Πολιτικό πλαισιο

H Ευρώπη χρειάζεται μια στρατηγική που θα τη βοηθήσει να βγεί ισχυρότερη από την οικονομική κρίση και που θα μετατρέψει την ΕΕ σε μια έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς οικονομία με υψηλά επίπεδα απασχόλησης, παραγωγικότητας και κοινωνικής συνοχής. Η Ευρώπη 2020 προσφέρει ένα όραμα όσον αφορά την κοινωνική οικονομία της αγοράς της Ευρώπης για τον 21ο αιώνα.

Παρόλο που η ενιαία αγορά δεν συγκαταλέγεται στις επτά εμβληματικές πρωτοβουλίες που προσδιορίστηκαν ως ουσιαστικής σημασίας για την επίτευξη των επιγραμματικών στόχων της στρατηγικής ΕΕ 2020, στην ανακοίνωση για την ΕΕ 2020 αναφέρεται ότι τα μέσα της ΕΕ, ιδίως η ενιαία αγορά, τα μέσα χρηματοδοτικής μόχλευσης και οι μηχανισμοί εξωτερικής πολιτικής θα ενεργοποιηθούν πλήρως με σκοπό την αντιμετώπιση των προβληματικών σημείων και την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής Ευρώπη 2020. Οι επιχειρησιακές προτάσεις για τη διασφάλιση της πλήρους συνεισφοράς αυτών των μέσων στη στρατηγική αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της Ευρώπης 2020.

Στη συνέχεια, η ανακοίνωση υπογραμμίζει ότι μια ισχυρότερη, βαθύτερη, εκτεταμένη ενιαία αγορά έχει ζωτική σημασία για την ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Με σκοπό την επανεκκίνηση της ενιαίας αγοράς, στα τέλη του 2009 ο Πρόεδρος Barroso ζήτησε από τον καθηγητή Mario Monti να καταρτίσει έκθεση στην οποία να προτείνονται συστάσεις και λύσεις. Ο καθηγητής Monti παρουσίασε την έκθεσή του το 2010, με τη διαπίστωση ότι η ενιαία αγορά διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο σε πολλούς άλλους τομείς χάραξης πολιτικής της ΕΕ οι οποίοι παρουσιάζουν μείζον πολιτικό ενδιαφέρον και υπάρχει κίνδυνος να μην αποδώσουν τα αναμενόμενα αν δεν μπορούν να στηριχτούν σε μια εύρωστη ενιαία αγορά.

Όσον αφορά ιδίως τα εμπορεύματα, ο καθηγητής Monti ανέφερε ότι για τη διατήρηση μιας δυναμικής και επεκτεινόμενης ενιαίας αγοράς για τα εμπορεύματα απαιτείται η αξιοποίηση της πλήρους εφαρμογής της δέσμης νομοθετικών μέτρων για τα εμπορεύματα που εγκρίθηκε το 2008, κυρίως αναφορικά με την αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης και εποπτείας της αγοράς.

Η παρούσα πρωτοβουλία αποτελεί σημαντικό βήμα για την εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου που εγκρίθηκε, στο πλαίσιο της «δέσμης για τα εμπορεύματα», στις 9 Ιουλίου 2008. Στόχος της δέσμης του 2008 ήταν να δοθεί ώθηση στην ελεύθερη κυκλοφορία ασφαλών εμπορευμάτων, μέσω της βελτίωσης της αποτελεσματικότητας της ενωσιακής νομοθεσίας για την ασφάλεια των προϊόντων, της ενίσχυσης της προστασίας των καταναλωτών και της δημιουργίας ίσων όρων ανταγωνισμού για τους οικονομικούς φορείς.

Εν μέσω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, αυτό παραμένει ιδιαίτερα σημαντικό σήμερα, δεδομένου ότι η εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς έχει ζωτική σημασία για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της ανάπτυξης και της απασχόλησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση – κύριων πολιτικών προτεραιοτήτων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπως καταδεικνύεται στην προτεινόμενη Πράξη για την Ενιαία Αγορά[1].

Η δεσμη νομοθετικων μετρων για τα εμπορευματα και η συμβολη της στην εσωτερικη αγορα

Η ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της εσωτερικής αγοράς, όπως κατοχυρώνεται στη Συνθήκη, και βρίσκεται στον ίδιο τον πυρήνα της ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Από τη δεκαετία του ’70 και μετά, μεγάλη ποικιλία εμπορευμάτων έγινε αντικείμενο κανονιστικών ρυθμίσεων από τη νομοθεσία της ΕΕ που έχει σχεδιαστεί για να εξασφαλίζεται η προστασία των καταναλωτών, των εργαζομένων στο χώρο εργασίας, του περιβάλλοντος, των ενεργειακών πόρων και άλλων θεμάτων κατά ενιαίο τρόπο, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία σε ολόκληρη την Ένωση.

Η θέσπιση της νομοθετικής τεχνικής της «νέας προσέγγισης» το 1985, με την οποία οι νομοθετικές απαιτήσεις περιορίζονται σε εκείνες που είναι ουσιαστικές και ρυθμίζουν αναλυτικά τεχνικά ζητήματα με βάση εναρμονισμένα ευρωπαϊκά πρότυπα, συνέβαλε στην επιτάχυνση της διαδικασίας εναρμόνισης, παρέχοντας σε ολόκληρους βιομηχανικούς κλάδους τη δυνατότητα να ωφεληθούν από την ελεύθερη κυκλοφορία.

Η νομοθεσία για την τεχνική εναρμόνιση αποδείχτηκε επιτυχημένη. Η εσωτερική αγορά εμπορευμάτων έχει γίνει πραγματικότητα ενώ, ταυτόχρονα, έχει εξασφαλιστεί υψηλός βαθμός ασφάλειας των εμπορευμάτων και έχει διευκολυνθεί η ελεύθερη κυκλοφορία τους σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ωστόσο, η εφαρμογή και η επιβολή αυτής της νομοθεσίας έχει αποκαλύψει μια σειρά αδυναμιών που υπονομεύουν την αποτελεσματικότητά της. Αυτό φαίνεται από τη συνεχιζόμενη παρουσία στην αγορά εμπορευμάτων που δεν συμμορφώνονται με τη νομοθεσία και είναι δυνητικά επικίνδυνα. Το γεγονός αυτό κλονίζει την εμπιστοσύνη στο σύστημα συνολικά, ενώ δημιουργεί άνισους όρους ανταγωνισμού για τους οικονομικούς φορείς. Οι αδυναμίες αυτές οφείλονται εν μέρει στις μη ικανοποιητικές επιδόσεις ορισμένων κοινοποιημένων οργανισμών και σε διάσπαρτες στη νομοθεσία ασυνέπειες οι οποίες καθιστούν την εφαρμογή της νομοθεσίας άνευ λόγου περίπλοκη για τους κατασκευαστές και τις αρχές.

Η μη συμμόρφωση μπορεί δυνητικά να βλάψει τους χρήστες των εμπορευμάτων. Ακόμη, μειώνει την ανταγωνιστικότητα των συμμορφούμενων εταιρειών, επειδή οι μη συμμορφούμενοι ανταγωνιστές τους αποκομίζουν αθέμιτα πλεονεκτήματα (για παράδειγμα, αποφεύγοντας τις δαπανηρές διαδικασίες αξιολόγησης της συμμόρφωσης).

Μια σοβαρή δυσχέρεια που αντιμετωπίζουν οι εθνικές αρχές εποπτείας της αγοράς είναι ότι, πολύ συχνά, τα μη συμμορφούμενα εμπορεύματα και οι προμηθευτές τους είναι δύσκολο να ιχνηλατηθούν, ιδίως όταν τα εμπορεύματα κατάγονται από τρίτες χώρες. Επιπροσθέτως, η εποπτεία της αγοράς στα κράτη μέλη δεν διενεργείται πάντα με την απαιτούμενη συνεκτικότητα ή αυστηρότητα, με συνέπεια να επιτρέπεται η κυκλοφορία δυνητικά επικίνδυνων εμπορευμάτων. Δεδομένου ότι η εποπτεία της αγοράς διενεργείται πρωτίστως σε εθνικό επίπεδο, υπάρχει επείγουσα ανάγκη βελτίωσης της παρακολούθησης, του συντονισμού και της ανταλλαγής πληροφοριών σε επίπεδο ΕΕ προκειμένου να εξασφαλίζεται πιο ομοιόμορφο επίπεδο ασφάλειας σε ολόκληρη την ΕΕ.

Οι νομοθετικές απαιτήσεις για τα εμπορεύματα γίνονται όλο και πιο περίπλοκες για τους οικονομικούς φορείς. Τα σύγχρονα εμπορεύματα έχουν γίνει πιο πολύπλοκα από άποψη τεχνολογίας και παρουσιάζουν διαφορετικούς κινδύνους απ’ ότι παλαιότερα, τόσο για την υγεία όσο και για την ασφάλεια των προσώπων και του περιβάλλοντος. Αυτό σημαίνει ότι οι κατασκευαστές και άλλοι οικονομικοί φορείς είναι πλέον αναγκασμένοι να αντιμετωπίζουν μεγάλο και διαρκώς αυξανόμενο αριθμό διαφορετικών νομοθετικών πράξεων που εφαρμόζονται ταυτόχρονα για ένα συγκεκριμένο προϊόν. Επιπλέον, σταδιακά έχουν εμφανιστεί ασυνέπειες στη νομοθεσία για τα προϊόντα - χρησιμοποιείται διαφορετική ορολογία για την περιγραφή εννοιών που, στην πράξη, είναι κοινές για όλη την εναρμονισμένη νομοθεσία (π.χ. διαδικασίες αξιολόγησης της συμμόρφωσης και ρήτρες διασφάλισης). Το τελευταίο πρόβλημα είναι σημαντικότερο απ’ ό,τι φαίνεται εκ πρώτης όψεως.

Ακόμη και μικρές αποκλίσεις είναι δυνατό να δημιουργήσουν δυσκολίες στους οικονομικούς φορείς ως προς την κατανόηση του τρόπου συμμόρφωσης με τις νομοθετικές απαιτήσεις της ΕΕ. Το γεγονός αυτό μπορεί να οδηγήσει έντιμους επιχειρηματίες να επενδύσουν σημαντικά σε τομείς που στην πραγματικότητα δεν είναι αναγκαίοι, πιστεύοντας ότι κατ’ αυτό τον τρόπο εξασφαλίζεται η συμμόρφωση. Ταυτόχρονα, οι ασυνέπειες και οι ασάφειες της νομοθεσίας παρέχουν στους ασυνείδητους επιχειρηματίες τρόπους για παράκαμψη των ελέγχων των δημόσιων αρχών. Συχνά, οι εθνικές αρχές δεν γνωρίζουν με σαφήνεια ποιούς ελέγχους πρέπει να διενεργήσουν και πότε. Κατά συνέπεια, τα κράτη μέλη (ακόμη και περιφέρειες κρατών μελών) υιοθετούν διαφορετικές προσεγγίσεις, με αποτέλεσμα η εποπτεία της αγοράς να διενεργείται χωρίς η περιοδικότητα, τα κριτήρια λειτουργίας και η αυστηρότητα να είναι ομοιόμορφα σε όλη την ΕΕ. Το γεγονός αυτό με τη σειρά του επιτρέπει να αναπτυχθούν άνισοι όροι ανταγωνισμού για τους οικονομικούς φορείς, είτε πρόκειται για κατασκευαστές είτε για εισαγωγείς.

Με βάση τις ανωτέρω παρατηρήσεις, το 2003 η Επιτροπή παρουσίασε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο ανακοίνωση για την εφαρμογή της νέας προσέγγισης η οποία εκδόθηκε το 1985[2]. Το συμπέρασμα που εξάγεται από την ανακοίνωση αυτή ήταν ότι η νομοθετική τεχνική της «νέας προσέγγισης» είναι αναγκαίο να επανεξεταστεί και να συμπληρωθεί με νομοθετικές απαιτήσεις για την πιστοποίηση των φορέων αξιολόγησης της συμμόρφωσης και με μια γενική πολιτική για την εποπτεία της αγοράς εμπορευμάτων.

Το νέο νομοθετικο πλαισιο και η εφαρμογη του

Ανταποκρινόμενη στην εν λόγω διαδικασία επανεξέτασης, η Επιτροπή παρουσίασε μια δέσμη μέτρων που έγινε γνωστή ως «η δέσμη για τα εμπορεύματα». Tα κείμενα του νέου νομοθετικού πλαισίου (NΝΠ) - ο κανονισμός (EK) αριθ. 765/2008 και η απόφαση αριθ. 768/2008/ΕΚ - εγκρίθηκαν ως μέρος της δέσμης (η οποία περιλάμβανε, επίσης, μια ανακοίνωση για την ταξινόμηση των αυτοκινήτων και μια πρόταση κανονισμού για την αμοιβαία αναγνώριση). Τα εν λόγω κείμενα υπερβαίνουν την απλή επανεξέταση της νέας προσέγγισης και διαμορφώνουν, πράγματι, ένα νέο νομοθετικό περιβάλλον για τον εναρμονισμένο τομέα.

Τα δύο κείμενα του νέου νομοθετικού πλαισίου συνιστούν σημαντική πολιτική τομή για τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς εμπορευμάτων, καθότι δεν εισάγουν απλώς μια βασική και συνεκτική προσέγγιση της πολιτικής τεχνικής εναρμόνισης σε σχέση με την ασφάλεια των προϊόντων, αλλά και ανοίγουν δρόμο για μια πραγματική και αποτελεσματική πολιτική εποπτείας της αγοράς για όλα τα εμπορεύματα που κυκλοφορούν στην αγορά, είτε κατάγονται από την ΕΕ είτε από τρίτες χώρες.

Ο στόχος των κειμένων του νέου νομοθετικού πλαισίου είναι να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα της νομοθεσίας για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας (και άλλων τομέων δημόσιου συμφέροντος) με τους εξής τρόπους:

- τη συμπλήρωση των στοιχείων που λείπουν από την ενωσιακή πολιτική, για παράδειγμα της πιστοποίησης και της εποπτείας της αγοράς, συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου των εμπορευμάτων από τρίτες χώρες·

- την αντιμετώπιση των αδυναμιών της υπάρχουσας κατάστασης με βάση την εικοσαετή πείρα από την εφαρμογή της νέας προσέγγισης παράλληλα με την πιο παραδοσιακή νομοθεσία·

- την επίτευξη συνοχής στη νομοθεσία η οποία σήμερα καλύπτει όλο και περισσότερους τομείς.

Τα δύο κείμενα συμβάλλουν, με διαφορετικό τρόπο το καθένα, στην ικανοποίηση αυτών των αναγκών και συμπληρώνουν την αλυσίδα ποιότητας της νομοθεσίας: (θεμελιώδεις) απαιτήσεις όσον αφορά την προστασία της υγείας και της ασφάλειας καθώς και άλλων τομέων δημόσιου συμφέροντος, απαιτήσεις ποιότητας για τους κατασκευαστές και τους φορείς αξιολόγησης της συμμόρφωσης, ένα σύστημα πιστοποίησης για να εξασφαλίζεται η ποιότητα των φορέων αξιολόγησης της συμμόρφωσης, διαφανείς διαδικασίες αξιολόγησης της συμμόρφωσης, ισχυρή εποπτεία της αγοράς και έλεγχοι των εμπορευμάτων από τρίτες χώρες. Ένας αδύναμος ή ελλείπων κρίκος σε αυτή την αλυσίδα μπορεί να επιτρέψει την πρόσβαση μη ασφαλών εμπορευμάτων στην αγορά και στον τελικό χρήστη, είτε ιδιώτη, είτε επαγγελματία. Τα κείμενα του νέου νομοθετικού πλαισίου είναι συμπληρωματικά έγγραφα, άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους και που αμφότερα έχουν πολύ στενή σχέση με την τομεακή νομοθεσία, την οποία στηρίζουν και συμπληρώνουν.

Ο κανονισμός θεσπίζει αρχές, κανόνες, δικαιώματα και υποχρεώσεις. Οι διατάξεις του ισχύουν άμεσα από την 1η Ιανουαρίου 2010 και εφαρμόζονται από τις εθνικές αρχές, ενώ η Επιτροπή βοηθά στην εξασφάλιση συντονισμένης προσέγγισης.

Η απόφαση περιλαμβάνει υποδείγματα διατάξεων με βάση διατάξεις πολλών υφιστάμενων πράξεων της ενωσιακής νομοθεσίας εναρμονισης, αλλά δεν έχει από μόνη της έννομο αποτέλεσμα. Ως ιδιάζουσα απόφαση (sui generis), αποτελεί δέσμευση εκ μέρους του ενωσιακού νομοθέτη για την εφαρμογή του περιεχομένου της, με το συστηματικότερο δυνατό τρόπο, στο σύνολο της νομοθεσίας για τα προϊόντα - παλαιότερης, σημερινής και μελλοντικής – και κατά συνέπεια, για τη διευκόλυνση της εφαρμογής από όλους τους εμπλεκομένους.

Οι πλήρεις συνέπειες του κανονισμού εξαρτώνται μέχρι ένα βαθμό από τη διαδικασία ενσωμάτωσης των διατάξεων της απόφασης στην τομεακή νομοθεσία.

Τα κείμενα του νέου νομοθετικού πλαισίου εφαρμόζονται σε συνδυασμό με την ενωσιακή νομοθεσία εναρμόνισης κατά τον ακόλουθο τρόπο:

- η τομεακή νομοθεσία ορίζει επίπεδα προστασίας της υγείας και της ασφάλειας και άλλων τομέων δημόσιου συμφέροντος, επιβάλλει απαιτήσεις στους οικονομικούς φορείς και στις εθνικές αρχές, επιλέγει τις ενδεδειγμένες διαδικασίες αξιολόγησης της συμμόρφωσης και περιλαμβάνει μηχανισμούς διασφάλισης·

- ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 765/2008 ορίζει κανόνες για την πιστοποίηση των φορέων αξιολόγησης της συμμόρφωσης που παρέχουν υπηρεσίες αξιολόγησης της συμμόρφωσης σύμφωνα με την τομεακή νομοθεσία και επιβάλλει υποχρεώσεις στις αρχές εποπτείας της αγοράς όσον αφορά την επιβολή των υποχρεώσεων που ορίζει η τομεακή νομοθεσία και τον έλεγχο των εμπορευμάτων από τρίτες χώρες.

Μέσω της διαδικασίας ευθυγράμμισης, οι διατάξεις της απόφασης αριθ. 768/2008/ΕΚ για τους ορισμούς, τις υποχρεώσεις των οικονομικών φορέων, τις απαιτήσεις ιχνηλασιμότητας, τα ενοποιημένα κριτήρια και διαδικασίες για την κοινοποίηση των φορέων αξιολόγησης της συμμόρφωσης και τις ενοποιημένες διαδικασίες αξιολόγησης της συμμόρφωσης, ενσωματώνονται όλες στην τομεακή νομοθεσία, έτσι ώστε οι διατάξεις εποπτείας της αγοράς που ορίζονται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 765/2008 να μπορούν να παράγουν πλήρη αποτελέσματα.

Η διαδικασια ευθυγραμμισησ και η παρουσα δεσμη

Για τη μελλοντική νομοθεσία, η Επιτροπή θα εξετάζει συστηματικά κατά πόσον είναι εφικτή η ενσωμάτωση των διατάξεων της απόφασης σε τομεακή νομοθεσία, με τη συχνότερη και πληρέστερη δυνατή ευθυγράμμιση. Όπου η Επιτροπή αποφασίζει να μην πραγματοποιήσει ευθυγράμμιση, η ακαταλληλότητα των διατάξεων της απόφασης πρέπει να επεξηγείται πλήρως. Η διαδικασία αυτή θα εφαρμόζεται εφόσον απαιτείται, όταν τροποποιείται η τομεακή νομοθεσία.

Μετά την έκδοση της απόφασης ανέκυψαν ορισμένες νομοθετικές πράξεις προς επανεξέταση. Η οδηγία για τα παιχνίδια αναθεωρήθηκε με την οδηγία 2009/48/EΚ, της 18ης Ιουνίου 2009[3], και είναι η πρώτη οδηγία που έχει ευθυγραμμιστεί πλήρως με την απόφαση αριθ. 768/2008/EK. Θα ακολουθήσουν και άλλες οδηγίες.

Το ζήτημα είναι τι πρέπει να γίνεται όταν στο εγγύς μέλλον δεν προβλέπεται επανεξέταση/αναθεώρηση της νομοθεσίας. Προφανώς, όσο συνεκτικότερη είναι η νομοθεσία για τα προϊόντα, τόσο πιο εύκολο είναι να γίνει κατανοητή και, επομένως, να υπάρξει συμμόρφωση και επιβολή. Οι οριζόντιες, μη τομεακά εναρμονισμένες λύσεις συμβάλλουν, βεβαίως, στη βελτίωση της συνοχής, όπως στις περιπτώσεις των διαδικασιών αξιολόγησης της συμμόρφωσης, των κανόνων για τους κοινοποιημένους οργανισμούς, κ.λπ.

Υπάρχει, κατά συνέπεια, μια πραγματική ανάγκη επανεξέτασης ορισμένων οδηγιών που δεν επρόκειτο κανονικά να επανεξεταστούν στο εγγύς μέλλον, έτσι ώστε να γίνει δυνατή η ενεργοποίηση των διατάξεων για την εποπτεία της αγοράς στους σχετικούς τομείς.

Προτείνεται, επομένως, να ευθυγραμμιστεί με την απόφαση μια δέσμη οδηγιών που δεν επρόκειτο να επανεξεταστούν αλλά τις οποίες θα ωφελούσαν οι διατάξεις για την εποπτεία της αγοράς και άλλα διατομεακά θέματα, χωρίς να τεθούν υπό αμφισβήτηση οι καθαρά τομεακές θεωρήσεις.

Ο στόχος αυτής της δέσμης είναι, κατά συνέπεια, η τροποποίηση επιλεγμένων οδηγιών με μόνο σκοπό την ενσωμάτωση των οριζόντιων διατάξεων της απόφασης σε μια ενιαία, απλουστευμένη διαδικασία, χωρίς επανεξέταση τομεακών ζητημάτων, προκειμένου τα άμεσα οφέλη του νέου νομοθετικού πλαισίου να γίνουν αισθητά σε όσο δυνατόν περισσότερους τομείς.

Για να μεγιστοποιηθεί η νομική σαφήνεια, η Επιτροπή επέλεξε τη νομοθετική τεχνική της αναδιατύπωσης. Η αναδιατύπωση και η διοργανική συμφωνία μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής αναμένεται να βοηθήσουν ώστε η συζήτηση να επικεντρωθεί στη διαδικασία συναπόφασης για την οριζόντια ευθυγράμμιση των κειμένων με την απόφαση αριθ. 768/2008/EK και να αποφευχθεί η επανέναρξη συζητήσεων για θέματα που αφορούν τους επιμέρους τομείς.

Οι οδηγίες θα πρέπει επίσης να ευθυγραμμιστούν με την ορολογία και τις διατάξεις της συνθήκης της Λισαβόνας. Συγκεκριμένα, πρέπει να συμπεριληφθούν οι νέες διατάξεις περί επιτροπολογίας, δεδομένου ότι ορισμένες από τις σχετικές οδηγίες αφορούν τη σύσταση επιτροπών.

Η επιλογη των σχετικων οδηγιων

Μετά την έκδοση του νέου νομοθετικού πλαισίου τον Ιούλιο του 2008, οι υπηρεσίες της Επιτροπής εξέτασαν τη νομοθεσία για τα προϊόντα προκειμένου να προσδιορίσουν τις πράξεις που θα πρέπει να αναθεωρηθούν εντός της προσεχούς 3ετίας-5ετίας (δηλαδή, μέχρι το 2013) για τομεακούς λόγους (π.χ. για να αποσαφηνιστεί ή να επεκταθεί το πεδίο εφαρμογής τους, για να επικαιροποιηθούν οι απαιτήσεις ασφάλειας κ.λπ.). Το μεγαλύτερο μέρος της ισχύουσας νομοθεσίας χρειαζόταν επικαιροποίηση για τομεακούς λόγους και οι εν λόγω μεμονωμένες αναθεωρήσεις παρουσιάζονται στο πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής. Η ευθυγράμμιση θα πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο αυτών των αναθεωρήσεων.

Η Επιτροπή επίσης αναζήτησε νομοθετικές πράξεις με δομή και προσέγγιση παρόμοιες με εκείνες των διατάξεων της απόφασης αριθ. 768/2008/EK για να αποτελέσουν τμήμα ενός εγχειρήματος αφιερωμένου εξ ολοκλήρου στην ευθυγράμμιση με την απόφαση. Ως εκ τούτου, η επιλογή των οδηγιών αυτομάτως περιορίστηκε στις οδηγίες που εκδόθηκαν σύμφωνα με την τεχνική της νέας προσέγγισης, δεδομένου ότι η λοιπή νομοθεσία (ιδίως οι παλαιότερες οδηγίες ή οι οδηγίες της παραδοσιακής προσέγγισης) θα απαιτούσε διεξοδικότερη προσαρμογή που θα υπερέβαινε την απλή «ευθυγράμμιση».

Η διαδικασία αυτή οδήγησε την Επιτροπή στον προσδιορισμό δέκα οδηγιών της νέας προσέγγισης που πρόκειται να συμπεριληφθούν στην εν λόγω δέσμη ευθυγράμμισης:

- Οδηγία για τις εκρηκτικές ύλες εμπορικής χρήσης: οδηγία 93/15/ΕΟΚ για την εναρμόνιση των διατάξεων περί της εμπορίας και του ελέγχου των εκρηκτικών υλών εμπορικής χρήσης·

- Οδηγία για τις συσκευές που προορίζονται για χρήση σε εκρήξιμες ατμόσφαιρες: οδηγία 94/9/EK σχετικά με την προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών για τις συσκευές και τα συστήματα προστασίας που προορίζονται για χρήση σε εκρήξιμες ατμόσφαιρες·

- Οδηγία για τους ανελκυστήρες : οδηγία 95/16/ΕΚ για την προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών σχετικά με τους ανελκυστήρες·

- Οδηγία για τον εξοπλισμό υπό πίεση: οδηγία 97/23/ΕΚ για την προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών σχετικά με τον εξοπλισμό υπό πίεση·

- Οδηγία για τα όργανα μετρήσεων: οδηγία 2004/22/ΕΚ για τα όργανα μετρήσεων·

- Οδηγία για την ηλεκτρομαγνητική συμβατότητα: οδηγία 2004/108/ΕΚ για την προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών σχετικά με την ηλεκτρομαγνητική συμβατότητα

- Οδηγία για τη χαμηλή τάση: οδηγία 2006/95/ΕΚ περί προσεγγίσεως των νομοθεσιών των κρατών μελών των αναφερομένων στο ηλεκτρολογικό υλικό που προορίζεται να χρησιμοποιηθεί εντός ορισμένων ορίων τάσεως·

- Οδηγία για τα είδη πυροτεχνίας: οδηγία 2007/23/EΚ σχετικά με τη διάθεση στην αγορά ειδών πυροτεχνίας·

- Οδηγία για τα όργανα ζύγισης μη αυτόματης λειτουργίας: οδηγία 2009/23/ΕΚ σχετικά με τα όργανα ζύγισης μη αυτόματης λειτουργίας·

- Οδηγία για τα απλά δοχεία πίεσης : οδηγία 2009/105/ΕΚ σχετικά με τα απλά δοχεία πίεσης.

Το μείζον κοινό χαρακτηριστικό αυτών των οδηγιών είναι η παρόμοια δομή τους: ορισμοί, ουσιώδεις απαιτήσεις υγείας και ασφάλειας, παραπομπές σε εναρμονισμένα ευρωπαϊκά πρότυπα, απαιτήσεις για τους κατασκευαστές, απαιτήσεις ιχνηλασιμότητας και απαιτήσεις αξιολόγησης της συμμόρφωσης (όλες οι οδηγίες προβλέπουν διαδικασίες αξιολόγησης της συμμόρφωσης, ενώ οκτώ από αυτές απαιτούν την παρέμβαση κοινοποιημένων οργανισμών) και μηχανισμοί διασφάλισης.

Μερικές από τις οδηγίες άπτονται πολλών τομέων (συγκεκριμένα, χαμηλή τάση, ηλεκτρομαγνητική συμβατότητα, όργανα μετρήσεων, εξοπλισμός για χρήση σε εκρήξιμες ατμόσφαιρες και εξοπλισμός υπό πίεση), με συνέπεια να ενδυναμώνονται τα αναμενόμενα πλεονεκτήματα της ευθυγράμμισης για τους οικονομικούς φορείς και τις εθνικές αρχές που είναι αρμόδιες για την εποπτεία των συγκεκριμένων αγορών.

Οι εμπλεκόμενοι τομείς είναι πολύ σημαντικοί βιομηχανικοί κλάδοι που αντιμετωπίζουν σοβαρό διεθνή ανταγωνισμό και συνεπώς θα αποκομίσουν οφέλη από την απλούστευση και την εγγύηση ίσων όρων ανταγωνισμού στην αγορά της ΕΕ.

Τα βασικά δεδομένα για μερικούς από τους τομείς αυτούς μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:

Οι οδηγίες για τη χαμηλή τάση και την ηλεκτρομαγνητική συμβατότητα καλύπτουν όλες τις οικιακές και επαγγελματικές ηλεκτρικές συσκευές που αντιστοιχούν σε παραγωγή περίπου 235,59 δισ. ευρώ για εξοπλισμό που καλύπτεται από την οδηγία για τη χαμηλή τάση και 200,12 δισ. ευρώ για εξοπλισμό που καλύπτεται από την οδηγία για την ηλεκτρομαγνητική συμβατότητα. Το εμπορικό ισοζύγιο είναι αρνητικό (οδηγία για τη χαμηλή τάση: 103,93 δισ. ευρώ για εισαγωγές και 83,09 δισ. ευρώ για εξαγωγές. Εκτιμάται ότι η εσωτερική κατανάλωση ανέρχεται σε 256,42 δισ. ευρώ. Οδηγία για την ηλεκτρομαγνητική συμβατότητα: 100,78 δισ. ευρώ για εισαγωγές και 76,07 δισ. ευρώ για εξαγωγές. Εκτιμάται ότι η εσωτερική κατανάλωση ανέρχεται σε 224,83 δισ. ευρώ).

Η οδηγία για τις συσκευές που προορίζονται για χρήση σε εκρήξιμες ατμόσφαιρες καλύπτει κάθε προϊόν το οποίο αναμένεται να χρησιμοποιηθεί σε εκρήξιμη ατμόσφαιρα, είτε λειτουργεί με ηλεκτρική ενέργεια, με μηχανικό τρόπο ή με πίεση (μεταλλεία, εργοστάσια πετροχημικών, βιομηχανικές μονάδες, πρατήρια ανεφοδιασμού κ.λπ.). Η παραγωγή είναι της τάξης των 2,2 δισ. ευρώ περίπου και το εμπορικό της ισοζύγιο είναι θετικό: οι εισαγωγές ανέρχονται σε 400 εκατ. ευρώ, ενώ η εκτιμούμενη εσωτερική κατανάλωση είναι 1,9 δισ. ευρώ, το 86% της εσωτερικής παραγωγής.

Ο κλάδος των οργάνων μετρήσεων (συμπεριλαμβανομένων των οργάνων ζύγισης μη αυτόματης λειτουργίας) που καλύπτει όλα τα όργανα μετρήσεων για το νερό, το φυσικό αέριο, το πετρέλαιο και όλα τα λοιπά υγρά και περιλαμβάνει όλα τα όργανα ζύγισης του λιανικού εμπορίου, έχει παραγωγή 5,75 δισ. ευρώ περίπου. Τα περισσότερα όργανα κατασκευάζονται στην ΕΕ, ενώ οι εισαγωγές αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το ένα τέταρτο της παραγωγής της ΕΕ.

Τα είδη πυροτεχνίας, που εκτός από τα πυροτεχνήματα καλύπτουν και την τεχνολογία των αερόσακων για αυτοκίνητα, έχουν παραγωγή ύψους 4,2 δισ. ευρώ (2,8 δισ. ευρώ για τους αερόσακους). Το γεγονός ότι το 95% των πυροτεχνημάτων παράγονται εκτός της ΕΕ τονίζει την ανάγκη για ισχυρές απαιτήσεις ιχνηλασιμότητας.

Ο εξοπλισμός υπό πίεση (συμπεριλαμβανομένων των απλών δοχείων υπό πίεση) μπορεί να εμπίπτει σε πολλούς διαφορετικούς τομείς επειδή χρησιμοποιείται κυρίως ως συστατικό μεγαλύτερου τελικού προϊόντος. Τα εμπορεύματα που συμπεριλαμβάνουν εξοπλισμό υπό πίεση καλύπτουν από καταναλωτικά αγαθά (π.χ. χύτρες ταχύτητας, οικιακά συστήματα κλιματισμού, πυροσβεστήρες, κ.λπ.) έως βιομηχανικά προϊόντα (π.χ. δοχεία υπό πίεση και σωληνώσεις σε εργοστάσια χημικών, διάφορα είδη μηχανημάτων, κ.λπ.).

Με βάση τα ανωτέρω, φαίνεται καθαρά η σημασία των εν λόγω τομέων και τονίζεται ότι η αύξηση της νομοθετικής συνοχής και η δυνατότητα αποτελεσματικής εποπτείας της αγοράς, ιδίως σε σχέση με εμπορεύματα καταγωγής τρίτων χωρών, θα έχουν ιδιαίτερα θετικές συνέπειες.

Το περιεχομενο των προτασεων

Το περιεχόμενο των προτάσεων που καλύπτονται από την παρούσα πρωτοβουλία περιορίζεται αυστηρά στην ευθυγράμμιση με την απόφαση αριθ. 768/2008/ΕΚ και τη νέα ορολογία της συνθήκης της Λισαβόνας (συμπεριλαμβανομένων των νέων διατάξεων περί επιτροπολογίας). Πιο συγκεκριμένα, θα ευθυγραμμιστούν οι ορισμοί, οι απαιτήσεις ιχνηλασιμότητας, οι υποχρεώσεις των οικονομικών φορέων, τα κριτήρια και οι διαδικασίες επιλογής των φορέων αξιολόγησης της συμμόρφωσης (κοινοποιημένοι οργανισμοί) και οι απαιτήσεις για την αξιολόγηση της συμμόρφωσης.

Η γλώσσα που χρησιμοποιείται στις διατάξεις της απόφασης έχει διατηρηθεί στο μέτρο του δυνατού, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις έχει προσαρμοστεί προκειμένου να καθίσταται δυνατή η ορθή και ουσιαστική ενσωμάτωση στις οδηγίες. Έτσι, η ορολογία μπορεί να διαφέρει από τη μια οδηγία στην άλλη, αλλά το νόημα και οι νομικές υποχρεώσεις θα είναι τα ίδια.

Η ουσία της ευθυγράμμισης των δέκα οδηγιών μπορεί να συνοψιστεί ως εξής:

1. Μέτρα που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση του προβλήματος της μη συμμόρφωσης:

2. Υποχρεώσεις των εισαγωγέων και των διανομέων να εξακριβώνουν αν τα εμπορεύματα φέρουν τη σήμανση CE, αν συνοδεύονται από τα απαιτούμενα έγγραφα και αν φέρουν πληροφορίες για την ιχνηλασιμότητα. Επιβάλλονται πρόσθετες υποχρεώσεις στους εισαγωγείς.

3. Υποχρεώσεις των κατασκευαστών να παρέχουν οδηγίες και πληροφορίες για την ασφάλεια σε μια γλώσσα που κατανοείται εύκολα από τους καταναλωτές και τους τελικούς χρήστες, καθώς και να διεξάγουν δοκιμές με δειγματοληψία και παρακολούθηση των προϊόντων.

4. Υποχρεώσεις ιχνηλασιμότητας σε κάθε στάδιο της αλυσίδας διανομής: οι κατασκευαστές και οι εισαγωγείς πρέπει να τοποθετούν το όνομα και τη διεύθυνσή τους στα προϊόντα· κάθε οικονομικός φορέας πρέπει να μπορεί να ενημερώνει τις αρχές από τις οποίες αγόρασε ένα προϊόν και εκείνες στις οποίες το προμήθευσε.

5. Αναδιοργάνωση της διαδικασίας των ρητρών διασφάλισης (εποπτεία της αγοράς), ώστε να αποσαφηνίζεται ο τρόπος ενημέρωσης των αρμόδιων για την επιβολή αρχών για την ύπαρξη επικίνδυνων προϊόντων και να εξασφαλίζεται η λήψη των ίδιων μέτρων σε όλα τα κράτη μέλη σε σχέση με τα εν λόγω προϊόντα.

6. Μέτρα με σκοπό να εξασφαλίζεται η ποιότητα της εργασίας των κοινοποιημένων οργανισμών:

7. Ενίσχυση των απαιτήσεων κοινοποίησης για τους κοινοποιημένους οργανισμούς (συμπεριλαμβανομένων των υπεργολάβων και των θυγατρικών εταιρειών) όπως αμεροληψία, επάρκεια διεξαγωγής των δραστηριοτήτων τους και εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών που εκπονούνται από ομάδες συντονισμού.

8. Αναθεωρημένη διαδικασία κοινοποίησης : όταν τα κράτη μέλη πραγματοποιούν κοινοποίηση ενός οργανισμού πρέπει να περιλαμβάνουν πληροφορίες σχετικά με την αξιολόγηση της επάρκειας του συγκεκριμένου οργανισμού. Τα λοιπά κράτη μέλη μπορούν να διατυπώσουν αντιρρήσεις στην κοινοποίηση εντός ορισμένης προθεσμίας.

9. Απαιτήσεις για τις κοινοποιούσες αρχές (δηλαδή τις εθνικές αρχές που είναι αρμόδιες για την αξιολόγηση, την κοινοποίηση και την παρακολούθηση των κοινοποιημένων οργανισμών), όπως αντικειμενικότητα και αμεροληψία κατά τη διεξαγωγή των δραστηριοτήτων τους.

10. Υποχρεώσεις πληροφόρησης : οι κοινοποιημένοι οργανισμοί οφείλουν να ενημερώνουν τις κοινοποιούσες αρχές σχετικά με τις απορρίψεις, τους περιορισμούς, τις αναστολές και τις ανακλήσεις των πιστοποιητικών.

11. Μέτρα που προορίζονται για την εξασφάλιση μεγαλύτερης συνεκτικότητας μεταξύ των οδηγιών:

12. Ευθυγράμμιση των ορισμών και της ορολογίας που χρησιμοποιούνται συνήθως.

13. Ευθυγράμμιση των κειμένων των διαδικασιών αξιολόγησης της συμμόρφωσης.

Θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι τα ζητήματα που αφορούν την εφαρμογή της πολιτικής της ΕΕ για την τυποποίηση, τα οποία θα μπορούσαν να έχουν επιπτώσεις στην εφαρμογή των οδηγιών που καλύπτονται από την παρούσα πρωτοβουλία, εξετάζονται στο πλαίσιο ξεχωριστής πρωτοβουλίας (της δέσμης τυποποίησης).

ΣυμπEρασματα

Η Επιτροπή αποδίδει μεγάλη σημασία σε αυτές τις προτάσεις που συμβάλλουν σημαντικά στον πολιτικό στόχο της εύρυθμης λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς για τους καταναλωτές, τους επαγγελματίες και τους οικονομικούς φορείς γενικά. Οι ευθυγραμμιζόμενες οδηγίες θα βοηθήσουν στην ενδυνάμωση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων και θα εγγυώνται ίσους όρους ανταγωνισμού για όλους, προστατεύοντας τους νομοταγείς οικονομικούς φορείς από τους ασυνείδητους.

Η παρούσα πρωτοβουλία συνάδει, επίσης, με το στόχο της Επιτροπής για βελτίωση και απλούστευση της νομοθεσίας, δεδομένου ότι δημιουργεί συνοχή και ενότητα στη νομοθεσία πολλών διαφορετικών βιομηχανικών κλάδων και κατά συνέπεια βοηθά στην καλύτερη κατανόηση, εφαρμογή, τήρηση και επιβολή της νομοθεσίας της ΕΕ.

Η Επιτροπή έχει επιλέξει νομοθετικά μέσα για την εν λόγω δέσμη με βάση το γεγονός ότι οι μόνες τροποποιήσεις που πραγματοποιούνται αφορούν την ευθυγράμμιση με τις διατάξεις του νέου νομοθετικού πλαισίου. Δεν έχουν γίνει αλλαγές στις ουσιαστικές τεχνικές πτυχές της σχετικής ειδικής τομεακής νομοθεσίας[4]. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να εξετάσουν τη δέσμη ως ενιαίο σύνολο, προκειμένου να εξασφαλίζεται η συνολική συνοχή την οποία συνεπάγεται η τεχνική της αναδιατύπωσης και να αποφύγουν τον κατακερματισμό σε επιμέρους συζητήσεις για κάθε τομέα.

[1] COM(2011) 206 τελικό της 13.4.2011.

[2] Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: Ενίσχυση της εφαρμογής των οδηγιών της νέας προσέγγισης, COM(2003) τελικό της 7.5.2003.

[3] ΕΕ L 170 της 30.6.2009, σ. 1.

[4] Προβλέπεται μία εξαίρεση όσον αφορά την οδηγία για τα είδη πυροτεχνίας. Η Επιτροπή προτείνει μια μικρή διόρθωση στο παράρτημα Ι σημείο 4, προκειμένου να αποφεύγεται η αθέλητη απαγόρευση των αερόσακων και ορισμένων άλλων ειδών πυροτεχνίας μετά την 4η Ιουλίου 2013. Η τροποποίηση είναι σχετικά μικρή από πλευράς αλλαγής του υπάρχοντος κειμένου. Κατά συνέπεια, κρίνεται σκοπιμότερο και αποτελεσματικότερο να παραμείνει η οδηγία στη δέσμη παρά να διενεργηθεί ανεξάρτητη διαδικασία αναθεώρησης.