13.10.2017   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 345/25


Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Η βιομηχανία απομιμήσεων και πειρατικών προϊόντων»

(γνωμοδότηση πρωτοβουλίας)

(2017/C 345/04)

Εισηγητής:

ο κ. Antonello PEZZINI

Συνεισηγητής:

ο κ. Hannes LEO

Απόφαση της συνόδου ολομέλειας

26.1.2017

Νομική βάση

Άρθρο 29 παράγραφος 2 του εσωτερικού κανονισμού

 

Γνωμοδότηση πρωτοβουλίας

Αρμόδιο όργανο

Συμβουλευτική Επιτροπή Βιομηχανικών Μεταλλαγών (CCMI)

Υιοθετήθηκε από τη CCMI

22.6.2017

Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια

5.7.2017

Σύνοδος ολομέλειας αριθ.

527

Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας

(υπέρ/κατά/αποχές)

119/0/0

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.

Η ευρωπαϊκή οικονομία βασίζεται ολοένα και περισσότερο στη δημιουργικότητα και την καινοτομία. Στους κλάδους που συνδέονται άμεσα με τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας (ΔΔΙ) στην Ευρώπη παράγεται το 39 % του ΑΕγχΠ της ΕΕ και απασχολείται το 26 % των εργαζομένων (1). Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι επιχειρήσεις πρέπει να λειτουργούν σε ένα σύνολο συνθηκών ευνοϊκών για την καινοτομία, τις επενδύσεις και την απασχόληση.

1.2.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΗΕ (2) και του ΟΟΣΑ, τα προϊόντα απομίμησης αποτελούν το 5 με 7 %, ή το 2,5 % (εκτιμήσεις ΟΗΕ και ΟΟΣΑ αντιστοίχως) του παγκόσμιου εμπορίου. Η πλειονότητα των προϊόντων απομιμήσεων που κυκλοφορούν στην Ευρώπη παράγεται εκτός της ΕΕ, όμως η παραγωγή έχει αυξητικές τάσεις και στα κράτη μέλη της. Το διαδίκτυο έχει σε μεγάλο βαθμό απλοποιήσει και αυξήσει σημαντικά το περιθώριο της επιγραμμικής πώλησης απομιμήσεων, ενώ ο κίνδυνος δίωξης παραμένει πολύ χαμηλός.

1.3.

Η βιομηχανία απομιμήσεων εκμεταλλεύεται τόσο τις διαφορές στην αποτελεσματικότητα των τελωνειακών ελέγχων σε βασικά σημεία εισόδου στην ενιαία αγορά όσο και τον κατακερματισμένο και ποικίλο τρόπο εφαρμογής των ενωσιακών κανόνων και προτύπων ανά τα κράτη μέλη, με συνέπεια να διευκολύνεται η εισαγωγή στην ΕΕ προϊόντων που θέτουν σε κίνδυνο την υγεία των καταναλωτών, τη δημόσια ασφάλεια, την προστασία των πολιτών και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.

1.4.

Κατά συνέπεια, μια πλήρως λειτουργική και διαλειτουργική Τελωνειακή Ένωση πρέπει να εξασφαλίζει την αποτελεσματική λειτουργία του νέου συστήματος που θεσπίστηκε με τον τελωνειακό κώδικα, την προστασία των επιχειρήσεων από τον αθέμιτο ανταγωνισμό —ιδίως δε από την παγκόσμια βιομηχανία απομιμήσεων και πειρατικών προϊόντων— όχι μόνο προς το συμφέρον των επιχειρήσεων, αλλά και επειδή έχει άμεσες προεκτάσεις στην παγκόσμια υγεία, την ασφάλεια και την προστασία των πολιτών, καθώς και την οικονομική ανάπτυξη.

1.5.

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, δεδομένου ότι δύο είδη παραποίησης πρέπει να διακρίνονται —η μεν απομίμηση ως παραβίαση των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, δηλαδή απλώς αθέμιτος ανταγωνισμός με καμία απειλή για την ασφάλεια και τη δημόσια υγεία, η δε απομίμηση ως αδίκημα όπως ορίζεται στη σύμβαση Medicrime (3)—, η πάταξη των απομιμήσεων και της πειρατείας πρέπει να αποτελεί βασική προτεραιότητα της ΕΕ, όχι μόνο με σκοπό την κατοχύρωση της υγιούς ανάπτυξης του ελεύθερου παγκόσμιου εμπορίου χωρίς προστατευτισμό, αλλά και λόγω της ενίσχυσης της «επαγγελματικότητας» του οργανωμένου εγκλήματος στο εμπόριο παραποιημένων και πειρατικών προϊόντων και των κινδύνων που αυτό ενέχει για τους καταναλωτές. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει κατάλληλες ποινικές διαδικασίες για να αποθαρρύνονται τέτοιες «εγκληματικές δραστηριότητες απομίμησης».

1.6.

Για να μειωθούν οι αρνητικές επιπτώσεις του αυξανόμενου όγκου των απομιμήσεων και πειρατικών προϊόντων στην αγορά, πρέπει να ληφθούν μέτρα σε τομεακό, εθνικό, ενωσιακό και πολυμερές επίπεδο για την αντιμετώπιση των εξής:

της αδυναμίας ενίσχυσης της παραγωγής και των επενδύσεων,

της βλάβης της εικόνας και της ποιότητας, συμπεριλαμβανομένων της μη τήρησης των τεχνικών προδιαγραφών και της μη συμμόρφωσης με αυτές, της χρήσης πλαστών πιστοποιητικών και πλαστών επισημάνσεων τήρησης προδιαγραφών συμμόρφωσης, καθώς και της κατάχρησης τέτοιων πιστοποιητικών και των επισημάνσεων,

των κινδύνων για την υγεία, την ασφάλεια και το περιβάλλον,

της απουσίας κάθε είδους πιστοποίησης, προδιαγραφών και ποιοτικού ελέγχου στα εμπορεύματα απομίμησης,

της απώλειας θέσεων εργασίας και της αδυναμίας δημιουργίας νέων επιχειρήσεων,

της απώλειας φορολογικών εσόδων και εσόδων από φόρους υπέρ τρίτων,

των αυξανόμενων προβλημάτων στον τομέα της ασφάλειας και της καταπολέμησης του οργανωμένου εγκλήματος.

1.7.

Η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι όλοι οι δημόσιοι και ιδιωτικοί αρμόδιοι παράγοντες πρέπει να καταβάλουν κοινή προσπάθεια για τον προσδιορισμό και την εφαρμογή μιας κοινής στρατηγικής συντονισμένων μέτρων με σκοπό την πρόληψη, την ανίχνευση και την καταπολέμηση του φαινομένου αυτού, με την υποστήριξη του κατάλληλου κοινού τεχνικού και νομοθετικού πλαισίου.

1.8.

Ωστόσο, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η πρωτοβουλία είναι, κατά κύριο λόγο, θέμα του ιδιωτικού τομέα στην ΕΕ, και ο οποίος περιλαμβάνει τις/τους αμεσότερα ενδιαφερόμενες βιομηχανίες/ενδιαφερόμενους παρόχους υπηρεσιών, ολόκληρη την αλυσίδα προστιθέμενης αξίας, με τη συμμετοχή των κατόχων δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας και των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Η δε Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να επικαιροποιήσει το κανονιστικό πλαίσιο για τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας με σκοπό τον εκσυγχρονισμό των ισχυόντων κανόνων και την προσαρμογή των επιλογών που προσφέρει σήμερα το Ποινικό Δίκαιο στην ΕΕ και τα κράτη μέλη της. Μαζί θα πρέπει να δημιουργήσουν μια ισχυρή κοινή ώθηση, από την πηγή και σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού, εντοπίζοντας διαλειτουργικούς μηχανισμούς διεθνούς συνεργασίας και παρακολούθησης προμηθευτών/πελατών προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος απομιμήσεων στην αλυσίδα εφοδιασμού.

1.9.

Η ενίσχυση της κοινής δράσης του ιδιωτικού τομέα είναι ζωτικής σημασίας, κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, ώστε να διασφαλιστούν αποτελεσματικές συνεργασίες με τους παρόχους ιστοτόπων, τους παραγωγούς περιεχομένου, τους ιδιοκτήτες εμπορικών σημάτων, τους φορείς ηλεκτρονικών πληρωμών, τους διαφημιζόμενους ή τα διαφημιστικά δίκτυα και τα μητρώα καταχώρισης χώρων στο διαδίκτυο, αλλά και να προκύψουν εθελοντικά μνημόνια κοινής δράσης, τα οποία μπορούν να αποφέρουν ταχείες προσαρμογές σε ξαφνικές αλλαγές της αγοράς.

1.10.

Η αποτελεσματική προώθηση από τον ιδιωτικό τομέα θα πρέπει να συνοδεύεται από δημόσια μέτρα όπως:

η ανάπτυξη νέων τεχνικών εκτός των δικαστικής οδού με σκοπό την ανάσχεση της ολοένα αυξανόμενης εμπορίας προϊόντων απομίμησης. Χάρη σε αυτές τις διαδικασίες θα είναι δυνατή η συνεργασία ιδιωτικού και δημόσιου τομέα για να βελτιστοποιηθεί η τελωνειακή παρέμβαση μέσω της επισήμανσης και της ιχνηλασιμότητας,

διαλειτουργικά συστήματα ανίχνευσης που επικοινωνούν με αυτόματα συστήματα διαχείρισης κινδύνων βάσει κατάλληλων τεχνολογιών, ούτως ώστε όσοι εμπορεύονται ηλεκτρονικά προϊόντα και οι κάτοχοι δικαιωμάτων να έχουν τη δυνατότητα εντοπισμού και πρόληψης τυχόν παραβάσεων,

η καθιέρωση ενός νέου στρατηγικού σχεδίου για την περίοδο 2018-2021 με ανανεωμένο και καλύτερα συντονιζόμενο πλαίσιο δράσης, το οποίο θα βασίζεται στα κατάλληλα οικονομικά μέσα, θα χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη διαφάνεια και προορατική ικανότητα, θα περιλαμβάνει καλύτερα προσαρμοσμένες τεχνικές συλλογής πληροφοριών, έναν Ενωσιακό κατάλογο «σεσημασμένων» χωρών, με την εφαρμογή ενισχυμένων επιτόπου σταθμών δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας —συμπεριλαμβανόμενης της προσπάθειας πάταξης του αδικήματος των απομιμήσεων—, θα διαθέτει πιο προηγμένα μέσα εποπτείας της αγοράς (διαδραστική βάση δεδομένων), καθώς και μια αποτελεσματική κοινή τελωνειακή υπηρεσία, σύμφωνα και με την πρόταση οδηγίας σχετικά με το ενωσιακό νομικό πλαίσιο για τις τελωνειακές παραβάσεις και τις σχετικές κυρώσεις (4),

πρωτοβουλίες για την εκπόνηση καλύτερων στατιστικών και αναλύσεων για τις διαστάσεις και τον αντίκτυπο του φαινομένου των απομιμήσεων.

1.11.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί ευρωπαϊκή εκστρατεία για την καταπολέμηση των απομιμήσεων, συμπεριλαμβανομένης της θέσπισης μιας ευρωπαϊκής ημέρας κατά των απομιμήσεων και μιας ειδικής τηλεφωνικής γραμμής, όπου θα αναδεικνύονται τα εξής:

οι σοβαρές βλάβες που συνεπάγεται η κυκλοφορία και η αγορά απομιμήσεων και προϊόντων πειρατείας για ολόκληρους τομείς της οικονομίας, για την υγεία, το περιβάλλον, την ευρωπαϊκή καινοτομία και δημιουργικότητα, καθώς και για την απασχόληση, τα δημόσια έσοδα και την οικονομική ανάπτυξη στο σύνολό της,

η ανάγκη να καταβληθούν ουσιαστικές προσπάθειες για τη βελτίωση της βάσης δεδομένων για τα προϊόντα απομιμήσεων και για την αξιολόγηση της σχετικής παραγωγής και των απωλειών θέσεων εργασίας, έτσι ώστε να σχεδιαστούν κατάλληλες πολιτικές. Προς το παρόν, η στατιστική βάση και οι οικονομετρικές εκτιμήσεις πρέπει να είναι πιο ακριβείς, αξιόπιστες και συγκρίσιμες.

1.12.

Η ΕΟΚΕ κρίνει απαραίτητη την ενίσχυση του συντονισμού των διαφόρων υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τους συναρμόδιους ευρωπαϊκούς οργανισμούς και με τους ομολόγους τους στα κράτη μέλη. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την παροχή επαρκών πόρων για τη συνεργασία σε όλη την Ευρώπη και με προσπάθειες για τη δημιουργία μιας πραγματικής νοοτροπίας συνεργασίας. Η δημιουργία μιας κεντρικής ειδικής ομάδας δράσης κατά των απομιμήσεων για ενδεδειγμένο χρονικό διάστημα εκτιμάται ότι μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη του στόχου αυτού.

1.13.

Η ΕΟΚΕ καλεί το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να προτρέψουν επειγόντως την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ώστε:

να δώσει άμεσα συνέχεια στα τεχνολογικά και διαρθρωτικά μέτρα και το νέο σχέδιο δράσης για την περίοδο 2018-2021 κατά των απομιμήσεων και των πειρατικών προϊόντων,

να προαγάγει ισχυρότερη κοινή δράση από τον ιδιωτικό τομέα, με κανονισμούς, κανόνες και δομές που διασφαλίζουν ότι το ελεύθερο διεθνές εμπόριο αναπτύσσεται σε δίκαιη και προορατική βάση.

2.   Εισαγωγή: η φύση, τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά του φαινομένου

2.1.

Για τον ορισμό του θέματος της παρούσας γνωμοδότησης, γίνεται αναφορά στις έννοιες της παραποίησης/απομίμησης όπως ορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 608/2013. Η ηλεκτρονική και ψηφιακή πειρατεία, το εμπόριο δηλαδή και η διάδοση λογισμικού πληροφορικής ή παράνομων αρχείων κατά παράβαση των σχετικών νόμων περί διανοητικής ιδιοκτησίας, δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της παρούσας γνωμοδότησης, δεδομένου ότι συνδέονται στενά με το Ψηφιακό Θεματολόγιο, για το οποίο η ΕΟΚΕ έχει συστήσει ειδική μόνιμη ομάδα μελέτης.

2.2.

Η ποσοτικοποίηση του φαινομένου της απομίμησης είναι σύνθετο έργο δεδομένου ότι, όπως συμβαίνει σε όλους τους τομείς παράνομης δραστηριότητας, τα διαθέσιμα δεδομένα βασίζονται υπερβολικά σε εκτιμήσεις και προσεγγιστικούς υπολογισμούς, εφόσον τα κανάλια παραποίησης ελέγχονται κατά το πλείστον από εγκληματικές οργανώσεις οι οποίες έχουν εντοπίσει το τεράστιο δυναμικό αυτού του είδους παράνομης δραστηριότητας με ελάχιστο κίνδυνο σύλληψης.

2.3.

Τα τελευταία χρόνια, οι τύποι προϊόντων που προορίζονται για απομίμηση έχουν πολλαπλασιαστεί, σε τέτοιο βαθμό ώστε να μην υπάρχουν πλέον προϊόντα που να μην μπορούν να παραποιηθούν και να πωληθούν. Όλα αντιγράφονται, από εξαρτήματα ένδυσης, ανταλλακτικά μηχανών, εργαλεία, οικοδομικά υλικά ή εξοπλισμό έως κοσμήματα, υποδήματα, αντικείμενα σχεδιασμού, παιχνίδια, καλλυντικά και φάρμακα. Μάλιστα, τα προϊόντα απομίμησης φαίνεται να αποτελούν πλέον έναν αυτοτελή παράλληλο τομέα, έναν πραγματικό ανταγωνιστή τον οποίο οι επιχειρήσεις πρέπει να αντιμετωπίζουν και έναντι του οποίου πρέπει να υπερασπίζονται το μερίδιο αγοράς τους.

2.4.

Η ευκολία αγοράς συνεπάγεται συχνά ότι οι καταναλωτές επιλέγουν τις απομιμήσεις, με σοβαρές επιπτώσεις στις επιχειρήσεις, ιδίως στις ΜΜΕ. Λόγω της ανεπαρκούς ρυθμιστικού καθεστώτος και των δυσκολιών στον έλεγχο, το ηλεκτρονικό εμπόριο και οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί αποτελούν έναν αποτελεσματικό και ασφαλή τρόπο δημιουργίας μιας ευρείας πελατειακής βάσης και εμπορίας φθηνών προϊόντων απομίμησης.

2.5.

Η παραχάραξη έχει καταστεί ένας από τους συντονιστές και χρηματοδότες του οργανωμένου εγκλήματος. Η συμμετοχή εγκληματικών οργανώσεων έχει οδηγήσει σε δραματική αύξηση του επιπέδου επαγγελματισμού στον κλάδο της παραποίησης/απομίμησης: οι οργανωμένοι εγκληματίες έχουν αναπτύξει τα αναγκαία δίκτυα ώστε να μπορούν να βελτιστοποιούν τα αποτελέσματά τους σε παγκόσμια κλίμακα.

2.6.

Η παραγωγή απομιμήσεων θεωρείται γενικά εξωτερικό φαινόμενο: οι στατιστικές των τελωνειακών αρχών δείχνουν σαφώς ότι η πλειοψηφία των χωρών από τις οποίες προέρχονται παραποιημένα προϊόντα δεν είναι κράτη μέλη της ΕΕ. Η Κίνα, μολονότι έχει αναλάβει τη σημαντικότερη δέσμευση για την πάταξη της απομίμησης, παραμένει ένας από τους βασικούς παράγοντες του τομέα αυτού.

2.7.

Η διάδοση του διαδικτύου δημιούργησε νέους διαύλους διανομής προϊόντων απομιμήσεων με χαμηλό κίνδυνο για τον πωλητή, λόγω της δυσκολίας ποινικής δίωξης των μεσαζόντων στην αλυσίδα προστιθέμενης αξίας. Συνεπώς, κρίνεται απαραίτητη η μεγαλύτερη συνεργασία σε όλη την αλυσίδα προστιθέμενης αξίας, εφόσον το ζητούμενο είναι η καταπολέμηση της εμπορίας προϊόντων απομιμήσεων.

2.8.

Στους κλάδους που συνδέονται άμεσα με τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας στην Ευρώπη παράγεται το 39 % του ΑΕγχΠ της ΕΕ και απασχολείται το 26 % των εργαζομένων (5). Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες του ΠΟΕ (6), τα παραποιημένα προϊόντα αντιπροσωπεύουν μεταξύ 5 και 7 % του παγκόσμιου εμπορίου, ήτοι περίπου 600 δισεκατ. ευρώ ετησίως, ενώ ο ΟΟΣΑ (7) καθόρισε την αξία των εισαγόμενων προϊόντων απομίμησης στο 2,5 % του διεθνούς εμπορίου το 2013, ποσοστό που ισοδυναμεί με 338 δισεκατ. ευρώ. Εκτιμάται δε ότι ποσοστό έως και 5 %, ή ποσό ύψους 85 δισεκατ. ευρώ, των εμπορευμάτων που εισάγονται στην ΕΕ είναι απομιμήσεις ή πειρατικά προϊόντα, εξαιρουμένων όσων παράγονται και πωλούνται μέσα σε ένα μόνο κράτος μέλος και όσων αγοράζονται μέσω του διαδικτύου ή έμμεσης οικονομικής δραστηριότητας.

2.9.

Σύμφωνα με άλλα διεθνή στατιστικά στοιχεία από το 2017 (8), το διεθνές εμπόριο προϊόντων απομίμησης και πειρατείας εκτιμάται ότι, ετησίως, απέφερε από 923 δισεκατ. έως 1,13 τρισ. δολάρια ΗΠΑ.

2.10.

Η παραγωγή παραποιημένων προϊόντων, ακόμη και σε μεγάλη κλίμακα, αυξάνεται στα κράτη μέλη, καθώς όσοι δραστηριοποιούνται στον τομέα των απομιμήσεων προϊόντων επιδιώκουν να παρακάμπτουν τους τελωνειακούς ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ.

2.11.

Η διάθεση στην αγορά παραποιημένων και πειρατικών προϊόντων προκαλεί τεράστια ζημιά στην οικονομία, καθότι διευκολύνεται η ανάπτυξη μιας παραοικονομίας, η οποία στερεί (9) από τις κυβερνήσεις τα έσοδα που απαιτούνται για βασικές δημόσιες υπηρεσίες και επιβαρύνονται φορολογικά οι φορολογούμενοι, με αποτέλεσμα την απώλεια κανονικών θέσεων εργασίας.

2.12.

Στην ΕΕ, η απομίμηση είναι υπεύθυνη για απώλειες περίπου 800 000 θέσεων εργασίας ανά έτος και για ετήσιες απώλειες φορολογικών εσόδων ύψους περίπου 14,3 δισεκατομμυρίων ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ και των ειδικών φόρων κατανάλωσης (10).

2.13.

Από την πλευρά του, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε μια σειρά ψηφισμάτων σχετικά με το θέμα, ιδίως το ψήφισμά του της 9ης Ιουνίου 2015 (11), στο οποίο προτείνεται η υιοθέτηση μίας προσέγγισης που θα βασίζεται στη συνεργασία όλων των φορέων για την καταπολέμηση της παραποίησης, η ενίσχυση της ευαισθητοποίησης των καταναλωτών και η παροχή πρόσθετων πληροφοριών, η ανάπτυξη νέων μοντέλων εμπορίου, η βελτίωση των μηχανισμών άμυνας για τις ΜΜΕ, η προώθηση της σύγκλισης των συμφερόντων μεταξύ των κρατών μελών και των τρίτων χωρών, καθώς και η διεύρυνση της χρήσης των δεδομένων που συλλέγονται από το Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO/European Union Intellectual Property Office).

2.14.

Στις 19 Μαρτίου 2013, το Συμβούλιο ενέκρινε ψήφισμα με θέμα το σχέδιο δράσης των τελωνείων της ΕΕ κατά των παραβιάσεων των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας (ΔΠΙ) για την περίοδο 2013-2017, βάσει του οποίου τίθενται σαφείς στόχοι, διατίθενται οι κατάλληλοι πόροι και καθορίζονται δείκτες αποτελεσμάτων και απόδοσης σύμφωνα με έναν σαφώς καθορισμένο χάρτη πορείας όσον αφορά τα ακόλουθα:

την εφαρμογή και παρακολούθηση της νέας νομοθεσίας για την επιβολή των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας,

μέτρα για την αντιμετώπιση της παραβίασης των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας στο εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών,

συνεργασία με τις κύριες χώρες προέλευσης, διέλευσης και προορισμού προκειμένου να καταπολεμηθεί η παράνομη διακίνηση εμπορευμάτων σε όλα τα στάδια της διεθνούς αλυσίδας εφοδιασμού,

ενίσχυση της συνεργασίας με το EUIPO και τις αρχές επιβολής του νόμου.

2.15.

Στις 18 Μαΐου 2017, στα συμπεράσματά του με θέμα τον καθορισμό προτεραιοτήτων της ΕΕ για την καταπολέμηση του οργανωμένου και του σοβαρού διεθνούς εγκλήματος για την περίοδο 2018-2021, το Συμβούλιο υπογραμμίζει τα εξής: […] Συνεπώς, […] πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στο εμπόριο παράνομων αγαθών και υπηρεσιών στο Διαδίκτυο, […] συμπεριλαμβανομένων των παραποιημένων εμπορευμάτων […]».

3.   Διεθνής επισκόπηση

3.1.

Οι τελωνειακές στατιστικές δείχνουν σαφώς ότι η πλειοψηφία των χωρών από τις οποίες προέρχονται προϊόντα απομιμήσεων δεν είναι μέλη της ΕΕ, δεδομένου ότι στους βασικούς παράγοντες της βιομηχανίας απομίμησης δεν περιλαμβάνονται μόνον η Κίνα και το Χονγκ Κονγκ, αλλά και άλλες ασιατικές χώρες που ειδικεύονται σε συγκεκριμένους τομείς: η Ινδία στα φαρμακευτικά προϊόντα, η Αίγυπτος στα τρόφιμα και η Τουρκία σε αρώματα, καλλυντικά και υποδήματα, καθώς και η Μαλαισία, η Λευκορωσία, τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Ινδονησία, η Ταϊλάνδη και οι Φιλιππίνες.

3.2.

Από στατιστικά στοιχεία των τελωνειακών αρχών της ΕΕ για το έτος 2014, προκύπτει έδειξαν ότι περισσότερο από το 66 % των παραποιημένων προϊόντων κλωστοϋφαντουργίας και ένδυσης προερχόταν από χώρες εκτός της ΕΕ.

3.3.

Τα σημεία διέλευσης για τη μεταφορά αγαθών από την Ασία στην Ευρώπη διαδραματίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο, εφόσον λειτουργούν ως κεντρικές ζώνες για τη μεταφορά εμπορευματοκιβωτίων σε ένα δίκτυο 3 000 ελεύθερων ζωνών που βρίσκονται σε 135 διαφορετικές χώρες. Στα σημεία αυτά ανταλλάσσεται, καταγράφεται και επισημαίνεται εκ νέου το περιεχόμενο των εμπορευματοκιβωτίων. Στα σημεία αυτά ανταλλάσσεται, καταγράφεται και επισημαίνεται εκ νέου το περιεχόμενο των εμπορευματοκιβωτίων.

3.4.

Ένας άλλος παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι η σημαντική αύξηση της εγχώριας παραγωγής απομιμήσεων και πειρατικών προϊόντων στην ΕΕ, δραστηριότητα η οποία, σύμφωνα με την Ευρωπόλ, γίνεται ολοένα και πιο κερδοφόρα για τους οργανωμένους εγκληματίες και η οποία ενέχει πολύ χαμηλότερους κινδύνους και συνδέεται με άλλα είδη εγκλημάτων όπως η απάτη, η παραχάραξη εγγράφων, η φοροδιαφυγή και η εμπορία ανθρώπων.

3.5.

Με τη μετεγκατάσταση των χώρων παραγωγής απομιμήσεων και πειρατικών προϊόντων εντός της ΕΕ, το χαμηλότερο κόστος μεταφοράς και τον μειωμένο κίνδυνο σύλληψης, αλλά και την ανάπτυξη καλά οργανωμένων εγκληματικών δικτύων με επαρκείς πόρους, φαίνεται ότι αναδύεται ένα νέο μοντέλο: η αναμενόμενη επέκταση της ελεύθερης ζώνης του λιμένος Ταγγέρης-Μεσογείου στο Μαρόκο, μόλις 15 χιλιόμετρα μακριά από την ΕΕ, θα μπορούσε να προσφέρει στα εγκληματικά δίκτυα περαιτέρω ευκαιρίες για την προώθηση μεγαλύτερων ποσοτήτων παραποιημένων προϊόντων στην ευρωπαϊκή αγορά.

3.6.

Οι χώρες των οποίων οι επιχειρήσεις επλήγησαν περισσότερο από δραστηριότητες απομίμησης μεταξύ 2011 και 2013 είναι οι ΗΠΑ σε ποσοστό 20 %, η Ιταλία κατά 15 %, η Γαλλία και η Ελβετία κατά 12 %, η Ιαπωνία και η Γερμανία κατά 8 % και το Ηνωμένο Βασίλειο και το Λουξεμβούργο. Εξάλλου, δεν θα πρέπει να υποτιμώνται οι έμμεσες ζημίες και το πρόσθετο κόστος που προκύπτουν για τον σχεδιασμό νέων και καινοτόμων λύσεων λόγω των δραστηριοτήτων απομίμησης.

4.   Καταπολέμηση της απομίμησης και της πειρατείας στην ενιαία αγορά

4.1.

Η ΕΟΚΕ προτρέπει τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν μέτρα με στόχο τα ακόλουθα:

την ενίσχυση των εθνικών μέτρων και νομοθεσίας κατά των απομιμήσεων και την προώθηση της εναρμόνισης της νομοθεσίας σε επίπεδο ΕΕ, με την ανάπτυξη αποτελεσματικών πλαισίων για διοικητικό έλεγχο των προϊόντων απομίμησης και την προσαρμογή των επιλογών που προσφέρει σήμερα το Ποινικό Δίκαιο στα κράτη μέλη της ΕΕ,

τη διασφάλιση ευρείας κοινής εφαρμογής σε εθνικό επίπεδο της ενωσιακής νομοθεσίας με ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών,

την ανάθεση στις αρμόδιες αρχές του καθήκοντος να προβαίνουν στη συλλογή συγκρίσιμων στατιστικών στοιχείων για τη σχέση των προϊόντων απομίμησης με θανάτους ή ατυχήματα, π.χ. ανά ομάδες προϊόντων,

τον σχεδιασμό πολιτικών για την παρακολούθηση, τη διενέργεια ελέγχων και την αποτελεσματικότερη αποτροπή των κινδύνων που ενέχουν τα προϊόντα απομίμησης για τη δημόσια υγεία,

την αύξηση των δυνατοτήτων των καταναλωτών, μέσω της τεχνολογίας των έξυπνων τηλεφώνων, να κρίνουν οι ίδιοι κατά πόσον είναι γνήσια τα προϊόντα τους και να είναι σε θέση να επαληθεύουν και να ελέγχουν τα χαρακτηριστικά, την αξία και την ασφάλεια αυτού που αγοράζουν,

τη βελτίωση της επικοινωνίας με τους καταναλωτές, μέσω της προειδοποίησής τους για τους κινδύνους των απομιμήσεων και της εκπαίδευσής τους στο πώς να χρησιμοποιούν νέες μεθόδους για την εύκολη αναγνώριση παραποιημένων αγαθών. Πρέπει να ενημερώνονται καλύτερα οι καταναλωτές και να διεξάγονται εθνικής εμβέλειας εκστρατείες ενημερωτικού και εκπαιδευτικού χαρακτήρα,

την ενεργότερη συμμετοχή των τοπικών φορέων, των διατομεακών ομάδων και των ενώσεων καταναλωτών στην καταπολέμηση της παραποίησης/απομίμησης σε εθνικό επίπεδο, ιδίως μέσω ενημερωτικών εκστρατειών,

την παροχή στους τελωνειακούς υπαλλήλους επαρκών μέσων και πόρων και της κατάλληλης κατάρτισης σε μεθόδους και πολιτικές για την ανίχνευση παραποιημένων προϊόντων,

τη διευκόλυνση της καταχώρισης εμπορικών σημάτων, μοντέλων και άλλων δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας για τις ΜΜΕ, διατηρώντας παράλληλα ένα υψηλό επίπεδο τεχνικών προδιαγραφών και δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας.

4.2.

Η ΕΟΚΕ ζητά να υπάρξει ένα νέο πλαίσιο της ΕΕ για την περίοδο 2018-2021, καθώς και ένα πλήρως χρηματοδοτούμενο και συντονισμένο σχέδιο δράσης με στόχο την ενίσχυση της νομοθεσίας κατά της απομίμησης/παραποίησης και πρωτοβουλίες σε επίπεδο ΕΕ, μέσω μέτρων όπως:

επιτάχυνση της καθιέρωσης ενός ενιαίου ευρωπαϊκού τελωνειακού συστήματος μέσω κοινών διαδικασιών, μέσων και ενοποιημένων βάσεων δεδομένων, άμεσα διαθέσιμων προς παροχή πληροφοριών,

θέσπιση κοινών κριτηρίων για τη συλλογή στατιστικών στοιχείων, με έμφαση στις τομεακές πρωτοβουλίες, δεδομένου ότι δεν υπάρχει μία και μοναδική λύση για όλες τις περιπτώσεις,

προώθηση καινοτόμων εφαρμογών εντοπισμού και παρακολούθησης,

ενίσχυση του συντονισμού στην ΕΕ, έτσι ώστε τα πρότυπα πάταξης του φαινομένου των απομιμήσεων να έρθει στα ίδια επίπεδα σε όλα τα κράτη μέλη,

ενίσχυση των δραστηριοτήτων συλλογής πληροφοριών και των διμερών συμφωνιών επιβολής του νόμου σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού, μεταξύ άλλων με τη βοήθεια επιτόπου σταθμού ΔΔΙ της ΕΕ με διευρυμένες αρμοδιότητες,

λήψη άμεσων μέτρων για την προώθηση του απλουστευμένου πλαισίου στήριξης και βοήθειας προς τις ευρωπαϊκές ΜΜΕ,

προσθήκη ρητρών κατά των απομιμήσεων στις νέες συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών,

εφαρμογή και συντονισμός προληπτικών μέτρων σε διεθνές επίπεδο για την παρακολούθηση των 3 000 ελεύθερων ζωνών, αλλά και ολόκληρης της αλυσίδας εφοδιασμού,

ανάθεση στις αρμόδιες αρχές του καθήκοντος να προβαίνουν στη συλλογή πλήρως συγκρίσιμων στατιστικών στοιχείων για τη σχέση των προϊόντων απομίμησης με θανάτους ή ατυχήματα,

λήψη κοινών ενωσιακών μέτρων για τη διενέργεια ελέγχων και την αποτελεσματικότερη αποτροπή των κινδύνων που ενέχουν τα προϊόντα απομίμησης για τη δημόσια υγεία,

βελτίωση της επικοινωνίας με τους καταναλωτές, η προειδοποίηση και εκπαίδευσή τους, έτσι ώστε να μάθουν να εντοπίζουν τα προϊόντα αυτά (βλέπε το μοντέλο του Κοινού Κέντρου Ερευνών),

ενθάρρυνση της επιχειρηματικής κοινότητας στην ΕΕ να συγκεντρώνει πιο αποτελεσματικά πληροφορίες σχετικά με τα προβλήματα που συνδέονται με την παραποίηση και να λάβει άμεσα μέτρα για την καταπολέμηση των απομιμήσεων, όπως ειδικές τηλεφωνικές γραμμές άμεσης επικοινωνίας για τους καταναλωτές και βελτιωμένα συστήματα διαχείρισης δεδομένων,

ανάληψη συντονισμένης δράσης για το ηλεκτρονικό εμπόριο (μέθοδοι πληρωμής και διαφήμιση) και θέσπιση κοινών ειδικών κανόνων για την παρακολούθηση της πώλησης φαρμάκων και άλλων προϊόντων ιδιαίτερης σημασίας στο διαδίκτυο, με τη συμμετοχή των παρόχων υπηρεσιών, των διακλαδικών ομάδων και των ενώσεων καταναλωτών,

ανάπτυξη μιας προσέγγισης πάταξης του αδικήματος των απομιμήσεων με αποδέκτη τις εγκληματικές οργανώσεις και με αντικείμενο τις επιπτώσεις τους στην ασφάλεια, τη δημόσια υγεία και την προστασία των πολιτών, λαμβάνοντας καθιερωμένες νομικές αρχές συναφείς με τη σύμβαση Medicrime και εφαρμόζοντάς τις κατ’ επέκταση σε βιομηχανικά προϊόντα απομίμησης που ενέχουν κινδύνους για τη δημόσια υγεία και ασφάλεια,

θέσπιση, σε συνεργασία με τον EMA (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων), την Ευρωπόλ, την EFSA (Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων) και τον ENISA (Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ασφάλεια Δικτύων και Πληροφοριών), ειδικών κανόνων εποπτείας των διαδικτυακών πωλήσεων φαρμάκων, ειδών διατροφής και άλλων προϊόντων ιδιαίτερης σημασίας,

αξιολόγηση του ρόλου των διαμεσολαβητών στην προστασία των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας —μεταξύ άλλων και σε σχέση με τα προϊόντα απομίμησης— και η εξέταση του ενδεχομένου τροποποίησης του ειδικού οικείου νομικού πλαισίου της ΕΕ (12),

ανάπτυξη και υποστήριξη μιας ισχυρής ευρωπαϊκής εκστρατείας για την καταπολέμηση της απομίμησης, τόσο εντός όσο και εκτός της εσωτερικής αγοράς, παράλληλα με τις αντίστοιχες εθνικές ενημερωτικές εκστρατείες,

προώθηση μιας κοινής τεχνολογικής πρωτοβουλίας ως προς την απομίμηση, ως μέρος του προγράμματος «Ορίζοντας 2020»,

διάθεση της κατάλληλης χρηματοδότησης για τα μέτρα που εγκρίθηκαν για το νέο σχέδιο δράσης της περιόδου 2018-2021.

5.   Διασφάλιση βέλτιστης διακυβέρνησης

5.1.

Είναι απαραίτητο, κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, να διασφαλιστεί καλύτερος συντονισμός των διαφόρων συναρμόδιων υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των αντίστοιχων ευρωπαϊκών οργανισμών. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη συγκρότηση ειδικής ομάδας που θα λογοδοτεί απευθείας στον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα είναι ικανή να αλληλεπιδρά με τα αρμόδια τμήματα του ιδιωτικού τομέα, τους διεθνείς οργανισμούς και τις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών.

5.2.

Αυτή η ειδική ομάδα δράσης κατά των απομιμήσεων θα πρέπει να υποβάλει μια συνολική ετήσια έκθεση για την πρόοδο που έχει σημειωθεί στον τεχνολογικό, διαρθρωτικό και κανονιστικό τομέα, ειδικά σε διεθνές επίπεδο.

5.3.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι ευρωπαϊκοί οργανισμοί, ιδιαίτερα το Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (European Union Intellectual Property Office — EUIPO), η Ευρωπόλ και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία καταπολέμησης της απάτης (OLAF), καθώς και ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στην πάταξη της παραποίησης, πρέπει να συντονίσουν καλύτερα τη διεθνή δράση τους, διοργανώνοντας ετήσια διεθνή συνέδρια.

Βρυξέλλες, 5 Ιουλίου 2017.

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Γιώργος ΝΤΆΣΗΣ


(1)  Κοινή μελέτη που εκπόνησαν, το 2013, το Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας (ΕΓΔΕ) και το Γραφείο Εναρμόνισης στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς (ΓΕΕΑ) με θέμα τους άμεσα σχετιζόμενους κλάδους με τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας (ΔΔΙ).

(2)  http://www.springer.com/978-1-4614-5567-7 — «United Nations Office on Drugs and Crime» (Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών και την Πρόληψη του Εγκλήματος).

(3)  http://www.coe.int/en/web/conventions/full-list/-/conventions/treaty/211.

(4)  http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52016AE4500&from=IT

(5)  Κοινή μελέτη που εκπόνησαν, το 2013, το Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας (ΕΓΔΕ) και το Γραφείο Εναρμόνισης στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς (ΓΕΕΑ) με θέμα τους άμεσα σχετιζόμενους κλάδους με τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας.

(6)  UNODC, Η παγκοσμιοποίηση του εγκλήματος. Αξιολόγηση απειλής όσον αφορά το σοβαρό και οργανωμένο έγκλημα.

(7)  OECD/EUIPO (2016), Trade in Counterfeit and Pirated Goods: Mapping the Economic Impact. [ΟΟΣΑ/EUIPO (2016), Το εμπόριο παραποιημένων και πειρατικών προϊόντων. Η χαρτογράφηση του οικονομικού αντικτύπου.]

(8)  Global Financial Integrity, Transnational Crime and the Developing World, Μάρτιος 2017 [Το διακρατικό έγκλημα και ο αναπτυσσόμενος κόσμος (στατιστικά στοιχεία που επιβεβαιώθηκαν από την οργάνωση WAITO τον Απρίλιο του 2017)].

(9)  Το 2013 η απώλεια φορολογικών εσόδων εκτιμήθηκε στα 90 έως 120 δισεκατ. ευρώ, Frontier Economics, 2016.

(10)  Σύμφωνα με κλαδικές μελέτες με θέμα τους εξής εννέα τομείς που πλήττονται από την απομίμηση: α) καλλυντικά και είδη προσωπικής φροντίδας, β) ένδυση, υποδήματα και συναφή εξαρτήματα, γ) αθλητικά προϊόντα, δ) παιχνίδια (και ηλεκτρονικά), ε) κοσμήματα και ρολόγια, στ) τσάντες, ζ) ηχογραφημένη μουσική, η) κρασί και λοιπά οινοπνευματώδη ποτά και θ) φαρμακευτικά προϊόντα.

(11)  Europarl P8_TA(2015)0219 — 09/06/2015 — http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P8-TA-2015-0219+0+DOC+XML+V0//EL

(12)  Βλέπε COM(2016) 288 final.