20.7.2016   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 264/28

Εισηγητής:

ο κ. Vitas MAČIULIS

1.1.

Η ενέργεια αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της διεθνούς πολιτικής και βρίσκεται σήμερα στην κορυφή της ατζέντας της ΕΕ. Καθώς ορισμένοι διεθνείς παράγοντες επιχειρούν να χρησιμοποιήσουν την ενέργεια ως μέσο για την επίτευξη πολιτικών σκοπών, είναι προς το συμφέρον των πολιτών της να βρίσκεται η ΕΕ σε επαγρύπνηση όσον αφορά τα ενεργειακά ζητήματα.

1.1.1.

Τρεις παράγοντες έχουν καθοριστική σημασία για την εξωτερική διάσταση της ενεργειακής πολιτικής: διαφοροποίηση, ομοφωνία και ένα κατάλληλα αναπτυγμένο εσωτερικό ενεργειακό σύστημα.

1.2.

Η διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών, προμηθευτών και οδών είναι ζωτικής σημασίας της εξωτερικής ενεργειακής πολιτικής. Όπως υπογραμμίζεται στη στρατηγική της ΕΕ για την ενεργειακή ένωση, η κύρια πρόκληση για την ΕΕ συνίσταται στο ότι περισσότερο από το ήμισυ της ενέργειας που καταναλώνει προέρχεται από εισαγωγές οι οποίες πρέπει να εξασφαλιστούν με συγκεκριμένες εμπορικές πολιτικές.

1.2.1.

Ο κύκλος των εταίρων εισαγωγής ενέργειας πρέπει να διευρυνθεί μέσω της διαρκούς αναζήτησης και θέσπισης διαλόγου με νέους αξιόπιστους και προβλέψιμους προμηθευτές ενέργειας.

1.2.2.

Τα νέα μεγάλα έργα υποδομών στην ΕΕ, τα οποία συμβάλλουν στην υλοποίηση των στόχων της διαφοροποίησης, θα πρέπει να ανταποκρίνονται στους στόχους της στρατηγικής για την ενεργειακή ένωση και να είναι σε πλήρη συμμόρφωση με το κεκτημένο της ΕΕ. Τα έργα αυτά θα πρέπει επίσης να συνάδουν πλήρως με τον στόχο ανάπτυξης ενός αποκεντρωμένου συστήματος στο οποίο οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο.

1.2.3.

Πρέπει να ενθαρρυνθεί η συνεργασία μεταξύ εκπροσώπων του ιδιωτικού και του πολιτικού τομέα, προκειμένου να εξευρεθούν οι πλέον κατάλληλοι τρόποι και εταίροι για την εξωτερική ενεργειακή ανάπτυξη. Οι στόχοι της ενεργειακής ασφάλειας και της βιωσιμότητας πρέπει να λαμβάνονται πάντα υπόψη.

1.3.

Θα πρέπει να επιδιωχθεί η επίτευξη ομοφωνίας, και αυτό παρά τις διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των κρατών μελών ως προς τα ενεργειακά μείγματα, τις δομές εισαγωγών ενέργειας και τους παραδοσιακούς εταίρους. Μια κοινή εσωτερική στάση της ΕΕ είναι απαραίτητη για μια ισχυρή εξωτερική διάσταση.

1.3.1.

Η ΕΟΚΕ καλεί τα κράτη μέλη να συντονίσουν τα επιμέρους ενεργειακά τους συμφέροντα και να διατηρήσουν αδιάλειπτη την αλληλεγγύη και τη διαφάνεια μεταξύ τους.

1.3.2.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την πρόταση της Επιτροπής της 16ης Φεβρουαρίου 2016, με την οποία ενισχύεται ο υφιστάμενος μηχανισμός ανταλλαγής πληροφοριών όσον αφορά τις διακυβερνητικές συμφωνίες και τα μη δεσμευτικά μέσα.

1.3.3.

Η τήρηση κοινών περιβαλλοντικών προτύπων και προτύπων πυρηνικής ασφάλειας στα ενεργειακά έργα που υλοποιούνται στις γειτονικές χώρες της ΕΕ θα πρέπει να αποτελέσει σημαντικό στοιχείο της εξωτερικής ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ. Οι αγορές ενέργειας από χώρες που δεν συμμορφώνονται με τα εν λόγω πρότυπα θα πρέπει να είναι περιορισμένες.

1.4.

Η δημιουργία ενός ισχυρού εσωτερικού ενεργειακού συστήματος έχει καθοριστική σημασία για τον περιορισμό των εξωτερικών επιδράσεων: μία από τις κύριες διαστάσεις της ενεργειακής ένωσης αφορά τη δημιουργία πλήρως λειτουργικής και διαφανούς εσωτερικής αγοράς ενέργειας της ΕΕ. Αυτό θα αυξήσει άμεσα την αποτελεσματικότητα της προσέγγισης που ακολουθεί η ΕΕ για τα εξωτερικά ενεργειακά ζητήματα.

1.4.1.

Πρέπει να δημιουργηθούν όλα τα προς τούτο απαραίτητα μέρη των ενεργειακών υποδομών, προκειμένου να καταστεί εφικτή η βελτιστοποίηση και ο εξορθολογισμός της εισαγωγής ενεργειακών πόρων στην ΕΕ.

1.4.2.

Η ΕΟΚΕ τονίζει την ανάγκη της πλήρους ενοποίησης των ενεργειακών δικτύων και συστημάτων όλων των κρατών μελών στην εσωτερική αγορά της ΕΕ και της εξασφάλισης του απόλυτου συγχρονισμού τους.

1.4.3.

Η ανταγωνιστικότητα των παραγωγών ενέργειας στην ΕΕ πρέπει να διατηρηθεί, με την καθιέρωση ίσων όρων ανταγωνισμού για τους ευρωπαίους και τους μη ευρωπαίους παραγωγούς ενέργειας.

1.4.4.

Η ΕΟΚΕ ζητεί, κατά τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της εξωτερικής ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ, να ληφθεί υπόψη ότι οι βιομηχανίες της ΕΕ —και ιδιαίτερα οι ενεργοβόρες βιομηχανίες— έχουν ανάγκη από ανταγωνιστικό, σταθερό και προβλέψιμο ενεργειακό εφοδιασμό προκειμένου να είναι σε θέση να δραστηριοποιούνται υπό ίσους όρους ανταγωνισμού με τους διεθνείς ανταγωνιστές τους.

1.5.

Μια μακρόπνοη ενεργειακή πολιτική, η οποία θα συμβάλει στην επίτευξη των εξωτερικών στόχων της ΕΕ, μεταξύ άλλων και στο πλαίσιο της συμφωνίας COP 21, θα πρέπει επίσης να βασίζεται στην ανάπτυξη τριών βασικών συντελεστών: ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ενεργειακή απόδοση και έρευνα και ανάπτυξη.

1.5.1.

Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αποτελούν καθοριστικό παράγοντα για την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και τη μείωση της εξάρτησης από τις εισαγωγές.

1.5.2.

Η ΕΕ θα πρέπει να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να διατηρήσει την ηγετική θέση στον τομέα.

1.5.3.

Η ενεργειακή απόδοση είναι ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους για τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας στην ΕΕ και, κατά συνέπεια, για τη μείωση του όγκου της εισαγόμενης ενέργειας. Ως εκ τούτου, η μείωση των ενεργειακών δαπανών των ιδιωτικών και εμπορικών καταναλωτών είναι θεμελιώδους σημασίας.

1.6.

Πρέπει να διοχετευτούν επαρκείς πόροι στην έρευνα και στην τεχνολογική ανάπτυξη, προκειμένου να αυξηθεί η αποδοτικότητα και να μειωθεί το κόστος παραγωγής ενέργειας. Στο πλαίσιο αυτό, η διεθνής συνεργασία είναι επίσης σημαντική.

1.7.

Δεδομένου ότι η ενέργεια πρέπει να είναι οικονομικά προσιτή για τους καταναλωτές και να στηρίζει την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας, η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή και τις εθνικές κυβερνήσεις να διευρύνουν το ρόλο της κοινωνίας των πολιτών, των κοινωνικών εταίρων και των οργανώσεων των καταναλωτών. Για τον λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ ζητεί τη διεξαγωγή ενός ευρωπαϊκού διαλόγου για την ενέργεια και ενός ευρωπαϊκού ενεργειακού φόρουμ με τη συμμετοχή όλων των συναρμοδίων. Αυτό έχει καθοριστική σημασία για τη χάραξη μιας ευφυούς, βιώσιμης και αποτελεσματικής εξωτερικής ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ.

1.7.1.

Η ΕΟΚΕ πρέπει να παρακινήσει τα διεθνή όργανά της να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στη χάραξη μιας αποτελεσματικής και ανθεκτικής εξωτερικής ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ.

2.1.

Μόλις πρόσφατα συμπεριλήφθηκαν τα ενεργειακά ζητήματα στις συζητήσεις για την πολιτική της ΕΕ και έχουν αναρριχηθεί στην κορυφή της ημερήσιας διάταξης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η ΕΟΚΕ δραστηριοποιείται επίσης στον τομέα της εξωτερικής διάστασης της ενεργειακής πολιτικής και έχει ήδη εκδώσει ορισμένες γνωμοδοτήσεις σχετικά με το θέμα αυτό (1).

2.2.

Δεδομένης της αυξανόμενης εξάρτησης της ΕΕ από τις εισαγωγές ενέργειας, κυρίως πετρελαίου και φυσικού αερίου, η εξωτερική διάσταση της ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ είναι ζωτικής σημασίας για την ενίσχυση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού.

2.2.1.

Πάνω από το ήμισυ (53,2 %) της μεικτής εσωτερικής ενεργειακής κατανάλωσης της ΕΕ προέρχεται από εισαγωγές. Η ΕΕ εισάγει το 44,2 % των στερεών καυσίμων (πάνω από το ήμισυ των οποίων είναι λιθάνθρακας), το 87,4 % του πετρελαίου και των πετρελαιοειδών και το 65,3 % του φυσικού αερίου της (στοιχεία Eurostat 2013).

2.2.2.

Αυτοί οι αριθμοί παρουσιάζουν ξεκάθαρα τον βαθμό εξάρτησης της ΕΕ από το εμπόριο με τρίτες χώρες εφοδιασμού. Ως εκ τούτου, αν ο προμηθευτής αποδειχθεί αναξιόπιστος ή απρόβλεπτος ή η υποδομή δεν συντηρείται κατάλληλα, η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού ολόκληρης της ΕΕ θα μπορούσε να δεχτεί σοβαρό πλήγμα.

3.1.

Η ΕΕ θα πρέπει να εξετάσει νέες δυνατότητες για τη συνεργασία και την ενίσχυση των υφιστάμενων εταιρικών σχέσεων με τρίτες χώρες όσον αφορά τη διαφοροποίηση των πηγών, των προμηθευτών και των διαύλων εφοδιασμού ενέργειας.

3.2.

Κατά πάσα πιθανότητα, η Ρωσία θα συνεχίσει να αποτελεί τον κύριο εταίρο εισαγόμενης ενέργειας της ΕΕ στο προσεχές μέλλον. Είναι ιδιαίτερα σημαντικός εταίρος όσον αφορά το μεταφερόμενο με αγωγούς φυσικό αέριο.

3.2.1.

Βασική προτεραιότητα της Ρωσίας είναι τουλάχιστον να διατηρήσει την ευνοϊκή της θέση όσον αφορά την αγορά ενέργειας της ΕΕ, η οποία αποτελεί τον μεγαλύτερο προορισμό της εξαγόμενης ενέργειας αλλά και πολύ αξιόπιστο πελάτη.

3.2.2.

Το έργο για τον αγωγό Nord Stream II αποτελεί σήμερα ένα από τα κύρια θέματα της ενεργειακής ατζέντας της Ρωσίας, με στόχο την αύξηση των εξαγωγών φυσικού αερίου στην ΕΕ. Έχουν διατυπωθεί ανησυχίες στην ΕΕ ως προς το κατά πόσον το εν λόγω έργο ενδέχεται να έρθει σε αντίθεση με τη στρατηγική της ΕΕ για την ενεργειακή ένωση όσον αφορά τη διαφοροποίηση του εφοδιασμού με φυσικό αέριο. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι το σημαντικότερο καθήκον της Επιτροπής είναι να αξιολογήσει διεξοδικά το έργο Nord Stream II, καθώς και τη συμμόρφωσή του με το ευρωπαϊκό κεκτημένο, συμπεριλαμβανομένης της τρίτης δέσμης μέτρων για την ενέργεια και των στόχων της στρατηγικής για την ενεργειακή ένωση, και συγκεκριμένα με τη διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών, των προμηθευτών και των διαδρομών.

3.2.3.

Τα συμφέροντα κάθε κράτους μέλους πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τη διαμόρφωση της κοινής θέσης της ΕΕ όσον αφορά το έργο Nord Stream II. Οι εμπορικές πτυχές του έργου δεν πρέπει να αποτελέσουν τον μοναδικό παράγοντα για τη λήψη απόφασης, ιδίως εάν συνεκτιμηθεί η τάση της Ρωσίας να χρησιμοποιεί την ενέργεια ως εργαλείο για την επίτευξη γεωπολιτικών στόχων.

3.3.

Η Νορβηγία αποτελεί πολύτιμο εταίρο της ΕΕ στη διεθνή σκηνή και μοιράζεται τις πολιτικές προτεραιότητες της ΕΕ, και στον ενεργειακό τομέα. Ως μέλος της συμφωνίας για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο, η Νορβηγία αποτελεί μέρος της εσωτερικής αγοράς της ΕΕ.

3.3.1.

Η σημασία της Βόρειας Διάστασης είναι πιθανό να αυξηθεί, όπως και η συνεργασία στις βόρειες περιοχές με κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου στον Αρκτικό ωκεανό. Ωστόσο, εάν και όταν οι εταιρείες αρχίσουν να διερευνούν σοβαρά το δυναμικό των πηγών σε αυτόν τον τομέα, θα πρέπει ιδιαίτερη προσοχή να δοθεί στο ευαίσθητο περιβάλλον.

3.4.

Η ενεργειακή συνεργασία της ΕΕ με τους εταίρους της από τη Νότια και την Ανατολική Μεσόγειο έλαβε νέα ώθηση με την πρόσφατη θέσπιση περιφερειακών πλατφορμών που περιλαμβάνουν το φυσικό αέριο, την ηλεκτρική ενέργεια, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση. Αυτές οι πλατφόρμες προβλέπεται να έχουν καθοριστική σημασία για τη διευκόλυνση και την ενίσχυση της ενεργειακής συνεργασίας.

3.5.

Δεδομένου ότι η Κεντρική Ασία αποτελεί περιοχή στρατηγικής σημασίας με πλούσιους ενεργειακούς πόρους, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι προσηλωμένη στην καθιέρωση διατηρήσιμης και σταθερής σχέσης μαζί της. Όπως επισημαίνεται στα συμπεράσματα του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων με θέμα τη στρατηγική της ΕΕ για την Κεντρική Ασία, που εγκρίθηκαν στις 22 Ιουνίου 2015, η ΕΕ ζητεί την ενίσχυση των ενεργειακών δεσμών, πράγμα που θα συμβάλει στην αμοιβαία ενεργειακή ασφάλεια.

3.6.

Η σύνδεση των πόρων της περιοχής της Κασπίας με την ευρωπαϊκή αγορά μέσω του νότιου διαδρόμου μεταφοράς φυσικού αερίου θα διανοίξει νέες δυνατότητες για το εμπόριο φυσικού αερίου και θα συμβάλει στον στόχο της ΕΕ για διαφοροποίηση. Ο αγωγός φυσικού αερίου της Ανατολίας (TANAP) θα αποτελέσει κεντρικό κομμάτι αυτής της διασύνδεσης σε συνδυασμό με τον αδριατικό αγωγό φυσικού αερίου (TAP).

3.7.

Οι ενεργειακές σχέσεις με τις ΗΠΑ καθίστανται ολοένα σημαντικότερες στην ημερήσια διάταξη της ΕΕ, όπως αντικατοπτρίζεται και στο συμβούλιο ενέργειας ΕΕ – ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ διέρχονται μια εποχή φθηνού αερίου ως αποτέλεσμα μη συμβατικής παραγωγής φυσικού αερίου. Η ΕΕ οφείλει να αξιοποιήσει την ευκαιρία και να ενθαρρύνει την ανάπτυξη του διατλαντικού εμπορίου υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ), καθώς αυτό θα συμβάλει σημαντικά στη διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού.

3.7.1.

Η Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων (TTIP) θα μπορούσε, μεταξύ άλλων, να αποτελέσει σημαντικό μέσο προώθησης της διατλαντικής ενεργειακής ασφάλειας. Η ΕΟΚΕ προτρέπει τις δύο πλευρές να καταβάλουν κάθε προσπάθεια προς την ικανή αντιμετώπιση των ενεργειακών ζητημάτων της συμφωνίας.

3.8.

Η ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ είναι στενά συνδεδεμένη με τα ενεργειακά ζητήματα των γειτονικών της χωρών· συνεπώς, η ΕΕ οφείλει να συνεχίσει να συνεργάζεται στενά με τις γειτονικές χώρες και να επεκτείνει την αμοιβαία επωφελή συνεργασία.

3.8.1.

Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να ενισχύσει περαιτέρω την Ενεργειακή Κοινότητα, ιδίως όσον αφορά την εφαρμογή του ενεργειακού κεκτημένου της ΕΕ στα συμβαλλόμενα μέρη (2).

3.8.2.

Κύριος στόχος της Ενεργειακής Κοινότητας είναι η επέκταση της εσωτερικής ενεργειακής αγοράς της ΕΕ. Η ΕΕ οφείλει να συνεχίσει να ενισχύει τη συνεργασία με τις γειτονικές χώρες και τις κοινωνίες των πολιτών τους, με στόχο τη θέσπιση μιας πραγματικά πανευρωπαϊκής ενεργειακής αγοράς. Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόταση κανονισμού της Επιτροπής σχετικά με την ασφάλεια του εφοδιασμού, στην οποία συμμετέχουν άμεσα οι χώρες της Ενεργειακής Κοινότητας.

3.9.

Μετά την άρση των διεθνών κυρώσεων κατά του Ιράν, η ΕΕ οφείλει να εκμεταλλευθεί την ευκαιρία και να αποκαταστήσει τις σχέσεις της στον τομέα της ενέργειας, λόγω του πιθανού ρόλου που μπορεί να διαδραματίσει το Ιράν στη διαφοροποίηση των πηγών ενεργειακού εφοδιασμού της ΕΕ.

3.10.

Η ΕΕ πρέπει επίσης να επιταχύνει και να εντείνει τις προσπάθειες εφαρμογής σταθερών συνεργειών με διαφορετικές αλλά σημαντικές τρίτες χώρες, όπως, μεταξύ άλλων, τον Καναδά, την Τουρκία και την Αλγερία. Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει τη δέσμευση του 2015 για διεξαγωγή ενεργειακών διαλόγων υψηλού επιπέδου με τις χώρες αυτές.

3.11.

Η ενεργειακή διάσταση θα πρέπει να αντικατοπτρίζεται κατάλληλα στις εμπορικές συμφωνίες με τρίτες χώρες. Επιπροσθέτως, οι ενεργειακές συμφωνίες με τρίτες χώρες εφοδιασμού πρέπει να συνάδουν πλήρως με τις νομικές διατάξεις και τις αρχές ενεργειακής ασφάλειας της ΕΕ.

4.1.

Στις 20 Ιουλίου 2015 στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων δρομολογήθηκε σχέδιο δράσης ενεργειακής διπλωματίας (ΣΔΕΔ) για να στηρίξει την εξωτερική διάσταση της στρατηγικής για την ενεργειακή ένωση. Το σχέδιο αποσκοπεί στην ενίσχυση των κοινών μηνυμάτων που θα επιτρέψουν στην ΕΕ να εκφράζεται με μία φωνή σε ό,τι αφορά τα μείζονα ενεργειακά ζητήματα και να επιτυγχάνει τους ενεργειακούς στόχους σε πνεύμα αλληλεγγύης και κοινού συμφέροντος, όχι με την επανεθνικοποίηση των ενεργειακών πολιτικών.

4.1.1.

Οι κύριες διαστάσεις του ΣΔΕΔ περιλαμβάνουν τη διπλωματική στήριξη της διαφοροποίησης των ενεργειακών πηγών, των προμηθευτών και των διαδρομών, την ενίσχυση της συνεργασίας με τις χώρες διέλευσης (ιδίως με την Ουκρανία) και με τρίτες χώρες που είναι ενεργειακοί εταίροι, την περαιτέρω ενίσχυση της Ενεργειακής Κοινότητας και τη διατήρηση της στρατηγικής προσήλωσης της ΕΕ στις πολυμερείς πρωτοβουλίες για την ενέργεια.

4.2.

Με απόφαση του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 25ης Οκτωβρίου 2012 θεσπίστηκε μηχανισμός ανταλλαγής πληροφοριών για διακυβερνητικές συμφωνίες (ΔΣ), με στόχο την ασφάλεια δικαίου και τη διαφάνεια των συμφωνιών, καθώς και τη συμμόρφωσή τους με το δίκαιο της ΕΕ. Τον Φεβρουαρίου του 2016 η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για την ενίσχυση του υφιστάμενου μηχανισμού.

4.2.1.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τις προσπάθειες για νομική συμμόρφωση και διαφάνεια στις συμφωνίες της ΕΕ με τρίτα μέρη (3) και στηρίζει κατά συνέπεια την ενίσχυση του υφιστάμενου μηχανισμού ανταλλαγής πληροφοριών.

4.3.

Η ΕΕ οφείλει να παραμείνει προσηλωμένη στην προώθηση και στη συνεχή βελτίωση των περιβαλλοντικών προδιαγραφών πυρηνικής ασφάλειας σε τρίτες χώρες.

4.3.1.

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στους πυρηνικούς σταθμούς που κατασκευάζονται από τρίτες χώρες κοντά στα σύνορα της ΕΕ (π.χ. πυρηνικός σταθμός Astraviec στη Λευκορωσία, για τον οποίο διαπιστώθηκε μη συμμόρφωση με τις διατάξεις της σύμβασης του Espoo). Η ΕΕ πρέπει να τονίσει σε τρίτα μέρη την ανάγκη επίτευξης ολοκληρωμένης ασφάλειας έργων τέτοιου είδους, όπως προτάσσει η σύμβαση για την πυρηνική ασφάλεια του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) καθώς και άλλες συναφείς διεθνείς συμφωνίες. Η Επιτροπή οφείλει να εντείνει τις προσπάθειές της για να διασφαλίσει ότι οι χώρες που έχουν συμφωνήσει για πυρηνικές δοκιμές αντοχής σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ τηρούν τη δέσμευση αυτή το συντομότερο δυνατόν. Εκτός αυτού, θα πρέπει να περιοριστεί η πρόσβαση των μη ασφαλών πυρηνικών σταθμών στην αγορά ενέργειας της ΕΕ.

5.1.

Ένα ισχυρό εσωτερικό ενεργειακό σύστημα ισοδυναμεί άμεσα με μια ισχυρή διεθνή θέση. Για τον λόγο αυτό, η ΕΕ θα πρέπει να έχει ως στόχο να εξορθολογήσει την εσωτερική της προσέγγιση σε θέματα ενέργειας.

5.2.

Η στρατηγική της ενεργειακής ένωσης συνιστά πρωτοβουλία προτεραιότητας με στόχο την παγίωση μιας κοινής ανταπόκρισης της ΕΕ στις ενεργειακές προκλήσεις. Η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού στηρίζει την οικονομική και κοινωνική ευημερία της ΕΕ. Καθίσταται συλλογική ευθύνη των κρατών μελών, των παραγωγών ενέργειας, των καταναλωτών, των χωρών διέλευσης και της διεθνούς κοινότητας, μέρη που συμμετέχουν όλα στις σημερινές παγκοσμιοποιημένες ενεργειακές αγορές.

5.2.1.

Βασικός πυλώνας της ενεργειακής ένωσης είναι η βελτίωση των διασυνδέσεων μεταξύ των κρατών μελών και η πλήρης υλοποίηση του κεκτημένου της εσωτερικής ενεργειακής αγοράς. Η πλήρης ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς της ΕΕ θα ενισχύσει τον ανταγωνισμό μεταξύ προμηθευτών ενέργειας, πράγμα που θα οδηγήσει με τη σειρά του σε καλύτερες τιμές για τους τελικούς καταναλωτές.

5.2.2.

Καθώς το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) καθίσταται ολοένα και περισσότερο διαθέσιμο σε παγκόσμιο επίπεδο, η ΕΕ θα έχει νέες ευκαιρίες διαφοροποίησης του εφοδιασμού με φυσικό αέριο. Για τον λόγο αυτό, θα πρέπει να αναπτυχθούν και να ενισχυθούν οι εσωτερικές υποδομές LNG. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΟΚΕ χαιρετίζει θερμά τη στρατηγική αποθήκευσης φυσικού και υγροποιημένου φυσικού αερίου που υιοθετήθηκε από την Επιτροπή στα τέλη του Φεβρουαρίου 2016.

5.2.3.

Πλήρης ολοκλήρωση της ΕΕ σημαίνει εξάλειψη των «ενεργειακών νησίδων». Η ΕΟΚΕ τονίζει την ανάγκη πλήρους ενσωμάτωσης των ενεργειακών δικτύων και συστημάτων όλων των κρατών μελών στην εσωτερική αγορά της ΕΕ, τόσο με την ανάπτυξη φυσικών υποδομών για τη σύνδεση των δικτύων όσο και με την τελική επίλυση του ζητήματος του συγχρονισμού στα τρία κράτη της Βαλτικής (4), δεδομένου ότι η λειτουργία του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας εξαρτάται από διαχειριστή τρίτης χώρας (Ρωσία).

5.2.4.

Η ανταγωνιστικότητα των παραγωγών ενέργειας από την ΕΕ πρέπει να διατηρηθεί. Πρέπει να θεσπιστούν ίσοι όροι ανταγωνισμού μεταξύ ευρωπαίων και άλλων παραγωγών ενέργειας, προκειμένου να διασφαλιστεί η συμμόρφωση όλων των παραγόντων της ενεργειακής αγοράς με τους κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ.

6.1.

Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αποτελούν άμεση ευκαιρία για την ΕΕ όχι μόνο για να μειώσει την εξάρτησή της από εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα, αλλά και για να καταστήσει πιο βιώσιμη την εγχώρια ενεργειακή της παραγωγή. Η ΕΟΚΕ θεωρεί την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μία από τις σημαντικότερες δράσεις για ένα ασφαλέστερο ενεργειακό μέλλον. Ωστόσο, η ΕΕ δεν θα πρέπει να επαναπαυτεί στις επιτυχίες του παρελθόντος, αλλά να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να διατηρήσει την ηγετική θέση της στον τομέα. Επιπλέον, οι αξιωματούχοι της ΕΕ πρέπει να ενθαρρύνουν τις τρίτες χώρες να θέσουν φιλόδοξους στόχους για την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές.

6.1.1.

Η ΕΕ βλέπει ήδη πέρα από το 2020 και έχει ορίσει ακόμα πιο φιλόδοξους στόχους για το 2030. Ένας κοινός στόχος για παραγωγή του 27 % τουλάχιστον της συνολικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές απαιτεί από τα κράτη μέλη να ενισχύσουν τη συνεργασία τους σε περιφερειακό επίπεδο, ενοποιώντας έτσι περαιτέρω τον ενεργειακό τομέα της ΕΕ.

6.1.2.

Στο πλαίσιο της άμβλυνσης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, η ΕΟΚΕ επικροτεί τη συμφωνία COP 21 και τη δέσμευση της ΕΕ να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 40 % (σε σχέση με τα επίπεδα του 1990) έως το 2030, όπως προβλέπεται στο πλαίσιο για το κλίμα και την ενέργεια. Η ΕΕ θα πρέπει όχι μόνο να ενθαρρύνει τους εταίρους της να δραστηριοποιηθούν στον τομέα, αλλά να προσφέρει και βοήθεια, εφόσον κριθεί αναγκαίο.

6.1.3.

Η αποκεντρωμένη ενεργειακή παραγωγή και οι ενεργειακοί συνεταιρισμοί θα συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ για το κλίμα και την ενέργεια. Επίσης, επιτρέπουν στην ευρύτερη κοινωνία να συνεργαστεί για την επίτευξη ενεργειακής ανεξαρτησίας και ασφάλειας στις επιμέρους χώρες και στο σύνολο της ΕΕ. Κατά συνέπεια, πρέπει να υιοθετηθούν οι βέλτιστες πρακτικές αποδοτικής από πλευράς κόστους ιδιοπαραγωγής και ιδιοκατανάλωσης.

6.2.

Η ενεργειακή απόδοση αποτελεί άμεσο τρόπο αντιμετώπισης του ζητήματος του υψηλού επιπέδου εισαγωγών ενέργειας της ΕΕ. Ο στόχος βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης κατά 27 % τουλάχιστον (όπως και για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) τέθηκε για το 2030 σε όλη την ΕΕ, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καταβάλλει σοβαρές προσπάθειες για την υλοποίηση της αρχής «η ενεργειακή απόδοση ως πρώτη προτεραιότητα». Η ΕΕ με τη σειρά της θα συνεχίσει να προωθεί την καλύτερη πρόσβαση σε μηχανισμούς χρηματοδότησης για την ενεργειακή απόδοση, ιδίως στις μεταφορές και στην οικοδομή, ενώ θα προτρέπει τα κράτη μέλη να προσδίδουν ύψιστη προτεραιότητα στην ενεργειακή απόδοση στις πολιτικές τους.

6.3.

Η συνεισφορά ικανών πόρων στην έρευνα και την ανάπτυξη είναι καθοριστικής σημασίας για τη διατήρηση της τεχνολογικής προόδου στην παραγωγή και στην έξυπνη διανομή ενέργειας. Ειδικότερα, τούτο είναι πολύ σημαντικό προκειμένου να επιτευχθεί μείωση του κόστους παραγωγής και βελτίωση της αξιοπιστίας των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Επιπλέον, πρέπει να παρακολουθείται η ανάπτυξη των τεχνολογιών αιχμής, όπως η χρήση του υδρογόνου, κυψελών καυσίμου και της πυρηνικής σύντηξης για την παραγωγή ενέργειας.

6.4

Η ΕΟΚΕ καλεί την ΕΕ να ηγηθεί της προσπάθειας αντιμετώπισης των ενεργειακών ζητημάτων των αναπτυσσόμενων χωρών με βιώσιμο τρόπο μέσω πολιτικών και πρωτοβουλιών για την επέκταση της χρηματοπιστωτικής, τεχνικής και νομικής συνδρομής. Η υποστήριξη της εκπαίδευσης και της κατάρτισης στους σχετικούς τομείς θα πρέπει να αποτελέσει το κύριο εργαλείο επέκτασης της συνεργασίας με τις αναπτυσσόμενες χώρες.

7.1.

Καθώς οι καταναλωτές αναμένουν να είναι η ενέργεια προσιτή και να στηρίζει την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας, η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή και τις εθνικές κυβερνήσεις να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, των κοινωνικών εταίρων και των οργανώσεων των καταναλωτών στην ενεργειακή πολιτική και να διατηρήσει ανοικτό τον διάλογο. Αυτό θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στην καλύτερη κατανόηση της ενεργειακής κατάστασης.

7.1.1.

Η ενεργειακή πενία αποτελεί παγκόσμιο πρόβλημα, που δεν μπορεί να παραβλεφθεί ούτε στην εσωτερική ούτε στην εξωτερική ενεργειακή πολιτική της ΕΕ. Είναι απαραίτητο να βοηθηθούν όσοι απειλούνται περισσότερο.

7.2.

Οι κοινωνία πολιτών πρέπει να αναλάβει περισσότερες πρωτοβουλίες στις διαδικασίες χάραξης ενεργειακής πολιτικής. Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την κοινή δήλωση για την ενέργεια, που υπεγράφη στις 11 Φεβρουαρίου 2016, από την πλατφόρμα της κοινωνίας πολιτών ΕΕ – Ουκρανίας (CSP), η οποία αποσκοπεί στην ενίσχυση του ρόλου της κοινωνίας πολιτών και στη διατύπωση συστάσεων σχετικά με το κράτος δικαίου στις αρμόδιες αρχές.

7.2.1.

Τα ενεργειακά θέματα πρέπει να αποτελούν μέρος της ημερήσιας διάταξης των διεθνών συνεδριάσεων της ΕΟΚΕ, καθώς και σημαντικό θέμα του διαλόγου με την κοινωνία πολιτών των χωρών εταίρων.

1.

«Η συμβολή της κοινωνίας των πολιτών στην επανεξέταση της στρατηγικής ΕΕ – Κεντρικής Ασίας», γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ, ΕΕ C 242 της 23.7.2015, σ. 1.

2.

«Στρατηγικό πλαίσιο για την ενεργειακή ένωση», γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ, ΕΕ C 383 της 17.11.2015, σ. 84.

3.

«Ενέργεια: παράγοντας ανάπτυξης και εμβάθυνσης της διαδικασίας προσχώρησης στα Δυτικά Βαλκάνια», γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ, ΕΕ C 32 της 28.1.2016, σ. 8.

4.

«Διασφάλιση των απαραίτητων εισαγωγών για την ΕΕ – μέσω των υφιστάμενων εμπορικών και συναφών πολιτικών της ΕΕ», γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ, ΕΕ C 67 της 6.3.2014, σ. 47.

5.

«Διακυβερνητικές συμφωνίες μεταξύ κρατών μελών και τρίτων χωρών στον τομέα της ενέργειας», γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ, ΕΕ C 68 της 6.3.2012, σ. 65.

6.

«Συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών στη δημιουργία μιας μελλοντικής Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ενέργειας», γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ, ΕΕ C 68 της 6.3.2012, σ. 15.

7.

«Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Η εξωτερική διάσταση της ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ», ΕΕ C 182 της 4.8.2009, σ. 8.