Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέματα «Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση του Ταμείου Ασύλου και Μετανάστευσης»

[COM(2018) 471 final — 2018/0248 (COD)]

και «Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση του μέσου χρηματοδοτικής στήριξης για τη διαχείριση των συνόρων και των θεωρήσεων στο πλαίσιο του Ταμείου για την ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων»

[COM(2018) 473 final — 2018/0249(COD)]

(2019/C 62/30)

Εισηγητής:

ο .κ. Giuseppe IULIANO

Αίτηση γνωμοδότησης	Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, 25.7.2018 Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 2.7.2018
Νομική βάση	Άρθρο 77 παράγραφος 2, άρθρο 78 παράγραφος 2, άρθρο 79 παράγραφοι 2 και 4, και άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Αρμόδιο τμήμα	Απασχόληση, κοινωνικές υποθέσεις και δικαιώματα του πολίτη
Υιοθετήθηκε από το τμήμα	26.9.2018
Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια	17.10.2018
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.	538
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές)	101/0/3

1.   Συμπεράσματα

1.1.

Η μετανάστευση αποτελεί ιστορική σταθερά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με σαφή αντίκτυπο στο μέλλον της, καθώς και στο μέλλον των κοινωνιών που την απαρτίζουν. Η από κοινού διαχείριση της μετανάστευσης στην ΕΕ είναι μια ανολοκλήρωτη διαδικασία και, κατά τα τελευταία έτη, αυτό έχει οδηγήσει σε μια θεσμική κρίση η οποία αποκάλυψε την ανυπαρξία κοινής ευρωπαϊκής φωνής. Η υφιστάμενη κατάσταση οφείλεται στην ανικανότητα των κρατών μελών της ΕΕ να αναπτύξουν το κοινό σύστημα ασύλου και να χορηγήσουν την κατάλληλη προστασία στους εκατοντάδες χιλιάδες εκτοπισθέντες και αιτούντες άσυλο που καταφθάνουν στα σύνορά μας.

1.2.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι οι πολιτικές στον τομέα της ελευθερίας, της ασφάλειας και της δικαιοσύνης πρέπει να βασίζονται στην προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων που κατοχυρώνονται από την Ευρωπαϊκή σύμβαση για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών και από τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

1.3.

Είναι αναγκαίο να αντιμετωπισθούν οι βαθιές αλλαγές στους τομείς της μετανάστευσης, του ασύλου και των εξωτερικών συνόρων. Είναι επιτακτική ανάγκη να ανακτηθεί το έργο που έχει επιτελεστεί από τα διάφορα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα ώστε να αναθεωρηθούν τα υφιστάμενα μέσα και να δημιουργηθούν εναλλακτικές λύσεις για την ανάπτυξη μιας κοινής πολιτικής για τη μετανάστευση και το άσυλο, ολοκληρωμένης και συνεκτικής, σύμφωνα με τις αρχές και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη Συνθήκη και το διεθνές δίκαιο.

1.4.

Η πρόοδος προς μια ολοκληρωμένη πολιτική για τη μετανάστευση και το άσυλο, που να ενισχύει την ένταξη και τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και να περιλαμβάνει με σαφέστερο τρόπο τις θέσεις των διαφόρων ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων, είναι επιτακτική ώστε να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες των πολιτών και να αποφευχθεί η αυξανόμενη απογοήτευση από το ευρωπαϊκό εγχείρημα. Η ΕΟΚΕ έχει επίγνωση του γεγονότος ότι εάν δεν προσφέρονται λύσεις και δεν ικανοποιούνται οι προσδοκίες των πολιτών στον τομέα αυτόν προκαλείται απογοήτευση και αυξανόμενος ευρωσκεπτικισμός.

1.5.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της για την αύξηση της μισαλλοδοξίας, του ρατσισμού και της ξενοφοβίας έναντι των μεταναστών και των προσφύγων στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και σημειώνει ότι σε ορισμένες χώρες μπορεί να υπάρξει υποβάθμιση της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

1.6.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για τους νέους πόρους, που είναι πολύ διαφορετικής φύσεως και θα δώσουν συνέχεια στις εργασίες που έχουν ξεκινήσει, και αξιολογεί θετικά την αύξηση του χρηματοδοτικού τους κονδυλίου. Υπενθυμίζει ότι οι πόροι αποτελούν εργαλεία που πρέπει να συμβάλουν στην πορεία προς μια ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή πολιτική για τη μετανάστευση και το άσυλο. Οι πόροι καλύπτουν ζητήματα πολύ διαφορετικά, όπως η μετανάστευση, το άσυλο και η διαχείριση των εξωτερικών συνόρων, αλλά είναι λυπηρή η έλλειψη αναφοράς στους νόμιμους διαύλους για τη μετανάστευση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, προκειμένου να εξασφαλίζεται και η καλή λειτουργία στον τομέα αυτόν.

1.7.

Κρίνεται επιτυχής η αναφορά στο άρθρο 80 της ΣΛΕΕ ως νομική βάση του Κανονισμού, καθώς προβλέπει ρητά ότι οι κοινές πολιτικές για το άσυλο, τη μετανάστευση και τα εξωτερικά σύνορα διέπονται από την αρχή της αλληλεγγύης και της δίκαιης κατανομής ευθυνών μεταξύ των κρατών μελών που εφαρμόζουν τις διατάξεις Σένγκεν σε θέματα εξωτερικών συνόρων και θεωρήσεων (1). Θεωρείται απαραίτητο να ενισχυθεί η εφαρμογή της αρχής της αλληλεγγύης ώστε να μη νοείται ως απλή ρητορική.

1.8.

Η ίση μεταχείριση και οι πολιτικές καταπολέμησης των διακρίσεων αποτελούν πυλώνες των ευρωπαϊκών πολιτικών, μεταξύ άλλων εκείνων που σχετίζονται με την ένταξη των υπηκόων τρίτων χωρών. Είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι η διαγραφή της λέξης «ένταξη» από τον τίτλο μπορεί να εκληφθεί ως μείωση της μέριμνας για το ζήτημα αυτό.

1.9.

Υπογραμμίζεται η ανάγκη να επανενταχθούν οι αναφορές στην ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών στον τομέα του ασύλου και της μετανάστευσης, και συγκεκριμένα η στήριξη της χρηματοδότησης για την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών σε θέματα ασύλου, μεταξύ άλλων με τη δημιουργία δικτύων και την ανταλλαγή πληροφοριών για τη νόμιμη μετανάστευση και την ένταξη των υπηκόων τρίτων χωρών.

1.10.

Χαιρετίζει τη σημασία που αποδίδεται στην ευελιξία και στα δύο ταμεία, γιατί σημαίνει ότι αναγνωρίζεται η ανάγκη να υπάρξει καλύτερη ανταπόκριση στις ανάγκες κάθε κράτους μέλους, σε ένα κοινό πλαίσιο δράσης. Ομοίως, αξιολογείται θετικά η απλούστευση των διαδικασιών, καθώς και η αναγνώριση της σημασίας της αξιολόγησης.

1.11.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η διαχείριση των συνόρων συμβάλλει στην αύξηση της εσωτερικής ασφάλειας της Ένωσης, με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων, αλλά εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι δεν γίνεται ειδική μνεία στην προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων και στις παραμεθόριες περιοχές.

1.12.

Είναι σημαντικό να υπομνησθεί στα κράτη μέλη ότι η επιτήρηση των θαλάσσιων συνόρων, εκτός από ασφάλεια, σημαίνει και έλεγχο των συνόρων, και επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης στη θάλασσα. Είναι σκόπιμο να υπομνησθεί η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) (2) του 2012 που απαγορεύει την επαναπροώθηση, όχι μόνο στο έδαφος ενός κράτους, αλλά και στην εξωεδαφική του δράση, ακόμη και στην ανοικτή θάλασσα.

1.13.

Η ΕΟΚΕ έχει προτείνει σε πολλές γνωμοδοτήσεις (3) της ότι η ΕΕ πρέπει να θεωρεί τα εξωτερικά σύνορα του χώρου Σένγκεν ως κοινά σύνορα και, ως εκ τούτου, η ευθύνη της διαχείρισής τους πρέπει να αναλαμβάνεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

2.   Ιστορικό

2.1.

Η μετανάστευση αποτελεί ιστορική σταθερά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με σαφή αντίκτυπο στο μέλλον της, καθώς και στο μέλλον των κοινωνιών που την απαρτίζουν. Η από κοινού διαχείριση της μετανάστευσης στην ΕΕ είναι μια ανολοκλήρωτη διαδικασία και, κατά τα τελευταία έτη, αυτό έχει οδηγήσει σε μια θεσμική κρίση η οποία αποκάλυψε την ανυπαρξία κοινής ευρωπαϊκής φωνής. Είναι επιτακτική ανάγκη να ανακτηθεί το έργο που έχει επιτελεστεί από τα διάφορα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα ώστε να αναθεωρηθούν τα υφιστάμενα μέσα και να δημιουργηθούν εναλλακτικές λύσεις για την ανάπτυξη μιας κοινής πολιτικής για τη μετανάστευση και το άσυλο, ολοκληρωμένης και συνεκτικής, σύμφωνα με τις αρχές του διεθνούς δικαίου και των Συνθηκών.

2.2.

Η μετανάστευση αποτελεί μία από τις πολιτικές προτεραιότητες της Επιτροπής, κύριος στόχος της οποίας είναι η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του ζητήματος. Το Ευρωπαϊκό Θεματολόγιο για τη Μετανάστευση που εγκρίθηκε το 2015 συνδυάζει την άμεση ανταπόκριση στην ανθρωπιστική κρίση στα σύνορα της Ευρώπης, με μακροπρόθεσμα μέτρα για τη διαχείριση της μετανάστευσης κατά τρόπο ολοκληρωμένο.

2.3.

Η κρίση στη Μεσόγειο ανέδειξε τις άμεσες ανάγκες και αποκάλυψε επίσης τους διαρθρωτικούς περιορισμούς της πολιτικής και των μηχανισμών της ΕΕ για τη μετανάστευση. Η ΕΕ πρέπει να βρει την κατάλληλη ισορροπία και να στείλει ξεκάθαρο μήνυμα στους Ευρωπαίους ότι η διαχείριση της μετανάστευσης γίνεται καλύτερα όταν γίνεται συλλογικά. Το Ταμείο Ασύλου και Μετανάστευσης (ΤΑΜ) και το μέσο χρηματοδοτικής στήριξης για τη διαχείριση των συνόρων και των θεωρήσεων αποτελούν μέρος αυτής της διαδικασίας.

2.4.

Στο πλαίσιο του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου για την περίοδο 2021-2027, η Επιτροπή έχει προτείνει σημαντική ενίσχυση του γενικού προϋπολογισμού για τη διαχείριση της μετανάστευσης και των συνόρων, παρέχοντας στο νέο ΤΑΜ συνολικό προτεινόμενο ποσό ύψους 10,415 δισεκατ. ευρώ (σε τρέχουσες τιμές) (4) και 9,318 δισεκατ. ευρώ (σε τρέχουσες τιμές) στο Ταμείο για την ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων.

2.5.

Το ΤΑΜ έχει ως στόχο να συμβάλει σε μια συνολική διαχείριση της μετανάστευσης, της ένταξης και της επιστροφής, καθώς και του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου (ΚΕΣΑ), παρέχοντας στήριξη στα κράτη μέλη σε ένα πλαίσιο αλληλεγγύης και διαμοιρασμού ευθυνών.

2.6.

Το μέσο χρηματοδοτικής στήριξης για τη διαχείριση των συνόρων και των θεωρήσεων, ως μέρος του Ταμείου για την ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων, έχει ως στόχο να βοηθήσει τα κράτη μέλη να επιτύχουν καλύτερα τα κοινά μέτρα που αφορούν τη διέλευση προσώπων από τα εσωτερικά σύνορα, καθώς και τους συνοριακούς ελέγχους και την κοινή πολιτική θεωρήσεων. Η αποτελεσματική διαχείριση των εξωτερικών συνόρων είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη ενός χώρου χωρίς σύνορα, όπου πρόσωπα και εμπορεύματα μπορούν να κυκλοφορούν ελεύθερα.

3.   Γενικές παρατηρήσεις

3.1.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι, ως νομική βάση και των δύο μέσων, αναφέρεται το άρθρο 80 της ΣΛΕΕ, που υπενθυμίζει ότι οι κοινές πολιτικές για το άσυλο, τη μετανάστευση και τα εξωτερικά σύνορα διέπονται από την αρχή της αλληλεγγύης και της δίκαιης κατανομής ευθυνών μεταξύ των κρατών μελών.

3.2.

Τα δύο εν λόγω μέσα θα πρέπει να εφαρμοστούν με σαφείς και ακριβείς οδηγίες όσον αφορά τα συστήματα διαχείρισης και ελέγχου, καθώς και τις απαιτήσεις ελέγχου. Θα πρέπει να προωθηθεί η απλούστευση των διαδικασιών και η μείωση του διοικητικού φόρτου των μέσων αυτών, ενώ θα πρέπει να σημειωθεί πρόοδος και στα μέτρα που θα εξασφαλίζουν μεγαλύτερη διαφάνεια, καλύτερη απόδοση λογαριασμών και τήρηση των στόχων όσον αφορά τα κεφάλαια που μεταφέρονται στα κράτη μέλη.

3.3.

Τα μέσα πρέπει να συντονιστούν με τις άλλες ισχύουσες διατάξεις και, αποφεύγοντας τις επικαλύψεις, να λειτουργούν απολύτως συμπληρωματικά με τις διάφορες υπηρεσίες της ΕΕ που εργάζονται στους εν λόγω τομείς. Η λειτουργία τους πρέπει να είναι σύμφωνη με τις σχετικές πολιτικές της ΕΕ, όπως η διαχείριση των συνόρων, η εσωτερική ασφάλεια, η ένταξη και η κοινωνική ενσωμάτωση των υπηκόων τρίτων χωρών και η εξωτερική πολιτική της ΕΕ.

3.4.

Αυτά τα μέσα πρέπει να είναι ευέλικτα ώστε να ανταποκρίνονται στις μεταβαλλόμενες προκλήσεις στον τομέα της διαχείρισης των συνόρων και των θεωρήσεων. Ως εκ τούτου, πέραν της σταθερής χρηματοδοτικής στήριξης για κάθε συμμετέχον κράτος μέλος, αξιολογείται θετικά το ότι τα υπόλοιπα κονδύλια θα διατίθενται σε ειδικές δράσεις, στις οποίες η συμβολή της ΕΕ θα έχει προστιθέμενη αξία.

3.5.

Τα μέσα πρέπει να συμβάλλουν στην οικοδόμηση της αλληλεγγύης και της συνυπευθυνότητας μεταξύ εκείνων των κρατών μελών που εφαρμόζουν πλήρως τις διατάξεις του Σένγκεν (ή ετοιμάζονται να συμμετάσχουν πλήρως στο Σένγκεν) για τα εξωτερικά σύνορα και τις θεωρήσεις, και πρέπει να αξιοποιούνται προς το συμφέρον της κοινής πολιτικής της Ένωσης για τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων. Προκειμένου να διασφαλιστεί η ομαλή λειτουργία του Σένγκεν, η διαχείριση των εξωτερικών συνόρων —που είναι κοινά σύνορα— θα πρέπει να ασκείται σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

3.6.

Είναι σημαντικό να ενοποιηθεί η ορολογία της «παράτυπης» ή «χωρίς έγγραφα» μετανάστευσης στα κείμενα, ακολουθώντας τις συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης (5) και του ίδιου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (6).

3.7.

Η ΕΕ χρειάζεται μια κοινή μεταναστευτική πολιτική με μέσα και τρόπους που να διευκολύνουν την ομαλή και νόμιμη μετανάστευση, καθώς και την προστασία του δικαιώματος ασύλου. Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι οι αιτιολογικές σκέψεις επικεντρώνονται κυρίως στις παράτυπες αφίξεις ή στους συνοριακούς ελέγχους χωρίς να αναφέρονται στην ανάγκη να προωθηθεί με τρόπο ρηξικέλευθο ένα ολοκληρωμένο ευρωπαϊκό σύστημα μετανάστευσης. Είναι επίσης απαραίτητο να γίνει μια μεταρρύθμιση του συστήματος του Δουβλίνου.

4.   Ειδικές παρατηρήσεις

4.1.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί πρόσφορες τις προτάσεις για τα δύο χρηματοδοτικά μέσα, αναγνωρίζοντας όλα όσα παρείχε η χρηματοδοτική και τεχνική βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα κράτη μέλη κατά την περίοδο 2015-2017 μέσω του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (7) και άλλων, καθώς συνέβαλε στη βελτίωση της διαχείρισης στους τομείς του ασύλου, της μετανάστευσης και των εξωτερικών συνόρων.

4.2.

Αξιολογείται θετικά η αύξηση του προϋπολογισμού των δύο Ταμείων, υπό την προϋπόθεση ότι θα εξυπηρετεί τον στόχο για μια ενωσιακή πολιτική μετανάστευσης που να είναι ολοκληρωμένη, κοινή, συνεκτική και σύμφωνη προς τις αρχές του διεθνούς δικαίου και που ταυτόχρονα να αναγνωρίζει τις ανάγκες των κοινωνιών υποδοχής και των πολιτών της ΕΕ και να συνεργάζεται στενά με τους εταίρους της σε ολόκληρο τον κόσμο.

4.3.

Θεωρείται απαραίτητο να επανενταχθεί η λέξη «ένταξη» στην επωνυμία του ΤΑΜ, δεδομένου ότι η ενσωμάτωση αποτελεί πρόκληση για τα κράτη μέλη.

4.4.

Αξιολογείται θετικά το γεγονός ότι το ΤΑΜ αναγνωρίζει τον ρόλο που διαδραματίζουν οι τοπικές και περιφερειακές αρχές (μεταξύ άλλων οι εξόχως απόκεντρες), οι κοινωνικοί φορείς και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, στην ένταξη των υπηκόων τρίτων χωρών, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα, συμπεριλαμβανομένης της ένταξης στην αγορά εργασίας. Είναι λυπηρό το γεγονός ότι δεν παρέχονται καινοτόμοι τρόποι για να βελτιωθεί η πρόσβαση των φορέων αυτών στο ΤΑΜ, ενώ υπενθυμίζεται πόσο σημαντικό είναι να διασφαλίζεται και να τηρείται η αρχή της επικουρικότητας.

4.5.

Αξιολογείται θετικά το γεγονός ότι κατά τη χρήση της λειτουργικής στήριξης αυτού του ταμείου μπορεί να διαπιστωθεί ότι ένα κράτος μέλος δεν συμμορφώνεται με το σχετικό κεκτημένο της Ένωσης και δεν τηρεί τις δεσμευτικές υποχρεώσεις των Συνθηκών ή ότι υπάρχει σαφής κίνδυνος παραβίασης των αξιών της Ένωσης στον τομέα του ασύλου και της επιστροφής. Θα ήταν ευκταίο να συγκεκριμενοποιηθούν περαιτέρω οι συνέπειες της εν λόγω μη συμμόρφωσης ως προς τη χρήση της λειτουργικής ενίσχυσης του ΤΑΜ. Υπενθυμίζεται ότι η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την άποψη ότι η Επιτροπή μπορεί να παρεμβαίνει σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, σύμφωνα πάντοτε με μια διαφανή διαδικασία βάσει της οποίας θα ενημερώνονται αμέσως τα νομοθετικά όργανα της ΕΕ (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και Συμβούλιο) (8). Φρονεί επίσης ότι πρέπει να μπορεί να ξεκινήσει αμέσως διαδικασία επί παραβάσει για τη μη συμμόρφωση στους τομείς αυτούς από πλευράς των κρατών μελών.

4.6.

Για τη συνεργασία με τρίτες χώρες, προκειμένου να υπάρχει ορθή διαχείριση των ροών των αιτούντων άσυλο, απαιτούνται οικονομικά κίνητρα, αλλά και τεχνική συνεργασία και θεσμική ενίσχυση. Το Καταπιστευματικό Ταμείο Έκτακτης Ανάγκης της ΕΕ για την Αφρική αποτελεί αναγκαίο αλλά όχι αποκλειστικό μέσο: η παροχή ενδεδειγμένου κονδυλίου του προϋπολογισμού πρέπει να συμπληρωθεί από την επιδίωξη μιας πραγματικής εταιρικής σχέσης, με κοινή ευθύνη και κοινούς στόχους εντός του πλαισίου των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης, μεταξύ των κρατών της Ένωσης και των αφρικανικών χωρών. Θα πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για τη βελτίωση του συντονισμού των εν λόγω δράσεων στον τομέα της μετανάστευσης και του ασύλου με τη θεσμική ενίσχυση και τη στήριξη των δημοκρατικών διαδικασιών της ΓΔ DEVCO, με τρόπο ώστε να αποφεύγονται οι επικαλύψεις και η έλλειψη συνοχής.

4.7.

Κρίνεται αναγκαίο να υπάρξει πιο στενή παρακολούθηση της υποχρέωσης για συνεργασία και θέσπιση μηχανισμών συντονισμού με τις αρχές που διαχειρίζονται το ΕΚΤ+ και το ΕΤΠΑ σε κάθε κράτος μέλος, με σκοπό την προώθηση του συντονισμού και της οριζόντιας προσέγγισης, καθώς και τη διερεύνηση του τρόπου εφαρμογής τους όταν εμπίπτουν στην αρμοδιότητα και των υποεθνικών διοικητικών αρχών.

4.8.

Είναι απαραίτητο το ΤΑΜ να προσδώσει μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία στην ενίσχυση του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου, στην ικανότητα των κρατών μελών να συντρέχουν τα πρόσωπα που χρήζουν διεθνούς προστασίας, στην προώθηση της χρήσης νόμιμων διαύλων εισόδου στο έδαφος της ΕΕ και στη στήριξη της ένταξης των νομίμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών.

4.9.

Όσον αφορά την ένταξη, η κλείδα κατανομής λαμβάνει υπόψη μόνο τις ετήσιες ροές αφίξεων και τα συνολικά ποσοστά των αλλοδαπών πληθυσμών, χωρίς να χρησιμοποιεί κανέναν ποιοτικό δείκτη που να μπορεί επίσης να χρησιμεύσει για τον καλύτερο προσδιορισμό των ειδικών αναγκών των κρατών μελών. Είναι αναγκαίο να προσδιοριστούν με μεγαλύτερη ακρίβεια οι στόχοι προς την κατεύθυνση αυτή και να καθοριστούν δείκτες (9) που να δίνουν τη δυνατότητα για συνεχή αξιολόγηση της επιτυχίας της συνεισφοράς του ΤΑΜ σε αυτούς τους τομείς.

4.10.

Είναι ζωτικής σημασίας να διασφαλιστεί η αξιολόγηση —ενδιάμεση και αναδρομική— του ΤΑΜ και να υπάρχουν ευέλικτοι μηχανισμοί που θα καθιστούν δυνατή τη διενέργεια διορθώσεων στις αξιολογούμενες δράσεις. Κρίνεται αναγκαίο να συνδυαστεί η αξιολόγηση του αντικτύπου και των αποτελεσμάτων, ιδίως για τις δράσεις εκείνες που μπορούν να υλοποιηθούν από διαφορετικά διοικητικά επίπεδα σε κάθε κράτος μέλος.

4.11.

Η μείωση των κινήτρων για την παράτυπη μετανάστευση μέσω μιας πολιτικής για την επιστροφή και επανεισδοχή δεν είναι προφανής. Θεωρείται σημαντικό η πολιτική επιστροφής και επανεισδοχής να είναι αποτελεσματική και να εγγυάται τα ανθρώπινα δικαιώματα των ατόμων που αφορά και τονίζεται η ανάγκη να βελτιωθεί η αξιολόγηση των πολιτικών αυτών και του πραγματικού αντικτύπου τους στη μείωση των παράτυπων ροών.

4.12.

Επίσης, είναι σημαντικό να τονιστεί η ανάγκη καταπολέμησης της παράτυπης απασχόλησης, ιδίως μεταναστών σε κατάσταση διοικητικής παρατυπίας ή σε περιπτώσεις παραβιάσεων εργασιακών δικαιωμάτων και εργασιακής εκμετάλλευσης. Αξιολογείται πολύ θετικά το γεγονός ότι το ΤΑΜ μπορεί να χρησιμεύσει για τη χρηματοδότηση μέτρων που αποσκοπούν στην εξάλειψη των κινήτρων για την παράτυπη μετανάστευση, συμπεριλαμβανομένης της παράτυπης απασχόλησης, που μπορεί να αποτελεί στοιχείο προσέλκυσης παράτυπων ροών, αθέμιτου ανταγωνισμού μεταξύ επιχειρήσεων και πεδίο παραβίασης δικαιωμάτων (10).

4.13.

Θεωρείται πολύ θετική η διάθεση πόρων στο Πλαίσιο για την επανεγκατάσταση (και την εισδοχή για ανθρωπιστικούς λόγους) της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αναμένεται ότι το στοχευμένο ενωσιακό σύστημα επανεγκατάστασης θα καταστήσει τη δέσμευση αυτή πραγματικότητα η οποία θα υλοποιείται όντως από τα κράτη μέλη. Η ΕΟΚΕ έχει ήδη εκφράσει τη στήριξή της στην καθιέρωση στοχευμένου ενωσιακού συστήματος επανεγκατάστασης, προκειμένου να καταστεί η πρωτοβουλία αυτή πραγματικότητα που θα υλοποιείται όντως από τα κράτη μέλη, με την παροχή οικονομικών κινήτρων για εκείνα τα κράτη μέλη που συμμετέχουν περισσότερο.

4.14.

Το μέσο για τη χρηματοδοτική στήριξη της διαχείρισης των συνόρων και των θεωρήσεων επαναλαμβάνει την επιθυμία να συμβάλει στην εξασφάλιση της εσωτερικής ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων, ωστόσο είναι λυπηρό το γεγονός ότι δεν αναφέρεται ειδικώς η προστασία των δικαιωμάτων αυτών στις παραμεθόριες περιοχές, ούτε και όσον αφορά τα άτομα που δεν είναι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

4.15.

Η ΕΟΚΕ αξιολογεί θετικά το ότι το μέσο επιτρέπει στα κράτη μέλη να υλοποιούν έργα μαζί με τρίτη χώρα ή στην επικράτειά της, πάντοτε κατόπιν διαβούλευσης με την Επιτροπή. Θεωρεί ότι θα πρέπει να υπάρχει καλύτερη ενημέρωση σχετικά με τις απαιτήσεις αυτής της διαβούλευσης (ή την κοινοποίηση της πληροφορίας), με τη θέσπιση σαφών κριτηρίων που θα περιλαμβάνουν επίσης την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα προορισμού. Αυτό κρίνεται απαραίτητο, δεδομένου ότι οι δράσεις με τρίτη χώρα μπορεί να περιλαμβάνουν δράσεις όπως η παρακολούθηση, ο εντοπισμός, η ταυτοποίηση, η ανίχνευση, η πρόληψη και η αναχαίτιση μη επιτρεπόμενων συνοριακών διελεύσεων.

4.16.

Εκφράζεται λύπη για το γεγονός ότι στον κανονισμό εξομοιώνεται, κατ’ επανάληψη, η καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης με την καταπολέμηση του διασυνοριακού εγκλήματος, χωρίς να γίνεται διάκριση των παράνομων στόχων της δεύτερης σε αντιδιαστολή προς την πρώτη.

4.17.

Όσον αφορά τη διαχείριση των συνόρων, θεωρείται απογοητευτικό το γεγονός ότι εξακολουθεί να νοείται η ασφάλεια ως ζήτημα κατεξοχήν «στρατιωτικό», τη στιγμή που η «Συνολική στρατηγική της ΕΕ για την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας» ορίζει ότι η ΕΕ θα προαγάγει την ανθρώπινη ασφάλεια μέσω μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης. Αυτό συνεπάγεται δράσεις με στόχο τη μείωση της φτώχειας και των ανισοτήτων, την προώθηση της χρηστής διακυβέρνησης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη στήριξη της ανάπτυξης, καθώς και την αντιμετώπιση των γενεσιουργών αιτίων των συγκρούσεων και της ανασφάλειας, μεταξύ άλλων.

4.18.

Είναι θετικό το γεγονός ότι σημειώνεται πως ο στόχος του μέσου είναι επίσης να συμβάλλει στην προστασία και τη διάσωση της ζωής μεταναστών, και ότι υπενθυμίζεται στα κράτη μέλη ότι η επιτήρηση των θαλάσσιων συνόρων περιλαμβάνει όχι μόνο στην ασφάλεια και τον έλεγχο των συνόρων, αλλά και τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης στη θάλασσα.

---

(1)  Βλέπε SOC/582 για την Αναθεώρηση του Κώδικα θεωρήσεων (ΕΕ C 440 της 6.12.2018, σ. 142).

(2)  Υπόθεση Hirsi Jamaa και άλλων κατά Ιταλίας (προσφυγή αριθ. 27765/09)

(3)  ΕΕ C 303 της 19.8.2016, σ. 109·ΕΕ C 451 της 16.12.2014, σ. 1·ΕΕ C 458 της 19.12.2014, σ. 7·ΕΕ C 44 της 11.2.2011, σ. 162.

(4)  Για περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τα ποσά αυτά, βλέπε ECO/460 «Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο μετά το 2020». (ΕΕ C 440 της 6.12.2018, σ. 106).

(5)  Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης. Ψήφισμα 1509 (2006).

(6)  Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 14ης Ιανουαρίου 2009, σχετικά με την κατάσταση των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση 2004-2008 (2007/2145(INI)).

(7)  Τον Απρίλιο του 2014, εγκρίθηκε ο Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 516/2014, που ορίζει ένα ειδικό χρηματοδοτικό πρόγραμμα της ΕΕ για το άσυλο και τη μετανάστευση για την περίοδο 2014-2020, με στόχο να συμβάλει, μέσω της χρηματοδοτικής στήριξης, στην αποτελεσματική διαχείριση των μεταναστευτικών ροών και την υλοποίηση και την ανάπτυξη μιας κοινής ενωσιακής προσέγγισης για το άσυλο και τη μετανάστευση. Το ΤΑΜΕ είχε τέσσερις στόχους: (1) την ενίσχυση και ανάπτυξη του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου· (2) τη στήριξη της νόμιμης μετανάστευσης προς τα κράτη μέλη σύμφωνα με τις οικονομικές και κοινωνικές τους ανάγκες, και την προώθηση της αποτελεσματικής ένταξης υπηκόων τρίτων χωρών· (3) τις πιο δίκαιες και αποτελεσματικές στρατηγικές επιστροφής, με στόχο την αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης· (4) τη μεγαλύτερη αλληλεγγύη και κατανομή ευθυνών μεταξύ των κρατών μελών, ιδίως προς τα κράτη μέλη που πλήττονται περισσότερο από εισροές μεταναστών και αιτούντων άσυλο.

(8)  ΕΕ C 303 της 19.8.2016, σ. 109.

(9)  ΟΟΣΑ/ΕΕ (2015) Indicators of Immigrant Integration 2015» (Δείκτες ένταξης μεταναστών 2015) ή «δείκτες της Σαραγόσα».

(10)  Βλέπε τις γνωμοδοτήσεις που έχουν υιοθετηθεί ΕΕ C 204 της 9.8.2008, σ. 70, και ΕΕ C 75 της 10.3.2017, σ. 81.