τα κράτη μέλη να αναλάβουν κοινή δράση, σε συνεργασία με την Επιτροπή, κατά τρόπο αναλογικό και κατάλληλο, για την ανάπτυξη στενού και ενισχυμένου συντονισμού μεταξύ των κρατών μελών, ώστε να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα όλων των μέτρων, συμπεριλαμβανομένων, εφόσον απαιτείται, των μέτρων που αφορούν τις μετακινήσεις, διαφυλάσσοντας παράλληλα την ελεύθερη κυκλοφορία εντός της Ένωσης, ώστε να διασφαλιστεί η βέλτιστη προστασία της δημόσιας υγείας.
(10)Στις 10 Μαρτίου 2020 οι αρχηγοί κρατών ή κυβερνήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης τόνισαν την ανάγκη να υπάρξει κοινή ευρωπαϊκή προσέγγιση όσον αφορά τη νόσο COVID-19.
(11)Στις 16 Μαρτίου 2020 η Επιτροπή εξέδωσε κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με τα μέτρα διαχείρισης των συνόρων για την προστασία της υγείας και τη διασφάλιση της διαθεσιμότητας εμπορευμάτων και βασικών υπηρεσιών 10 . Στις 17 Μαρτίου 2020 οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενέκριναν τις εν λόγω κατευθυντήριες οδηγίες.
(12)Στις 30 Μαρτίου 2020 η Επιτροπή εξέδωσε κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την άσκηση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων κατά τη διάρκεια της έξαρσης της νόσου COVID-19 11 , προκειμένου να διασφαλίσει ότι οι μετακινούμενοι εργαζόμενοι και οι αυτοαπασχολούμενοι εντός της Ένωσης, ιδίως όσοι ασκούν επαγγέλματα νευραλγικής σημασίας για την καταπολέμηση της πανδημίας, μπορούν να φτάνουν στον χώρο εργασίας τους.
(13)Στις 15 Απριλίου 2020 η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κατάρτισαν «Κοινό ευρωπαϊκό χάρτη πορείας για την άρση των μέτρων ανάσχεσης της νόσου COVID-19» 12 , σύμφωνα με τον οποίο οι περιορισμοί στην ελεύθερη κυκλοφορία θα πρέπει να αρθούν όταν συγκλίνει επαρκώς η επιδημιολογική κατάσταση και εφαρμόζονται ευρέως και υπεύθυνα οι κανόνες κοινωνικής αποστασιοποίησης.
(14)Στις 7 Μαΐου 2020 η Επιτροπή εξέδωσε κατευθυντήριες γραμμές για την ελεύθερη κυκλοφορία των επαγγελματιών του τομέα της υγείας και την ελάχιστη εναρμόνιση της εκπαίδευσής τους όσον αφορά τα μέτρα έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση της COVID-19 — Συστάσεις σχετικά με την οδηγία 2005/36/ΕΚ 13 , προκειμένου να βοηθήσει τα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν αμέσως τις ελλείψεις προσωπικού.
(15)Στις 13 Μαΐου 2020 η Επιτροπή, στο πλαίσιο δέσμης κατευθυντήριων γραμμών και συστάσεων, εξέδωσε ανακοίνωση με τίτλο «Προς μια σταδιακή και συντονισμένη προσέγγιση για την αποκατάσταση της ελεύθερης κυκλοφορίας και την άρση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα» 14 . Η ανακοίνωση προτείνει σταδιακή και συντονισμένη προσέγγιση, η οποία θα πρέπει να αρχίσει με την άρση των περιορισμών μεταξύ περιοχών ή κρατών μελών με επαρκώς παρόμοιες επιδημιολογικές καταστάσεις. Η προσέγγιση θα πρέπει να είναι ευέλικτη και να περιλαμβάνει τη δυνατότητα επαναφοράς ορισμένων μέτρων, αν το απαιτεί η επιδημιολογική κατάσταση. Σύμφωνα με την ανακοίνωση, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενεργούν με βάση επιδημιολογικά κριτήρια, τη δυνατότητα εφαρμογής μέτρων περιορισμού καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού, καθώς και οικονομικές και κοινωνικές παραμέτρους.
(16)Στις 11 Ιουνίου 2020 η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την τρίτη αξιολόγηση της εφαρμογής του προσωρινού περιορισμού των μη ουσιωδών ταξιδιών προς την ΕΕ 15 , στην οποία ενθάρρυνε ένθερμα τα κράτη μέλη να ολοκληρώσουν τη διαδικασία άρσης των περιορισμών στην ελεύθερη κυκλοφορία εντός της Ένωσης.
(17)Στις 16 Ιουλίου 2020 η Επιτροπή εξέδωσε κατευθυντήριες οδηγίες για τους εποχιακούς εργαζομένους στην ΕΕ στο πλαίσιο της έξαρσης της νόσου COVID-19 16 , στις οποίες παρέχει καθοδήγηση στις εθνικές αρχές, τις επιθεωρήσεις εργασίας και τους κοινωνικούς εταίρους, αφενός για την κατοχύρωση των δικαιωμάτων, της υγείας και της ασφάλειας των εποχιακών εργαζομένων και, αφετέρου, για να εξασφαλιστεί ότι οι εποχιακοί εργαζόμενοι γνωρίζουν τα δικαιώματά τους.
(18)Για να διευκολυνθεί η απρόσκοπτη ροή εμπορευμάτων εντός της Ένωσης, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με την εφαρμογή των πράσινων λωρίδων σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με τα μέτρα διαχείρισης των συνόρων για την προστασία της υγείας και τη διασφάλιση της διαθεσιμότητας εμπορευμάτων και βασικών υπηρεσιών 17 , κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με τη διευκόλυνση των εμπορευματικών αερομεταφορών κατά τη διάρκεια της έξαρσης της νόσου COVID-19 18 και κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την προστασία της υγείας, τον επαναπατρισμό και τις ρυθμίσεις μετακινήσεων ναυτικών, επιβατών και άλλων προσώπων που επιβαίνουν σε πλοία 19 .
(19)Λόγω της μείωσης του αριθμού των κρουσμάτων COVID-19 σε ολόκληρη την Ένωση τον Ιούνιο και τον Ιούλιο του 2020, πολλά κράτη μέλη ήραν τους περιορισμούς που είχαν επιβάλει στην ελεύθερη κυκλοφορία κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος λοιμώξεων.
(20)Καθώς ο αριθμός των κρουσμάτων COVID-19 άρχισε να αυξάνεται σε πολλά μέρη της Ένωσης τον Αύγουστο του 2020, ορισμένα κράτη μέλη άρχισαν να επανεισάγουν περιορισμούς στην ελεύθερη κυκλοφορία.
(21)Οι περιορισμοί στην ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων εντός της Ένωσης που επιβάλλονται για τον περιορισμό της εξάπλωσης της νόσου COVID-19 θα πρέπει να βασίζονται σε συγκεκριμένους και περιορισμένους λόγους δημόσιου συμφέροντος, και συγκεκριμένα στην προστασία της δημόσιας υγείας. Οι περιορισμοί αυτοί θα πρέπει να εφαρμόζονται σύμφωνα με τις γενικές αρχές του ενωσιακού δικαίου, και ιδίως τις αρχές της αναλογικότητας και της απαγόρευσης των διακρίσεων. Σκοπός της παρούσας σύστασης είναι να διευκολύνει την εφαρμογή των αρχών αυτών, με συντονισμένο τρόπο, στην εξαιρετική κατάσταση που προκλήθηκε από την πανδημία COVID-19. Ως εκ τούτου, οι μηχανισμοί που θεσπίζονται με την παρούσα σύσταση θα πρέπει να περιορίζονται αυστηρά όσον αφορά το πεδίο και τη διάρκεια της εφαρμογής τους στους περιορισμούς που θεσπίζονται για την αντιμετώπιση αυτής της πανδημίας.
(22)Η λήψη μονομερών μέτρων στον τομέα αυτόν μπορεί να προκαλέσει σημαντικές διαταραχές, καθώς οι επιχειρήσεις και οι πολίτες έρχονται αντιμέτωποι με ευρύ φάσμα διαφορετικών μεταξύ τους και ταχέως μεταβαλλόμενων μέτρων. Αυτό είναι ιδιαίτερα επιβλαβές σε μια κατάσταση όπου η ευρωπαϊκή οικονομία έχει ήδη πληγεί σημαντικά από τον ιό.
(23)Η παρούσα σύσταση επιδιώκει να εξασφαλίσει αύξηση του συντονισμού μεταξύ των κρατών μελών που εξετάζουν το ενδεχόμενο θέσπισης μέτρων περιορισμού της ελεύθερης κυκλοφορίας για λόγους δημόσιας υγείας. Για τη μείωση των επιπτώσεων που έχουν οι περιορισμοί στους πολίτες και την οικονομία της Ένωσης απαιτείται συντονισμένη προσέγγιση μεταξύ των κρατών μελών, με ενίσχυση της διαφάνειας και της προβλεψιμότητας, αλλά και με παράλληλη εξασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας της ανθρώπινης υγείας.
(24)Η συντονισμένη προσέγγιση μεταξύ των κρατών μελών απαιτεί κοινές προσπάθειες σε τέσσερα βασικά σημεία: εφαρμογή κοινών κριτηρίων και κατώτατων ορίων κατά τη λήψη απόφασης σχετικά με τη θέσπιση περιορισμών στην ελεύθερη κυκλοφορία, αποτύπωση του κινδύνου μετάδοσης της νόσου COVID-19 σε χάρτη βάσει συμφωνημένου χρωματικού κώδικα, και συντονισμένη προσέγγιση όσον αφορά τα τυχόν μέτρα που μπορούν να εφαρμοστούν κατάλληλα σε πρόσωπα που μετακινούνται μεταξύ περιοχών, ανάλογα με το επίπεδο κινδύνου μετάδοσης στις εν λόγω περιοχές.
(25)Έξι μήνες μετά την έναρξη της κρίσης, διατίθενται περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα αποτελεσματικότερα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, βάσει των τακτικών ανταλλαγών μεταξύ των κρατών μελών και της Επιτροπής. Τα κριτήρια και τα κατώτατα όρια που περιγράφονται στην παρούσα σύσταση βασίζονται σε εκτενείς συζητήσεις με τα κράτη μέλη και σε στοιχεία που παρέχονται από αυτά.
(26)Υπό το πρίσμα της εξελισσόμενης επιδημιολογικής κατάστασης, η Επιτροπή, με την υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων, θα πρέπει να αξιολογεί τακτικά τα κριτήρια, τις ανάγκες σε στοιχεία και τα κατώτατα όρια που περιγράφονται στην παρούσα σύσταση, συμπεριλαμβανομένης της σκοπιμότητας συνεκτίμησης άλλων κριτηρίων, όπως τα ποσοστά νοσηλείας ή τα ποσοστά πληρότητας μονάδων εντατικής θεραπείας.
(27)Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εφαρμόζουν συντονισμένο σύνολο δεικτών και συντονισμένη μεθοδολογία για την επιδημιολογική ταξινόμηση των περιοχών και των περιφερειών. Για να περιοριστούν οι περιορισμοί στο απολύτως αναγκαίο, τα κράτη μέλη θα πρέπει, στο μέτρο του δυνατού, να επιδιώκουν τον περιορισμό των περιορισμών, κατά τρόπο που δεν εισάγει διακρίσεις, σε άτομα που προέρχονται από συγκεκριμένες περιοχές ή περιφέρειες που πλήττονται ιδιαίτερα και όχι σε ολόκληρη την επικράτεια ενός κράτους μέλους.
(28)Η παρούσα σύσταση δεν θα πρέπει να νοείται ως διευκόλυνση ή ενθάρρυνση της επιβολής περιορισμών στην ελεύθερη κυκλοφορία για την αντιμετώπιση της πανδημίας, αλλά επιδιώκει μάλλον να παράσχει συντονισμένη προσέγγιση σε περίπτωση που ένα κράτος μέλος αποφασίσει να θεσπίσει τέτοιους περιορισμούς. Η απόφαση για τη θέσπιση περιορισμών στην ελεύθερη κυκλοφορία παραμένει αρμοδιότητα των κρατών μελών, τα οποία πρέπει να συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις του ενωσιακού δικαίου. Ομοίως, τα κράτη μέλη διατηρούν την ευελιξία να μην εισάγουν περιορισμούς, ακόμη και αν πληρούνται τα κριτήρια και τα κατώτατα όρια που περιγράφονται στην παρούσα σύσταση.
(29)Η επιβολή περιορισμών στην ελεύθερη κυκλοφορία θα πρέπει να εξετάζεται μόνο όταν τα κράτη μέλη διαθέτουν επαρκή στοιχεία που δικαιολογούν τους εν λόγω περιορισμούς από την άποψη του οφέλους τους για τη δημόσια υγεία και έχουν βάσιμους λόγους να πιστεύουν ότι οι περιορισμοί αυτοί θα είναι αποτελεσματικοί.
(30)Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων θα πρέπει να δημοσιεύει και να επικαιροποιεί σε εβδομαδιαία βάση, με τη χρήση δεδομένων που θα παρέχουν τα κράτη μέλη, χάρτες που θα αποτυπώνουν την κατάσταση των κοινών κριτηρίων στις περιφέρειες της ΕΕ.
(31)Για να βελτιωθεί ο συντονισμός μεταξύ των κρατών μελών και να αυξηθεί η προβλεψιμότητα για το κοινό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να χρησιμοποιούν συμφωνημένο χρονοδιάγραμμα, όταν εξετάζουν το ενδεχόμενο επιβολής περιορισμών στην ελεύθερη κυκλοφορία λόγω της έξαρσης της νόσου COVID-19.
(32)Για να περιοριστεί η διατάραξη της εσωτερικής αγοράς και της οικογενειακής ζωής κατά τη διάρκεια της πανδημίας, δεν θα πρέπει να επιβάλλεται καραντίνα σε ταξιδιώτες με ουσιώδη καθήκοντα ή ανάγκες, όπως εργαζόμενοι ή αυτοαπασχολούμενοι που ασκούν επαγγέλματα νευραλγικής σημασίας, διασυνοριακοί εργαζόμενοι, εργαζόμενοι στον τομέα των μεταφορών ή πάροχοι υπηρεσιών μεταφορών, ναυτικοί και πρόσωπα που ταξιδεύουν για επιτακτικούς επαγγελματικούς ή οικογενειακούς λόγους, συμπεριλαμβανομένων των μελών των διασυνοριακών οικογενειών που ταξιδεύουν σε τακτική βάση.
(33)Η σαφής, έγκαιρη και πλήρης ενημέρωση του κοινού έχει ζωτική σημασία για τον περιορισμό των επιπτώσεων των τυχόν επιβαλλόμενων περιορισμών στην ελεύθερη κυκλοφορία, διασφαλίζοντας την προβλεψιμότητα, την ασφάλεια δικαίου και τη συμμόρφωση των πολιτών,
ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΣΥΣΤΑΣΗ:
Γενικές αρχές
1.Οι τυχόν περιορισμοί στην ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων εντός της Ένωσης που επιβάλλονται για τον περιορισμό της εξάπλωσης της νόσου COVID-19 θα πρέπει να βασίζονται σε συγκεκριμένους και περιορισμένους λόγους δημόσιου συμφέροντος, και συγκεκριμένα στην προστασία της δημόσιας υγείας. Οι περιορισμοί αυτοί πρέπει να εφαρμόζονται σύμφωνα με τις γενικές αρχές του ενωσιακού δικαίου, και ιδίως τις αρχές της αναλογικότητας και της απαγόρευσης των διακρίσεων. Συνεπώς, τα μέτρα που λαμβάνονται δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν τα απολύτως αναγκαία για την προστασία της δημόσιας υγείας.
2.Οι περιορισμοί αυτοί θα πρέπει να αίρονται μόλις το επιτρέψει η επιδημιολογική κατάσταση.
3.Δεν επιτρέπεται να γίνονται διακρίσεις μεταξύ κρατών μελών, για παράδειγμα με την εφαρμογή πιο γενναιόδωρων κανόνων για τα ταξίδια προς και από γειτονικό κράτος μέλος σε σύγκριση με τα ταξίδια προς και από άλλα κράτη μέλη που βρίσκονται στην ίδια επιδημιολογική κατάσταση.
4.Οι περιορισμοί δεν μπορούν να βασίζονται στην ιθαγένεια του ενδιαφερομένου, αλλά θα πρέπει να βασίζονται στον τόπο ή τους τόπους στον οποίο ή στους οποίους βρισκόταν το άτομο κατά τη διάρκεια των 14 ημερών πριν από την άφιξη.
5.Τα κράτη μέλη θα πρέπει πάντοτε να δέχονται τους υπηκόους τους και τους πολίτες της Ένωσης και τα μέλη των οικογενειών τους που διαμένουν στο έδαφός τους, και θα πρέπει να διευκολύνουν την ταχεία διέλευση από το έδαφός τους.
6.Τα κράτη μέλη θα πρέπει να δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στις ιδιαιτερότητες των διασυνοριακών περιφερειών και στην ανάγκη συνεργασίας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.
7.Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ανταλλάσσουν τακτικά πληροφορίες για όλα τα θέματα που καλύπτονται από το πεδίο εφαρμογής της παρούσας σύστασης.
Κοινά κριτήρια
8.Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα ακόλουθα κριτήρια, όταν εξετάζουν το ενδεχόμενο περιορισμού της ελεύθερης κυκλοφορίας για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19:
α)το «14ήμερο σωρευτικό ποσοστό ανακοίνωσης κρουσμάτων COVID-19», δηλαδή τον συνολικό αριθμό νεοανακοινωθέντων κρουσμάτων COVID-19 ανά 100 000 άτομα σε συγκεκριμένη περιοχή τις τελευταίες 14 ημέρες·
β)το «ποσοστό θετικότητας των διαγνωστικών εξετάσεων», δηλαδή το ποσοστό θετικών διαγνωστικών εξετάσεων επί του συνόλου των διαγνωστικών εξετάσεων για λοίμωξη από τη νόσο COVID-19 που πραγματοποιήθηκαν σε συγκεκριμένη περιοχή την τελευταία εβδομάδα·
γ)το «ποσοστό διαγνωστικών εξετάσεων», δηλαδή τον αριθμό διαγνωστικών εξετάσεων για λοίμωξη από τη νόσο COVID-19 ανά 100 000 άτομα που πραγματοποιήθηκαν σε συγκεκριμένη περιοχή την τελευταία εβδομάδα.
Στοιχεία σχετικά με τα κοινά κριτήρια
9.Για να εξασφαλιστεί η διαθεσιμότητα ολοκληρωμένων και συγκρίσιμων στοιχείων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχουν στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων, σε εβδομαδιαία βάση, στοιχεία σχετικά με τα κριτήρια που αναφέρονται στο σημείο 8.
Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να παρέχουν αυτά τα στοιχεία και σε περιφερειακό επίπεδο, ώστε να διασφαλίζεται ότι τα τυχόν μέτρα θα μπορούν να περιορίζονται μόνο στις περιφέρειες όπου είναι απολύτως αναγκαία.
Κοινά κατώτατα όρια που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την εξέταση της επιβολής περιορισμών της ελεύθερης κυκλοφορίας
10.Τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να περιορίζουν την ελεύθερη κυκλοφορία των ατόμων που ταξιδεύουν προς ή από άλλο κράτος μέλος με
α)14ήμερο σωρευτικό ποσοστό ανακοίνωσης κρουσμάτων COVID-19 χαμηλότερο από 50 νέα κρούσματα COVID-19 ανά 100 000 άτομα· ή
β)ποσοστό θετικότητας των διαγνωστικών εξετάσεων για λοίμωξη από τη νόσο COVID-19 χαμηλότερο από 3 %·
υπό την προϋπόθεση ότι το οικείο κράτος μέλος έχει εβδομαδιαίο ποσοστό διαγνωστικών εξετάσεων για λοίμωξη από τη νόσο COVID-19 υψηλότερο από 250 διαγνωστικές εξετάσεις ανά 100 000 άτομα.
Κατ’ εξαίρεση, στα κράτη μέλη στα οποία το 14ήμερο σωρευτικό ποσοστό ανακοίνωσης κρουσμάτων COVID-19 υπερβαίνει τα 150 κρούσματα ανά 100 000 άτομα, το κριτήριο του στοιχείου β) δεν θα πρέπει να εφαρμόζεται.
11.Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την περιφερειακή κατανομή των κρουσμάτων στα άλλα κράτη μέλη. Στο μέτρο του δυνατού, οι περιορισμοί στην ελεύθερη κυκλοφορία θα πρέπει να οριοθετούνται με βάση την κατάσταση των πληττόμενων περιοχών του οικείου κράτους μέλους. Για τον σκοπό αυτόν, τα κατώτατα όρια που αναφέρονται στο σημείο 10 θα πρέπει να εφαρμόζονται σε περιφερειακό επίπεδο και να μην περιορίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία προς ή από άλλες περιφέρειες του εν λόγω κράτους μέλους που πληρούν τα κατώτατα όρια.
Αποτύπωση των περιοχών κινδύνου κατά την εξέταση της επιβολής περιορισμών της ελεύθερης κυκλοφορίας
12.Με βάση τα στοιχεία που παρέχουν τα κράτη μέλη, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων θα πρέπει να δημοσιεύει χάρτη των χωρών ΕΕ/ΕΟΧ 20 , με ανάλυση κατά περιφέρεια, προκειμένου να υποστηρίζει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων από τα κράτη μέλη. Στον εν λόγω χάρτη, οι επιμέρους περιοχές θα πρέπει να επισημαίνονται με τα ακόλουθα χρώματα:
α)πράσινο, αν το 14ήμερο σωρευτικό ποσοστό ανακοίνωσης κρουσμάτων COVID-19 είναι χαμηλότερο από 25 και το ποσοστό θετικότητας των διαγνωστικών εξετάσεων για λοίμωξη από τη νόσο COVID-19 είναι χαμηλότερο από 3 %·
β)πορτοκαλί, αν το 14ήμερο σωρευτικό ποσοστό ανακοίνωσης κρουσμάτων COVID-19 είναι χαμηλότερο από 50, αλλά το ποσοστό θετικότητας των διαγνωστικών εξετάσεων για λοίμωξη από τη νόσο COVID-19 είναι τουλάχιστον 3 % ή, αν το 14ήμερο σωρευτικό ποσοστό ανακοίνωσης κρουσμάτων COVID-19 κυμαίνεται από 25 έως 150, αλλά το ποσοστό θετικότητας των διαγνωστικών εξετάσεων για λοίμωξη από τη νόσο COVID-19 είναι χαμηλότερο από 3 %·
γ)κόκκινο, αν το 14ήμερο σωρευτικό ποσοστό ανακοίνωσης κρουσμάτων COVID-19 είναι τουλάχιστον 50 και το ποσοστό θετικότητας των διαγνωστικών εξετάσεων για λοίμωξη από τη νόσο COVID-19 είναι τουλάχιστον 3 % ή αν το 14ήμερο σωρευτικό ποσοστό ανακοίνωσης κρουσμάτων COVID-19 είναι υψηλότερο από 150 κρούσματα ανά 100 000 άτομα·
δ)γκρίζο, αν δεν υπάρχουν επαρκείς πληροφορίες για την αξιολόγηση των κριτηρίων του σημείου 10 ή αν το ποσοστό διαγνωστικών εξετάσεων είναι 250 ή λιγότερες διαγνωστικές εξετάσεις για λοίμωξη από τη νόσο COVID-19 ανά 100 000 άτομα. Για τη διάκριση μεταξύ των δύο περιπτώσεων θα πρέπει να χρησιμοποιούνται διαφορετικές αποχρώσεις του γκρίζου.
13.Κάθε εβδομάδα, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων θα πρέπει να δημοσιεύει επικαιροποιημένη έκδοση του χάρτη.
Συντονισμός μεταξύ των κρατών μελών και κοινό χρονοδιάγραμμα
14.Τα κράτη μέλη που προτίθενται να επιβάλλουν περιορισμούς σε άτομα που ταξιδεύουν προς ή από περιοχή που έχει χαρακτηριστεί «κόκκινη» ή «γκρίζα» σύμφωνα με το σημείο 12 στοιχεία γ) και δ), βάσει των δικών τους διαδικασιών λήψης αποφάσεων, θα πρέπει να ενημερώνουν τα άλλα κράτη μέλη και την Επιτροπή για την πρόθεσή τους την Πέμπτη της εκάστοτε εβδομάδας.
Για τον σκοπό αυτόν, τα κράτη μέλη θα πρέπει να χρησιμοποιούν το καθιερωμένο δίκτυο της ολοκληρωμένης πολιτικής αντιμετώπισης κρίσεων (IPCR). Τα σημεία επαφής IPCR θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι πληροφορίες διαβιβάζονται στις αρμόδιες αρχές τους χωρίς καθυστέρηση.
Εκτός εξαιρετικών περιστάσεων, τα μέτρα που κοινοποιούνται από κράτος μέλος σύμφωνα με το παρόν σημείο θα πρέπει να τίθενται σε ισχύ τη Δευτέρα της επόμενης εβδομάδας.
15.Κατά την εξέταση της σκοπιμότητας επιβολής περιορισμών, τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να λαμβάνουν υπόψη την επιδημιολογική κατάσταση στην επικράτειά τους, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών διενέργειας διαγνωστικών εξετάσεων, του αριθμού των διαγνωστικών εξετάσεων που διενεργούνται και των ποσοστών θετικότητας των διαγνωστικών εξετάσεων, καθώς και άλλους επιδημιολογικούς δείκτες.
16.Τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να επιβάλλουν περιορισμούς σε άτομα που ταξιδεύουν προς ή από περιοχή που έχει χαρακτηριστεί «κόκκινη» σύμφωνα με το σημείο 12 στοιχείο γ) και βρίσκεται σε άλλο κράτος μέλος, αν δεν επιβάλλουν τους ίδιους περιορισμούς σε περιοχή που έχει χαρακτηριστεί «κόκκινη» σύμφωνα με το σημείο 12 στοιχείο γ) και βρίσκεται στη δική τους επικράτεια.
17.Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενημερώνουν αμέσως τα άλλα κράτη μέλη και την Επιτροπή σχετικά με την άρση τυχόν περιοριστικών μέτρων που είχαν θεσπιστεί προηγουμένως, η οποία θα πρέπει να τίθεται σε ισχύ το συντομότερο δυνατόν.
Οι περιορισμοί στην ελεύθερη κυκλοφορία θα πρέπει να αίρονται όταν μια περιοχή χαρακτηρίζεται εκ νέου «πορτοκαλί» ή «πράσινη» σύμφωνα με το σημείο 12, υπό τον όρο ότι έχουν παρέλθει τουλάχιστον 14 ημέρες από τη θέσπισή τους.
18.Το αργότερο 7 ημέρες μετά την έκδοση της παρούσας σύστασης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να καταργήσουν σταδιακά τους περιορισμούς που εφαρμόζονται σε περιοχές που δεν είχαν χαρακτηριστεί «κόκκινες» ή «γκρίζες» σύμφωνα με το σημείο 12 πριν από την έκδοση της παρούσας σύστασης.
Κοινό πλαίσιο όσον αφορά πιθανά μέτρα για ταξιδιώτες που προέρχονται από περιοχές υψηλότερου κινδύνου
19.Τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να αρνούνται την είσοδο των ατόμων που ταξιδεύουν από άλλα κράτη μέλη.
Τα κράτη μέλη που επιβάλλουν περιορισμούς στην ελεύθερη κυκλοφορία με βάση τις δικές τους διαδικασίες λήψης αποφάσεων θα μπορούσαν να ζητούν από τα άτομα που ταξιδεύουν από περιοχή που έχει χαρακτηριστεί «κόκκινη» ή «γκρίζα» σύμφωνα με το σημείο 12 στοιχεία γ) και δ)
α)να υποβληθούν σε καραντίνα· ή
β)να υποβληθούν σε διαγνωστική εξέταση για λοίμωξη από τη νόσο COVID-19 μετά την άφιξη.
Όταν είναι δυνατόν, θα πρέπει να προτιμάται η δυνατότητα υποβολής σε διαγνωστικές εξετάσεις για λοίμωξη από τη νόσο COVID-19 αντί για την καραντίνα.
Θα πρέπει να παρέχεται στους ταξιδιώτες η επιλογή να αντικαθιστούν τη διαγνωστική εξέταση που αναφέρεται στο στοιχείο β) με διενέργεια διαγνωστικής εξέτασης για λοίμωξη από τη νόσο COVID-19 πριν από την αναχώρηση.
20.Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αναγνωρίζουν αμοιβαία τα αποτελέσματα των διαγνωστικών εξετάσεων για λοίμωξη από τη νόσο COVID-19 που διενεργούνται σε άλλα κράτη μέλη από πιστοποιημένους υγειονομικούς φορείς.
21.Δεν θα πρέπει να υποβάλλονται σε καραντίνα οι ταξιδιώτες με ουσιώδη καθήκοντα ή ανάγκες, και ιδίως:
α)εργαζόμενοι ή αυτοαπασχολούμενοι που ασκούν επαγγέλματα νευραλγικής σημασίας, μεθοριακοί και αποσπασμένοι εργαζόμενοι, καθώς και εποχιακοί εργαζόμενοι, όπως αναφέρεται στις κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την άσκηση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων κατά τη διάρκεια της έξαρσης της νόσου COVID-19 21 ·
β)εργαζόμενοι στον τομέα των μεταφορών ή πάροχοι υπηρεσιών μεταφορών, συμπεριλαμβανομένων των οδηγών φορτηγών οχημάτων που μεταφέρουν εμπορεύματα για χρήση στην επικράτεια, καθώς και εκείνοι που απλώς διέρχονται·
γ)μαθητές, φοιτητές και ασκούμενοι που ταξιδεύουν στο εξωτερικό σε καθημερινή βάση·
δ)άτομα που ταξιδεύουν για επιτακτικούς οικογενειακούς ή επιχειρηματικούς λόγους·
ε)διπλωμάτες, προσωπικό διεθνών οργανισμών και άτομα που έχουν προσκληθεί από διεθνείς οργανισμούς, η φυσική παρουσία των οποίων απαιτείται για την εύρυθμη λειτουργία των εν λόγω οργανισμών, στρατιωτικό προσωπικό, εργαζόμενοι στον τομέα της ανθρωπιστικής βοήθειας και προσωπικό πολιτικής προστασίας κατά την άσκηση των καθηκόντων τους·
στ)διερχόμενοι επιβάτες·
ζ)ναυτικοί·
η)δημοσιογράφοι, κατά την άσκηση των καθηκόντων τους.
22.Τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να ζητούν από τα άτομα που φθάνουν από περιοχή χαρακτηρισμένη ως «κόκκινη», «πορτοκαλί» ή «γκρίζα» σύμφωνα με το σημείο 12 στοιχεία γ), β) και δ) να υποβάλλουν έντυπα εντοπισμού επιβατών, ιδίως από τα άτομα που φθάνουν αεροπορικώς, τηρουμένων των απαιτήσεων προστασίας δεδομένων. Όπου είναι δυνατόν, θα πρέπει να χρησιμοποιείται ψηφιακή επιλογή για τις πληροφορίες εντοπισμού επιβατών, προκειμένου να απλουστευθεί η επεξεργασία, εξασφαλίζοντας παράλληλα ισότιμη πρόσβαση σε όλους τους πολίτες.
23.Όταν αυτό δικαιολογείται, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να εξετάσουν το ενδεχόμενο να συνιστάται στα άτομα που ταξιδεύουν από περιοχή χαρακτηρισμένη «πορτοκαλί» σύμφωνα με το σημείο 12 στοιχείο β) να υποβάλλονται τουλάχιστον σε διαγνωστική εξέταση για λοίμωξη από τη νόσο COVID-19 πριν από την αναχώρηση ή κατά την άφιξή τους.
24.Τα μέτρα που εφαρμόζονται σε πρόσωπα που φθάνουν από περιοχή χαρακτηρισμένη ως «κόκκινη», «πορτοκαλί» ή «γκρίζα» σύμφωνα με το σημείο 12 στοιχεία γ), β) και δ) δεν επιτρέπεται να κάνουν διακρίσεις, δηλαδή θα πρέπει να εφαρμόζονται εξίσου στους επιστρέφοντες υπηκόους του οικείου κράτους μέλους.
25.Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι όποιες επίσημες απαιτήσεις επιβάλλονται στους πολίτες και τις επιχειρήσεις παρέχουν συγκεκριμένο όφελος στις προσπάθειες που καταβάλλονται από τις αρχές δημόσιας υγείας για την καταπολέμηση της πανδημίας και δεν δημιουργούν αδικαιολόγητο και περιττό διοικητικό φόρτο.
26.Αν ένα άτομο εμφανίσει συμπτώματα κατά την άφιξη στον προορισμό του, η εξέταση, η διάγνωση, η απομόνωση και η ιχνηλάτηση επαφών θα πρέπει να πραγματοποιούνται σύμφωνα με την τοπική πρακτική, χωρίς να απαγορεύεται η είσοδος. Οι πληροφορίες σχετικά με τα κρούσματα που εντοπίζονται κατά την άφιξη θα πρέπει να κοινοποιούνται αμέσως στις αρχές δημόσιας υγείας των χωρών στις οποίες ο ενδιαφερόμενος διέμεινε κατά τις προηγούμενες 14 ημέρες για σκοπούς ιχνηλάτησης επαφών, με χρήση του συστήματος έγκαιρου συναγερμού και αντίδρασης.
27.Οι περιορισμοί δεν θα πρέπει να λαμβάνουν τη μορφή απαγορεύσεων λειτουργίας ορισμένων υπηρεσιών μεταφορών.
Επικοινωνία και ενημέρωση του κοινού
28.Τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχουν στα ενδιαφερόμενα μέρη και στο ευρύ κοινό σαφείς, πλήρεις και έγκαιρες πληροφορίες για τους τυχόν περιορισμούς στην ελεύθερη κυκλοφορία, για τις τυχόν συνοδευτικές απαιτήσεις (π.χ. αρνητικές διαγνωστικές εξετάσεις για λοίμωξη από τη νόσο COVID-19 ή έντυπα εντοπισμού επιβατών), καθώς και για τα μέτρα που εφαρμόζονται στους ταξιδιώτες που ταξιδεύουν από περιοχές υψηλότερου κινδύνου.
Ειδικότερα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενημερώνουν το συντομότερο δυνατόν το κοινό για τυχόν νέους ή καταργηθέντες περιορισμούς που κοινοποιούνται στα άλλα κράτη μέλη και στην Επιτροπή σύμφωνα με τα σημεία 14 και 17.
Οι πληροφορίες αυτές θα πρέπει επίσης να δημοσιοποιούνται στη διαδικτυακή πλατφόρμα «Re-open EU», η οποία θα πρέπει να περιέχει διαπαραπομπή στον χάρτη που θα δημοσιεύεται τακτικά από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων σύμφωνα με τα σημεία 12 και 13.
Η ουσία των μέτρων, το γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής τους και οι κατηγορίες των ατόμων στα οποία εφαρμόζονται θα πρέπει να περιγράφονται με σαφήνεια.
Βρυξέλλες,
Για το Συμβούλιο
Ο Πρόεδρος