3.5.2011

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 132/71

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. …/… του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 648/2004 όσον αφορά τη χρήση φωσφορικών αλάτων και άλλων φωσφορικών ενώσεων στα οικιακά απορρυπαντικά πλυντηρίων ρούχων»

COM(2010) 597 τελικό — 2010/0298 (COD)

2011/C 132/12

Μόνος εισηγητής: Νίκος ΛΙΟΛΙΟΣ

Στις 10 και στις 24 Νοεμβρίου 2010 αντίστοιχα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο αποφάσισαν να ζητήσουν τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής, σύμφωνα με το άρθρο 114 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σχετικά με την

Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση του κανονισμού αριθ. 648/2004/ΕΚ όσον αφορά την χρήση φωσφορικών αλάτων και άλλων φωσφορικών ενώσεων στα οικιακά απορρυπαντικά πλυντηρίων ρούχων

COM(2010) 597 τελικό — 2010/0298 (COD).

Το ειδικευμένο τμήμα «Γεωργία, ανάπτυξη της υπαίθρου και περιβάλλον», στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 28 Φεβρουαρίου 2011.

Κατά την 470ή σύνοδο ολομέλειας της 15ης και 16ης Μαρτίου 2011 (συνεδρίαση της 15ης Μαρτίου), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε την ακόλουθη γνωμοδότηση με 174 ψήφους υπέρ, 1 ψήφο κατά και 9 αποχές.

1. Συμπεράσματα

1.1 Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει την ανάγκη για την αναθεώρηση του κανονισμού αριθ. 648/2004/ΕΚ όσον αφορά περιορισμούς στη χρήση των φωσφορικών αλάτων και άλλων ενώσεων του φωσφόρου στα οικιακά απορρυπαντικά πλυντηρίων ρούχων, για τους ακόλουθους λόγους:

—	Αν και η παρουσία των φωσφορικών αλάτων στα απορρυπαντικά συντελεί στον ευτροφισμό σε ένα μάλλον χαμηλό ποσοστό σε σύγκριση με άλλες πηγές, οι περιορισμοί στη χρήση τους φαίνεται να είναι η πιο αποδοτική επιλογή πολιτικής στη μείωση του κινδύνου ευτροφισμού σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

—

Είναι απολύτως απαραίτητο να εξασφαλιστεί μια πλήρως εναρμονισμένη εσωτερική αγορά για τα απορρυπαντικά πλυντηρίων ρούχων, εξαλείφοντας έτσι κάθε πρόσθετο κόστος για τη βιομηχανία και τις διοικήσεις λόγω του κατακερματισμού της αγοράς και την απαίτηση για αμοιβαία αναγνώριση όσον αφορά απορρυπαντικά με φωσφορικά που μπορεί να εισάγονται και να γίνονται δεκτά για κατανάλωση σε μια χώρα της ΕΕ, ακόμη και αν έχει ισχύουσα νομοθεσία για περιορισμούς στα φωσφορικά άλατα, εφόσον διατίθενται νομίμως στην αγορά οποιασδήποτε άλλης χώρας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

—

Οι εθνικές δημόσιες διοικήσεις στα κράτη μέλη τα οποία έχουν θεσπίσει νομοθεσία σχετικά με τα φωσφορικά άλατα στα απορρυπαντικά για την καταπολέμηση του ευτροφισμού ενδέχεται να έχουν αυξημένες δυσκολίες να εφαρμόσουν τη νομοθεσία τους, που απορρέουν από τις υποχρεώσεις τους σχετικά με την αμοιβαία αναγνώριση σύμφωνα με τον κανονισμό αριθ. 764/2008/ΕΚ.

—	Μια ενιαία δράση σε επίπεδο ΕΕ θα ήταν πολύ πιο αποτελεσματική από πολλαπλές ενέργειες των κρατών μελών.

1.2 Η ΕΟΚΕ επικροτεί τη γενική προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία, παράλληλα με την επιδιωκόμενη μείωση του κινδύνου ευτροφισμού για το υδάτινο περιβάλλον, εξετάζει την τεχνική και κοινωνικο-οικονομική εφικτότητα και τις συνέπειες της αντικατάστασης των φωσφορικών αλάτων στα απορρυπαντικά όσον αφορά την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα.

1.2.1 Σύμφωνα με αυτό το σκεπτικό, η ΕΟΚΕ ευνοεί την επιλογή 4, η οποία προβλέπει ότι τα φωσφορικά άλατα θα ήταν σκόπιμο να περιοριστούν μόνο στα οικιακά απορρυπαντικά πλυντηρίων ρούχων και όχι στα απορρυπαντικά αυτόματων πλυντηρίων πιάτων (ADW) ή στα ιδρυματικά και βιομηχανικά (I&) απορρυπαντικά.

1.3 Η πρόταση δεν εισάγει πολλά νέα στοιχεία, αλλά απλώς επιβάλλει νομικά σε επίπεδο ΕΕ και διασφαλίζει την ήδη υπάρχουσα πτωτική τάση στη χρήση των φωσφορικών αλάτων και άλλων ενώσεων του φωσφόρου στα οικιακά απορρυπαντικά πλυντηρίων ρούχων. Η ΕΟΚΕ σημειώνει τη δέσμευση της Επιτροπής να ελαχιστοποιήσει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις αυτής της κατηγορίας προϊόντων ευρείας κατανάλωσης. Η συνεκτίμηση των συστάσεων που διατυπώνει η ΕΟΚΕ στην παρούσα γνωμοδότηση θα προσδώσει μεγαλύτερη βαρύτητα στην πρόθεση αυτή. Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι οι κατασκευαστές οικιακών απορρυπαντικών πλυντηρίων ρούχων, με την κυρίως εθελοντική υιοθέτηση εναλλακτικών λύσεων για αντικατάσταση των φωσφορικών αλάτων, έχουν συμβάλει σημαντικά στον περιορισμό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των προϊόντων τους.

1.4 Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι, από την αναθεώρηση του κανονισμού αριθ. 648/2004/ΕΚ σχετικά με τον περιορισμό των φωσφορικών αλάτων και άλλων ενώσεων του φωσφόρου στα απορρυπαντικά πλυντηρίων ρούχων και μέχρι την εφαρμογή των σχετικών διατάξεων, θα πρέπει να δοθεί ο απαιτούμενος χρόνος προσαρμογής και προετοιμασίας. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι απαιτούνται από ένα έως δύο έτη, ιδίως για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, προκειμένου να αναμορφωθούν οι συνθέσεις των προϊόντων και να υλοποιηθούν οι απαιτούμενες αλλαγές στον εξοπλισμό και στις παραγωγικές διαδικασίες.

2. Εισαγωγή

2.1 Τα φωσφορικά άλατα, και συγκεκριμένα το τριπολυφωσφορικό νάτριο, χρησιμοποιούνται στα απορρυπαντικά για να μειώσουν τη σκληρότητα του νερού ώστε να επιτρέψουν σε αυτά να δράσουν αποτελεσματικά. Ωστόσο, τα φωσφορικά άλατα μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά το υδάτινο περιβάλλον και να διαταράξουν την οικολογική ισορροπία συνεισφέροντας στην αύξηση της ανάπτυξης των φυκών, ένα φαινόμενο που ονομάζεται ευτροφισμός. Αν και τα φωσφορικά άλατα των απορρυπαντικών αποτελούν μόλις τον τρίτο παράγοντα που συνεισφέρει στην αύξηση των φωσφορικών αλάτων στο υδάτινο περιβάλλον, ο περιορισμός των φωσφορικών αλάτων στα απορρυπαντικά πλυντηρίων ρούχων κρίνεται, από τεχνική και οικονομική άποψη, ως η πλέον εφικτή λύση προκειμένου να μειωθούν ο κίνδυνοι εμφάνισης του φαινομένου του ευτροφισμού.

2.2 Ο κανονισμός αριθ. 648/2004/ΕΚ για τα απορρυπαντικά εναρμονίζει τη διάθεση των απορρυπαντικών στην αγορά όσον αφορά την επισήμανση των απορρυπαντικών και τη βιοδιασπασιμότητα των επιφανειοδραστικών ουσιών που περιέχουν. Λαμβάνοντας υπόψη τις ανησυχίες σχετικά με τον ευτροφισμό, με το άρθρο 16 του κανονισμού ζητείται από την Επιτροπή μέχρι τις 8 Απριλίου 2007 να «αξιολογεί, υποβάλλει σχετική έκθεση και, εφόσον απαιτείται, υποβάλλει νομοθετική πρόταση σχετικά με τη χρήση των φωσφορικών αλάτων με σκοπό τη σταδιακή κατάργησή τους ή τον περιορισμό [τους] σε ειδικές εφαρμογές». Η Επιτροπή παρουσίασε την έκθεσή της (1) το 2007, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η κατάσταση των γνώσεων όσον αφορά τη συμβολή των φωσφορικών των απορρυπαντικών στο φαινόμενο του ευτροφισμού ήταν ανεπαρκής, αλλά αναπτύσσεται ραγδαία. Οι επιστημονικές εργασίες που διενεργήθηκαν αργότερα, καθώς και πληροφορίες σχετικά με τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις των πιθανών περιορισμών, αποτέλεσαν τη βάση για την τελική έκθεση αξιολόγησης του αντικτύπου (2), η οποία αναλύει μια σειρά επιλογών πολιτικής για την αντιμετώπιση της χρήσης των φωσφορικών αλάτων στα απορρυπαντικά.

2.3 Η Επιτροπή ξεκίνησε μια σειρά μελετών για να διαπιστωθεί εάν οι περιορισμοί σχετικά με τα φωσφορικά άλατα στα απορρυπαντικά θα ήταν δικαιολογημένοι, προκειμένου να μειωθεί ο ευτροφισμός στην ΕΕ (3). Οι μελέτες αυτές αποτέλεσαν τη βάση για περαιτέρω διαβουλεύσεις με τα κράτη μέλη, τη βιομηχανία (4) και μη κυβερνητικές οργανώσεις (5), κατά τη διάρκεια συνεδριάσεων της ομάδας εργασίας των αρμόδιων αρχών για την εφαρμογή του κανονισμού για τα απορρυπαντικά –γνωστή ως «Ομάδα εργασίας για τα απορρυπαντικά»– και συγκεκριμένα τον Νοέμβριο του 2006, τον Ιούλιο και τον Δεκέμβριο του 2007, τον Ιούλιο του 2008 και τον Φεβρουάριο και τον Νοέμβριο του 2009.

2.3.1 Μία ειδική διαβούλευση με τις μικρές και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις παρασκευής απορρυπαντικών μέσω του Enterprise Europe Network πραγματοποιήθηκε το 2009, έτσι ώστε να διευρυνθεί η αντίληψη της τρέχουσας χρήσης των φωσφορικών αλάτων και των εναλλακτικών λύσεων στις συνθέσεις των απορρυπαντικών και των επιπτώσεων των πιθανών περιορισμών των φωσφορικών αλάτων στις εν λόγω ΜΜΕ.

2.3.2 Οι ανωτέρω αναφερόμενες μελέτες και διαβουλεύσεις και η έκθεση αξιολόγησης του αντικτύπου αποτέλεσαν τη βάση των πληροφοριών προκειμένου να διαμορφωθεί η πρόταση COM(2010) 597 της Επιτροπής για την τροποποίηση του κανονισμού αριθ. 648/2004/ΕΚ, επί της οποίας ζητείται η γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής.

3. Κύρια σημεία του εγγράφου της Επιτροπής

3.1 Η πρόταση αποσκοπεί στην τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 648/2004 για τα απορρυπαντικά, με την εισαγωγή ενός περιορισμού στην περιεκτικότητα φωσφορικών αλάτων και άλλων ενώσεων φωσφόρου στα οικιακά απορρυπαντικά πλυσίματος ρούχων, προκειμένου να μειωθεί η συμβολή των απορρυπαντικών στον συνολικό ευτροφισμό των επιφανειακών υδάτων της ΕΕ, σύμφωνα με τα συμπεράσματα των αξιολογήσεων και την εκτίμηση των επιπτώσεων που πραγματοποιήθηκε από την Επιτροπή σύμφωνα με το άρθρο 16 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 648/2004.

3.1.1 Ο γενικός στόχος είναι να εξασφαλιστεί ένα υψηλό επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος από τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις των φωσφορικών αλάτων και άλλων ενώσεων φωσφόρου των απορρυπαντικών και να διασφαλιστεί η ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς για τα απορρυπαντικά.

3.2 Πέντε επιλογές πολιτικής έχουν ελεγχθεί για τις επιπτώσεις τους:

— Επιλογή 1: Μη ανάληψη δράσης σε επίπεδο ΕΕ, αφήνοντας την ευθύνη να δρουν στα κράτη μέλη ή στο πλαίσιο της περιφερειακής συνεργασίας (βασική επιλογή)

— Επιλογή 2: Εθελοντική δράση από τη βιομηχανία του κλάδου

— Επιλογή 3: Πλήρης απαγόρευση των φωσφορικών αλάτων στα απορρυπαντικά

— Επιλογή 4: Περιορισμός / μείωση των περιεχομένων φωσφορικών αλάτων στα απορρυπαντικά πλυσίματος ρούχων

— Επιλογή 5: Καθορισμός οριακών τιμών για την περιεκτικότητα των φωσφορικών αλάτων στα απορρυπαντικά.

Η ανάλυση των επιπτώσεων των διαφόρων επιλογών πολιτικής έχει διεξαχθεί λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα εξέτασης της επιστημονικής ανάλυσης της συμβολής των φωσφορικών αλάτων των απορρυπαντικών στον κίνδυνο ευτροφισμού στην ΕΕ, καθώς και τα κριτήρια της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας (συμπεριλαμβανομένης της πρακτικότητας, των κοινωνικο-οικονομικών επιπτώσεων και της δυνατότητας παρακολούθησης). Οι πληροφορίες προέρχονται κυρίως από τις μελέτες που προαναφέρονται και την περαιτέρω άμεση διαβούλευση με τους ενδιαφερόμενους.

Η αξιολόγηση και η ανάλυση των επιπτώσεων των επιλογών δείχνει ότι με την εισαγωγή σε ευρωπαϊκό επίπεδο του περιορισμού στη χρήση των φωσφορικών αλάτων και άλλων ενώσεων φωσφόρου στα οικιακά απορρυπαντικά πλυντηρίου, θα μειωθεί η συμμετοχή των φωσφορικών αλάτων από απορρυπαντικά στους κινδύνους ευτροφισμού των υδάτων της ΕΕ και παράλληλα θα μειωθεί το κόστος της απομάκρυνσης του φωσφόρου για τις μονάδες επεξεργασίας λυμάτων. Η εν λόγω μείωση του κόστους υπερβαίνει κατά πολύ το κόστος της αναπροσαρμογής των συνθέσεων για τα οικιακά απορρυπαντικά με εναλλακτικές λύσεις αντί των φωσφορικών αλάτων. Αντίθετα, οι περιορισμοί σε επίπεδο ΕΕ δεν θα ήταν σκόπιμοι επί του παρόντος για τα απορρυπαντικά πλυντηρίων πιάτων (ADW) ή για τα ιδρυματικά και βιομηχανικά απορρυπαντικά (I&), επειδή οι διαθέσιμες εναλλακτικές λύσεις δεν πληρούν γενικά τις μεγαλύτερες τεχνικές απαιτήσεις σε αυτές τις εφαρμογές.

4. Γενικές παρατηρήσεις

4.1 Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την κατάρτιση της εν λόγω πρότασης από την Επιτροπή και, λαμβάνοντας υπόψη της την έλλειψη ικανοποιητικών, από τεχνική και οικονομική άποψη, εναλλακτικών λύσεων για τις άλλες κατηγορίες απορρυπαντικών, πλην αυτών για τα οικιακά πλυντήρια ρούχων, συμφωνεί με την εφαρμογή των περιορισμών στη χρήση των φωσφορικών αλάτων και των άλλων ενώσεων του φωσφόρου, προς το παρόν, μόνον στα απορρυπαντικά για οικιακά πλυντήρια ρούχων. Εντούτοις, πρέπει, όπως ορθώς προβλέπεται στην τροποποίηση του άρθρου 16, να μελετηθεί και η επιβολή των περιορισμών για τα φωσφορικά στα οικιακά απορρυπαντικά αυτόματων πλυντηρίων πιάτων. Παρέχεται αρκετός χρόνος στους κατασκευαστές ώστε να μελετήσουν τις υπάρχουσες ή να εξεύρουν νέες εναλλακτικές λύσεις και να τις καταστήσουν τεχνικά κατάλληλες και οικονομικά αποδεκτές. Προκειμένου να ενθαρρυνθούν οι βιομηχανίες να προχωρήσουν προς αυτόν τον στόχο, ίσως θα ήταν χρήσιμες πρωτοβουλίες της Επιτροπής για διαβουλεύσεις με τους αρμόδιους φορείς.

4.2 Όσον αφορά την αξιολόγηση των επιλογών, η ΕΟΚΕ κρίνει ότι:

—

Οι επιλογές 1 και 2, ενώ, αν συνεχιστεί η τάση που ήδη υπάρχει, θα οδηγήσουν σε αργή μείωση της χρήσης των φωσφορικών αλάτων, δεν πληρούν τον στόχο για την ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς για τα απορρυπαντικά. Δεν πρέπει βέβαια να αποκλείεται και η αντιστροφή της τάσης για αντικατάσταση των φωσφορικών, με δυσμενείς για το περιβάλλον επιπτώσεις.

—

Η επιλογή 3, αν και φαίνεται να είναι η πιο δελεαστική για τη μείωση του κινδύνου ευτροφισμού, δεν συνιστάται να εφαρμοστεί, διότι αφενός θα επιφέρει δυσανάλογη μείωση της απόδοσης των απορρυπαντικών αυτόματων πλυντηρίων πιάτων για τα οποία δεν υφίστανται προς το παρόν τεχνικά και οικονομικά εφικτές εναλλακτικές λύσεις, αφετέρου οι εναλλακτικές λύσεις για τα φωσφορικά άλατα στα οικιακά απορρυπαντικά πλυντηρίων ρούχων μερικές φορές περιλαμβάνουν άλλες χημικές ενώσεις που περιέχουν φωσφόρο, και συγκεκριμένα τα φωσφονικά, που, αν και προστίθενται σε μικρό ποσοστό, έχουν πολύ καλή απόδοση, τόσο στην αποσκλήρυνση του νερού όσο και στην σταθεροποίηση των λευκαντικών. Συνεπώς, δεν είναι δυνατόν να εξαλειφθεί πλήρως ο φώσφορος από τα απορρυπαντικά.

—

Η επιλογή 4 είναι η πλέον ενδεδειγμένη, διότι αφορά μόνον τα οικιακά απορρυπαντικά πλυντηρίων ρούχων για τα οποία υπάρχουν ήδη έτοιμες και ευρέως χρησιμοποιούμενες εναλλακτικές λύσεις, προβλέποντας παράλληλα ένα ελάχιστο επιτρεπόμενο όριο φωσφόρου προκειμένου να καθίσταται δυνατή η χρήση των φωσφονικών, η σημασία των οποίων αναλύεται στην προηγούμενη παράγραφο. Ο περιορισμός των φωσφορικών αλάτων στα απορρυπαντικά ρούχων θα είναι λιγότερο αποτελεσματικός στη μείωση του ευτροφισμού από την επιλογή 3 (60 % των φωσφορικών αλάτων χρησιμοποιούνται στα απορρυπαντικά ρούχων). Τοιουτοτρόπως όμως διατίθεται στους κατασκευαστές απορρυπαντικών αυτόματων πλυντηρίων πιάτων ο απαιτούμενος χρόνος για την προετοιμασία εναλλακτικών λύσεων, τεχνικά και οικονομικά κατάλληλων, για τη συγκεκριμένη κατηγορία απορρυπαντικών. Ακόμη, επιτυγχάνεται ο εναρμονισμός των προδιαγραφών σε επίπεδο ΕΕ και εξασφαλίζεται η ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς των οικιακών απορρυπαντικών πλυντηρίων ρούχων, η οποία τώρα εμφανίζεται κατακερματισμένη.

—

Τέλος, η επιλογή 5, αν και φαίνεται να ικανοποιεί σε μεγάλο βαθμό τους στόχους (μείωση του ευτροφισμού, ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς για όλες τις κατηγορίες απορρυπαντικών) με τον καθορισμό διαφορετικών ορίων για απορρυπαντικά ρούχων, πλυντηρίων πιάτων (ADW) και ιδρυματικών και βιομηχανικών (I&). Ωστόσο, δεν θα ήταν εύκολο να επιτευχθεί συμφωνία σχετικά με τα όρια για τα ADW και ακόμα περισσότερο για τα απορρυπαντικά Ι&, λόγω της ποικιλίας των τεχνικών απαιτήσεων (πολλά απορρυπαντικά I& έχουν καταρτιστεί ειδικά για τη βιομηχανική εγκατάσταση κάθε πελάτη). Η επιβολή κάθε δεδομένης οριακής τιμής αναμένεται να προκαλέσει πολλές αιτήσεις παρέκκλισης βάσει του άρθρου 114 της ΣΛΕΕ με συνεπακόλουθες διοικητικές επιβαρύνσεις για τις εθνικές διοικήσεις και την Επιτροπή.

4.3 Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι ο κίνδυνος ευτροφισμού δεν είναι ο ίδιος σε όλα τα κράτη μέλη και για τον λόγο αυτό επικροτεί την πρόταση της Επιτροπής να διατηρήσει την ήδη υπάρχουσα διάταξη, με την ανάλογη τροποποίηση, ώστε να επιτρέπεται στα κράτη μέλη να διατηρήσουν ή να θεσπίσουν νέους εθνικούς κανόνες για τον περιορισμό της περιεκτικότητας των φωσφορικών αλάτων και άλλων ενώσεων του φωσφόρου, σε απορρυπαντικά άλλα από τα οικιακά απορρυπαντικά πλυντηρίων ρούχων, όταν αυτό δικαιολογείται από λόγους προστασίας του υδάτινου περιβάλλοντος και εφόσον υφίστανται διαθέσιμες εναλλακτικές λύσεις που είναι αποδεκτές από τεχνική και οικονομική άποψη.

5. Ειδικές παρατηρήσεις

5.1 Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με τον καθορισμό του μέγιστου συνολικού ορίου του 0,5 % κατά βάρος για τον περιεχόμενο φώσφορο, εκφρασμένο σαν στοιχειακό P, στα οικιακά απορρυπαντικά πλυντηρίων ρούχων, ώστε να καλύπτει όλα τα φωσφορικά άλατα και τις χημικές ενώσεις που περιέχουν φώσφορο. Με αυτόν τον τρόπο έκφρασης διασφαλίζεται ότι η προβλεπόμενη απαγόρευση των φωσφορικών αλάτων, δεν μπορεί εύκολα να καταστρατηγηθεί.

5.2 Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την πρόθεση της Επιτροπής να εξετάσει μελλοντικά, και οπωσδήποτε μετά την έγκριση της υπό συζήτηση πρότασης, τη συμβολή των οικιακών απορρυπαντικών αυτόματων πλυντηρίων πιάτων που περιέχουν φωσφορικά άλατα στον κίνδυνο ευτροφισμού, να υποβάλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο και, αν κριθεί σκόπιμο, να προτείνει περιορισμούς σχετικά με την περιεκτικότητά τους σε φωσφορικά άλατα. Θεωρεί όμως το προβλεπόμενο διάστημα της πενταετίας σχετικά μεγάλο και συνιστά:

—	Να ολοκληρωθεί η μελέτη για τη συμβολή των οικιακών απορρυπαντικών αυτόματων πλυντηρίων πιάτων που περιέχουν φωσφορικά άλατα στον κίνδυνο ευτροφισμού εντός τριετίας ή και συντομότερα αν αυτό είναι εφικτό.

—

Να ενημερωθούν και να παρακινηθούν οι βιομηχανικοί κλάδοι παραγωγής απορρυπαντικών αυτομάτων πλυντηρίων πιάτων αλλά και των εναλλακτικών πρώτων υλών, προκειμένου να εξελίξουν και να αναπτύξουν τις ήδη υπάρχουσες, αλλά πιθανόν ακόμα ατελείς, εναλλακτικές λύσεις για την αντικατάσταση των φωσφορικών αλάτων, ώστε αυτές να καταστούν τεχνικά και οικονομικά εφαρμόσιμες.

—

Αν τελικά η συμβολή των φωσφορικών αλάτων από τα απορρυπαντικά αυτόματων πλυντηρίων πιάτων στον κίνδυνο ευτροφισμού είναι μικρή, ενώ παράλληλα δεν έχει εξευρεθεί εναλλακτική λύση για καλή λειτουργία των εν λόγω απορρυπαντικών στον καταναλωτή, προτείνεται η επιβολή ορίου στην περιεκτικότητα σε φώσφορο, εκφρασμένου σε ποσοστό επί τοις εκατό κατά βάρος ή g ανά πλύση, αρκετά χαμηλού για να μην επιβαρυνθεί υπερβολικά το περιβάλλον, αλλά και αρκετά υψηλού για να εξασφαλίζεται η καλή λειτουργία του απορρυπαντικού.

5.3 Όσον αφορά τη συνοχή της πρότασης της Επιτροπής με την πολιτική άλλων φορέων και τους στόχους της Ένωσης, η ΕΟΚΕ λαμβάνει υπόψη της την εκτίμηση της Επιτροπής, όπως αυτή εκτίθεται στη συνέχεια, και συμφωνεί ότι επιτυγχάνεται η απαιτούμενη προσέγγιση σε ικανοποιητικό βαθμό.

5.3.1 Η παρούσα πρόταση είναι απολύτως συνεπής με τους στόχους της οδηγίας πλαισίου για τα ύδατα (οδηγία 2000/60/ΕΚ), η οποία απαιτεί από τα κράτη μέλη την επίτευξη καλής οικολογικής και χημικής κατάστασης των επιφανειακών υδάτων μέχρι το 2015. Συντονισμένη δράση από τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη και στρατηγικές συνεργασίας σε περιφερειακό επίπεδο έχουν τεθεί σε εφαρμογή σε ορισμένες ευαίσθητες περιοχές της ΕΕ, αλλά έως τώρα έχουν προχωρήσει αργά. Έτσι, η πρόταση της Επιτροπής είναι ένα συμπληρωματικό μέτρο, απαραίτητο για την επιτυχία των δραστηριοτήτων των περιφερειακών πρωτοβουλιών συνεργασίας για την καταπολέμηση του διασυνοριακού προβλήματος του ευτροφισμού.

5.3.2 Η πρόταση συμπληρώνει επίσης την οδηγία για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων, 91/271/ΕΟΚ, η οποία στοχεύει στον περιορισμό των συγκεντρώσεων θρεπτικών συστατικών όπως φωσφόρου και αζώτου στα επιφανειακά ύδατα, προκειμένου να καταπολεμηθεί ο ευτροφισμός.

5.4 Η Επιτροπή διευκρινίζει ότι η νομική βάση της πρότασης είναι το άρθρο 114 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), το οποίο έχει ως στόχο τη δημιουργία μιας εσωτερικής αγοράς εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα ένα υψηλό επίπεδο προστασίας της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος.

5.4.1 Επίσης ότι ακολουθείται η αρχή της επικουρικότητας, όπως ορίζεται στο άρθρο 5(3) της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, στο βαθμό που η πρόταση δεν εμπίπτει στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Ένωσης.

5.4.2 Διευκρινίζει ότι η πρόταση δεν υπερβαίνει το μέτρο που είναι αναγκαίο για την επίτευξη των επιδιωκόμενων στόχων, σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, όπως ορίζεται στο άρθρο 5(4) της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

5.4.3 Τέλος, επιλέγει ότι η νομική πράξη πρέπει να είναι ένας κανονισμός, δεδομένου ότι αποσκοπεί στην εναρμόνιση της περιεκτικότητας των φωσφορικών αλάτων και άλλων χημικών ενώσεων του φωσφόρου στα απορρυπαντικά πλυντηρίων ρούχων. Ο προτεινόμενος κανονισμός τροποποιεί τον ήδη ισχύοντα κανονισμό για τα απορρυπαντικά.

5.4.4 Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με τις προσεγγίσεις της Επιτροπής. Προκειμένου δε να ισχύει η αρχή της αναλογικότητας και στις προβλεπόμενες κυρώσεις, η ΕΟΚΕ συνιστά:

—

Αν κατά τον έλεγχο βρεθεί στην αγορά απορρυπαντικό πλυντηρίου ρούχων με περιεκτικότητα σε φώσφορο μεγαλύτερη από 0,5 % αλλά μικρότερη από 2,0 %, και εφόσον στην κατατεθειμένη στις αρμόδιες αρχές σύνθεση προβλέπεται περιεκτικότητα φωσφόρου μικρότερη του 0,5 %, να μην απαιτείται η απόσυρσή του από την αγορά, εφόσον μάλιστα δεν υφίσταται κίνδυνος για την υγεία, αλλά να επιβάλλεται μόνον διοικητικό πρόστιμο. Το πρόστιμο μπορεί να κλιμακωθεί ανάλογα με την υπέρβαση του επιτρεπομένου ορίου. Τέτοια υπέρβαση του ορίου του 0,5 % είναι πιθανόν να συμβεί, όχι από πρόθεση, αλλά λόγω του ότι ο παρασκευαστής ενδέχεται να παράγει νομίμως στην ίδια εγκατάσταση και απορρυπαντικά με φωσφορικά άλατα προοριζόμενα για χώρες εκτός ΕΕ, οπότε μία μικρή πρόσμιξη είναι πιθανή παρά τα λαμβανόμενα μέτρα για απομόνωση των παρτίδων παραγωγής. Επαφίεται στην κρίση της Επιτροπής η απαίτηση για πληρέστερη δικαιολόγηση τέτοιου συμβάντος από πλευράς των κατασκευαστών, προκειμένου να μην γίνει εκμετάλλευση του προτεινόμενου μέτρου για καταστρατήγηση του ορίου του 0,5 %. Επισημαίνεται ότι η απόσυρση προϊόντων χωρίς σοβαρό λόγο (υγεία, ασφάλεια χρήσης) μπορεί τελικά να οδηγήσει σε μεγαλύτερη επιβάρυνση του περιβάλλοντος λόγω πολλαπλών μεταφορών, καταστροφής συσκευασιών και απόρριψης του προϊόντος χωρίς να έχει καν επιτελέσει την λειτουργία για την οποία προορίζεται, ενώ είναι απολύτως ασφαλές και κατάλληλο για αυτήν.

—	Σε περίπτωση που ο περιεχόμενος φώσφορος υπερβαίνει το ποσοστό του 2,0 % κατά βάρος, να επιβάλλονται οι προβλεπόμενες κυρώσεις και να λαμβάνονται τα προβλεπόμενα μέτρα.

Βρυξέλλες, 15 Μαρτίου 2011

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Staffan NILSSON

(1) COM(2007) 234, διατίθεται στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/enterprise/chemicals/legislation/detergents/index_en.htm

(2) SEC(2010) 1278, διατίθεται στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/enterprise/chemicals/legislation/detergents/index_en.htm

(3) Phosphates and alternative detergent builders («Φωσφορικά άλατα και εναλλακτικά αποσκληρυντικά απορρυπαντικών»). WRc (2002), Swindon, Ηνωμένο Βασίλειο.

Μελέτη του ΙΝΙΑ (Instituto Nacional de Investigación y Technología Agraria y Alimentaria) σχετικά με τους κινδύνους ευτροφισμού σε eυρωπαϊκό επίπεδο που συνδέονται με τα φωσφορικά άλατα των απορρυπαντικών. Διατίθεται στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/chemicals/files/docs/ceep_study_final_report_042009_en.pdf

Έκθεση RPA (Risk & Policy Analysts) σχετικά με τους ζεολίθους και τις άλλες δομικές ενώσεις σαν υποκατάστατα του τριπολυφωσφορικού νατρίου. Παρατηρήσεις της SCHER (Scientific Committee on Health and Environmental Risks) για την αξιολόγηση των εκθέσεων αυτών.

(4) Ευρωπαϊκή Βιομηχανία Φωσφορικών για Απορρυπαντικά (CEEP)· Διεθνής Ένωση για Σαπούνια, Απορρυπαντικά και Προϊόντα Συντήρησης (AISE)· Ευρωπαϊκή Ένωση Παραγωγών Ζεολίθων (EUZEPA).

(5) World Wildlife Fund (WWF)· Ευρωπαϊκή Οργάνωση Καταναλωτών (BEUC).