ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Στρασβούργο, 5.7.2016

COM(2016) 446 final

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ

Ετήσια έκθεση του 2015 για τη διαχείριση και τις επιδόσεις του προϋπολογισμού της ΕΕ

Πίνακας περιεχομένων

Εισαγωγή

Τμήμα 1

Επιδόσεις και αποτελέσματα

1.1 Επιδόσεις που βρίσκονται στο επίκεντρο της Επιτροπής Juncker

1.2. Συνοπτική παρουσίαση της προόδου

1.3 Ανταγωνιστικότητα για την ανάπτυξη και την απασχόληση (τομέας προϋπολογισμού 1Α)

1.3.1 Εφαρμογή προγραμμάτων περιόδου 2014-2020

1.3.2 Αποτελέσματα των προγραμμάτων του ΠΔΠ 2007-2013

1.4 Οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή (τομέας προϋπολογισμού 1B)

1.4.1 Εφαρμογή προγραμμάτων περιόδου 2014-2020

1.4.2 Αποτελέσματα προγραμμάτων περιόδου 2007-2013

1.5 Βιώσιμη ανάπτυξη: Φυσικοί πόροι (τομέας προϋπολογισμού 2)

1.5.1 Πληροφορίες για την υλοποίηση των προγραμμάτων της περιόδου 2014-2020

1.5.2 Αποτελέσματα προγραμμάτων περιόδου 2007-2013

1.6 Ασφάλεια και ιθαγένεια (τομέας προϋπολογισμού 3)

1.6.1 Εφαρμογή των προγραμμάτων του ΠΔΠ 2014-2020

1.6.2 Αποτελέσματα των προγραμμάτων του ΠΔΠ 2007-2013

1.7 Η Ευρώπη στον κόσμο (τομέας προϋπολογισμού 4)

1.7.1 Εφαρμογή προγραμμάτων περιόδου 2014-2020

1.7.2 Αποτελέσματα των προγραμμάτων της περιόδου 2007-2013

Συμπεράσματα σχετικά με τις επιδόσεις και τα αποτελέσματα

Τμήμα 2

Διαχειριστικά επιτεύγματα

2. 1 Αξιολόγηση των στόχων του εσωτερικού ελέγχου

2.1.1. Διαχείριση των κινδύνων νομιμότητας και κανονικότητας Διακυβευόμενο ποσό κατά το κλείσιμο

2.1.2. Σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας των ελέγχων και απλούστευση

2.1.3. Στρατηγικές για την καταπολέμηση της απάτης

2.2 Εγγυήσεις αξιοπιστίας σχετικά με τη διαχείριση

2.3 Εγγυήσεις αξιοπιστίας μέσω των εργασιών της Υπηρεσία Εσωτερικού Λογιστικού Ελέγχου (IAS)

2.4 Παρακολούθηση των συστάσεων εξωτερικού ελέγχου και απαλλαγής

Συμπεράσματα όσον αφορά τα διαχειριστικά επιτεύγματα

Εισαγωγή

Ο προϋπολογισμός της ΕΕ επιτρέπει στους Ευρωπαίους, ενεργώντας από κοινού, να αντιμετωπίζουν τις κοινές προκλήσεις, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Αντιπροσωπεύοντας περίπου το 1% του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος της ΕΕ και το 2% των δημοσίων δαπανών στην ΕΕ, ο προϋπολογισμός της ΕΕ χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με τους εθνικούς προϋπολογισμούς και άλλα εργαλεία πολιτικής και ρυθμιστικά εργαλεία σε ευρωπαϊκό επίπεδο για να συμβάλει στην επίτευξη των στρατηγικών στόχων της Ένωσης. Συγκεκριμένα, συμβάλλει στην υλοποίηση των πολιτικών προτεραιοτήτων που έχει ορίσει ο Πρόεδρος Juncker. Οι προτεραιότητες αυτές αντανακλούν τις βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ευρωπαϊκή οικονομία και κοινωνία και αποτελούν σημείο αναφοράς για όλες τις δραστηριότητες της Επιτροπής. 1 Είναι σε μεγάλο βαθμό συμπληρωματικές προς τους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για την απασχόληση και την ανάπτυξη, η οποία ξεκίνησε το 2010 και καθιέρωσε μια σειρά πρωταρχικών στόχων που πρέπει να επιτευχθούν έως το 2020 για την απασχόληση, την έρευνα και την ανάπτυξη, την κλιματική αλλαγή και την ενέργεια, την εκπαίδευση, τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό 2 . Οι κοινοί αυτοί στόχοι αποτελούν έναν οδικό χάρτη για δράσεις σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο και καθορίζουν τις κατευθύνσεις προς τις οποίες θα πρέπει να κινηθούν τα κράτη μέλη στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξαμήνου.

Το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) για την περίοδο 2014-2020 και τα συναφή χρηματοδοτικά προγράμματα σχεδιάστηκαν να υποστηρίζουν την υλοποίηση των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Προκειμένου να ενισχυθεί η σχέση μεταξύ των δαπανών και των πολιτικών στόχων, το ΠΔΠ 2014-2020 περιλαμβάνει μια ολοκληρωμένη δέσμη δεικτών επιδόσεων. Αυτοί οι δείκτες επιτρέπουν τη μέτρηση της προόδου στο πλαίσιο κάθε προγράμματος από την άποψη των αποτελεσμάτων τους και της συμβολής τους στα τελικά αποτελέσματα και των επιπτώσεων στην οικονομική ανάπτυξη και την ευημερία των Ευρωπαίων πολιτών.

Η Ετήσια έκθεση διαχείρισης και απόδοσης για τον προϋπολογισμό της ΕΕ του 2015 συνδυάζει δύο πρώην εκθέσεις: την έκθεση αξιολόγησης που συντάχθηκε σύμφωνα με το άρθρο 318 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης· και την συγκεφαλαιωτική έκθεση που απαιτείται δυνάμει του άρθρου 66 παράγραφος 9 του δημοσιονομικού κανονισμού 3 . Συγκεντρώνοντας πληροφορίες σχετικά με την απόδοση και τη διαχείριση του προϋπολογισμού της ΕΕ, η έκθεση παρέχει μια συνολική επισκόπηση του τρόπου με τον οποίο ο προϋπολογισμός της ΕΕ στηρίζει τις πολιτικές προτεραιότητες της Ένωσης και του ρόλου που διαδραματίζει η Επιτροπή στην ενίσχυση μιας αντίληψης περί επιδόσεων και στη διασφάλιση και την προώθηση των υψηλότερων προτύπων δημοσιονομικής διαχείρισης. Η έκθεση καλύπτει την αξιολόγηση τόσο της συμμόρφωσης όσο και των αποτελεσμάτων, οπότε αποτελεί σημαντικό μέρος της συμβολής της Επιτροπής στην ετήσια διαδικασία δημοσιονομικής απαλλαγής.

Ο προϋπολογισμός της ΕΕ το 2015 – συμβολή στην υλοποίηση της πολιτικής και στην αντιμετώπιση κρίσεων

Κατά τη διάρκεια του 2015, η Επιτροπή σημείωσε σημαντική πρόοδο στις δέκα πολιτικές προτεραιότητες που προσδιορίζονται στις πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές του Προέδρου Juncker 4 . Το σχέδιο επενδύσεων ύψους 315 δισ. EUR για την Ευρώπη δίνει μια πολυπόθητη ώθηση στις επενδύσεις σε θέσεις εργασίας και ανάπτυξη. Επίσης, βασικές στρατηγικές προτάσεις σε τομείς όπως η ενεργειακή ένωση, η ένωση των κεφαλαιαγορών και η ψηφιακή ενιαία αγορά έχουν χαράξει μια πορεία προς μια πιο βαθιά και πιο ανοιχτή εσωτερική αγορά και προς μεγαλύτερο οικονομικό δυναμισμό.

Το 2015 ήταν επίσης μια χρονιά κατά την οποία η Επιτροπή ανταποκρίθηκε γρήγορα και ενδελεχώς σε μια σειρά από σοβαρές προκλήσεις για την ευρωπαϊκή οικονομία και κοινωνία – τη συνεχιζόμενη προσφυγική κρίση· τις τρομοκρατικές επιθέσεις και την αστάθεια στη γειτονιά της Ευρώπης· την υψηλή ανεργία και την υποτονική οικονομική ανάκαμψη· τη χρηματοπιστωτική αστάθεια στην Ελλάδα και τον οικονομικό αντίκτυπο των απαγορεύσεων εισαγωγών αγροτικών και μεταποιημένων προϊόντων που επέβαλε η Ρωσία. Αυτό το δυσχερές πλαίσιο διαμόρφωσε την υλοποίηση του προϋπολογισμού της ΕΕ καθ’ όλη τη διάρκεια του 2015.

Για την αντιμετώπιση αυτών των τεράστιων προκλήσεων απαιτήθηκε ένας συνδυασμός πολιτικής ηγεσίας και στρατηγικής χρήσης του προϋπολογισμού της ΕΕ. Σύμφωνα με τις πολιτικές προτεραιότητες, ο προϋπολογισμός της ΕΕ ήταν προσανατολισμένος στη μεγιστοποίηση της συμβολής του στην απασχόληση, την ανάπτυξη και τις επενδύσεις. Η επιτυχής υλοποίηση των προγραμμάτων «Ορίζων 2020», ο προκαταρκτικός εφοδιασμός των πόρων για τη χρηματοδότηση των χρηματοπιστωτικών μέσων που παρέχουν χρηματοδότηση στις ΜΜΕ, η επιτάχυνση των πληρωμών για την υποστήριξη της Πρωτοβουλίας για την Απασχόληση των Νέων, η ενεργοποίηση του προγράμματος Erasmus+, η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων και το «πακέτο αλληλεγγύης» που αποσκοπεί στη βελτίωση της κατάστασης των αγροτών καταδεικνύουν τον τρόπο με τον οποίο ο προϋπολογισμός κινητοποιήθηκε γρήγορα και αποτελεσματικά για να υποστηρίξει τις πολιτικές προτεραιότητες.

Η προσφυγική κρίση δημιουργεί πρωτόγνωρες προκλήσεις για την ΕΕ. Αν και είναι σαφές ότι η προσφυγική κρίση δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με την διάθεση πρόσθετων οικονομικών πόρων και ότι η συμβολή της ΕΕ για την κάλυψη των παγκόσμιων οικονομικών αναγκών στον τομέα αυτό δεν μπορεί να είναι παρά μόνο οριακή, είναι απολύτως απαραίτητη μια στρατηγική προσέγγιση ως προς τη χρηματοδότηση σε συνδυασμό με τα μέσα πολιτικής που διαθέτει η ΕΕ. Η απάντηση της ΕΕ στην προσφυγική κρίση αποτελεί σαφές παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο ο προϋπολογισμός της ΕΕ χρησιμοποιήθηκε ως μέρος μιας πολύπλευρης απάντησης σε μια πολύ σοβαρή πρόκληση.

Κατά τη διάρκεια του 2015, η Επιτροπή παρουσίασε το Ευρωπαϊκό Θεματολόγιο για τη Μετανάστευση 5 , το οποίο καθορίζει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για τη μείωση των κινήτρων για την παράνομη μετανάστευση, τη διάσωση ανθρώπινων ζωών και την εξασφάλιση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ. Προβλέπει την ανάπτυξη μιας ισχυρής κοινής πολιτικής ασύλου και μιας νέας πολιτικής για τη νόμιμη μετανάστευση. Η Επιτροπή παρουσίασε επίσης το Ευρωπαϊκό Θεματολόγιο για την Ασφάλεια ως βάση για τη συνεργασία και την κοινή δράση της Ένωσης σχετικά με την ασφάλεια για τα πέντε επόμενα έτη, με στόχο την ανάπτυξη ενός αυθεντικού χώρου εσωτερικής ασφάλειας της ΕΕ 6 .

Η χρηματοδότηση για την προσφυγική κρίση αυξήθηκε κατά 50%, φτάνοντας τα 3,7 δισ. EUR το 2015 και ξεπερνώντας τα 10 δισ. EUR για την περίοδο 2015-2016. Αυτή η πρόσθετη χρηματοδότηση ενίσχυσε τις επιχειρήσεις «Τρίτων» και «Ποσειδών» στη Μεσόγειο, καθώς και την ικανότητα της Frontex, της EASO και της Ευρωπόλ. Περιλαμβάνει επίσης τη λήψη μέτρων έκτακτης ανάγκης εντός της Ένωσης και υποστηρίζει τη δημιουργία ενός μηχανισμού μετεγκατάστασης προσφύγων μακριά από τα κράτη μέλη που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Με τον τριπλασιασμό της χρηματοδότησης για τις θαλάσσιες περιπολίες στις μεταναστευτικές οδούς της κεντρικής και ανατολικής Μεσογείου, η ΕΕ συνέβαλε στη διάσωση άνω των 252 000 ζωών το 2015 και άλλων 100 000 έως τα μέσα του 2016. Εντατικοποίησε επίσης τις προσπάθειές της για την αντιμετώπιση των διακινητών και τη διάλυση των ομάδων εμπορίας ανθρώπων.

Εκτός από τις δράσεις για την αντιμετώπιση των εισερχόμενων ροών, ο προϋπολογισμός της ΕΕ χρησιμοποιήθηκε επίσης για τη στοχευμένη αντιμετώπιση των βασικών αιτιών της μετανάστευσης, μέσω άμεσης ανθρωπιστικής βοήθειας για τη Συρία, το Ιράκ και άλλες γειτονικές χώρες (Τουρκία, Λίβανο, Ιορδανία), της σύστασης δύο νέων καταπιστευματικών ταμείων και μιας χρηματοδοτικής διευκόλυνσης για να διαμορφωθεί ένα πλαίσιο για την υλοποίηση των δράσεων επιτόπου. Το Περιφερειακό Καταπιστευματικό Ταμείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αντιμετώπιση της συριακής κρίσης το οποίο λαμβάνει στήριξη 570 εκατ. EUR από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, θα προσφέρει συνεκτική και αυξημένη ενίσχυση για την αντιμετώπιση της συριακής κρίσης σε περιφερειακή κλίμακα. Θα ανταποκριθεί στις ανάγκες προσαρμοστικότητας και έγκαιρης αποκατάστασης των Σύρων προσφύγων σε γειτονικές χώρες, καθώς και των κοινοτήτων και διοικήσεων υποδοχής. Ομοίως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημιούργησε ένα καταπιστευματικό ταμείο έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της παράτυπης μετανάστευσης και του εκτοπισμού ατόμων στην Αφρική. Το εν λόγω καταπιστευματικό ταμείο διαθέτει 1,8 δισ. EUR από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης, σε συνδυασμό με εισφορές από κράτη μέλη της ΕΕ και άλλους χορηγούς. Συγκροτήθηκε η διευκόλυνση στήριξης της Τουρκίας για τους πρόσφυγες, η οποία συντονίζει συνολικά 3 δισ. EUR για τη στήριξη των προσφύγων στην Τουρκία και στις κοινότητες υποδοχής τους. Από την εν λόγω βοήθεια, 1 δισ. EUR θα διατεθεί από τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Η διευκόλυνση αυτή παρέχει επιχορηγήσεις και άλλου είδους οικονομική βοήθεια από την 1η Ιανουαρίου 2016.

Χάρη στην αυστηρή παρακολούθηση της εφαρμογής, στις σημαντικές προσπάθειες αναδιάταξης και στις θετικές εξελίξεις στο σκέλος των εσόδων, οι πρόσθετες δαπάνες το 2015 δεν απαίτησαν πρόσθετη έκκληση για ιδίους πόρους από τα κράτη μέλη. Ο προϋπολογισμός για το 2015 εφαρμόστηκε πλήρως και επανήλθε σε βιώσιμη τροχιά, χάρη στην προοδευτική εξάλειψη του συσσωρευμένου υπολοίπου ανεξόφλητων λογαριασμών από την προηγούμενη προγραμματική περίοδο, σύμφωνα με το «σχέδιο πληρωμών» που συμφωνήθηκε με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Ωστόσο, με τις συνεχώς αυξανόμενες απαιτήσεις που τίθενται για τον προϋπολογισμό της ΕΕ, θα είναι σημαντικό να διασφαλιστεί τόσο ότι θα είναι διαθέσιμη επαρκής χρηματοδότηση για να υποστηρίζει τις πολιτικές προτεραιότητες κατά τα επόμενα έτη, όσο και ότι ο προϋπολογισμός θα είναι αρκετά ευέλικτος ώστε να ανταποκρίνεται σε απρόβλεπτα συμβάντα.

Διάρθρωση της Ετήσιας έκθεσης διαχείρισης και απόδοσης

Η ενότητα 1 της παρούσας έκθεσης συνοψίζει τις επιδόσεις του προϋπολογισμού της ΕΕ, με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία σχετικά με τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν με τον προϋπολογισμό της ΕΕ έως το τέλος του 2015. Αυτή η έκθεση αντλεί πληροφορίες από τις ετήσιες εκθέσεις δραστηριότητας που συντάσσονται από τις υπηρεσίες της Επιτροπής, από τις προγραμματικές δηλώσεις που αποτελούν μέρος της πρότασης προϋπολογισμού για το 2017, και από άλλες πηγές, όπως οι εκθέσεις αξιολόγησης και εφαρμογής σχετικά με τα προγράμματα της ΕΕ. Η έκθεση παρέχει μια συνοπτική περιγραφή, ενώ περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με τους στόχους του προγράμματος και την πρόοδο που έχει επιτευχθεί όσον αφορά τους δείκτες που μετρούνται με βάση τα βασικά επίπεδα και τους στόχους είναι διαθέσιμες στις ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων και στις προγραμματικές δηλώσεις. Μολονότι η έκθεση αφορά το 2015, βασίζεται στα τελευταία διαθέσιμα δεδομένα, τα οποία ενίοτε σχετίζονται με προηγούμενα έτη αναφοράς.

Για καθέναν από τους τομείς του προϋπολογισμού, η έκθεση παρέχει πληροφορίες εφαρμογής σχετικά με την πρόοδο των προγραμμάτων του ΠΔΠ 2014-

Η ενότητα 2 περιγράφει τη διαχείριση του προϋπολογισμού της ΕΕ από την Επιτροπή το 2015. Η υποβολή εκθέσεων για τις επιδόσεις της διαχείρισης βασίζονται στις ετήσιες εκθέσεις δραστηριότητας των υπηρεσιών της Επιτροπής, στις οποίες περιγράφονται λεπτομερώς το περιβάλλον εσωτερικού ελέγχου και σχετικά ζητήματα. Όπου ανέκυψαν προβλήματα κατά τη διάρκεια του έτους, η έκθεση περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισαν αυτές τις προκλήσεις οι υπηρεσίες της Επιτροπής. Η παρούσα ενότητα συνοψίζει τις πληροφορίες για την επίτευξη των στόχων του εσωτερικού ελέγχου· τη διαχείριση των κινδύνων νομιμότητας και κανονικότητας· τη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας των ελέγχων· και τις στρατηγικές καταπολέμησης της απάτης.

Το συμπέρασμα στο τέλος της ενότητας, το οποίο προέκυψε βάσει των εγγυήσεων αξιοπιστίας σχετικά με τη διαχείριση που ελήφθησαν από όλες τις υπηρεσίες και βάσει των εγγυήσεων αξιοπιστίας που προέκυψαν μέσω εργασιών εσωτερικού ελέγχου επιτρέπει στην Επιτροπή, μέσω έγκρισης της παρούσας έκθεσης, να αναλάβει τη συνολική πολιτική ευθύνη για τη διαχείριση του προϋπολογισμού της για το 2015.

2020 και τα τελευταία διαθέσιμα αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με τα αποτελέσματα των προγραμμάτων του ΠΔΠ 2007-2013. Όπως ζητήθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, η έκθεση παρουσιάζει επίσης τις σχέσεις με τη στρατηγική «Ευρώπη 2020» και παρέχει συγκεκριμένα παραδείγματα της προστιθέμενης αξίας της χρηματοδότησης της ΕΕ. Η έκθεση παρέχει επίσης βασικά παραδείγματα άλλων ειδών μέσων πολιτικής χωρίς δαπάνες που χρησιμοποιούνται μαζί με προγράμματα δαπανών για τη στήριξη των γενικών προτεραιοτήτων της Ένωσης.

Η παρούσα ενότητα περιγράφει επίσης το έργο που βρίσκεται σε εξέλιξη στην Επιτροπή για «Έναν προϋπολογισμό της ΕΕ που θα εστιάζεται στα αποτελέσματα», μια ευρεία πρωτοβουλία που σχεδιάστηκε για να εξασφαλίζει ότι ο προϋπολογισμός της ΕΕ θα χρησιμοποιείται στον μέγιστο δυνατό βαθμό, για να παράγει αποτελέσματα για τους πολίτες της ΕΕ.

Τμήμα 1

Επιδόσεις και αποτελέσματα

1.1 Επιδόσεις που βρίσκονται στο επίκεντρο της Επιτροπής Juncker

Στο πλαίσιο της δημοσιονομικής πειθαρχίας και των ανταγωνιστικών απαιτήσεων για τον προϋπολογισμό της ΕΕ, αποτελεί επιτακτική ανάγκη μια έντονη εστίαση στις επιδόσεις και στην επίτευξη αποτελεσμάτων επιτόπου. Κατά τη διάρκεια του 2015, αυτό απαίτησε τη μέγιστη χρήση της ευελιξίας που είναι διαθέσιμη στο πλαίσιο του ΠΔΠ, συμπεριλαμβανομένων ουσιαστικών αναδιατάξεων, προκειμένου να κατευθυνθούν οι διαθέσιμοι πόροι στις πιο πιεστικές προτεραιότητες, ενώ συνεχίζει να παρέχεται ένα σταθερό πλαίσιο για μακροπρόθεσμες επενδύσεις.

Ο πρόεδρος Juncker έδωσε τον τόνο στην αρχή της θητείας του: «Δεν αρκεί να διαθέτουμε τα χρήματα με σύνεση. Θα πρέπει να παράγουμε περισσότερα αποτελέσματα με λιγότερα μέσα. Θα πρέπει να προβούμε στη βέλτιστη αξιοποίηση του προϋπολογισμού και να δαπανούμε χρήματα με έξυπνο τρόπο. [...] Ο κόσμος θέλει να πετύχουμε αποτελέσματα. Θέλει επίσης να γνωρίζει πώς δαπανούμε τα χρήματα των φορολογουμένων.» 7

Η πρωτοβουλία «Ένας προϋπολογισμός της ΕΕ που θα εστιάζεται στα αποτελέσματα» (BFOR) που δρομολογήθηκε το 2015 από την Αντιπρόεδρο Georgieva έχει σχεδιαστεί για να υλοποιήσει αυτήν τη δέσμευση. Βασίζεται στο υφιστάμενο πλαίσιο του προϋπολογισμού που συνδέεται με τις επιδόσεις για την προώθηση μιας νέας ισορροπίας μεταξύ της συμμόρφωσης και των επιδόσεων, της απορρόφησης κεφαλαίων και των αποτελεσμάτων του προγράμματος. «Εστίαση, ταχύτητα και αποτελέσματα» είναι οι κατευθυντήριες αρχές μιας σειράς πρωτοβουλιών, οι οποίες υποδιαιρούνται σε τέσσερις τομείς:

-    τον προσδιορισμό των τομέων στους οποίους θα πρέπει να επενδύεται ο προϋπολογισμός της ΕΕ για την προώθηση των βασικών προτεραιοτήτων και την εξυπηρέτηση πολλαπλών στόχων με την απαιτούμενη ευκινησία και ευελιξία·

-    τη βελτίωση του τρόπου με τον οποίο πρέπει να επενδύεται ο προϋπολογισμός της ΕΕ, προκειμένου να μεγιστοποιείται η μόχλευση των κεφαλαίων μέσω της αυξημένης χρήσης χρηματοπιστωτικών μέσων, της απλούστευσης και των αναλογικών και αποτελεσματικών από πλευράς κόστους ελέγχων·

-    την εξέταση του τρόπου με τον οποίο αξιολογούνται η εφαρμογή και οι επιδόσεις του προϋπολογισμού της ΕΕ προκειμένου να εφαρμοστεί ένα εξορθολογισμένο και ρεαλιστικό πλαίσιο επιδόσεων, συμπεριλαμβανομένων των εκθέσεων σχετικά με τη νομιμότητα, την κανονικότητα και τα αποτελέσματα·

-    τη διασφάλιση της αποτελεσματικής επικοινωνίας που παρέχει εύκολα προσβάσιμες και κατανοητές πληροφορίες σχετικά με τα αποτελέσματα που επιτυγχάνονται με τον προϋπολογισμό της ΕΕ για το ευρύ κοινό, καθώς και του παραγωγικού διαλόγου μεταξύ των ενδιαφερομένων, συμπεριλαμβανομένου του εξειδικευμένου και του πολιτικού λόγου για τον προϋπολογισμό που συνδέεται με τις επιδόσεις και ένα ετήσιο συνέδριο αφιερωμένο στον BFOR.

Ένα από τα παραδείγματα βελτιωμένης ενημέρωσης για τα αποτελέσματα του προϋπολογισμού μεταξύ των πολιτών αποτελεί το εξειδικευμένο διαδικτυακό μέσο για τα αποτελέσματα της ΕΕ που δρομολογήθηκε από την Αντιπρόεδρο Georgieva το Σεπτέμβριο του 2015 στην ετήσια σύνοδο της πρωτοβουλίας «Ένας προϋπολογισμός της ΕΕ που θα εστιάζεται στα αποτελέσματα» (BFOR). Το εν λόγω μέσο παρέχει παραδείγματα του τρόπου με τον οποίο διατίθεται ο προϋπολογισμός της ΕΕ καταδεικνύοντας τον επί τόπου αντίκτυπο των προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ τόσο στην Ευρώπη όσο και πέραν αυτής, τα οποία καλύπτουν διάφορους τομείς χρηματοδότησης 8 .

Ενώ η ατζέντα του BFOR βασίζεται στη συνεχή πρόοδο, ειδικές βελτιώσεις εισήχθησαν ήδη κατά τη διάρκεια του 2015 στον στρατηγικό σχεδιασμό και τον κύκλο προγραμματισμού της Επιτροπής, καθώς και στη διαδικασία του προϋπολογισμού. Αυτές οι αλλαγές ενισχύουν τον σχεδιασμό, την παρακολούθηση και την υποβολή εκθέσεων για τις επιδόσεις για όλες τις δραστηριότητες και όλα τα προγράμματα δαπανών της Επιτροπής.

Διεξάγονται εργασίες για την ανασκόπηση των δεικτών επιδόσεων που έχουν θεσπιστεί για προγράμματα χρηματοδοτούμενα από τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Η εν λόγω ανασκόπηση θα επιτρέψει την επιλογή των καταλληλότερων δεικτών, που θα στηρίζονται από αξιόπιστα στοιχεία, τη μέτρηση της προόδου ως προς την επίτευξη των στόχων και την παροχή σαφέστερων και πληρέστερων πληροφοριών σχετικά με τις επιδόσεις για τη σύνταξη του ετήσιου προϋπολογισμού της ΕΕ.

Άλλες βελτιώσεις θα είναι ορατές στην έκθεση για το 2016. Ένα παράδειγμα είναι η καθιέρωση ενός πολυετούς στρατηγικού σχεδίου για κάθε υπηρεσία της Επιτροπής με βάση τους κοινούς γενικούς στόχους που καλύπτουν τις δέκα πολιτικές προτεραιότητες της Επιτροπής Juncker και υποστηρίζουν τους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη Συνθήκη 9  

Στον τομέα της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, επιτεύχθηκε πρόοδος στη μέτρηση των δεικτών για την αξιολόγηση της σχέσης κόστους-αποτελεσματικότητας των ελέγχων καθώς και των ποσών σε κίνδυνο ανά τομέα πολιτικής.

Στη διαδικασία αυτή, η Επιτροπή αξιοποιεί επίσης το έργο και τις συστάσεις της Υπηρεσίας Εσωτερικού Λογιστικού Ελέγχου (IAS). Σύμφωνα με τη μεθοδολογία και τη βέλτιστη πρακτική της, η IAS προσεγγίζει τις επιδόσεις με έμμεσο τρόπο, δηλ. αξιολογεί το κατά πόσον και πώς η διαχείριση έχει δημιουργήσει συστήματα ελέγχου για τη μέτρηση των επιδόσεων (της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας) των δραστηριοτήτων της. Για να βοηθήσει την Επιτροπή να ακολουθήσει τη μεθοδολογία και τη βέλτιστη πρακτική της, η IAS διενήργησε αρκετούς ελέγχους επιδόσεων το 2015, όσον αφορά το πώς οι υπηρεσίες της Επιτροπής διαχειρίζονται, παρακολουθούν και υποβάλλουν εκθέσεις για συγκεκριμένους στόχους που τελούν υπό τον έλεγχό τους και μπορούν να επιτευχθούν μέσω των αποτελεσμάτων και των δράσεών τους, καθώς και το πώς διαχειρίζονται, παρακολουθούν και υποβάλλουν εκθέσεις για τις επιδόσεις των πολιτικών της ΕΕ (βλ. παράρτημα 3 για πρόσθετα στοιχεία σχετικά με τους ελέγχους επιδόσεων της IAS).

---

Η παρούσα Ετήσια έκθεση διαχείρισης και απόδοσης αντανακλά τη νέα προσέγγιση της Επιτροπής για την υποβολή εκθέσεων για τις επιδόσεις. Αποτελεί επίσης παράδειγμα της δέσμευσης της Επιτροπής για τον εξορθολογισμό της υποβολής εκθέσεων σχετικά με τις επιδόσεις του προϋπολογισμού. Η παρούσα έκθεση αποτελεί μέρος μιας ολοκληρωμένης δέσμης εκθέσεων που υποστηρίζουν τη διαδικασία απαλλαγής 10 . Οι ακόλουθες ενότητες παρουσιάζουν τα τελευταία διαθέσιμα αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν με τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Η ενότητα αρχίζει με μια συνοπτική παρουσίαση της προόδου όσον αφορά την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και στη συνέχεια καλύπτει τόσο την υλοποίηση των προγραμμάτων 2014-2020 όσο και τα αποτελέσματα από τα προγράμματα 2007-2013.

1.2. Συνοπτική παρουσίαση της προόδου

Για την επίτευξη των στόχων της έξυπνης, βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης, η στρατηγική «Ευρώπη 2020» περιλαμβάνει πέντε πρωταρχικούς στόχους στους τομείς της απασχόλησης, της έρευνας και ανάπτυξης, του κλίματος και της ενέργειας, της εκπαίδευσης και της καταπολέμησης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Κάθε κράτος μέλος εξειδικεύει αυτούς τους πρωταρχικούς στόχους σε εθνικούς στόχους. Ενώ τα κράτη μέλη είναι υπεύθυνα κυρίως για την πρόοδο ως προς την επίτευξη αυτών των στόχων σε εθνικό επίπεδο, ο προϋπολογισμός της ΕΕ συμβάλλει στην επίτευξη των πρωταρχικών στόχων σε επίπεδο ΕΕ.

Η Επιτροπή παρακολουθεί τους πρωταρχικούς στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» χρησιμοποιώντας εννέα δείκτες. Πληροφορίες σχετικά με την πρόοδο αυτών των δεικτών ενημερώνονται τακτικά και δημοσιεύονται στον δικτυακό τόπο της Eurostat 11 . Το ακόλουθο διάγραμμα παρουσιάζει τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία 12 για τους εννέα δείκτες. Δείχνει την πρόοδο που έχει σημειωθεί από το 2008 και την απόσταση που πρέπει ακόμη να διανυθεί για την επίτευξη των σχετικών στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Οι δείκτες που σχετίζονται με τους περιβαλλοντικούς στόχους και την εκπαίδευση σημειώνουν πρόοδο όσον αφορά την επίτευξη των πρωταρχικών στόχων. Αντιθέτως, απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες στον τομέα της απασχόλησης, της έρευνας και της ανάπτυξης, καθώς και της αντιμετώπισης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.

Διάγραμμα 1: Πρωταρχικοί στόχοι της στρατηγικής «Ευρώπη 2020»

Ο προϋπολογισμός της ΕΕ αποτελεί επίσης σημαντικό μέσο για την υποστήριξη της επίτευξης εγκάρσιων στόχων πολιτικής, όπως η δράση για το κλίμα και η βιοποικιλότητα. Προκειμένου να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις και τις επενδυτικές ανάγκες που αφορούν την κλιματική αλλαγή, η ΕΕ αποφάσισε να δαπανήσει τουλάχιστον το 20% του προϋπολογισμού της για την περίοδο 2014-2020 – που αντιστοιχεί σε 180 δισ. EUR για ολόκληρη την περίοδο − για δράσεις που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή. Προκειμένου να επιτευχθεί το αποτέλεσμα αυτό, εντάσσονται δράσεις μετριασμού και προσαρμογής σε όλα τα προγράμματα δαπανών της ΕΕ, ιδίως σε εκείνα που αφορούν την πολιτική συνοχής, την περιφερειακή ανάπτυξη, την ενέργεια, τις μεταφορές, την έρευνα και την καινοτομία, την κοινή αγροτική πολιτική, καθώς και την αναπτυξιακή πολιτική της ΕΕ. Ξεκινώντας από το προσχέδιο προϋπολογισμού για το 2014, οι εκτιμήσεις για τις δαπάνες που συνδέονται με το κλίμα παρακολουθούνται σε ετήσια βάση σύμφωνα με τη μεθοδολογία που βασίζεται στους δείκτες του Ρίο. Το 2015, η συνολική συνεισφορά της ένταξης της κλιματικής δράσης στον κεντρικό προγραμματισμό υπολογίστηκε γύρω στο 17%, ενώ θα πρέπει να ανέλθει στο 22% το 2016.

Όπως στην περίπτωση της ένταξης της κλιματικής δράσης στον κεντρικό προγραμματισμό, βάσει της διαδικασίας εντοπισμού των δαπανών που σχετίζονται με τη βιοποικιλότητα, προβλέφθηκε ότι το 7% του προϋπολογισμού για το 2015 και το 9% προϋπολογισμού για το 2016 θα διατεθεί για τον περιορισμό και την αντιστροφή της μείωσης της βιοποικιλότητας στην ΕΕ, γεγονός που θα συνεισφέρει σημαντικά στην επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» 13 .

Οι ακόλουθες ενότητες περιγράφουν τις σχέσεις μεταξύ των στόχων των προγραμμάτων του ΠΔΠ 2014-2020 και της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Για τους τομείς του προϋπολογισμού που σχετίζονται πιο άμεσα με τη στρατηγική «Ευρώπη 2020» (1Α, 1Β και 2), η υποβολή εκθέσεων σχετικά με τα επιτεύγματα των προγραμμάτων 2007-2013 διαρθρώνεται επίσης γύρω από τις προτεραιότητες της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», παρουσιάζοντας στο μέτρο του δυνατού τη συνεισφορά του προϋπολογισμού της ΕΕ στους στόχους της στρατηγικής 14 .

Διάγραμμα 2: Ο προϋπολογισμός του 2015 της ΕΕ ανά τομέα προϋπολογισμού

Ο προϋπολογισμός της ΕΕ ανήλθε σε 162 273 δισ. EUR το 2015. Περίπου το ήμισυ του ποσού αυτού (48% ή 78 δισ. EUR) διατέθηκε στον τομέα 1 «Έξυπνη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη», διαιρούμενο στον τομέα 1Α «Ανταγωνιστικότητα για την ανάπτυξη και την απασχόληση» (10,8%) και τον τομέα 1Β «Οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή» (37,2%). Ο τομέας 2 «Βιώσιμη ανάπτυξη: Φυσικοί πόροι» ήταν o δεύτερος σε μέγεθος τομέας του προϋπολογισμού, ο οποίος αντιπροσώπευε το 39,4% 15 .

1.3 Ανταγωνιστικότητα για την ανάπτυξη και την απασχόληση (τομέας προϋπολογισμού 1Α)

17,55 δισ. EUR διατέθηκαν για τα προγράμματα για την Ανταγωνιστικότητα για την ανάπτυξη και την απασχόληση (αναλήψεις υποχρεώσεων στον τομέα 1Α) το 2015. Αυτό αντιστοιχεί στο 10,8% της συνολικής ετήσιας δαπάνης του προϋπολογισμού.

Τα κύρια προγράμματα του τομέα του προϋπολογισμού «Ανταγωνιστικότητα για την ανάπτυξη και την απασχόληση» είναι τα εξής:

«Ορίζων 2020», Πρόγραμμα-πλαίσιο για την έρευνα και την καινοτομία·

μεγάλα έργα υποδομών (Galileo, διεθνής θερμοπυρηνικός πειραματικός αντιδραστήρας (ITER), Copernicus)·

το πρόγραμμα Erasmus+, για τη χρηματοδότηση δράσεων που σχετίζονται με την εκπαίδευση, την κατάρτιση, τη νεολαία και τον αθλητισμό·

η Διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΔΣΕ), για τη χρηματοδότηση των διασυνδέσεων στα διευρωπαϊκά δίκτυα μεταφορών, ενέργειας και ΤΠΕ· και

το νέο Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ), μέρος του Επενδυτικού Σχεδίου για την Ευρώπη 16 .

Διάγραμμα 3: Αριστερά: Ποσοστό για τον τομέα 1Α στον προϋπολογισμό για ολόκληρο το 2015. / Δεξιά: Κύρια προγράμματα που χρηματοδοτήθηκαν το 2015 από τον τομέα 1Α «Άλλα Προγράμματα». Η κατηγορία «Άλλα προγράμματα» περιλαμβάνει μεταξύ άλλων το πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την απασχόληση και την κοινωνική καινοτομία (EASI), Τελωνεία, Fiscalis. Η κατηγορία «Μεγάλα έργα υποδομής» περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τα έργα Galileo, Ευρωπαϊκό Σύστημα Πλοήγησης με Υπέρθεση Γεωστατικών Δορυφόρων (EGNOS), Copernicus, ITER. Όλα τα ποσά εκφράζονται σε εκατ. EUR..

1.3.1 Εφαρμογή προγραμμάτων περιόδου 2014-2020

Από το νέο ΠΔΠ και μετά, πολλά από τα εκτελεστικά καθήκοντα των προγραμμάτων του τομέα 1Α ασκούνται πλέον είτε μέσω οργανισμών (εκτελεστικών ή εθνικών και, σε ορισμένες περιπτώσεις, αποκεντρωμένων), κοινών επιχειρήσεων 17 και πρωτοβουλιών του άρθρου 185 18 , είτε μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (για τα χρηματοπιστωτικά μέσα).

«Ορίζων 2020», Πρόγραμμα-πλαίσιο για την έρευνα και την καινοτομία

Το πρόγραμμα εργασίας «Ορίζων 2020» για την περίοδο 2014-2015 εφαρμόστηκε πλήρως. Έως το τέλος του 2015, είχαν δημοσιευθεί 198 προσκλήσεις υποβολής προτάσεων και είχαν ληφθεί 78 268 προτάσεις. Από τις προτάσεις αυτές, οι 10 658 βρίσκονταν εκτός του κύριου ή του εφεδρικού καταλόγου. Το μέσο ποσοστό επιτυχίας των προτάσεων ήταν 14%, το οποίο σημαίνει ότι τα ποσοστά υπερκάλυψης εξακολουθούν να είναι υψηλά και καταδεικνύει την υψηλή ζήτηση για χρηματοδότηση από την ΕΕ σε αυτόν τον τομέα.

Galileo, Ευρωπαϊκό Σύστημα Πλοήγησης με Υπέρθεση Γεωστατικών Δορυφόρων (EGNOS), Copernicus

Το 2015, επιταχύνθηκε η ανάπτυξη των δορυφόρων του προγράμματος Galileo, με την επιτυχή θέση σε τροχιά τριών δορυφόρων και την ανάπτυξη έξι πρόσθετων δορυφόρων. Μέχρι τον Δεκέμβριο του 2015, ο συνολικός αριθμός δορυφόρων που είχαν τεθεί σε τροχιά είχε διπλασιαστεί σε 12, εκ των οποίων οι εννιά βρίσκονταν σε λειτουργία, γεγονός που ορίζει σημαντικό ρυθμό ανάπτυξης μέσα στον κόσμο της δορυφορικής πλοήγησης. Ο αριθμός των αερολιμένων με δυνατότητα EGNOS αυξήθηκε από 150 (2014) σε 174 (2015). Η υλοποίηση της συμφωνίας συνεργασίας με την Ουκρανία συνεχίστηκε, με διάθεση 5 εκατ. EUR μέσω του μηχανισμού γειτονίας για την ανάπτυξη του EGNOS στην Ουκρανία. Το 2015, το πρόγραμμα Copernicus σημείωσε περαιτέρω πρόοδο προκειμένου να καταστεί πλήρως λειτουργικό πρόγραμμα παρατήρησης της γης με την επιτυχή θέση σε τροχιά του Sentinel-2A στις 22 Ιουνίου 2015, γεγονός που αύξησε τις δυνατότητες οπτικής απεικόνισης του συστήματος. Για παράδειγμα, τα δορυφορικά δεδομένα από το πρόγραμμα Copernicus κατέστησαν δυνατή την έγκαιρη προειδοποίηση για τις πλημμύρες που συνέβησαν το 2015 στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία και συνέβαλαν στην αξιολόγηση των συνεπειών του σεισμού στο Αφγανιστάν.

Διεθνής θερμοπυρηνικός πειραματικός αντιδραστήρας (ITER) 19

Από τον Οργανισμό ITER έχουν υπογραφεί συνολικά 104 από 139 συμβάσεις προμηθειών για τα διάφορα πακέτα εργασίας της κατασκευής του αντιδραστήρα ITER. Αυτό αντιπροσωπεύει το 90,5% της συνολικής αξίας σε είδος του έργου. Αυτό σημαίνει ότι σημαντικό μέρος της δραστηριότητας του ITER βρίσκεται πλέον στα χέρια των μελών του ITER που θα παραδώσουν τα κατασκευαστικά μέρη του ITER. Η ευρωπαϊκή κοινή επιχείρηση για το έργο ITER (F4E), που είναι επιφορτισμένη με την απόδοση της συνεισφοράς της ΕΕ στον Οργανισμό ITER, έχει αναθέσει τώρα τις περισσότερες από τις συμβάσεις μεγάλης αξίας (πάνω από 100 εκατ. EUR). Στις 31 Δεκεμβρίου 2015, η F4E έχει υπογράψει 766 επιχειρησιακές συμβάσεις προμηθειών και 145 επιχορηγήσεις συνολικού ύψους περίπου 2,8 δισ. EUR (σε τιμές του 2008). Ωστόσο, το έργο αντιμετωπίζει προκλήσεις, ιδίως όσον αφορά καθυστερήσεις, τον κίνδυνο υπέρβασης του κόστους και τη συνολική διακυβέρνηση. Πολλοί από αυτούς τους κινδύνους συνδέονται με την εγγενή φύση του έργου, που υπερβαίνει το τρέχον επίπεδο της τεχνολογίας σύντηξης, και με την περίπλοκη διάρθρωση διακυβέρνησης. Ένα σχέδιο δράσης για βελτιώσεις, το οποίο εξετάζει επίσης της παρατηρήσεις που έθεσαν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ελεγκτικό Συνέδριο στις εκθέσεις τους για την απαλλαγή του 2013 εγκρίθηκε από το διοικητικό συμβούλιο της F4E τον Μάρτιο του 2015 και εφαρμόζεται επί του παρόντος.

Erasmus+

Από το 2014, το πρόγραμμα Erasmus+ συγκέντρωσε επτά προηγούμενα προγράμματα και συμπεριέλαβε νέες δράσεις για τις ανταλλαγές στον τομέα της εκπαίδευσης 20 . Το 2014-2015, περισσότερα από ένα εκατομμύριο άτομα έλαβαν μέρος σε 18 000 δράσεις χρηματοδοτούμενες από την ΕΕ, με πιο ευέλικτους όρους κινητικότητας, που αντανακλούν καλύτερα την εξέλιξη των αναγκών των σπουδαστών και τη διάρθρωση των πτυχίων (διαδικασία της Μπολόνιας) σε όλη την Ευρώπη.

Διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΔΣΕ)

Το 2015, 12,8 δισ. EUR διατέθηκαν για 263 έργα μεταφορών μέσω συμφωνιών επιχορήγησης που υπογράφηκαν το 2015, σύμφωνα με τις προσκλήσεις υποβολής προτάσεων του CEF-ΔΣΕ του 2014. Η χρηματοδότηση του CEF-ΔΣΕ δημιούργησε συνολικές επενδύσεις ύψους 28,3 δισ. EUR, συνδυάζοντας μια συνεισφορά της ΕΕ με περιφερειακούς προϋπολογισμούς και προϋπολογισμούς των κρατών μελών, καθώς και με δάνεια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ).

Στο πλαίσιο δύο προσκλήσεων υποβολής προτάσεων για την CEF-ΔΣΕ – Ενέργεια που ξεκίνησαν το 2015, διατέθηκαν 366 εκατ. EUR για 35 έργα σπουδών και εργασιών. Ο κύριος όγκος της στήριξης διοχετεύτηκε σε έργα στην περιοχή της Βαλτικής, καθώς και στην κεντροανατολική και νοτιοανατολική Ευρώπη, για να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που αφορούν την ασφάλεια του εφοδιασμού σε αυτές της περιοχές της Ευρώπης. Όλα τα έργα που επελέγησαν, αποσκοπούν στην αύξηση της ενεργειακής ασφάλειας και στη μείωση της απομόνωσης κρατών μελών από τα ενωσιακά ενεργειακά δίκτυα. Στόχος τους είναι να συμβάλουν στην ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας και στην ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας.

Περίπου 2 δισ. EUR προγραμματίζεται να χρησιμοποιηθούν από τα χρηματοπιστωτικά μέσα της CEF-ΔΣΕ για την περίοδο 2014-2020. Για τον σκοπό αυτό, η συμφωνία ανάθεσης για το χρεωστικό μέσο της διευκόλυνσης «Συνδέοντας την Ευρώπη» για την εφαρμογή του χρεωστικού τίτλου υπεγράφη στις 22 Ιουλίου 2015 με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Αυτό το σημαντικό βήμα επέτρεψε να αρχίσει να λειτουργεί ο χρεωστικός τίτλος, με βάση την εμπειρία που αποκτήθηκε με τα μέσα από την περίοδο 2007-2013, όπως το μέσο εγγύησης δανείων για τα έργα του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών (ΔΕΔ-Μ) και η Πρωτοβουλία για την έκδοση ομολόγων έργων (PBI), πιλοτική φάση.

Τα σχέδια εργασίας που πρότειναν οι Ευρωπαίοι συντονιστές για τους εννέα διαδρόμους του κεντρικού δικτύου που προβλέπονται από τον κανονισμό ΔΕΔ-Μ εγκρίθηκαν από τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη τον Μάιο του 2015 και παρουσιάστηκαν στις ημέρες ΔΕΔ-Μ στη Ρίγα, τον Ιούνιο του 2015. Σε αυτήν τη βάση, τέθηκαν προτεραιότητες για καθέναν από τους διαδρόμους, και αποφασίστηκαν ως συνέπεια δράσεις, όπως μελέτες, έργα και ρυθμίσεις διακυβέρνησης.

Προκειμένου να δοθεί νέα ώθηση για την υλοποίηση των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», οι αρχηγοί κρατών ή κυβερνήσεων της ΕΕ ενέκριναν το «Σύμφωνο για την ανάπτυξη και την απασχόληση», τον Ιούνιο του 2012. Μία από τις δράσεις στο πλαίσιο αυτού του συμφώνου, ήταν η έναρξη της «πρωτοβουλίας για τα ομόλογα χρηματοδότησης έργων» (PBI).

Πρόγραμμα για την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (COSME)

Το 2015, ο εμπροσθοβαρής μηχανισμός που τέθηκε σε εφαρμογή για το Ταμείο Εγγύησης Δανείων (LGF) στο πλαίσιο του προγράμματος COSME 24 προκάλεσε μια ακόμη πιο σημαντική συνεισφορά στη χρηματοδότηση πιο ριψοκίνδυνων συναλλαγών των ΜΜΕ από ό,τι θα είχε συμβεί χωρίς την εγγύηση του ΕΤΣΕ – (έχουν υπογραφεί 18 συμφωνίες εγγύησης, για συνολικό ποσό νομικών δεσμεύσεων 163 εκατ. EUR). Αναμένεται να ωφεληθούν από τον ενισχυμένο μηχανισμό LGF ειδικά οι νεοσύστατες επιχειρήσεις και οι μικρότερες ΜΜΕ, οι οποίες αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες στην πρόσβαση σε χρηματοδότηση. Στις 30 Σεπτεμβρίου 2015, πάνω από 30 000 ΜΜΕ είχαν ήδη λάβει χρηματοδότηση συνολικού ύψους άνω των 700 εκατ. EUR. Στις 31 Δεκεμβρίου 2015, πάνω από 51 000 ΜΜΕ είχαν ήδη λάβει χρηματοδότηση ύψους περίπου 1 300 εκατ. EUR στο πλαίσιο του ενισχυμένου μηχανισμού LGF του COSME.

Περίπου 450 000 ΜΜΕ έχουν λάβει υπηρεσίες μέσω του Ευρωπαϊκού Επιχειρηματικού Δικτύου (Enterprise Europe Network), οι οποίες περιλάμβαναν από πληροφορίες για θέματα της ΕΕ έως εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες ή υπηρεσίες διευκόλυνσης της συνεργασίας μεταξύ ΜΜΕ μέσω αποστολών σε εταιρίες και εκδηλώσεις ανάπτυξης επαφών. Ο στόχος ήταν να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα των ΜΜΕ και να ενισχυθούν οι δυνατότητες καινοτομίας τους μέσω του δικτύου προσωπικού που αριθμεί 3 000 μέλη σε όλες τις περιφέρειες της ΕΕ και σε 35 χώρες εκτός ΕΕ. Οι 625 συμμετέχοντες οργανισμοί έχουν παράσχει εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες σε 60 000 ΜΜΕ σχετικά με την πρόσβαση στη χρηματοδότηση, τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, τις επιχειρησιακές και τεχνολογικές επιθεωρήσεις και την αποδοτική χρήση των πόρων. Περίπου 22 000 ΜΜΕ συμμετείχαν σε εκδηλώσεις ανάπτυξης επαφών. Οι δραστηριότητες αυτές είχαν ως αποτέλεσμα 3 190 ειδικά επιτεύγματα που αναφέρθηκαν από επιχειρήσεις και πολυάριθμες επιτυχημένες περιπτώσεις.

Το πρόγραμμα Erasmus για νέους επιχειρηματίες δίνει την ευκαιρία σε καινούριους και φιλόδοξους επιχειρηματίες να διδαχθούν από την εμπειρία επιχειρηματιών που διαχειρίζονται μικρές επιχειρήσεις σε άλλες χώρες. Έως τώρα, έχουν καταγραφεί σχεδόν 12 000 προφίλ επιχειρηματιών και έχουν δημιουργηθεί 3 900 επαφές που περιλαμβάνουν 7 700 επιχειρηματίες.

Μια σημαντική προτεραιότητα της Επιτροπής το 2015 περιλάμβανε την προετοιμασία 25 της υλοποίησης του σχεδίου επενδύσεων για την Ευρώπη, που ξεκίνησε το 2014.

Υποστήριξη για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις» («ΜΜΕ»)

Ο μηχανισμός εγγυήσεων υπέρ των ΜΜΕ (SMEG), με αναλήψεις υποχρεώσεων του προϋπολογισμού 29 της ΕΕ ύψους 649,90 εκατ. EUR υπήρξε καταλύτης για χρηματοδότηση των ΜΜΕ ύψους 20,7 δισ. EUR για 381 592 ΜΜΕ μέσω 463 295 δανείων 30 . Το αποτέλεσμα μόχλευσης που επιτεύχθηκε για τον μηχανισμό SMEG είναι 38,6 31 .

Σύμφωνα με τον Μηχανισμό υπέρ των καινοτόμων ΜΜΕ και των ΜΜΕ με ισχυρή ανάπτυξη (GIF), πόροι της ΕΕ ύψους 555 εκατ. EUR έχουν επενδυθεί σε εταιρείες επιχειρηματικού κεφαλαίου, αποτελώντας καταλύτη για συνολική επιτευχθείσα χρηματοδότηση ύψους σχεδόν 3,12 δισ. EUR σε 437 επιλέξιμες εκδότριες εταιρίες (ΜΜΕ) 32 . Το αποτέλεσμα μόχλευσης που επιτεύχθηκε για τον GIF είναι περίπου 5,6 33 . Στις εν λόγω ΜΜΕ σημειώνεται μεγαλύτερη αύξηση των πωλήσεων, των στοιχείων του ενεργητικού και της απασχόλησης από ό,τι σε εκείνες που δεν υποστηρίζονται από κεφάλαια ιδιωτικών συμμετοχών ή επιχειρηματικά κεφάλαια και είναι επίσης λιγότερο πιθανό να αθετήσουν τις υποχρεώσεις τους από ό,τι άλλες εταιρείες.

1.3.2 Αποτελέσματα των προγραμμάτων του ΠΔΠ 2007-2013

Πτυχές υλοποίησης

Η πρόσφατα ολοκληρωθείσα εκ των υστέρων αξιολόγηση του Έβδομου Προγράμματος-Πλαισίου για την Έρευνα (ΠΠ7) 34 δείχνει ότι κατά τη διάρκεια των επτά ετών του προγράμματος (2007-2013), υπήρχαν 487 προσκλήσεις που ολοκληρώθηκαν και ελήφθησαν σχεδόν 136 000 επιλέξιμες προτάσεις. Χρηματοδοτήθηκαν περίπου 25 000 έργα, όπου εμπλέκονται πάνω από 134 000 συμμετοχές από 170 διαφορετικές χώρες. Συνολικά συμμετείχαν περίπου 29 000 οργανώσεις, εκ των οποίων πάνω από το 70% ήταν νεοεισερχόμενες. Οι ΜΜΕ αντιπροσώπευαν άνω του 50% όλων των βιομηχανικών οργανώσεων που συμμετέχουν σε συμφωνίες επιχορήγησης. Επιπροσθέτως, το ΠΠ7 συνέβαλε σημαντικά στην προτεραιότητα της Επιτροπής Juncker «η ΕΕ ως παγκόσμιος παράγων» με πάνω από 7 800 συμμετοχές από μη συνδεδεμένες τρίτες χώρες, που έλαβαν περισσότερα από 700 εκατ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Τα μέτρα απλούστευσης του ΠΠ7 εξοικονόμησαν στους συμμετέχοντες πάνω από 550 εκατ. EUR σε σύγκριση με το ΠΠ6.

Η αξιολόγηση του Εκτελεστικού Οργανισμού Έρευνας (ΕΟΕ) 35 , ο οποίος διαχειρίζεται μεγάλο μερίδιο του προγράμματος «Ορίζων 2020» αποκάλυψε ότι οι πραγματικές δαπάνες λειτουργίας του ΕΟΕ κατά την περίοδο 2012-2015 ήταν κατά 34,8 εκατ. EUR (15%) χαμηλότερες από την αρχική εκτίμηση, λόγω της εξοικονόμησης κόστους στις δαπάνες προσωπικού και υποδομών. Η πραγματική εξοικονόμηση από την ανάθεση του προγράμματος στον ΕΟΕ ήταν κατά 24% υψηλότερη από τις αρχικές εκτιμήσεις (53,4 εκατ. EUR σε σύγκριση με 43,1 εκατ. EUR).

Η ανάλυση των πραγματικών δαπανών του Εκτελεστικού Οργανισμού του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (ΕΟΕΣΕ), ο οποίος διαχειρίζεται το τμήμα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (ΕΣΕ) του προγράμματος «Ορίζων 2020» κατά την περίοδο 2012-2015 ήταν κατά 20,6 εκατ. EUR (12%) χαμηλότερη από την αρχική εκτίμηση χάρη στην μείωση του κόστους στα γενικά έξοδα, ενώ οι πραγματικές δαπάνες που σχετίζονται με το προσωπικό υπερέβησαν τις εκτιμήσεις του για την περίοδο 2014-2015. Η πραγματική εξοικονόμηση από την ανάθεση του προγράμματος στον ΕΟΕΣΕ ήταν ελαφρώς υψηλότερη από τις αρχικές εκτιμήσεις (46,5 εκατ. EUR σε σύγκριση με 44,6 εκατ. EUR).

Από τον Ιανουάριο του 2014, ο Εκτελεστικός Οργανισμός ΔΕΔ-Μ έγινε ο Εκτελεστικός Οργανισμός Καινοτομίας και Δικτύων (INEA) που είναι υπεύθυνος μεταξύ άλλων για την υλοποίηση μερών του προγράμματος CEF-ΔΣΕ 36 (μεταφορές, ενέργεια και τηλεπικοινωνίες) και των ειδικών προγραμμάτων του προγράμματος «Ορίζων 2020» για τις μεταφορές και την ενέργεια. Η εκ των υστέρων μελέτη αξιολόγησης που πραγματοποιήθηκε για την περίοδο 2011-2013 απέδειξε ότι ο οργανισμός ήταν η πιο αποτελεσματική από πλευράς κόστους επιλογή που ήταν διαθέσιμη για την εφαρμογή του προγράμματος ΔΕΔ-Μ. Η επιλογή αυτή εξασφάλισε εξοικονόμηση ύψους 8,8 εκατ. EUR για τον προϋπολογισμό της ΕΕ σε σύγκριση με το κόστος που θα προέκυπτε από την εσωτερική υλοποίηση του προγράμματος.

Συμβολή στα επιτεύγματα πολιτικής

Έξυπνη ανάπτυξη

Το 2015, η εκ των υστέρων αξιολόγηση του ΠΠ7 αναφέρθηκε στα επιτεύγματα των 12 149 ολοκληρωμένων έργων του ΠΠ7 (που αντιπροσωπεύουν περίπου το 50% του συνόλου των έργων του ΠΠ7). Παρόλο που είναι ακόμη πολύ νωρίς για να γίνει τελική αξιολόγηση των επιπτώσεων του ΠΠ7 στην αγορά, η αξιολόγηση εκτίμησε έμμεσο οικονομικό αποτέλεσμα 500 δισ. EUR μέσα σε 25 έτη, ή περίπου 20 δισ. EUR ετησίως σε πρόσθετο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ).

Μέσω βραχυπρόθεσμων αποτελεσμάτων μόχλευσης και μακροπρόθεσμων πολλαπλασιαστικών αποτελεσμάτων, κάθε ευρώ που δαπανήθηκε από το ΠΠ7 παρήγαγε εκτιμώμενα άμεσα και έμμεσα οικονομικά αποτελέσματα ύψους περίπου 11 EUR, μέσω καινοτομιών, νέων τεχνολογιών και προϊόντων. Σύμφωνα με την εκ των υστέρων αξιολόγηση του ΠΠ7, από τα έργα του ΠΠ7 έχουν προκύψει 1 700 αιτήσεις για διπλώματα ευρεσιτεχνίας και πάνω από 7 400 εμπορικές εκμεταλλεύσεις. Με πάνω από τα μισά από τα έργα του ΠΠ7 να βρίσκονται ακόμη εν εξελίξει, οι αναφερόμενες επιπτώσεις αναμένεται να αυξηθούν κατά τα επόμενα έτη.

Τα έργα που υποστηρίζονται στο πλαίσιο του ΠΠ7 έχουν ολοκληρωθεί με τα υψηλότερα επίπεδα τεχνολογικής ετοιμότητας, τα οποία είναι αντιπροσωπευτικά για την αξιολόγηση της ώθησης καινοτομίας τους, σε σύγκριση με τους οργανισμούς που συμμετείχαν στο ΠΠ6. Μια ανάλυση της κοινοτικής έρευνας για την καινοτομία δείχνει ότι οι καινοτόμες εταιρείες που υποστηρίχθηκαν από το ΠΠ7 ήταν πιο πιθανό να εισαγάγουν νέες στην αγορά καινοτομίες στα προϊόντα, τις διαδικασίες ή τις υπηρεσίες και να αποκτήσουν κατά μέσο όρο υψηλότερη αναλογία κύκλου εργασιών από την καινοτομία από ό,τι εκείνες που δεν υποστηρίχθηκαν από το ΠΠ7. Ομοίως, μια αντιπαραδειγματική ανάλυση που εκτιμά τον «μέσο αριθμό αιτήσεων για διπλώματα ευρεσιτεχνίας ανά ερευνητή» έδειξε ότι, κατά μέσο όρο, οι ερευνητές σε οργανισμούς που συμμετέχουν στο ΠΠ7 έχουν την τάση να υποβάλλουν αιτήσεις για διπλώματα ευρεσιτεχνίας περισσότερο από ό,τι ερευνητές σε οργανισμούς που δεν συμμετέχουν στα Προγράμματα-Πλαίσια της ΕΕ.

Το ΠΠ7 ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματικό στην ενίσχυση της επιστημονικής αριστείας. Τα έργα του ΠΠ7 παρήγαγαν μέχρι στιγμής 170 000 δημοσιεύσεις. Από αυτές, το 54% είναι ανοικτής πρόσβασης. Το μερίδιο των δημοσιεύσεων του ΠΠ7 μεταξύ του ανώτερου 1% των δημοσιεύσεων που παρατίθενται συχνότερα είναι κατά μέσο όρο 3,6%. Αυτή η αναλογία είναι 2,8, 2 και 3,6 φορές υψηλότερη από τον μέσο όρο στην ΕΕ, τις ΗΠΑ και παγκοσμίως αντίστοιχα. Οι αριθμοί των δημοσιεύσεων σε κορυφαία επιστημονικά περιοδικά που αναγνωρίζουν χρηματοδότηση από το ΕΣΕ, καθώς και το γεγονός ότι η χρηματοδότηση από το ΕΣΕ συμπεριέλαβε 11 νομπελίστες και 5 κατόχους Μεταλλίων Φιλντς αποτελεί μαρτυρία για την επιστημονική αριστεία του ΕΣΕ. Πάνω από 13 000 ΜΜΕ συμμετείχαν στο ΠΠ7 και έλαβαν 6,4 δισ. EUR. Αυτό υπερβαίνει κατά πολύ τον στόχο να κατευθύνεται το 15% της χρηματοδότησης στις ΜΜΕ στο πλαίσιο του προγράμματος συνεργασίας του ΠΠ7, όπως ορίστηκε από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατά την έναρξη του ΠΠ7. Οικονομετρικές αναλύσεις δείχνουν ότι οι ΜΜΕ που συμμετείχαν στο ΠΠ7 βαθμολογήθηκαν κατά 38% υψηλότερα από ό,τι η ομάδα ελέγχου όσον αφορά την αύξηση της απασχόλησης και τα λειτουργικά έσοδα.

Σύμφωνα με τις δράσεις Marie Skłodowska Curie (MSCA) του ΠΠ7, χορηγήθηκαν πάνω από 50 000 υποτροφίες σε ερευνητές (συμπεριλαμβανομένων 10 000 υποψήφιων διδακτόρων). Αυτοί οι υπότροφοι αντιπροσώπευαν 148 διαφορετικές εθνικότητες που βρίσκονται σε 86 χώρες σε όλο τον κόσμο, καθιστώντας τις MSCA το πιο διεθνές τμήμα του ΠΠ7. Οι MSCA συνέβαλαν στη διατήρηση των καλύτερων ερευνητών στην Ευρώπη, αφού σχεδόν το 34% των υποτρόφων ήταν υπήκοοι χωρών εκτός της ΕΕ και το 46% των ερευνητών που έρχονται στην ΕΕ από βιομηχανικές χώρες παρέμειναν στην Ευρώπη μετά το τέλος της υποτροφίας MSCA τους (μολονότι δεν είναι δυνατόν να μετρηθεί η άμεση επιρροή του προγράμματος). Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ότι περίπου το 80% των υποτρόφων MSCA θεώρησαν ότι η εμπειρία της υποτροφίας τους είχε βελτιώσει τις προοπτικές σταδιοδρομίας τους, δείχνοντας ότι εκείνοι που έλαβαν οικονομική ενίσχυση εκτίμησαν τη συμβολή του προγράμματος στην ανάπτυξη της επιστημονικής σταδιοδρομίας τους.

Βιώσιμη ανάπτυξη

Το πρόγραμμα Ευφυής Ενέργεια για την Ευρώπη (IEE) προσέφερε απτά οφέλη: από το 2007 τα έργα IEE προσέφεραν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ισοδύναμες με την ετήσια κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας 7 εκατ. πολιτών, εξοικονόμησαν πρωτογενή ενέργεια ισοδύναμη με την ετήσια κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας άνω των 2 εκατ. νοικοκυριών, και αναμένεται να προσελκύσουν επενδύσεις στον τομέα της βιώσιμης ενέργειας άνω των 4 δισ. EUR. Μια προκαταρκτική εκτίμηση της ετήσιας εξοικονόμησης πρωτογενούς ενέργειας που αναμένεται από τα εν εξελίξει έργα IEE δείχνει ότι θα υπερβεί τους 312 000 τόνους ισοδύναμου πετρελαίου (ΤΙΠ) ετησίως. Το IEE έφθασε σε πάνω από 40 εκατ. άτομα σε ολόκληρη την ΕΕ.

Σύμφωνα με την αξιολόγηση, ο αναμενόμενος μέσος συντελεστής μόχλευσης έργων οικοκαινοτομίας είναι περίπου 20 (1 EUR σε δημόσιες επενδύσεις οδηγεί σε 20πλάσιο συντελεστή μόχλευσης ακαθάριστου εισοδήματος, 2 έτη μετά το τέλος του έργου), με μέση καθαρή δημιουργία θέσεων απασχόλησης περίπου 8 ατόμων (πλήρους απασχόλησης) ανά έργο. Με μετατροπή σε μετρητά, η αξία του συνολικού παγκόσμιου περιβαλλοντικού και οικονομικού οφέλους από την πρωτοβουλία οικοκαινοτομίας CIP (Πρόγραμμα πλαίσιο για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία) εκτιμάται σε πάνω από 1,6 δισ. EUR σε διάστημα 5 ετών.

Η ΕΕ υποδέχτηκε το 2015 με τη δέσμευση να παρέχει ασφαλή και οικονομικά προσιτή ενέργεια στους πολίτες και τις επιχειρήσεις της, καθώς και να καταπολεμήσει τα αίτια της κλιματικής αλλαγής. Τον Φεβρουάριο, δρομολόγησε τη στρατηγική για την Ενεργειακή Ένωση με σκοπό την παροχή βοήθειας στους καταναλωτές, ώστε να εξοικονομούν χρήματα και ενέργεια, την προστασία του περιβάλλοντος, την προώθηση του ανταγωνισμού στην αγορά ενέργειας και τη διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού. Τον Ιούλιο, τέθηκαν σε εφαρμογή διάφορες σχετικές προτάσεις, που αφορούν την αναθεώρηση του συστήματος εμπορίας των δικαιωμάτων εκπομπής αερίων της ΕΕ, την υιοθέτηση σαφέστερης σήμανσης ενεργειακής απόδοσης και την εξασφάλιση μεγαλύτερου οφέλους για τους καταναλωτές. Επίσης, η Επιτροπή ξεκίνησε δημόσια διαβούλευση σχετικά με τον νέο σχεδιασμό της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

Χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη

Η εκ των υστέρων αξιολόγηση του ΠΠ7, δείχνει ότι, ενώ το πρόγραμμα δεν ξεκίνησε αποσκοπώντας συγκεκριμένα στη δημιουργία θέσεων εργασίας, θα έχει ως αποτέλεσμα την άμεση δημιουργία 130 000 θέσεων απασχόλησης στον τομέα της έρευνας σε διάστημα 10 ετών και την έμμεση δημιουργία 160 000 επιπλέον θέσεων σε διάστημα 25 ετών.

Οι δράσεις Marie Skłodowska Curie (MSCA) έχουν ενισχύσει την απασχολησιμότητα, τις ευκαιρίες επαγγελματικής σταδιοδρομίας και την κινητικότητα των ερευνητών εντός και εκτός Ευρώπης. Το 95% των υπότροφων των δράσεων MSCA βρήκαν απασχόληση δύο χρόνια μετά το τέλος της περιόδου χορήγησης των υποτροφιών τους. Το ΠΠ7 συνέβαλε στην μακροπρόθεσμη πρόσληψη ερευνητικού προσωπικού, καθώς ένα μεγάλο μέρος (43%) των έκτακτων ερευνητών που προσλήφθηκαν στο πλαίσιο έργων, παρέμειναν στις δικαιούχους ερευνητικές ομάδες μετά την ολοκλήρωση του εκάστοτε έργου.

Δεδομένου ότι ο ένας στους δύο Ευρωπαίους αποφοίτους που φοιτά ή κάνει πρακτική άσκηση στο εξωτερικό επωφελείται από το πρόγραμμα Erasmus, στοιχεία από το πρόγραμμα αυτό κατέδειξαν ότι το Erasmus αυξάνει το πλεονέκτημα της απασχολησιμότητας σε σχέση με τους φοιτητές που δεν μετακινούνται κατά 45%. Οι φοιτητές από την ανατολική Ευρώπη είχαν 83% λιγότερες πιθανότητες να αντιμετωπίσουν µακροχρόνια ανεργία εάν είχαν συμμετάσχει στο Erasmus.

Σύμφωνα με μία έρευνα που διεξήχθη στο πλαίσιο του προγράμματος Erasmus για νέους επιχειρηματίες, πάνω από το ένα τρίτο των επίδοξων επιχειρηματιών που έλαβαν μέρος δημιούργησαν στην πραγματικότητα μια επιχείρηση· και τα δύο τρίτα των έμπειρων επιχειρηματιών που συμμετείχαν απέκτησαν νέες ιδέες ή τεχνογνωσία, εισήλθαν σε νέες αγορές και αύξησαν τον κύκλο εργασιών τους.

1.4 Οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή (τομέας προϋπολογισμού 1B)

Στα προγράμματα του τομέα 1Β για το 2015 διατέθηκαν πιστώσεις ύψους 60,4 δισ. EUR, ποσό που αντιπροσωπεύει το 37,2% του συνολικού προϋπολογισμού της ΕΕ για το 2015.

Διάγραμμα 4: Αριστερά: Κύρια προγράμματα που χρηματοδοτήθηκαν το 2015 από τον τομέα 1Β. Η κατηγορία «Λοιπά» περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τα προγράμματα «Εξόχως απόκεντρες και αραιοκατοικημένες περιφέρειες» και «Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους» / Δεξιά: Ποσοστό για τον τομέα 1Β επί του συνολικού προϋπολογισμού του 2015. Όλα τα ποσά εκφράζονται σε εκατ. EUR.

Ο τομέας 1B του ΠΔΠ καλύπτει το «Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης» (ΕΤΠΑ), το «Ταμείο Συνοχής» (ΤΣ), το «Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο» (ΕΚΤ)  37 , συμπεριλαμβανομένης της «Ειδικής συμπληρωματικής πίστωσης για την Πρωτοβουλία για την απασχόληση των νέων (YEI)» (ειδική συμπληρωματική πίστωση), και το «Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους» (TEBA). Όλα αυτά τα προγράμματα υλοποιούνται στο πλαίσιο επιμερισμένης διαχείρισης.

Τα ΕΤΠΑ, ΤΣ και ΕΚΤ συνθέτουν την πολιτική συνοχής της ΕΕ με προϋπολογισμό 351,8 δισ. EUR για την περίοδο 2014-2020, που είναι το σημαντικότερο επενδυτικό μέσο της ΕΕ για την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», που στηρίζει την ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης σε ενωσιακό επίπεδο και την υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων σε εθνικό επίπεδο. Οι παρεμβάσεις στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής συμβάλλουν στην υλοποίηση αρκετών προτεραιοτήτων της Επιτροπής Juncker, ιδίως δε εκείνων που αφορούν την «Απασχόληση, Ανάπτυξη και Επενδύσεις», την «Ψηφιακή Ενιαία Αγορά» και την «Ενεργειακή Ένωση και Κλίμα». Επίσης, η πολιτική συνοχής συμβάλλει στην ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς, καθώς σε μια σειρά ενεργειών που σχετίζονται με την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης και τη μεταναστευτική πολιτική.

Η μεταρρύθμιση της πολιτικής συνοχής για την περίοδο 2014-2020 έχει ευθυγραμμιστεί πλήρως με τη στρατηγική «Ευρώπη 2020» για «έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη». Η χρηματοδότηση που συνδέεται με τη συνοχή αντιπροσωπεύει άνω του 60% του προϋπολογισμού δημόσιων επενδύσεων των κρατών μελών και εξακολουθεί να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη στήριξη των μακροπρόθεσμων επενδυτικών στρατηγικών.

Σύμφωνα με το νομικό πλαίσιο που διέπει τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ), τα προγράμματα που συγχρηματοδοτούνται από τα ΕΔΕΤ για την περίοδο 2014-2020 λαμβάνουν υπόψη όλες τις σχετικές ειδικές ανά χώρα συστάσεις 38 στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Τα επιχειρησιακά προγράμματα έχουν ευθυγραμμιστεί στενά με τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις των προηγούμενων ετών και η έγκρισή τους εξαρτάται από την εφαρμογή σειράς μεταρρυθμίσεων (εκ των προτέρων προϋποθέσεων) προκειμένου να διευκολυνθεί η χρήση και η αποτελεσματικότητα των ΕΔΕΤ.

Η σταθερή ενσωμάτωση της μεταρρυθμισμένης πολιτικής συνοχής στη νέα οικονομική διακυβέρνηση της ΕΕ υπό το ΠΔΠ για την περίοδο 2014-2020 συμβάλλει στην ενίσχυση της δυνατότητας ανταπόκρισης της πολιτικής στις μεταβαλλόμενες οικονομικές συνθήκες και τις ανισορροπίες που προκύπτουν.

Ενώ οι βασικές προσπάθειες της Επιτροπής συνδέονταν με την επιτυχημένη ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για τα προγράμματα της περιόδου 2014-2020, καθ’ όλη τη διάρκεια του 2015 εφάρμοσε επίσης στοχευμένες δράσεις με στόχο την αντιμετώπιση των ιδιαίτερων δυσκολιών ανά χώρα και την ενίσχυση της ικανότητας των κρατών μελών να ολοκληρώσουν αποτελεσματικά τα προγράμματα της περιόδου 2007-2013 που είχαν αναλάβει.

1.4.1 Εφαρμογή προγραμμάτων περιόδου 2014-2020

Έως το τέλος του 2015, όλα τα επιχειρησιακά προγράμματα (ΕΠ) πολιτικής συνοχής της περιόδου 2014-2020 εγκρίθηκαν από την Επιτροπή, γεγονός που επέτρεψε την έναρξη της επί τόπου υλοποίησης όλων των προγραμμάτων. Οι βελτιώσεις που σημειώθηκαν για την περίοδο 2014-2020 εξασφαλίζουν ότι τα προγράμματα είναι σαφέστερα προσανατολισμένα προς την επίτευξη αποτελεσμάτων και οι επενδυτικές ανάγκες συνδέονται με συγκεκριμένους στόχους και προτεραιότητες, με τους αντίστοιχους δείκτες και στόχους για τις εκροές και τα αποτελέσματα. Κάθε πρόγραμμα συνοδεύεται από ένα πλαίσιο επιδόσεων βάσει του οποίου θα αξιολογούνται οι επιδόσεις. Αυτό καθιστά δυνατή τη διαφάνεια στην υποβολή εκθέσεων και την αξιολόγηση της προόδου ως προς την επίτευξη των στόχων του προγράμματος.

Στο τέλος του 2015, τα κράτη μέλη είχαν ήδη επιλέξει πάνω από 100 000 έργα. Η ανακοίνωση «Επενδύσεις σε θέσεις εργασίας και στην ανάπτυξη – μεγιστοποίηση της συνεισφοράς του ΕΔΕΤ» 39 που εξέδωσε η Επιτροπή τον Δεκέμβριο του 2015 παρέχει μια ικανοποιητική επισκόπηση των επενδύσεων που προγραμματίζονται στο πλαίσιο του ΕΔΕΤ για την προγραμματική περίοδο 2014-2020, καθώς και των αναμενόμενων αποτελεσμάτων.

Συνολικά, εκτιμάται 40 ότι η υλοποίηση των προγραμμάτων του ΕΔΕΤ κατά την περίοδο 2014-2020 θα έχει θετικό αντίκτυπο σε σύγκριση με την υφιστάμενη κατάσταση, ιδίως ως προς την αύξηση του ΑΕΠ, ο οποίος θα συνεχιστεί ακόμη και μετά την ολοκλήρωση της υλοποίησης. Ο αναμενόμενος αντίκτυπος είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τα κράτη μέλη της ΕΕ-13 41 , για τα οποία το ΕΔΕΤ αποτελεί σημαντικό ποσοστό των δημόσιων επενδύσεων. Για τα εν λόγω κράτη μέλη, αναμένεται ότι η διαφορά σε σύγκριση με την υφιστάμενη κατάσταση θα κορυφωθεί στο +2,7% κατά την ολοκλήρωση της υλοποίησης και θα εξακολουθήσει να υπερβαίνει το 2% επί 10 τουλάχιστον έτη μετά το 2020.

Πληροφορίες σχετικά με την υλοποίηση και τα αποτελέσματα παρέχονται κυρίως στο πλαίσιο των ετήσιων εκθέσεων υλοποίησης για τα προγράμματα των ΕΤΠΑ-ΤΣ και του ΕΚΤ, οι οποίες και παρακολουθούνται στενά από την Επιτροπή. Τα κράτη μέλη πρέπει να υποβάλουν τις πρώτες ετήσιες εκθέσεις υλοποίησης τον Ιούνιο του 2016.

Προϋποθέσεις υλοποίησης

Οι εκ των προτέρων προϋποθέσεις 42 αποτελούν ένα από τα βασικά νέα στοιχεία της μεταρρύθμισης της πολιτικής συνοχής, που αποσκοπεί στην αύξηση της αποτελεσματικότητας των ταμείων. Δημιουργούν συνθήκες πλαισίου προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα των επενδύσεων και θα πρέπει να πληρούνται ευθύς εξαρχής, το αργότερο κατά τη διάρκεια των πρώτων ετών υλοποίησης. Παρά το γεγονός ότι, όταν εγκρίθηκαν τα προγράμματα, περίπου το 75% όλων των εκ των προτέρων προϋποθέσεων πληρούνταν ήδη, αυτό δεν ίσχυε για περίπου 750 από αυτές (π.χ. ολοκληρωμένα σχέδια μεταφορών με σκοπό τη στήριξη των επενδύσεων στον τομέα των μεταφορών). Συμφωνήθηκαν με την Επιτροπή σχέδια δράσης για την υλοποίησή τους το αργότερο έως το τέλος του 2016. Παρατηρήθηκαν ορισμένες καθυστερήσεις στην εκπλήρωση των εν λόγω σχεδίων δράσης: από τα 470 σχέδια δράσης που προγραμματίστηκε αρχικά να ολοκληρωθούν ως το τέλος του 2015, 142 σχέδια δράσης ολοκληρώθηκαν το 2015 μαζί με 3 σχέδια δράσης που προγραμματίστηκαν για το 2016. Η Επιτροπή παρακολουθεί προσεκτικά την κατάσταση των σχεδίων δράσης που σχετίζονται με την εκπλήρωση των εκ των προτέρων προϋποθέσεων και θα εξακολουθεί να κάνει το ίδιο καθ’ όλη τη διάρκεια του 2016.

Ο ορισμός αποτελεί ένα ακόμη νέο στοιχείο της μεταρρύθμισης της πολιτικής συνοχής, που αποσκοπεί στην ενίσχυση της αξιοπιστίας καθιστώντας τα κράτη μέλη πιο υπεύθυνα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας. Είναι μια διαδικασία βάσει της οποίας τα κράτη μέλη ορίζουν τις αρχές που θα είναι υπεύθυνες για τη διαχείριση και τον έλεγχο των προγραμμάτων, διασφαλίζοντας τη δέουσα δημιουργία επαρκών συστημάτων από την αρχή της περιόδου. Αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία, μπορεί να αρχίσει η υποβολή αιτημάτων πληρωμής στην Επιτροπή στο πλαίσιο των προγραμμάτων. Οι πρώτες αρχές ορίστηκαν από τα κράτη μέλη το 2015. Στο τέλος του 2015, τα κράτη μέλη είχαν κοινοποιήσει στην Επιτροπή τον ορισμό των αρχών που θα ήταν υπεύθυνες για το 20% των προγραμμάτων του ΕΚΤ 43 , του ΕΤΠΑ και του ΤΣ, με βραδύτερο ρυθμό σε σύγκριση με τον αρχικό προγραμματισμό. Ωστόσο, η Επιτροπή παρέχει στήριξη στα κράτη μέλη για να τα βοηθήσει να ξεπεράσουν τις δυσκολίες που προκύπτουν.

Στο πλαίσιο των μέτρων που έχουν ληφθεί για την παροχή βοήθειας προς την Ελλάδα, συμφωνήθηκε αύξηση της προχρηματοδότησης από τα διαρθρωτικά ταμεία στο πλαίσιο της προγραμματικής περιόδου 2014-2020, σε συνδυασμό με ποσοστό χρηματοδότησης από την ΕΕ της τάξης του 100% για τις επιλέξιμες δαπάνες και πρόωρη εκταμίευση του εναπομείναντος 5% για τα προγράμματα της περιόδου 2007-2013. Οι σωρευτικές επιπτώσεις ανήλθαν σε ποσό ύψους 2 δισ. EUR (1 δισ. για το 2015 και 1 δισ. για το 2016).

Πρωτοβουλία για την απασχόληση των νέων (ΠΑΝ-YEI)

Όσον αφορά την Πρωτοβουλία για την Απασχόληση των Νέων (YEI), η πρώτη δέσμη στοιχείων παρακολούθησης που υποβλήθηκε από τα κράτη μέλη τον Απρίλιο του 2015 (ημερομηνία λήξης εξαγωγής δεδομένων: τέλη του 2014) αναφέρει συνολικά περίπου 138 000 συμμετέχοντες αθροιστικά. Ένα βασικό πρόβλημα που εντοπίστηκε ήταν η έλλειψη δημόσιας χρηματοδότησης για τις εκ των προτέρων δραστηριοτήτων της πρωτοβουλίας YEI. Για τον λόγο αυτό, η Επιτροπή πρότεινε την αύξηση της προχρηματοδότησης της πρωτοβουλίας YEI σε ποσοστό 30% για το 2015, προς διευκόλυνση της χρηματοδότησης των αρχικών μέτρων 44 . Για την προχρηματοδότηση αυτή, επιβαρύνθηκε ο προϋπολογισμός της ΕΕ για το 2015.

Μια έρευνα και συνεντεύξεις που διεξήχθησαν αργότερα από τις διαχειριστικές αρχές το 2015 κατέδειξαν ότι η υλοποίηση της πρωτοβουλίας YEI έχει ξεκινήσει στα περισσότερα επιλέξιμα κράτη μέλη. Τον Νοέμβριο του 2015, 10 κράτη μέλη ανέφεραν ότι είχαν ήδη δεσμεύσει για τη χρηματοδότηση συγκεκριμένων δράσεων το 75% και άνω του προϋπολογισμού που διέθεταν για την πρωτοβουλία YEI. Συνολικά, για τα 20 κράτη μέλη που εφαρμόζουν την πρωτοβουλία ΥΕΙ, στο τέλος του Δεκεμβρίου 2015, το συνολικό κόστος των έργων που επιλέχθηκαν για να λάβουν στήριξη ανήλθε σε 3,3 δισ. EUR, ενώ 380 εκατ. EUR δηλώθηκαν από δικαιούχους. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, μέχρι τον Νοέμβριο του 2015, τα μεγαλύτερα κράτη μέλη και/ή οι κύριοι αποδέκτες της χρηματοδότησης για την πρωτοβουλία YEΙ κατάφεραν να επιτύχουν τη συμμετοχή χιλιάδων νέων ατόμων. Ενδεικτικά αναφέρονται η Ιταλία (υπήρξε επικοινωνία ή συμμετείχαν ήδη στην εφαρμογή των μέτρων περίπου 375 000 άτομα), η Πορτογαλία (100 000), η Ελλάδα (32 000), η Γαλλία (32 000) και η Ουγγαρία (16 000).

Πρωτοβουλία για τις ΜΜΕ

Έχει ξεκινήσει επίσης η επί τόπου υλοποίηση για την πρωτοβουλία για τις ΜΜΕ, που αποτελεί κοινό χρηματοπιστωτικό μέσο της Επιτροπής και του ομίλου της ΕΤΕπ (της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων) το οποίο αποσκοπεί στην τόνωση της χρηματοδότησης των ΜΜΕ μέσω μερικής κάλυψης των κινδύνων για τα χαρτοφυλάκια των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων προέλευσης που περιλαμβάνουν δάνεια προς ΜΜΕ. Τα αντίστοιχα προϊόντα, που είναι ελκυστικά τόσο για τις τράπεζες όσο και για τις ΜΜΕ, μπορεί να αποδειχτούν εξαιρετικά αποδοτικά για την ταχεία και αποτελεσματική αύξηση του δανεισμού προς την πραγματική οικονομία, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης. Η υλοποίηση έχει ήδη ξεκινήσει σε αρκετά κράτη μέλη (Βουλγαρία, Ισπανία, Μάλτα), ενώ αρκετά άλλα (συμπεριλαμβανομένης της Ρουμανίας, της Ιταλίας και της Φινλανδίας) έχουν εκφράσει την πρόθεσή τους να συμμετάσχουν

Πέραν της στήριξης μέσω του προϋπολογισμού της ΕΕ και των αποκλειστικών προγραμμάτων, η Επιτροπή συνέβαλε στη βελτίωση της κατάστασης των θέσεων εργασίας και της απασχόλησης στην ΕΕ, αναλαμβάνοντας μια σειρά πρωτοβουλιών:

1.4.2 Αποτελέσματα προγραμμάτων περιόδου 2007-2013

Πτυχές υλοποίησης

Συνολικά 440 επιχειρησιακά προγράμματα (322 για τα ΕΤΠΑ-ΤΣ και 118 για το ΕΚΤ) επωφελούνται από τη χρηματοδότηση στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής κατά την προγραμματική περίοδο 2007-2013 για συνολικές πιστώσεις του προϋπολογισμού ύψους 346,5 δισ. EUR.

Η υλοποίηση έφτασε σε ικανοποιητικά επίπεδα στα περισσότερα κράτη μέλη το 2015 για τα τρία ταμεία της πολιτικής συνοχής (80,2%, εξαιρουμένων των εκκρεμών αξιώσεων που δεν έχουν καταβληθεί ακόμη), ενώ οι μόνες χώρες που έχουν κάποιες καθυστερήσεις είναι η Ρουμανία, η Ιταλία και η Κροατία. Το συνολικό ποσοστό υλοποίησης των προγραμμάτων του ΕΚΤ, ανήλθε σε όλα τα κράτη μέλη στο 80,5% προς το τέλος του 2015. Οι ρυθμοί απορρόφησης για το ΕΚΤ στις χώρες με τις χαμηλότερες επιδόσεις, ξεπέρασαν το 65%, με εξαίρεση την Κροατία (52,3%) και τη Ρουμανία (51,1%). Για το ΕΤΠΑ και το ΤΣ, ο ρυθμός υλοποίησης επισπεύσθηκε περαιτέρω προς τα τέλη του 2015, οπότε το ποσοστό εκτέλεσης έφτασε συνολικά το 80% για όλα τα κράτη μέλη, εξαιρουμένων των εκκρεμών αξιώσεων, ενώ παρατηρούνται καθυστερήσεις μόνο στις περιπτώσεις της Ρουμανίας, της Ιταλίας και της Κροατίας. Ο αντίκτυπος των καθυστερήσεων αυτών μπορεί ακόμη να μετριαστεί, εφόσον μπορούν ακόμη να δηλωθούν δαπάνες σχετικές με τα χρηματοπιστωτικά μέσα και η περίοδος επιλεξιμότητας για την Κροατία ισχύει μέχρι το τέλος του 2016.

Από την ανάλυση διαθέσιμων στοιχείων παρακολούθησης σε σχέση με την επιλογή έργων, όπως επίσης και στοιχείων που περιέχονταν σε ετήσιες εκθέσεις υλοποίησης που υποβλήθηκαν τον Ιούνιο του 2015 από τις αρμόδιες αρχές των προγραμμάτων, προκύπτει ότι τα περισσότερα από τα επιχειρησιακά προγράμματα της πολιτικής συνοχής για την περίοδο 2007-2013 εφαρμόζονται κανονικά. Το φθινόπωρο του 2015, πάνω από 760 000 έργα είχαν λάβει στήριξη από τα ΕΤΠΑ-ΤΣ σε όλα τα κράτη μέλη.

Σύμφωνα με την αυξημένη έμφαση που αποδίδει η Επιτροπή στις επιδόσεις και στο πλαίσιο της πιλοτικής εφαρμογής που ξεκίνησε η Επιτροπή το 2014, διενεργήθηκε εκ νέου ανασκόπηση των επιδόσεων και για τα 322 προγράμματα των ΕΤΠΑ-ΤΣ το 2015. Οι επιδόσεις χαρακτηρίστηκαν καλές ή αποδεκτές για το 91% των προγραμμάτων και κακές ή εξαιρετικά κακές για το 9%. Αυτό αποτελεί θετική εξέλιξη σε σύγκριση με την εικόνα που προέκυψε από τις αξιολογήσεις που καταγράφηκαν για την προηγούμενη διαδικασία του 2014 (σύμφωνα με τις οποίες, το 12% των προγραμμάτων θεωρήθηκε ότι βρίσκονταν σε κίνδυνο).

Συγκεκριμένα, οι επιδόσεις των προγραμμάτων βελτιώθηκαν ως προς τα θέματα διαχείρισης και ελέγχου, την επιλογή έργων και τα χρηματοδοτικά μέσα, οδηγώντας έτσι σε επίσπευση της υλοποίησης και σε αύξηση του συνολικού ποσοστού εκτέλεσης των προγραμμάτων των ΕΤΠΑ-ΤΣ για όλα τα κράτη μέλη στο 87%, στο τέλος του 2015.

Ωστόσο, η εφαρμογή των μέσων χρηματοοικονομικής τεχνικής παραμένει πιο αργή από ό, τι είχε αρχικά προγραμματιστεί και 1,04 δισ. EUR από τα συνολικά 17,06 δισ. EUR δεν είχαν ακόμα καταβληθεί σε χρηματοδοτικά μέσα μέχρι το τέλος του 2014.

Συμβολή στα επιτεύγματα πολιτικής

Μολονότι η αύξηση του ΑΕΠ αποτελεί έναν μόνο από τους πολλούς στόχους της πολιτικής συνοχής της ΕΕ, στο σχετικό με την κατάρτιση μακροοικονομικών μοντέλων τμήμα της εκ των υστέρων αξιολόγησης εκτιμάται ότι κάθε ευρώ που επενδύεται στην πολιτική συνοχής την περίοδο 2007-13 θα δημιουργήσει περίπου 2,7 ευρώ πρόσθετου ΑΕΠ μέχρι το 2023 46 . Με άλλα λόγια, χάρη στην πολιτική συνοχής θα δημιουργηθεί πρόσθετο ΑΕΠ ύψους σχεδόν 1 τρισεκατομμύριο EUR. Εκτός από τις θεματικές ενότητες των ΕΤΠΑ-ΤΣ και ΕΚΤ, βρίσκονται στο στάδιο της ολοκλήρωσης εκ των υστέρων αξιολογήσεις και στην έκθεση του επόμενου έτους θα περιλαμβάνονται πιο εκτεταμένα συμπεράσματα σχετικά με τις επιδόσεις. Τα επιτεύγματα της πολιτικής συνοχής μέχρι το 2014 που περιγράφονται παρακάτω βασίζονται κατά κύριο λόγο στα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία παρακολούθησης τα οποία συγκεντρώθηκαν από τις ετήσιες εκθέσεις υλοποίησης που υπέβαλαν τα κράτη μέλη το 2015 και στα στοιχεία που προκύπτουν από τις εκ των υστέρων αξιολογήσεις που έχουν ήδη ολοκληρωθεί (δηλαδή περιβάλλον, μεταφορές και στήριξη των επιχειρήσεων).

Έξυπνη ανάπτυξη (ΕΤΠΑ και ΕΚΤ)

Η παραγωγή αποτελεσμάτων στον τομέα της έξυπνης ανάπτυξης, επιτυγχάνεται τόσο μέσω της κινητοποίησης δημοσιονομικών πόρων όσο και μέσω της συμβολής στη βελτίωση των όρων επένδυσης. Τα προγράμματα ενισχύουν τις θέσεις εργασίας, την ανάπτυξη και τις επενδύσεις σε όλη την Ευρώπη, δίνοντας έμφαση στις περιοχές και στους τομείς που παρουσιάζουν μεν μικρότερη ανάπτυξη, αλλά έχουν περιθώρια ανάπτυξης.

Περισσότερα από 36 000 έργα συγχρηματοδοτήθηκαν σε όλη την ΕΕ για τη στήριξη της συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων και ερευνητικών κέντρων έως το 2014. Ορισμένα κράτη μέλη σημείωσαν καλές επιδόσεις, υπερβαίνοντας κατά πολύ τους αρχικούς στόχους (Ηνωμένο Βασίλειο), ενώ σε άλλα κράτη μέλη (όπως η Πολωνία, το Βέλγιο ή η Αυστρία) η σύμπραξη μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα παραμένει κατώτερη των στόχων, αλλά καταβάλλονται συνεχείς προσπάθειες για την προώθηση της σημαντικής αυτής συνεργασίας.

Η προστιθέμενη αξία της στήριξης του ΕΤΠΑ έγκειται στην παροχή πρόσθετης χρηματοδοτικής στήριξης στα κράτη μέλη για επενδύσεις που ευνοούν την ανάπτυξη στο πλαίσιο σοβαρών περιορισμών που αποσκοπούν στη δημοσιονομική εξυγίανση. Η οικονομική δραστηριότητα που προκύπτει από αυτές τις επενδύσεις, έχει βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις στο ΑΕΠ (στις χώρες της ΕΕ των 12 47 αναμενόταν αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,7% ανά έτος, το διάστημα μεταξύ 2007 και 2016 48 ), καθώς και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις (υλοποιούνται σε βάθος χρόνου) χάρη στις διαρθρωτικές βελτιώσεις των οικονομιών της ΕΕ.

Παράδειγμα επιτυχούς επένδυσης του ΕΤΠΑ αποτελεί η δημιουργία το 2013 ενός ταμείου χαρτοφυλακίου ύψους σχεδόν 16 εκατ. EUR στην περιφέρεια Extremadura της Ισπανίας, το οποίο απορροφήθηκε σε διάστημα μικρότερο των δύο μηνών και, ως εκ τούτου, σχεδόν διπλασιάστηκε στα 30 εκατ. EUR. Με τη χορήγηση δανείων σε ΜΜΕ για την ανάπτυξη και την καινοτομία, έχει συμβάλει στη μεγέθυνση της ιδιωτικής επενδυτικής αγοράς στη μοναδική περιφέρεια της Ισπανίας που χαρακτηρίζεται ως λιγότερο αναπτυγμένη («υπαγόμενη στον στόχο σύγκλισης»). Έως τώρα, πάνω από 600 ΜΜΕ έχουν επωφεληθεί από τη στήριξη του ταμείου αυτού. Παράγοντες ζωτικής σημασίας για την επιτυχία είναι η σύμπραξη μεταξύ του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων και της περιφερειακής κυβέρνησης, καθώς και η ενδελεχής εκ των προτέρων αξιολόγηση της περιφερειακής αγοράς που οδήγησε στη δημιουργία ενός εξειδικευμένου χρηματοπιστωτικού μέσου. Βασιζόμενη στην πείρα αυτή, η Extremadura συνεισέφερε 75 εκατ. EUR από τις περιφερειακές πιστώσεις της για το ΕΤΠΑ στην ισπανική πρωτοβουλία για τις ΜΜΕ της περιόδου 2014-2020.

Με τη βοήθεια της χρηματοδότησης από το ΕΤΠΑ, υλοποιήθηκαν περίπου 95 000 ερευνητικά και αναπτυξιακά προγράμματα. Αυτά είχαν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία περισσότερων από 40 000 θέσεων πλήρους απασχόλησης στον τομέα της έρευνας έως το 2014, ξεπερνώντας τον συνολικό στόχο των 33 500 θέσεων. Σταθερή πρόοδος καταγράφεται κυρίως στην Πολωνία, όπου έως το 2014 είχαν δημιουργηθεί περίπου 5 000 θέσεις απασχόλησης στον τομέα της έρευνας.

Χάρη στις επενδύσεις του ΕΤΠΑ, ειδικά σε λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες, το ποσοστό ευρυζωνικής κάλυψης αυξήθηκε σημαντικά στην ΕΕ τα τελευταία χρόνια. Πάνω από 8 εκατ. πρόσθετα νοικοκυριά απέκτησαν πρόσβαση σε ευρυζωνικές υπηρεσίες ως αποτέλεσμα της στήριξης από το ΕΤΠΑ έως το 2014. Σημαντικά επιτεύγματα καταγράφονται ιδίως στην Ελλάδα, όπου μέχρι το 2014 είχε ολοκληρωθεί η επέκταση του ευρυζωνικού δικτύου παρέχοντας δυνατότητα σύνδεσης στο διαδίκτυο σε 800 000 επιπλέον πολίτες, αλλά και στη Σλοβενία, εξασφαλίζοντας ευρυζωνική κάλυψη για 70 000 επιπλέον πολίτες, χάρη σε επενδύσεις που έγιναν μέχρι το 2014. Κάποια κράτη μέλη εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες δυσκολίες στη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ των περιφερειών που έχουν πρόσβαση στις σύγχρονες μορφές πληροφορίας και την τεχνολογία επικοινωνιών και εκείνων που δεν έχουν καθόλου ή έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε αυτές. Η συγκεκριμένη πρόκληση αναμένεται να αντιμετωπιστεί κατά την περίοδο 2014-2020 μέσω πρόσθετων επενδύσεων.

Μέχρι το 2014 είχαν δημιουργηθεί περισσότερες από 825 000 θέσεις εργασίας, γεγονός που οφείλεται στην επενδυτική στήριξη του ΕΤΠΑ για τις ΜΜΕ. Οι επεμβάσεις αυτές ήταν καθοριστικής σημασίας για τον μετριασμό των επιπτώσεων της κρίσης τα τελευταία έτη. Επιπλέον, το ΕΤΠΑ προσέφερε στήριξη για τη δημιουργία περισσότερων από 120 000 νέων επιχειρήσεων σε ολόκληρη την ΕΕ.

Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα των πακέτων εργασιών για τη στήριξη των επιχειρήσεων (ΜΜΕ, μεγάλες επιχειρήσεις, χρηματοδοτικά μέσα) στο πλαίσιο της εξελισσόμενης εκ των υστέρων αξιολόγησης του ΕΤΠΑ και του ΤΣ για την περίοδο 2007-2013, δείχνουν ότι το ΕΤΠΑ παρείχε στήριξη σε τουλάχιστον 246 000 ΜΜΕ (χωρίς να συνυπολογίζεται η έμμεση στήριξη) με τις πολύ μικρές επιχειρήσεις να είναι ο κύριος αποδέκτης των επιχορηγήσεων. Η στήριξη αντιστοιχεί σε περίπου 47,5 δισ. EUR ή στο 16% του συνόλου των πιστώσεων του ΕΤΠΑ. Προσδιορίστηκαν τρία βασικά οφέλη: βελτίωση των οικονομικών επιδόσεων των υποστηριζόμενων φορέων (παρά τη γενική οικονομική κρίση), ενίσχυση της καινοτομίας χάρη στις επενδύσεις στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης και συμπεριφορικές αλλαγές.

Ένα σημαντικά μικρότερο μέρος της στήριξης (περίπου 6 δισ. EUR) διατέθηκε σε περίπου 3.700 μεγαλύτερες επιχειρήσεις, πολλές από τις οποίες ξεπερνούσαν για λίγο τα όρια των κριτηρίων ορισμού ως ΜΜΕ. Τα περισσότερα από τα έργα που έλαβαν χρηματοδοτική στήριξη κατάφεραν να επιτύχουν τους στόχους που είχαν θέσει, όπως αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων, ενίσχυση της παραγωγικότητας των εταιρειών ή δημιουργία πρόσθετων θέσεων απασχόλησης. Στις αξιολογήσεις, ωστόσο, υποστηρίζεται ότι οι περιφέρειες και τα κράτη μέλη πρέπει να επικεντρώσουν τη στήριξή τους σε έργα από τα οποία θα προκύψουν έμμεσα οφέλη, όπως η διασύνδεση μεγαλύτερων επιχειρήσεων με τοπικές εφοδιαστικές αλυσίδες. Μια τέτοιας μορφής στήριξη είναι πολλά υποσχόμενη, καθώς μπορεί να διευκολύνει τη βιωσιμότητα των επενδύσεων και των θέσεων απασχόλησης σε μια περιφέρεια.

Όσον αφορά το ΕΚΤ, τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της σχετικής εκ των υστέρων αξιολόγησης κατέδειξαν ότι στον τομέα του ανθρώπινου κεφαλαίου, το ΕΚΤ συνέβαλε στην ανάπτυξη και την εδραίωση του επιστημονικού και τεχνολογικού συστήματος (μέσω οικονομικής στήριξης και οδηγιών στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας). Το ΕΚΤ συνέβαλε επίσης στην αύξηση της ανάπτυξης ικανοτήτων στον τομέα της έρευνας και στην προσέλκυση πρόσθετων ανθρώπινων πόρων για την έρευνα και την προώθηση της απασχολησιμότητας. Όσον αφορά την ανώτερη εκπαίδευση, το ΕΚΤ συνέβαλε στην επίτευξη αλλαγών σε επίπεδο συστήματος, για παράδειγμα στη βελτίωση των προγραμμάτων σπουδών, της κατάρτισης του προσωπικού και της χρήσης της ηλεκτρονικής μάθησης.

Βιώσιμη ανάπτυξη (ΕΤΠΑ και ΤΣ)

Η πρόσθετη ικανότητα παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας ως άμεσο αποτέλεσμα των υποστηριζόμενων παρεμβάσεων του ΕΤΠΑ και του ΤΣ που κοινοποιήθηκαν από τα κράτη μέλη στο τέλος του 2014, υπολογίζεται περίπου στα 4 000 MW, σημειώνοντας αύξηση μεγαλύτερη των 1 200 MW σε σύγκριση με το 2013.

Εκτός αυτού, συνεχίστηκε η υλοποίηση μεγάλου αριθμού έργων για την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης πολυκατοικιών και δημόσιων κτιρίων, ιδίως στις χώρες της ΕΕ των 12, όπου και οι δύο τύποι κτιρίων είναι σημαντικοί καταναλωτές ενέργειας. Οι παρεμβάσεις αυτές οδήγησαν σε μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, που υπολογίστηκε σε 475 592 kt διοξειδίου του άνθρακα και ισοδύναμων, στο τέλος του 2014.

Από την ολοκληρωμένη δέσμη έργων για την ενεργειακή απόδοση των δημόσιων κτιρίων και των πολυκατοικιών στο πλαίσιο της διαρκούς εκ των υστέρων αξιολόγησης των ΕΤΠΑ-ΤΣ, προέκυψε ότι, αν και σημειώθηκαν ορισμένα επιτεύγματα κατά την προγραμματική περίοδο 2007-2013, αυτά καλύπτονται μόνο εν μέρει από τα συστήματα παρακολούθησης των προγραμμάτων. Λόγω της έλλειψης τυποποιημένης σχεδίασης των δεικτών, η κάλυψη των στοιχείων ήταν μεταβλητή και ασυνεπής. Ωστόσο, είναι δυνατή η σύγκριση των επιτευγμάτων των προγραμμάτων για τους δύο πιο συχνά χρησιμοποιούμενους δείκτες αποτελεσμάτων, τη «μείωση της κατανάλωσης ενέργειας» και τη «μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου»: μέχρι το 2013 (δηλαδή δύο χρόνια πριν από την ολοκλήρωση των προγραμμάτων στο τέλος του 2015), τα εξεταζόμενα προγράμματα είχαν επιτύχει μείωση της ετήσιας κατανάλωσης ενέργειας κατά 2 904 GWh και των ετήσιων εκπομπών κατά 1 454 kt διοξειδίου του άνθρακα και ισοδύναμων ως αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, των παρεμβάσεων στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης.

Όσον αφορά τον τομέα πρόληψης κινδύνων, η συνδρομή από τα ΕΤΠΑ-ΤΣ συνέβαλε στην καλύτερη προστασία από φυσικούς κινδύνους στο τέλος του 2014, περίπου για 20 εκατομμύρια ανθρώπους από τον κίνδυνο πλημμύρας και 30 εκατομμύρια ανθρώπους από τον κίνδυνο δασικής πυρκαγιάς.

Ενώ η πρόοδος ως προς το συνολικό ποσοστό επίτευξης των έργων που υλοποιήθηκαν στον τομέα πόσιμου νερού και διαχείρισης λυμάτων παραμένει αμετάβλητη στο 38% των στόχων, αναφέρθηκαν σημαντικές βελτιώσεις από τα κράτη μέλη: στο τέλος του 2014 σημειώθηκε και εκφράστηκε σε απόλυτες τιμές σημαντική αύξηση του επιπλέον πληθυσμού που εξυπηρετείται από έργα στον τομέα του νερού (περισσότερα από 1,7 εκατομμύρια άτομα) και της διαχείρισης λυμάτων (περισσότερα από 1,2 εκατομμύρια άτομα), σε σχέση με το 2013.

Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα του πακέτου εργασιών για το περιβάλλον της εξελισσόμενης εκ των υστέρων αξιολόγησης των ΕΤΠΑ-ΤΣ, δείχνουν ότι σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ των 13 και νότια κράτη μέλη της ΕΕ των 15 49 , η πολιτική συνοχής είναι μία από τις βασικές πηγές δημόσιας χρηματοδότησης, συμβάλλοντας έτσι, σημαντικά στην επίτευξη των στόχων όσον αφορά το νερό και τα λύματα σε ενωσιακό επίπεδο. Πολλές από αυτές τις χώρες έχουν σημειώσει μεγάλη πρόοδο: όσον αφορά τα λύματα, το ποσοστό ανακύκλωσης αυξήθηκε σε σχεδόν όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ των 13, ενώ όσον αφορά το νερό, τα προγράμματα που χρηματοδοτήθηκαν από το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής βελτίωσαν την παροχή πόσιμου νερού για τουλάχιστον 4 εκατομμύρια πολίτες της ΕΕ και συνέβαλαν στην καλύτερη διαχείριση των λυμάτων για περισσότερους από 7 εκατομμύρια πολίτες της ΕΕ. Επιπλέον, σύμφωνα με την αξιολόγηση, η χρηματοοικονομική ανάλυση που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της προετοιμασίας των υπό εξέταση μεγάλων έργων (ήτοι επενδύσεις άνω των 50 εκατ. EUR) σχετικά με το νερό και τη διαχείριση των λυμάτων, αποτέλεσε έγκυρη βάση για την οικονομική βιωσιμότητα των εν λόγω περιβαλλοντικών έργων.

Στο τέλος του 2014 και σε αντίθεση με το 2013, τα κράτη μέλη επεσήμαναν, επίσης, πρόοδο και στον τομέα των μεταφορών, όπου ειδικές προσπάθειες προσανατολίστηκαν προς τις παρεμβάσεις που συνάντησαν περισσότερες δυσκολίες κατά τα προηγούμενα έτη, όπως η κατασκευή νέων οδών (συμπεριλαμβανομένου του ΔΔ) και η ανακατασκευή σιδηροδρομικών γραμμών. Η πιο σημαντική πρόοδος καταγράφηκε ως προς την ανακατασκευή οδών (αναφορές για οδούς μεγαλύτερες από 30 000 χλμ. στο τέλος του 2014, συγκριτικά οδούς περίπου 20 000 χλμ. στο τέλος του 2013). Πρόοδος σημειώθηκε, επίσης, στον παραδοσιακά βραδυκίνητο τομέα της ανακατασκευής σιδηροδρομικών γραμμών, με τα επιτευχθέντα αποτελέσματα να συνίστανται σε ανακατασκευή γραμμών μήκους 4 000 χλμ. μέχρι το τέλος του 2014, σε σχέση με το τέλος του 2013 που οι ανακατασκευασμένες γραμμές ξεπερνούσαν οριακά τα 3 000 χλμ. σε μήκος.

Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα του πακέτου εργασιών για τον τομέα των μεταφορών της εξελισσόμενης εκ των υστέρων ανάλυσης των ΕΤΠΑ-ΤΣ, δείχνουν ότι η παρεχόμενη στήριξη στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής ενθάρρυνε την καλύτερη συνδεσιμότητα, τόσο στο εσωτερικό των κρατών μελών όσο και μεταξύ τους, ανταποκρινόμενη στις ανάγκες των περιφερειών όπου η υποδομή των μεταφορών ήταν ανεπαρκής. Επίσης, προώθησε τη βελτίωση του τρόπου με τον οποίο οι παρεμβάσεις στον τομέα των μεταφορών σχεδιάζονται (π.χ. μέσω ανάπτυξης στρατηγικών μεταφορών) και προετοιμάζονται (π.χ. μέσω βελτιώσεων στην ποιότητα των αιτήσεων για στήριξη από την ΕΕ σε μεγάλες επενδύσεις στον τομέα των μεταφορών που ξεπερνούν τα 50 εκατ. EUR), ενώ ενθάρρυνε τα κράτη μέλη να δίνουν περισσότερη προσοχή σε βιώσιμες μεταφορές, σύμφωνα με τα στρατηγικά έγγραφα της ΕΕ.

Χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη (ΕΤΠΑ και ΕΚΤ)

Στον τομέα αυτόν, το ΕΤΠΑ και το ΕΚΤ συνεργάστηκαν επενδύοντας τόσο σε υποδομές όσο και σε ανθρώπινο κεφάλαιο στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, των ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας και της ένταξης μειονεκτούντων ομάδων στην αγορά εργασίας και την κοινωνία.

Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της εκ των υστέρων ανάλυσης του ΕΚΤ, έδειξαν ότι η στήριξη που παρείχε για την Πρόσβαση στην απασχόληση αποτέλεσε το 12% της εθνικής χρηματοδότησης των ενεργητικών πολιτικών για την εθνική αγορά εργασίας (ΕΠΑΕ) στις χώρες της ΕΕ. Σε μερικές περιφέρειες υπαγόμενες στον στόχο σύγκλισης (ΕΕ των 12 και νότια κράτη μέλη, όπως η Ελλάδα), σημαντικό μέρος των συμμετεχόντων στις ΕΠΑΕ έλαβαν χρηματοδότηση μέσω του ΕΚΤ. Επίσης, η αξιολόγηση διαπίστωσε σύγκλιση μεταξύ των παρεμβάσεων του ΕΚΤ, των ειδικών ανά χώρα συστάσεων (ΕΧΣ) που έγιναν στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Για παράδειγμα, το ΕΚΤ συνέβαλε στη μεταρρύθμιση των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης σε αρκετά κράτη μέλη, μέσω ενίσχυσης της δυνατότητάς τους για σχεδιασμό και εκτέλεση προγραμμάτων και/ή αύξησης των ικανοτήτων τους.

Οι επενδύσεις του ΕΚΤ σε ανθρώπινο κεφάλαιο αποσκοπούσαν στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων διάφορων ομάδων-στόχων, μέσω βελτίωσης της ποιότητας των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης και της προσαρμοστικότητας των επιχειρήσεων. Οι λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες («υπαγόμενες στον στόχο σύγκλισης») θα μπορούσαν να εκτελούν ευρύτερη δέσμη δραστηριοτήτων (σε σύγκριση με τις περισσότερο αναπτυγμένες περιφέρειες, «υπαγόμενες στον στόχο περιφερειακής ανταγωνιστικότητας») στους τομείς της διά βίου μάθησης, των μεταρρυθμίσεων των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης και της ανάπτυξης ανθρώπινων πόρων για την έρευνα και την καινοτομία. Η επένδυση του ΕΚΤ παρείχε πρόσθετους πόρους μεγάλης σημασίας (51 δισ. EUR συμπεριλαμβανομένης της εθνικής συγχρηματοδότησης), συμβάλλοντας στην υλοποίηση των στρατηγικών «Ευρώπη 2020» και «Εκπαίδευση και κατάρτιση» και των σχετικών ΕΧΣ, και παράγοντας αποτελέσματα τουλάχιστον για 21 εκατομμύρια ανθρώπους (46% όλων των συμμετοχών) ως προς την απόκτηση προσόντων (13%), την απασχόληση (8%) και τη βελτίωση δεξιοτήτων ή ικανοτήτων ή άλλα «θετικά αποτελέσματα» (25%) στο τέλος του 2013.

Όσον αφορά την κοινωνική ένταξη, οι παρεμβάσεις του ΕΚΤ επέτρεψαν στα κράτη μέλη να διευρύνουν τις υπάρχουσες δράσεις για την κοινωνική ένταξη και να υποστηρίξουν μεγαλύτερο αριθμό συμμετεχόντων από ό, τι θα ήταν δυνατό, ειδικά στο πλαίσιο της οικονομικής ύφεσης. Διατέθηκε ποσό ύψους 11,5 δισ. EUR (συμπεριλαμβανομένης της εθνικής συγχρηματοδότησης) για την κοινωνική ένταξη. Μέχρι το τέλος του 2013, τουλάχιστον 1,3 εκατομμύριο συμμετέχοντες σε άξονες προτεραιότητας για την κοινωνική ένταξη είχαν εξασφαλισμένη απασχόληση, απέκτησαν ένα προσόν ή πέτυχαν άλλα θετικά αποτελέσματα. Στον αριθμό αυτό δεν περιλαμβάνονται αποτελέσματα που δεν είναι δυνατό να τεκμηριωθούν (π.χ. αύξηση της αυτοπεποίθησης, βελτιώσεις των συνθηκών υγείας, πιο ενεργή συμμετοχή στην κοινωνία των πολιτών και πιο ενεργητική συμπεριφορά κατά την αναζήτηση εργασίας), τα οποία καταγράφονταν σπάνια από τα κράτη μέλη. Επίσης, μέσω της στήριξης από το ΕΚ, τα κράτη μέλη απέκτησαν τη δυνατότητα να παρέχουν υπηρεσίες περισσότερο προσαρμοσμένες σε συγκεκριμένες ομάδες-στόχους, που σε διαφορετική περίπτωση θα είχαν πρόσβαση μόνο σε βασικές υπηρεσίες που δεν θα ήταν προσαρμοσμένες στις συγκεκριμένες και συχνά πιο εξειδικευμένες ανάγκες τους.

Συνολικά, μέχρι το τέλος του 2014 καταγράφηκαν 98,2 εκατομμύρια συμμετοχές στις παρεμβάσεις του ΕΚΤ σε σχέση με όλα τα θέματα της πολιτικής του 50 . Όσον αφορά τις υλοποιήσεις, το πρόγραμμα πέτυχε το στόχο εξασφάλισης του ίδιου αριθμού συμμετεχόντων με την προηγούμενη προγραμματική περίοδο. Ως προς τα αποτελέσματα, λόγω του των περιορισμών των συστημάτων παρακολούθησης και υποβολής αναφορών κατά την περίοδο 2007-2013, οι συγκεντρωτικοί δείκτες αποτελεσμάτων παρέχουν αποσπασματική μόνο εικόνα 51 . Τουλάχιστον 8,9 εκατομμύρια συμμετέχοντες αναφέρεται ότι βρήκαν απασχόληση είτε απευθείας είτε λίγο καιρό μετά την παρέμβαση, ενώ τουλάχιστον 8,5 εκατομμύρια συμμετέχοντες έλαβαν πιστοποίηση/ βεβαίωση επιτυχούς συμμετοχής σε κύκλο εκπαιδευτικών μαθημάτων. 12,8 εκατομμύρια επιπλέον συμμετέχοντες ανέφεραν άλλα θετικά αποτελέσματα, όπως ενίσχυση των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων τους. Η συνολική εκτίμηση που προκύπτει από την εκ των υστέρων αξιολόγηση και από τις αξιολογήσεις που διενέργησαν τα κράτη μέλη, μπορεί να θεωρηθεί θετική, αν και βασίζεται κυρίως σε ποιοτικά αποδεικτικά στοιχεία, εξαιτίας των ελλείψεων των συστημάτων παρακολούθησης και του εξαιρετικά περιορισμένου αριθμού αντιπαραδειγματικών αξιολογήσεων επιπτώσεων.

Όσον αφορά το ΕΤΠΑ, οι επενδύσεις σε υποδομές εκπαίδευσης και παιδικής μέριμνας εξακολουθούν να σημειώνουν σημαντική πρόοδο, με περισσότερα από 30 000 ολοκληρωμένα έργα, τα οποία περιλαμβάνουν επενδύσεις σε υποδομές εκπαίδευσης για την ανέγερση νέων σχολείων ή κολεγίων ή τον εκσυγχρονισμό και εκ νέου εξοπλισμό των υπαρχόντων. Αυτές οι δράσεις έλαβαν χώρα σχεδόν εξ ολοκλήρου σε λιγότερο ανεπτυγμένες («υπαγόμενες στον στόχο σύγκλισης») περιφέρειες, ενώ σχετικές κοινοποιήσεις υπήρξαν κυρίως από ένα κράτος μέλος (Ιταλία). Παρόμοιες δράσεις πραγματοποίησαν και άλλα κράτη μέλη, αλλά δεν χρησιμοποίησαν τον δείκτη μέτρησης της χωρητικότητας της υποστηριζόμενης υποδομής, γεγονός που απέκλεισε τη δυνατότητα συγκεντρωτικής υποβολής αξιόπιστων εκθέσεων σχετικά με τον αριθμό των ατόμων που επωφελούνται από την υποδομή αυτή σε επίπεδο ΕΕ.

1.5 Βιώσιμη ανάπτυξη: Φυσικοί πόροι (τομέας προϋπολογισμού 2)

Στον τομέα 2 για το 2015 διατέθηκαν πιστώσεις ύψους 63,9 δισ. EUR, ποσό που αντιπροσωπεύει το 39,4% του συνολικού προϋπολογισμού της ΕΕ για το 2015. Ο τομέας 2 καλύπτει τους δύο πυλώνες της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ): τον πυλώνα Ι, που αποτελείται από μέτρα στήριξης της αγοράς και άμεσες ενισχύσεις που χρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ) και τον πυλώνα ΙΙ, που περιλαμβάνει τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης που χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ). Ο τομέας καλύπτει, επίσης, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ), τη διεθνή διάσταση της κοινής αλιευτικής πολιτικής (ΚΑΠ) [δηλ. τις περιφερειακές οργανώσεις διαχείρισης αλιείας (ΠΟΔΑ) και τις συμφωνίες σύμπραξης βιώσιμης αλιείας (ΣΒΑ)], καθώς και δραστηριότητες στον τομέα του κλίματος και του περιβάλλοντος μέσω του προγράμματος για το περιβάλλον και τη δράση για το κλίμα (LIFE).

Οι δράσεις που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του τομέα αυτού, συμβάλλουν στην επίτευξη των προτεραιοτήτων της Επιτροπής «Απασχόληση, Ανάπτυξη και Επενδύσεις», «Ενεργειακή Ένωση και Κλίμα» και, ως έναν βαθμό, στην προτεραιότητα «Ψηφιακή Ενιαία Αγορά». Επίσης, συμβάλλουν στους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» στον τομέα της βιώσιμης ανάπτυξης, συνδεόμενες και με την έξυπνη ανάπτυξη και την χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη σε σχέση με τις επενδύσεις που συμβάλλουν στη δημιουργία θέσεων εργασίας και την καινοτομία.

Διάγραμμα 5: Αριστερά: Κύρια προγράμματα που χρηματοδοτήθηκαν το 2015 από τον τομέα 2 / Δεξιά: ποσοστό για τον τομέα 2 επί του συνολικού προϋπολογισμού του 2015. Όλα τα ποσά εκφράζονται σε εκατ. EUR.

Η Επιτροπή ενήργησε με δύο τρόπους προκειμένου να εξασφαλίσει την απαραίτητη σταθεροποίηση της αγοράς, όταν ο τομέας γαλακτοκομικών προϊόντων και ο τομέας του χοιρείου κρέατος επλήγησαν από τον αποκλεισμό των εισαγωγών από την ΕΕ που επέβαλε η Ρωσία. Πρώτα, επέτρεψε την ενίσχυση για την ιδιωτική αποθεματοποίηση, προκειμένου να μειώσει τον εφοδιασμό της αγοράς. Στη συνέχεια, επίσπευσε την εκταμίευση των άμεσων ενισχύσεων και εφάρμοσε ένα «πακέτο αλληλεγγύης» αποτελούμενο από διάφορα άλλα ειδικά μέτρα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων ρευστότητας που αντιμετωπίζουν οι γεωργοί.

1.5.1 Πληροφορίες για την υλοποίηση των προγραμμάτων της περιόδου 2014-2020

Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ)

Όσον αφορά το ΕΓΤΕ, το οποίο αναλαμβάνει τη χρηματοδότηση των άμεσων ενισχύσεων προς τους αγρότες και τις σχετικές με την αγορά δαπάνες, η υλοποίηση των προγραμμάτων κατά τα πρώτα χρόνια του ΠΔΠ 2014-2020 εξελίσσεται κανονικά. Στο πλαίσιο της κοινής οργάνωσης αγοράς (ΚΟΑ), τίθενται σε λειτουργία ειδικά προγράμματα στήριξης ανά τομέα σε διάφορα σημεία των αντίστοιχων κύκλων ζωής τους. Πρόσθετα μέτρα στήριξης της αγοράς, όπως ενίσχυση για την ιδιωτική αποθεματοποίηση για ορισμένα γαλακτοκομικά προϊόντα και σχέδια απόσυρσης για φρούτα και λαχανικά, λήφθηκαν για την αντιμετώπιση του αποκλεισμού εισαγωγών ορισμένων γεωργικών προϊόντων από την ΕΕ που επέβαλε η Ρωσία και στην ύφεση της αγοράς στους τομείς γαλακτοκομικών προϊόντων και κρέατος. Αυτά τα μέτρα παρείχαν εξαιρετικά απαραίτητη στήριξη στους παραγωγούς που επλήγησαν στα κράτη μέλη και συνέβαλαν στην εξισορρόπηση των σχετικών τομέων. Η ευρωπαϊκή γεωργία κατάφερε να βρει εναλλακτικές αγορές τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό (συγκεκριμένα στην Ασία), όπως προκύπτει από τις στατιστικές για το εμπόριο: παρά την απώλεια της ρωσικής αγοράς, η συνολική αξία των εξαγωγών γεωργικών προϊόντων από την ΕΕ αυξήθηκε κατά 6% κατά το 12μηνο μετά την επιβολή του αποκλεισμού, τον Αύγουστο του 2014. Οι εξαγωγείς των χωρών της ΕΕ κατέγραψαν σημαντικά κέρδη από τις εξαγωγές στις ΗΠΑ (+19%) και την Κίνα (+39%), αλλά και σε άλλες αγορές. Οι εξαγωγές οίνου από την ΕΕ αυξήθηκαν κατά 660 εκατ. EUR (10,3%) από έτος σε έτος, τους πρώτους εννέα μήνες του 2015. Η επιτυχία αυτή ενισχύθηκε από τη στήριξη ειδικών προγραμμάτων ανά τομέα για την προώθηση σε χώρες εκτός της ΕΕ, καθώς και για τις επενδύσεις σε αμπελώνες και σε εγκαταστάσεις μεταποίησης και εμπορίας.

Όσον αφορά τις άμεσες ενισχύσεις, κατά τη διάρκεια του οικονομικού έτους 2015, το ΕΓΤΕ εξακολούθησε να χρηματοδοτεί προγράμματα πριν από τις μεταρρυθμίσεις, ενώ εισήχθησαν και συγκεκριμένες πτυχές των μεταρρυθμίσεων της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ) του 2013, συμπεριλαμβανομένης της σύγκλισης των επιπέδων ενίσχυσης μεταξύ των κρατών μελών. Σε διοικητικό επίπεδο, η Επιτροπή υποστηρίζει από το 2014 τα κράτη μέλη στην προετοιμασία και την εφαρμογή άμεσων ενισχύσεων μέσω π.χ. εγγράφων καθοδήγησης ή συνεδριάσεων ομάδων εμπειρογνωμόνων.

Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ)

Σε σχέση με το ΕΓΤΑΑ, εγκρίθηκαν και τα 118 προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης. Η Επιτροπή δεν προβλέπει ότι η καθυστέρηση στην έγκριση του προγράμματος (τα τελευταία προγράμματα εγκρίθηκαν τον Δεκέμβριο του 2015) θα επηρεάσει τη δυνατότητα επίτευξης των σκοπών του προγράμματος και των σχετικών στόχων. Από τις 31 Δεκεμβρίου 2015, έχουν δεσμευτεί περίπου 23,5 δισ. EUR, που αντιστοιχούν στο 24% του συνολικού κονδυλίου του ΕΓΤΑΑ για την περίοδο 2014-2020. Όσον αφορά τις πληρωμές, τα αιτήματα των κρατών μελών που υποβλήθηκαν μέχρι το τέλος του 2015, ανέρχονταν σε συνολικά 3,77 δισ. EUR, αριθμός που εξακολουθεί να αντιστοιχεί στο 4% του συνόλου των αναλήψεων υποχρεώσεων, αντικατοπτρίζοντας την ανάγκη επίσπευσης της υλοποίησης τα επόμενα χρόνια.

Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ)

Όσον αφορά το ΕΤΘΑ, η καθυστέρηση στην έγκριση του κανονισμού ΕΤΘΑ (Μάιος 2014) παρέτεινε τη διαπραγματευτική διαδικασία με τα κράτη μέλη, η οποία ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 2015. Και τα 27 επιχειρησιακά προγράμματα του ΕΤΘΑ 53 έχουν πλέον εγκριθεί από την Επιτροπή. Για τη διασφάλιση της ομαλής έναρξης υλοποίησης των προγραμμάτων, η Επιτροπή ενέκρινε μια σειρά από κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις και εκτελεστικές πράξεις. Επίσης, παρείχε καθοδήγηση στα κράτη μέλη σε συνεδριάσεις της για το ΕΤΘΑ και σε συνεδριάσεις ομάδων εμπειρογνωμόνων του ΕΤΘΑ, εστιάζοντας συγκεκριμένα στα νέα χαρακτηριστικά του.

Στο τέλος του 2015, τέθηκαν σε ισχύ συνολικά 14 πρωτόκολλα των συμφωνιών βιώσιμης αλιείας (ΣΒΑ) με χώρες εκτός της ΕΕ, σε σύγκριση με 10 το 2013 και 13 το 2014. Οι διαπραγματεύσεις που διεξήχθησαν το 2015 για την ανανέωση των πρωτοκόλλων με τη Γροιλανδία και τη Μαυριτανία, καθώς και για τη σύναψη νέων ΣΒΑ με τη Λιβερία και τις Νήσους Κουκ ολοκληρώθηκαν με επιτυχία. Την ίδια στιγμή, οι ΣΒΑ με τη Μοζαμβίκη και το Κιριμπάτι έπαψαν να ισχύουν με τη λήξη των τελευταίων πρωτοκόλλων τους.

Πρόγραμμα Life για το περιβάλλον και δράση για το κλίμα (LIFE)

Η εφαρμογή του προγράμματος LIFE εξελίσσεται κανονικά. Οι νέες μορφές ενισχύσεων (ολοκληρωμένη, τεχνική βοήθεια, ανάπτυξη ικανοτήτων και προπαρασκευαστικά έργα) που εισήχθησαν με τον κανονισμό LIFE, τέθηκαν σε εφαρμογή επιτυχώς και προκηρύχθηκαν οι σχετικές προσκλήσεις υποβολής προτάσεων. Το υψηλό επίπεδο ζήτησης για έργα που επικεντρώνονται στη δράση για το κλίμα και για ολοκληρωμένα έργα 54 επιβεβαίωσε ότι τα νέα χαρακτηριστικά που εισήγαγε το πρόγραμμα LIFE έτυχαν πολύ ευνοϊκής υποδοχής. Μετά από τις δύο πρώτες προσκλήσεις υποβολής προτάσεων, το 2014 και το 2015, λήφθηκαν περισσότερες από 300 αιτήσεις έργων που επικεντρώνονται σε στόχους της δράσης για το κλίμα. Όσον αφορά τα ολοκληρωμένα έργα, το 2015 το πρόγραμμα LIFE παρείχε 63,8 εκατ. EUR για τη στήριξη έξι ολοκληρωμένων έργων που χρηματοδοτήθηκαν στο πλαίσιο του πρώτου προγράμματος LIFE για το περιβάλλον. Αυτά θα διευκολύνουν τη συντονισμένη αξιοποίηση ποσού μεγαλύτερου των 1,4 δισ. EUR συμπληρωματικής χρηματοδότησης από τα ΕΓΤΑΑ και ΕΤΠΑ, εθνικούς και ιδιωτικούς πόρους.

Επίσης, χορηγήθηκε ενίσχυση για διάφορα επιτεύγματα πολιτικής στο πλαίσιο του 7ου Προγράμματος περιβαλλοντικής Δράσης (7ο ΠΠΔ) μέσω επιστημονικής, τεχνικής και υλικοτεχνικής υποστήριξης χρηματοδοτούμενης από το πρόγραμμα, όπως ενέργειες που συνδέονται με την ανάπτυξη και την έγκριση της δέσμης μέτρων για την κυκλική οικονομία, καθώς και προπαρασκευαστική εργασία και υλικοτεχνική υποστήριξη για τη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (COP21), η οποία οδήγησε στην επίτευξη της πρώτης καθολικής και νομικά δεσμευτικής παγκόσμιας συμφωνίας για το κλίμα.

1.5.2 Αποτελέσματα προγραμμάτων περιόδου 2007-2013

Πτυχές υλοποίησης

Οι άμεσες ενισχύσεις από το ΕΓΤΕ στο πλαίσιο του πρότερου καθεστώτος, πριν από τη μεταρρύθμιση της ΚΓΠ το 2013, υλοποιήθηκαν ομαλά· ο υπολογισμός και οι πιστώσεις για τη στήριξη εκτελέστηκαν εγκαίρως από τις διοικήσεις των κρατών μελών.

Για την αγροτική ανάπτυξη (ΕΓΤΑΑ), πραγματοποιήθηκε μια σειρά διορθωτικών τροποποιήσεων σε επιμέρους προγράμματα των κρατών μελών καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου 2007-2013. Οι τροποποιήσεις αφορούσαν θέματα όπως η μετατόπιση κονδυλίων μεταξύ των μέτρων, η προσαρμογή των δικαιούχων που βρίσκονταν στο επίκεντρο των στόχων και τα κριτήρια επιλεξιμότητας. Η πραγματοποίησή τους συνέβαλε στην αντιμετώπιση του ζητήματος του χαμηλού ρυθμού απορρόφησης των χρηματοδοτήσεων κατά τα πρώτα χρόνια της υλοποίησης, όπως επίσης και κάποιων άλλων απρόβλεπτων προβλημάτων που προέκυψαν λόγω μεταβολών στο οικονομικό ή το ευρύτερο πλαίσιο πολιτικής. Το τελικό ποσοστό απορρόφησης για την περίοδο 2007-2013 υπολογίζεται επί του παρόντος σε 98%.

Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας (ΕΤΑ), (προκάτοχος του ΕΤΘΑ) παρείχε χρηματοδότηση στη βιομηχανία της αλιείας και στις παράκτιες κοινότητες, ώστε να τις βοηθήσει να αποκτήσουν πιο ανθεκτικές οικονομικές δομές και να καταστούν οικολογικά βιώσιμες. Μέχρι τις 31 Μαΐου 2015, είχε δεσμευτεί το 90,8% των πιστώσεων του ΕΤΑ. Οι αναλήψεις υποχρεώσεων για τα κράτη μέλη από το 2007 έως τις 31 Μαΐου 2015 ανέρχονταν σε 3,91 δισ. EUR για 134 689 δράσεις. Οι επενδύσεις στον τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας για την ίδια περίοδο, ανέρχονταν σε 9,27 δισ. EUR: 42% από το ΕΤΑ, 26% από εθνική δημόσια συνεισφορά και 32% από ιδιωτική χρηματοδότηση. Έχει σημειωθεί πρόοδος σε σχέση με τα μέτρα για τη βιώσιμη ανάπτυξη των αλιευτικών περιοχών, η οποία αντιπροσωπεύει ποσοστό μεγαλύτερο του 11% των αναλήψεων υποχρεώσεων του ΕΤΑ. Όσον αφορά το αποτέλεσμα μόχλευσης, κάθε ευρώ που δεσμεύεται από τη στήριξη από το ΕΤΑ αποφέρει 1,37 EUR της αναληφθείσας εθνικής στήριξης (εμφανίζει, δηλαδή, αύξηση 2,2% σε σχέση με την περίοδο μέχρι τις 31 Μαΐου 2014), εκ των οποίων 0,75 EUR προέρχονται από ιδιωτική χρηματοδότηση και 0,62 EUR από εθνική δημόσια συνεισφορά.

Το 2015, οι επιδόσεις των συμφωνιών σύμπραξης για τη βιώσιμη αλιεία (ΣΒΑ) αξιολογήθηκαν στο πλαίσιο μιας γενικότερης αξιολόγησης που κάλυπτε διαφορετικά χρηματοδοτικά μέτρα στο πλαίσιο της κοινής αλιευτικής πολιτικής 55 . Κατά την αξιολόγηση, διαπιστώθηκε ότι η διαχείριση των ΣΒΑ γινόταν σύμφωνα με τις αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης. Κατόπιν ανάλυσης του κόστους πρόσβασης στα ύδατα, με το οποίο επιβαρύνονται τα σκάφη εκτός ΕΕ στο πλαίσιο ιδιωτικών συμφωνιών και των τελών που καταβάλλουν οι ιδιοκτήτες των σκαφών σε σύγκριση με τις τιμές εκφόρτωσης του αλιεύματος, τα τέλη πρόσβασης που διαπραγματεύτηκε η ΕΕ κρίθηκαν συμφέροντα και αποδοτικά για τους ιδιοκτήτες σκαφών. Σύμφωνα με την αξιολόγηση, οι συμφωνίες διαχείρισης της αλιείας τόνου ήταν οικονομικά αποδοτικότερες σε σύγκριση με αλιευτικές συμφωνίες για περισσότερα από ένα είδη.

Όσον αφορά το LIFE+, οι επιδοτήσεις έργων αντιπροσώπευαν το 81% του πολυετούς προϋπολογισμού του προγράμματος, ο οποίος ανερχόταν σε 2,1 δισ. EUR. Το ποσοστό αυτό αντιστοιχούσε σε 1,7 δισ. EUR για ολόκληρη την περίοδο, καθώς και σε συγκέντρωση χρηματοδοτικών πόρων (1,8 δισ. EUR) ύψους μεγαλύτερου από το διπλάσιο της χρηματοδότησης από την ΕΕ.

Συμβολή στα επιτεύγματα πολιτικής

Δεδομένου ότι οι εκ των υστέρων αξιολογήσεις των επιδόσεων των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης της περιόδου 2007-2013 και του ΕΚΤ 56 δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμα, τα επιτεύγματα που αναφέρονται παρακάτω, βασίζονται κυρίως στα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία από την παρακολούθηση των εν λόγω προγραμμάτων.

Έξυπνη ανάπτυξη

Κατά την περίοδο 2007-2013, η ΚΓΠ επηρέασε πολύ θετικά την βιωσιμότητα του γεωργικού τομέα, μέσω της διάθεσης πόρων που στόχευαν ειδικά στη βελτίωση των επιδόσεων του τομέα. Η συνολική παραγωγικότητα των συντελεστών παραγωγής του γεωργικού τομέα της ΕΕ σημείωνε αύξηση κατά 0,7% ετησίως, από το 2005 έως το 2014 (και κατά 1,7% ετησίως στην ΕΕ των 13 νέων κρατών μελών), γεγονός που αποδεικνύει την πιο αποτελεσματική χρήση των συντελεστών παραγωγής.

Μέσω της χρηματοδότησης της πολιτικής για την αγροτική ανάπτυξη υποστηρίχθηκαν η ανάπτυξη γνώσεων, οι επενδύσεις, διάφορες μορφές συνεργασίας και η καινοτομία. Την περίοδο 2007-2013, το ΕΓΤΑΑ στήριξε: 430 000 έργα εκσυγχρονισμού εκμεταλλεύσεων, 165 000 νέους γεωργούς στο στάδιο εκκίνησης, τη συμμετοχή 385 000 γεωργών σε καθεστώτα ποιότητας και περισσότερες από 5 εκατομμύρια ημέρες κατάρτισης για γεωργούς. Τα μέτρα που λήφθηκαν στο πλαίσιο της αγροτικής ανάπτυξης, συνέβαλαν επίσης στη δημιουργία ή την ανάπτυξη 70 000 (μη γεωργικών) μικρών επιχειρήσεων.

Μέσω της χρηματοδότησης, το ΕΓΤΑΑ στήριξε επίσης την υλοποίηση του στόχου εξασφάλισης καλύτερης πρόσβασης σε ευρυζωνικές υπηρεσίες και/ή ΤΠΕ για 8 εκατομμύρια κατοίκους αγροτικών περιοχών. Η ανάπτυξη των δικτύων πρόσβασης επόμενης γενιάς στις αγροτικές περιοχές ανήλθε στο 25% μέχρι το τέλος του 2014, σημειώνοντας αύξηση από ποσοστό μικρότερο του 20% το 2013.

Παρόλο που η χρήση χρηματοδοτικών μέσων στο πλαίσιο προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης κατά την περίοδο 2007-2013 ήταν σχετικά περιορισμένη (364 εκατ. EUR της χρηματοδότησης από 16 προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης σε 7 κράτη μέλη), ορισμένα από τα αποτελέσματα ήταν ενθαρρυντικά. Κατά την περίοδο 2010-2014, για παράδειγμα, ένα ταμείο εγγυήσεων που λειτουργούσε στη Ρουμανία και χρηματοδοτούνταν μέσω της πολιτικής για την αγροτική ανάπτυξη, βοήθησε να διατεθούν 265 εκατ. EUR υπό τη μορφή δανείων με μόλις 116 εκατ. EUR ως εξασφάλιση υπό τη μορφή 1 040 εγγυήσεων.

Βιώσιμη ανάπτυξη

Την περίοδο 2007-2013, οι συνολικές ενισχύσεις της ΚΓΠ συνδέονταν σε ποσοστό μεγαλύτερο του 80% με τη συμμόρφωση των γεωργών προς βασικά πρότυπα όσον αφορά το περιβάλλον (καθώς και με την ασφάλεια των τροφίμων, την υγεία των ζώων και των φυτών και την καλή μεταχείριση των ζώων) 57 . Επιπλέον, μέσω της στήριξης που παρείχε σε γεωργούς, το ΕΓΤΑΑ κατέστησε δυνατή τη σταδιακή εγκατάλειψη των επιβλαβών πρακτικών εντατικής παραγωγής. Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τις δραστηριότητες στον γεωργικό τομέα (εξαιρουμένων των εδαφών) εξακολούθησαν να μειώνονται σταθερά, με μέσο ετήσιο ρυθμό μείωσης 0,7% από το 2001 έως το 2012, συμβάλλοντας έτσι στην επίτευξη του στόχου μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Στο πλαίσιο των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης, διατέθηκαν διάφορες μορφές ενισχύσεων ανάλογα με την περιοχή, ως μέσο ενθάρρυνσης για την υιοθέτηση πρακτικών διαχείρισης που έχουν αποδεδειγμένα θετικό αντίκτυπο στη βιοποικιλότητα, στο έδαφος, τα ύδατα και τον αέρα, τόσο στον τομέα της γεωργίας όσο και στον τομέα των δασών. Κατά τη διάρκεια της προγραμματικής περιόδου 2007-2013, η επιφάνεια που υπαγόταν σε γεωργοπεριβαλλοντικά καθεστώτα αυξήθηκε σε 47 εκατομμύρια στρέμματα, που αντιπροσωπεύουν ποσοστό μεγαλύτερο του 25% της χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης της ΕΕ των 27 το 2013. Συγκεκριμένα, η στήριξη που έλαβαν οι γεωργοί για τη μετάβαση στη βιολογική γεωργία αντιστοιχούσε σε έκταση 7,7 εκατομμυρίων εκταρίων. Όλα αυτά συνέβαλαν σημαντικά στη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων της γεωργίας της ΕΕ.

Όσον αφορά το ΕΤΑ, κατά την περίοδο 2007-2013, τα κράτη μέλη χρησιμοποίησαν ενεργά το μέσο του παροπλισμού στο πλαίσιο του ΕΤΑ για την προσαρμογή των αλιευτικών δυνατοτήτων στους διαθέσιμους πόρους. Στις εκθέσεις σχετικά με την ικανότητα του στόλου τους για το 2013, πολλά κράτη μέλη δήλωσαν ότι υπήρχε ισορροπία μεταξύ των αλιευτικών στόλων τους και των εκμεταλλευόμενων αλιευτικών αποθεμάτων, παρόλο που εξακολουθούσαν να υπάρχουν περιπτώσεις πλεονάζουσας αλιευτικής ικανότητας, ιδίως στη Μεσόγειο.

Η ετήσια έκθεση της Επιτροπής για την υλοποίηση του ΕΤΑ το 2015 58 , επιβεβαιώνει τη σταδιακή μείωση της στήριξης από το ΕΤΑ για μέτρα σχετικά με τη διαχείριση των στόλων (οριστική και προσωρινή παύση των αλιευτικών δραστηριοτήτων) και τη συνεχιζόμενη υποστήριξη περισσότερο φιλικών προς το περιβάλλον αλιευτικών πρακτικών οι οποίες έχουν συμβάλει στην αύξηση του αριθμού των αποθεμάτων που αλιεύονται σε επίπεδο μέγιστης βιώσιμης απόδοσης (ΜΒΑ) από 27 το 2014 σε 39 το 2015.

Το πρόγραμμα LIFE+ συνέβαλε στην ενίσχυση της ευαισθητοποίησης και της συμμετοχής του κοινού στην υλοποίηση της περιβαλλοντικής πολιτικής και νομοθεσίας της ΕΕ, καθώς και στη χρηστή διακυβέρνηση στον συγκεκριμένο τομέα. Το πρόγραμμα αποτέλεσε ένα αποτελεσματικό εργαλείο για την προώθηση της υλοποίησης των προτεραιοτήτων που καθορίστηκαν στο πλαίσιο του 6ου προγράμματος δράσης για το περιβάλλον (6ο ΠΔΠ) 59 . Οι αξιολογήσεις του προγράμματος επιβεβαίωσαν ότι το LIFE+ αποτέλεσε «ένα πετυχημένο μέσο με σημαντική προστιθέμενη αξία για την ΕΕ» 60 . Κατά την 20ετή περίοδο εφαρμογής του και εκτός από τα «ποσοτικοποιημένα οφέλη που υπολογίζονται σε περίπου 600 εκατ. EUR το χρόνο»  61 , η συμβολή του προγράμματος LIFE συνίσταται στα παρακάτω: βελτίωση της διατήρησης και της αποκατάστασης περίπου 47 εκατομμυρίων στρεμμάτων γης, βελτίωση της ποιότητας των υδάτων σε έκταση περίπου 30 εκατομμυρίων στρεμμάτων, βελτίωση της ποιότητας του αέρα που επηρεάζει περίπου 12 εκατομμύρια άτομα, μείωση των αποβλήτων περίπου κατά 300 000 τόνους, ανακύκλωση επιπλέον 1 εκατομμυρίου τόνων και μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 1,13 εκατομμύρια τόνους ετησίως 62 .

Το πρόγραμμα LIFE λειτουργεί ως πλατφόρμα ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών και διάδοσης γνώσεων, δίνοντας τη δυνατότητα σε φορείς σε ολόκληρη την ΕΕ να ανταλλάξουν διδάγματα εμπειρίας. Ποσοστό μεγαλύτερο του 25% των αποτελεσμάτων των μέτρων του προγράμματος LIFE για τη διατήρηση της φύσης, κοινοποιήθηκαν και εφαρμόστηκαν σε ολόκληρη την ΕΕ.

Ένα παράδειγμα επιτυχημένης διάδοσης γνώσεων είναι το έργο Elia, στόχος του οποίου ήταν η δημιουργία πράσινων διαδρόμων κάτω από εναέριες γραμμές υψηλής τάσης σε δάση, προς όφελος της βιοποικιλότητας και η ταυτόχρονη μείωση του ετήσιου κόστους συντήρησης για τους διαχειριστές δικτύων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Χάρη σε αυτό το έργο, αποκαταστάθηκε έκταση 155 χλμ. (775 εκταρίων) και 31 χλμ. (155 εκταρίων) στο Βέλγιο και τη Γαλλία αντίστοιχα. Και στις δύο χώρες, στη μακροπρόθεσμη διαχείριση των μέτρων για τη διατήρηση της φύσης συμμετείχαν 732 ενδιαφερόμενα μέρη από 28 ομάδες ενδιαφερόμενων. Η ανάλυση κόστους-ωφέλειας έδειξε ότι το ετήσιο κόστος συντήρησης μειώθηκε κατά συντελεστή 2,5-5, με απόδοση της αρχικής επένδυσης σε διάστημα μόλις 3-9 ετών.

Μετά τη λήξη του συγκεκριμένου προγράμματος LIFE, ο διαχειριστής του δικτύου στο Βέλγιο αναμένεται να υιοθετήσει την προσέγγιση περί δημιουργίας πράσινων διαδρόμων κάτω από εναέριες γραμμές σε επιπλέον έκταση 600 χλμ. με δικά του έξοδα, αποβλέποντας στην εξοικονόμηση ετήσιων δαπανών ύψους περίπου 1 εκατ. EUR.

Τα μέτρα που εκτελούνται στο πλαίσιο αυτού του έργου, μπορούν να εφαρμοστούν σε έκταση μεγαλύτερη από 75 000 χλμ. σε ολόκληρη την ΕΕ.

Χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη

Ο συνδυασμός των άμεσων ενισχύσεων και των μέτρων για τις αγορές συνέβαλε στον περιορισμό των απωλειών σε επίπεδο απασχόλησης και υλοποιήσεων 63 . Το 2014, το ποσοστό απασχόλησης στις αγροτικές περιοχές αποκαταστάθηκε στο 63,3%. Το γεγονός αυτό ήταν σημαντικό για τις 11 εκατομμύρια εκμεταλλεύσεις της ΕΕ, τους 22 εκατομμύρια εργάτες πλήρους απασχόλησης που εργάζονται σε αυτές και για όσους απασχολούνται σε θέσεις που συνδέονται με το γεωργικό τομέα, όπως για παράδειγμα οι 22 εκατομμύρια απασχολούμενοι στην επεξεργασία τροφίμων, τη λιανική πώληση τροφίμων και σε υπηρεσίες εστίασης, συν αυτοί που απασχολούνται σε τομείς προηγούμενων και επόμενων σταδίων (απαρτίζοντας έναν τομέα περίπου 44 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας). Η ΚΓΠ προώθησε επίσης την ισόρροπη εδαφική ανάπτυξη στην ΕΕ, θεσπίζοντας μέτρα αγροτικής ανάπτυξης, με τα οποία στήριξε σχεδόν 53 000 επιχειρήσεις για τη βελτίωση παροχής βασικών υπηρεσιών σε αγροτικές περιοχές (π.χ. μεταφορά, ηλεκτροδότηση και συντήρηση νοικοκυριών) κατά την περίοδο 2007-2013.

Όσον αφορά το ΕΤΑ, σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη 64 , εκτιμάται ότι δημιουργήθηκαν τουλάχιστον 7 300 θέσεις απασχόλησης από τις ομάδες τοπικής δράσης για την αλιεία (ΟΤΔΑ) 65 , ενώ διατηρήθηκαν άλλες 12 500 θέσεις με εκτιμώμενο κόστος 32 000 EUR για κάθε δημιουργηθείσα ή διατηρούμενη θέση, καθώς και 200 νέες επιχειρήσεις με στήριξη από το ΕΤΑ.

Σύμφωνα με την αξιολόγηση που ολοκληρώθηκε το 2015 66 , τα μέτρα που λήφθηκαν στο πλαίσιο των συμφωνιών σύμπραξης για βιώσιμη αλιεία (ΣΒΑ) αποδείχτηκαν αποτελεσματικά ως προς τα οικονομικά οφέλη που απέφεραν για την ΕΕ και τους στόλους χωρών εκτός της ΕΕ. Μέσω των ΣΒΑ εξασφάλισαν απασχόληση σε σκάφη της ΕΕ περίπου 2 500 πολίτες κρατών μελών της ΕΕ σε πολλές παράκτιες περιοχές της ΕΕ, με τον μεγαλύτερο αριθμό απασχολούμενων να καταγράφεται στις περιφέρειες της Ισπανίας (Ανδαλουσία, Γαλικία, χώρα των Βάσκων και Κανάριοι Νήσοι), στη Λετονία και τη Λιθουανία, στις περιφέρειες της Γαλλίας (Βρετάνη και Ρεϋνιόν) και την Πολωνία (περιοχή Pomorskie). Διαπιστώθηκε ωστόσο, ότι η δημιουργία θέσεων απασχόλησης που συνδέονται με τις συμφωνίες αλιευτικής σύμπραξης (ΣΑΣ) σε περιοχές όπως η Ανδαλουσία και οι Κανάριοι Νήσοι, επηρεάστηκε αρνητικά από τη μείωση των αλιευτικών δυνατοτήτων στο πλαίσιο των αλιευτικών συμφωνιών για περισσότερα από ένα είδη αλιευμάτων στη Δυτική Αφρική κατά τη διάρκεια της περιόδου αξιολόγησης (2007-2013).

1.6 Ασφάλεια και ιθαγένεια (τομέας προϋπολογισμού 3)

Στο πλαίσιο του τομέα 3, ο προϋπολογισμός της ΕΕ συγκεντρώνει μια σειρά προγραμμάτων (2,5 δισ. EUR που αντιπροσωπεύουν το 1,6% του συνολικού προϋπολογισμού της ΕΕ για το 2015), τα οποία παρέχουν στήριξη για την αντιμετώπιση πιεστικών πολιτικών προκλήσεων, όπως η ασφάλεια, το άσυλο, η μετανάστευση και η ένταξη, η υγεία, η προστασία των καταναλωτών, ο πολιτισμός και ο διάλογος με τους πολίτες. Η χρηματοδότηση επικεντρώνεται σε έργα από τα οποία θα προκύψουν σημαντικά οφέλη αποδοτικότητας μέσω της συνεργασίας της ΕΕ.

Διάγραμμα 6: Αριστερά: Κύρια προγράμματα που χρηματοδοτήθηκαν το 2015 από τον τομέα 3 ./ Δεξιά:: ποσοστό για τον τομέα 3 επί του συνολικού προϋπολογισμού του 2015. Όλα τα ποσά εκφράζονται σε εκατ. EUR.

Αυτό το μέρος του προϋπολογισμού διατέθηκε το τρέχον έτος υπό ιδιαίτερα πιεστικές συνθήκες λόγω της προσφυγικής κρίσης. Οργανισμοί όπως ο Frontex, η EASO και η Ευρωπόλ ενισχύθηκαν, λαμβάνοντας το τριπλάσιο ποσό από αυτό που είχε διατεθεί αρχικά στις επιχειρήσεις Triton και Poseidon στη Μεσόγειο, καθώς και πρόσθετη στήριξη για τη δημιουργία κέντρων πρώτης υποδοχής (hotspots). Στα μέτρα έκτακτης ανάγκης που ελήφθησαν από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (ΤΑΜΕ) και το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας (ISF), διατέθηκαν σημαντικές ενισχύσεις (συν 130 εκατ. EUR), προκειμένου να παρασχεθεί βοήθεια στα κράτη μέλη που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία. Επίσης, διατέθηκαν 25 εκατ. EUR για τη χρηματοδότηση του συστήματος επανεγκατάστασης.

1.6.1 Εφαρμογή των προγραμμάτων του ΠΔΠ 2014-2020

Όσον αφορά την ασφάλεια, το άσυλο, τη μετανάστευση και την ένταξη, τα κράτη μέλη ξεκίνησαν να υλοποιούν δράσεις με την υποστήριξη του ΤΑΜΕ και του ΤΕΑ, όπως περιγράφεται στα εθνικά προγράμματά τους. Και τα δύο ταμεία αποτελούν βασικές πηγές χρηματοδότησης για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης και υλοποιούνται κυρίως υπό καθεστώς επιμερισμένης διαχείρισης.

Το 2015 σημειώθηκε αξιοσημείωτη πρόοδος στο αρχικό στάδιο λειτουργίας. Εγκρίθηκαν και τα 54 πολυετή εθνικά προγράμματα των κρατών μελών, στα οποία περιγράφεται ο τρόπος με τον οποίο το εκάστοτε κράτος μέλος σκοπεύει να υλοποιήσει τους στόχους που έχουν τεθεί από τα ταμεία. Τα τέσσερα εναπομείναντα προγράμματα του ΤΕΑ για τις συνδεδεμένες χώρες Σένγκεν θα εγκριθούν μετά τη σύναψη διμερών συμφωνιών με τις εν λόγω χώρες. Η διαδικασία ορισμού μιας αρχής αρμόδιας για τη διαχείριση των πόρων, που αποτελεί προαπαιτούμενο για την εκταμίευση της χρηματοδότησης, έχει επίσης ξεκινήσει. Στο τέλος του 2015, μόνο τέσσερα κράτη μέλη εξακολουθούσαν να πρέπει να ορίσουν αρμόδια αρχή.

Κατόπιν των ανωτέρω, ξεκίνησαν το 2015 οι ενέργειες για την παρακολούθηση της υλοποίησης της χρηματοδότησης επιτόπου. Τα κράτη μέλη υπέβαλαν τις πρώτες ετήσιες εκθέσεις υλοποίησής τους τον Μάρτιο 2016. Παρά την καθυστερημένη έγκριση των νομικών βάσεων του ΤΑΜΕ και του ΤΕΑ και λαμβάνοντας υπόψη την προσφυγική κρίση και τα πρόσφατα συμβάντα που αφορούσαν την ασφάλεια, τα κράτη μέλη ανέφεραν πρόοδο στην υλοποίηση των εθνικών προγραμμάτων τους. Παρόλο που ο ρυθμός υλοποίησης ήταν αργός κατά τα πρώτα δύο έτη (περίπου 19% της συνολικής χρηματοδότησης που έχει δεσμευθεί για την περίοδο 2014-2015), η υλοποίηση αναμένεται να επιταχυνθεί το 2016.

Οι δραστηριότητες που χρηματοδοτήθηκαν το 2015 υπό καθεστώς άμεσης διαχείρισης επηρεάστηκαν από τη δημιουργία πρόσθετης παροχής βοήθειας έκτακτης ανάγκης. Το ποσό του διαθέσιμου προϋπολογισμού για επιχορηγήσεις τριπλασιάστηκε από 77,41 εκατ. EUR το 2014 σε 261,94 εκατ. EUR το 2015, ενώ το 2015 χορηγήθηκαν και 38 επιχορηγήσεις βοήθειας έκτακτης ανάγκης (που αντιστοιχούν σε ποσό 163 εκατ. EUR) 68 προς τα κράτη μέλη που επηρεάστηκαν περισσότερο από την εισροή αιτούντων άσυλο. Με τις επιχορηγήσεις καλύφθηκαν βασικές ανάγκες των αιτούντων άσυλο, όπως η στέγαση και οι υγειονομικές υπηρεσίες, καθώς και η πρόσληψη του αναγκαίου προσωπικού για τη διενέργεια ελέγχων και την παροχή υπηρεσιών διερμηνείας.

Στον τομέα της υγείας και της ασφάλειας τροφίμων, το ετήσιο πρόγραμμα εργασίας για την υγεία υλοποιήθηκε σύμφωνα με το σχέδιο το 2015. Έχουν υποβληθεί συνολικά 103 προτάσεις, εκ των οποίων θα χρηματοδοτηθούν οι 38 (ποσοστό επιτυχίας 36%). Αυτές περιλαμβάνουν οκτώ κοινές δράσεις μεταξύ κρατών μελών και 30 επιχορηγήσεις. Για να καταστεί δυνατή η χρηματοδότηση δράσεων που αντιμετωπίζουν θέματα που αφορούν την υγεία των προσφύγων, το πρόγραμμα εργασίας τροποποιήθηκε τον Οκτώβριο του 2015. 7,2 εκατ. EUR κατανεμήθηκαν σε τέσσερα έργα, ενώ διατέθηκε και μία άμεση επιχορήγηση προς τη Διεθνή Υπηρεσία Μετανάστευσης με σκοπό τη στήριξη των κρατών μελών που υφίστανται ιδιαίτερη μεταναστευτική πίεση κατά την αντιμετώπιση προκλήσεων που συνδέονται με ζητήματα υγείας, ιδίως για τον έλεγχο ενός ατομικού δελτίου καταγραφής με σκοπό την εκ νέου σύνταξη του ιατρικού ιστορικού των μεταναστών και την αξιολόγηση των υγειονομικών τους αναγκών.

Όλα τα προγράμματα εργασίας στον τομέα των τροφίμων και των ζωοτροφών το 2015 υλοποιήθηκαν σύμφωνα με τις προβλέψεις, συμβάλλοντας στην καλύτερη υγεία των ανθρώπων, των ζώων και των φυτών κατά μήκος της αλυσίδας τροφίμων. Το 2015 υλοποιήθηκαν 137 συγχρηματοδοτούμενα κτηνιατρικά προγράμματα με συνολικό προϋπολογισμό 163 εκατ. EUR, τα οποία στόχευαν σε ασθένειες που επηρεάζουν τα ζώα και, ορισμένες φορές, τους ανθρώπους (ζωονόσοι)· ο επιπολασμός περιστατικών σαλμονέλωσης και βρουκέλλωσης σε ανθρώπους συνέχισε να μειώνεται το 2015. Για πρώτη φορά υπήρξαν 17 συγχρηματοδοτούμενα από την ΕΕ εθνικά προγράμματα έρευνας για την υγεία των φυτών με συνολικό προϋπολογισμό 7,5 εκατ. EUR, τα οποία διασφάλισαν τον πρώιμο εντοπισμό και την εξάλειψη κρουσμάτων παρασίτων. Παράλληλα, υπήρξε πρόληψη επιδημιών σε ζώα και φυτά και πραγματοποιήθηκε με επιτυχία η διαχείριση ορισμένων επιδημιολογικών καταστάσεων μέσω της εφαρμογής μέτρων έκτακτης ανάγκης τα οποία επέτρεψαν στην ΕΕ να συνεχίσει τις εξαγωγές της. Η χρηματοδότηση της ΕΕ, ύψους 16 εκατ. EUR, για τα 43 εργαστήρια αναφοράς της ΕΕ το 2015 είχε ως αποτέλεσμα την καλύτερη εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ, μέσω της επιβολής νομοθετικών ορίων και της μείωσης της ανάγκης επανάληψης των δοκιμών.

Στο πλαίσιο του προγράμματος καλύτερης κατάρτισης για ασφαλέστερα τρόφιμα, εκπαιδεύτηκαν περισσότερα από 7 000 μέλη του προσωπικού των αρχών ελέγχου της ασφάλειας των τροφίμων το 2015. Σε κλίμακα από το 1 έως το 10, το προσωπικό που εκπαιδεύτηκε θεώρησε ότι οι γνώσεις του βελτιώθηκαν σε ποσοστό 8,4.

Στον τομέα της προστασίας των καταναλωτών, η υλοποίηση του προγράμματος για τους καταναλωτές της περιόδου 2014-2020 βρίσκεται στη σωστή πορεία για την επίτευξη των πολυετών στόχων του. Οι περισσότεροι από τους σχετικούς δείκτες επιδόσεων για τα έτη 2014 και 2015 έχουν επιτευχθεί 69 . Οι χρηματοδοτούμενες δράσεις επικεντρώνονται σε τομείς στους οποίους τα κράτη μέλη από μόνα τους δεν μπορούν να εγγυηθούν την προστασία των καταναλωτών. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελούν οι δραστηριότητες των ευρωπαϊκών κέντρων καταναλωτών, τα οποία παρέχουν πληροφορίες, δωρεάν συμβουλές και βοήθεια σε σχέση με τις διασυνοριακές αγορές στην ΕΕ. Το 2015, χορηγήθηκαν 30 επιδοτήσεις για τη συγχρηματοδότηση του έργου των εν λόγω κέντρων 70 .

Στον τομέα του πολιτισμού, το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη», το οποίο είχε σκοπό την υποστήριξη των πολιτιστικών και δημιουργικών τομέων υλοποιήθηκε σύμφωνα με το σχέδιο. Στις δράσεις που ενισχύθηκαν περιλαμβάνονται διασυνοριακά έργα που αφορούν φορείς από τους τομείς του πολιτισμού και των οπτικοακουστικών μέσων από 38 χώρες (η ζήτηση ήταν υψηλότερη σε σύγκριση με το 2014) και πρωτοβουλίες όπως, για παράδειγμα, η ιδιαιτέρως γνωστή πρωτοβουλία για τις πολιτιστικές πρωτεύουσες της Ευρώπης. Συνεχίζεται η επιδίωξη των γενικών στόχων του προγράμματος, δηλαδή η συνδρομή στη διασφάλιση της πολιτιστικής και γλωσσικής ποικιλομορφίας της Ευρώπης και η προσπάθεια ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών πολιτιστικών και δημιουργικών τομέων.

Το πρόγραμμα «Ευρώπη για τους πολίτες» βρίσκεται στη σωστή πορεία για την επίτευξη των στόχων του. Το 2015, υπήρξε μεγάλη εκδήλωση ενδιαφέροντος για το πρόγραμμα με αυξημένο αριθμό των αιτήσεων που είχαν ως στόχο την εξασφάλιση χρηματοδότησης από έναν σχετικά περιορισμένο προϋπολογισμό. Από τις 2 791 αιτήσεις που λήφθηκαν, επιλέχτηκαν 408 έργα (ποσοστό επιτυχίας 14,6%)

Καθ’ όλη τη διάρκεια του 2015, η ΕΕ εξακολούθησε να αναπτύσσει τις πολιτικές της σχετικά με τη δικαιοσύνη, τα θεμελιώδη δικαιώματα και την ιθαγένεια. Αυτές βασίζονται στις θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ της δημοκρατίας, της ελευθερίας, της ανεκτικότητας και του κράτους δικαίου. Οι πολίτες της ΕΕ πρέπει να είναι απολύτως βέβαιοι ότι η προστασία της ελευθερίας και της ασφάλειάς τους είναι δεδομένη, σε οποιοδήποτε μέρος της επικράτειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αν βρίσκονται.

Τον Απρίλιο, η Επιτροπή παρουσίασε ένα Ευρωπαϊκό θεματολόγιο για την ασφάλεια. Αυτό εστιάζει σε τομείς όπου η ΕΕ μπορεί να κάνει τη διαφορά, όπως η καλύτερη ανταλλαγή πληροφοριών και η ενίσχυση της αστυνομικής και δικαστικής συνεργασίας.

Στον απόηχο των τρομοκρατικών επιθέσεων στο Παρίσι, τον Ιανουάριο και τον Νοέμβριο του 2015, και στην Κοπεγχάγη, τον Φεβρουάριο του 2015, τα κράτη μέλη αποφάσισαν να συνεργαστούν για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Έλαβαν μέτρα για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης, τη διακοπή της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ τους και με την υπηρεσία επιβολής του νόμου της ΕΕ, την Ευρωπόλ, και τη μονάδα της για τη δικαστική συνεργασία, Eurojust.

Στον τομέα της δικαιοσύνης, η Επιτροπή υλοποίησε τη δέσμευσή της για την ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης της προστασίας των δεδομένων στην ΕΕ, διασφαλίζοντας την καλύτερη προστασία των προσωπικών δεδομένων των πολιτών της. Εκτός αυτού, η Επιτροπή σημείωσε πρόοδο σε σχέση με τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελικής Αρχής, η οποία θα αναλάβει τη διερεύνηση και δίωξη φαινομένων απάτης στην ΕΕ, τα οποία επηρεάζουν τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης.

Η Επιτροπή ολοκλήρωσε τις διαπραγματεύσεις όσον αφορά τη συμφωνία-πλαίσιο μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ για την προστασία των δεδομένων. Η συμφωνία θα προστατεύσει τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που διαβιβάζονται μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών για την πρόληψη, διαπίστωση, διερεύνηση και δίωξη ποινικών αδικημάτων, περιλαμβανομένης της τρομοκρατίας. Επίσης, θα δώσει τη δυνατότητα στους πολίτες της ΕΕ να επωφεληθούν από το δικαίωμα δικαστικής προσφυγής στις Ηνωμένες Πολιτείες, υπό το δίκαιο των ΗΠΑ.

1.6.2 Αποτελέσματα των προγραμμάτων του ΠΔΠ 2007-2013

Στους τομείς της ασφάλειας, του ασύλου, της μετανάστευσης και της ένταξης, οι εκ των υστέρων αξιολογήσεις των προκατόχων του ΤΑΜΕ και του ΤΕΑ βρίσκονται σε εξέλιξη και θα υποβληθεί σχετική έκθεση το επόμενο έτος. Ωστόσο, υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για ορισμένους βασικούς δείκτες επιδόσεων.

Πρωτίστως, ο αριθμός των ατόμων που έλαβαν βοήθεια για την επανένταξή τους μέσω του προκατόχου του ΤΑΜΕ αυξήθηκε σημαντικά κατά την περίοδο από το 2011 έως τα μέσα του 2015, σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο αναφοράς για τα έτη 2008-2010, όπως φαίνεται παρακάτω. Ενώ κατά την περίοδο 2008-2010, κατά μέσο όρο 2 500 άτομα έλαβαν βοήθεια ετησίως, την περίοδο 2011-2015 περισσότερα από 10 000 άτομα κατά μέσο όρο έλαβαν βοήθεια ετησίως.

Επιπλέον, γνωστοποιήθηκαν στοιχεία σχετικά με τον αριθμό των προξενείων, εκ των 2000 προξενικών θέσεων που χορηγούν θεωρήσεις Σένγκεν, που απέκτησαν εξοπλισμό ασφαλείας ή ενισχύθηκαν με τη βοήθεια του προκατόχου του ΤΕΑ (Ταμείο Εξωτερικών Συνόρων) κατά την περίοδο από το 2011 έως τα μέσα του 2015, προκειμένου να επεξεργαστούν αιτήσεις θεώρησης και να εξυπηρετήσουν τους αιτούντες θεώρηση:

1 365 προξενεία συνδέθηκαν με το σύστημα πληροφοριών για τις θεωρήσεις (VIS),

184 προξενεία κατασκευάστηκαν ή ανακαινίστηκαν,

116 προξενεία εξοπλίστηκαν με εξοπλισμό ασφαλείας,

1 349 προξενεία εξοπλίστηκαν με λειτουργικό εξοπλισμό για την επεξεργασία θεωρήσεων Σένγκεν.

Συνολικά, οι προκαταρκτικές πληροφορίες που προκύπτουν από την εκ των υστέρων αξιολόγηση σχετικά με τη χρήση του Ταμείου Εξωτερικών Συνόρων καταδεικνύουν ότι οι περισσότερες επενδύσεις αφορούσαν συστήματα πληροφορικής (περισσότερο από το 40% των δαπανών), ενώ η συνεισφορά του ταμείου στη διαχείριση των συνόρων ήταν αναλογικά χαμηλότερη. Οι προαναφερθείσες επενδύσεις στον τομέα της ΤΠ προσανατολίζονται συχνά προς τομείς προτεραιότητας για την υποστήριξη νέων πρωτοβουλιών της ΕΕ που πρέπει να εφαρμοστούν σε επίπεδο κρατών μελών και για τις οποίες το ταμείο προέβλεπε επίπεδο συγχρηματοδότησης 75%, αντί για 50%.

Στους τομείς της υγείας, της προστασίας των τροφίμων και του διαλόγου με τους πολίτες, το 2015 δημοσιεύθηκαν δύο εκ των υστέρων αξιολογήσεις 71 του κατά πόσον το δεύτερο πρόγραμμα για την υγεία και το πρόγραμμα «Ευρώπη για τους Πολίτες», που χρηματοδοτήθηκαν στο πλαίσιο του ΠΔΠ 2007-2013, έχουν επιτύχει τους στόχους τους. Και οι δύο αξιολογήσεις επεσήμαναν ότι η περιορισμένη διαθέσιμη χρηματοδότηση (Πρόγραμμα για την υγεία - 294 εκατ. EUR και πρόγραμμα «Ευρώπη για τους Πολίτες» - 215 εκατ. EUR για επταετή περίοδο) για έργα που κάλυπταν ευρύ φάσμα στόχων και προτεραιοτήτων δεν προσδίδει επαρκή κρίσιμη μάζα ώστε να επηρεαστούν συνολικά οι ευρωπαϊκές τάσεις που αφορούν την υγεία ή την αντίληψη των πολιτών για την ΕΕ. Προκειμένου να μεγιστοποιηθεί ο αντίκτυπός τους, και τα δύο προγράμματα χρηματοδότησαν στοχευμένες δράσεις με υψηλή προστιθέμενη αξία για την ΕΕ, ικανές να δημιουργήσουν αποτελέσματα μόχλευσης.

Στην εκ των υστέρων αξιολόγηση του προγράμματος για την υγεία διαπιστώθηκε ότι οι 788 χρηματοδοτούμενες δραστηριότητες ορθά επικεντρώθηκαν σε τομείς υψηλής σημασίας για τα κράτη μέλη και τους ενδιαφερόμενους σχετικά με το πρόγραμμα, σύμφωνα με της προτεραιότητες πολιτικής της ΕΕ για την υγεία και τις προτεραιότητες της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για έξυπνη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Οι αξιολογήσεις αφορούσαν επιμέρους δράσεις και αποτελέσματα, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι απέδωσαν σειρά πολύτιμων αποτελεσμάτων , τα οποία πρόσθεσαν αξία σε επίπεδο ΕΕ, καθώς πραγματοποιήθηκε ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των κρατών μελών και βελτιώθηκε η συνεργασία μέσω κοινών δράσεων. Το πρόγραμμα για την υγεία προσέφερε χρήσιμες γνώσεις και στοιχεία, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν ως βάση για ενημερωμένη χάραξη πολιτικής και περαιτέρω έρευνα σχετικά με βασικά ζητήματα υγείας. Για παράδειγμα, στήριξε τη συλλογή συγκρίσιμων δεδομένων σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, καλύπτοντας πολλά κράτη μέλη και παρέχοντας πληροφορίες για σκοπούς χάραξης πολιτικής. Εξαιρετικό παράδειγμα της προστιθέμενης αξίας της ΕΕ είναι η συγχρηματοδότηση από το πρόγραμμα για την υγεία της πύλης Orphanet για σπάνιες νόσους, η οποία συγκεντρώνει κατακερματισμένους πόρους σε επίπεδο ΕΕ.

Περίπου 30-35 εκατ. πολίτες της ΕΕ πάσχουν από κάποια σπάνια διαταραχή. Λόγω του περιορισμένου αριθμού ασθενών ανά ασθένεια σε κάθε χώρα, η γνώση είναι ελάχιστη και άνισα κατανεμημένη σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η πύλη Orphanet περιλαμβάνει μια εγκυκλοπαίδεια σπάνιων ασθενειών, η οποία έχει συγγραφεί από ειδικούς και έχει αξιολογηθεί από ομοτίμους, καθώς και κατάλογο υπηρεσιών που παρέχουν πληροφορίες για εξειδικευμένα εξωτερικά ιατρεία, διαγνωστικά εργαστήρια και ομάδες στήριξης στην Ευρώπη. Η βάση δεδομένων παρέχει πληροφορίες για περίπου 6 000 ασθένειες και είναι ελεύθερα προσβάσιμη. Η πύλη είναι επιτυχής και τα ετήσια στοιχεία τηλεφορτώσεων αυξήθηκαν σταθερά από 37 000 το 2010 σε 414 000 το 2015. Ο ιστότοπος έχει σήμερα περισσότερους από 41 000 επισκέπτες ημερησίως. Περίπου το 47% των επισκεπτών είναι επαγγελματίες υγείας, το 26% είναι ασθενείς και το 17% σπουδαστές. Ο ενιαίος κόμβος σε επίπεδο ΕΕ ενισχύει την αποτελεσματικότητα, καθώς επαγγελματίες του τομέα της υγείας σε ολόκληρη την Ευρώπη μπορούν να βελτιώσουν τις γνώσεις τους όσον αφορά τις συγκεκριμένες ασθένειες, ερευνητές και ακαδημαϊκοί μπορούν να αναπτύξουν νέες μεθόδους αντιμετώπισης και θεραπείες, ενώ οι ασθενείς έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης σε αξιόπιστες και επικαιροποιημένες πληροφορίες.

Όσον αφορά τη διαχείριση του προγράμματος, από την εκ των υστέρων αξιολόγηση του Προγράμματος για την υγεία προέκυψε ότι η υλοποίηση και διαχείριση του προγράμματος βελτιώθηκε, με βάση τις συστάσεις των προηγούμενων αξιολογήσεων. Μολονότι η δημιουργία μιας ειδικής βάσης δεδομένων βελτίωσε την παρακολούθηση των δράσεων του προγράμματος, η αξιολόγηση επισημαίνει αδυναμίες στην παρακολούθηση των αποτελεσμάτων των χρηματοδοτούμενων δράσεων και στην ανάλυσή τους, γεγονός που περιόρισε την αξιολόγηση των συνολικών επιδόσεων του προγράμματος. Η διάδοση των αποτελεσμάτων των δράσεων παρουσίαζε σημαντικές διαφορές, συνεπώς δεν εξασφαλίζεται συστηματικά ότι καλύπτονται όλα τα κύρια ενδιαφερόμενα μέρη, ή ότι οι αποδόσεις μπορούν να αξιοποιηθούν και να μετατραπούν σε απτά αποτελέσματα και επιπτώσεις. Έχει δημιουργηθεί και υλοποιείται από την Επιτροπή και τον εκτελεστικό οργανισμό για τους καταναλωτές, την υγεία και τα τρόφιμα (CHAFEA) ένα σχέδιο δράσης, το οποίο περιλαμβάνει δράσεις με σκοπό τη βελτίωση της παρακολούθησης, την παροχή μιας διαδραστικής βάσης δεδομένων με αποτελέσματα καθώς και μια στρατηγική επικοινωνίας και διάδοσης.

Προκειμένου να μεγιστοποιηθεί ο αντίκτυπος των επιμέρους έργων, το πρόγραμμα «Ευρώπη για τους Πολίτες» σταδιακά μετακινήθηκε από τη χρηματοδότηση μικρότερων έργων αδελφοποίησης πόλεων, όπου ανταλλάσσεται εμπειρογνωσία σε διάφορα θέματα, όπως η νεολαία, ο πολιτισμός και ο τουρισμός, προς τη χρηματοδότηση μεγαλύτερων και περισσότερο δομημένων σχεδίων, που αφορούν μεγαλύτερο αριθμό πόλεων και πολιτών και αντιμετωπίζουν επικείμενα προβλήματα, όπως η ένταξη των μεταναστών και περιβαλλοντικά προβλήματα. Παρότι είναι δύσκολο να αξιολογηθεί μακροπρόθεσμος αντίκτυπος του προγράμματος, μέσω μιας προσέγγισης «εκ των κάτω προς τα άνω» το πρόγραμμα επηρέασε μεγάλο αριθμό πολιτών, πολλοί εκ των οποίων συμμετείχαν πρώτη φορά. Το πρόγραμμα είχε περίπου 7 εκατ. άμεσους συμμετέχοντες, στήριξε σχεδόν 25 000 πόλεις και πολίτες και δημιούργησε 350 δίκτυα πόλεων και πολιτών. 4 250 οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών κινητοποιήθηκαν προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες των πολιτών και περισσότερες από 500 οργανώσεις συμμετείχαν σε δραστηριότητες ενίσχυσης της μνήμης έναντι των πολιτών.

1.7 Η Ευρώπη στον κόσμο (τομέας προϋπολογισμού 4)

Όσον αφορά τις πιστώσεις αναλήψεων υποχρεώσεων του προϋπολογισμού, διατέθηκαν αρχικά στα προγράμματα του τομέα 4 πιστώσεις 8,7 δισ. EUR 72 , που αντιπροσωπεύουν το 5,4% του συνολικού προϋπολογισμού της ΕΕ για το 2015.

Ο τομέας 4 του δημοσιονομικού πλαισίου καλύπτει όλες τις εξωτερικές δράσεις που της Επιτροπής, όπως αναπτυξιακή βοήθεια, προενταξιακή ενίσχυση και ανθρωπιστική βοήθεια ή δράσεις που συμβάλλουν στη σταθερότητα και την ειρήνη. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης (ΕΤΑ) δεν χρηματοδοτείται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, αλλά με άμεσες συνεισφορές των κρατών μελών της ΕΕ.

Το 2015, μία από τις κύριες δράσεις στο πλαίσιο του τομέα 4 αφορούσε την προσφυγική κρίση. Ειδικότερα, συστάθηκε καταπιστευματικό ταμείο για τη Συρία, με σκοπό τη συγκέντρωση των πόρων του προϋπολογισμού και της ΕΕ και των κρατών μελών. Το 2015, προϋπολογισμός της ΕΕ επένδυσε περίπου 570 εκατ. EUR στο προαναφερθέν ταμείο. Επιπλέον, η ΕΕ ίδρυσε καταπιστευματικό ταμείο για την Αφρική, ώστε να αντιμετωπιστούν οι αιτίες της οικονομικής μετανάστευσης. Το ταμείο αυτό επίσης χρηματοδοτείται μέσω του ΕΤΑ.

Διάγραμμα 7: Αριστερά: κύρια προγράμματα που χρηματοδοτήθηκαν το 2015 από τον τομέα 4. Η κατηγορία «Λοιπά» περιλαμβάνει μεταξύ άλλων: Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ), Μηχανισμός συμβολής στη Σταθερότητα και την Ειρήνη (IcSP), Ευρωπαϊκό μέσο για τη δημοκρατία και τα δικαιώματα του ανθρώπου (ΕΜΔΔΑ) / Δεξιά: ποσοστό για τον τομέα 4 επί του συνόλου του προϋπολογισμού του 2015. Όλα τα ποσά εκφράζονται σε EUR.

Η διαχείριση και υλοποίηση μεγάλου μέρους της χρηματοδότησης στο πλαίσιο του τομέα 4 πραγματοποιείται από τρίτους φορείς, όπως τα Ηνωμένα Έθνη, ενώ το υπόλοιπο μέρος υπάγεται είτε στην άμεση διαχείριση της Επιτροπής (κυρίως επιχορηγήσεις) είτε στην έμμεση διαχείριση από τις δικαιούχες χώρες ή στην επιμερισμένη διαχείριση.

1.7.1 Εφαρμογή προγραμμάτων περιόδου 2014-2020

Η εφαρμογή όλων των προγραμμάτων εξελίσσεται κανονικά.

Το 2015, η Επιτροπή εξακολούθησε να συμβάλλει σημαντικά στους στόχους σχετικά με την πρόληψη, διαχείριση και επίλυση συγκρούσεων και την οικοδόμηση της ειρήνης στον κόσμο. Η Επιτροπή βρισκόταν στην πρώτη γραμμή της διεθνούς ανταπόκρισης σε όλες τις μεγάλες ανθρωπιστικές κρίσεις, φυσικές και ανθρωπογενείς. Για παράδειγμα, καθ’ όλη τη διάρκεια του 2015, η Επιτροπή παρείχε στήριξη σε χώρες που επλήγησαν από τον ιό Έμπολα (885 εκατ. EUR 73 ). Πρόσθετη στήριξη του προϋπολογισμού παρασχέθηκε στη Λιβερία (31 εκατ. EUR) και στη Σιέρα Λεόνε (43 εκατ. EUR) με σκοπό την άμβλυνση του οικονομικού αντίκτυπου της επιδημίας και την παροχή πολύτιμων πόρων στις χώρες αυτές, προκειμένου να σταθεροποιηθεί ο κρατικός υπολογισμός, ώστε να καταβληθούν οι μισθοί και να καλυφθούν άλλες σημαντικές τακτικές δαπάνες. Τέθηκαν σε εφαρμογή πολλά στρατηγικά έργα στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας AWARE 74 , που συνδέουν την ανθρωπιστική βοήθεια με την ανάπτυξη, για παράδειγμα η ενίσχυση των συστημάτων υγείας, η ανθεκτικότητα των μέσων διαβίωσης στη Γουινέα ή η πρόσβαση σε πόσιμο νερό στα σχολεία της Λιβερίας. Ακόμη, τέθηκαν σε εφαρμογή τα πρώτα προγράμματα ανασυγκρότησης στη Γουινέα (τομέας υγείας) και στη Λιβερία (τομέας εκπαίδευσης και ενέργειας). Στο τέλος του 2015, αναμενόταν ότι οι τρεις πληγείσες χώρες θα απαλλαχθούν από τον ιό Έμπολα.

Η ΕΕ αντέδρασε άμεσα στις τρομοκρατικές επιθέσεις στην Τυνησία το 2015, θεσπίζοντας μέτρα που εστιάζουν σε μεταρρυθμίσεις στον τομέα της ασφάλειας στην Τυνησία. Η ΕΕ ενέκρινε επίσης μέτρα για τη διατήρηση της βραχυπρόθεσμης και μεσοπρόθεσμης οικονομικής σταθερότητας στη χώρα και την υποστήριξη του τουριστικού τομέα, βασικού πυλώνα της οικονομίας της χώρας ο οποίος επηρεάστηκε αρνητικά από τις επιθέσεις.

Το 2015, η ΕΕ εξακολούθησε να παρέχει βοήθεια και στην Ουκρανία. Τον Απρίλιο του 2015, συμφωνήθηκε η πράξη νέας μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής (ΜΧΣ) ύψους 1,8 δισ. EUR, με σκοπό την ελάφρυνση των αναγκών εξωτερικής χρηματοδότησης της χώρας. Η πρώτη δόση ύψους 600 εκατ. EUR εκταμιεύθηκε τον Ιούλιο του 2015. Το εναπομείναν ποσό του 1,2 δισ. EUR αναμένεται να διατεθεί εντός του 2016 σε δύο ισόποσες δόσεις των 600 εκατ. EUR, υπό την προϋπόθεση της επιτυχούς εφαρμογής της οικονομικής πολιτικής και των οικονομικών όρων που συμφωνήθηκαν με την Ουκρανία, και των συνεχών ικανοποιητικών επιδόσεων ως προς την εφαρμογή του προγράμματος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Επιπλέον, τον Απρίλιο του 2015, η Επιτροπή εκταμίευσε την τελευταία δόση των 250 εκατ. EUR που δόθηκαν σε δάνεια από την πρώτη πράξη ΜΧΣ που εφαρμόστηκε στην Ουκρανία από την εκδήλωση της κρίσης.

Επιπροσθέτως, η συνεχιζόμενη υλοποίηση της σύμβασης για την οικοδόμηση του κράτους (SBC) ύψους 355 εκατ. EUR, η οποία εγκρίθηκε το 2014 στην Ουκρανία, ήταν καθοριστικής σημασίας για την πολιτική και τη δημόσια καθοδήγηση των εθνικών μεταρρυθμιστικών διαδικασιών για την καταπολέμηση της διαφθοράς, τη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών και την εκλογική νομοθεσία. Το πρόγραμμα SBC επέτρεψε να διεξαχθεί ενεργός διάλογος με Ουκρανούς ομολόγους, ο οποίος οδήγησε σε συγκεκριμένα επιτεύγματα, όπως τη δημιουργία του Γραφείου για την καταπολέμηση της διαφθοράς και τη θέσπιση βασικής νομοθεσίας σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα για την καταπολέμηση της διαφθοράς, τις δημόσιες συμβάσεις, τον δημοσιοϋπαλληλικό κλάδο, την πρόσβαση σε πληροφορίες και τη διαφάνεια στη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων. Η ετοιμότητα της κυβέρνησης να ελέγχεται σχολαστικά από οργανισμούς της κοινωνίας των πολιτών κατά την παρακολούθηση της μεταρρυθμιστικής διαδικασίας είναι επίσης αξιοσημείωτη από την άποψη αυτή.

Επιπλέον, παρασχέθηκε άμεση βοήθεια και οικονομική συνδρομή σε πολίτες της Ουκρανίας που έχουν πληγεί από τη συνεχιζόμενη σύγκρουση. Συγκεκριμένα, η Επιτροπή έχει παράσχει περισσότερα από 63,3 εκατ. EUR για ανθρωπιστική βοήθεια από την έναρξη της κρίσης το 2014 75 . Σχέδια που υλοποιήθηκαν το 2015 έχουν βοηθήσει άμεσα περισσότερους από 800 000 Ουκρανούς. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι δίνεται έμφαση στις ευάλωτες ομάδες: παιδιά, ηλικιωμένους, μονογονεϊκές οικογένειες, κτλ. Περίπου το 55% της ανθρωπιστικής βοήθειας που παρέχει η Επιτροπή στοχεύει σε πληθυσμούς που έχουν ανάγκη και κατοικούν σε περιοχές οι οποίες δεν τελούν υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης. Η ανθρωπιστική βοήθεια της ΕΕ φθάνει, επίσης, σε εκτοπισθέντες στο εσωτερικό της χώρας και σε πρόσφυγες που εγκατέλειψαν περιοχές συγκρούσεων, καθώς και σε επαναπατριζόμενους. Η παρεχόμενη στήριξη περιλαμβάνει χρηματική ενίσχυση, σίτιση, στέγαση και εγκαταστάσεις υγιεινής και αποχέτευσης. Για παράδειγμα, με τη στήριξη της Επιτροπής σε συνδυασμό με συνεισφορές από τη Γερμανία και τη Νορβηγία, ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης έχει εξασφαλίσει τη μεταφορά χρημάτων για 16 000 ευάλωτα άτομα, στοχεύοντας ειδικά γυναίκες και βοηθώντας τις να αγοράσουν ρούχα και άλλα είδη επείγουσας ανάγκης 76 .

Καθ’ όλη τη διάρκεια του 2015, η ΕΕ ενέτεινε της προσπάθειες στήριξης του συριακού λαού που έχει πληγεί από τον εν εξελίξει πόλεμο. Ως ένας εκ των κύριων χορηγών του Στρατηγικού Σχεδίου Αντιμετώπισης (ΣΣΑ) 2015 77 , η Επιτροπή στήριξε 12 εκατ. δικαιούχους μέσω ιατρικής συνδρομής (συμπεριλαμβανομένης γενικής υγειονομικής περίθαλψης και υπηρεσιών αποκατάστασης), 5 εκατ. δικαιούχους μέσω υπηρεσιών κοινωνικής προστασίας, 8 εκατ. μέσω υπηρεσιών καθαρού νερού, αποχέτευσης και υγιεινής 78 και περισσότερους από 6 εκατ. εκτοπισθέντες στο εσωτερικό της χώρας μέσω παροχής στέγασης και μη εδώδιμων ειδών.

1.7.2 Αποτελέσματα των προγραμμάτων της περιόδου 2007-2013

Η συνεισφορά της ΕΕ στους αναπτυξιακούς στόχους της χιλιετίας (ΑΣΧ)

Το 2015 αποτέλεσε έτος-στόχο για την επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας. Συνολικά, οι ΑΣΧ έχουν συμβάλει στην ενίσχυση της αναπτυξιακής προόδου σε ολόκληρο τον κόσμο. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της, όντας μερικοί από τους βασικούς συνεισφέροντες στους ΑΣΧ από οικονομική άποψη 79 , έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην επίτευξη αυτής της προόδου 80 .

Περισσότεροι από 1 δισ. άνθρωποι έχουν ξεφύγει από την απόλυτη ένδεια από το 1990. Οι ΑΣΧ που αφορούν τη μείωση κατά το ένα ήμισυ του πληθυσμού των ανθρώπων που ζουν υπό συνθήκες απόλυτης ένδειας και πείνας εκπληρώθηκαν νωρίτερα από το χρονοδιάγραμμα. Ωστόσο, ο κόσμος εξακολουθεί να απέχει πολύ από την εξάλειψη της απόλυτης ένδειας και της πείνας. Από το 2007 έως το 2013, η ΕΕ έχει προσφέρει 1 δισ. EUR ετησίως για επισιτιστική ασφάλεια. Για παράδειγμα, η ΕΕ συνεισέφερε στο καταπιστευματικό ταμείο για την ασφάλεια των μέσων διαβίωσης και την επισιτιστική ασφάλεια (LIFT), το οποίο βοηθά μικρές αγροτικές εκμεταλλεύσεις και φτωχούς ακτήμονες στη Μιανμάρ, με σκοπό να χρησιμοποιηθεί η γεωργία ως δίχτυ ασφαλείας για βελτιωμένη επισιτιστική ασφάλεια και διατροφή. Η πρωτοβουλία LIFT έχει υποστηρίξει 576 000 νοικοκυριά: 249 000 άτομα έλαβαν μέρος σε προγράμματα βελτίωσης δεξιοτήτων, 290 000 νοικοκυριά αύξησαν την επισιτιστική ασφάλεια για πάνω από ένα μήνα και 60 000 νοικοκυριά ανέφεραν αύξηση εισοδήματος 81 .

Επιπλέον, έχει σημειωθεί πρόοδος στην παροχή της δυνατότητας σε περισσότερα παιδιά να πηγαίνουν στο σχολείο. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕ στηρίζει τις κυβερνήσεις περισσότερων από 40 χωρών στην παροχή ποιοτικής εκπαίδευσης και ευκαιριών μάθησης, έχοντας διαθέσει συνολικά 4,4 δισ. EUR από το 2007 έως το 2013. Για παράδειγμα, η ΕΕ επένδυσε 85 εκατ. EUR στη Σομαλία την περίοδο 2007-2013. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε αύξηση των εγγραφών στα δημοτικά σχολεία από 22% το 2004 σε 45% το 2012. Εντούτοις, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι, σε ολόκληρο τον κόσμο, 57 εκατ. παιδιά ηλικίας δημοτικού σχολείου εξακολουθούν να μην έχουν δυνατότητα να πηγαίνουν σχολείο. Η παροχή ποιοτικής και συνεκτικής εκπαίδευσης σε όλα τα παιδιά και τους νέους εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση και απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες για την αντιμετώπιση του ζητήματος. Όσον αφορά τη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση, από το 2007 η ΕΕ έχει προσφέρει περισσότερες από 40 500 υποτροφίες σε μαθητές και φοιτητές αναπτυσσόμενων χωρών, εκ των οποίων περίπου το 40% ήταν νέες γυναίκες. Επιπλέον, από το 2004, η συνεισφορά της ΕΕ έχει βοηθήσει 300 000 επιπλέον μαθήτριες να εγγραφούν στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Επίσης, η ΕΕ έχει συνεργαστεί στενά με δικαιούχους χώρες και άλλους αναπτυξιακούς εταίρους προκειμένου να αντιμετωπιστούν τυχόν αδυναμίες των συστημάτων υγείας και έχει στηρίξει τους τομείς υγείας 39 αναπτυσσόμενων χωρών. Χάρη στη στήριξη της ΕΕ σε εθνικό επίπεδο, τουλάχιστον 20 εκατομμύρια περισσότερα παιδιά εμβολιάστηκαν κατά της ιλαράς από το 2004 έως το 2014. Επιπροσθέτως, από το 2004 έως το 2012, η ΕΕ βοήθησε στην κατασκευή ή ανακαίνιση περισσότερων από 8 500 εγκαταστάσεων υγειονομικής περίθαλψης παγκοσμίως.

Κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής, η ΕΕ παρείχε επίσης υποστήριξη για τη βελτίωση της μητρικής και της παιδικής υγείας, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την επίτευξη προόδου κατά της μητρικής θνησιμότητας και της θνησιμότητας παιδιών ηλικίας κάτω των πέντε ετών. Ωστόσο, τα αποτελέσματα ποικίλουν, όσον αφορά το εύρος τους, μεταξύ των χωρών, των περιφερειών και, ιδίως, μεταξύ των αγροτικών και των αστικών περιοχών. Παρόλο που παρατηρούνται ορισμένες σημαντικές βελτιώσεις σε ορισμένα ζητήματα σχετικά με τη μητρική και την παιδική υγεία, όπως όσον αφορά τα ποσοστά βασικής ανοσοποίησης, καταγράφονται βραδύτεροι ρυθμοί προόδου σε πολλούς άλλους δείκτες, όπως το ποσοστό ασφαλών τοκετών, η χρήση σύγχρονου οικογενειακού προγραμματισμού και η παιδική διατροφή. Όσον αφορά τη γεωγραφική κατανομή, οι σημαντικότερες βελτιώσεις έχουν σημειωθεί στην Ασία και τη Βόρεια Αφρική, ενώ λιγότερες είναι οι βελτιώσεις στην υποσαχάρια Αφρική.

Όσον αφορά τη συμβολή της ΕΕ στους ΑΣΧ που αφορούν το νερό, η διευκόλυνση της ΕΕ για τα ύδατα στην Ουγκάντα 82 αποτελεί παράδειγμα έργου το οποίο βελτιώνει τη δυνατότητα πρόσβασης των μειονεκτούντων πληθυσμών σε πόσιμο νερό και αποχετευτικό σύστημα και συμβάλλει στη βελτίωση της βιώσιμης διαχείρισης του νερού. Μέχρι στιγμής, έχουν υλοποιηθεί 17 σχέδια έναντι συνολικού ποσού 39,4 εκατ. EUR. Από την έναρξη του σχεδίου τον Μάιο του 2011, 100 913 επιπλέον άτομα έχουν αποκτήσει πρόσβαση σε πόσιμο νερό και 231 049 περισσότερα άτομα έχουν πρόσβαση σε αποχετευτικό σύστημα και εκπαίδευση υγιεινής χωρίς αποκλεισμούς. Ένα άλλο παράδειγμα αποτελεί η Βολιβία, όπου σημειώθηκε σημαντική πρόοδος στην πρόσβαση σε νερό και βελτιωμένη διατροφή, μεταξύ άλλων χάρη στην τομεακή δημοσιονομική στήριξη της ΕΕ 83 , η οποία είχε ως αποτέλεσμα την παροχή πρόσβασης σε καθαρό νερό για 1,2 εκατ. ανθρώπους -κατά μέσο όρο σχεδόν 200 000 ανθρώπους ετησίως από το 2006 έως το 2013 84 .

Αξιολόγηση αποτελεσμάτων προγραμμάτων περιόδου 2007-2013 85

Το 2015, ολοκληρώθηκε μια σειρά ελέγχων και αξιολογήσεων για τα προγραμμάτων της περιόδου 2007-2013. Τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν επιβεβαιώνουν ότι οι δράσεις της ΕΕ ήταν αποδοτικές και αποτελεσματικές, ότι η στήριξη της ΕΕ γενικά ενισχύεται όταν συνδυάζεται με ισχυρό ενστερνισμό των μεταρρυθμίσεων σε τοπικό επίπεδο και ότι είναι αποτελεσματικότερη όταν μπορεί να προσαρμόζεται στις τοπικές μεταβολές και όταν χρησιμοποιούνται διαφορετικές ρυθμίσεις παροχής ενίσχυσης 86 . Όσον αφορά τη χρήση δημοσιονομικής στήριξης προς χώρες χαμηλού εισοδήματος, ένα από τα κύρια αποτελέσματά της είναι ότι μπορεί να βοηθήσει να διατηρηθεί μακροοικονομική σταθερότητα και συχνά, αλλά όχι πάντα, μπορεί να προστατεύει και να αυξάνει τα κονδύλια που διατίθενται σε κοινωνικές υπηρεσίες, συμβάλλοντας στην επιτάχυνση της επίτευξης κοινωνικών οφελών. Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν είναι δυνατό να υπολογιστεί με ακρίβεια ο αντίκτυπος των δράσεων της ΕΕ λόγω πολλών παραγόντων που επηρεάζουν τα τελικά αποτελέσματα.

Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες ήταν φέτος δύο θεματικές αξιολογήσεις. Η συνολική αξιολόγηση της στήριξης της ΕΕ στον τομέα του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής κατέδειξε ότι η ηγετική στάση και οι δράσεις της ΕΕ ήταν σημαντικές και συνεκτικές σε εθνικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο 87 . Ζητήματα σχετικά με το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή συνεκτιμήθηκαν στις πολιτικές συνεργασίας της ΕΕ, ιδίως στους τομείς των υποδομών, της γεωργίας και της αγροτικής ανάπτυξης. Αυτή η αυξημένη συνοχή και η αυξημένη συνεργασία θεωρήθηκε ότι αποτελούν σαφώς αποτέλεσμα της προστιθέμενης αξίας της στήριξης της ΕΕ. Εντούτοις, σύμφωνα με την αξιολόγηση, η κλίμακα της στήριξης δεν ήταν αρκετή ώστε να επηρεάσει ή να αντιστρέψει τις αρνητικές τάσεις που αφορούν το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή.

Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης της στήριξης της ΕΕ για την ισότητα των φύλων και την ενίσχυση των γυναικών σε χώρες εταίρους ήταν λιγότερο ικανοποιητικά 88 . Σύμφωνα με τους αξιολογητές επιτεύχθηκαν ορισμένα σημαντικά αποτελέσματα, που αποτελούν έμπνευση για τον τομέα της ισότητας των φύλων και της ενίσχυσης των γυναικών, αλλά θεωρήθηκαν ανομοιογενή και ελλιπώς τεκμηριωμένα. Για παράδειγμα, οι περισσότερες αντιπροσωπείες της ΕΕ δεν υιοθέτησαν ολοκληρωμένη τρισκελή προσέγγιση, προκειμένου να συνδυάσουν αποτελεσματικά τη συνεκτίμηση της ισότητας των φύλων και τις ειδικές δράσεις όσον αφορά την ισότητα των φύλων με πολιτικό και στρατηγικό διάλογο. Επιπροσθέτως, η έλλειψη ηγεσίας υψηλού επιπέδου, θεσμικών κινήτρων και ιεράρχησης των βασικών αναλήψεων υποχρεώσεων στη συνεργασία με την ΕΕ δεν επέτρεψε τη συνεκτίμηση της ατζέντας για την ισότητα των φύλων και την ενίσχυση των γυναικών σε πολιτικές και προγράμματα. Επιπλέον, κατά την αξιολόγηση εντοπίστηκαν παραδείγματα ορθής πρακτικής, όπως για παράδειγμα η περίπτωση του Μαρόκου, όπου η αντιπροσωπεία της ΕΕ έθεσε σε εφαρμογή καινοτόμα προγράμματα όσον αφορά την ισότητα των φύλων, τα οποία βασίζονται σε τομεακή δημοσιονομική στήριξη και συνδέονται με τον στρατηγικό διάλογο στις περιπτώσεις όπου η ισότητα των φίλων συνεκτιμάται αποτελεσματικά.

Προέκυψαν θετικά αποτελέσματα από την αξιολόγηση του χρηματοδοτικού μέσου πολιτικής προστασίας και του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της Ένωσης 2007-2013 89 . Η αξιολόγηση κατέδειξε ότι τα επιμέρους στοιχεία του μηχανισμού υλοποιήθηκαν αποτελεσματικά. Ειδικότερα, η ενίσχυση των μεταφορών θεωρήθηκε σημαντικό βήμα προόδου και αποδείχθηκε χρήσιμο, αποτελεσματικό και αποδοτικό εργαλείο.

Η αξιολόγηση του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της Ένωσης 2007-2013 κατέδειξε ότι το πρόγραμμα εξασφάλισε προστιθέμενη αξία για την ΕΕ ενισχύοντας τη συνεργασίας μεταξύ των συμμετεχόντων κρατών, αντιμετωπίζοντας τα κενά στις εθνικές ικανότητες απόκρισης και μετατοπίζοντας το κέντρο βάρους προς μια προσέγγιση που δίνει έμφαση στην πρόληψη.

Για παράδειγμα, η ΕΕ προσέφερε πολύ γρήγορα σημαντική στήριξη στις Φιλιππίνες, που επλήγησαν από τον τυφώνα Haiyan στις 8 Νοεμβρίου 2013. Η πρώτη ομάδα εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής σε θέματα ανθρωπιστικής βοήθειας απεστάλη στη Μανίλα την ίδια κιόλας μέρα. Μέχρι τις αρχές Δεκεμβρίου, 26 συμμετέχοντα κράτη είχαν προσφέρει περισσότερα από 135 εκατ. EUR σε χρηματοδοτική ενίσχυση ή ενίσχυση σε είδος στης Φιλιππίνες. Η Επιτροπή προσέφερε σχεδόν 3,6 εκατ. EUR, προκειμένου να συγχρηματοδοτήσει τη μεταφορά εξοπλισμού βοήθειας και των ομάδων αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών των συμμετεχόντων κρατών και 40 εκατ. EUR σε ανθρωπιστική βοήθεια και έγκαιρες επεμβάσεις ανάκτησης.

Ειδικότερα, η διασφάλιση της διαλειτουργικότητας των εξειδικευμένων μονάδων αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης (μονάδες) θεωρήθηκε σημαντική προστιθέμενη αξία για την ΕΕ. Όλες οι μονάδες έλαβαν κοινή εκπαίδευση και είχαν ήδη εργαστεί ως ομάδα πριν σταλούν στην περιοχή.

Συμπεράσματα σχετικά με τις επιδόσεις και τα αποτελέσματα

Όπως προκύπτει από τις παραπάνω ενότητες, ο προϋπολογισμός της ΕΕ συνεχίζει να συνεισφέρει σημαντικά στην επίτευξη των πολιτικών προτεραιοτήτων της Επιτροπής Juncker και των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

Το 2015, δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στην υποστήριξη πολιτικών με σκοπό την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της οικονομικής σύγκλισης, την ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας, αλλά και στην παροχή οικονομικής στήριξης ως μέσο αντιμετώπισης κρίσεων, και ειδικά της προσφυγικής κρίσης. Ο στόχος αυτός απαιτούσε πλήρη χρήση της διαθέσιμης δημοσιονομικής ευελιξίας, αλλά και συνδυασμό του προϋπολογισμού της ΕΕ με άλλες πηγές χρηματοδότησης.

Το 2015 ήταν το δεύτερο έτος εφαρμογής των προγραμμάτων της περιόδου 2014-2020 και, επομένως, είναι ακόμα πολύ νωρίς για να εξαχθούν οριστικά συμπεράσματα σχετικά με τα αποτελέσματα και τον αντίκτυπο των προγραμμάτων αυτών. Ωστόσο, από τα διαθέσιμα έως σήμερα στοιχεία προκύπτει ότι η εφαρμογή είναι εντός χρονοδιαγράμματος για τα περισσότερα προγράμματα με λίγες εξαιρέσεις, ιδίως στον τομέα 1Β, όπου τα προγράμματα πολιτικής συνοχής της περιόδου 2014-2020 σημείωσαν πρόοδο με βραδύτερους ρυθμούς λόγω καθυστερήσεων στον διορισμό των διαχειριστικών αρχών (προαπαιτούμενο για την αποστολή αιτήσεων ενδιάμεσης πληρωμής). Αυτό επεξηγείται με μεγαλύτερη λεπτομέρεια στις δηλώσεις των προγραμμάτων οι οποίες, από φέτος, περιέχουν για καθένα από τα προγράμματα μια ειδική ενότητα με επικαιροποιημένες πληροφορίες για την εφαρμογή.

Επί του παρόντος, οι αξιολογήσεις βρίσκονται στο τελικό στάδιο για τα προγράμματα της περιόδου 2007-2013. Όπως προκύπτει από τα διαθέσιμα στοιχεία, τα προγράμματα αυτά ήταν αποτελεσματικά, δημιουργώντας προστιθέμενη αξία για την ΕΕ και συμβάλλοντας στις προτεραιότητες της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Η σύνοψη των διδαγμάτων που αποκομίστηκαν από τις αξιολογήσεις των προηγούμενων προγραμμάτων περιλαμβάνεται επίσης πλέον στις δηλώσεις προγραμμάτων που επισυνάπτονται στο σχέδιο προϋπολογισμού.

Κατά την αξιολόγηση των επιδόσεων, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι το πλαίσιο επιδόσεων της ΕΕ περιβάλλεται από το νομικό και πολιτικό πλαίσιο και μια πολυεπίπεδη αρχιτεκτονική δημοσιονομικών και πολιτικών εργαλείων που περιλαμβάνουν πολλούς διαφορετικούς παράγοντες σε εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο. Αυτό σημαίνει ότι η ευθύνη για τις επιδόσεις είναι επιμερισμένη: η ευθύνη για την υλοποίηση της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και την επίτευξη των στόχων των δημοσιονομικών πλαισίων είναι σε μεγάλο βαθμό επιμερισμένη με τα κράτη μέλη.

Άλλη μια πρόκληση όσον αφορά την αναφορά επιδόσεων αποτελεί το γεγονός ότι τα προγράμματα της ΕΕ είναι πολυετή και οι συνέπειές τους στην οικονομία και την κοινωνία μπορούν να γίνουν αντιληπτές μόνο μακροπρόθεσμα. Επίσης, υπάρχουν ορισμένοι εγγενείς περιορισμοί στη χρήση δεικτών για τη μέτρηση των επιδόσεων. Υπάρχουν όρια όσον αφορά τον βαθμό στον οποίο οι δείκτες μπορούν να αντικατοπτρίζουν με ακρίβεια τις επιδόσεις. Οι ορθοί δείκτες βασίζονται σε πληροφορίες που δεν είναι πάντα διαθέσιμες σε τακτική βάση. Επίσης, τα τελικά αποτελέσματα επηρεάζονται σημαντικά από παράγοντες του ευρύτερου πλαισίου και οι δείκτες δεν μπορούν να εξαλείψουν τους εν λόγω παράγοντες ή να προσαρμόζονται βάσει αυτών. Όσον αφορά τη χρησιμότητα των δεικτών, σύμφωνα με την εμπειρία είναι σημαντικότερο να υπάρχουν υψηλής ποιότητας πληροφορίες για έναν σχετικά μικρό αριθμό απλών και βασικών μέτρων παρά ένας περισσότερο εκτεταμένος κατάλογος δεικτών περιορισμένης σημασίας.

Παρά τους περιορισμούς αυτούς, η Επιτροπή έχει πραγματοποιήσει σημαντικά βήματα προκειμένου να διασφαλίσει την αναφορά σημαντικών πληροφοριών για τις επιδόσεις των προγραμμάτων στις δηλώσεις των προγραμμάτων που επισυνάπτονται στο σχέδιο του προϋπολογισμού. Επίσης, μεταρρύθμισε τον στρατηγικό σχεδιασμό και τον κύκλο προγραμματισμού της μέσω της εισαγωγής πολυετών στρατηγικών σχεδίων. Με τη νέα προσέγγιση, τα έγγραφα σχεδιασμού είναι περισσότερο εξορθολογισμένα και συνδέοντα στενά με τις πολιτικές προτεραιότητες της Επιτροπής. Αυτές οι βελτιώσεις στην υποβολή εκθέσεων επιδόσεων θα συνεχιστούν στο μέλλον, καθώς θα καθίστανται διαθέσιμες περισσότερες πληροφορίες για την πρόοδο της τρέχουσας γενιάς χρηματοδοτικών προγραμμάτων. Η αυξημένη έμφαση στις επιδόσεις αποτελεί μέρος του συνεχιζόμενου έργου της Επιτροπής για έναν προϋπολογισμό της ΕΕ που θα εστιάζεται στα αποτελέσματα.

Τμήμα 2

Διαχειριστικά επιτεύγματα

Η δεύτερη ενότητα της παρούσας έκθεσης εστιάζει στη διαχείριση του προϋπολογισμού της ΕΕ από την Επιτροπή το 2015. Ο τρόπος διαχείρισης και εκτέλεσης του προϋπολογισμού της ΕΕ έχει σημαντικό αντίκτυπο στις συνολικές επιδόσεις. Η εφαρμογή υψηλών προτύπων δημοσιονομικής διαχείρισης είναι επιτακτική, ανεξάρτητα από το αν η διαχείριση του προϋπολογισμού πραγματοποιείται απευθείας από την Επιτροπή, ή σε συνδυασμό με κράτη μέλη ή με άλλους φορείς.

Η παρούσα ενότητα αποτελεί σύνοψη των ετήσιων εκθέσεων δραστηριοτήτων που εκπονεί κάθε υπηρεσία της Επιτροπής 90 και παρουσιάζει τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή προσπαθεί να επιτύχει τα υψηλότερα πρότυπα διαχείρισης και εσωτερικού ελέγχου, όπως προβλέπει το άρθρο 66 του Δημοσιονομικού Κανονισμού. Ο τελικός στόχος είναι η ελαχιστοποίηση των σφαλμάτων, διατηρώντας παράλληλα μια εύλογη ισορροπία μεταξύ του κόστους και του οφέλους των ελέγχων, και η μείωση του καθαρού αντίκτυπου των σφαλμάτων, λαμβάνοντας διορθωτικά μέτρα όταν προκύπτουν σφάλματα.

Με την παρούσα έκθεση, η Επιτροπή αναλαμβάνει τη συνολική πολιτική ευθύνη για τη διαχείριση του προϋπολογισμού της ΕΕ.

2. 1 Αξιολόγηση των στόχων του εσωτερικού ελέγχου

Σύμφωνα με τις αρμοδιότητες των γενικών διευθυντών ως κύριοι διατάκτες, κάθε υπηρεσία της Επιτροπής εφαρμόζει την κατάλληλη οργανωτική δομή και τα κατάλληλα συστήματα εσωτερικών ελέγχων προκειμένου να διασφαλίζεται η επίτευξη της πολιτικής και των επιχειρησιακών της στόχων.

Σε επίπεδο οργάνων, η Επιτροπή ορίζει πρότυπα που διευκρινίζουν τα ελάχιστα χαρακτηριστικά των εν λόγω συστημάτων εσωτερικού ελέγχου. Τα προαναφερθέντα πρότυπα βασίζονται στο πλαίσιο COSO 91 , το οποίο αναθεωρήθηκε το 2013. Η Επιτροπή προτίθεται να επικαιροποιήσει το πλαίσιο εσωτερικών ελέγχων αναλόγως εντός του 2016. Στόχος είναι η διασφάλιση αυστηρού και αποτελεσματικού εσωτερικού ελέγχου, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα ευέλικτη εφαρμογή και ελαχιστοποίηση της γραφειοκρατίας.

Η διοίκηση κάθε υπηρεσίας της Επιτροπής έχει αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα των συστημάτων εσωτερικού ελέγχου και τα ευρήματα που προέκυψαν έχουν αξιολογηθεί. Ως αποτέλεσμα της αξιολόγησης, οκτώ υπηρεσίες της Επιτροπής 92 ανέφεραν ελλείψεις σε συγκεκριμένους τομείς, παράλληλα με τα μέτρα περαιτέρω βελτίωσης της αποτελεσματικής εφαρμογής. Εντούτοις, συνολικά, όλες οι υπηρεσίες της Επιτροπής 93 κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα πρότυπα εσωτερικού ελέγχου εφαρμόζονται αποτελεσματικά και είναι λειτουργικά.

Ειδικότερα, όσον αφορά τη χρηματοοικονομική διαχείριση, οι υπηρεσίες της Επιτροπής υπέβαλαν εκθέσεις σχετικά με την επίτευξη των στόχων εσωτερικού ελέγχου που ορίζονται στον δημοσιονομικό κανονισμό 94 . Οι εκθέσεις αυτές παρουσιάζονται συνοπτικά στις ακόλουθες ενότητες.

2.1.1. Διαχείριση των κινδύνων νομιμότητας και κανονικότητας Διακυβευόμενο ποσό κατά το κλείσιμο

Οι κίνδυνοι νομιμότητας και κανονικότητας εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από δύο παράγοντες: τις προϋποθέσεις επιλεξιμότητας και τον τρόπο διαχείρισης.

Συνοπτικά, οι κύριοι κίνδυνοι νομιμότητας και κανονικότητας είναι η δήλωση καθ’ υπέρβαση ή μη επιλέξιμων δαπανών και η μη επαρκής αξιοπιστία των πληροφοριών που παρέχονται από κράτη μέλη και εντεταλμένους φορείς. Συνεπώς, οι δύο βασικοί παράγοντες του επιπέδου σφάλματος είναι οι εξής

–η πολυπλοκότητα των προϋποθέσεων επιλεξιμότητας, η οποία έχει σημαντικό αντίκτυπο στη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας των απαραίτητων ελέγχων. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το κόστος του ελέγχου μπορεί να είναι δυσανάλογα υψηλό και η επιβάρυνση του ελέγχου να έχει αρνητικό αντίκτυπο στην αποτελεσματικότητα του προγράμματος. Η Επιτροπή επιδιώκει ενεργά την αποφυγή τέτοιων περιπτώσεων.

–η αξιοπιστία των πληροφοριών που υποβάλλονται από κράτη-μέλη και άλλους εντεταλμένους φορείς σχετικά με τα συστήματα ελέγχου τους.

Η Επιτροπή χρησιμοποιεί την έννοια «επίπεδο σφάλματος» προκειμένου να αξιολογήσει εάν η χρηματοοικονομικές πράξεις έχουν εφαρμοστεί σε συμμόρφωση με τις ισχύουσες κανονιστικές και συμβατικές διατάξεις. Το επίπεδο σφάλματος ορίζεται ως η βέλτιστη εκτίμηση από τον διατάκτη, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις σχετικές διαθέσιμες πληροφορίες και εφαρμόζοντας επαγγελματική κρίση, της δαπάνης ή του εσόδου που διαπιστώθηκε ότι παραβιάζει τις ισχύουσες κανονιστικές και συμβατικές διατάξεις κατά τον χρόνο έγκρισης των χρηματοοικονομικών πράξεων. Το επίπεδο σφάλματος υπολογίζεται σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, ανάλογα με τον σκοπό της ανάλυσης. Οι έννοιες και οι δείκτες ορίζονται και επεξηγούνται με μεγαλύτερη λεπτομέρεια στο παράρτημα 2.

Για να παράσχουν μια συνολική εικόνα, οι κύριοι διατάκτες συμπεριέλαβαν στην έκθεση τις βέλτιστες εκτιμήσεις τους όσον αφορά το διακυβευόμενο ποσό για τον προϋπολογισμό που είχαν υπό την ευθύνη τους και τις διορθώσεις των οποίων την εφαρμογή αναμένουν στο μέλλον 95 . Η σύγκριση των δύο αυτών αριθμών παρέχει εκτίμηση του διακυβευόμενου ποσού κατά το κλείσιμο, δηλαδή το επίπεδο σφάλματος μετά την εφαρμογή όλων των διορθωτικών μέτρων στο κλείσιμο των προγραμμάτων 96 .

Το διακυβευόμενο ποσό κατά το κλείσιμο αντιπροσωπεύει την άποψη της διοίκησης της Επιτροπής στο τέλος του οικονομικού έτους όσον αφορά τις επιδόσεις των ελέγχων που διενεργούνται πριν την πληρωμή (προληπτικοί, εκ των προτέρων) και μετά την πληρωμή (διορθωτικοί, εκ των υστέρων). Αποτυπώνει σωστά το γεγονός ότι ο κύκλος ελέγχου είναι πολυετής και ότι περαιτέρω διορθωτικά μέτρα μπορούν να εφαρμοστούν έως το κλείσιμο 97 . Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι το διακυβευόμενο ποσό δεν αντιστοιχεί στα ποσά τα οποία θα ανακτηθούν τελικά. Αποτελεί εκτίμησή της δαπάνης που διαπιστώθηκε μη σύμφωνη με τις ισχύουσες κανονιστικές και συμβατικές διατάξεις. Μπορεί να περιλαμβάνει σφάλματα τυπικού χαρακτήρα, από τα οποία, αν και σημαντικά, δεν προκύπτουν αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά και συνεπώς, για ορισμένα από τα καθεστώτα, ούτε εντολές ανάκτησης ή δημοσιονομικές διορθώσεις.

Πίνακας 1: Δαπάνες του 2015, μαζί με το εκτιμώμενο διακυβευόμενο ποσό για τις πληρωμές του 2015 και τις εκτιμώμενες μελλοντικές διορθώσεις για τις πληρωμές του 2015 (σε εκατ. EUR).

Το εκτιμώμενο διακυβευόμενο ποσό κατά την πληρωμή αντιπροσωπεύει το 2,3% με 3,1% των σχετικών δαπανών του 2015. Το εκτιμώμενο διακυβευόμενο ποσό κατά την πληρωμή εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον συνδυασμό προχρηματοδότησης, ενδιάμεσων πληρωμών, τελικών πληρωμών και σχετικής προχρηματοδότησης που έχει εκκαθαριστεί στο πλαίσιο της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου (οι πληρωμές του 2015 περιλαμβάνουν αναλογικά μεγάλο ύψος προχρηματοδότησης για τρέχοντα προγράμματα). Σε σύγκριση με το 2014, το διακυβευόμενο ποσό κατά την πληρωμή έχει μειωθεί περίπου κατά 10%. Αυτό οφείλεται κυρίως στη μείωση του διακυβευόμενου ποσού που δηλώθηκε στον τομέα της γεωργίας.

Οι εκτιμώμενες μελλοντικές διορθώσεις είναι το ποσό της δαπάνης που παραβιάζει της κανονιστικές και συμβατικές διατάξεις, το οποίο η Γενική Διεύθυνση εκτιμά συντηρητικά ότι θα εντοπίσει και θα διορθώσει μέσω ελέγχων που εφαρμόζονται μετά την έγκριση της πληρωμής. Κατά κανόνα, οι εκτιμήσεις βασίζονται στο μέσο πόσο δημοσιονομικών διορθώσεων και ανακτήσεων και προσαρμόζεται όταν κρίνεται απαραίτητο, ειδικότερα για να εξουδετερώσει (i) στοιχεία τα οποία δεν ισχύουν πλέον στο πλαίσιο του νέου νομικού πλαισίου και (ii) µη επαναλαµβανόµενα γεγονότα. Οι εκτιμώμενες μελλοντικές διορθώσεις που προκύπτουν αντιπροσωπεύουν το 1,5% των συνολικών σχετικών δαπανών.

Το εκτιμώμενο διακυβευόμενο πόσο κατά το κλείσιμο κατόπιν της εφαρμογής όλων των διορθωτικών μέτρων αντιπροσωπεύει ποσοστό κυμαινόμενο από 0,8% έως 1,6% των συνολικών δαπανών του 2015. Συνεπώς, οι πολυετείς διορθωτικοί μηχανισμοί θα προστατεύσουν επαρκώς τον προϋπολογισμό της ΕΕ από δαπάνες που πραγματοποιούνται κατά παράβαση του νόμου.

Στην παρούσα συγκυρία, θα ήταν χρήσιμο να αναφερθούν ορισμένοι παράγοντες, οι οποίοι ενδέχεται να επηρεάσουν σημαντικά την εξέλιξη του διακυβευόμενου ποσού κατά τα επόμενα έτη:

–Όσον αφορά τη Συνοχή, τα σχήματα καταδεικνύουν ότι, για τα προγράμματα της περιόδου 2007-2013, το διακυβευόμενο πόσο κατά το χρόνο της πληρωμής αντιπροσώπευε λιγότερο του 5% των δαπανών. Με σκοπό την αποτελεσματική διαχείριση του κινδύνου, ο κανονισμός 101 για την προγραμματική περίοδο 2014-2020 προβλέπει ότι οι αιτήσεις ενδιάμεσης πληρωμής θα πρέπει να επιστραφούν σε ποσοστό 90% 102 . Η πληρωμή/ανάκτηση του τελικού υπολοίπου συνιστά την έγκριση της Επιτροπής όσον αφορά την ακρίβεια και την πληρότητα των δαπανών που αναφέρονται στους τελικούς πιστοποιημένους ετήσιους λογαριασμούς, αλλά όχι οριστική αναγνώριση της νομιμότητας και της κανονικότητάς τους. Το τελευταίο στάδιο της διαδικασίας περιλαμβάνει στοχευμένους ελέγχους συμμόρφωσης, τους οποίους εκπονεί η Επιτροπή και οι οποίοι μπορεί να έχουν επίσης ως αποτέλεσμα καθαρές δημοσιονομικές διορθώσεις.

–Στον τομέα της έρευνας, κατά τον χρόνο υποβολής των στοιχείων, το πολυετές κοινό αντιπροσωπευτικό ποσοστό σφάλματος για το 7ο πρόγραμμα πλαίσιο είναι 4,47%. Αυτό αποτελεί το κύριο σημείο αναφοράς για τις ΓΔ που διαχειρίζονται το πρόγραμμα. Όταν λαμβάνονται υπόψη οι ανακτήσεις και οι διορθώσεις, το εναπομένον ποσοστό σφάλματος εξακολουθεί να είναι άνω του 2%. Για τους λόγους αυτούς, οι εν λόγω ΓΔ διατήρησαν τις επιφυλάξεις τους για το 7ο πρόγραμμα πλαίσιο στην έκθεση ετήσιων δραστηριοτήτων που υπέβαλαν. Ωστόσο, δεδομένης της διάρθρωσης των δαπανών που διαχειρίζονται σήμερα οι οικείες ΓΔ και του ύψους της προχρηματοδότησης για το πρόγραμμα «Ορίζων 2020» και άλλων χαμηλού κινδύνου δαπανών που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του 2015, το μέσο σταθμισμένο σφάλμα που δήλωσαν οι εν λόγω ΓΔ είναι σημαντικά μειωμένο. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι οι κανονισμοί του προγράμματος Ορίζων 2020 έχουν διατηρήσει τον μηχανισμό χορήγησης ενισχύσεων, βάσει της επιστροφής των επιλέξιμων δαπανών, ενώ ο διοικητικός φόρτος για τους συμμετέχοντες έχει μειωθεί (για παράδειγμα μέσω της απλούστευσης των κριτηρίων επιλεξιμότητας). Οι απλουστεύσεις που εισήχθησαν στο πρόγραμμα Ορίζων 2020 αναμένεται ότι θα μειώσουν το αντιπροσωπευτικό ποσοστό σφάλματος από το 5% στο 3,5%, ενώ το εναπομένον ποσοστό σφάλματος θα προσεγγίζει όσο το δυνατό περισσότερο το 2%. Λαμβάνοντας υπόψη ότι το επίπεδο σφάλματος αναμένεται να είναι παρόμοιο ή χαμηλότερο του αντίστοιχου επιπέδου για το ΠΠ7, το ζήτημα των επιφυλάξεων για το πρόγραμμα Ορίζων 2020 στις δηλώσεις αξιοπιστίας για τα επόμενα έτη θα πρέπει να ληφθεί υπόψη προσεκτικά.

Το 2015, οι συνολικές δημοσιονομικές διορθώσεις και ανακτήσεις που επιβεβαιώθηκαν ανήλθαν σε 3 499 εκατ. EUR (2014: 4 728 εκατ. EUR). Το προαναφερθέν πόσο περιλαμβάνει όλες τις διορθώσεις και ανακτήσεις που επιβεβαιώθηκαν το 2015, ανεξαρτήτως του έτους κατά τη διάρκεια του οποίου πραγματοποιήθηκε η αρχική δαπάνη. Οι δημοσιονομικές διορθώσεις και ανακτήσεις επιβεβαιώνονται όταν έχουν εγκριθεί από τα οικεία κράτη μέλη ή έχουν εγκριθεί με απόφαση της Επιτροπής.

Διάγραμμα 8: Κατανομή ανά τομέα πολιτικής των δημοσιονομικών διορθώσεων και των ανακτήσεων που επιβεβαιώθηκαν το 2015

Περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τα ανωτέρω ποσά και τους προληπτικούς και διορθωτικούς μηχανισμούς περιλαμβάνονται στην ετήσια ανακοίνωση για την προστασία του προϋπολογισμού της ΕΕ 103 .

2.1.2. Σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας των ελέγχων και απλούστευση

Η Επιτροπή, όπως και κάθε άλλος οργανισμός, πρέπει να διασφαλίζει τη βέλτιστη κατανομή των πόρων της, προκειμένου η τελευταία να αντικατοπτρίζει τις πολιτικές της προτεραιότητες, τις νομικές και θεσμικές υποχρεώσεις της και να προσαρμόζεται στις εξελίξεις της πολιτικής. Στο πλαίσιο της συρρίκνωσης του ανθρώπινου δυναμικού και τις συνεχώς διευρυνόµενες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η ΕΕ, η πλέον αποτελεσματική χρήση των πόρων καθίσταται υψίστης σημασίας.

Από το 2013, η Επιτροπή μειώνει τις θέσεις εργασίας στον πίνακα προσωπικού κατά 1% ετησίως, με σκοπό την επίτευξη μείωσης των θέσεων εργασίας κατά 5% (1 254 θέσεις εργασίας) μέχρι το 2017. Παρόμοια μείωση έχει εφαρμοστεί όσον αφορά τα ισοδύναμα πλήρους απασχόλησης σε εξωτερικό προσωπικό (συμβασιούχοι υπάλληλοι, αποσπασμένοι εθνικοί εμπειρογνώμονες). Παράλληλα, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι νέες προκλήσεις, η Επιτροπή προχωρά ενεργά σε αναδιάταξη των θέσεων εργασίας σε όλα τα τμήματά της, με σκοπό τη μετάθεση ανθρωπίνων πόρων σε τομείς προτεραιότητας. Οι πρωτοβουλίες με σκοπό τη βελτίωση της οργάνωσης και της συνολικής αποτελεσματικότητας της Επιτροπής και την εκ νέου ιεράρχηση των πόρων συνεχίζονται το 2016 104 .

Και οι 48 υπηρεσίες της Επιτροπής έχουν αξιολογήσει τη σχέση κόστους – αποτελεσματικότητας και την αποδοτικότητα των συστημάτων ελέγχου τους και συμπεριέλαβαν α πορίσματα της αξιολόγησης τους στις ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων. Η αξιολόγηση αυτή διενεργείται από το 2013 και βελτιώνεται κάθε χρόνο. Το 2014, επτά υπηρεσίες αδυνατούσαν να εξαγάγουν συμπεράσματα λόγω της έλλειψης συγκρίσιμων δεδομένων και της αδυναμίας τους να εκτιμήσουν τα οφέλη των ελέγχων. Το 2015, μόνο δύο υπηρεσίες δεν κατάφεραν να εξαγάγουν συμπεράσματα. Και οι δύο αυτές υπηρεσίες έχουν λάβει διορθωτικά μέτρα και αναμένεται ότι θα είναι σε θέση να εξαγάγουν συμπεράσματα για το 2016.

Επιπλέον, όλες οι υπηρεσίες της Επιτροπής έχουν κληθεί να επανεξετάσουν τα συστήματα ελέγχου τους, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι εφαρμόζονται με βάση τον κίνδυνο, λαμβάνοντας υπόψη την σχέση κόστους – αποτελεσματικότητας αλλά και με πλήρη σεβασμό προς το διαχειριστικό περιβάλλον και τη φύση των χρηματοδοτούμενων δράσεων. Μέχρι το τέλος του 2015, 25 υπηρεσίες είχαν πράξει αναλόγως. Οι μισές εξ αυτών 105 έλαβαν μέτρα βελτίωσης της σχέσης κόστους – αποτελεσματικότητας, ενώ οι υπόλοιπες 106 συμπέραναν ότι δεν χρειάζεται να διενεργηθούν αλλαγές. Οι εναπομείνασες υπηρεσίες αναμένεται να εφαρμόσουν μέτρα ή να διενεργήσουν την επανεξέτασή τους το 2016.

Οι εργασίες απλούστευσης διενεργούνται ταυτόχρονα με την προετοιμασία της εκ νέου προώθησης του θεματολογίου απλούστευσης. Για πρώτη φορά, η απλούστευση της εκτέλεσης του προϋπολογισμού δεν θα παρακολουθείται μόνο σε επίπεδο Επιτροπής αλλά και σε επίπεδο κρατών μελών. Συνεχίζονται, επίσης, εργασίες για την απλούστευση των δημοσιονομικών κανόνων, με στόχο την προετοιμασία δέσμης μέτρων απλούστευσης, σε συνδυασμό με την ενδιάμεση επανεξέταση του ΠΔΠ.

Η Επιτροπή εξακολουθεί να επιδιώκει περαιτέρω απλούστευση και εξορθολογισμό στον τομέα της δημοσιονομικής διαχείρισης, του ελέγχου, της λογιστικής και των λογιστικών ελέγχων.

2.1.3. Στρατηγικές για την καταπολέμηση της απάτης

Η Επιτροπή εφαρμόζει στρατηγική για την καταπολέμηση της απάτης (CAFS). Στόχος της είναι η βελτίωση της πρόληψης, του εντοπισμού και της διερεύνησης της απάτης και η διασφάλιση επαρκούς επιβολής κυρώσεων, ανάκτησης και αποτροπής, ειδικότερα μέσω της εφαρμογής στρατηγικών για την καταπολέμηση της απάτης σε επίπεδο υπηρεσιών της Επιτροπής. Η στρατηγική καλύπτει το σύνολο του κύκλου καταπολέμησης της απάτης: πρόληψη, εντοπισμός, διερεύνηση, επιβολή κυρώσεων και ανάκτηση κεφαλαίων που αποτέλεσαν αντικείμενο κατάχρησης. Καλύπτει έσοδα και δαπάνες στο πλαίσιο του προϋπολογισμού της ΕΕ και αφορά συνεργασία με κράτη μέλη, χώρες εκτός της ΕΕ και διεθνείς οργανισμούς, με επίκεντρο τις δραστηριότητες της Επιτροπής.

Όλες οι υπηρεσίες της Επιτροπής έχουν εφαρμόσει συγκεκριμένες για τις ΓΔ στρατηγικές για την καταπολέμηση της απάτης, σε συμφωνία με την CAFS. Η εφαρμογή των στρατηγικών για την καταπολέμηση της απάτης υπόκειται σε τακτική παρακολούθηση. Κατά την τελευταία τριετία, όλες οι υπηρεσίες της Επιτροπής έχουν επικαιροποιήσει ή πρόκειται να επικαιροποιήσουν τις στρατηγικές καταπολέμησης της απάτης. Κατόπιν ελέγχου από την Υπηρεσία Εσωτερικού Λογιστικού Ελέγχου (IAS) 107 , στον οποίο αναγνωρίστηκαν τα θετικά βήματα που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί από την OLAF και τις ΓΔ του δείγματος για τη δημιουργία και την υλοποίηση των στρατηγικών καταπολέμησης της απάτης, οι μεθοδολογικές κατευθυντήριες γραμμές για τον σχεδιασμό και τα περιεχόμενων των στρατηγικών καταπολέμησης της απάτης 108 έχουν επικαιροποιηθεί και συζητηθεί στο δίκτυο πρόληψης και εντοπισμού περιπτώσεων απάτης από όλες τις υπηρεσίες της Επιτροπής. Οι προαναφερθείσες κατευθυντήριες γραμμές θα χρησιμοποιηθούν ως βάση για τις επικαιροποιήσεις των στρατηγικών καταπολέμησης της απάτης κατά τα προσεχή έτη.

Κάθε χρόνο, η Επιτροπή εκδίδει έκθεση σχετικά με την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης, η οποία περιγράφει την έκθεση των κονδυλίων της ΕΕ σε απάτη και παρατυπίες και τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την προστασία των κονδυλίων της ΕΕ. Καταγράφοντας λεπτομερώς το επίπεδο απάτης που δηλώνεται από τα κράτη μέλη όσον αφορά το σύνολο του προϋπολογισμού της ΕΕ, η έκθεση συμβάλλει και στον προσδιορισμό των τομέων που απειλούνται περισσότερο, βοηθώντας, έτσι, στην αποτελεσματικότερη υλοποίηση στοχευμένων δράσεων σε επίπεδο ΕΕ, αλλά και σε εθνικό επίπεδο.

Η Επιτροπή έχει ευθυγραμμίσει τον δημοσιονομικό κανονισμό με τις οδηγίες της ΕΕ του 2014 για τις δημόσιες συμβάσεις. Οι νέοι κανόνες διασφαλίζουν καλύτερη προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης. Από την 1Η Ιανουαρίου 2016 έχει εφαρμοστεί ένα νέο σύστημα έγκαιρου εντοπισμού και αποκλεισμού. Μια εξειδικευμένη κεντρική επιτροπή μπορεί να προτείνει τον αποκλεισμό αναξιόπιστων επιχειρήσεων και προσώπων από την πρόσβαση σε κονδύλια της ΕΕ. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να επιβάλλονται και οικονομικές κυρώσεις. Οι εν λόγω διοικητικές κυρώσεις μπορεί να δημοσιοποιούνται. Ενώ τα δικαιώματα υπεράσπισης των ανωτέρω επιχειρήσεων ή προσώπων διασφαλίζονται, οι νέοι κανόνες επιτρέπουν την ανάληψη ταχύτερης δράσης, δείχνοντας ουσιαστικά κόκκινη κάρτα σε όσους υποβάλουν αίτηση για κονδύλια της ΕΕ και εμπλέκονται σε απάτη, δωροδοκία ή άλλη παράνομη συμπεριφορά ή δραστηριότητα.

-Η ΓΔ FISMA ανέπτυξε ένα εργαλείο πληροφορικής για διαχείριση συμβάντων (EMT). Το εργαλείο αυτό αποτελείται από μια βάση δεδομένων που διασφαλίζει περισσότερη διαφάνεια στη διαχείριση των συνεδριάσεων και των επαφών με ενδιαφερόμενα μέρη. Το ΕΜΤ βοηθά το προσωπικό στην αποφυγή επαναλήψεων των συνεδριάσεων και διευκολύνει την εκ των υστέρων ταυτοποίηση και καταχώριση των συζητήσεων που πραγματοποιήθηκαν. Συμβάλλει επίσης στην πρόληψη και τον εντοπισμό ενδεχόμενης σύγκρουσης συμφερόντων.

-Η ΓΔ EMPL και η ΓΔ REGIO παρουσίασαν σε 27 κράτη μέλη το εργαλείο αξιολόγησης κινδύνων ARACHNE και, έως τώρα, 16 κράτη μέλη έχουν επιλέξει να το χρησιμοποιήσουν. Το ARACHNE στοχεύει στη δημιουργία μιας ολοκληρωμένης βάσης οικονομικών και επιχειρησιακών δεδομένων όσον αφορά έργα και δικαιούχους, προκειμένου να διενεργεί, βάσει αντικειμενικών κριτηρίων, αξιολόγηση κινδύνων, επιτρέποντας τον εντοπισμό των έργων που ενέχουν τους περισσότερους κινδύνους για σκοπούς επιλογής και ελέγχου των έργων. Η δημιουργία αυτού του εργαλείου αποτελεί μέρος των δράσεων για την καταπολέμηση της απάτης που προβλέπονται στην κοινή στρατηγική για την καταπολέμηση της απάτης για τη ΓΔ REGIO, τη ΓΔ EMPL και τη ΓΔ MARE στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής και του ΕΤΘΑ. Επιτρέπει επίσης τον εντοπισμό δεικτών δυνητικών παρατυπιών ή απάτης κατά την έγκριση μελλοντικών έργων ή την αξιολόγηση της υλοποίησής τους.

-Η ΓΔ AGRI πραγματοποίησε σεμινάρια για την καταπολέμηση της απάτης για το προσωπικό των οργανισμών πληρωμών σχετικά με προγράμματα των γεωργικών ταμείων σε όλα τα κράτη μέλη και τις υποψήφιες χώρες. Πραγματοποιήθηκαν περισσότερες από 40 τέτοιες εκδηλώσεις με τη συμμετοχή 4 000 μελών του προσωπικού συνολικά.

2.2 Εγγυήσεις αξιοπιστίας σχετικά με τη διαχείριση

Στις ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων του 2015, και οι 48 κύριοι διατάκτες δήλωσαν ότι έχουν εύλογη βεβαιότητα ότι οι πληροφορίες που περιλαμβάνονται στην έκθεση παρέχουν αληθή και δίκαιη εικόνα· οι πόροι που διατέθηκαν για τις δραστηριότητες που περιγράφονται στην έκθεση χρησιμοποιήθηκαν για τον προβλεπόμενο σκοπό και σύμφωνα με τις αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης και οι ισχύουσες διαδικασίες ελέγχου παρέχουν τις απαιτούμενες εγγυήσεις σχετικά με τη νομιμότητα και την κανονικότητα των υποκείμενων συναλλαγών.

Κύριοι διατάκτες αξιολόγησαν τα αποτελέσματα ελέγχου και όλα τα σχετικά στοιχεία στα οποία στηρίζεται η αξιοπιστία τους για την επίτευξη των στόχων ελέγχου. Εξέτασαν τυχόν σημαντικές αδυναμίες και αξιολόγησαν τις σωρευτικές επιπτώσεις αυτών στην αξιοπιστία, τόσο με ποσοτικούς όσο και με ποιοτικούς όρους, για να καθορίσουν κατά πόσο ήταν ουσιώδεις. Ως εκ τούτου, 30 κύριοι διατάκτες εξέφρασαν θετική δήλωση αξιοπιστίας, ενώ σε 18 δηλώσεις διατυπώθηκαν συνολικά 33 109 επιφυλάξεις. Για τις πράξεις εσόδων, κύριοι διατάκτες εξέφρασαν θετικές δηλώσεις αξιοπιστίας, καθώς όλες οι επιφυλάξεις αφορούσαν δαπάνες.

Η διατύπωση επιφύλαξης ως προς τη δήλωση αξιοπιστίας αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της δομής λογοδοσίας. Παρέχει διαφάνεια όσον αφορά τις προκλήσεις και τις αδυναμίες που προκύπτουν, τα προτεινόμενα μέτρα αντιμετώπισης των βασικών ζητημάτων, καθώς και εκτίμηση του αντικτύπου τους. Παρά το γεγονός ότι οι περισσότερες διατυπώσεις βασίζονται σε ευρήματα που αφορούν τη διαχείριση και τον έλεγχο παλαιών πληρωμών, όλες έχουν ένα θετικό, προληπτικό μελλοντικό αποτέλεσμα, καθώς τα διορθωτικά μέτρα ενισχύουν τα συστήματα ελέγχου, ενώ για την πολιτική συνοχής και το ΕΤΘΑ, εμποδίζονται οι μελλοντικές πληρωμές (διαδικασίες διακοπής/αναστολής). Τα σχέδια δράσης που έχουν αναπτυχθεί σε σχέση με τις επιφυλάξεις 110 στοχεύουν συγκεκριμένα στον μετριασμό των μελλοντικών κινδύνων.

Υπήρξαν 21 επαναλαμβανόμενες και 12 νέες επιφυλάξεις. Η ΓΔ NEAR ήρε δύο 111 , η ΓΔ AGRI ήρε μια 112 και η ΓΔ REGIO συνδύασε δύο επιφυλάξεις σε μία 113 .

Οι δαπάνες για τις οποίες διατυπώθηκαν ποσοτικοποιημένες επιφυλάξεις μειώθηκαν κατά 14 543 εκατ. EUR (από 44 392 εκατ. EUR το 2014 σε 29 849 εκατ. EUR). Αυτό οφείλεται κυρίως στη μείωση του πεδίου εφαρμογής των επιφυλάξεων που αφορούσαν τις εξωτερικές σχέσεις, καθώς και σε μια σημαντική μείωση (της τάξεως των 7 400 εκατ. EUR) στην επιφύλαξη της ΓΔ AGRI σχετικά με την άμεση στήριξη από το ΕΓΤΕ, καθώς και στα προληπτικά μέτρα που ελήφθησαν δυνάμει της πολιτικής συνοχής για τη διακοπή/αναστολή των πληρωμών της ΕΕ, αμέσως μόλις εντοπίζονται ελλείψεις στα συστήματα υλοποίησης των κρατών μελών. Το διακυβευόμενο ποσό για τις δαπάνες για τις οποίες διατυπώθηκαν επιφυλάξεις, υπολογίζεται σε 1 324 εκατ. EUR. Τα αποτελέσματα ανά τομέα πολιτικής παρουσιάζονται στον πίνακα 2. Λεπτομερή αποτελέσματα ανά υπηρεσία παρατίθενται στο παράρτημα 1.

Πίνακας 2: Πεδίο εφαρμογής και διακυβευόμενο ποσό 117 των επιφυλάξεων του 2015 σε εκατ. EUR 

Μετά από τρία χρόνια έκδοσης επιφύλαξης που αφορά το σύνολο του προϋπολογισμού της, η ΓΔ DEVCO ανέπτυξε μια αξιόπιστη μεθοδολογία, η οποία επιτρέπει τον αποκλεισμό των δαπανών χαμηλότερου κινδύνου από το πεδίο εφαρμογής της κύριας επιφύλαξής της. Η μεθοδολογία βασίζεται στον υπολογισμό δεικτών κινδύνου, οι οποίοι αντικατοπτρίζουν την συχνότητα των σφαλμάτων που εντοπίζονται σε κάθε τμήμα των δαπανών κατά την περίοδο 2012-2014. Επί του παρόντος, το πεδίο εφαρμογής τις επιφύλαξης έχει περιοριστεί σε χορηγίες υπό άμεση διαχείριση και δαπάνες υπό έμμεση διαχείριση σε συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς και υπηρεσίες κρατών μελών, αντιπροσωπεύοντας το 45% του προϋπολογισμού τους.

Η ΓΔ NEAR έχει εκδώσει μια ανεπιφύλακτη δήλωση αξιοπιστίας, αίροντας τις δύο επιφυλάξεις που διατύπωσε το περασμένο έτος, καθώς από την αξιολόγησή της προκύπτει ότι το επίπεδο σφάλματος είναι, σε όλες τις περιπτώσεις, κατώτερο του 2%. Για τον μηχανισμό προενταξιακής βοήθειας (ΜΠΒ), όσον αφορά το μέρος που τελεί υπό έμμεση διαχείριση, το 2015 η ΓΔ NEAR εφάρμοσε μια νέα μεθοδολογία, βασιζόμενη στις αρχές ελέγχου από δικαιούχους χώρες με βάση λεπτομερείς ελέγχους ανάθεσης. Καθώς το μέγεθος του ελεγχθέντος πληθυσμού σε κάθε χώρα δεν ήταν ακόμα αρκετά μεγάλο, η συγκεκριμένη μεθοδολογία δεν απέφερε επαρκώς αντιπροσωπευτικά αποτελέσματα. Προκειμένου να παράσχει μια πιο προσεκτική εκτίμηση, η ΓΔ NEAR αποφάσισε να υπολογίσει το διακυβευόμενο ποσό χρησιμοποιώντας ιστορικά ποσοστά σφάλματος για τον συγκεκριμένο τρόπο διαχείρισης και να το εκφράσει σε φάσμα. Η ΓΔ NEAR προτίθεται να ενισχύσει περαιτέρω τη μεθοδολογία το 2016. Όπως περιγράφεται στο τμήμα 2.3 και στο παράρτημα 3, η Υπηρεσία Εσωτερικού Λογιστικού Ελέγχου (IAS) πρότεινε επίσης ορισμένες βελτιώσεις σχετικά με τη μεθοδολογία που εφαρμόζει η ΓΔ NEAR.

Προσφάτως διατυπωθείσες επιφυλάξεις αφορούν ένα διακυβευόμενο ποσό 35 εκατ. EUR:

-Η ΓΔ DEVCO, όσον αφορά τη διαχείριση του Ειρηνευτικού Μέσου για την Αφρική (APF), λόγω μιας σειράς σημαντικών κινδύνων και ελλείψεων στον εσωτερικό έλεγχο που εντοπίστηκαν κατά τη διάρκεια εσωτερικού ελέγχου που ολοκληρώθηκε στις αρχές του 2016. Διορθωτικά μέτρα περιλαμβάνουν παρακολούθηση του Ειρηνευτικού Μέσου για την Αφρική, ρυθμίσεις διακυβέρνησης και συντονισμού μεταξύ της ΓΔ DEVCO, των αντιπροσωπειών της ΕΕ και της ΕΥΕΔ και θεσμική αξιολόγηση και παρακολούθηση των ρυθμίσεων σύμπραξης με την Αφρικανική Ένωση. Παράλληλα, μια ειδική ομάδα επιβλέπει νέα έργα και προγράμματα, προκειμένου να ενσωματώσει κατάλληλες διατάξεις στις αποφάσεις και τα συμβατικά έγγραφα, εφόσον απαιτείται.

-Διατυπώθηκαν πέντε νέες επιφυλάξεις 118 , καθώς οι εκ των υστέρων έλεγχοι που διενεργήθηκαν το 2015 εντόπισαν ένα εναπομένον ποσοστό σφάλματος άνω του 2%.

-Οι επιφυλάξεις της ΓΔ HOME και της ΓΔ JUST σχετικά με προγράμματα επιχορήγησης, πέραν της έρευνας, δεν ήταν ενδεικτικά πρόσθετων η προσφάτως εντοπισθέντων αδυναμιών. Ήταν το αποτέλεσμα βελτιωμένων κριτηρίων σημαντικότητας, γεγονός που επέτρεψε τον αποτελεσματικότερο προσδιορισμό των τομέων που χαρακτηρίζονται από υψηλότερα ποσοστά σφάλματος. Η επιφύλαξη της ΓΔ HOME όσον αφορά την Έρευνα στο πλαίσιο του ΠΠ7 αντανακλά το γεγονός ότι είναι εφεξής υπεύθυνη για τη διαχείριση του προγράμματος, αλλά η ΓΔ GROW είχε ήδη διατυπώσει επιφυλάξεις για τη συγκεκριμένη δαπάνη κατά τα προηγούμενα έτη.

-Τέλος, η ΓΔ EMPL διατύπωσε μια επιφύλαξη όσον αφορά τα προγράμματα της περιόδου 2014-2020. Αφορά ένα ενιαίο επιχειρησιακό πρόγραμμα, στο οποίο ένας έλεγχος εντόπισε σημαντικές ελλείψεις στα συστήματα διαχείρισης και ελέγχου. Το γεγονός αυτό δεν επηρεάζει το διακυβευόμενο ποσό κατά το χρόνο υποβολής της έκθεσης, καθώς ο πιθανός κίνδυνος καλύπτεται από την παρακράτηση της τάξεως του 10% σε ενδιάμεσες πληρωμές.

Η νέες μη ποσοτικές 119 επιφυλάξεις αφορούν τα εξής:

-Η ΓΔ HOME αναφέρεται σε ελλείψεις σε κλειστά ετήσια προγράμματα έως το 2011, που τελούσαν υπό επιμερισμένη διαχείριση και για τα οποία δεν πραγματοποιήθηκαν πληρωμές το 2015.

-Η επιφύλαξη της ΓΔ ENER είναι αποτέλεσμα της ανεπαρκούς αξιολόγησης που διενεργήθηκε το 2014 σχετικά με τις εκ των προτέρων προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται από τα κράτη μέλη όσον αφορά τα προγράμματα συνδροµής για τον παροπλισµό πυρηνικών εγκαταστάσεων, όπως απαιτείται από τους κανονισμούς 120 , ειδικότερα όσον αφορά την ανθεκτικότητα των σχεδίων χρηματοδότησης. Η ΓΔ ENER έχει ήδη λάβει μέτρα αντιμετώπισης της προαναφερθείσας έλλειψης. Επιπλέον, θα διενεργήσει ενδελεχή επανεξέταση/αξιολόγηση της ανθεκτικότητας των σχεδίων χρηματοδότησης σε κάθε οικείο κράτος μέλος μέχρι τον Οκτώβριο του 2016.

Οι εν λόγω επιφυλάξεις αφορούν όλους τους βασικούς τομείς δαπανών (γεωργία, διαρθρωτικά ταμεία και ταμείο συνοχής, εξωτερικές σχέσεις, έρευνα και άλλες εσωτερικές πολιτικές). Σε όλες τις περιπτώσεις, οι αρμόδιοι κύριοι διατάκτες θέσπισαν σχέδια δράσης για την αντιμετώπιση των υποκείμενων αδυναμιών και τον μετριασμό των σχετικών κινδύνων.

Στις περιπτώσεις στις οποίες τα επίπεδα σφάλματος παραμένουν υψηλά, η Επιτροπή δύναται βάσει του δημοσιονομικού κανονισμού να εντοπίζει τις αδυναμίες στις νομικές διατάξεις και/ή στο σύστημα ελέγχου, να αναλύει το κόστος και τα οφέλη των ενδεχόμενων διορθωτικών μέτρων και να λαμβάνει ή να προτείνει κατάλληλα μέτρα. Τα συστήματα διαχείρισης και ελέγχου έχουν μεταβληθεί στο πλαίσιο των προγραμμάτων της περιόδου 2014-2020. Τα προγράμματα αυτά βρίσκονται ακόμα σε πρώιμο στάδιο υλοποίησης. Η Επιτροπή θα είναι σε θέση να αξιολογήσει τις επιπτώσεις των νέων μέτρων στο ποσοστό σφάλματος μόνο με την πάροδο του χρόνου. Η Επιτροπή θα υποβάλει έκθεση μέχρι το τέλος τους έτους σχετικά με διαρκώς υψηλά ποσοστά σφάλματος σε συγκεκριμένους τομείς (βλ. ενότητα 2.1.1).

2.3 Εγγυήσεις αξιοπιστίας μέσω των εργασιών της Υπηρεσία Εσωτερικού Λογιστικού Ελέγχου (IAS)

Για την εγγύηση της αξιοπιστίας, οι υπηρεσίες της Επιτροπής βασίστηκαν στο έργο της Υπηρεσίας Εσωτερικού Λογιστικού Ελέγχου (IAS) και στις πληροφορίες της επιτροπής παρακολούθησης των λογιστικών ελέγχων (APC). Το παράρτημα 3 της παρούσας ετήσιας έκθεσης διαχείρισης και απόδοσης περιλαμβάνει περισσότερες πληροφορίες όσον αφορά την εγγύηση της αξιοπιστίας που παρέχεται από την IAS. Σύμφωνα με το άρθρο 99 παράγραφος 5 του δημοσιονομικού κανονισμού, συνοπτική έκθεση των εργασιών του εσωτερικού ελεγκτή θα διαβιβαστεί στην αρμόδια για την απαλλαγή αρχή.

Η IAS κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το 91% των συστάσεων στις οποίες δόθηκε συνέχεια κατά την περίοδο 2011-2015 εφαρμόστηκαν αποτελεσματικά από τους ελεγχόμενους. Από τις 455 συστάσεις (26%) που εκκρεμούν, μία έχει χαρακτηριστεί ως κρίσιμη και 162 ως πολύ σημαντικές (στο σχήμα θα πρέπει προστεθεί μια εκκρεμής πολύ σημαντική σύσταση από μια έκθεση ελέγχου του 2010). Στην περίπτωση των 32 από τις 164 συστάσεις που χαρακτηρίστηκαν ως πολύ σημαντικές αλλά όχι κρίσιμες, η εφαρμογή καθυστέρησε περισσότερο από έξι μήνες στα τέλη του 2015, ποσοστό που αντιστοιχεί στο 1,9% του συνολικού αριθμού αποδεκτών συστάσεων των τελευταίων πέντε ετών. Η IAS, η οποία παρακολουθούσε τις διαδικασίες αυτές, επιβεβαίωσε ότι, εν γένει, οι συστάσεις εφαρμόζονται με ικανοποιητικό τρόπο και ότι τα συστήματα ελέγχου στις υπηρεσίες που είχαν υποβληθεί σε λογιστικό έλεγχο σημειώνουν βελτίωση.

Επιπλέον, μετά τη συγκέντρωση της λειτουργίας εσωτερικού λογιστικού ελέγχου του 2015 121 , τον Φεβρουάριο του 2016 εξέδωσε για πρώτη φορά συμπέρασμα σχετικά με την κατάσταση του εσωτερικού ελέγχου σε κάθε ΓΔ και υπηρεσία. Τα συμπεράσματα αυτά είχαν ως στόχο να συμβάλουν στις ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων του 2015 των οικείων ΓΔ και υπηρεσιών και αντικατέστησαν την πρώην γνώμη του κλιμακίου εσωτερικού ελέγχου όσον αφορά την κατάσταση του ελέγχου. Τα συμπεράσματα εφιστούν την προσοχή ιδιαιτέρως σε όλες τις ανοιχτές συστάσεις που αξιολογήθηκαν ως «κρίσιμες» ή στο αθροιστικό αποτέλεσμα μιας σειράς συστάσεων που αξιολογήθηκαν ως «πολύ σημαντικές» και σε τέσσερις περιπτώσεις (ΓΔ DEVCO, ΓΔ ENER, ΓΔ CLIMA και JRC) η υπηρεσία εσωτερικού λογιστικού ελέγχου δήλωσε ότι μπορεί να απαιτήσει τη διατύπωση επιφύλαξης στην ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων της οικείας υπηρεσίας. Παρά το γεγονός ότι τρεις ΓΔ εξέδωσαν επιφυλάξεις σύμφωνα με τα περιορισμένα συμπεράσματα της IAS, το Κοινό Κέντρο Ερευνών (JRC) δεν εισήγαγε επιφύλαξη στην ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων που υπέβαλε.

Παρόλο που αναγνωρίζεται ότι υπάρχει μια πρόκληση όσον αφορά τη χρηματοδότηση μακροπρόθεσμα, δεν επήλθε κανένας κίνδυνος το 2015 και η διοίκηση του JRC θεωρεί ότι δεν υπάρχει κίνδυνος για το 2016. Όσον αφορά τον αντίκτυπο του αθροιστικού αποτελέσματος των τεσσάρων πολύ σημαντικών συστάσεων της IAS, οι κίνδυνοι αξιολογήθηκαν ως εξής από τον κύριο διατάκτη του JRC:

-Συμπεριλήφθηκαν μέτρα στο σχέδιο δράσης, προκειμένου να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη αξιοπιστία.

-Η τρέχουσα επιχειρησιακή οργάνωση παρέχει εύλογη βραχυπρόθεσμη αξιοπιστία για την επίτευξη των στόχων του JRC.

-Όσον αφορά τον χρηματοπιστωτικό κίνδυνο, ο έλεγχος επαλήθευσης ήταν ικανοποιητικός και δεν παρατηρήθηκαν σφάλματα.

Με βάση αυτή την αξιολόγηση, ο κύριος διατάκτης του JRC κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι συστάσεις που εκδόθηκαν δεν προκαλούν επιπτώσεις σχετικές με την αξιοπιστία και υλοποιούνται στο πλαίσιο των συνεχιζόμενων προσπαθειών για περαιτέρω βελτιώσεις. Ο κύριος διατάκτης του JRC θεωρεί ότι η καθυστέρηση του σχεδίου δράσης για τον συγκεκριμένο έλεγχο δεν συνιστά επιφύλαξη, καθώς δεν επήλθε κίνδυνος κατά το 2015.

Όπως απαιτείται από τον χάρτη αποστολής της Επιτροπής εσωτερικός ελεγκτής της Επιτροπής επίσης υπέβαλε συνολική γνώμη, η οποία βασίζεται και στο έργο του ιδίου (2013-2015) και σε αυτό των κλιμακίων εσωτερικού ελέγχου (2013-2014), και επικεντρώνεται στη δημοσιονομική διαχείριση. Ο ελεγκτής υποστήριξε ότι, το 2015, η Επιτροπή έθεσε σε εφαρμογή διαδικασίες διακυβέρνησης, διαχείρισης κινδύνου και εσωτερικού ελέγχου που είναι στο σύνολό τους επαρκείς ώστε να παρέχουν εύλογες εγγυήσεις αξιοπιστίας όσον αφορά την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων της. Ωστόσο, στην εν λόγω συνολική γνώμη ελήφθησαν υπόψη οι επιφυλάξεις που είχαν διατυπωθεί από τον κύριο διατάκτη στις δηλώσεις αξιοπιστίας και συμπεριλήφθηκαν στις αντίστοιχες ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων.

Για να καταλήξει στην εν λόγω γνώμη, η IAS έλαβε υπόψη τον συνδυασμένο αντίκτυπο των ποσών που εκτιμάται ότι διακυβεύονται, όπως δημοσιεύθηκαν στις ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων, υπό το πρίσμα της διορθωτικής ικανότητας που προκύπτει από τις δημοσιονομικές διορθώσεις και ανακτήσεις του παρελθόντος. Δεδομένης της έκτασης των δημοσιονομικών διορθώσεων και των ανακτήσεων του παρελθόντος, και εάν υποτεθεί ότι οι διορθώσεις επί των πληρωμών του 2015 θα πραγματοποιηθούν σε παρόμοια επίπεδα, η IAS έκρινε ότι παρέχεται επαρκής προστασία στον προϋπολογισμό της ΕΕ συνολικά, καθώς και σε βάθος χρόνου.

Χωρίς να διατυπώνει περαιτέρω επιφυλάξεις σχετικά με τη γνώμη, εσωτερικός ελεγκτής προσέθεσε τρεις παραγράφους για να δώσει «έμφαση επί ειδικού θέματος», οι οποίες περιλαμβάνονται στο παράρτημα 3 της παρούσας έκθεσης. Αυτές αφορούν:

-στρατηγικές ελέγχου στον τομέα της έρευνας για τα προγράμματα της περιόδου 2014-2020·

-στρατηγικές εποπτείας τρίτων μερών που υλοποιούν πολιτικές και προγράμματα· και

-το πρόγραμμα παροπλισμού των πυρηνικών εγκαταστάσεων και διαχείρισης αποβλήτων στο JRC.

2.4 Παρακολούθηση των συστάσεων εξωτερικού ελέγχου και απαλλαγής

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέδωσε το ψήφισμα για τη χορήγηση απαλλαγής για το οικονομικό έτος 2014 στις 28 Απριλίου 2016, μετά την εξέταση της σύστασης του Συμβουλίου και της ετήσιας έκθεσης του 2015 του Ελεγκτικού Συνεδρίου και άλλων σχετικών ειδικών εκθέσεων.

Το Κοινοβούλιο αναμένει από την Επιτροπή να αναλάβει σταθερή δέσμευση όσον αφορά την πρόοδο σε συγκεκριμένους τομείς που θεωρούνται προτεραιότητες απαλλαγής. Οι προτεραιότητες αυτές αφορούν κυρίως μια προσέγγιση βάσει επιδόσεων και προσανατολισμένη στα αποτελέσματα όσον αφορά την εκτέλεση του προϋπολογισμού, τη δημοσιονομική διαχείριση και την εσωτερική διακυβέρνηση της Επιτροπής. Κατά τη διαδικασία απαλλαγής, η Αντιπρόεδρος Georgieva περιέγραψε, εκ μέρους της Επιτροπής, στο Κοινοβούλιο τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή προτίθεται να παρακολουθήσει τις δράσεις προτεραιοτήτων του Κοινοβουλίου.

Το Συμβούλιο εξέδωσε την σύσταση για χορήγηση απαλλαγής στις 12 Φεβρουαρίου 2016, μέσω της οποίας, μεταξύ άλλων, καλεί την Επιτροπή να παράσχει, μέσα στο 2016, στην αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή μια ολοκληρωμένη έκθεση σχετικά με τους τομείς όπου το επίπεδο σφάλματος εντοπίζεται ως διαρκώς υψηλό και τα βαθύτερα αίτια σύμφωνα με το άρθρο 32 παράγραφος 5 του δημοσιονομικού κανονισμού. Η Επιτροπή θα διενεργήσει τη σχετική επανεξέταση. Άλλοι τομείς στους οποίους το Συμβούλιο αναμένει την ανάληψη δράσης από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη είναι η ποιότητα των συστημάτων διαχείρισης και ελέγχου, η απλούστευση των μέτρων και η ενισχυμένη εφαρμογή μιας προσανατολισμένης στα αποτελέσματα προσέγγισης στο εσωτερικό της ΕΕ.

Μέσα στο 2016, η Επιτροπή θα καταρτίσει ολοκληρωμένη έκθεση για την παρακολούθηση των συστάσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για χορήγηση απαλλαγής. Όπως ισχύει και για τις συστάσεις που διατυπώνονται από το Ελεγκτικό Συνέδριο, η Επιτροπή δεσμεύεται να διασφαλίζει ότι η εγκριθείσες συστάσεις εφαρμόζονται συστηματικά, λαμβάνοντας υπόψη προβληματισμούς που αφορούν την αποδοτικότητα ως προς το κόστος και τη σχέση κόστους-οφέλους. Η παρακολούθηση των συστάσεων από την Επιτροπή θα συμπεριλαμβάνει ειδικές περιπτώσεις που τελούν υπό επιμερισμένη διαχείριση με τα κράτη μέλη, στις οποίες η επιτροπή διαδραματίζει εποπτικό ρόλο. Για παράδειγμα, παρά το γεγονός ότι η σύσταση καλύτερης χρήσης των απλουστευμένων επιλογών κόστους που προβλέπονται στον κανονισμό περί κοινών διατάξεων και στον κανονισμό ΕΚΤ απευθυνόταν στα κράτη μέλη, η Επιτροπή εξακολουθεί να προωθεί ενεργά τη χρήση των απλουστευμένων επιλογών κόστους από κράτη μέλη και έχει εκδώσει εκτενείς πρακτικές κατευθυντήριες γραμμές.

Εντούτοις, συστάσεις που συνδέονται με εθνικές αρμοδιότητες που δεν εμπίπτουν στις αρμοδιότητες της Επιτροπής, πρέπει να παρακολουθούνται από τα ίδια τα κράτη μέλη. Για παράδειγμα, η απαιτούμενη παρακολούθηση σχετικά με τη θέσπιση συστημάτων ανάδρασης από τα κράτη μέλη με σκοπό τη βελτίωση των προσκλήσεων υποβολής προτάσεων και των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων στον τομέα της αγροτικής ανάπτυξης δεν εμπίπτει, σύμφωνα με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο, στις αρμοδιότητες της Επιτροπής και δεν μπορεί να διενεργείται από τις υπηρεσίες της.

Συμπεράσματα όσον αφορά τα διαχειριστικά επιτεύγματα

Οι ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων καταδεικνύουν ότι όλες οι υπηρεσίες της Επιτροπής εφαρμόζουν αυστηρό σύστημα εσωτερικού ελέγχου και παρέχουν αποδείξεις των προσπαθειών που καταβάλλονται για τη βελτίωση της σχέσης κόστους-αποτελεσματικότητας, την περαιτέρω απλούστευση των κανόνων και την επαρκή προστασία του προϋπολογισμού από απάτη, σφάλματα και παρατυπίες.

Όλοι οι κύριοι διατάκτες έχουν παράσχει εύλογες εγγυήσεις αξιοπιστίας, συνοδευόμενες, κατά περίπτωση από επιφυλάξεις. Οι επιφυλάξεις αυτές αποτελούν βασικό στοιχείο της αλυσίδας λογοδοσίας. Περιγράφουν τις προκλήσεις και τις αδυναμίες που προκύπτουν, τα προτεινόμενα μέτρα αντιμετώπισής τους, καθώς και εκτίμηση του αντικτύπου τους.

Η Επιτροπή καλεί τις ΓΔ που εκτελούν τον προϋπολογισμό υπό καθεστώς επιμερισμένης διαχείρισης με τα κράτη μέλη να ενισχύσουν περαιτέρω τη μεθοδολογία που χρησιμοποιούν για την αξιολόγηση της αξιοπιστίας των δεδομένων που διαβιβάζουν οι οικείες εθνικές αρχές.

Η Επιτροπή καλεί τη ΓΔ NEAR να διευρύνει το δείγμα των εκ των υστέρων ελέγχων που διενεργεί και να ενισχύσει τη μεθοδολογία της, ώστε να βελτιωθεί η εκτίμησή της σχετικά με το επίπεδο σφάλματος.

Η Επιτροπή καλεί επίσης τη ΓΔ ENER να αξιολογεί και να παρακολουθεί στενά τα σχέδια χρηματοδότησης των κρατών μελών που αφορούν τα προγράμματα συνδρομής στον παροπλισμό πυρηνικών εγκαταστάσεων.

Η Επιτροπή έχει εκπονήσει ενοποιημένη εκτίμηση του διακυβευόμενου ποσού κατά το κλείσιμο, παρουσιάζοντας την άποψη της διοίκησης της Επιτροπής όσον αφορά τις επιδόσεις τόσο των προληπτικών (εκ των προτέρων, πριν την πληρωμή), όσο και των διορθωτικών ελέγχων (εκ των υστέρων, μετά την πληρωμή), καθ’ όλη τη διάρκεια του πολυετούς κύκλου ελέγχου.

(1)

      http://ec.europa.eu/avservices/photo/photoByPriorities.cfm?sitelang=en

(2)

      http://ec.europa.eu/europe2020/europe-2020-in-a-nutshell/index_el.htm

(3)

      http://ec.europa.eu/smart-regulation/evaluation/docs/syn_pub_rf_mode_en.pdf

   «Το αργότερο στις 15 Ιουνίου κάθε έτους, η Επιτροπή διαβιβάζει προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο περίληψη της ετήσιας έκθεσης δραστηριοτήτων που αναφέρεται στο προηγούμενο έτος. Η ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων κάθε κύριου διατάκτη τίθεται επίσης στη διάθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.»

(4)

     Η γενική έκθεση για τις δραστηριότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρέχει περαιτέρω λεπτομερείς εκθέσεις: http://publications.europa.eu/el/web/general-report  

(5)

     COM(2015) 240 final.

(6)

     COM(2015) 185 final.

(7)

     Ομιλία του Προέδρου Juncker στο Συνέδριο «Ένας προϋπολογισμός της ΕΕ που θα εστιάζεται στα αποτελέσματα», Βρυξέλλες, 22 Σεπτεμβρίου 2015.

(8)

     Δεν πρόκειται για εξαντλητική βάση δεδομένων των προγραμμάτων της ΕΕ, αλλά για επιλογή παραδειγμάτων η οποία εμπλουτίζεται σταδιακά: https://ec.europa.eu/budget/euprojects/search-projects_en

(9)

     Με τη νέα προσέγγιση, τα έγγραφα προγραμματισμού βελτιώνονται και επικεντρώνονται στις προτεραιότητες της Επιτροπής, βοηθώντας τις ΓΔ να καθορίσουν λειτουργικές προτεραιότητες, και να δημιουργήσουν και να αναπτύξουν μια συνεκτική δομή επιδόσεων με σαφή διάκριση μεταξύ της απόδοσης (attribution) (για τα αποτελέσματα και τις υλοποιήσεις που προκύπτουν ως άμεση συνέπεια των δραστηριοτήτων της Επιτροπής) και της συνεισφοράς (contribution) (όπου οι δραστηριότητες της Επιτροπής διαδραματίζουν ένα ρόλο στην επίτευξη ενός δεδομένου αποτελέσματος ή αντίκτυπου) για τα αποτελέσματα πολιτικών και προγραμμάτων.

(10)

     Περιλαμβάνει, για παράδειγμα, τους ενοποιημένους λογαριασμούς, την ανακοίνωση για την προστασία του προϋπολογισμού της ΕΕ, την έκθεση για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την έκθεση για τους εσωτερικούς λογιστικούς ελέγχους, την έκθεση παρακολούθησης της απαλλαγής.

(11)

      http://ec.europa.eu/eurostat/web/europe-2020-indicators/europe-2020-strategy

(12)

     Τελευταία ενημέρωση που έγινε τον Ιανουάριο του 2016.

(13)

     Προς υποστήριξη των ανωτέρω, το «Κοινό πλαίσιο για τη θωράκιση της βιοποικιλότητας μέσω του προϋπολογισμού της ΕΕ» παρέχει γενικές και ειδικές ανά ταμείο κατευθυντήριες γραμμές προς χρήση από τις εθνικές και περιφερειακές αρχές καθώς και από τις υπηρεσίες της Επιτροπής: http://ec.europa.eu/environment/nature/biodiversity/comm2006/pdf/cfbp%20-%20General%20Guidance.pdf

(14)

     Όπως αναφέρεται στην έκδοση του 2013 της Έκθεσης Αξιολόγησης, η στρατηγική «Ευρώπη 2020» δεν είχε εκδοθεί όταν σχεδιάστηκαν τα προγράμματα του ΠΔΠ 2007-2013 και, ως εκ τούτου, οι ρυθμίσεις για την παρακολούθηση, την υποβολή εκθέσεων και την αξιολόγησή τους δεν προορίζονταν να δημιουργήσουν σχέση μεταξύ των επιτευγμάτων των προγραμμάτων και εκείνων της στρατηγικής.

(15)

     Υπολογίστηκε ως ποσοστό των πιστώσεων ανάληψης υποχρεώσεων σε σύγκριση με το σύνολο του προϋπολογισμού για το 2015.

(16)

      http://ec.europa.eu/priorities/jobs-growth-and-investment/investment-plan_el  

(17)

     Κοινές επιχειρήσεις που έχουν συσταθεί σύμφωνα με το άρθρο 187 της ΣΛΕΕ αποτελούν νέους τρόπους υλοποίησης των συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα σε ευρωπαϊκό επίπεδο στον τομέα της βιομηχανικής έρευνας.

(18)

     Συμπράξεις μεταξύ δημόσιων φορέων μεταξύ των κρατών μελών (και των συνδεδεμένων μελών) και της ΕΕ.

(19)

     Σχεδιάστηκε για να αποδείξει την επιστημονική και τεχνολογική σκοπιμότητα της ενέργειας από σύντηξη. Ο ITER είναι η μεγαλύτερη πειραματική εγκατάσταση σύντηξης στον κόσμο που είναι επί του παρόντος υπό κατασκευή στη νότια Γαλλία (Cadarache). Ο ITER αποτελεί την πρώτη στο είδος της παγκόσμια συνεργασία μεταξύ επτά μερών που αντιπροσωπεύουν το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού. Ο ITER διέπεται από μια διεθνή συμφωνία που υπογράφηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξ ονόματος της Ευρατόμ και την Κίνα, την Ινδία, την Ιαπωνία, τη Δημοκρατία της Κορέας, τη Ρωσική Ομοσπονδία και τις ΗΠΑ. Η Ευρώπη συνεισφέρει σχεδόν το ήμισυ του κόστους της κατασκευής του, ενώ τα υπόλοιπα έξι μέλη σε αυτήν την κοινή διεθνή επιχείρηση συμβάλλουν εξίσου στο υπόλοιπο.

(20)

     Το πρόγραμμα «Erasmus+» 2014-2020 συνδυάζει όλα τα προηγούμενα προγράμματα της ΕΕ για την εκπαίδευση, την κατάρτιση, τη νεολαία και τον αθλητισμό, όπως το πρόγραμμα διά βίου μάθησης (Erasmus, Leonardo da Vinci, Comenius, Grundtvig), το πρόγραμμα «νεολαία σε δράση» και πέντε προγράμματα διεθνούς συνεργασίας (Erasmus Mundus, Tempus, Alfa, Edulink και το πρόγραμμα συνεργασίας με τις βιομηχανικές χώρες). Το 2015, ξεκίνησαν επίσης οι μηχανισμοί διεθνούς κινητικότητας και φοιτητικών δανείων για μεταπτυχιακά διπλώματα του προγράμματος Erasmus+.

(21)

     Στην έκδοση του 2013 και του 2014 της έκθεσης του άρθρου 318, περιέχονταν ήδη στοιχεία για διαφορετικές δράσεις στο πλαίσιο της εν λόγω πρωτοβουλίας, όπως η ανακατανομή των διαρθρωτικών ταμείων για την τόνωση της ανάπτυξης και της απασχόλησης, αλλά και προκαταρκτικά στοιχεία για την εξέλιξη της πρωτοβουλίας για τα ομόλογα χρηματοδότησης έργων. 

(22)

      Αξιολόγηση της πιλοτικής φάσης της πρωτοβουλίας για τα ομόλογα χρηματοδότησης έργων στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» – Τελική έκθεση - Δεκέμβριος 2015 (Ειδικός ;έλεγχος της πιλοτικής φάσης της πρωτοβουλίας για τα ομόλογα χρηματοδότησης έργων στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020»): http://ec.europa.eu/dgs/economy_finance/evaluation/pdf/eval_pbi_pilot_phase_en.pdf  

(23)

     Βάσει αυτής της αξιολόγησης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατάρτισε έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής, το οποίο δημοσιεύτηκε τον Μάρτιο του 2016: http://ec.europa.eu/dgs/economy_finance/evaluation/pdf/eval_pbi_pilot_phase_swd_en.pdf  

(24)

     Ο μηχανισμός LGF του COSME παρέχει εγγυήσεις και αντεγγυήσεις, συμπεριλαμβανομένης της τιτλοποίησης των χαρτοφυλακίων πιστώσεων των ΜΜΕ, σε επιλεγμένους ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς διαμεσολαβητές (π.χ. οργανισμούς εγγυήσεως, τράπεζες, εταιρείες χρηματοδοτικής μίσθωσης, κ.λπ.) για να τους βοηθήσει να παρέχουν περισσότερα δάνεια και χρηματοδοτικές μισθώσεις σε ΜΜΕ. Πόροι του EFSI χρησιμοποιούνται για την επιτάχυνση της ανάπτυξης του COSME. Ο μηχανισμός LGF διαδέχτηκε τον Μηχανισμό εγγυήσεων υπέρ των ΜΜΕ (SMEG) που υλοποιήθηκε με επιτυχία στο πλαίσιο του προγράμματος-πλαισίου για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία (CIP) κατά την περίοδο 2007-2013.

(25)

     Στις 25 Ιουνίου 2015, το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκριναν τη σχετική νομοθεσία: Κανονισμός (ΕΕ) 2015/1017 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 25ης Ιουνίου 2015 για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων, τον Ευρωπαϊκό Κόμβο Επενδυτικών Συμβουλών και την Ευρωπαϊκή Πύλη Επενδυτικών Έργων και την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΕ) αριθ. 1291/2013 και (ΕΕ) αριθ. 1316/2013 — το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων.

(26)

     Μετά την υπογραφή της συμφωνίας ΕΤΣΕ μεταξύ της Επιτροπής και της ΕΤΕπ στις 22 Ιουλίου 2015.

(27)

     Σχέδιο επενδύσεων — Κατάσταση σε όλη την ΕΕ τον Απρίλιο του 2016: http://ec.europa.eu/priorities/jobs-growth-and-investment/investment-plan_el  

(28)

     Έκθεση για τη διαχείριση του ταμείου εγγυήσεων του ΕΤΣΕ, που εγκρίθηκε την 31η Μαΐου 2016, COM(2016) 353.

(29)

     Συμπεριλαμβανομένων των εισφορών από την ΕΖΕΣ και των εισφορών από τρίτες χώρες που καταβλήθηκαν από συμμετέχουσες χώρες, καθώς και των τόκων που έχουν διευθετηθεί από καταπιστευματικούς λογαριασμούς).

(30)

     Στις 31 Δεκεμβρίου 2015.

(31)

     Υπολογισμός με βάση τον συνολικό όγκο των δανείων που έλαβε ο παραλήπτης ΜΜΕ = 20 715.1 εκατ. EUR, διαιρούμενο δια το ανώτατο όριο της εγγύησης της ΕΕ = 536.3 εκατ. EUR στις 31 Δεκεμβρίου 2015.

(32)

     Στις 30 Σεπτεμβρίου 2015.

(33)

     Υπολογισμός με βάση το πραγματικό μέγεθος των ταμείων επιχειρηματικού κεφαλαίου = 3 099 εκατ. EUR διαιρούμενο δια του καθαρού εγκεκριμένου κεφαλαίου GIF = 555 εκατ. EUR. Πηγή: ΕΤΕ-Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (2015α), GIF-Μηχανισμός υπέρ των καινοτόμων ΜΜΕ και των ΜΜΕ με ισχυρή ανάπτυξη, Τριμηνιαία Έκθεση. 30 Σεπτεμβρίου 2015.

(34)

     Έκθεση από ανεξάρτητη ομάδα εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου, καθώς και η ανακοίνωση της Επιτροπής που περιέχει την απάντηση στις συστάσεις της ομάδας, συνοδευόμενη από έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής που αξιολόγησε το ΠΠ7, σύμφωνα με τα πέντε υποχρεωτικά κριτήρια αξιολόγησης που ορίζονται στις Κατευθυντήριες γραμμές για τη βελτίωση της νομοθεσίας: http://ec.europa.eu/research/evaluations/index_en.cfm?pg=home  

(35)

     Αξιολόγηση της λειτουργίας του ΕΟΕ (2012-2015): https://ec.eur opa.eu/research/evaluations/pdf/archive/.../rea_evaluation_report.pdf

(36)

     Διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη», Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1316/2013.

(37)

     Πέντε ταμεία, που συναποτελούν τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ), συνεργάζονται για τη στήριξη της οικονομικής ανάπτυξης σε όλες τις χώρες της ΕΕ, σύμφωνα με τους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020»: το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), το Ταμείο Συνοχής (ΤΣ), το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ). Τα δύο τελευταία καλύπτονται από τον τομέα προϋπολογισμού 2 (Βιώσιμη ανάπτυξη).

(38)

     Συστάσεις σχετικά με τρόπους προώθησης της απασχόλησης και της ανάπτυξης, φροντίζοντας ταυτόχρονα για τη διατήρηση υγιών δημόσιων οικονομικών, οι οποίες εκδίδονται κάθε χρόνο από την Επιτροπή βάσει της ανάλυσής της σε σχέση με τις οικονομικές και κοινωνικές πολιτικές των κρατών μελών.

(39)

     COM(2015) 639 τελικό.

(40)

     Προσομοιώσεις βασισμένες στο μακροοικονομικό μοντέλο QUEST, τις οποίες ανέπτυξαν οι ΓΔ REGIO και η ΓΔ ECFIN.

(41)

     Κράτη μέλη που προσχώρησαν στην ΕΕ μετά το 2004

(42)

     Προϋποθέσεις με στόχο να διασφαλίζεται ότι τα κράτη μέλη έχουν θεσπίσει επαρκή ρυθμιστικά πλαίσια και πλαίσια πολιτικής, καθώς και ότι υπάρχουν ικανοποιητικές διοικητικές δυνατότητες πριν τα ΕΔΕΤ προχωρήσουν σε επενδύσεις, προκειμένου να μεγιστοποιηθούν οι επιδόσεις στο πλαίσιο της χρηματοδότησης.

(43)

     Για το ΕΚΤ, η ΓΔ EMPL αναφέρει στην ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων για το 2015 ότι το ποσοστό έφτασε το 25% κατά την ημερομηνία λήξης εισαγωγής δεδομένων, δηλ. την 8η Απριλίου 2016.

(44)

     Κανονισμός (ΕΕ) 2015/779 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Μαΐου 2015, για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1304/2013, όσον αφορά πρόσθετο ποσό προχρηματοδότησης το οποίο καταβάλλεται στα επιχειρησιακά προγράμματα που υποστηρίζονται από την πρωτοβουλία για την απασχόληση των νέων.

(45)

      http://ec.europa.eu/smart-regulation/refit/index_el.htm  

(46)

      http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/evaluation/pdf/expost2013/wp14a_final_report_en.pdf

(47)

     Κράτη μέλη που προσχώρησαν στην ΕΕ μετά το 2004 εκτός της Κροατίας.

(48)

     Εκτιμήσεις βασισμένες σε προσομοιώσεις οικονομικών μοντέλων (π.χ. μοντέλο HERMIN).

(49)

     Κράτη μέλη που ανήκαν στην ΕΕ πριν το 2004.

(50)

     Προκαταρκτικά αποτελέσματα της εκ των υστέρων αξιολόγησης

(51)

     Δεν υπήρχαν κοινοί δείκτες αποτελεσμάτων για την περίοδο 2007-2013, αλλά έγινε προσπάθεια να αθροιστούν παρόμοιοι δείκτες τους οποίους υπέβαλαν τα κράτη μέλη, όπως αυτοί που αναφέρονται στην παρούσα παράγραφο. Οι αριθμοί αυτοί βασίζονται σε έκθεση του Μαΐου του 2016 και δεν είναι οριστικοί, εφόσον οι εκθέσεις βρίσκονται ακόμη στο στάδιο της οριστικοποίησης. Οι αριθμοί που περιλήφθηκαν στην ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων της ΓΔ EMPL για το 2015 βασίστηκαν σε παλαιότερη έκδοση της παρούσας έκθεσης.

(52)

      http://ec.europa.eu/agriculture/dashboards/ .

(53)

     Για κάθε κράτος μέλος πλην του Λουξεμβούργου, υπάρχει ένα επιχειρησιακό πρόγραμμα.

(54)

     Τα ολοκληρωμένα έργα LIFE παρέχουν χρηματοδότηση για σχέδια, προγράμματα και στρατηγικές που αναπτύσσονται σε περιφερειακό, πολυπεριφερειακό ή εθνικό επίπεδο. Στόχος είναι η εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και των περιβαλλοντικών στόχων σε ευρύτερη κλίμακα και η αύξηση του αντίκτυπου του προγράμματος LIFE.

(55)

     Εκ των υστέρων αξιολόγηση των ενωσιακών χρηματοδοτικών μέτρων για την εφαρμογή της κοινής αλιευτικής πολιτικής και στον τομέα του δικαίου της θάλασσας 2007-2013 (υπό δημοσίευση).

(56)

     Οι εκ των υστέρων αξιολογήσεις των επιδόσεων των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης για την περίοδο 2007-2013 θα ολοκληρωθούν το 2016 σε επίπεδο κρατών μελών και το 2017 σε επίπεδο Επιτροπής. Η εκ των υστέρων αξιολόγηση των προγραμμάτων του ΕΚΤ είναι σε εξέλιξη και θα ολοκληρωθεί στο τέλος του 2016.

(57)

   Βλ. αξιολογήσεις: http://ec.europa.eu/agriculture/analysis/external/cross_compliance/index_en.htm και http://ec.europa.eu/agriculture/eval/reports/environment-summary/fulltext_fr.pdf

(58)

     COM(2015)662.

(59)

     ΕΕ L 242 της 10.09.2002.

(60)

     Βλ. ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο με τίτλο «Τελική αξιολόγηση του κανονισμού (EΚ) 614/2007 σχετικά με το χρηματοδοτικό μέσο για το περιβάλλον (LIFE+)». COM/2013/0478 final.

(61)

     Ό.π.

(62)

     Ό.π.

(63)

     Στον αγροτικό τομέα, οι άμεσες ενισχύσεις ανέρχονταν κατά μέσο όρο στο 46% του γεωργικού εισοδήματος για την περίοδο από το 2005 μέχρι το 2013, με μεγάλες διαφορές μεταξύ των κρατών μελών και των διαφόρων μορφών γεωργίας.

(64)

     Μελέτη σχετικά με την εφαρμογή του άξονα 4 του ΕΤΑ, βλ. http://ec.europa.eu/fisheries/documentation/studies/axis-4/index_en.htm  

(65)

     Οι ΟΤΔΑ είναι συμπράξεις μεταξύ φορέων του τομέα της αλιείας και άλλων τοπικών ιδιωτικών και δημόσιων ενδιαφερόμενων μερών, που έχουν ως στόχο να ανταποκριθούν στις ανάγκες της περιοχής τους για οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική ευημερία.

(66)

     Εκ των υστέρων αξιολόγηση των ενωσιακών χρηματοδοτικών μέτρων για την εφαρμογή της κοινής αλιευτικής πολιτικής και στον τομέα του δικαίου της θάλασσας 2007-2013 (υπό δημοσίευση).

(67)

     Στηρίζει τις εθνικές προσπάθειες για τη βελτίωση των υπηρεσιών υποδοχής, τη διασφάλιση της συμμόρφωσης των διαδικασιών ασύλου με τα πρότυπα της Ένωσης, την ένταξη μεταναστών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο και την αύξηση της αποτελεσματικότητας των προγραμμάτων επαναπατρισμού.

(68)

      http://ec.europa.eu/dgs/home-affairs/what-we-do/policies/european-agenda-migration/press-material/docs/financial_support_to_mss_under_amif_and_isf_en.pdf

(69)

     Για λεπτομερή διαγράμματα, βλ. το πρόγραμμα για τους καταναλωτές, το οποίο αποτελεί μέρος των δηλώσεων προγράμματος που επισυνάπτονται στο σχέδιο του προϋπολογισμού του 2017.

(70)

     Σχέδιο της ετήσιας έκθεσης δραστηριοτήτων του εκτελεστικού οργανισμού CHAFEA.

(71)

     Εκ των υστέρων αξιολόγηση του δευτέρου προγράμματος για την υγεία για την περίοδο 2008-2013 σύμφωνα με την απόφαση 1350/2007/ΕΚ που αφορά τη θέσπιση δεύτερου προγράμματος κοινοτικής δράσης στον τομέα της υγείας (2008-2013) - http://ec.europa.eu/health/programme/docs/ex-post_2nd-hp-2008-13_comm-report_en.pdf  - COM(2015) 652 final Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών σχετικά με την εφαρμογή, τα αποτελέσματα και τη συνολική αξιολόγηση του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» 2007-2013 της 16ης Δεκεμβρίου 2015 - http://ec.europa.eu/citizenship/pdf/evaluationreportefc2007-2013_en.pdf

(72)

     Ο προϋπολογισμός ενισχύθηκε με πρόσθετα κονδύλια κατά τη διάρκεια του έτους.

(73)

     Συνολικό ποσό του προϋπολογισμού της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της αναπτυξιακής και της ανθρωπιστικής βοήθειας.

(74)

      https://ec.europa.eu/europeaid/aware-west-african-response-ebola-lutte-contre-ebola-en-afrique-de-louest_fr  

(75)

     Η ανθρωπιστική βοήθεια την οποία παρείχε η ΕΕ για το 2015 μόνο ανήλθε σε 30 εκατ. EUR.

(76)

     Για περισσότερες πληροφορίες, βλ. το ενημερωτικό δελτίο της ECHO για την Ουκρανία: http://ec.europa.eu/echo/files/aid/countries/factsheets/ukraine_en.pdf  

(77)

      https://www.humanitarianresponse.info/en/operations/syria/document/2015-syrian-arab-republic-strategic-response-plan  

(78)

      http://www.unhcr.org/syriarrp6/docs/syria-rrp6-sectoral-plans-WASH.pdf  

(79)

     Συνολικά, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της χορηγούν περίπου το ήμισυ της παγκόσμιας αναπτυξιακής βοήθειας από το 2000.

(80)

     Τα στοιχεία των αποτελεσμάτων αφορούν προγράμματα που χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υπό τη διαχείριση της Γενικής Διεύθυνσης Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης, αλλά και από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης.

(81)

     Περίπου το 19% όλων των νοικοκυριών που διαθέτουν καλλιέργειες και ζουν σε χωριά που καλύπτονται από το πρόγραμμα ανέφεραν αύξηση εισοδήματος. Για περισσότερες πληροφορίες, βλ. την ετήσια έκθεση LIFT για το 2013: http://www.lift-fund.org/sites/lift-fund.org/files/publication/LIFT_Annual_Report_2013.pdf  

(82)

      https://europa.eu/eyd2015/en/european-union/stories/week-14-bringing-clean-water-and-smile-people-living-disabilities-uganda .

(83)

     Η στήριξη από τον προϋπολογισμό της ΕΕ περιλαμβάνει την άμεση μεταφορά κονδυλίων της ΕΕ στον προϋπολογισμό μιας χώρας εταίρου για την υποστήριξη ενός τομεακού προγράμματος.

(84)

      http://ec.europa.eu/europeaid/strategic-evaluation-eu-cooperation-bolivia-2007-2013_en .

(85)

     Το 2015, η Επιτροπή εγκαινίασε το πλαίσιο αποτελεσμάτων στον τομέα της διεθνούς συνεργασίας και ανάπτυξης της ΕΕ για την ενίσχυση των δυνατοτήτων παρακολούθησης και υποβολής εκθέσεων αποτελεσμάτων (SWD(2015)80). Οι πληροφορίες που βασίζονται σε αυτό το πλαίσιο θα συμπεριλαμβάνονται στις μελλοντικές εκθέσεις.

(86)

     Όλες οι σχετικές εκθέσεις αξιολόγησης είναι διαθέσιμες στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/europeaid/node/80199_en

(87)

      https://ec.europa.eu/europeaid/thematic-evaluation-eu-support-environment-and-climate-change-third-countries-2007-2013_en  

(88)

      http://ec.europa.eu/europeaid/sites/devco/files/evaluation-cooperation-ec-gender-1338-main-report-201504_en.pdf  

(89)

      http://ec.europa.eu/echo/files/evaluation/2015/CPM_final_report_en.pdf  

(90)

     Στο πλαίσιο της παρούσας έκθεσης, ο όρος «υπηρεσίες της Επιτροπής» αναφέρεται συγκεντρωτικά σε όλες τις Γενικές Διευθύνσεις, τις υπηρεσίες και τους εκτελεστικούς οργανισμούς της Επιτροπής, αλλά δεν περιλαμβάνει το Σώμα των επιτρόπων.

(91)

     Ο οργανισμός COSO (Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission) αποτελεί κοινή πρωτοβουλία πέντε φορέων του ιδιωτικού τομέα, στόχος του οποίου είναι η παροχή μελετημένης ηγεσίας σε φορείς εκτελεστικής διαχείρισης και διακυβέρνησης όσον αφορά κρίσιμες πτυχές της οργανωτικής διακυβέρνησης, την επιχειρηματική δεοντολογία, τον εσωτερικό έλεγχο, τη διαχείριση του εταιρικού κινδύνου, την απάτη και τη χρηματοοικονομική αναφορά. Ο οργανισμός COSO έχει θεσπίσει ένα κοινό μοντέλο εσωτερικού ελέγχου, βάσει του οποίου επιχειρήσεις και οργανισμοί μπορούν να αξιολογούν τα συστήματα ελέγχου τους.

(92)

     ΓΔ AGRI, ΓΔ ECHO, ΓΔ SANTE, ΓΔ HOME, ΓΔ JUST, ΓΔ EAC, ΓΔ DEVCO και ΓΔ CLIMA.

(93)

     Μόνο η ΓΔ DEVCO ανέφερε μη συμμόρφωση με μια εκ των απαιτήσεων σχετικά με τη διαχείριση εγγράφων, καθώς τα ποσοστά καταχώρισης και συμπλήρωσης εγγράφων ήταν χαμηλότερα από τον μέσο όρο της Επιτροπής, και έλαβε σειρά μέτρων προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή του συγκεκριμένου προτύπου.

(94)

     Αποτελεσματικότητα, αποδοτικότητα και οικονομία των δράσεων· αξιοπιστία των εκθέσεων· διαφύλαξη των περιουσιακών στοιχείων και ενημέρωση· πρόληψη, εντοπισμός, διόρθωση και παρακολούθηση σε περίπτωση απάτης και παρατυπιών· και επαρκής διαχείριση των κινδύνων που σχετίζονται με τη νομιμότητα και την κανονικότητα των υποκείμενων πράξεων, λαμβανομένου υπόψη του πολυετούς χαρακτήρα των προγραμμάτων καθώς και της φύσης των σχετικών πληρωμών (άρθρο 32 του δημοσιονομικού κανονισμού).

(95)

     Αυτές είναι βέλτιστες εκτιμήσεις από τον διατάκτη, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις σχετικές διαθέσιμες πληροφορίες και εφαρμόζοντας επαγγελματική κρίση.

(96)

     Αυτό αναφέρεται στη χρονική στιγμή κατά την οποία έχουν διενεργηθεί όλοι οι διορθωτικοί έλεγχοι. Αυτό, κατά κανόνα, λαμβάνει χώρα αρκετά χρόνια μετά την πληρωμή, ανάλογα με τις ρυθμίσεις του προγράμματος. Βλέπε ορισμούς στο παράρτημα 2.

(97)

     Για ορισμένα προγράμματα (π.χ. ΕΓΤΑΑ και ΕΔΕΤ), μπορούν να πραγματοποιούνται διορθώσεις και μετά το κλείσιμο. Επίσης, οι διορθώσεις μετά το κλείσιμο του προγράμματος λαμβάνονται υπόψη για την εκτίμηση του διακυβευόμενου ποσού κατά το κλείσιμο.

(98)

     Οι «σχετικές δαπάνες» είναι οι πληρωμές που πραγματοποιήθηκαν, δεν περιλαμβάνουν την καταβληθείσα προχρηματοδότηση, αλλά περιλαμβάνουν την προχρηματοδότηση που εκκαθαρίστηκε κατά τη διάρκεια του οικονομικού έτους. Αυτό συμβαίνει επειδή η προχρηματοδότηση που έχει καταβληθεί κατά τη διάρκεια του οικονομικού έτους αξιολογείται ως άνευ κινδύνου, καθώς τα κεφάλαια ανήκουν στην ΕΕ μέχρι τη δήλωση των δαπανών και την εκκαθάριση της προχρηματοδότησης στα ακόλουθα οικονομικά έτη.

(99)

     Τα διακυβευόμενα ποσά κατά την πληρωμή που υπολογίζονται και δηλώνονται στις ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων (οι οποίες αναφέρονται στο παράρτημα 1) έχουν προσαρμοσθεί, συντηρητικά, (i) εξουδετερώνοντας τις επιπτώσεις προχρηματοδότησης που έχει θεωρηθεί ότι είναι άνευ κινδύνου (ειδικά στην πολιτική συνοχής και έρευνας) και (ii) εφαρμόζοντας το συναγόμενο ποσοστό σφάλματος που προκύπτει στις συνολικές σχετικές δαπάνες (βλ. προηγούμενη υποσημείωση).

(100)

     Συμπεριλαμβάνονται η ΓΔ REGIO, η ΓΔ EMPL, η ΓΔ MARE και η ΓΔ HOME. Οι εκτιμώμενες μελλοντικές διορθώσεις που αναφέρονται στις ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων της ΓΔ REGIO και της ΓΔ EMPL είναι πολύ συντηρητικές. Βασίζονται στη χαμηλότερη εκτίμηση του διακυβευόμενου ποσού. Αν είχε χρησιμοποιηθεί η υψηλότερη τιμή αντ' αυτών, οι εκτιμώμενες μελλοντικές διορθώσεις θα ανέρχονταν σε 1 839 εκατομμύρια ευρώ. Ωστόσο, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η εκτίμηση είναι επαρκώς συντηρητική, οι τελευταίες μέσες δημοσιονομικές διορθώσεις και ανακτήσεις χρησιμοποιούνται ως η υψηλότερη αξία των εκτιμώμενων μελλοντικών διορθώσεων (1 435 εκατομμύρια ευρώ). Ως αποτέλεσμα αυτής της συντηρητικής προσέγγισης, η υψηλότερη αξία του διακυβευόμενου ποσού κατά το κλείσιμο μπορεί να υπερεκτιμηθεί. Το πραγματικό επίπεδο των μελλοντικών διορθώσεων θα καθοριστεί με βάση τον πραγματικό κίνδυνο που προσδιορίζεται κατά το κλείσιμο, ώστε να διασφαλιστεί ότι ο υπολειπόμενος κίνδυνος για κάθε πρόγραμμα βρίσκεται κάτω από το όριο σημαντικότητας (δηλαδή κάτω του 2%). 

(101)

     Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 της 17ης Δεκεμβρίου 2013, ΕΕ L 347/2013.

(102)

     Η νέα διάταξη αυτή αφορά τα προγράμματα τα οποία διαχειρίζονται η ΓΔ REGIO, η ΓΔ EMPL και η ΓΔ MARE. Δεν ισχύει για τη ΓΔ HOME.

(103)

     Η εν λόγω έκθεση εκπονείται από την Επιτροπή και αποστέλλεται στην αρμόδια για την απαλλαγή αρχή και το Δικαστήριο και θα είναι διαθέσιμη στον δικτυακό τόπο Europa της Γενικής Διεύθυνσης Προϋπολογισμού μετά την έγκρισή της. Η έκθεση του 2014 είναι διαθέσιμη στη διεύθυνση: Προστασία του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης έως το τέλος του 2014 .

(104)

     Για παράδειγμα, στην πρόσφατη Ανακοίνωσή της, «Συνέργειες και αποτελεσματικότητα της Επιτροπής - Νέες Μέθοδοι Εργασίας», η Επιτροπή περιγράφει δράσεις που πρόκειται να αναληφθούν όσον αφορά τα καθήκοντα συντονισμού και υποστήριξης σε όλες τις ΓΔ.

(105)

     ΓΔ AGRI, ΓΔ CNECT, ΓΔ DEVCO, ΓΔ ECFIN, ΓΔ ENV, EPSO, ΓΔ ESTAT, ΓΔ HOME, ΓΔ HR, OIB, PMO, REA, ΓΔ SANTE.

(106)

     ΓΔ BUDG, ΓΔ CLIMA, EACEA, ERCEA, FPI, ΓΔ GROW, IAS, ΓΔ JUST, OIL, OP, ΓΔ RTD, ΓΔ TAXUD.

(107)

     Ο έλεγχος που πραγματοποιήθηκε το 2015 από την υπηρεσία εσωτερικού λογιστικού ελέγχου αναγνώρισε ότι έχει σημειωθεί πρόοδος όσον αφορά την πολιτική της Επιτροπής για την καταπολέμηση της απάτης και ότι η ενσωμάτωσή της στα συστήματα εσωτερικού ελέγχου μπορεί να βελτιωθεί. Η ενσωμάτωση διευκολύνει την εφαρμογή και αποτρέπει τις στρατηγικές για την καταπολέμηση της απάτης από το να καταστούν ένα επιπλέον στάδιο ελέγχου.

(108)

     Βλ. έγγραφο με τίτλο «Μεθοδολογία και καθοδήγηση για την ανάπτυξη των στρατηγικών καταπολέμησης της απάτης των ΓΔ».

(109)

     Το παράρτημα 1 παρουσιάζει της επιφυλάξεις, υποδεικνύοντας αυτές που διατυπώθηκαν προσφάτως.

(110)

     Οι πτυχές αυτές αφορούν: ΓΔ DEVCO (Ειρηνευτικό Μέσο για την Αφρική), ΓΔ CLIMA (Σύστημα εμπορίας εκπομπών της ΕΕ), ΓΔ ENER (Πρόγραµµα συνδροµής για τον παροπλισµό πυρηνικών εγκαταστάσεων) και ΓΔ HR (Λογοδοσία στα ευρωπαϊκά σχολεία).

(111)

     ΜΠΒ/CARDS/PHARE – έμμεση διαχείριση των δικαιούχων χωρών (Indirect Management by Beneficiary Countries, IMBC).

(112)

     Προενταξιακά μέτρα για την Τουρκία από το μέσο προενταξιακής βοήθειας για την αγροτική ανάπτυξη (IPARD).

(113)

     Η υφιστάμενη επιφύλαξη αφορά το « πλαίσιο του ΕΤΠΑ και του Ταμείου Συνοχής της περιόδου 2007-2013 για επιχειρησιακά προγράμματα σε 14 κράτη μέλη, 6 προγράμματα της ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας και 1 πρόγραμμα ΜΠΒ-ΔΣΣ.

(114)

     Το παράρτημα 1 παρουσιάζει στοιχεία για κάθε υπηρεσία της Επιτροπής. Το σύνολο των δαπανών βασίζεται στις «πληρωμές που πραγματοποιήθηκαν» το 2015, όπως αναφέρεται στις ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων (παράρτημα 3, πίνακας 2). Τα στοιχεία αυτά προέρχονται από τα προσωρινά λογιστικά στοιχεία του 2015 τα οποία ήταν διαθέσιμα στις 31 Μαρτίου 2016 και ενδέχεται να αναθεωρηθούν.

(115)

         Συμπεριλαμβανομένης της ΓΔ ΗΟΜΕ.

(116)

         Για τον τομέα των εξωτερικών σχέσεων, το σύνολο των δαπανών περιλαμβάνει έξοδα του ΕΤΑ (3 328 εκατ. EUR).

(117)

     Η παρούσα έκθεση λαμβάνει υπόψη τα πλέον πρόσφατα αριθμητικά στοιχεία, τα οποία επικαιροποιήθηκαν μετά την οριστικοποίηση των ετήσιων εκθέσεων δραστηριοτήτων, γεγονός που εξηγεί ορισμένες μικροδιαφορές σε σχέση με τα αριθμητικά στοιχεία που περιλαμβάνονται στις ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων.

(118)

     Εκτελεστικός Οργανισμός Εκπαίδευσης, Οπτικοακουστικών Θεμάτων και Πολιτισμού (EACEA) (προγράμματα στους τομείς του πολιτισμού και της νεολαίας για την περίοδο 2007-2013), Εκτελεστικός Οργανισμός για τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (EASME) και ΓΔ GROW (Πρόγραμμα για την Ανταγωνιστικότητα και την Καινοτομία) και ΓΔ RTD (Ταμείο Έρευνας για τον Άνθρακα και τον Χάλυβα.)

(119)

     Ως «μη ποσοτικές επιφυλάξεις» ορίζονται οι επιφυλάξεις για τις οποίες δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί επακριβής αξιολόγηση των επιπτώσεων ή οι οποίες δεν μπορούν να καθοριστούν ποσοτικά διότι αφορούν τη φήμη.

(120)

     Κανονισμός (Ευρατόμ) αριθ. 1368/2013 της 20/12/2013 ΕΕ L 346 και κανονισμός (Ευρατόμ) αριθ. 1369/2013 της 20/12/2013 ΕΕ L 346, και αντίστοιχα διορθωτικά της 11/01/2014 ΕΕ L 8.

(121)

     Με απόφαση της Επιτροπής, το 2015 η λειτουργία εσωτερικού ελέγχου συγκεντρώθηκε στην IAS. Τα πρώην κλιμάκια εσωτερικού ελέγχου των ΓΔ και των υπηρεσιών της Επιτροπής έπαψαν να υφίστανται στις 15 Φεβρουαρίου 2015.