12.11.2013   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 327/58

1.1

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει γενικά την πρωτοβουλία της Επιτροπής και ιδίως την προσπάθειά της για την καταπολέμηση της ανεργίας των νέων. Θεωρεί, ωστόσο, ότι το περιεχόμενο της ανακοίνωσης δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες που δημιουργεί ο τίτλος «Ανασχεδιασμός της εκπαίδευσης».

1.2

Η παρούσα οικονομική και κοινωνική κρίση περιορίζει τις δημοσιονομικές επιλογές των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και ιδίως εκείνων που εφαρμόζουν προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής, ενώ η κατάσταση επιδεινώνεται λόγω της μείωσης του προϋπολογισμού της ίδιας της Ένωσης. Η ΕΟΚΕ προειδοποιεί ότι οι περικοπές στις εκπαιδευτικές δαπάνες δημιουργούν τον κίνδυνο να παραμείνουν οι πρωτοβουλίες και προτάσεις που κρίνονται αναγκαίες απλές διακηρύξεις καλών προθέσεων.

1.3

Αναγνωρίζοντας ότι πράγματι υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις στα εκπαιδευτικά συστήματα που επείγει να ξεπεραστούν, καθώς και δυσκολίες στη σύνδεση μεταξύ της μάθησης και της εργασίας, που πρέπει να αντιμετωπιστούν, η ΕΟΚΕ διατυπώνει τις ακόλουθες συστάσεις:

2.1

Η εκπαίδευση βρίσκεται συχνά στο επίκεντρο των προβληματισμών της ΕΟΚΕ. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ επικροτεί την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην οποία αναφέρεται ότι «η επένδυση στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης […] έχει ζωτική σημασία για την τόνωση της ανάπτυξης και της […] παραγωγικότητα[ς]» (1), ενώ συμμερίζεται την ανησυχία που αποπνέει το έγγραφο σχετικά με τις σημαντικές αλλαγές που σημειώνονται στην ευρωπαϊκή αγορά εργασίας, οι οποίες καθιστούν επιτακτική την ανάγκη αναθεώρησης των εκπαιδευτικών συστημάτων ώστε να καλυφθούν κενά ή ελλείψεις που παρατηρούνται.

2.2

Η ΕΟΚΕ έχει συμβάλει στην αναγνώριση της εκπαίδευσης ως θεμελιώδους ανθρώπινου δικαιώματος μέσα από έναν μεγάλο αριθμό γνωμοδοτήσεων (2), με τις οποίες υποστηρίζει ότι ο κεντρικός στόχος της εκπαίδευσης εξακολουθεί να είναι η διαμόρφωση ελεύθερων πολιτών, προικισμένων με κριτική σκέψη, ανεξάρτητων, ικανών να συμβάλουν στην ανάπτυξη της κοινωνίας στην οποία διαβιούν και έχοντας επίγνωση ότι μοιράζονται κοινές αξίες και πολιτισμό.

2.3

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την πεποίθηση ότι, κατά την κατάρτιση των εκπαιδευτικών, πρέπει να δοθεί έμφαση και στην απόκτηση συγχρόνων δεξιοτήτων επικοινωνίας, χάρη στις οποίες η σχολική φοίτηση θα αποκτά νέο ενδιαφέρον και ουσιαστικότερο νόημα (3).

2.4

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι πρέπει να δοθούν άμεσα συνεπείς και διατομεακές απαντήσεις πολιτικού χαρακτήρα σχετικά με ορισμένα θεμελιώδη ζητήματα, όπως είναι τα υψηλά ποσοστά πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου στην Ευρώπη, η περιορισμένη συμμετοχή των εργαζομένων στη διά βίου μάθηση, τα εκατομμύρια γυναικών και ανδρών με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, οι ανεπαρκείς δεξιότητες ανάγνωσης των 15χρονων εφήβων και η μαζική ανεργία των νέων σε κάποιες χώρες της ΕΕ.

2.5

Ωστόσο, η ΕΟΚΕ εκφράζει το φόβο μήπως η αξία των πρωτοβουλιών που προτείνονται στην ανακοίνωση υποτιμηθεί λόγω της κρίσης που βιώνουν ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες. Οι δημοσιονομικές περικοπές και ιδίως η μείωση των κονδυλίων για την εκπαίδευση και την κατάρτιση ενδέχεται να υπονομεύσουν τις προσπάθειες για την καταπολέμηση των ανισοτήτων και την προώθηση μιας ποιοτικής εκπαίδευσης για όλους (4).

2.6

Παρά το γεγονός ότι η εκπαίδευση εμπίπτει στην αρμοδιότητα των κρατών μελών, η ΕΕ μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο είτε στο πλαίσιο της ανοικτής μεθόδου συντονισμού μεταξύ των διαφόρων υπουργών παιδείας είτε μέσω μηχανισμών συλλογής δεδομένων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά και μέσα από διάφορες ευρωπαϊκές εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες όπως οι διαδικασίες της Μπολόνια και της Κοπεγχάγης, το Ανακοινωθέν της Μπριζ, το ευρωπαϊκό σύστημα μεταφοράς ακαδημαϊκών μονάδων (ECTS), το ευρωπαϊκό σύστημα ακαδημαϊκών μονάδων για την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ECVET), το ευρωπαϊκό πλαίσιο επαγγελματικών προσόντων (EQF) και τα ευρωπαϊκά πρότυπα και κατευθυντήριες γραμμές για τη διασφάλιση της ποιότητας (ESGQA) (5).

2.7

Η ανησυχία που εκφράζουν πολλοί φορείς της κοινωνίας πολιτών σχετικά με την υφιστάμενη αναντιστοιχία μεταξύ των δεξιοτήτων των νέων και των αναγκών των επιχειρήσεων, καθώς και σχετικά με τη δυσκολία που παρατηρείται στη μετάβαση από την εκπαίδευση στην εργασία ή από την ανεργία στην εργασία είναι πέρα για πέρα βάσιμη και άρα θα πρέπει να αντιμετωπιστεί. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ εκφράζει την ιδιαίτερη ικανοποίησή της για την απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να ενισχύσει τη σύνδεση μεταξύ της εκπαίδευσης και της εργασίας και να προωθήσει κοινές πρωτοβουλίες και δράσεις που να διευκολύνουν τη μετάβαση από τη μάθηση στην εργασία, να περιορίζουν τα εμπόδια στην κινητικότητα εντός της ΕΕ, να βελτιώνουν σημαντικά τη λειτουργία της αγοράς εργασίας και να εξασφαλίζουν ίσες ευκαιρίες για όλους. Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να προχωρήσουν σε αυτήν την κατεύθυνση διαφυλάσσοντας το ευρωπαϊκό κοινωνικό πρότυπο και ενισχύοντας την κοινωνική συνοχή.

2.8

Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ του νέου Πλαισίου δράσης για την απασχόληση των νέων, που εκπόνησαν οι κοινωνικοί εταίροι, ως ουσιαστικού τμήματος του κοινού προγράμματος εργασίας τους για την περίοδο 2012-2014, το οποίο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά κατά την Τριμερή κοινωνική σύνοδο κορυφής για την ανάπτυξη και την απασχόληση (διεξήχθη στις 14 Μαρτίου 2013).

3.1

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η Επιτροπή αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην καταπολέμηση της ανεργίας των νέων σε τέσσερις τομείς ουσιαστικής σημασίας: εκπαίδευση και κατάρτιση υψηλής ποιότητας, προώθηση της πρακτικής μάθησης με βάση την εργασία, προώθηση της μαθητείας και των διττών μοντέλων κατάρτισης και ενίσχυση των εταιρικών σχέσεων για την επίτευξη κοινών στόχων.

3.2

Το περιεχόμενο της ανακοίνωσης δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες που δημιουργεί ο τίτλος, ίσως επειδή η Επιτροπή θέλησε να εστιάσει τον προβληματισμό της σε έναν μόνο στόχο. Η ΕΟΚΕ θεωρεί, ωστόσο, ότι η Επιτροπή θα μπορούσε να είχε επεκτείνει τον προβληματισμό της εξετάζοντας καίρια ζητήματα / προκλήσεις όπως η δημογραφική γήρανση στην Ευρώπη, το ενεργειακό ζήτημα και η μετανάστευση, τα οποία απαιτούν πολύ πιο σύνθετες απαντήσεις. Ομοίως, στο μέλλον, θα πρέπει να εξετασθούν και άλλοι προβληματισμοί, όπως αυτοί που πρόσφατα διατύπωσαν τα Ηνωμένα Έθνη και η UNESCO (6).

3.3

Έχοντας υπόψη την πρόταση της Επιτροπής, η ΕΟΚΕ εφιστά την προσοχή στον κίνδυνο που υπάρχει να θεωρηθεί η εκπαίδευση ένα απλό μέσο για την ανάπτυξη δεξιοτήτων που στοχεύουν αποκλειστικά και μόνο στην κάλυψη των αναγκών της αγοράς εργασίας και στην αύξηση της απασχολησιμότητας (7). Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει την πεποίθησή της ότι η απασχολησιμότητα εξαρτάται, όχι μόνο από την απόκτηση βασικών δεξιοτήτων και την πρακτική εμπειρία, αλλά και από χαρακτηριστικά και στάσεις όπως η ενεργός συμμετοχή στα κοινά, η προσωπική ανάπτυξη και η ευημερία. Κατά συνέπεια, παρότι η απασχολησιμότητα θεωρείται μείζων στόχος στο πλαίσιο της επαναξιολόγησης της εκπαίδευσης, δεν πρέπει να ερμηνεύεται με υπερβολικά στενό τρόπο.

3.4

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι, προκειμένου να επιτευχθούν πλήρως οι στόχοι που έχουν τεθεί για την εκπαίδευση, οι επενδύσεις σε αυτόν τον τομέα θα πρέπει να συνοδεύονται από εργασιακές, κοινωνικές και οικονομικές πολιτικές για τη στήριξη της βιώσιμης ανάπτυξης και της ευημερίας. Η ΕΟΚΕ έχει ήδη προτείνει στην ΕΕ και στα κράτη μέλη, ειδικότερα στο πλαίσιο της κρίσης, να επανεξετάσουν και να προσαρμόσουν τις πολιτικές που σχετίζονται με την απασχόληση και τις ποιοτικές δημόσιες υπηρεσίες, κατά τρόπο που να μην συνιστά οπισθοδρόμηση, εστιάζοντας περισσότερο σε συγκεκριμένες ομάδες (παιδιά, άτομα με ειδικές ανάγκες, μετανάστες κτλ.) και ενσωματώνοντας σε αυτές τις πολιτικές τη διάσταση του φύλου και την πλήρη συμμετοχή της οργανωμένης κοινωνίας πολιτών (8).

3.5

Η αναγνώριση της ύπαρξης αναντιστοιχίας μεταξύ των δεξιοτήτων που αναζητά σήμερα η αγορά εργασίας και εκείνων που γενικά διαθέτουν οι νέοι και οι εργαζόμενοι καθιστά ακόμη πιο επιτακτική τη σύνδεση μεταξύ της εκπαίδευσης και της εργασίας, προκειμένου να ξεπεραστεί αυτή η αναντιστοιχία. Είναι, ωστόσο, κατανοητό ότι ο ρυθμός της εκπαίδευσης δεν είναι ίδιος με αυτόν της εργασίας και ούτε μπορεί να γίνει.

3.6

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου σχετικά με την πρωτοβουλία «Εγγύηση για τους νέους», η οποία έχει ως στόχο να εξασφαλίσει σε όλους τους νέους μέχρι 25 ετών την προσφορά ποιοτικής εργασίας ή διαρκή εκπαίδευση ή πρακτική άσκηση, εντός τεσσάρων μηνών από το πέρας των σπουδών τους ή από την έναρξη της ανεργίας.

3.7

Ωστόσο, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι τα σημερινά επίπεδα ανεργίας δεν επηρεάζουν μόνο τους νέους αλλά και τους εργαζόμενους μεγαλύτερης ηλικίας. Συνεπώς, θα πρέπει να αξιοποιηθούν οι γνώσεις αυτών των εργαζόμενων όχι μόνο για να βοηθήσουν τους νέους να ενταχθούν στην αγορά εργασίας αλλά και για να μεταδώσουν τη γνώση και την εμπειρία που έχουν αποκομίσει.

3.8

Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι στην ανακοίνωσή της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέλειψε να αναγνωρίσει το ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η μη τυπική εκπαίδευση ως συμπλήρωμα της τυπικής εκπαίδευσης. Εφιστά, ως εκ τούτου, την προσοχή της Επιτροπής στην έκκληση που απηύθυναν οι συμμετέχοντες στο Συμπόσιο του Στρασβούργου για τον καθορισμό μιας κοινής διαδικασίας με στόχο την αναγνώριση της μη τυπικής εκπαίδευσης στην Ευρώπη, τόσο μακροπρόθεσμα όσο και μεσοπρόθεσμα (9).

4.1.1

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την άποψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι «οι προσπάθειες πρέπει να επικεντρωθούν στην ανάπτυξη εγκάρσιων δεξιοτήτων […] ιδίως επιχειρηματικών δεξιοτήτων». Ωστόσο, θεωρεί ότι το πρώτο βήμα θα πρέπει να είναι η απόκτηση στοιχειωδών ή βασικών δεξιοτήτων από όλους. Συμφωνεί, επίσης, ότι η εκμάθηση ξένων γλωσσών θα πρέπει να συνεχίσει να αποτελεί αντικείμενο ιδιαίτερης προσοχής. Είναι γεγονός ότι ένας νέος που έχει αποκτήσει καλές βασικές και εγκάρσιες δεξιότητες (δηλαδή, μπορεί να εργάζεται σε ομάδα, κατέχει διάφορες γλώσσες, χειρίζεται τα εργαλεία της πληροφορικής, είναι σε θέση να διαμορφώσει άποψη και να την εκφράσει, να συμμετάσχει στη λήψη αποφάσεων κλπ.) θα αντιμετωπίσει, ενδεχομένως, λιγότερες δυσκολίες για να ενταχθεί στην αγορά εργασίας και να επιτύχει στον κόσμο των επιχειρήσεων.

4.1.2

Οι «επιχειρηματικές δεξιότητες» είναι αναμφίβολα σημαντικές για την απασχόληση, εφόσον δεν στοχεύουν αποκλειστικά στη δημιουργία επιχειρήσεων. Χωρίς επιχειρηματικό πνεύμα λίγα πράγματα μπορεί κανείς να επιτύχει στη ζωή του, ιδίως σε δύσκολες εποχές όπως η σημερινή. Η ένταξη, συνεπώς, των εν λόγω δεξιοτήτων στις εκπαιδευτικές πολιτικές και στα εκπαιδευτικά προγράμματα είναι ευπρόσδεκτη.

4.1.3

Για την ανάπτυξη επιχειρηματικού πνεύματος, εκτός από το πρόγραμμα σπουδών, σημαντικό ρόλο μπορεί να διαδραματίσει η μαθητεία σε επιχειρήσεις ή σε οργανώσεις, καθώς και η προώθηση της συμμετοχής των επιχειρήσεων και των οργανώσεων σε πρωτοβουλίες που διοργανώνονται από τα σχολεία. Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να διευκρινίσουν περαιτέρω την έννοια της «ισότιμης πρόσβασης στην ποιοτική εκπαίδευση και σε προγράμματα προετοιμασίας για την πραγματικότητα του εργασιακού περιβάλλοντος» και να δημιουργήσουν ένα συνεκτικό σύνολο δεικτών για τη σύγκρισή τους σε διάφορα επίπεδα και για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων, με τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας πολιτών.

4.1.4

Ωστόσο, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι το επιχειρηματικό πνεύμα θα μπορέσει να αναπτυχθεί στο έπακρον μόνο εφόσον συνδυαστεί με ομαδικό πνεύμα και πνεύμα συνεργασίας, και ότι η εκπαίδευση θα πρέπει να συμβάλλει ώστε τα παιδιά και οι νέοι να αναπτύσσουν το πνεύμα αυτό.

4.1.5

Η διδασκαλία των θετικών επιστημών, της τεχνολογίας, της μηχανικής και των μαθηματικών (STEM (10)) θα πρέπει να συνεχίσει να αποτελεί προτεραιότητα της εκπαίδευσης, καθώς οι κλάδοι αυτοί παραμένουν στο επίκεντρο της προσοχής της σημερινής κοινωνίας, η οποία κυριαρχείται από τις νέες τεχνολογίες και την τεχνολογική ανάπτυξη, αλλά και επειδή η ζήτηση για ιδιαίτερα ειδικευμένους επιστήμονες θα συνεχίσει να αυξάνεται (11). Η διδασκαλία των μαθημάτων των εν λόγω κλάδων, ωστόσο, θα πρέπει να γίνεται με φιλικό, δημιουργικό, και συνεπώς, ελκυστικότερο τρόπο, που θα διευκολύνει την επίτευξη καλύτερης ισορροπίας μεταξύ των δύο φύλων (12).

4.1.6

Στο έγγραφο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν γίνεται αναφορά στις συνέπειες της κρίσης και των πολιτικών δημοσιονομικής προσαρμογής στο πεδίο των θετικών επιστημών, της έρευνας και των παραγόντων της (ερευνητές, ακαδημαϊκούς, πανεπιστήμια), όπως δεν γίνεται αναφορά και στη διαρροή εγκεφάλων που παρατηρείται την περίοδο αυτή σε διάφορες χώρες της ΕΕ. Η ΕΟΚΕ, σε διάφορες γνωμοδοτήσεις της (13) έχει τονίσει τη σημασία της προώθησης της πλήρους υλοποίησης του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας, υπογραμμίζοντας ότι η ελεύθερη κυκλοφορία των ερευνητών, της επιστημονικής γνώσης και της τεχνολογίας θα πρέπει να είναι η «πέμπτη ελευθερία» της εσωτερικής αγοράς.

4.2.1

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την ανησυχία που εκφράζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την αναντιστοιχία μεταξύ της εκπαίδευσης και της αγοράς εργασίας. Είναι σαφές ότι η αποσύνδεση του εκάστοτε εκπαιδευτικού συστήματος από την αγορά εργασίας, ενδέχεται να οδηγήσει σε ανεπάρκεια δεξιοτήτων και, ακόμη χειρότερα, στην ανεργία (14). Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι πρέπει να δοθεί περισσότερη προσοχή στην επανεξέταση της εκπαίδευσης και της επαγγελματικής κατάρτισης και στην καλύτερη κατανόηση των δεσμών τους με την αγορά εργασίας, έτσι ώστε οι πρώτες να ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες της αγοράς. Υπογραμμίζει δε τη σημασία της συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων και της οργανωμένης κοινωνίας πολιτών στην παροχή επαγγελματικής κατάρτισης που να συνδέεται με την αγορά εργασίας (15).

4.2.2

Η κατάρτιση και η πιστοποίηση των δεξιοτήτων στις ΤΠΕ είναι πολύ σημαντικές για την αγορά εργασίας. Είναι, συνεπώς, απαραίτητο να γίνουν επενδύσεις στα κατάλληλα προγράμματα που θα διασφαλίζουν την απόκτηση αυτών των δεξιοτήτων, σε επίπεδο επαγγελματικής κατάρτισης και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και ιδίως υπέρ των νέων γυναικών. Η ΕΟΚΕ στηρίζει την πρόταση για την καθιέρωση ευρωπαϊκού σήματος ποιότητας για τη βιομηχανία, την εκπαίδευση και την πιστοποίηση στον τομέα των ΤΠΕ.

4.2.3

Η ΕΟΚΕ επαναβεβαιώνει το δικαίωμα όλων των ανθρώπων να αποκτήσουν γνώσεις και δεξιότητες που θα τους επιτρέψουν να ενταχθούν πλήρως στην επαγγελματική και την κοινωνική ζωή. Το δικαίωμα στην επαγγελματική κατάρτιση δεν θα πρέπει να αναγνωρίζεται μόνο στους νέους που πρόκειται να ενταχθούν στην αγορά εργασίας, αλλά και σε όλους τους εργαζόμενους, έτσι ώστε να μπορούν να ανανεώνουν τις γνώσεις τους και να ανταποκρίνονται στις προκλήσεις που δημιουργούν οι συνεχείς αλλαγές. Η απασχολησιμότητα δεν είναι κάτι που αφορά μόνο τους νέους.

4.2.4

Η μαθητεία στον χώρο εργασίας και ιδίως τα διττά εκπαιδευτικά συστήματα που συνδυάζουν την εκπαίδευση στην τάξη παράλληλα με πρακτική εμπειρία στο χώρο εργασίας μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο και να επιφέρουν τις αναγκαίες αλλαγές για τη δημιουργία απασχόλησης (16). Θα πρέπει, ωστόσο, να αποτελούν μέρος του εκπαιδευτικού συστήματος, γεγονός που συνεπάγεται ότι θα πρέπει να διασαφηνιστεί ο ρόλος των διαφόρων φορέων. Η ευαισθητοποίηση των σχολείων και των επιχειρήσεων σχετικά με αυτό το είδος μάθησης είναι ζωτικής σημασίας (17).

4.3.1

Η επίγνωση ότι η κατάσταση εξελίσσεται με ρυθμούς ταχύτερους παρά ποτέ (μετάβαση από μια βιομηχανική κοινωνία σε μια κοινωνία της γνώσης και έπειτα σε μια κοινωνία που λειτουργεί συνδεδεμένη σε δίκτυο) απαιτεί μια πιο δημιουργική και πρωτοποριακή προσέγγιση που να συνδέει διαφορετικούς τομείς και δραστηριότητες της ζωής ενός ανθρώπου, να αναγνωρίζει και να εκτιμά τους στόχους που επιτυγχάνονται και να δημιουργεί δεσμούς μεταξύ του πολιτισμού, της γενικής και της επαγγελματικής εκπαίδευσης και της αγοράς εργασίας, με έμφαση στη συμπληρωματικότητα ανάμεσα στη μη τυπική και την τυπική μάθηση, καθώς και στην προώθηση των ίσων ευκαιριών.

4.3.2

Η προαγωγή της μαθητείας έχει νόημα μόνο εφόσον παρέχονται στους πολίτες οι κατάλληλες προϋποθέσεις και εφόσον το εγχείρημα αυτό δεν εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο από την ατομική προσπάθεια που μπορεί και οφείλει να καταβάλει ο καθένας. Σε αντίθετη περίπτωση, οι ήδη υποβαθμισμένοι και περιθωριοποιημένοι κλάδοι θα παραμείνουν συνολικά στο περιθώριο. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ εκφράζει την ολοένα και εντονότερη ανησυχία της σχετικά με το γεγονός ότι η συμμετοχή ενηλίκων σε εκπαιδευτικά προγράμματα είναι πολύ μικρή. Η συμμετοχή των ενηλίκων πολιτών της ΕΕ στη διά βίου μάθηση, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ανέρχεται κατά μέσο όρο στο 8,9 %, ενώ σε 7 κράτη μέλη φτάνει μόλις το 5 %.

4.3.3

Είναι απαραίτητο να βελτιωθούν οι, κατά το παρόν τυπολατρικές, διαδικασίες αναγνώρισης των προσόντων που αποκτώνται εκτός του σχολείου (μη τυπική εκπαίδευση). Αξίζει, ωστόσο, να σημειωθεί ότι οι αποφάσεις θα πρέπει να αποτελούν προϊόν διαβουλεύσεων με τους ενδιαφερόμενους κοινωνικούς εταίρους και άλλες οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών, ενώ το κράτος θα πρέπει να εγγυάται την ποιότητα αυτής της αναγνώρισης. Οι εν λόγω διαδικασίες μπορούν να συμβάλουν αποτελεσματικά στην ανάδειξη των πλεονεκτημάτων της μη τυπικής εκπαίδευσης, ιδίως ενώπιον των κοινωνικών εταίρων. Θα πρέπει δε να παρασχεθεί όσο το δυνατόν ευρύτερη και κατανοητή πληροφόρηση σχετικά με τους τρόπους αναγνώρισης και αξιοποίησης των δεξιοτήτων.

4.3.4

Σε μια εποχή με υψηλούς δείκτες ανεργίας, κυρίως μεταξύ των νέων, η ανάγκη επανεξέτασης της απόκτησης δεξιοτήτων, κατά τρόπο πιο ανοικτό και ευέλικτο, αποτελεί βασική πρόκληση για την Ευρώπη, τόσο μεσοπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Για να ανταποκριθούν σε αυτές τις προκλήσεις, τα κράτη μέλη θα πρέπει μεταξύ άλλων:

4.3.5

Η ΕΟΚΕ στηρίζει την πρόθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να δημιουργήσει έναν ευρωπαϊκό χώρο δεξιοτήτων και προσόντων για την επίτευξη της σύγκλισης και της διαφάνειας ως προς την αναγνώριση των δεξιοτήτων και των επαγγελματικών προσόντων εντός της ΕΕ.

4.4.1

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την ανακοίνωση και αναγνωρίζει το σημαντικό ρόλο των καθηγητών και των εκπαιδευτικών στη βελτίωση της μάθησης και στην ενθάρρυνση των παιδιών και των νέων να αποκτήσουν τις απαραίτητες δεξιότητες που θα τους βοηθήσουν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης. Ως εκ τούτου, η έμφαση στην κατάρτιση και την πρόσληψη ικανών καθηγητών και εκπαιδευτικών θεωρείται μια αναγκαία και θετική στρατηγική.

4.4.2

Ωστόσο, παρά τον σημαντικό ρόλο των καθηγητών και εκπαιδευτικών στη βελτίωση της μάθησης, η διδασκαλία δεν είναι ο μόνος παράγοντας που την καθορίζει, καθώς δεν θα πρέπει να υποτιμούμε το κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο μέσα στο οποίο πραγματοποιείται.

4.4.3

Εν μέσω ριζικών οικονομικών, κοινωνικών και τεχνολογικών μεταβολών, το επάγγελμα του εκπαιδευτικού θα πρέπει να θεωρείται ως βασικό συστατικό για την προώθηση εκπαίδευσης υψηλής ποιότητας, ικανής να ανταποκριθεί στις ανάγκες της εποχής μας. Είναι, συνεπώς, ζωτικής σημασίας για την επίτευξη του εν λόγω στόχου η βελτίωση της ακαδημαϊκής και επαγγελματικής κατάρτισης των εκπαιδευτικών και η παροχή κατάλληλων αμοιβών και δυνατοτήτων σταδιοδρομίας, ώστε να γίνει πιο ελκυστικό το επάγγελμα αυτό στους νέους. Συν τοις άλλοις, είναι πολύ σημαντική η πιο ισόρροπη παρουσία των δύο φύλων στις προσλήψεις εκπαιδευτικών.

4.4.4

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι κατά την πρόσληψη των εκπαιδευτικών θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η διάσταση της ποικιλομορφίας, ιδίως από άποψη εθνοτικής προέλευσης, πολιτιστικής παράδοσης, θρησκείας, ηλικίας κλπ. Στο πλαίσιο δε της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων και της μετανάστευσης, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ενισχυθούν οι γλωσσικές γνώσεις και οι ικανότητες διαπολιτισμικής επικοινωνίας, τόσο των παιδιών και των νέων όσο και του εκπαιδευτικού σώματος, προκειμένου να βελτιωθεί η συνεργασία ακόμη και σε περιπτώσεις διαφορετικών μητρικών γλωσσών. Οι καθηγητές πρέπει να λάβουν την κατάλληλη κατάρτιση ώστε να είναι σε θέση να εργάζονται με μαθητές που κινδυνεύουν να εγκαταλείψουν πρόωρα το σχολείο ή βρίσκονται σε κατάσταση ένδειας, ζουν σε περιοχές υψηλού κοινωνικού κινδύνου ή απειλούνται με αποκλεισμό. Επομένως, χρειάζονται καθηγητές ικανοί να προσαρμοστούν σε ένα πολυπολιτισμικό και πολύπλευρο περιβάλλον μάθησης (18).

4.5.1

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει τη δέσμευση της Επιτροπής να εστιάσει περισσότερο την προσοχή της στη χρηματοδότηση της εκπαίδευσης και στην έναρξη διαλόγου με τους ενδιαφερομένους σχετικά με τα οφέλη των επενδύσεων στην εκπαίδευση (19). Επίσης, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρόθεση διερεύνησης, με τους κοινωνικούς εταίρους, των επιλογών για να αυξηθεί το επίπεδο της παροχής ποιοτικής κατάρτισης στον χώρο εργασίας.

4.5.2

Η ΕΟΚΕ θεωρεί πολύ θετική την προαγωγή του δημόσιου διαλόγου στα κράτη μέλη, σχετικά με τους μηχανισμούς βιώσιμης χρηματοδότησης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. Εντούτοις, σε πολλά κράτη μέλη οι σχετικές δαπάνες σημειώνουν φθίνουσα πορεία (20). Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει τη σημασία της ευρείας και συνεχούς συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων και των λοιπών οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών στην όλη διαδικασία. Συν τοις άλλοις, επικροτεί τις προσπάθειες που καταβάλλονται για τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στη συγχρηματοδότηση της εκπαίδευσης —ιδίως δε της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης— ταυτόχρονα όμως συνιστά την καθιέρωση σαφών κριτηρίων σχετικά με τις αρμοδιότητες που μοιράζονται εν προκειμένω οι διάφοροι τομείς (δημόσιος, ιδιωτικός και άλλοι). Αυτό, ωστόσο, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να απαλλάξει το κράτος από τις ευθύνες του, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, σχετικά με την εξασφάλιση κατάλληλης χρηματοδότησης και ποιοτικής εκπαίδευσης για όλους (21).

4.5.3

Η ΕΟΚΕ τονίζει και πάλι την πεποίθησή της για τη σημασία της κινητικότητας των νέων μέσω προγραμμάτων όπως τα Erasmus, Erasmus Mundus και «Νεολαία εν δράσει», η συμβολή των οποίων στην προσωπική ανάπτυξη των νέων και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και προσόντων αναγνωρίζεται από όλους. Συνεπώς, θα πρέπει να ενισχυθεί η χρηματοδότηση αυτών των προγραμμάτων μέσω του νέου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου και να βελτιωθεί η διαδικασία επιλογής των συμμετεχόντων, ώστε να παρέχονται ίσες, δίκαιες και πραγματικές ευκαιρίες σε όλους, με προγράμματα που ενθαρρύνουν τη συμμετοχή ορισμένων ειδικών ομάδων κινδύνου σε αυτές τις πρωτοβουλίες και λύσεις για την επίλυση των προβλημάτων που σχετίζονται με τα οικονομικά μέσα και με τα τυπικά προσόντα, στα οποία προσκρούουν πολλοί σπουδαστές και νέοι.

4.6.1

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή ως προς τη σημασία της ενίσχυσης της συνεργασίας με τους διάφορους φορείς και κοινωνικές ομάδες στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. Οι οργανώσεις επιτρέπουν την εποικοδομητική ανταλλαγή εμπειριών και δίνουν την ευκαιρία να συμμετάσχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία όλοι όσοι μπορούν να προσφέρουν και/ή να αναβαθμίσουν συγκεκριμένες δεξιότητες, ιδίως δε εκείνες που αναζητά η αγορά εργασίας.

4.6.2

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει τη σημασία της συμμετοχής στα του σχολείου όλων των ενδιαφερόμενων (οργανώσεων νέων, οργανώσεων τοπικών κοινωνιών, σχολείων και εκπαιδευτικών, γονέων και κηδεμόνων, επιχειρήσεων και συνδικάτων, αυτοδιοικητικών αρχών, εθνικών δημόσιων αρχών κ.ά.), με σαφείς στόχους, με τακτικές αξιολογήσεις και με επαρκή μέσα που να διασφαλίζουν τη βιωσιμότητά τους. Η ΕΟΚΕ ελπίζει ότι το πρόγραμμα «Erasmus για όλους» θα συμβάλει σημαντικά στη στήριξη, την ενίσχυση και την προώθηση των οργανώσεων που έχουν ως στόχο τη διασφάλιση της ποιοτικής εκπαίδευσης και των ίσων ευκαιριών. Η εκπαίδευση, ως ολιστική δραστηριότητα, απαιτεί ένα υψηλό επίπεδο επαγγελματικού προσανατολισμού σε συνδυασμό με υπηρεσίες παροχής επαγγελματικών συμβουλών. Είναι δε σκόπιμο να διαδοθούν οι ορθές πρακτικές πολλών σχολείων, τα οποία, μετά το σχολικό πρόγραμμα, μετατρέπονται σε κέντρα πολιτιστικών δραστηριοτήτων, συγκεντρώσεων και συνεχούς κατάρτισης που απευθύνονται σε διάφορες γενιές του πληθυσμού και σε διάφορες κοινωνικές ομάδες.

4.6.3

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει το σημαντικό ρόλο των οργανώσεων των νέων στην ενίσχυση της συμμετοχής των νέων και τη συμβολή τους στην επίλυση των καίριων προβλημάτων που σήμερα τους πλήττουν. Μεταξύ αυτών των προβλημάτων ξεχωρίζει ασφαλώς η ανεργία των νέων, τα υψηλότατα επίπεδα της οποίας κρίνονται απολύτως απαράδεκτα. Η δημιουργία εταιρικών σχέσεων με τις οργανώσεις αυτές για την ενθάρρυνση της απόκτησης άτυπων δεξιοτήτων όπως οι οργανωτικές, οι επικοινωνιακές, οι ηγετικές ικανότητες, η ανάληψη πρωτοβουλιών, η εκμάθηση ξένων γλωσσών κ.λπ., μπορεί να αποτελέσει μια θετική στρατηγική, εφόσον εξασφαλιστούν και οι αναγκαίοι πόροι για τις δραστηριότητές τους (22).

4.6.4

Η ΕΟΚΕ στηρίζει την ιδέα να δημιουργηθούν στα κράτη μέλη προγράμματα εγγύησης για τους νέους, τα οποία θα χρηματοδοτούνται από ειδικό ταμείο και θα εντάσσονται στο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο. Θεωρεί, ωστόσο, ότι 6 δισεκατομμύρια ευρώ προφανώς δεν επαρκούν, λαμβάνοντας υπόψη ότι μέρος του εν λόγω ποσού προέρχεται ήδη από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο.