ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 22.1.2020

COM(2020) 27 final

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΣΚΕΨΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΣΚΕΨΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

22 Ιανουαρίου 2020

1. ΜΙΑ ΝΕΑ ΩΘΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ – ΤΩΡΑ ΕΙΝΑΙ Η ΩΡΑ

Περισσότεροι από 200 εκατομμύρια ευρωπαίοι πολίτες ψήφισαν στις ευρωπαϊκές εκλογές του Μαΐου 2019 – πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό προσέλευσης στις κάλπες της τελευταίας 20ετίας. Το γεγονός αυτό δείχνει σαφώς ότι οι Ευρωπαίοι και οι Ευρωπαίες θέλουν να συμμετέχουν πιο ενεργά στις αποφάσεις για τη δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε μια περίοδο κατά την οποία οι ψηφιακές τεχνολογίες και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλάζουν άρδην τον τρόπο συμμετοχής στον πολιτικό και δημόσιο βίο, οι πολίτες, και κυρίως οι νεότερες γενεές, απαιτούν μεγαλύτερη συμμετοχή στον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται οι πολιτικές, και όχι μόνο να ψηφίζουν κάθε 5 χρόνια.

Οφείλουμε να ανταποκριθούμε στην απαίτηση αυτή.

Το δημοκρατικό σύστημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι μοναδικό. Περιλαμβάνει 500 εκατομμύρια ανθρώπους και υπερβαίνει τα σύνορα. Για να καταστεί ακόμη πιο δυναμικό, διαδραστικό και σημαντικό για τους πολίτες μας, πρέπει να εφαρμόσουμε νέες μεθόδους. Η πρόεδρος κ. Ursula von der Leyen έχει δεσμευτεί να το πράξει, παρέχοντας στους Ευρωπαίους και τις Ευρωπαίες περισσότερες δυνατότητες να επηρεάζουν τη δράση της Ένωσης και τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί γι’ αυτούς. Αυτή είναι η κεντρική ιδέα για την οποία συγκαλείται η Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης.

Μετά από χρόνια κρίσεων, εδώ και 10 χρόνια η Ευρώπη γνωρίζει συνεχή οικονομική ανάπτυξη, περισσότεροι Ευρωπαίοι και Ευρωπαίες έχουν απασχόληση από ποτέ άλλοτε, και, παρόλο που υπάρχει κάποιος βαθμός ευρωσκεπτικισμού, η υποστήριξη των πολιτών προς την Ένωσή μας βρίσκεται σε ένα από τα υψηλότερα επίπεδα που καταγράφηκαν τα τελευταία 30 περίπου χρόνια 1 . Από αυτή τη θέση εσωτερικής συλλογικής ισχύος, μπορούμε τώρα να ατενίσουμε το μέλλον μας και να διαμορφώσουμε ένα όραμα για αυτό. Ήρθε η ώρα για μια Νέα Ώθηση στην Ευρωπαϊκή Δημοκρατία.

Σε έναν ολοένα και πιο πολυπολικό κόσμο, πολλοί Ευρωπαίοι και πολλές Ευρωπαίες ανησυχούν για το μέλλον τους και η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να αποδείξει ότι είναι σε θέση να δώσει απαντήσεις στις ανησυχίες τους. Η ευρωπαϊκή πολιτική πρέπει να βοηθά τους πολίτες και τις επιχειρήσεις να αποκομίζουν οφέλη από την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση. Πρέπει να αντιμετωπίζει τις ανισότητες και να διασφαλίζει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί δίκαιη, βιώσιμη και ανταγωνιστική οικονομία. Στην πορεία αυτή, πρέπει να αποδείξουμε ότι η Ευρώπη είναι σε θέση να δρα πιο αποφασιστικά και να προωθεί τις αξίες και τα πρότυπά της στο παγκόσμιο προσκήνιο.

Ως μείζων πανευρωπαϊκή δημοκρατική διαδικασία, η διάσκεψη θα αποτελέσει ένα νέο δημόσιο φόρουμ για μια ανοικτή, χωρίς αποκλεισμούς, διαφανή και δομημένη συζήτηση με τους πολίτες σχετικά με ορισμένες βασικές προτεραιότητες και προκλήσεις. Το φόρουμ αυτό θα ακολουθήσει μια προσέγγιση από τη βάση προς την κορυφή, θα είναι προσβάσιμο σε όλους τους πολίτες, από όλα τα κοινωνικά στρώματα και από κάθε γωνιά της Ένωσης, και θα πρέπει να αντανακλά την πολυμορφία της Ευρώπης. Θα είναι ανοικτό στην κοινωνία των πολιτών, στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και σε άλλους ευρωπαϊκούς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένης της Επιτροπής των Περιφερειών, της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής, καθώς και στις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές, τα κοινοβούλια και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς – οι οποίοι θα συνεισφέρουν όλοι ως ισότιμοι εταίροι. Ο απώτερος σκοπός της Διάσκεψης είναι η ενίσχυση των δεσμών μεταξύ των Ευρωπαίων και των θεσμικών οργάνων που τους υπηρετούν.

Ο προσδιορισμός των στόχων, της διάρθρωσης, του πεδίου εφαρμογής και του χρονοδιαγράμματος της διάσκεψης πρέπει να αποτελέσει μια πραγματικά κοινή προσπάθεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η συνεργασία αυτή θα πρέπει να λάβει τη μορφή κοινής δήλωσης των τριών θεσμικών οργάνων, την οποία θα πρέπει να μπορούν να συνυπογράψουν στη συνέχεια και άλλα μέρη, όπως θεσμικά όργανα, οργανισμοί και ενδιαφερόμενοι φορείς. Τα εθνικά και περιφερειακά κοινοβούλια και φορείς έχουν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη διάσκεψη και θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να διοργανώσουν εκδηλώσεις που σχετίζονται με αυτήν. Η συμμετοχή τους θα πρέπει να συμβάλει ώστε η απήχηση της διάσκεψης να υπερβεί κατά πολύ τις πρωτεύουσες της Ευρώπης και να φθάσει σε κάθε γωνιά της Ένωσης.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο προετοιμάζουν επί του παρόντος τη συμβολή τους στη διαδικασία αυτή. Στο ψήφισμά του της 15ης Ιανουαρίου 2020 2 , το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέφρασε την ικανοποίησή του για την πρόταση διοργάνωσης της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης και ζήτησε να υπάρξει μια ανοικτή και διαφανής διαδικασία που να ακολουθεί συμμετοχική, ισορροπημένη και χωρίς αποκλεισμούς προσέγγιση έναντι των πολιτών και των ενδιαφερόμενων μερών. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στα συμπεράσματά του της 12ης Δεκεμβρίου 2019, υπογράμμισε το ενδιαφέρον του για την προώθηση της διάσκεψης και ζήτησε από την κροατική Προεδρία να αρχίσει τις εργασίες για τη διαμόρφωση της θέσης του Συμβουλίου 3 . Η ίδια η κροατική Προεδρία έχει συμπεριλάβει τη διάσκεψη στις προτεραιότητές της 4 .

Η Επιτροπή επιθυμεί να συμβάλει στον εν λόγω προβληματισμό με την παρούσα ανακοίνωση.

2. ΑΝΟΙΚΤΉ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΜΕ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΝ ΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ

Προκειμένου να εστιαστεί η συζήτηση και να μπορεί να δίνεται αποτελεσματική συνέχεια σε αυτή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει η διάσκεψη να διαρθρωθεί σε δύο παράλληλους άξονες: ο πρώτος θα επικεντρώνεται στην πολιτική και στο τι πρέπει να επιδιώξει η Ένωσή μας, ενώ ο δεύτερος θα επικεντρώνεται στα θεσμικά ζητήματα.

2.1 ΜΙΑ ΕΝΩΣΗ ΠΟΥ ΕΠΙΔΙΩΚΕΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

Η διάσκεψη θα πρέπει να διαρθρώνεται γύρω από τις πρωταρχικές φιλοδοξίες της ΕΕ, όπως καθορίζονται στις έξι πολιτικές προτεραιότητες της Επιτροπής 5 και στο στρατηγικό θεματολόγιο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου 6 . Στις φιλοδοξίες αυτές περιλαμβάνονται η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και η αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προκλήσεων, μια οικονομία στην υπηρεσία των ανθρώπων, η κοινωνική δικαιοσύνη και η ισότητα, ο ψηφιακός μετασχηματισμός της Ευρώπης, η προώθηση των ευρωπαϊκών αξιών μας, η ενίσχυση της φωνής της ΕΕ στον κόσμο, καθώς και η ενίσχυση των δημοκρατικών θεμελίων της Ένωσης. Τα ζητήματα αυτά θα πρέπει να πλαισιώνουν τη συζήτηση, χωρίς όμως να περιορίζουν το θεματικό πεδίο της διάσκεψης. Οι πολίτες θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να εστιάζουν σε όσα ζητήματα θεωρούν σημαντικά.

2.2 ΘΕΣΜΙΚA ΘEΜΑΤΑ

Ο δεύτερος άξονας θα πρέπει να επικεντρώνεται στην εξέταση θεμάτων που σχετίζονται συγκεκριμένα με τις δημοκρατικές διαδικασίες και τα θεσμικά ζητήματα, ιδίως του συστήματος των κορυφαίων υποψηφίων για την εκλογή Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των υπερεθνικών ψηφοδελτίων για τις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Για τη θέσπιση των υπερεθνικών ψηφοδελτίων θα ήταν αναγκαίες τουλάχιστον κάποιες τροποποιήσεις της εκλογικής νομοθεσίας της ΕΕ. Για να γίνουν οι τροποποιήσεις αυτές, χρειάζεται να υποβληθεί πρόταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου η οποία θα πρέπει να εγκριθεί με ομοφωνία στο Συμβούλιο και να επικυρωθεί από τα κράτη μέλη σύμφωνα με τους αντίστοιχους συνταγματικούς τους κανόνες . Δεδομένου ότι η Επιτροπή δεν έχει αρμοδιότητα στον τομέα αυτό, θα πρέπει να λειτουργήσει ως διαμεσολαβητής και αμερόληπτος μεσάζων μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου. Στο πλαίσιο αυτό, και εφόσον το κρίνουν χρήσιμο τα άλλα θεσμικά όργανα, η Επιτροπή είναι πρόθυμη να τους διαθέσει νομική και θεσμική εμπειρογνωσία, μελέτες σχετικά με τις εκλογικές διαδικασίες και ενημέρωση για τις σχέσεις μεταξύ των θεσμικών οργάνων.

3. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΥ ΧΩΡΟΥ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ ΟΙ ΕΥΡΩΠΑΙΟΙ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΕΚΦΡΑΣΟΥΝ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ ΤΟΥΣ

3.1 ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΙΡΑΣ

Ως αφετηρία, η διάσκεψη θα πρέπει να αξιοποιήσει τους καθιερωμένους διαλόγους με τους πολίτες, εισάγοντας παράλληλα νέα στοιχεία ώστε να αυξηθεί το βεληνεκές τους και να ενισχυθούν οι τρόποι με τους οποίους οι άνθρωποι θα έχουν τη δυνατότητα να διαμορφώνουν το μέλλον της Ευρώπης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει επίσης να αξιοποιήσει την πλούσια πείρα που διαθέτει όσον αφορά τις διαβουλεύσεις με τους πολίτες, ώστε να εξασφαλίσει ότι η διάσκεψη θα κινήσει το ενδιαφέρον όσο το δυνατόν περισσότερων Ευρωπαίων. Η πείρα αυτή περιλαμβάνει:

-Περίπου 1 850 διαλόγους με τους πολίτες που πραγματοποιήθηκαν από το 2015 έως το 2019 με τη συμμετοχή 218 700 ενδιαφερομένων σε 650 σημεία σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση·

-Διοργάνωση του πρώτου Πάνελ Ευρωπαίων Πολιτών για το Μέλλον της Ευρώπης, στο οποίο συμμετείχαν 100 πολίτες από όλη την Ένωση που επιλέχθηκαν από εμπειρογνώμονες στον τομέα των δημοσκοπήσεων·

-Περισσότερες από 900 επισκέψεις μελών της Επιτροπής σε εθνικά και περιφερειακά κοινοβούλια από το 2014.

Η Επιτροπή έχει ήδη δεσμευτεί να ενισχύσει σημαντικά την επικοινωνία της με τους πολίτες, ιδίως εκτός των πρωτευουσών. Η πρόεδρος κ. φον ντερ Λάιεν έχει ήδη ζητήσει από κάθε μέλος της Επιτροπής να επισκεφθεί κάθε κράτος μέλος κατά το πρώτο ήμισυ της θητείας του. Κάθε μέλος του Σώματος των Επιτρόπων θα πρέπει επίσης να συμμετάσχει σε εκδηλώσεις σχετικές με τη διάσκεψη σε ολόκληρη την Ευρώπη και να συζητήσει με πολίτες, εθνικούς, περιφερειακούς και τοπικούς πολιτικούς και φορείς.

Η διάσκεψη θα πρέπει επίσης να αξιοποιήσει τη χρήσιμη πείρα που έχουν αποκομίσει τα θεσμικά όργανα και τα κράτη μέλη της ΕΕ από την ενεργό συνεργασία τους με τους ευρωπαίους πολίτες. Για παράδειγμα, πολλά μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχουν συμμετάσχει σε διαλόγους με τους πολίτες και σε άλλες συζητήσεις τα τελευταία χρόνια. Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και η Επιτροπή των Περιφερειών έχουν επίσης δρομολογήσει σημαντικές πρωτοβουλίες προσέγγισης και ενημέρωσης των πολιτών. Η διάσκεψη πρέπει να αξιοποιήσει την πείρα που αποκομίστηκε από διάφορες μορφές διαβούλευσης με τους πολίτες και από εκδηλώσεις συμμετοχικής δημοκρατίας, όπως είναι οι συνελεύσεις των πολιτών που διοργανώθηκαν σε κράτη μέλη. Σε αυτό το πνεύμα, τα εθνικά κοινοβούλια, καθώς και οι κοινωνικοί εταίροι, οι περιφερειακές και τοπικές αρχές και η κοινωνία των πολιτών πρέπει να διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο καθ’ όλη τη διάρκεια της διάσκεψης.

Υφιστάμενα εργαλεία που επιτρέπουν στους πολίτες να συμβάλλουν στη χάραξη πολιτικής της ΕΕ  θα πρέπει επίσης να προωθηθούν ως μέρος της διάσκεψης, όπως η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών ή οι δημόσιες διαβουλεύσεις μέσω της πύλης «Πείτε την άποψή σας» 7 . Άλλα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως το Erasmus, το DiscoverEU και το Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης, θα μπορούσαν επίσης να αξιοποιηθούν για την προώθηση της διάσκεψης δημοσιεύοντας στους ιστοτόπους τους πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο συμμετοχής στη διάσκεψη ή, για παράδειγμα, ως μέρος των διαδρομών του DiscoverEU.

3.2 ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ – ΝΕΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ

Η προώθηση νέων μορφών συμμετοχής των πολιτών θα αυξήσει τη νομιμοποίηση της Ένωσής μας και την εμπιστοσύνη σε αυτήν και θα εμπλουτίσει την αντιπροσωπευτική δημοκρατία της. Η διάσκεψη θα πρέπει να εξετάσει ένα συγκεκριμένο στοιχείο των διαλόγων με τους πολίτες, και συγκεκριμένα τη σύνδεση των απόψεων των πολιτών με τη χάραξη πολιτικής στην πράξη. Με τον τρόπο αυτό οι Ευρωπαίοι και οι Ευρωπαίες θα καταλάβουν ότι η φωνή τους ακούγεται.

Η Επιτροπή είναι αποφασισμένη να αναλάβει τις πιο αποτελεσματικές δράσεις, από κοινού με τα άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ, ώστε να εξασφαλίσει ότι ο διάλογος με τους πολίτες θα λαμβάνεται υπόψη στη χάραξη των πολιτικών της ΕΕ.

Καθόλη τη διάρκεια της διάσκεψης θα πρέπει να συνέρχονται σε τακτά χρονικά διαστήματα θεματικές ομάδες διαλόγου στις οποίες θα συμμετέχουν πολίτες και εμπειρογνώμονες. Οι εν λόγω ομάδες θα μπορούσαν να ακούν τις απόψεις που κατατίθενται στο πλαίσιο της διάσκεψης, καθώς και τις γνώμες των ενδιαφερόμενων μερών και των αιρετών αντιπροσώπων, με στόχο να εξετάζουν πώς θα δοθεί συνέχεια με τον καλύτερο τρόπο, διατυπώνοντας συστάσεις για ανάληψη δράσης. Η Επιτροπή είναι επίσης πρόθυμη να προωθήσει ευρύτερες και πιο αποκεντρωμένες ομάδες διαλόγου. Μια «ομάδα ευρωπαίων πολιτών» – αντιπροσωπευτική της γεωγραφίας, του φύλου, της ηλικίας, του κοινωνικοοικονομικού υπόβαθρου και/ή του επιπέδου εκπαίδευσης των πολιτών – θα μπορούσε να συνέλθει αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της διάσκεψης και να υποβάλλει έκθεση με κατάλογο προτάσεων για συστάσεις στη διάσκεψη.

Πέραν των διαλόγων με τους πολίτες, θα πρέπει να είμαστε ανοικτοί σε νέες μορφές συμμετοχής.

Για παράδειγμα, μια πολύγλωσση ψηφιακή πλατφόρμα θα μπορούσε να παρέχει μόνιμη και εύκολη πρόσβαση στη διάσκεψη. Στόχος της πλατφόρμας θα είναι η μεγιστοποίηση της συμμετοχής, της προσβασιμότητας και της διαφάνειας με τους ακόλουθους τρόπους:

-Συμπερίληψη όλων των εγγράφων που σχετίζονται με τη διάσκεψη και των θεμάτων που συζητούνται·

-Ζωντανή μετάδοση των συζητήσεων·

-Συγκέντρωση των αποτελεσμάτων των συζητήσεων σε έναν μέρος·

-Προώθηση άλλων διαδραστικών τρόπων διεξαγωγής δημόσιων συζητήσεων στο πλαίσιο της διάσκεψης.

Εκτός από τους ανοιχτούς διαλόγους με τους πολίτες (τους λεγόμενους «διαλόγους στο δημαρχείο»), τοπικοί, περιφερειακοί και εθνικοί εταίροι θα πρέπει να διοργανώσουν ένα ευρύ φάσμα άλλων εκδηλώσεων σχετικών με τη διάσκεψη. Όλα τα θεσμικά όργανα και οι εταίροι της κοινωνίας των πολιτών που επιθυμούν να συμμετάσχουν στη διάσκεψη θα πρέπει να κληθούν να προσυπογράψουν τις αρχές και τους στόχους που καθορίζονται στην κοινή δήλωση.

Θα πρέπει να βρεθούν ευρύτερες, διαδραστικές και ευφάνταστες μορφές συμμετοχής, όπως αθλητικές εκδηλώσεις ή φεστιβάλ, ιδίως για την προσέλκυση νέων. Στο ίδιο πνεύμα, θα μπορούσαν να διοργανωθούν στο πλαίσιο της διάσκεψης οι λεγόμενοι «hackathons» (μαραθώνιοι ανάπτυξης εφαρμογών) με σκοπό την ενθάρρυνση της καινοτόμου σκέψης για συγκεκριμένα θέματα, καθώς και άλλες πρωτοβουλίες για να ενθαρρυνθούν οι πολίτες να συμμετέχουν με τον δικό τους τρόπο. Ομοίως, είναι σημαντικό να προσεγγίσουμε τις παλαιότερες γενεές και να διασφαλίσουμε ότι θα δοθεί προσοχή στις παραδοσιακές μορφές συμμετοχής.

Το σημαντικότερο μέρος της διαδικασίας είναι η προώθηση της ευρύτερης δυνατής συμμετοχής και η συμπερίληψη απόψεων από ολόκληρη την Ένωση. Θα πρέπει να δοθούν σε όλους τους Ευρωπαίους ίσες ευκαιρίες συμμετοχής – είτε είναι νέοι είτε ηλικιωμένοι, είτε κατοικούν σε αγροτικές είτε σε αστικές περιοχές, είτε έχουν γνώσεις σχετικά με την Ένωση είτε όχι. Η προσέγγιση της σιωπηρής πλειοψηφίας των Ευρωπαίων, η ενδυνάμωσή τους και η παροχή σε αυτούς του βήματος στο οποίο θα ακουστεί η φωνή τους είναι ουσιαστικής σημασίας για τη δημοκρατία μας. Η ποικιλομορφία της Ευρώπης θα πρέπει να αντικατοπτρίζεται με συνέπεια καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας αυτής με εκδηλώσεις που απευθύνονται σε όλους τους πολίτες ανεξάρτητα από το πού ζουν στην Ευρώπη ή από την προέλευσή τους. Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη διασφάλιση της ισότητας των φύλων, της εκπροσώπησης των μειονοτήτων και των ατόμων με αναπηρία.

4. ΑΠΗΧΗΣΗ

Η επιτυχία της διάσκεψης θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το πόσο αποτελεσματικά και ευρέως θα ενημερωθούν για αυτή οι Ευρωπαίοι και οι Ευρωπαίες. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να ενώσουν τις δυνάμεις τους με άλλα θεσμικά όργανα και οργανισμούς της ΕΕ, καθώς και με τοπικούς, περιφερειακούς και εθνικούς πολιτικούς εκπροσώπους, θεσμικά όργανα και ενδιαφερόμενα μέρη, και να αναλάβουν από κοινού την ευθύνη για την προώθηση της διάσκεψης, φροντίζοντας ώστε οι δράσεις τους να είναι συμπληρωματικές και να αλληλοενισχύονται. Το ένα εκατομμύριο αιρετών αντιπροσώπων σε όλα τα επίπεδα στην Ευρώπη είναι καθοριστικής σημασίας για την προώθηση και τον εμπλουτισμό του διαλόγου στις οικείες εκλογικές τους περιφέρειες. 

Οι φιλοδοξίες θα πρέπει να αντιστοιχίζονται με τα κατάλληλα μέσα. Όλα τα θεσμικά όργανα της ΕΕ θα πρέπει να είναι έτοιμα να συνεισφέρουν πόρους, ιδίως οικονομικούς, για τη διοργάνωση και την εξέλιξη της διάσκεψης.

Όλα τα μέλη του Σώματος των Επιτρόπων θα συμβάλουν στην προβολή της διάσκεψης· ο αντιπρόεδρος κ. Šuica θα ηγηθεί των εργασιών της Επιτροπής για τη διάσκεψη με την υποστήριξη της αντιπροέδρου κ. Jourová όσον αφορά το θεσμικό σκέλος και του αντιπροέδρου κ. Šefčovič όσον αφορά τη διερεύνηση προοπτικών και τη διοργανική πλευρά. Ομοίως, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη θα μπορούσαν επίσης να ορίσουν σημεία επαφής τα οποία θα λειτουργούν ως το δημόσιο πρόσωπό τους ή ως πρεσβευτές τους στον διάλογο. Αυτό μπορεί να αυξήσει την προβολή και τον αντίκτυπο της διάσκεψης σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.

Η διάσκεψη θα πρέπει να αποκτήσει μια συγκεκριμένη ταυτότητα ώστε να είναι εύκολα αναγνωρίσιμη από τους πολίτες. Η ταυτότητα αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει κοινή οπτική έκφραση που θα χρησιμοποιείται και θα προβάλλεται από όλους τους εταίρους σε όλες τις δραστηριότητες που θα διοργανωθούν στο πλαίσιο της διάσκεψης. Η Επιτροπή προτείνει μια συνολική προσέγγιση επικοινωνίας που κινητοποιεί όλα τα θεσμικά όργανα και τους συλλογικούς πόρους τους, δημιουργώντας συνέργειες και μεγιστοποιώντας τον αντίκτυπο της διάσκεψης. Θα πρέπει να καταρτιστεί κοινό σχέδιο προώθησης, στο πλαίσιο του οποίου κάθε θεσμικό όργανο θα αναλάβει την ευθύνη που του αναλογεί για την επιτυχή προβολή της διάσκεψης.

Οι κοινές επικοινωνιακές προσπάθειες σε πολλές γλώσσες θα πρέπει να εστιάζουν ιδιαίτερα αλλά όχι αποκλειστικά στους νέους και στις ψηφιακές πλατφόρμες. Για παράδειγμα, η διάσκεψη θα μπορούσε να κινητοποιήσει φοιτητές και φοιτήτριες που έχουν συμμετάσχει στο πρόγραμμα Erasmus και άτομα που έχουν συμμετάσχει στο Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης, καθώς και άλλα δίκτυα στα οποία συμμετέχουν νέες και νέοι, προκειμένου να αναλάβουν δράση ως πρεσβευτές της διάσκεψης· το ίδιο μπορεί να συμβεί με τις εκατοντάδες χιλιάδες άτομα που έχουν εγγραφεί στον ιστότοπο together.eu  : θα μπορούσαν και αυτά να γίνουν πρεσβευτές της διάσκεψης.

Οι αντιπροσωπείες της Επιτροπής στα κράτη μέλη και τα Γραφεία Συνδέσμου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα έχουν να διαδραματίσουν καίριο ρόλο στην ευαισθητοποίηση σχετικά με τη διάσκεψη, την προώθηση της ίσης, ισότιμης και δίκαιης συμμετοχής χωρίς αποκλεισμούς, τον συντονισμό των δραστηριοτήτων που διεξάγονται σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο και τη διοργάνωση εκδηλώσεων και συζητήσεων στο πλαίσιο της διάσκεψης.

Τα δίκτυα της ΕΕ που είναι παρόντα στις περιφέρειες, ιδίως μάλιστα τα δίκτυα του Europe Direct, μπορούν να συμβάλουν στην προώθηση και τη διοργάνωση συζητήσεων στις περιφέρειες. Για παράδειγμα, οι αντιπροσωπείες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα μπορούσαν να προσδιορίσουν ορισμένα κέντρα επικοινωνίας εντός του Europe Direct τα οποία θα λειτουργούν ως περιφερειακοί κόμβοι για τη διοργάνωση και παρακολούθηση των συζητήσεων, τη διασύνδεση με τις περιφερειακές και τοπικές αρχές και τη διοργάνωση των δικών τους δραστηριοτήτων συμμετοχής.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πρέπει να συμβάλουν στη διεύρυνση της ενημέρωσης για τη διάσκεψη, μεταξύ άλλων μέσω σχετικών πολλαπλασιαστών, τόσο για την προώθηση της ψηφιακής πλατφόρμας όσο και για την προώθηση της συμμετοχής των πολιτών στις συζητήσεις εντός και εκτός του διαδικτύου.

Η ενημέρωση σχετικά με τη διάσκεψη θα πρέπει να είναι διαφανής και να αποτυπώνει το έργο που επιτελείται στο πλαίσιο της διάσκεψης. Η πολύγλωσση ψηφιακή πλατφόρμα θα αποτελέσει τον κύριο κόμβο για όλες τις πληροφορίες και τις δραστηριότητες σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο. Όλοι οι εταίροι θα πρέπει να χρησιμοποιούν την ψηφιακή πλατφόρμα και να εφαρμόζουν τα υψηλότερα πρότυπα διαφάνειας όταν επικοινωνούν σχετικά με τις εκδηλώσεις τους.

Το χρονοδιάγραμμα όλων των εκδηλώσεων που σχετίζονται με τη διάσκεψη θα πρέπει να γίνει διαθέσιμο στο κοινό μέσω της πλατφόρμας, και οι συνεδριάσεις και οι εκδηλώσεις μεγάλης κλίμακας θα πρέπει να μεταδίδονται ζωντανά μέσω διαδικτύου, όπου είναι δυνατόν. Οι συνεισφορές και το υποστηρικτικό υλικό, συμπεριλαμβανομένων σαφών και εκπαιδευτικών πληροφοριών για τα ζητήματα που διακυβεύονται, θα πρέπει να δημοσιεύονται στο διαδίκτυο. Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί στην αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης.

5. ΑΝΑΓΚΗ ΝΑ ΔΙΝΕΤΑΙ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΙΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ

Μια συζήτηση αυτού του μεγέθους θα φέρει καρπούς μόνο εάν και όταν δίνεται συνέχεια με πραγματικές δράσεις και απτά αποτελέσματα. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, στις πολιτικές κατευθύνσεις της η πρόεδρος φον ντερ Λάιεν ανέλαβε τη δέσμευση να δώσει συνέχεια στα θέματα που θα συζητηθούν και θα συμφωνηθούν στο πλαίσιο της διάσκεψης. Η δέσμευση αυτή συνιστά βασικό παραδοτέο και μια καινοτομία της διάσκεψης, η οποία θα πρέπει τελικά να δείξει ότι η συμμετοχή στη δημοκρατία αποτελεί διαρκή διαδικασία που δεν περιορίζεται στις εκλογές.

Ένας μηχανισμός ανατροφοδότησης θα πρέπει να διασφαλίζει ότι οι ιδέες που διατυπώνονται καταλήγουν σε συγκεκριμένες συστάσεις για μελλοντική δράση της ΕΕ. Θα μπορούσε να άπτεται συγκεκριμένων θεμάτων καθώς αυτά προκύπτουν, και θα μπορούσε να λάβει ποικίλες μορφές, όπως υποβολή εκθέσεων από τις αντιπροσωπείες της Επιτροπής, δημοσκοπήσεις από διασκέψεις, καθώς και παρακολούθηση από εμπειρογνώμονες των συζητήσεων και άλλων διαθέσιμων δεδομένων στο διαδίκτυο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η Επιτροπή μπορεί να συμβάλει σε αυτή τη διαδικασία, για παράδειγμα με τριμηνιαίες εκθέσεις. Οι εκθέσεις αυτές θα πρέπει να είναι διαθέσιμες στο κοινό και να κοινοποιούνται εκ των προτέρων. Οι εν λόγω εκθέσεις θα παρέχουν πολύτιμη ενημέρωση και θα συνδέονται στενά με τις εργασίες της Επιτροπής για τη διερεύνηση των προοπτικών, προσδιορίζοντας τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές τάσεις που μπορούν να συμβάλουν ώστε η ευρωπαϊκή νομοθεσία να ανταπεξέλθει στις προκλήσεις του μέλλοντος.

Στο πλαίσιο του μηχανισμού ανατροφοδότησης θα είναι σημαντικό να προσδιοριστεί πώς μπορούν να ενσωματωθούν οι παρατηρήσεις των πολιτών σε ένα συνεκτικό σύνολο συστάσεων. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να λάβει υπόψη την ανάδραση και τις προτάσεις των πολιτών κατά τη διαμόρφωση του νομοθετικού της θεματολογίου.

6. ΤΟ ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

Η Επιτροπή προτείνει η έναρξη της διάσκεψης να γίνει την Ημέρα της Ευρώπης – την 9η Μαΐου 2020. Εφέτος θα εορταστεί η 70ή επέτειος της υπογραφής της Διακήρυξης του Schuman και η 75η επέτειος της λήξης του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Καθώς η έναρξη της διάσκεψης θα συμπέσει με την κροατική Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ, η εναρκτήρια εκδήλωση θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί στο Ντουμπρόβνικ.

Μια εκδήλωση στο πλαίσιο κάθε εκ περιτροπής Προεδρίας του Συμβουλίου θα μπορούσε να πραγματοποιείται εκτός των πρωτευουσών, γεγονός που θα υπογραμμίζει τον τοπικό χαρακτήρα της διάσκεψης, καθώς και τη δέσμευση του Συμβουλίου να διαδραματίσει ενεργό ρόλο σε αυτήν. Οι εκδηλώσεις αυτές θα προσφέρουν νέες ευκαιρίες παρουσίασης τυχόν ενδιάμεσων οροσήμων.

Το πρώτο εξάμηνο του 2022, κατά τη διάρκεια της γαλλικής Προεδρίας του Συμβουλίου, θα πρέπει να παρουσιαστούν τα αποτελέσματα και οι συστάσεις των διαφόρων συζητήσεων και να εξεταστούν τα επόμενα βήματα. Είναι σημαντικό να επισημοποιηθεί στην κοινή δήλωση, ήδη από την έναρξη της διαδικασίας, ότι πρέπει να δοθεί συνέχεια στη δέσμευση αυτή.

Όσον αφορά το θεσμικό σκέλος, το χρονοδιάγραμμα θα πρέπει να καθοριστεί έως τις επερχόμενες ευρωπαϊκές εκλογές του 2024, πριν από τις οποίες θα πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή τυχόν αλλαγές της εκλογικής νομοθεσίας.

7. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Γίνεται όλο και πιο σαφές κάθε μέρα ότι οι πολίτες επιθυμούν να αναλάβουν ενεργότερο ρόλο στη διαδικασία χάραξης πολιτικής, μεταξύ άλλων και σε επίπεδο ΕΕ. Αυτό ισχύει τόσο για την Ευρώπη όσο και πέραν των συνόρων μας. Πρωταρχικός στόχος της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης είναι να ενθαρρύνει τους ευρωπαίους πολίτες και να διευκολύνει τη συμμετοχή τους στη δημοκρατία πέραν των ευρωπαϊκών εκλογών. Η διάσκεψη δεν πρέπει να αντικαθιστά την αντιπροσωπευτική δημοκρατία, αλλά να χρησιμεύσει ως μέσο για τη συμπλήρωση και την ενίσχυσή της.

Η διάσκεψη δεν μπορεί να είναι μια απλή διαδικασία αποτίμησης. Πρέπει να αποτελέσει ένα μέσο που θα δώσει στους ευρωπαίους πολίτες τη δυνατότητα να διαμορφώσουν τις πολιτικές της ΕΕ. Με το άνοιγμα ισχυρότερων και σταθερότερων διαύλων επικοινωνίας για τους πολίτες, με πλήθος πλατφορμών που θα επιτρέψουν σε όλους τους Ευρωπαίους και όλες τις Ευρωπαίες να εκφράσουν τις απόψεις τους, μπορούμε να εξασφαλίσουμε ότι η Ευρώπη θα παραγάγει απτά αποτελέσματα για τους Ευρωπαίους λαμβάνοντας υπόψη τις επιθυμίες τους.

Η διάσκεψη παρέχει στην ΕΕ την ευκαιρία να δείξει πώς μπορεί να εξελιχθεί περαιτέρω στο μέλλον μέσω της εποικοδομητικής συνεργασίας με τους πολίτες της – ένα εγχείρημα που μπορεί να εμπνεύσει και άλλες περιοχές του πλανήτη.

Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί τη συμβολή της Επιτροπής στη συζήτηση μεταξύ των τριών θεσμικών οργάνων, με σκοπό να προσδιορίσουν από κοινού το συντομότερο δυνατό σε κοινή δήλωσή τους την εμβέλεια, τη μορφή, τη διάρθρωση και τους στόχους της διάσκεψης. Θα πρέπει να μπορούν να τη συνυπογράψουν στη συνέχεια και άλλα μέρη, όπως θεσμικά όργανα, οργανισμοί και ενδιαφερόμενοι φορείς. Όσο περισσότερους ανθρώπους προσεγγίσει η διάσκεψη, τόσο καλύτερα.

Η Επιτροπή είναι πεπεισμένη ότι η ενίσχυση της εταιρικής σχέσης μεταξύ των υπευθύνων χάραξης πολιτικής της Ευρώπης και των ευρωπαίων πολιτών θα συμβάλει ώστε να ακούγεται δυνατότερα η φωνή τους και θα καθοδηγεί τη χάραξη των ευρωπαϊκών πολιτικών στο μέλλον. Με βάση τη δυναμική και την επιτυχία των πρόσφατων πρωτοβουλιών ανοίγματος στο κοινό, τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή για να αξιοποιηθεί η ευκαιρία και να ξεκινήσει αυτή η πραγματικά μοναδική συζήτηση.

(1)

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Ευρωβαρόμετρο φθινοπώρου, Δεκέμβριος 2019.

(2)

Η θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης http://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-9-2020-0010_EL.html

(3)

Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, 12 Δεκεμβρίου 2019,  https://www.consilium.europa.eu/media/41768/12-euco-final-conclusions-en.pdf

(4)

https://vlada.gov.hr/UserDocsImages/Vijesti/2019/12%20prosinac/31%20prosinca/web_FINAL_PROGRAMME_EN_FINAL.pdf  

(5)

Μια Ένωση που επιδιώκει περισσότερα – Το πρόγραμμά μου για την Ευρώπη, https://ec.europa.eu/commission/sites/beta-political/files/political-guidelines-next-commission_el.pdf

(6)

Ένα νέο στρατηγικό θεματολόγιο για την ΕΕ για την περίοδο 2019-2024: https://www.consilium.europa.eu/media/39914/a-new-strategic-agenda-2019-2024.pdf

(7)

  https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say_el