24.2.2016   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 71/46

Εισηγητής:

ο κ. Stefano MALLIA

Συνεισηγητής:

ο κ. Cristian PÎRVULESCU

1.1.

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει το «Ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης για τη μετανάστευση» της Επιτροπής, το οποίο, κατά τη γνώμη της, συμβολίζει μια νέα κατανόηση της ανάγκης να αντιμετωπιστεί η μετανάστευση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, και ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να στηρίξουν την εφαρμογή του εν λόγω προγράμματος.

1.2.

Η άμεση πρόκληση για την ΕΕ συνίσταται στο να θέσει υπό έλεγχο τη σημερινή χαοτική κατάσταση και να διασφαλίσει ότι τα άτομα που ζητούν διεθνή προστασία αντιμετωπίζονται ορθά. Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της άμεσης συγκρότησης «κομβικών σημείων» (hotspots) προκειμένου να στηριχθούν οι χώρες που αντιμετωπίζουν μεγάλη εισροή μεταναστών και εμμένει στη θέση ότι θα πρέπει να τους εξασφαλιστούν οι αναγκαίοι πόροι και η δέουσα υποστήριξη.

1.3.

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι η παρούσα κατάσταση απαιτεί από την ΕΕ να θεσπίσει ένα πραγματικά κοινό ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου με βάση εναρμονισμένες διαδικασίες σε ολόκληρη την ΕΕ. Το σύστημα αυτό περιλαμβάνει ένα ενιαίο καθεστώς ασύλου και την αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων για το άσυλο, επιμερισμό των ευθυνών και προσπάθειες όσον αφορά τη μετεγκατάσταση και την επανεγκατάσταση, καθώς και την αναθεώρηση του κανονισμού του Δουβλίνου. Χρειάζεται ένα αλληλέγγυο και ανθεκτικό σύστημα επιμερισμού των βαρών και κυρίως μια δίκαιη, μόνιμη και δεσμευτική κλείδα κατανομής για τα πρόσωπα που ζητούν προστασία σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Επιπλέον, πρέπει να αναζητηθούν μακροπρόθεσμες λύσεις για το ενδεχόμενο η μαζική μετανάστευση να συνεχιστεί ή να επανεμφανιστεί στο μέλλον.

1.4.

Η Ευρώπη είναι αντιμέτωπη με τα φαινόμενα της γήρανσης του πληθυσμού και της έλλειψης δεξιοτήτων, τα οποία μπορούν να αντιμετωπιστούν μέσω της μετανάστευσης. Ωστόσο, η ΕΕ πρέπει να θέσει σε εφαρμογή μια πιο αποτελεσματική μεταναστευτική πολιτική. Η ΕΕ θα πρέπει να σχεδιάσει μια σφαιρική πολιτική για τη νόμιμη μετανάστευση με στόχο την υποδοχή των νεοαφιχθέντων, η οποία θα είναι διαφανής, προβλέψιμη και δίκαιη. Ταυτόχρονα, αναγνωρίζεται ότι η μετανάστευση δεν αποτελεί τη μοναδική αντίδραση στις ελλείψεις της αγοράς εργασίας και στις δημογραφικές προκλήσεις και ότι τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να εξετάσουν άλλες πιο ενδεδειγμένες λύσεις.

1.5.

Η ενσωμάτωση των μεταναστών και των προσφύγων αποτελεί πολύ σημαντική πρόκληση που οφείλουν να αντιμετωπίσουν η ΕΕ και τα κράτη μέλη της με την οικοδόμηση ισχυρών συστημάτων ένταξης. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι το κόστος της μη ένταξης υπερβαίνει κατά πολύ το κόστος μιας πραγματικής ένταξης. Η ΕΟΚΕ, με τη μακροχρόνια δέσμευσή της στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού φόρουμ για την Ένταξη/για τη Μετανάστευση, θεωρεί ότι η ένταξη πρέπει να αποτελεί μια αμφίδρομη διαδικασία όπου οι κοινωνικοί εταίροι, οι τοπικές αρχές και η κοινωνία των πολιτών διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο. Θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην πρόσβαση στην αγορά εργασίας και, πιο συγκεκριμένα, στην αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων και της επαγγελματικής και γλωσσικής κατάρτισης. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην ένταξη των γυναικών.

1.6.

Η ΕΕ οφείλει να ασφαλίσει τα εξωτερικά της σύνορα. Λαμβάνοντας υπόψη τη σημερινή περίπλοκη κατάσταση όσον αφορά την ασφάλεια, απαιτείται μάλλον μια ευρωπαϊκή παρά μια εθνική προσέγγιση, η οποία ενδεχομένως να συνεπάγεται τον επιμερισμό ορισμένων εθνικών αρμοδιοτήτων στον συγκεκριμένο τομέα.

1.7.

Όλες τις εξωτερικές πολιτικές της ΕΕ θα πρέπει να εξορθολογιστούν και να επικεντρωθούν στην παροχή βοήθειας προς τις χώρες καταγωγής, ούτως ώστε να επιτευχθεί ένα εύλογο επίπεδο ανθρώπινης ασφάλειας, σταθερότητας και ευημερίας. Η ΕΟΚΕ έχει βαθιά επίγνωση του γεγονότος ότι πρόκειται για έναν μακροπρόθεσμο στόχο, ο οποίος ενέχει τεράστιες δυσκολίες.

1.8.

Είναι αναγκαίο να ενισχυθεί η συνεργασία στον τομέα της επανεισδοχής ώστε να διασφαλίζεται η αποτελεσματική και έγκαιρη εφαρμογή της οδηγίας για την επιστροφή.

1.9.

Η κοινωνία των πολιτών διαδραματίζει ζωτικό ρόλο όσον αφορά την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης, για παράδειγμα, παρέχοντας τις αναγκαίες πρώτες βοήθειες στους μετανάστες κατά την άφιξή τους και οργανώνοντας τις επακόλουθες δράσεις για την ένταξή τους στο κοινωνικό σύνολο και στην αγορά εργασίας. Είναι σημαντικό οι κυβερνήσεις, οι τοπικές αρχές και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών να καταβάλλουν προσπάθειες για την επίτευξη μιας πολιτιστικής και κοινωνικής συναίνεσης μεταξύ των ευρωπαϊκών εθνών σχετικά με τη σπουδαιότητα και τα πλεονεκτήματα της ένταξης των μεταναστών στην κοινωνία και στην αγορά εργασίας.

1.10.

Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ καλεί την ΕΕ και τα κράτη μέλη να αυξήσουν τη χρηματοδοτική και υλική στήριξη προς τις εθνικές ΜΚΟ και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών.

1.11.

Οι αντίστοιχοι χρηματοδοτικοί πόροι πρέπει να συγκεντρωθούν με μια κοινή προσπάθεια ολόκληρης της διεθνούς κοινότητας. Επ’ αυτού, πρέπει να διευκρινιστεί ότι οι δαπάνες που πραγματοποιούνται από τα κράτη μέλη σε σχέση με την υποδοχή και την ένταξη των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων δεν έχουν διαρκή και διαρθρωτικό χαρακτήρα και, συνεπώς, δεν πρέπει να περιλαμβάνονται στον υπολογισμό των διαρθρωτικών δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Η εξασφάλιση των αναγκαίων πόρων δεν πρέπει να αποβεί σε βάρος των υφιστάμενων πόρων για τους κοινωνικούς στόχους της ΕΕ. Αυτό θα υπονόμευε εν μέρει την κοινωνική αποδοχή των δράσεων.

2.1.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε την ανακοίνωσή της με τίτλο «Ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης για τη μετανάστευση» στις 13 Μαΐου 2015. Η παρούσα ανακοίνωση και προτάσεις εφαρμογής που επακολούθησαν συζητήθηκαν στις διάφορες συνθέσεις του Συμβουλίου κατά την περίοδο Ιουνίου — Οκτωβρίου. Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την ανακοίνωση της Επιτροπής, την οποία και θεωρεί ολοκληρωμένη και εστιασμένη στα βασικά θέματα.

2.2.

Η υλοποίηση των πρωτοβουλιών που προτείνονται στο πρόγραμμα δράσης βρίσκεται σε εξέλιξη και τα περισσότερα κράτη μέλη αναγνωρίζουν σταδιακά ότι μόνον η συλλογική δράση που βασίζεται στις αρχές της αλληλεγγύης και της επιμερισμένης ευθύνης μπορεί να οδηγήσει στην αποτελεσματική διαχείριση της πρόκλησης που θέτει η μετανάστευση. Η αποτελεσματική δράση απαιτεί την κινητοποίηση περισσότερων πόρων από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, καθώς και αυξημένες συμβολές από τα κράτη μέλη. Επ’ αυτού, πρέπει να διευκρινιστεί ότι οι δαπάνες που πραγματοποιούνται από τα κράτη μέλη σε σχέση με την υποδοχή και την ένταξη των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων δεν έχουν διαρκή και διαρθρωτικό χαρακτήρα και, συνεπώς, δεν πρέπει να περιλαμβάνονται στον υπολογισμό των διαρθρωτικών δημοσιονομικών ελλειμμάτων.

2.3.

Όσον αφορά τη χρηματοδότηση, η ΕΕ τριπλασίασε τα κονδύλια για τις κοινές επιχειρήσεις «Ποσειδών» και «Τρίτων» του Frontex (Ευρωπαϊκός Οργανισμός για τη Διαχείριση της Επιχειρησιακής Συνεργασίας στα Εξωτερικά Σύνορα των Κρατών Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης). Παράλληλα με την αύξηση της ενωσιακής χρηματοδότησης, πολλά κράτη μέλη κινητοποιούν δικά τους υλικά μέσα (πλοία και αεροσκάφη). Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επίσης διαθέσει 1,8 δισεκατ. ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ για τη δημιουργία ενός Καταπιστευματικού Ταμείου Έκτακτης Ανάγκης για τη σταθερότητα και την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της παράτυπης μετανάστευσης και της εκτόπισης ατόμων στην Αφρική, κινητοποίησε 60 εκατ. ευρώ για την παροχή επείγουσας χρηματοδότησης στα κράτη μέλη που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, πρότεινε τη χορήγηση 50 εκατ. ευρώ για τη θέσπιση ενός συστήματος επανεγκατάστασης, και απελευθέρωσε κονδύλι ύψους 30 εκατ. ευρώ για ένα πρόγραμμα περιφερειακής ανάπτυξης και προστασίας.

2.4.

Οι ηγέτες της ΕΕ έχουν δεσμευτεί να αυξήσουν τους πόρους για τον Frontex, την Ευρωπόλ και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO — European Asylum Support Office) με στόχο την ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ και ιδιαίτερη έμφαση στα «κομβικά σημεία» (hotspots), έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η ταυτοποίηση, η καταχώριση και η λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων των μεταναστών. Ωστόσο, η χρηματοδοτική στήριξη της ΕΕ είναι απαραίτητη προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι αυτά τα «κομβικά σημεία» (hotspots) λειτουργούν αποτελεσματικά και επιτυγχάνουν τον στόχο τους.

2.5.

Κατά τις συνόδους του Συμβουλίου τον Ιούλιο και τον Σεπτέμβριο, επιτεύχθηκαν συμφωνίες για τη μετεγκατάσταση 160 000 μεταναστών από την Ελλάδα και την Ιταλία και την επανεγκατάσταση περαιτέρω 22 000 ατόμων που χρήζουν διεθνούς προστασίας. Η επιτυχής εφαρμογή αυτών των αποφάσεων, η οποία βρίσκεται στην αρχική της φάση, είναι καίριας σημασίας για την επιτυχία οποιασδήποτε μελλοντικής πολιτικής της ΕΕ για τη μετανάστευση.

2.6.

Στις 23 Σεπτεμβρίου 2015, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε 40 αποφάσεις επί παραβάσει κατά αρκετών κρατών μελών για μη εφαρμογή των νομοθετικών διατάξεων για τη θέσπιση του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου. Η EOKE χαιρετίζει μεν την απόφαση αυτή, ανησυχεί όμως ιδιαιτέρως για το γεγονός ότι η Επιτροπή χρειάστηκε να καταφύγει στον εν λόγω μηχανισμό για να πείσει τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν ορθά την ενωσιακή νομοθεσία σε αυτόν τον κρίσιμο τομέα.

2.7.

Σε διεθνές επίπεδο, πολλές αποφάσεις μπορούν, δυνητικά, να οδηγήσουν σε βελτίωση της συνολικής κατάστασης. Στις αποφάσεις αυτές συμπεριλαμβάνονται, μεταξύ άλλων: η αύξηση πόρων του προϋπολογισμού της ΕΕ για την παροχή άμεσης αρωγής στους πρόσφυγες, η ενίσχυση του διαλόγου και της συνεργασίας με τρίτες χώρες όπως ο Λίβανος, η Ιορδανία και η Τουρκία και οι υποψήφιες προς ένταξη χώρες στα Δυτικά Βαλκάνια, καθώς και η αύξηση της ανθρωπιστικής βοήθειας κατά το 2016 και η ίδρυση του Καταπιστευματικού Ταμείου Έκτακτης Ανάγκης για την Αφρική. Η εξασφάλιση των αναγκαίων πόρων δεν πρέπει να αποβεί σε βάρος των υφιστάμενων πόρων για τους κοινωνικούς στόχους της ΕΕ. Αυτό θα υπονόμευε εν μέρει την κοινωνική αποδοχή των δράσεων. Η ΕΟΚΕ επικροτεί την έγκριση εκ μέρους του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στις 23 Σεπτεμβρίου 2015, του κοινού σχεδίου δράσης με την Τουρκία ως μέρος ενός συνολικού προγράμματος συνεργασίας που θα βασίζεται στον επιμερισμό της ευθύνης, στις αμοιβαίες δεσμεύσεις και στην πρακτική εκπλήρωσή τους.

3.1.1.

Η έννοια της έξυπνης διαχείρισης των συνόρων είναι ευπρόσδεκτη, αλλά έρχεται πολύ καθυστερημένα. Η βασική πρόκληση που συνδέεται με την ισχυρότερη και πιο έξυπνη διαχείριση των συνόρων είναι το να διασφαλιστεί ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν παραβιάζονται. Επιπλέον, η αρχή της μη επαναπροώθησης δεν πρέπει να υπονομεύεται, ακόμα κι αν αυτό αποτελεί μείζονα πρόκληση, επειδή η διάκριση μεταξύ προσφύγων και οικονομικών μεταναστών δεν είναι πάντα σαφής και απλή. Η έξυπνη διαχείριση των συνόρων πρέπει να σέβεται πλήρως τα θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες.

3.1.2.

Η συμφωνία του Σένγκεν αποτελεί έναν από τους πυλώνες της ΕΕ και έχει κάτι περισσότερο από απλώς συμβολική σημασία για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Αποτελεί ένα από τα πιο απτά δικαιώματα που απολαμβάνουν οι Ευρωπαίοι πολίτες, εξασφαλίζοντάς τους την πραγματική αίσθηση μιας Ευρώπης χωρίς σύνορα. Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να αποκατασταθεί το συντομότερο δυνατό η κανονική λειτουργία του καθεστώτος Σένγκεν και απευθύνει άμεση έκκληση στα κράτη μέλη να λάβουν όλα τα μέτρα που μπορούν προκειμένου να εμποδίσουν την οριστική κατάρρευση του συστήματος.

3.1.3.

Μέχρι σήμερα έχει επιτευχθεί συμφωνία σχετικά με τη μετεγκατάσταση 160 000 προσφύγων στην ΕΕ. Η ταχεία εφαρμογή της συμφωνίας θα επέτρεπε τη συναγωγή πληθώρας εμπειριών, οι οποίες θα μπορούσαν να αποβούν χρήσιμες για την εξεύρεση μακρόπνοων λύσεων στην περίπτωση της μελλοντικής επανεμφάνισης μαζικών μεταναστευτικών ρευμάτων. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι πρέπει να τεθούν πιο φιλόδοξοι στόχοι. Οι παγκόσμιες μαζικές μεταναστευτικές ροές δεν θα μειωθούν για πολλά χρόνια ακόμη.

3.1.4.

Είναι προς το συμφέρον όλων των κρατών μελών να τεθεί σε εφαρμογή ένα αλληλέγγυο και ανθεκτικό σύστημα λύσεων για την περίπτωση που η μαζική μετανάστευση συνεχιστεί στο μέλλον. Ένα άμεσο βήμα πρέπει να είναι μια δίκαιη, μόνιμη και δεσμευτική κλείδα κατανομής για τα πρόσωπα που ζητούν προστασία σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Αυτό θα πρέπει να υποστηριχθεί από μια μόνιμη κλείδα κατανομής, με βάση μια σειρά κριτηρίων όπως το μέγεθος της οικονομίας και η εδαφική έκταση μιας χώρας, το ΑΕγχΠ, οι ευκαιρίες απασχόλησης και οι ελλείψεις δεξιοτήτων, η ύπαρξη ομοεθνών/εθνοτικών κοινοτήτων και μειονοτήτων στη χώρα υποδοχής. Μια τέτοια κλείδα κατανομής θα πρέπει να επανεξετάζεται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Οι προτιμήσεις των αιτούντων άσυλο πρέπει να λαμβάνονται επίσης υπόψη εφόσον συνδέονται με πτυχές που θα διευκόλυναν την ένταξη (π.χ. γνώση της ομιλούμενης γλώσσας, παρουσία μελών της οικογένειας στη χώρα κ.λπ.). Εκφράζεται η ελπίδα ότι τούτο θα τερματίσει τις συνεχείς και χαρακτηριζόμενες από ασυμφωνία συνόδους του Συμβουλίου που αμαύρωσαν την εικόνα της Ευρώπης.

3.1.5.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόταση για ενεργοποίηση του μηχανισμού πολιτικής προστασίας και κινητοποίηση των ομάδων υποστήριξης για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών (Migration Management Support Teams), καθώς και των ομάδων ταχείας επέμβασης στα σύνορα (Rapid Border Intervention Teams), προκειμένου να βοηθήσουν τα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

3.1.6.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει επίσης την ικανοποίησή της για την αύξηση της ενωσιακής χρηματοδότησης για τον Frontex, την EASO και την Ευρωπόλ κατά το 2015 και την αύξηση κατά 600 εκατ. ευρώ για τους τρεις οργανισμούς το 2016, προκειμένου να παρασχεθεί βοήθεια στις εντονότερα πληγείσες χώρες. Οι προσπάθειες αυτές πρέπει να συμπληρωθούν με μια αποτελεσματική πολιτική επιστροφής. Επί του παρόντος, μόνον περίπου το 38 % των προσώπων που έχει κριθεί ότι δεν χρήζουν προστασίας έχουν επαναπροωθηθεί στις χώρες τους.

3.1.7.

Η ΕΕ πρέπει να συνδέσει περισσότερο τις ενισχύσεις που χορηγούνται προς τις αναπτυσσόμενες χώρες με εσωτερικές μεταρρυθμίσεις και επίσης να προωθήσει την αποτελεσματική συνεργασία σε θέματα μετανάστευσης, ιδίως όσον αφορά τη νόμιμη μετανάστευση (συμπεριλαμβανομένης της προσωρινής κυκλοφορίας/της χορήγησης θεωρήσεων) και την πολιτική επιστροφής. Είναι ωστόσο σημαντικό για τα κράτη μέλη της ΕΕ να τηρήσουν τη δέσμευσή τους να διαθέσουν το 0,7 % του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος (ΑΕΕ) στην αναπτυξιακή βοήθεια.

3.1.8.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόταση να εντατικοποιηθούν οι διπλωματικές προσπάθειες που καταβάλλονται με στόχο τη συμμετοχή των χωρών καταγωγής και των χωρών διέλευσης σε συνεργατικές δράσεις για την αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης. Το πρώτο στάδιο σε αυτό το εγχείρημα ήταν η σύνοδος κορυφής για τη μετανάστευση που πραγματοποιήθηκε στη Βαλέτα στις 11 και 12 Νοεμβρίου 2015.

3.1.9.

Είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί, εν προκειμένω, ότι η ΕΕ πρέπει αφενός να αφουγκραστεί τους εταίρους της και, αφετέρου, θα πρέπει να συζητήσει μαζί τους και θα πρέπει να τους αντιμετωπίσει ως εταίρους. Εξακολουθούν να επικρατούν πολλές παρανοήσεις και διαφορές στις απόψεις μεταξύ της ΕΕ και των εταίρων της στην Αφρική και στη Μέση Ανατολή, τόσο όσον αφορά τους στόχους που πρέπει να επιτευχθούν όσο και τα μέσα που απαιτούνται για την υλοποίησή τους.

3.1.10.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τη δέσμευση της ΕΕ να συνεχίσει να συνεργάζεται πιο στενά με διεθνείς οργανισμούς όπως η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR — United Nations High Commissioner for Refugees), το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNDP — United Nations Development Programme), ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (IOM — International Organisation for Migration) και ο Ερυθρός Σταυρός. Παρατηρεί, ωστόσο, ότι πολλά κράτη μέλη της ΕΕ δεν πληρούν τις υποχρεώσεις τους, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την έλλειψη στήριξης για το παγκόσμιο επισιτιστικό πρόγραμμα.

3.1.11.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει επίσης την ικανοποίησή της για την πρόταση της Επιτροπής να αυξήσει την ανθρωπιστική της βοήθεια κατά 300 εκατ. ευρώ το 2016 προκειμένου να ικανοποιηθούν οι βασικές ανάγκες των προσφύγων.

3.1.12.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την εφαρμογή της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης των αποφάσεων σχετικά με το άσυλο. Σύμφωνα με το άρθρο 78 της ΣΛΕΕ, η ΕΕ αναπτύσσει κοινή πολιτική στον τομέα της διεθνούς προστασίας, στην οποία περιλαμβάνεται ένα «ενιαίο καθεστώς ασύλου … το οποίο ισχύει σε ολόκληρη την Ένωση». Εάν δεν θεσπιστεί από έναν οργανισμό της ΕΕ ένα καθεστώς ασύλου που να ισχύει σε ολόκληρη την ΕΕ, η μόνη εναλλακτική λύση είναι η αμοιβαία αναγνώριση των εθνικών αποφάσεων.

3.1.13.

Η ΕΟΚΕ στηρίζει πλήρως τη δέσμευση της Επιτροπής να υποβάλει προτάσεις για τη μεταρρύθμιση του κανονισμού του Δουβλίνου έως τον Μάρτιο του 2016. Υποστηρίζει, επίσης, τη δέσμευση της Επιτροπής να παρουσιάσει συγχρόνως μια νέα δέσμη μέτρων για τη νόμιμη μετανάστευση, στην οποία να συμπεριλαμβάνεται μια αναθεώρηση της οδηγίας για τη μπλε κάρτα.

3.1.14.

Η προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ πρέπει να αποτελεί κοινή προσπάθεια στην οποία συμμετέχουν τα κράτη μέλη με υλικούς και πνευματικούς πόρους.

3.1.15.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει πλήρως την άμεση δημιουργία «κομβικών σημείων» (hotspots). Ωστόσο, τα σημεία αυτά πρέπει να είναι πλήρως στελεχωμένα και να διαθέτουν όλους τους αναγκαίους πόρους για να λειτουργούν αποτελεσματικά. Σε χώρες όπως η Ιταλία και η Ελλάδα, όπου χιλιάδες μετανάστες καταφθάνουν καθημερινά, μόνο μια ουσιαστική συγκέντρωση χρηματοδοτικών και υλικών πόρων μπορεί να αποτρέψει το απόλυτο χάος.

3.1.16.

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται τις σοβαρές ανησυχίες της UNHCR σχετικά με τη διαδικασία καταχώρισης και επιλογής που εφαρμόζεται στα «κομβικά σημεία» (hotspots) μόλις οι μετανάστες φτάνουν στα σύνορα της ΕΕ.

3.2.1.

Η ΕΕ δεν μπορεί να μειώσει τις μεταναστευτικές ροές σε ελεγχόμενα επίπεδα παρά μόνον αν συμμετάσχει στην επίλυση των πολυάριθμων προβλημάτων που πλήττουν τις χώρες καταγωγής. Ο μακροπρόθεσμος στόχος για την επίτευξη σταθερότητας, ειρήνης και ευημερίας απαιτεί μια άνευ προηγουμένου προσπάθεια, όχι μόνον από την Ευρώπη, αλλά και από το σύνολο της διεθνούς κοινότητας. Η ΕΕ πρέπει να επιδιώξει να ενισχύσει τις διεθνείς προσπάθειες, ιδίως μέσω του ΟΗΕ.

3.2.2.

Είναι αναγκαίο να διευρυνθεί η θεσμική παρουσία της ΕΕ στις βασικές χώρες καταγωγής και διέλευσης με τη δημιουργία ειδικών μεταναστευτικών κέντρων ως προσωρινών ή μόνιμων εγκαταστάσεων διεκπεραίωσης των αιτήσεων χορήγησης ασύλου. Πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή και συνδρομή σε χώρες όπως η Αλγερία, το Μαρόκο, το Μάλι, η Λιβύη, το Μαρόκο, ο Λίβανος και η Τουρκία.

3.2.3.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι ένας από τους κύριους στόχους του προγράμματος δράσης είναι η δρομολόγηση μιας μεταναστευτικής πολιτικής της ΕΕ η οποία θα καθιστά δυνατή τη νόμιμη μετανάστευση και, ταυτόχρονα, θα ενθαρρύνει την αποτελεσματική ένταξη των μεταναστών. Η ΕΟΚΕ αναμένει τις πρώτες νομοθετικές και πολιτικές προτάσεις στους τομείς αυτούς, και δηλώνει πρόθυμη να υποστηρίξει τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για περαιτέρω ανάπτυξη αυτών των προτάσεων.

3.2.4.

Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να σεβαστούν πλήρως και να εφαρμόσουν τη σύμβαση της Γενεύης του 1951 και να αντισταθούν στις πιέσεις που υφίστανται για μείωση του επιπέδου προστασίας και των υπηρεσιών που παρέχονται στους πρόσφυγες.

3.2.5.

Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ μιας κοινής πολιτικής ασύλου, με βάση απλουστευμένες, κοινές διαδικασίες. Η πολιτική αυτή πρέπει επίσης να βασίζεται σε έναν κοινό ορισμό του καθεστώτος του πρόσφυγα και των δικαιωμάτων που συνδέονται με το καθεστώς αυτό προκειμένου να αποφευχθούν οι καταστάσεις κατά τις οποίες οι πρόσφυγες προβαίνουν σε «έρευνα αγοράς» για την «καλύτερη μεταχείριση».

3.2.6.

Το σύστημα χορήγησης πληροφοριών σχετικά με τη χώρα καταγωγής (COI — Country of Origin Information) χρειάζεται περαιτέρω ανάπτυξη. Συχνά, για αιτήσεις χορήγησης ασύλου από πολίτες που προέρχονται από τα ίδια κράτη και προφανώς βρίσκονται σε παρόμοια κατάσταση, εκδίδονται διαφορετικές αποφάσεις. Το ισχύον σύστημα θα πρέπει να είναι επαρκώς ευέλικτο και αξιόπιστο, ούτως ώστε να είναι δυνατή η έρευνα και η επεξεργασία των εξελίξεων στις χώρες καταγωγής σε πραγματικό χρόνο. Η συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών ασφάλειας των κρατών μελών θα πρέπει συνεχώς να βελτιώνεται, δεδομένου ότι αποτελούν σημαντική πηγή πληροφοριών.

3.2.7.

Πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προτεραιότητα στην οργάνωση της νόμιμης μετανάστευσης και της πολιτικής χορήγησης θεωρήσεων, στην ψηφιοποίηση της διαδικασίας, στην αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων και στη διασφάλιση της εκπαιδευτικής κινητικότητας.

3.2.8.

Η ΕΕ θα πρέπει να συμμετέχει περισσότερο στη διαχείριση των επιστροφών των μεταναστών και στη στήριξη των δράσεων επανένταξης. Στην τρέχουσα κατάσταση έκτακτης ανάγκης, το πιλοτικό σχέδιο για την επιστροφή στο Πακιστάν και το Μπανγκλαντές έχει περιορισμένη σημασία. Η ΕΟΚΕ συνιστά θερμά τον προγραμματισμό και την υλοποίηση παρόμοιων σχεδίων, με κατάλληλη χρηματοδότηση και θεσμική στήριξη.

3.2.9.

Η ενίσχυση των συνοριακών ελέγχων σε χώρες διέλευσης, η αύξηση των θαλάσσιων περιπολιών και η καταστροφή των σκαφών που χρησιμοποιούνται από τους λαθροδιακινητές είναι μέτρα που μπορούν να βοηθήσουν, χωρίς ωστόσο να αποτελούν τον μοναδικό τρόπο για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Η ΕΕ κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση όταν υιοθετεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που να αξιοποιεί καλύτερα τα ποικίλα διαθέσιμα μέσα και σημαντικούς χρηματοδοτικούς πόρους.

3.3.1.

Η κοινωνία των πολιτών διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στην αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης. Οι φορείς της κοινωνίας των πολιτών μπορούν να συμβάλουν στην εξασφάλιση των απαραίτητων πρώτων βοηθειών στους μετανάστες κατά την άφιξή τους. Ωστόσο, η κοινωνία των πολιτών μπορεί να διαδραματίσει έναν ακόμα σημαντικότερο ρόλο όσον αφορά τις μακροπρόθεσμες δράσεις που απαιτούνται για την ένταξη των μεταναστών στο κοινωνικό σύνολο. Η κοινωνία των πολιτών μπορεί να υιοθετήσει λύσεις σε διαπροσωπικό επίπεδο, οι οποίες είναι ζωτικής σημασίας σε όλα τα στάδια της υποδοχής και διευθέτησης των προσφύγων.

3.3.2.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την αλληλεγγύη που επέδειξαν τα τμήματα της κοινωνίας των πολιτών και οι ιδιώτες, οι οποίοι παρείχαν εθελοντικά βοήθεια στους αιτούντες άσυλο. Ωστόσο, αυτή η θετική και αυθόρμητη αντίδραση δεν αναπτύσσεται σε επαρκή κλίμακα ώστε να μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά αυτές οι προκλήσεις. Η ΕΟΚΕ καλεί τα κράτη μέλη της ΕΕ να αναγνωρίσουν και να εκτιμήσουν ορθά τον ρόλο που διαδραματίζει η κοινωνία των πολιτών ενισχύοντας τη βοήθειά τους προς τις εθνικές ΜΚΟ και την κοινωνία των πολιτών, προκειμένου να διαμορφωθεί μια πιο διαρθρωμένη και αποτελεσματική αντίδραση. Οι κυβερνήσεις των κρατών μελών έχουν ιδιαίτερη ευθύνη να εντοπίσουν και να αναπτύξουν δεσμούς με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που δραστηριοποιούνται στην επικράτειά τους, καθώς και να επιταχύνουν τη χορήγηση βοήθειας ούτως ώστε να ενισχυθούν οι ικανότητές τους.

3.3.3.

Επιπλέον, η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να καταβάλει προσπάθειες ούτως ώστε να χορηγηθούν στα κράτη μέλη περισσότεροι πόροι στο πλαίσιο των συμφωνιών εταιρικής σχέσης σχετικά με τα διαρθρωτικά ταμεία, αλλά και να διοχετευθούν περισσότεροι πόροι από το ΕΚΤ και το ΕΤΠΑ στη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών και τις δράσεις ένταξης. Οι ΜΚΟ και οι οργανώσεις που δραστηριοποιούνται σε τοπικό επίπεδο θα πρέπει να είναι οι βασικοί αποδέκτες των κονδυλίων αυτών. Τα κονδύλια αυτά θα πρέπει να προστεθούν στα κεφάλαια που ήδη χορηγούνται επί του παρόντος στο πλαίσιο του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης.

3.3.4.

Η ΕΟΚΕ εφιστά την προσοχή στο Ευρωπαϊκό φόρουμ για τη Μετανάστευση, που διαδέχεται το Ευρωπαϊκό φόρουμ για την Ένταξη, το οποίο δημιουργήθηκε το 2009 από την ΕΟΚΕ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το φόρουμ αυτό αποτελεί μια πλατφόρμα διαλόγου μεταξύ των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και της κοινωνίας των πολιτών στους τομείς της μετανάστευσης, του ασύλου και της ένταξης των μεταναστών.

4.1.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί σημαντικό και άμεσα απαραίτητο να εξασφαλιστεί ένα διαφανές, προβλέψιμο και δίκαιο σύστημα νόμιμης μετανάστευσης στην ΕΕ. Ο πληθυσμός της Ευρώπης γηράσκει και αυξάνεται μόνον κατά περίπου 0,2 % ετησίως, ποσοστό σημαντικά χαμηλότερο από το επίπεδο ανανέωσης του πληθυσμού. Εκτιμάται ότι, μέχρι το 2050, η Ευρώπη θα χάσει περίπου 30 εκατ. άτομα σε ενεργό ηλικία και, εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, οι δείκτες εξάρτησης στα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ θα εξακολουθήσουν να αυξάνονται με ταχείς ρυθμούς, η παραγωγικότητα θα μειωθεί, πολλές επιχειρήσεις θα κλείσουν και το κόστος συντήρησης των υπηρεσιών, ιδίως για τον γηράσκοντα πληθυσμό, θα αυξηθεί σημαντικά.

4.2.

Μέσω συλλογικής και οργανωμένης δράσης στη βάση της αλληλεγγύης, η ΕΕ μπορεί να μετατρέψει τη σημερινή κατάσταση σε μια ευκαιρία, προκειμένου να αντιστραφεί η τρέχουσα δημογραφική τάση και οι κοινωνικοοικονομικές της επιπτώσεις. Η ένταξη των μεταναστών στην αγορά εργασίας ευνοεί την οικονομική ανάπτυξη και στηρίζει την ανεξαρτησία τους. Από την άλλη πλευρά, οι πολιτικές που παραβλέπουν την ένταξη μετατοπίζουν το βάρος της στήριξης των μεταναστών στις δημόσιες υπηρεσίες, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε κοινωνικές προστριβές με σημαντικές επιπτώσεις.

4.3.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι η ένταξη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ένταξη στην αγορά εργασίας. Υπάρχουν, ωστόσο, ορισμένοι παράγοντες που συνδέονται με τον αντίκτυπο της μετανάστευσης στην αγορά εργασίας, οι οποίοι χρήζουν επεξήγησης. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται ο αντίκτυπος των μεταναστών στο επίπεδο των μισθών, η διαθεσιμότητα των θέσεων εργασίας, οι πιέσεις που ασκούνται στο φορολογικό σύστημα (υγεία και εκπαίδευση) και οι επιδράσεις της πολιτιστικής πολυμορφίας.

4.4.

Η ΕΟΚΕ έχει ήδη καταρτίσει διερευνητική γνωμοδότηση (1) που αποτέλεσε τη βάση για την προετοιμασία της Υπουργικής διάσκεψης της Σαραγόσα το 2010 (2), κατά την οποία εγκρίθηκε μια σημαντική δήλωση σχετικά με την ένταξη των μεταναστών στην αγορά εργασίας και τις προκλήσεις για τις ευρωπαϊκές και εθνικές αρχές και τους κοινωνικούς εταίρους.

4.5.

Πολλές μελέτες καταδεικνύουν ότι, σε γενικές γραμμές, η συμβολή των μεταναστών στην οικονομία είναι μεγαλύτερη από τα οφέλη που αποκομίζουν από αυτήν, ο δε αντίκτυπός τους επί των φορολογικών συστημάτων είναι ελάχιστος, ενώ, συγχρόνως, καταδεικνύεται ότι βοηθούν την Ευρώπη να αντιμετωπίσει το δημογραφικό της έλλειμμα και να τονώσει την οικονομική ανάπτυξη. Ωστόσο, οι επιπτώσεις της μετανάστευσης δεν επηρεάζουν όλες τις περιφέρειες της Ευρώπης με τον ίδιο τρόπο και πρέπει να αξιολογούνται προσεκτικά όσον αφορά τον αντίκτυπο της μετανάστευσης σε τοπικό επίπεδο. Επιπλέον, υπάρχει σημαντική διαφορά μεταξύ της ομαλής άφιξης μεταναστών ως μέρος της υλοποίησης μιας συγκεκριμένης πολιτικής και της αιφνίδιας εισροής χιλιάδων μεταναστών, φαινόμενο το οποίο θα ήταν δύσκολο να ελεγχθεί και θα επιβάρυνε σημαντικά τις τοπικές, περιφερειακές και εθνικές δομές, όπως έχει συμβεί κατά τις τελευταίες εβδομάδες.

4.6.

Η ένταξη των μεταναστών στην αγορά εργασίας εξαρτάται από μια σειρά παραγόντων όπως το επίπεδο της ανεργίας στις χώρες υποδοχής, οι δεξιότητες των μεταναστών και το επίπεδο των επαγγελματικών τους προσόντων, η προετοιμασία πριν από την άφιξη όσον αφορά τα γλωσσικά προσόντα και την επίσημη εκπαίδευση, καθώς και οι οργανισμοί και οι δομές που έχουν συσταθεί στις χώρες υποδοχής προκειμένου να διευκολυνθεί η ένταξη των μεταναστών, συμπεριλαμβανομένων των προσφύγων, στην αγορά εργασίας. Σε αυτούς ακριβώς τους τομείς μπορεί να διαδραματίσει ζωτικό ρόλο η κοινωνία των πολιτών.

4.7.

Ωστόσο, υπάρχουν άλλοι παράγοντες που παρεμποδίζουν την ταχεία ένταξη, όπως η αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων, τα γραφειοκρατικά εμπόδια, η έλλειψη διαφάνειας, οι εσφαλμένες αντιλήψεις της κοινής γνώμης σχετικά με τους μετανάστες, η εκμετάλλευση και οι νομικοί φραγμοί που παρουσιάζονται λόγω παρωχημένων νόμων και εξαιτίας της μη εφαρμογής ή της βραδείας μεταφοράς της νομοθεσίας της ΕΕ.

4.8.

Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις και οι ενώσεις εργοδοτών μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση της πρόκλησης της ένταξης των μεταναστών στην αγορά εργασίας. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ότι οι κοινωνικοί εταίροι πρέπει να συμμετέχουν πλήρως στην εκπόνηση, την ανάπτυξη, την υλοποίηση και την παρακολούθηση των πολιτικών ένταξης και των συναφών μέτρων σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

4.9.

Η κυβέρνηση, οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές και οι κοινωνικοί εταίροι πρέπει να συνεργαστούν για να επιτύχουν κοινωνική συναίνεση σχετικά με τους τρόπους και τα μέσα ένταξης των μεταναστών στην οικονομία και την κοινωνία, κυρίως για να αποφευχθεί η αντιπαράθεση μεταξύ διαφόρων μειονεκτουσών ομάδων.

4.10.

Η κοινωνία των πολιτών διαδραματίζει πρωταρχικό ρόλο τόσο στην παροχή βοήθειας προς τους μετανάστες προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, την κατάρτιση και την απασχόληση όσο και στην αντιμετώπιση των διακρίσεων στον τομέα της εκπαίδευσης, της αγοράς εργασίας και της κοινωνίας στο σύνολό της.