Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέματα «Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Ευρωπαϊκό θεματολόγιο δεξιοτήτων για βιώσιμη ανταγωνιστικότητα, κοινωνική δικαιοσύνη και ανθεκτικότητα»

[COM (2020) 274 final]

και

«Πρόταση σύστασης του Συμβουλίου σχετικά με την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ΕΕΚ) για βιώσιμη ανταγωνιστικότητα, κοινωνική δικαιοσύνη και ανθεκτικότητα»

[COM (2020) 275 final]

(2021/C 10/07)

Εισηγήτρια:

η κ. Tatjana BABRAUSKIENĖ

Αίτηση γνωμοδότησης	Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 12.8.2020
Νομική βάση	Άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Αρμόδιο τμήμα	Απασχόληση, κοινωνικές υποθέσεις, δικαιώματα του πολίτη
Έγκριση από το τμήμα	9.9.2020
Έγκριση από την ολομέλεια	29.10.2020
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.	555
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές)	218/0/5

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι, πρώτον, ένα εργατικό δυναμικό με υψηλές δεξιότητες και προσόντα είναι ένα από τα κύρια πλεονεκτήματα του ευρωπαϊκού κοινωνικού και οικονομικού μοντέλου, δεύτερον, ότι η στήριξη της κατάρτισης των νέων και των ενηλίκων πρέπει να χρησιμοποιείται ως μοχλός για την τόνωση της μακροπρόθεσμης και βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης, δεδομένου ότι συμβάλλει στην αύξηση της καινοτομίας, της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας και, τρίτον, ότι στηρίζει τους εργαζομένους τόσο κατά τη δίκαιη μετάβαση όσο και για την εξέλιξη της σταδιοδρομίας και των μισθών τους.

1.2.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι το θεματολόγιο δεξιοτήτων και η προτεινόμενη σύσταση για την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ΕΕΚ) διαμορφώθηκαν στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων (ΕΠΚΔ), και ότι το σύνθημα του θεματολογίου δεξιοτήτων αποτελεί την πρώτη αρχή του πυλώνα.

1.3.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι τα έργα των Κέντρων Επαγγελματικής Αριστείας και η συμμετοχή των χωρών χρηματοδότησης σε διαγωνισμούς EuroSkills, ως ένα από τα εργαλεία, θα οδηγήσουν σε βελτιώσεις στο σύνολο του συστήματος ΕΕΚ, αυξάνοντας την ποιότητα, την ελκυστικότητα και την συμμετοχικότητα της ΕΕΚ για όλους. Αυτό θα πρέπει να επιτευχθεί με τους σχετικούς κοινωνικούς εταίρους και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των οικογενειών, των γονέων και των σπουδαστών.

1.4.

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι οι βασικές ικανότητες και οι δεξιότητες STEAM (1) πρέπει να συμπεριληφθούν στην παροχή «κατάλληλων δεξιοτήτων» για την κάλυψη τόσο των άμεσων αναγκών των νέων και των ενηλίκων να ζουν με επιτυχία στην κοινωνία όσο και των αναγκών της αγοράς εργασίας κατά την ψηφιακή και την πράσινη μετάβαση.

1.5.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει την έμφαση στις κοινωνικές ικανότητες και τις ικανότητες που συνδέονται με την ιδιότητα του πολίτη, οι οποίες έχουν ζωτική σημασία για το άτομο ως δημοκρατικό πολίτη. Η αγωγή του πολίτη θα πρέπει να είναι προσβάσιμη σε όλους, ιδίως σε μειονεκτούσες ομάδες (2). Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν τη σύσταση του Συμβουλίου για την προώθηση των κοινών αξιών (3), και να ενισχύσουν τη μάθηση σχετικά με τις ευρωπαϊκές αξίες και ταυτότητα στην ΕΕΚ και στους τομείς της εκπαίδευσης ενηλίκων.

1.6.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόταση για ένα σύμφωνο δεξιοτήτων με στόχο την απόκτηση νέων και την αναβάθμιση των υφιστάμενων δεξιοτήτων των εργαζομένων και ζητεί να διαμορφωθούν εφικτοί στόχοι και να συμφωνηθούν κοινές αρχές για την ποιότητα, με τη συμμετοχή των σχετικών κοινωνικών εταίρων, των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και άλλων σημαντικών φορέων, με σκοπό την παροχή αποτελεσματικών λύσεων για όλους.

1.7.

Η ΕΟΚΕ ζητεί να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στις πολιτικές προσανατολισμού και παροχής συμβουλών σε ό,τι αφορά την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση της αγοράς εργασίας μέσω της επέκτασης των μηχανισμών στήριξης που προσφέρουν διάφοροι πάροχοι πληροφοριών, π.χ. τα προγράμματα «πρεσβευτές κατάρτισης» των συνδικαλιστικών οργανώσεων, και μέσω της παροχής στήριξης σε θέματα ανθρώπινου δυναμικού για τις επιχειρήσεις και της εργασίας της κοινωνίας των πολιτών, προκειμένου να ενθαρρυνθούν ενήλικες και εργαζόμενοι να αναβαθμίσουν τις δεξιότητές τους και να αποκτήσουν νέες. Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι η υποστήριξη των ατόμων μέσω της κατάρτισης στη δίκαιη ψηφιακή και πράσινη μετάβαση θα αρχίσει με την επικύρωση της μη τυπικής και της άτυπης μάθησης και με την εξασφάλιση της αναγνώρισης και της πιστοποίησης των μαθημάτων κατάρτισης, έτσι ώστε να μπορούν να αποτελούν μέρος του συνόλου των προσόντων.

1.8.

Η ΕΟΚΕ παραπέμπει στη γνωμοδότησή της με θέμα «Βιώσιμη χρηματοδότηση για τη δια βίου μάθηση και την ανάπτυξη δεξιοτήτων στο πλαίσιο της έλλειψης εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού» (4), και επισημαίνει ότι το σχέδιο ανάκαμψης, το Μέσο Ανάκαμψης της ΕΕ (Next Generation EU) και άλλα ταμεία της ΕΕ (ΕΚΤ+, Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης κ.λπ.) πρέπει να χρησιμοποιούνται κατά τρόπο αποτελεσματικό και συνεπή με στόχο την αποτελεσματική στήριξη των πολιτικών εκπαίδευσης και κατάρτισης.

1.9.

Η ΕΟΚΕ ζητεί να διεξαχθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο έρευνα σχετικά με την ιδέα μιας ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας για τους μεμονωμένους λογαριασμούς μάθησης ως γενική πρωτοβουλία ή ειδική στήριξη στις ανάγκες των κρατών μελών Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να δρομολογήσει κοινωνικό διάλογο για τους μεμονωμένους λογαριασμούς μάθησης και για την ανάπτυξη ευρωπαϊκών βασικών προφίλ επαγγελματικών προσόντων στο πλαίσιο της ΕΕΚ, προκειμένου να συνεκτιμηθούν οι ανάγκες των διαφόρων κλάδων, οι εθνικές απαιτήσεις των επαγγελμάτων της ΕΕΚ σύμφωνα με τις συλλογικές συμβάσεις, τα μεταβαλλόμενα εργασιακά και επαγγελματικά προφίλ και οι ανάγκες των επιχειρήσεων· επίσης, καλεί την Επιτροπή να οργανώσει διαβούλευση με τις σχετικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών.

1.10.

Η ΕΟΚΕ ζητεί να επανεξεταστούν και να επικαιροποιηθούν οι δείκτες και τα σημεία αναφοράς όταν πλέον θα είναι διαθέσιμα τα δεδομένα σχετικά με τον αντίκτυπο της κρίσης COVID-19. Τα δεδομένα και οι πληροφορίες σχετικά με την ΕΕΚ, τις δεξιότητες και τις ανάγκες της αγοράς εργασίας πρέπει να βελτιωθούν σε σχέση με τους στόχους της ΕΕ για την εκπαίδευση και την κατάρτιση· οι νέοι δείκτες θα πρέπει να επιβάλλουν την εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών και του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Προκειμένου να διαμορφωθούν οι προτεινόμενοι δείκτες έως το 2025, η συχνότητα της παρακολούθησης θα απαιτήσει την ετήσια επικαιροποίηση σειράς δεδομένων για την καλύτερη παρακολούθηση των βελτιώσεων στον τομέα της ΕΕΚ, την αναβάθμιση δεξιοτήτων και την απόκτηση νέων.

1.11.

Η ΕΟΚΕ ζητεί να διασφαλιστεί σε όλους τους εκπαιδευόμενους ΕΕΚ το δικαίωμα και η πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας και χωρίς αποκλεισμούς ΕΕΚ και μαθητείες, λαμβάνοντας δεόντως υπόψη το ευρωπαϊκό πλαίσιο για ποιοτικά και αποτελεσματικά προγράμματα μαθητείας (5). Εκτός από τον δείκτη όσον αφορά τη συμμετοχή στη μάθηση στον χώρο εργασίας όπως ορίζεται στην προτεινόμενη σύσταση για την ΕΕΚ, θα μπορούσε να οριστεί ένας δείκτης μάθησης εντός της επιχείρησης και να ενθαρρυνθεί η συνεργατική μαθητεία μεταξύ επιχειρήσεων.

1.12.

Η ΕΟΚΕ παραπέμπει στη γνωμοδότησή της με θέμα «Προς μια στρατηγική της ΕΕ για την ενίσχυση των πράσινων δεξιοτήτων και ικανοτήτων για όλους» (6), και καλεί την Επιτροπή να αναπτύξει στρατηγική για τις πράσινες δεξιότητες και ικανότητες σε επίπεδο ΕΕ που θα συνάδει με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, καθώς και να θεσπίσει δείκτες σχετικά με ένα πλαίσιο ικανοτήτων για τις ανάγκες πράσινων δεξιοτήτων, με τη συμμετοχή των κυβερνήσεων, των κοινωνικών εταίρων και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών.

1.13.

Η ΕΟΚΕ ζητεί να αναπτυχθούν πολιτικές για τη βελτίωση της ελκυστικότητας του επαγγέλματος των εκπαιδευτικών και των εκπαιδευτών της ΕΕΚ, μέσω της παροχής στρατηγικών επικαιροποιήσεων της αρχικής και της συνεχούς επαγγελματικής τους εξέλιξης, ούτως ώστε να είναι καλά προετοιμασμένοι για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση της ΕΕΚ, βελτιώνοντας το καθεστώς τους, την υγεία και την ασφάλεια και τις συνθήκες εργασίας τους, και μέσω της συμμετοχής τους στην ανάπτυξη προγραμμάτων σπουδών για την ψηφιακή και την πράσινη μετάβαση των σχολείων και των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της ΕΕΚ στο πλαίσιο μιας διεργασίας ουσιαστικού κοινωνικού διαλόγου.

1.14.

Η ΕΟΚΕ θα ήθελε το σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση (7) να προτείνει, αφενός, πρακτική στήριξη στις σχολικές κοινότητες για να βελτιώσουν τις ψηφιακές δεξιότητες και τις επενδύσεις σε ψηφιακά εργαλεία και σε πρόσβαση στο διαδίκτυο και, αφετέρου, να παρέχει στήριξη έτσι ώστε να αποκτήσουν όλοι ψηφιακές δεξιότητες, τόσο μη τεχνικές (χρήσιμες στην κοινωνική και την προσωπική ζωή), όσο και τεχνικές (τεχνολογικές και σε σχέση με το εργασιακό αντικείμενο). Καλούμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παράσχει τα σχετικά δεδομένα όσον αφορά την πρόσβαση σε ψηφιακά εργαλεία και στο διαδίκτυο στα σχολεία σε σχέση με το εργαλείο SELFIE (8). Είναι σημαντική η αναβάθμιση των δεξιοτήτων των εργαζομένων και η απόκτηση νέων όσον αφορά τις απαραίτητες ψηφιακές δεξιότητες.

1.15.

Η ΕΟΚΕ συνιστά τη διεξαγωγή μελέτης σε επίπεδο ΕΕ για τη χαρτογράφηση των υφιστάμενων μικροδιαπιστευτηρίων των διαφόρων παρόχων, προκειμένου να διαπιστωθούν οι πραγματικές ανάγκες των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, των εργοδοτών, των εργαζομένων και των αιτούντων εργασία όσον αφορά τα μικροδιαπιστευτήρια και τον αντίκτυπό τους στα επαγγελματικά προσόντα και τις συλλογικές συμβάσεις.

1.16.

Η ΕΟΚΕ συνιστά, αφενός, τη βελτίωση της πλατφόρμας Europass, με αξιόπιστες πληροφορίες για τους αναζητούντες εργασία, τους εκπαιδευόμενους, τους εργοδότες και τους υπεύθυνους για τη χάραξη πολιτικής· αφετέρου, οι πληροφορίες αυτές θα πρέπει να είναι προσβάσιμες και στα άτομα με αναπηρία και να παρέχονται σε διάφορες γλώσσες, συμπεριλαμβανομένων των κύριων γλωσσών των μεταναστών, των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο.

1.17.

Η ΕΟΚΕ ζητεί να αναληφθούν εθνικές δράσεις για τις δεξιότητες, προκειμένου να δοθεί έμφαση στην υποστήριξη των σπουδαστριών, των εργαζομένων γυναικών και των γυναικών ανέργων, με ειδικά σχεδιασμένη κατάρτιση, και να υπάρξει εστίαση στην παροχή αποτελεσματικής στήριξης στις οικογένειες που αντιμετώπισαν σοβαρές δυσκολίες κατά τη διάρκεια της κρίσης COVID-19.

1.18.

Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει την Επιτροπή να καταρτίσει δράσεις που θα διασφαλίζουν ότι θα δοθεί σε όλους τους πρόσφυγες ή αιτούντες άσυλο η δυνατότητα να επικυρώσουν τις δεξιότητες και τις ικανότητές τους, και ότι θα τους προσφερθούν θέσεις μαθητείας και δυνατότητα αναβάθμισης των υφιστάμενων δεξιοτήτων και απόκτησης νέων, καθώς και ενσωμάτωση στην αγορά εργασίας, σύμφωνα με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ.

1.19.

Η ΕΟΚΕ προτείνει οι ιδέες που στηρίζουν τις πρωτοβουλίες για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και την έρευνα στο πλαίσιο του θεματολογίου δεξιοτήτων θα πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο περαιτέρω συζητήσεων με τις κυβερνήσεις, τους αρμόδιους κοινωνικούς εταίρους και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Οι συμπράξεις επιχειρήσεων και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης θα πρέπει να είναι εξίσου επωφελείς και για τα δύο μέρη, και δεν θα πρέπει να οδηγούν σε περικοπές στους δημόσιους προϋπολογισμούς για την τριτοβάθμια εκπαίδευση.

1.20.

Η ΕΟΚΕ απευθύνει έκκληση τόσο υπέρ των βιώσιμων εθνικών δημόσιων επενδύσεων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και στην έρευνα ως μέρος του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, όσο και υπέρ της υποστήριξης αυτού του στόχου με ενωσιακούς πόρους, με σκοπό να εξαλειφθούν πλήρως οι αποκλεισμοί από την τριτοβάθμια εκπαίδευση και την έρευνα, να καταστούν τούτες προσιτές στους σπουδαστές και τους μελλοντικούς ερευνητές, και να διασφαλιστεί ένα υποστηρικτικό εργασιακό περιβάλλον για πανεπιστημιακούς και ερευνητές. Η ΕΟΚΕ ζητεί οι προτάσεις σχετικά με την ανάπτυξη δεξιοτήτων και ικανοτήτων των ερευνητών να συζητηθούν περαιτέρω με τους αποδέκτες των πρωτοβουλιών.

1.21.

Η ΕΟΚΕ καλεί τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν το Ανακοινωθέν του Παρισιού (2018) και το επερχόμενο Ανακοινωθέν της Ρώμης (2020), και να διασφαλίσουν ότι η ακαδημαϊκή ελευθερία και ακεραιότητα, η θεσμική αυτονομία, η συμμετοχή των φοιτητών και του προσωπικού στη διακυβέρνηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και η δημόσια ευθύνη αποτελούν τα θεμέλια του Ευρωπαϊκού χώρου τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η ΕΟΚΕ καλεί τα κράτη μέλη να σεβαστούν τις θεμελιώδεις αξίες της διαδικασίας της Μπολόνια, να εφαρμόσουν τις αρχές της κοινωνικής διάστασης και της ποιοτικής μάθησης και διδασκαλίας, και ζητεί από την ομάδα παρακολούθησης της διαδικασίας της Μπολόνια να εξασφαλίσει την περαιτέρω εφαρμογή των από κοινού συμφωνηθέντων στόχων της Μπολόνια. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει επίσης τη σημασία της εφαρμογής της σύστασης του ΟΗΕ του 1997 σχετικά με το καθεστώς του διδακτικού προσωπικού τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (9).

2.   Ιστορικό

2.1.

Η ανακοίνωση σχετικά με ένα επικαιροποιημένο ευρωπαϊκό θεματολόγιο δεξιοτήτων για βιώσιμη ανταγωνιστικότητα, κοινωνική δικαιοσύνη και ανθεκτικότητα καθορίζει τις προτεραιότητες πολιτικής και τις δράσεις που αποσκοπούν στην κατάρτιση περισσότερων ατόμων, συχνότερα, και σε δεξιότητες που απαιτούνται για μια θέση εργασίας, ιδίως για την επιτυχή προσαρμογή στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση.

2.2.

Η νέα πρόταση βασίζεται στην ανακοίνωση με τίτλο: «Νέο θεματολόγιο δεξιοτήτων για την Ευρώπη: συνεργασία για την ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού, της απασχολησιμότητας και της ανταγωνιστικότητας» (2016) (10). Το επικαιροποιημένο θεματολόγιο δεξιοτήτων (2020) προτείνει 12 πρωτοβουλίες και τέσσερις ποσοτικούς στόχους που πρέπει να επιτευχθούν έως το 2025. Στην πρόταση σύστασης του Συμβουλίου σχετικά με την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ΕΕΚ) για βιώσιμη ανταγωνιστικότητα, κοινωνική δικαιοσύνη και ανθεκτικότητα προτείνονται πρόσθετοι στόχοι για τους εκπαιδευόμενους στο πλαίσιο της ΕΕΚ. Στην παρούσα γνωμοδότηση εξετάζονται και οι δύο πρωτοβουλίες.

3.   Γενικές παρατηρήσεις

3.1.

Η πανδημία COVID-19 έχει ωθήσει την ευρωπαϊκή οικονομία σε βαθιά ύφεση και αυξανόμενα ποσοστά ανεργίας. Αν και η Eurostat εκτιμά ότι η πρόσφατη αύξηση της ανεργίας ήταν μικρή σε σύγκριση με τη μείωση της οικονομικής δραστηριότητας, το ποσοστό ανεργίας στην ΕΕ-27 αναμένεται να αυξηθεί από 6,7 % το 2019 σε 9 % το 2020 (11). Εξάλλου, η κρίση COVID-19 έχει επιταχύνει την ψηφιακή μετάβαση στην εκπαίδευση, την εργασία και την καθημερινή ζωή. Συνεπώς, η δέσμη μέτρων πολιτικής της Επιτροπής δημοσιεύεται την κατάλληλη στιγμή, προκειμένου να αποτελέσει το έναυσμα για συζητήσεις σχετικά με αποτελεσματικές πολιτικές για την εκπαίδευση και την κατάρτιση.

3.2.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι το θεματολόγιο δεξιοτήτων και η προτεινόμενη σύσταση για την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ΕΕΚ) διαμορφώθηκαν στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων (ΕΠΚΔ), με στόχο να συμβάλουν στην υλοποίηση της πρώτης αρχής του πυλώνα σχετικά με το δικαίωμα σε ποιοτική και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση, κατάρτιση και δια βίου μάθηση. Πράγματι, όλοι οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα πρόσβασης σε ποιοτική και χωρίς αποκλεισμούς κατάρτιση και δια βίου μάθηση στο πλαίσιο μιας δίκαιης μετάβασης και ενόψει δημογραφικών μεταβολών. Επισημαίνεται η ανάγκη αντιμετώπισης της εκπαιδευτικής ένδειας η οποία έχει οξυνθεί ως αποτέλεσμα της άνισης πρόσβασης στην εκπαίδευση και την κατάρτιση κατά τη διάρκεια της κρίσης COVID-19.

3.3.

Πιστεύουμε ότι οι βασικές ικανότητες και οι μη τεχνικές δεξιότητες είναι εξίσου σημαντικές με τις «κατάλληλες δεξιότητες» που απαιτούνται στην αγορά εργασίας· Αυτές οι βασικές ικανότητες περιλαμβάνουν τις κοινωνικές ικανότητες και τις ικανότητες που συνδέονται με την ιδιότητα του πολίτη, οι οποίες είναι ζωτικής σημασίας για το άτομο ως πολίτη, ιδίως όταν οι αυξημένες κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες να οδηγήσουν σε ριζοσπαστισμό, λαϊκισμό και υψηλότερα ποσοστά εγκληματικότητας. Στο θεματολόγιο δεξιοτήτων θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στην ανάπτυξη των βασικών ικανοτήτων κατά τη διάρκεια των υποχρεωτικών κύκλων εκπαίδευσης/στα προγράμματα σπουδών, καθώς και στην εκπαίδευση των νέων και των ενηλίκων. Η εστίαση του θεματολογίου δεξιοτήτων στις σπουδές STEM (12) και στις επιχειρηματικές ικανότητες είναι ιδιαίτερα ικανοποιητική, παράλληλα με την κατανόηση των γενικών αναγκών σε ικανότητες για την κοινωνία και την αγορά εργασίας, με την προϋπόθεση ότι θα υπάρξει επίσης εστίαση στις κοινωνικές και τις εγκάρσιες δεξιότητες. Οι δεξιότητες STEAM (13) πρέπει να βελτιωθούν περαιτέρω, καθώς οι τέχνες, οι ανθρωπιστικές επιστήμες, οι κοινωνικές σπουδές και οι επαγγελματικοί κλάδοι συμβάλλουν σημαντικά στο ΑΕγχΠ μιας χώρας.

3.4.

Επισημαίνουμε ότι η ΕΟΚΕ, στη γνωμοδότησή (14) της για τον Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης (2018), εξέφρασε την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η εν λόγω πρωτοβουλία πρότεινε μεγαλύτερη συμμετοχικότητα στα μελλοντικά εκπαιδευτικά συστήματα και υπογράμμισε ότι η εκμάθηση όσον αφορά την ΕΕ, τις δημοκρατικές αξίες, την ανεκτικότητα και την ιδιότητα του πολίτη θα πρέπει να θεωρείται δικαίωμα όλων, στο πλαίσιο μιας ολιστικής εκπαιδευτικής αντίληψης, με ιδιαίτερη έμφαση στις μειονεκτούσες ομάδες (15) και στο πλαίσιο της εφαρμογής του ΕΠΚΔ. Είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να ενθαρρυνθούν να εφαρμόσουν τη Σύσταση του Συμβουλίου για την προώθηση των κοινών αξιών (16). Σε συνέχεια της γνωμοδότησης της ΕΟΚΕ με θέμα «Εκπαίδευση για την ΕΕ» (17), επισημαίνει ότι η ΕΕΚ και η εκπαίδευση ενηλίκων πρέπει επίσης να επικεντρώνονται στην ενίσχυση των κοινών ευρωπαϊκών αξιών και της ταυτότητας της ΕΕ.

4.   Ειδικές παρατηρήσεις

4.1.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την πρόταση θέσπισης ενός Συμφώνου για τις δεξιότητες και για την αναβάθμιση των δεξιοτήτων των εργαζομένων και την απόκτηση νέων. Σύμφωνα με τις ομάδες εστίασης, είναι σημαντικό να σχεδιαστεί το Σύμφωνο με τη συμμετοχή των σχετικών κοινωνικών εταίρων, των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και άλλων σημαντικών ενδιαφερόμενων μερών, προκειμένου να καθοριστούν στόχοι για τους αποδέκτες του εν λόγω Συμφώνου και να εξασφαλιστεί η επίτευξη των στόχων αυτών. Το Σύμφωνο θα πρέπει να παρέχει αποτελεσματικές λύσεις στους νέους και τους ενήλικες, στους ανέργους, στους εργαζόμενους χαμηλής ειδίκευσης και τους εργαζομένους, με ιδιαίτερη προσοχή στην πρόσβαση κοινωνικοοικονομικά μειονεκτούντων ατόμων σε ποιοτική και χωρίς αποκλεισμούς ΕΕΚ, στην εκπαίδευση ενηλίκων και σε κατάρτιση για αναβάθμιση δεξιοτήτων και απόκτηση νέων που θα παρέχονται από ευρύ φάσμα παρόχων, όπως δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης, επιχειρήσεις και ιδρύματα ΕΕΚ.

4.2.

Ένα από τα κριτήρια ποιότητας των διατάξεων για την κατάρτιση θα πρέπει να συνδέεται με την επικύρωση της μη τυπικής και της άτυπης μάθησης πριν από οποιαδήποτε κατάρτιση. Η εκπαίδευση θα πρέπει να αναγνωρίζεται και να πιστοποιείται, και να προσδιορίζεται σαφώς το επίπεδο των προσόντων ή ποια ενότητα/μέρος του τίτλου σπουδών αποτελεί μέρος της πιστοποίησης. Η απαίτηση αυτή θα ενισχύσει την εφαρμογή της σύστασης του Συμβουλίου όσον αφορά τόσο τις «Διαδρομές Αναβάθμισης των Δεξιοτήτων: Νέες Ευκαιρίες για Ενηλίκους (18)» όσο και τη «Σύσταση του Συμβουλίου για την επικύρωση της μη τυπικής και της άτυπης μάθησης (19)».

4.3.

Σύμφωνα με προηγούμενη γνωμοδότησή της με θέμα «Βιώσιμη χρηματοδότηση για τη δια βίου μάθηση και την ανάπτυξη δεξιοτήτων στο πλαίσιο της έλλειψης εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού» (20), η ΕΟΚΕ ζητεί το σχέδιο ανάκαμψης, το Μέσο Ανάκαμψης της ΕΕ (Next Generation EU) και άλλα ταμεία της ΕΕ (π.χ. ΕΚΤ+, Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης) να χρησιμοποιούνται κατά τρόπο αποτελεσματικό και συνεπή, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι επιχειρήσεις και οι κοινωνικές επιχειρήσεις θα επιβιώσουν στην κρίση, ότι θα προσφέρουν και θα διατηρήσουν ποιοτικές θέσεις εργασίας, και ότι οι εργαζόμενοι και οι άνεργοι θα λάβουν αποτελεσματική στήριξη όσον αφορά την απόκτηση ποιοτικών δεξιοτήτων. Το ΕΚΤ+, ως συμπληρωματικό ταμείο, βοηθά στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης οι οποίες εντοπίζονται στη διαδικασία του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου· επίσης, θα πρέπει να στηρίζει τους στόχους της βιώσιμης ευρωπαϊκής βιομηχανικής στρατηγικής και της πολιτικής για τις ΜΜΕ όσον αφορά την ανάπτυξη δεξιοτήτων.

4.4.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η Επιτροπή, στην πρότασή της, αναγνωρίζει τις διαφορετικές προσεγγίσεις στα κράτη μέλη, οι οποίες παρέχουν στους πολίτες τη δυνατότητα να αναπτύσσουν δεξιότητες σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους, και αναφέρεται σε «λογαριασμούς» και όχι σε «λογαριασμό» στον ενικό. Ωστόσο, πρέπει να διερευνηθεί περαιτέρω με την κατάλληλη έρευνα η ιδέα μιας Ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας για τους μεμονωμένους λογαριασμούς μάθησης ως γενική πρωτοβουλία ή ειδική στήριξη για τα κράτη μέλη, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι μπορεί πραγματικά να αποτελέσει μια αποτελεσματική λύση για την υποστήριξη της αναβάθμισης δεξιοτήτων και της απόκτησης νέων, και να βασιστεί στην επικύρωση της μη τυπικής και της άτυπης μάθησης με σκοπό την παροχή εξατομικευμένων μαθησιακών επιλογών. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να αποφασιστούν περαιτέρω δράσεις πολιτικής με τους σχετικούς κοινωνικούς εταίρους, συμπεριλαμβανομένων των κλαδικών.

4.5.

Το Σύμφωνο για τις δεξιότητες θα μπορούσε να εστιαστεί σε βιομηχανικούς κλάδους στους οποίους υπάρχει σημαντική στήριξη της αναβάθμισης δεξιοτήτων και της απόκτησης νέων, όσο και της ενθάρρυνσης των εργαζομένων -μέσω πρακτικής καθοδήγησης και παροχής συμβουλών- να παρακολουθήσουν κατάρτιση η οποία θα συμβάλλει τόσο στην επαγγελματική τους εξέλιξη και τη σταδιοδρομία όσο και στο συμφέρον της επιχείρησης. Όσον αφορά την Πρωτοβουλία σχεδίου στρατηγικής (21) και την ιδέα της ανάπτυξης ενός Ευρωπαϊκού βασικού προφίλ επαγγελματικών προσόντων στην ΕΕΚ, αξίζει να σημειωθεί ότι οι πιθανές συνέργειες των κλαδικών προφίλ δεξιοτήτων ορισμένων επαγγελμάτων πρέπει να συζητηθούν περαιτέρω με τους σχετικούς κλαδικούς κοινωνικούς εταίρους. Πρέπει να ληφθούν υπόψη ολοκληρωμένες προσεγγίσεις, συμπεριλαμβανομένης της ανταγωνιστικότητας, των στρατηγικών έρευνας και καινοτομίας των επιχειρήσεων και των βιομηχανικών απορρήτων.

4.6.

Όλοι οι σπουδαστές της ΕΕΚ θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα σε ΕΕΚ υψηλής ποιότητας και σε προγράμματα μαθητείας χωρίς αποκλεισμούς, σύμφωνα με τη σύσταση του Συμβουλίου του 2018 σχετικά με ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο για ποιοτικά και αποτελεσματικά προγράμματα μαθητείας (22). Οι δείκτες απασχολησιμότητας των αποφοίτων ΕΕΚ θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τον αντίκτυπο της κρίσης COVID-19 στις βιομηχανίες και τις δίκαιες και ποιοτικές απαιτήσεις για τις θέσεις εργασίας των αποφοίτων. Θα μπορούσε να ενθαρρυνθεί περαιτέρω η συνεργατική μαθητεία μεταξύ επιχειρήσεων. Τα έργα για τα Κέντρα επαγγελματικής αριστείας θα μπορούσαν να επικεντρωθούν περισσότερο στην κοινωνική ένταξη και την ισότιμη πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας και ελκυστική κατάρτιση. Είναι σημαντικό να εξετάζεται ο ρόλος των παρόχων ΕΕΚ στο εθνικό πλαίσιο, και η αλληλεπίδρασή τους με τους κοινωνικούς εταίρους όσον αφορά την προσαρμογή των προγραμμάτων σπουδών στις ανάγκες για δεξιότητες. Ομοίως, η πρόταση για χρηματοδότηση της συμμετοχής των χωρών στο πλαίσιο των διαγωνισμών EuroSkills μπορεί να καταστήσει την ΕΕΚ πιο ελκυστική. Ωστόσο, η εξαιρετική προετοιμασία επιλεγμένων φοιτητών ΕΕΚ θα χρησιμεύσει ως παράδειγμα για τις κυβερνήσεις ώστε να βελτιώσουν την ποιότητα των σχολών ΕΕΚ εν γένει με αποτελεσματικά μέτρα.

4.7.

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει τα συμπεράσματα της Ρίγα σχετικά με τη στρατηγική για την ΕΕΚ για την περίοδο 2015-2020, σύμφωνα με τα οποία η μάθηση στον χώρο εργασίας καλύπτει την πρακτική μάθηση στα σχολεία και τις επιχειρήσεις (23). Δεδομένου ότι η πρόσβαση σε κάποια μορφή μάθησης με βάση την εργασία θα πρέπει να αποτελεί τον κανόνα για όλους τους σπουδαστές της ΕΕΚ, οι δείκτες συμμετοχής στη μάθηση στον χώρο εργασίας δεν είναι καθόλου φιλόδοξοι και δύσκολα μπορούν να εφαρμοστούν για τη βελτίωση των διατάξεων σχετικά με τη μαθητεία.

4.8.

Η ενίσχυση των πληροφοριών για τις δεξιότητες, με βάση τις πρόσφατες εργασίες του Cedefop (24), είναι επίσης ουσιαστικής σημασίας για τον καθορισμό και την παρακολούθηση των επιτευγμάτων των κρατών μελών σε σχέση με τους δείκτες για την εκπαίδευση ενηλίκων και την ΕΕΚ. Η πρόβλεψη/πρόνοια όσον αφορά τις ανάγκες σε δεξιότητες σε συνάρτηση με τις κοινωνικές εξελίξεις και τις μεταβολές στην αγορά εργασίας είναι σημαντική ως προς τη βελτίωση της διακυβέρνησης των στρατηγικών για τις δεξιότητες, στο πλαίσιο του αποτελεσματικού κοινωνικού διαλόγου και της διαβούλευσης με τις σχετικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και με τα ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων. Θα ήταν θετικό η επανεξέταση και η επικαιροποίηση των δεικτών που προτείνονται στο θεματολόγιο δεξιοτήτων και στη σύσταση για την ΕΕΚ να πραγματοποιηθούν κατόπιν έρευνας σχετικά με τον αντίκτυπο της κρίσης COVID-19 στην εκπαίδευση, την κατάρτιση και την αγορά εργασίας.

4.9.

Γενικότερα, τα δεδομένα και οι πληροφορίες σχετικά με την ΕΕΚ, τις δεξιότητες και τις ανάγκες της αγοράς εργασίας πρέπει να βελτιωθούν σε σχέση, πρώτον, με τους στόχους της ΕΕ για την εκπαίδευση και την κατάρτιση, δεύτερον, με τους νέους δείκτες που προτείνονται για την επιβολή της εφαρμογής των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ, ιδίως του ΣΒΑ 4 (εκπαίδευση), του ΣΒΑ 5 (ισότητα), του ΣΒΑ 8 (αξιοπρεπής εργασία) και του ΣΒΑ 13 (κλιματική αλλαγή) και, τρίτον, με το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο. Προκειμένου να διαμορφωθούν οι προτεινόμενοι δείκτες έως το 2025, η συχνότητα παρακολούθησης από την Eurostat και οργανισμούς, όπως το Cedefop και το Eurofound, απαιτεί ετήσια επικαιροποίηση. Πρόσθετοι δείκτες θα μπορούσαν να στηρίξουν καλύτερα τις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους κατά τον καθορισμό των επενδύσεων, των προβλέψεων και των αναγκών σε δεξιότητες, εστιάζοντας στο «ποσοστό επιχειρήσεων που παρέχουν κατάρτιση ανά είδος κατάρτισης» και «στις δαπάνες των επιχειρήσεων για μαθήματα κατάρτισης ως ποσοστό του συνολικού κόστους της εργασίας». Τα στοιχεία αυτά συλλέγονται ανά πενταετία από την Eurostat, αλλά το εν λόγω χρονικό διάστημα δεν καλύπτει την ενεργό συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στην πρόβλεψη/πρόνοια όσον αφορά τις δεξιότητες και τη θέσπιση της απαιτούμενης κατάρτισης, μια πτυχή που θα πρέπει να ενισχυθεί σύμφωνα με το θεματολόγιο δεξιοτήτων. Η εκπαιδευτική άδεια μετ’ αποδοχών, η οποία προβλέπεται από συμφωνημένες συλλογικές συμβάσεις, μπορεί να αποτελέσει εργαλείο προς συμπερίληψη στους δείκτες, μαζί με τη μέτρηση της παροχής πληροφοριών και καθοδήγησης στους εργαζομένους.

4.10.

Η γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Προς μια στρατηγική της ΕΕ για την ενίσχυση των πράσινων δεξιοτήτων και ικανοτήτων για όλους» (25) επισημαίνει ότι η περιβαλλοντική ευθύνη αποτελεί υποχρέωση όλων μας. Η ενεργός αναβάθμιση δεξιοτήτων και η απόκτηση νέων έτσι ώστε να διευκολυνθεί η δίκαιη μετάβαση προς μια πράσινη οικονομία για όλους, πρέπει να είναι διαθέσιμη για όλους, ιδίως για εργαζόμενους σε παρακμάζοντες κλάδους. Η παρακολούθηση της παροχής κατάρτισης σε πράσινες δεξιότητες και ικανότητες, τόσο μη τεχνικές (χρήσιμες στην κοινωνική και την προσωπική ζωή), όσο και τεχνικές (τεχνολογικές και σε σχέση με το εργασιακό αντικείμενο) είναι απαραίτητη, σύμφωνα με σαφή δείκτη που να ισχύει για όλους στην Ευρώπη και όχι μόνο για τους ενήλικες. Ο εν λόγω δείκτης και η στρατηγική της ΕΕ για τις πράσινες δεξιότητες και ικανότητες πρέπει να βασίζονται σε ενδελεχή μελέτη σε επίπεδο ΕΕ και σε αξιολόγηση των εθνικών στρατηγικών για τις πράσινες δεξιότητες και ικανότητες. Η θέσπιση δεικτών και πλαισίου ικανοτήτων για τις ανάγκες σε πράσινες δεξιότητες πρέπει να βασίζεται σε ανοικτή μέθοδο συνεργασίας. Οι εκπαιδευτικοί και οι εκπαιδευτές στην ΕΕΚ θα πρέπει τόσο να λαμβάνουν ποιοτική συνεχή επαγγελματική κατάρτιση εντός των επιχειρήσεων (26) όσο και να συμμετέχουν στην ανάπτυξη προγραμμάτων σπουδών για την ψηφιακή και την πράσινη μετάβαση.

4.11.

Υπογραμμίζουμε ότι τα σχολεία διαδραματίζουν σημαντικό κοινωνικό ρόλο, και οι μέθοδοι διδασκαλίας θα πρέπει να υποστηρίζονται με την ψηφιοποίηση ως εργαλείο και όχι ως στόχος. Η αποτελεσματική στήριξη των σχολείων, των σπουδαστών, των εκπαιδευτικών, των γονέων και των οικογενειών για τη βελτίωση των ψηφιακών δεξιοτήτων και των επενδύσεων σε εξοπλισμό είναι ουσιαστικής σημασίας και θα πρέπει να εξεταστεί στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και του Σχεδίου δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση. Καθώς οι κλάδοι και η οικονομία ψηφιοποιούνται συνεχώς, είναι σημαντικό οι εργαζόμενοι να αναβαθμίσουν τις δεξιότητές τους και να αποκτήσουν τις νέες απαραίτητες ψηφιακές δεξιότητες μέσω του κοινωνικού διαλόγου. Καλούμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παράσχει τα σχετικά δεδομένα όσον αφορά την πρόσβαση σε ψηφιακά εργαλεία και στο διαδίκτυο στα σχολεία σε σχέση με το εργαλείο SELFIE (27).

4.12.

Είναι απαραίτητο να βρεθεί, κατόπιν διαβούλευσης με τους κοινωνικούς εταίρους, ένας κοινός ευρωπαϊκός ορισμός και να επιτευχθεί συμφωνία σχετικά με τον όρο μικροδιαπιστευτήρια. Η ΕΟΚΕ συνιστά, αφενός, να διεξαχθεί μελέτη σε επίπεδο ΕΕ για τη χαρτογράφηση των υφιστάμενων μικροδιαπιστευτηρίων που χρησιμοποιούνται από επιχειρήσεις διαφόρων κλάδων, παρόχους κατάρτισης και εκπαιδευτικά ιδρύματα (ΕΕΚ και τριτοβάθμια εκπαίδευση) και, αφετέρου, να εντοπιστούν οι ανάγκες και το ενδιαφέρον των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, των εργοδοτών, των εργαζομένων και των ατόμων που αναζητούν εργασία όσον αφορά την απόκτηση και την υποβολή αιτήσεων μικροδιαπιστευτηρίων. Τα μικροδιαπιστευτήρια θα μπορούσαν να θεωρηθούν μία από τις δυνατές λύσεις ή εκβάσεις των διαδικασιών αναγνώρισης και της αναβάθμισης των δεξιοτήτων και της απόκτησης νέων. Θα πρέπει να καθορίζουν με σαφήνεια τον τρόπο με τον οποίο το πιστοποιητικό συνδέεται με πλήρη επαγγελματικά προσόντα. Ο καθορισμός προτύπων και η ανάληψη περαιτέρω δράσης σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με τα μικροδιαπιστευτήρια θα πρέπει να συζητηθούν με τους κοινωνικούς εταίρους, ιδίως όσον αφορά τη διασφάλιση της ποιότητας και της διαφάνειας· παράλληλα, θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο κατάρτισης μελέτης σε επίπεδο ΕΕ και διεξοδικής εκτίμησης επιπτώσεων, συμπεριλαμβανομένων των επιπτώσεων στα επαγγελματικά προσόντα και τις συλλογικές συμβάσεις.

4.13.

Σε σχέση με την έναρξη λειτουργίας της νέας πλατφόρμας Europass, η εμπιστοσύνη στις πιστοποιήσεις και στα προσόντα θα μπορούσε να επιτευχθεί με τη χρήση ψηφιακών διαπιστευτηρίων, με παράλληλη τήρηση των διαδικασιών αναγνώρισης και επικύρωσης. Οι πληροφορίες θα πρέπει να είναι επίσης προσβάσιμες για τα άτομα με αναπηρία, και να παρέχονται σε διάφορες γλώσσες, συμπεριλαμβανομένων των κύριων γλωσσών των μεταναστών, των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο. Η ιδέα των ψηφιακών καρτών που θα χρησιμοποιούνται για ταχεία αναγνώριση θα πρέπει να διερευνηθεί λεπτομερέστερα.

4.14.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για τις προτάσεις της Επιτροπής σχετικά με τη στήριξη των στρατηγικών εθνικών δράσεων για τις δεξιότητες, με έμφαση στην συμμετοχικότητα και την ισότητα των φύλων στην ΕΕΚ. Η κρίση COVID-19 έπληξε ιδιαιτέρως τις γυναίκες με οικογένειες, σύμφωνα με τις πρόσφατες εκθέσεις του ΟΗΕ (28), του Συμβουλίου της Ευρώπης και του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων (EIGE) (29). Οι γυναίκες αντιμετωπίζουν αυξημένα επίπεδα ενδοοικογενειακής, σεξουαλικής και έμφυλης βίας· ακόμη, πρέπει να δοθεί προσοχή στις ενδεχόμενες μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της πανδημίας όσον αφορά τόσο την εξισορρόπηση επαγγελματικής και προσωπικής ζωής όσο και την οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών, δεδομένου ότι οι παράγοντες αυτοί ενδέχεται να υποχρεώσουν πολλές από αυτές να προβούν σε δύσκολες αποφάσεις και να επιλέξουν μη αμειβόμενη εργασία (30). Συνεπώς, η ΕΟΚΕ προτείνει οι εθνικές δράσεις για τις δεξιότητες να δίνουν έμφαση στην υποστήριξη των σπουδαστριών, των εργαζομένων γυναικών και των γυναικών ανέργων, με ειδικά σχεδιασμένη κατάρτιση. Οι δράσεις αυτές θα πρέπει επίσης να στοχεύσουν στην αποτελεσματική στήριξη των οικογενειών που αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες εν μέσω κρίσης COVID-19.

4.15.

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι οι πρόσφυγες πρέπει να τυγχάνουν ίσης μεταχείρισης ανεξάρτητα από το επίπεδο των δεξιοτήτων τους· επίσης, επισημαίνει ότι πρέπει να δοθεί σε όλους τους πρόσφυγες ή αιτούντες άσυλο η δυνατότητα να επικυρώσουν τις δεξιότητες και τις ικανότητές τους και να τους προσφερθούν θέσεις μαθητείας και δυνατότητα αναβάθμισης των υφιστάμενων δεξιοτήτων και απόκτησης νέων, καθώς και ενσωμάτωση στην αγορά εργασίας, σύμφωνα με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Το Σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο πρέπει να αναγνωρίζει ότι οι πρόσφυγες διαθέτουν διαφορετικά επίπεδα δεξιοτήτων και προσόντων που μπορεί να έχουν προστιθέμενη αξία για τις χώρες υποδοχής, τις τοπικές αγορές εργασίας και τις ανάγκες των επιχειρήσεων.

4.16.

Είναι σημαντικό να επιδιωχθούν περισσότερες διασυνδέσεις μεταξύ του Ευρωπαϊκού Χώρου Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης (ΕΧΤΕ) και του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας, έτσι ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα και η συμμετοχικότητα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και της έρευνας για όλους τους σπουδαστές, ανεξάρτητα από την ηλικία ή το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο. Η ενίσχυση της ποιότητας και η αναγνώριση των σπουδών μεταξύ των πανεπιστημίων πρέπει να αποτελέσει σημαντικό σημείο εστίασης της πρωτοβουλίας για τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια. Αν και η τριτοβάθμια εκπαίδευση αποτελεί εθνική αρμοδιότητα, οι προτάσεις της Επιτροπής για το ευρωπαϊκό πτυχίο, ένα καταστατικό του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου και ένα ευρωπαϊκό σύστημα αναγνώρισης και διασφάλισης της ποιότητας φαίνεται ως κίνηση προς τον συγχρονισμό των σπουδών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ ζητεί οι ιδέες που στηρίζουν τις πρωτοβουλίες αυτές και οι περαιτέρω δράσεις πολιτικής να συζητηθούν περαιτέρω με τις κυβερνήσεις, τους αρμόδιους κοινωνικούς εταίρους και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών.

4.17.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η κρίση COVID-19 είχε πολύ αρνητικό αντίκτυπο στις εγγραφές στα πανεπιστήμια, στην παρακολούθηση των μαθημάτων, στον κοινωνικό τους ρόλο και στις επενδύσεις. Πρέπει να εξασφαλιστούν βιώσιμες εθνικές δημόσιες επενδύσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και στην έρευνα και θα πρέπει να βελτιωθούν τα κονδύλια της ΕΕ, έτσι ώστε να εξαλειφθούν πλήρως οι αποκλεισμοί από την τριτοβάθμια εκπαίδευση και την έρευνα, να καταστούν τούτες προσιτές στους σπουδαστές και τους μελλοντικούς ερευνητές και να διασφαλιστεί ένα υποστηρικτικό εργασιακό περιβάλλον για ακαδημαϊκούς και ερευνητές.

4.18.

Οι εταιρικές σχέσεις επιχειρήσεων και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης θα πρέπει να είναι επωφελείς και για τα δύο μέρη, χωρίς εξωτερική πίεση και ισορροπημένες, έτσι ώστε να εξασφαλίζουν ότι οι εταιρική έρευνα και καινοτομία λειτουργούν αυτοτελώς, όπως και η δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση και οι ερευνητικοί στόχοι της. Οι δεσμεύσεις των υπουργών των 48 χωρών της διαδικασίας της Μπολόνια πρέπει να ληφθούν υπόψη σε σχέση με τις προτάσεις για το θεματολόγιο δεξιοτήτων: Η ακαδημαϊκή ελευθερία και ακεραιότητα, η θεσμική αυτονομία, η συμμετοχή των φοιτητών και του προσωπικού στη διακυβέρνηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και η δημόσια ευθύνη για την τριτοβάθμια εκπαίδευση αποτελούν τα θεμέλια του Ευρωπαϊκού χώρου τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει επίσης τη Σύσταση του 1997 του ΟΗΕ σχετικά με το καθεστώς του διδακτικού προσωπικού τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (UN Recommendation concerning the Status of Higher-Education Teaching Personnel (31))

4.19.

Σύμφωνα με το άρθρο 13 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, «Οι τέχνες και η επιστημονική έρευνα είναι ελεύθερες. Η ακαδημαϊκή ελευθερία είναι σεβαστή» (32). Φιλόδοξες είναι οι προτάσεις για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού πλαισίου ικανοτήτων για ερευνητές, την ταξινομία δεξιοτήτων για ερευνητές και την ανάπτυξη προγραμμάτων σπουδών για ερευνητές σε περιβάλλον ανοικτής επιστήμης και τη διαχείριση της επιστήμης· ωστόσο, θέτουν σε αμφισβήτηση την ακαδημαϊκή ελευθερία των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης να προετοιμάζουν τους μελλοντικούς πανεπιστημιακούς και ερευνητές που θα ενισχύσουν την ελευθερία της γνώσης και της έρευνας.

---

(1)  Θετικές επιστήμες, τεχνολογία, μηχανική, τέχνες και μαθηματικά.

(2)  EIGE.

(3)  Σύσταση του Συμβουλίου για την προώθηση των κοινών αξιών, της εκπαίδευσης χωρίς αποκλεισμούς και της ευρωπαϊκής διάστασης της διδασκαλίας (ΕΕ C 195 της 7.6.2018, σ. 1).

(4)  ΕΕ C 232 της 14.7.2020, σ. 8.

(5)  Σύσταση του Συμβουλίου, της 15ης Μαρτίου 2018, σχετικά με ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο για ποιοτικά και αποτελεσματικά προγράμματα μαθητείας

(6)  Γνωμοδότηση SOC/636 (εν εξελίξει), ο τίτλος βρίσκεται σε διαδικασία αλλαγής.

(7)  Ιστοσελίδα της Επιτροπής σχετικά με ένα νέο σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση.

(8)  Εργαλείο SELFIE.

(9)  Recommendation concerning the Status of Higher-Education Teaching Personnel (Σύσταση σχετικά με το καθεστώς του διδακτικού προσωπικού τριτοβάθμιας εκπαίδευσης)

(10)  COM(2016) 381 final.

(11)  Ανακοίνωση Τύπου της Eurostat «Euro area unemployment at 7,8%» (Η ανεργία στη ζώνη του ευρώ στο 7,8 %), Ιούλιος 2020.

(12)  Θετικές επιστήμες, τεχνολογία, μηχανική, μαθηματικά

(13)  Θετικές επιστήμες, τεχνολογία, ΤΕΧΝΕΣ, μηχανική, μαθηματικά

(14)  ΕΕ C 62 της 15.2. 2019, σ. 136.

(15)  EIGE.

(16)  Σύσταση του Συμβουλίου (ΕΕ C 195 της 7.6.2018, σ. 1).

(17)  ΕΕ C 228 της 5.7. 2019, σ. 68.

(18)  ΕΕ C 484 της 24.12.2016, σ. 1.

(19)  Σύσταση του Συμβουλίου, της 20ής Δεκεμβρίου 2012, για την επικύρωση της μη τυπικής και της άτυπης μάθησης

(20)  Βλέπε υποσημείωση 4.

(21)  Σχέδιο στρατηγικής για την τομεακή συνεργασία σχετικά με τις δεξιότητες

(22)  Σύσταση του Συμβουλίου, της 15ης Μαρτίου 2018, σχετικά με ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο για ποιοτικά και αποτελεσματικά προγράμματα μαθητείας

(23)  Βλ. τον ορισμό WBL στην υποσημείωση 6 των συμπερασμάτων της Ρίγας του 2015.

(24)  Ιστοσελίδα του Cedefop για τις πληροφορίες για τις δεξιότητες.

(25)  Βλέπε υποσημείωση 6.

(26)  Cedefop, «Κατευθυντήριες αρχές για την επαγγελματική εξέλιξη των εκπαιδευτών στην ΕΕΚ», 2014 και Έγγραφο πολιτικής της Ευρωπαϊκής Συνδικαλιστικής Επιτροπής Εκπαιδευτικών (ETUCE) για την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση στην Ευρώπη, 2012

(27)  Εργαλείο SELFIE.

(28)  UN Policy Brief: The Impact of COVID-19 on Women, 2020 (Έγγραφο πολιτικής του ΟΗΕ: οι επιπτώσεις της κρίσης της νόσου COVID-19 στις γυναίκες)

(29)  Βλ. τη σχετική ιστοσελίδα του EIGE.

(30)  https://www.coe.int/en/web/genderequality/women-s-rights-and-covid-19

(31)  UN Recommendation concerning the Status of Higher-Education Teaching Personnel, (Σύσταση σχετικά με το καθεστώς του διδακτικού προσωπικού τριτοβάθμιας εκπαίδευσης), 1997

(32)  Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης